________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૫૨
શ્રી આત્માનં પ્રકાશ.
શકે છે તેનું જીવન સફલ છે. એટલા માટે જ વિચારશીલ મનુષ્યોએ કહ્યું છે કે દુમનીય ઘેર્ય-યુક્ત કાર્યશીલતાના અન્તિમ સ્વરૂ નેજ સફલતા કહેવામાં આવે છે.
પરંતુ આપણો ઉદ્દેશ દેષપૂર્ણ હોય અને અંતમાં આપણે કઈ દુઃખમય તથા અનિષ્ટકારક પરિણામની સામે થવું પડે તે તેના દેવને ભાગી પણ આપણે જ છીએ. એવી સ્થિતિમાં આપણું જીવનને સફલ કહી શકાતું નથી. અને જે એમ હોય તે પછી શરાબ પીવાથી મૃત્યુ થતાં શરાબી મનુષ્યનું જીવન પણ સફલ કહી શકાય. કોઈ પણ ઉદ્દેશ નિશ્ચિત કરીને કાર્યનો આરંભ કરવા પહેલાં આપણે એટલું જોઈ લેવું જોઈએ કે તે ઉદ્દેશ સારે છે કે ખરાબ ? તે સંબંધમાં એક અંગ્રેજ લેખક આપણને સદુપયોગ આપી રહેલ છે કે –
“ See first that the design is wise and just,
That itscertained, pursuc ji iesolucly: Do not for one repulse forego the purpose',
That you resolved to effect. ” અર્થાત્ કોઈ કાર્યનો આરંભ કરવા પહેલાં એટલા વિચાર કરવાની જરૂર છે કે તે કાર્ય કોઈ પણ રીતે હાનિહારક તે નથીને? પછી જે એમ ખતરી થાય કે તે કાર્ય ન્યાયસંગત છે તો તે પૂર્ણ કરવા માટે જીવતોડ મહેનત કરે; પછી ગમે તેટલી અને ગમે તેવી મુશ્કેલીઓ કે પીડાઓ આવી પડે તો પણ તે કાર્ય અપૂર્ણ ન મુકે. કાર્ય કરતી વખતે મનુષ્ય તેનું ફલ કેવા પ્રકારનું આવશે તેની લેશ પણ દરકાર કરવી જોઈએ નહિ. તેનું ધ્યાન માત્ર એકજ વાત ઉપર રહેવું જોઈએ કે તે પોતાનું કાય ઉત્તમ રીતે એક મનુષ્યને છાજે તેવી રીતે કરી રહ્યો છે કે નહિ ? પ્રાકૃતિક નિયમાનુસાર આપણને કેવળ કાર્ય કરવાનો જ અધિકાર છે. આપણને આપણા કર્મનાં ફલ આપણી ઈચ્છાનુરૂપ બનાવવાનો અધિકાર આપવામાં આવ્યું નથી, ભગવદ્દગીતામાં ઉપદેશેલ છે તેમ,
कर्मण्येवाधिकारस्ते मा फलेषु कदाचन ।
मा कर्मफलहेतुर्भूः मा ते संगोऽमत्वकर्मणि ।। સારાંશ એ છે કે સફલતાના યથાર્થ સ્વરૂપ પર ધ્યાન દઈનેજ પ્રત્યેક મનુષ્ય આ જીવન–સંગ્રામમાં પિતા પોતાનું કર્તવ્ય કરતાં રહેવું જોઈએ.
ઘણા મનુષ્યો એવા હોય છે કે જેઓ પોતાનાં જીવનની સફલતા અથવા નિષ્ફલતાની કસોટી જનસાધારણના અભિપ્રાયથી કરે છે. જે લોકો તેને સારો કહે તે તે પિતાનાં જીવનને સાર્થક સમજે છે, અને ખરાબ કહે તે નિરર્થક કહેવા લાગે છે.
For Private And Personal Use Only
