________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. કોને ઉચ્ચ પદે પહોંચાડી દીધા તો પછી હું બનેનાં નામ લઈને તેઓ કરતાં પણ અધિક ગ્યતા પામી જઈશ. બસ, એટલો વિચાર કરીને તે પર્વતના શીખર ઉપર ચઢી ગયો અને નીચે કુદી પડ્યો. તે અસ્થિર સ્વભાવને માણસ હતો. નીચે પડતી વખતે તે શૂન્ય વાયુમંડળમાં વિચારવા લાગ્યું કે કયા વૃક્ષની શાખા પકડવી અને કયું નામ-રામ યા રહીમ–નું ઉચ્ચારણ કરવું. તે કઈ વખત રામ નામનું ઉચ્ચારણ કરતે, કઈ વખત રહીમનું નામ કે ઈ વખત તે એક વૃક્ષની શાખા પકડતે, તે કઈ વખત બીજાની-એ રિતે તે એક ઉદેશથી બીજા ઉદ્દેશ તરફ ભટકતે ભટકતો નીચે પડી ગયે. તેના શરીરનાં ચૂરેચૂરા થઈ ગયા.” જે લેકે કોઈપણ એક ઉદેશ પર સ્થિર ચિત્ત નથી રહેતા તેઓની આવી જ દશા થાય છે.
જ્ઞાનના વિષયની એવી અદભૂત વૃદ્ધિ થઈ રહી છે કે એક માણસ સર્વ વિષયોનું સંપૂર્ણ જ્ઞાન મેળવી શકે એવી સંભાવના જોવામાં આવતી નથી. મનુષ્યને જીવન કાળ ઘણેજ અપ છે. સંસારમાં સોંગ સત્યપૂર્ણ જ્ઞાનની દિન પ્રતિદિન ઉન્નતિ થઈ રહી છે. એ ઉપરથી જ કહેવામાં આવ્યું છે કે
शास्त्रं ह्यनन्तं बहुलाश्च विद्याः अल्पश्च कालो बहुविघ्नता च । यत्सारभूतं तदुपासनीयं हंसो यथा दीरमिहाम्बुमध्यात् ।।
કેઇ એકજ વિષયનું પૂર્ણ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવું અને એક જ વિષયમાં દક્ષતા પ્રાપ્ત કરવી કઠિન છે, તે પછી અનેક વિષયો ઉપર ધ્યાન આપવામાં પોતાનાં તન, મન, ધનને ક્ષય કરવાથી શું લાભ? વિદ્વાનોના મત અનુસાર વર્તમાન સમયને પ્રવાહ વિશેષતા તરફ અધિકાધિક વેગથી વહે છે. “The present is an age of specialization” આપણે આજકાલની સર્વ વાતો સંપૂર્ણ રીતે જાણી શકતા નથી એ નિર્વિવાદ વાત છે; એટલા માટે આપણે આપની સ્વાભાવિક રૂચિ અનુસાર કેઈ એકજ વિષયમાં દઢ સંક૯પપૂર્વક ઝુકી પડવું જોઈએ. હા, સંસારમાં એ એકાદ દુર્લભ મનુષ્ય હેય છે કે જે એક જ શરીર અને એક જ મસ્તિષ્ક પડે બહુ જન-સાધ્ય કાર્ય કરી શકે છે. તે ચાહે તે એક સમર્થ ઈતિહાસકાર બની શકે છે, એકાદ મહત્વ પૂર્ણ ધાર્મિક ગ્રંથ લખી શકે છે, રાજ્યનીતિમાં નિપુણ બની શકે છે, તેમજ સૃષ્ટિ તથા જીવનનાં તનું અનુસંધાન પણ કરી શકે છે, ટુંકામાં તે જે ચાહે તે કરી શકે છે. તેને માટે કેઈપણ વસ્તુ અસાધ્ય નથી હોતી. તેનામાં એક પ્રકારની વિલક્ષણ શકિત રહેલી હોય છે. તેવા માણસને જ વસ્તુત: પ્રતિભા સંપન્ન કહેવામાં આવે છે. પરંતુ વિચાર કરવા જેવી વાત છે કે સંસારમાં એવા કેટલાક પ્રતિભાશાળી પુરૂષ
For Private And Personal Use Only
