________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧પ૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
યોગ શબ્દનો અર્થ સ્વાભાવિક સમસ્ત આત્મશકિતઓનો પૂર્ણ વિકાસ કરાવનારી કિ. અર્થાત્ આ નું ચણ એટલેજ સમજ. યોગ વિષયક વૈદિક, જેન અને બો માં ચોગ, ધ્યાન, સમાધિ એ શબ્દો બધા સમાનાર્થક દેખાય છે.
નેત્રજન્યજ્ઞાન, નિવિકલ્પ ( નિરાકાર) બોધ, શ્રદ્ધા, મત આદિ અનેક અર્થ દર્શન શબ્દને અ, દર્શન શબ્દના છે. પરંતુ આ વિષયમાં દર્શન શ દનો
*: અર્થ મત એ એકજ જણાય છે. જેટલા દેશ અને જેટલી જાતિના આધ્યાત્મિક મહાન પુરૂની જીવનકથા
તથા તેના સાહિત્ય ઉપલબ્ધ છે તેને દેખવાવાળા કોઈ યેગના આવિષ્કા પણ એ ના કહી શકતા કે આધ્યાત્મિક વિકાસ અમુક રને શ્રેય. દેશ કે અમુક જાતિમાંજ હોય ? કેમકે સર્વ દેશ અને
જાતિમાં નાધિપમાં આધ્યાત્મિક વિકાસવાળા મહાત્માઓ થઈ ગયાના પ્રમાણે મળે છે. રોગને સંબંધ આધ્યાત્મિક વિકાસથી છે. એટલા માટે એ પણ છે કે ગનું અસ્તિત્વ સર્વ દેશ અને સર્વ જાતિમાં રહેલ છે; તથાપિ કોઈપણ વિચારશિલ મનુષ્ય આ વાતનો તો ઇનકાર એટલા માટે નથી કરી શકતા કે યોગના આવિષ્કારના અથવા યોગના પરાકાષ્ટા સુધી પહોંચવાનું શ્રેય ભારતવર્ષ અને આર્યજાતિનું જ છે. તેની સાબીતિ મુખ્યતયા ત્રણ પ્રકારે બતાવવામાં આવે છે. ૧ યેગી, જ્ઞાની, તપસ્વી આદિ આધ્યાત્મિક મહાપુરુષની બહુલતા, ૨ સાહિત્યના આદર્શની એકરૂપતા, ૩ લોકરૂચિ.
પ્રથમથી આજસુધી ભારતવર્ષમાં આધ્યાત્મિક વ્યક્તિઓની સંખ્યા એટલી ૧ યેગી, જ્ઞાની, તપસ્વી મોટી છે કે તેની સામે અન્ય સર્વ દેશે અને જાતિની આદિ આધ્યાત્મિક મ- આધ્યાત્મિક વ્યક્તિઓની કુલ સંખ્યા એટલી અપ હારની બહુલતા. જણાય છે કે જેમ ગગની સામે એક નાની નદી. તત્વજ્ઞાન, આચાર, ઇતિહાસ, કાવ્ય, નાટક આદિ સાહિત્યનો કોઈ ભાગ
લઈ તેને અંતિમ આદર્શ ઘણે ભાગે મોક્ષ જ હોય. ૨ સાહિત્યના આદ પ્રાકૃતિક દ્રશ્ય અને કર્મકાંડના વણને બહુ મોટો ભાગ ન એકરૂપતી. રોક્યા છે, પરંતુ તેમાં રાંદેહ નથી કે તે વર્ણન વેદનું
ને શરીર માત્ર છે. તેનો આત્મા કઈ બી જ છે. પરમાત્મચિંતન યા આધ્યાત્મિક ભાવેનું આવિષ્કરણ ઉપનિષદના પ્રાસાદ તે બ્રહ્મચિન્તનની બુન્યાદપર ઉભેલું છે. પ્રમાણુવિષયક, પ્રમેયવિષયક કોઈ પણ તત્વજ્ઞાન સંબંધી સૂત્ર ગ્રંથ છે, તેમાં પણ્ ત વિજ્ઞાનના સાધ્ય પક્ષી મોક્ષનું વર્ણન મળશે. આ ચાર વેધક સૂત્ર, રમૃતિ આદિ સવ ગ્રંથમાં આચાર પાળવાને મુખ્ય ઉદ્દેશ મોક્ષન માનવામાં આવ્યા છે.
For Private And Personal Use Only
