________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૨
આત્માનંદ પ્રકાશ.
ઇત્યાદિ જે કૃત્યા, તે સમાજના સારા માણસા અથવા રાજ્ય કે શાસ્ત્રકારે નઠારાં કૃત્યા તરીકે ગણે છે, જે નઠારાં કૃત્યોને રાજ્યકર્તાએ ગુન્હા માને છે, અને તે સાબીત થયે તેની શિક્ષા કરે છે; એવાં કૃત્યા કરનાર કરતી વખતે અમે નારૂં કામ કરીએ છીએ એવુ તેના મનમાં જરા પણ આવતુ હાય તે તે કરતાં પાા પડ્યા શીવાય રહેજ નહી. સારાસાર વિચાર કરતાં એમ લાગે છે કે સારાસારને વિવેક કરવા એ પાતાની માન્યતા કરતાં તેની બુદ્ધિ ઉપર વધારે આધાર રાખે છે, જે તેણે સુશિક્ષા—સારી કેળવણી કે સમ્યાન મેળવ્યું હશે તેજ તે સારા વિચાર કરી શકશે, નહીં તેા તેને તે વિચાર કરી શકશે નહીં; અહીં સમ્યગ્ જ્ઞાનનીજ વધારે કીંમત છે. ઘેાડા વખત ઉપર ઈનસાનું કામ કરનાર એક ન્યાયાધીશને એક સેશન જજે રૂશવત-લાંચ-લીધા મદલ કેદની શિક્ષા કર્યાના સમાચાર વ માનપત્રમાં વાંચવામાં આવ્યા હતા. જેમને સરકારે ઇનસાફ્તુ કામ કરવાની સતા આપી શુ તેઓ અજ્ઞાન હતા ? શુ તેમણે કેળવણી લીધી ન હતી ? કેળવણી લઇ અમુક પદ્ધિ મેળવ્યા શિવાય અને ન્યાયશાસ્ત્ર-કાયદાના અભ્યાસ કરી તેમાં પાસ થયા શીવાય રાજ્યકર્તા ન્યાય કરવાના અધિકાર આપતા નથી. એવા ન્યાયાધીશના અધિકાર ધારણ કરવામાં સારાસાર વિચાર કરવાને જ્ઞાન ન હતુ એમ કેમ કહી શકાય ? ભલે તેણે કેળવણી લીધી હતી અને તેનામાં જ્ઞાન હતું એમ આપણે માનીએ તે પણ તેનામાં સમ્યગજ્ઞાન ન હતુ એમ તેા આપણે બેધડક કહી શકશું. જો તેનામાં સમ્યગજ્ઞાન....હાત તા તે કદી પણ પાતાના અધિકારના દુરૂપયોગ કરી લાંચ રૂશવત લેત નહીં. આ ઉપરથી એટલી વાત સિદ્ધ થાય છે કે કેળવણીની સાથે સમ્યગ્નાન-વાસ્તવીક જ્ઞાન મેળવવાની જરૂર છે. એ તત્વજ્ઞાનના અભ્યાસથી થાય છે. અસ્તુ: હાલ તે આપણા પ્રસ્તુત તે વિષય નથી. અહીં તેા ધર્મારાધન કે ધર્મની આચરણા સંબધી આપણે વિચાર કરવાના છે.
ધર્મ આરાધન કરવાના બે રસ્તા જ્ઞાનીઓએ બતાવ્યા છે. (૧) સ્વીકારરૂપ. (૨) પરીહારરૂપ. સ્વિકારરૂપ એટલે શુભ કરણીનું સેવન કરવું ( આચરવું) અને પરીાર એટલે નિષિધના ત્યાગ કરવા. સ્વિકાર કરતાં નિષિધ પક્ષ ઘણા લાભકારી છે. કેમકે તીર્થંકરે જે જે નિષેધ કરેલાં કારણા છે, તેને સેવન કરતાં ઘણા સુકૃતનું આચરણ કરે તાપણુ વિશેષ લાભકારી થતુ નથી, ( જુએ શ્રી શ્રાદ્ધવિધિ પ્રકરણ ભાષાંતર પૃષ્ઠ ૧૬૧)
આ સ્વીકારૂપ ધર્મ આરાધન તથા પરીહારરૂપ ધર્મ આરાધન આ બન્નેના ચાભગીની રીતે આપણે વિચાર કરશું તે તેના સ્વરૂપની વિચારણા કંઇ અંશે ડીક
થશે એમ લાગે છે.
For Private And Personal Use Only
