________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જીવનના વિશુદ્ધમય વાતાવરણ जीवननां विशुद्धिमय वातावरणो.
જૈન દર્શન દૈતિક માનસિક અને આધ્યાત્મિક ભૂમિકાઓ ઉપર પ્રકૃતિનું સત્વ રજ અને તમે એ પ્રમાણે ત્રિગુણાત્મકપણું સ્વીકારી આગળ વધે છે; વિશ્વના દરેક પદાર્થો ત્રણ ગુણવાળા હોવાથી તેના કાર્યોમાં પણ તે ગુણ ઉતરી આવે છે સત્વગુણ શાંતિને ઉત્તેજક છે રાજસગુણ ભેગલાલસાની પ્રવૃત્તિ-જાગૃત્તિને ઉત્તેજક છે અને તમોગુણ પ્રમાદ-અવિચાર અને કવાયને વધારનાર છે. મનુષ્યના નિવાસ સ્થાન --સંગતિ--આહાર અને વિહાર ઉપર મુખ્યત્વે કરીને તેના વાતાવરણની વિશુદ્ધિની સ્વચ્છતા કે અસ્વચ્છતાને આધાર હમેશાં રહેલું છે.
પ્રત્યેક પદાર્થ ત્રિગુણાત્મક હોવાને અંગે સ્થાનના પણ સ-રજસ્ અને તમ એવા ત્રણ ભેદ પડે છે પરંતુ તે ઉપરથી એમ માનવાનું નથી કે જ્યાં એક ગુણ હોય ત્યાં બીજા બન્ને ગુણે નજ હોય; મતલબ કે પ્રત્યેક સ્થળે એક ગુણનું પ્રધાન પણું અને બાકીના બે ગુણો ગાણપણ વર્તતા હોય છે. કેટલાક સ્થળો સત્વપ્રધાન પ્રકૃતિવાળા હોય છે તેવા સ્થાનોને સચેતન પ્રાણીઓ સાથે સંબંધ થતાં તે
સ્થાનના ગુણો અને ત્યાં આશ્રય લેનાર પ્રાણીઓના ગુણોને વિનિમય થવા માંડે છે તે પ્રસંગે સ્થાનગત પ્રકૃતિ મનુષ્યના આત્મામાં રહેલી રાજસ-તામસ કળાને મંદ ખડી સંક્રાંત થઈ જાય છે અને સત્વગુણની વૃદ્ધિ કરે છે.
આઘાત પ્રત્યાઘાતને નિયમ ( w f action K. reaction ) આ રીતે લાગુ પડવાથી જિનમંદીરમાં જનાર મનુષ્યોના આત્માની પ્રકૃતિ જિનેશ્વરપ્રભુની મુદ્રાને જોઈને સત્યપ્રધાન થવી જ જોઈએ એમ આપણને સ્પષ્ટ લાગશે, પરંતુ જિનમંદિરનું વાતાવરણ રાજસ તામસ પ્રકૃત્તિ વાળું આપણું નિમિત્તા થી ન બનવા પામે એ સાવચેતીની બહુજ જરૂર છે જિન મંદિરનું વાતાવરણ સત્વ પ્રધાન છતાં વ્યવસ્થાના અભાવે આપણું નિમિત્તાથી રાજસ પ્રધાન બની જાય છે. આમાં આપofી બેદરકારી અને અવ્યવસ્થા મુખ્ય હેતુભૂત હોય છે. એથી ઉલટું શત્રુંજયગિરિ. રાજ ઉપર તીર્થનાયક આદીશ્વર પ્રભુની પૂજા પ્રસંગે સ્ત્રી પુરૂષોની અથડાઅથડી અને ભીડ એવી જામે છે કે જે તે સ્થાનની સર્વ પ્રધાનતા લાંબા કાળથી મજબુત થયેલી ન હતી તે આપણાં નિમિત્તથી આપણી અવ્યવસ્થાઓથી ક્યારની નાબુદ થઈ હોત અને રાજસ તામસ વાતાવરણવાળી બની ગઈ હતી પરંતુ આપણી અવ્યવસ્થાઓ કરતાં તે સ્થાનની પવિત્રતાનું બળ અધિક છે. જિનમંદિરની અવ્યવસ્થાઓ જેમ જેમ દૂર કરવાની સાવધાની વાપરવામાં આવે છે તેમ તેમ તે સ્થાન અને વ્યકિતની પરસ્પર અરા સાવધાન રહે છે, ઉપાશ્રય પણ તેનેજ લગતું સત્વ
For Private And Personal Use Only
