Atmanand Prakash Pustak 014 Ank 05

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

૧૧૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
distinguish evil from good, he cannot see that it is his own evil and not his mighhour's, that is the cause of all his trouble.”
“અશુભ વિચાર સેવનાર મનુષ્ય તેના દુર્ગુણોથી ઓળખાય છે. વ્યગ્રતા અને અસ્થિરતા અશુભ વિચાર કરનારના મન ઉપર સત્તા ચલાવતા હોય છે અને તેને અસીમ શાંતિનું ભાન થતું નથી. તે એમજ કલ્પના કરે છે કે અન્ય મનુષ્ય મને નુકશાન કરશે, મારો તિરસ્કાર કરશે, મને છેતરશે, મને હલકે પાડશે અને મને ખરાબ કરશે. અંતરના સદ્દગુણોના આશયને જાણ્યા શિવાય, તે બાહ્ય સાધનમાં આશ્રય શોધે છે અને શંકા, દ્વેષ, કીધ અને વેરમાં આશ્રય લે છે અને પિતાના દુર્ગણોની આગમાં તે બળે છે. આંતરદ્રષ્ટિના અભાવે અને સત્યમાંથી અસત્ય શોધી કાઢવા અશક્ત હોઈ તેના સહવાસીઓનું નહિ પણ પિતાના જ પાપનું એ ફલ છે, અને તેની સર્વ આપત્તિનું એજ કારણ છે, એમ જોઈ શકતા નથી.”
અશુભ વિચાર એ સર્વ દુઃખનું મૂળ કારણ છે. કોઈપણ ઈતર મનુષ્ય આપણને સુખી કે દુ:ખી કરવા શક્તિમાન નથી. માત્ર આપણે આપણા વિચારો અને તદનુસાર થતા કર્મોથી જ સુખ કે દુ:ખને અનુભવીએ છીએ.
આપણે એક વખત કહી ગયા કે જગતમાં જે જે બનાવ બને છે, તેનું કારણ માત્ર વિચાર છે. ગતિ અને આગતિ એ વિચારથી થયાં કરે છે. દરેક સ્થળે વિચારના આંદોલનની સત્તા પ્રવતી રહેલી છે. જે જે પ્રકારનાં કાર્યો તમે કરે છે, તેમાં પણ વિચાર પ્રધાનભૂત છે. સર્વ ધર્મશાસ્ત્રોએ વિચાર–ભાવનાને આત્માની ઉન્નતિ અને અવનતિમાં પ્રથમ સ્થાન આપ્યું છે. મનુષ્ય જેવા પ્રકારનાં વિચારો કરે છે, તેવા પ્રકારનું વિચારોનું સૂક્ષમ વાતાવરણ બંધાય છે. પ્રત્યેક મનુષ્યના વિચારના આંદોલનો એમાં એકત્ર થાય છે. જેનાં વિચારના આંદોલનો તીવ્ર અને શુભ હોય છે, તે અન્યના ઉપર પોતાનું સ્વામીત્વ ધરાવે છે અને તેનું ઈચ્છિત કાર્ય તુરતમાં ફળદાયી નીવડે છે. વિચારમાં આટલું સામર્થ્ય રહેલું છે, તેનું કારણ આત્મતત્વજ છે. આત્મા અખંડ અને અતુલ સામર્થ્યને સ્વામી છે અને તેના અક્ષય ભંડારમાંથી વિચારનું સામર્થ્ય ઉદ્દભવતું હોવાથી વિચારથી ઈચ્છિત કાર્યો સિદ્ધ થઈ શકે છે. જેવા પ્રકારનાં વિચારોનું તમે સેવન કરે છે, તેવા પ્રકારનાં સગો તમને પ્રાપ્ત થાય છે. તમે ગમે તે પ્રકારની દુઃખી સ્થિતિમાં હો, તે તે તમારા વિચારને જ આભારી છે. અશુદ્ધ વિચારેનું સેવન કરવાથી આત્માની આસપાસ એવા પ્રકારનું દઢ વાતાવરણ બંધાઈ જાય છે કે આત્માની શક્તિનો પ્રકાશ મળી શકતો નથી.