________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ,
રહે તેમ નહોતું. રૈદ્ધ ધર્મની સર્વવ્યાપી અસર હજુ પુરીમાં દષ્ટિગોચર થઈ શકે છે.
પૃષ્ઠ ૧૭-૨૧–ઓરીસ્સા ઈ. સ. પૂર્વે ૩જી સદીથી ઈ. સ. ની ૮ અગર ૯ મી સદી સુધી જેન અને બુદ્ધ ધર્મનું મુખ્ય સ્થળ હતું, એ માનવાને આપણું પાસે સબબ છે. ઈ. સ. પૂર્વે ર૬૨ માં મહાન મૌર્ય રાજા અશોકે કલિંગદેશ જીત્યો ત્યારથી દ્ધિધર્મની અસર થવા લાગી; આ જીતમાં ઘણાં માણસેને ઘણું નીકળી ગયે, તે વાત તેના શિલાલેખ ( Rock cliet) નં. ૧૩ માં મોજુદ છે; સુધારાની અસર થતી ગઈ અને તમે ક્રમે કલિંગ દેશ આગળ પડતો થવા લાગે જોકે કેટલાક અશકના લેખ મૈસુરના ઉત્તર ભાગમાં મળી આવે છે તે પણ ડાકટર ભાંડારકર', વિન્સેન્ટ સ્મીથ, વિગેરે વિદ્વાન કલિંગને અશોકના રાજ્યની દક્ષિણ સીમા ગણે છે. શ્રદ્ધધર્મના પ્રવર્તનને લીધે તેમજ સમુદ્રના કિનારા ઉપર આવવાને લીધે કલિંગદેશ અન્ય દેશોના સંબંધમાં આવતો ગયે; તેનું દરિયાઈ બળ ઘણું વખત સુધી રહ્યું હતું અને હવે તેમાં નવો ઉત્સાહ ઉમેરાવાને લીધે તે વહેપારનું મુખ્ય મથક બન્યું. ઈ. સ. પૂર્વે ૭૫ માં કલિંગથી નીકળેલા એક લશ્કરે જાવા સર કર્યું. જ્યારે ઈ. સ. ૬૨૯ અને ૬૪૫ ની વચ્ચે હુએન ત્સાંગ (Higen Tsang ) ઉય અગર ઓરીસ્સા આવે ત્યારે તેણે બદ્ધધર્મની અસર દર્શાવનાર ઘણા મોટા “સંઘારામ' (Sangharamas). સૂપ (Stupas) વિગેરે જોયું. તેણે કઈપણ હિંદુ દેવાલય વિષે ઉલ્લેખ કરેલ નથી. ચે-લી-ત-લોચીંગ અગર ચરિત્રપુર અગર હાલનું પુરી, તેની બહાર તેણે “ટાવર સહિત તથા ઉંચા શિખરોવાળા સાથે સાથે પાંચ સ્તૂપ” જોયાં. આ સ્તૂપ ઘણી વખત થયાં જમીનદોસ્ત થઈ ગયાં છે, પરંતુ બૌદ્ધની અસરનું જે કાંઈ ગુહાઓમાં હાલ બાકી રહ્યું છે તે ઉપરથી બૌદ્ધધર્મની ચઢતી વિષે ખ્યાલ આવી શકે. હિંદુઓને પ્રિય એવા જગન્નાથ વિષે બૌદ્ધધર્મો ઘણું સચોટ અસર કરી છે. આના વિષે આગળ કહેવામાં આવશે.
હાથી ગુફ લેખમાં પંડિત ભગવાનલાલ ઇંદ્રજીએ વાંચ્યું તે પ્રમાણે તેની મિતિ ઈ. સ. પૂર્વે બીજા સૈકાની વચમાં છે અને તેને કત કલિંગનો રાજા અને જૈનધર્મને ઉત્તેજક ખારવેલ છે. આપણે ખારવેલ તેમજ તેના વંશ વિષે કોઈપણ જાણતા નથી, માત્ર ઉદયગિરિની સ્વર્ગપુરી ગુહાના એક લેખમાં તેની સ્ત્રીનું નામ ૧ ડાકટર ફલીટના બબ્બે ગેઝેટીઅર, પુ.૧, ભા.૧, ડાકટર ભાંડારકરને દક્ષિણનો ઈતિહાસ ૨ વી. સ્મીથની “અલ હીસ્ટરી ઓફ ઈડીઆ ’, પા. ૧૩૧. ૩ સાઈકલોપીડીઆ એફ ઈડીઆ, પુ. ૨ (૧૮૮૫). * કનીંગહામની “ઍનશ્યન્ટ જેગ્રણી ઓફ ઈડીઆ.”
For Private And Personal Use Only
