________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૨૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
તેનું કારણ એટલું હોય છે કે તેમની મરજી પ્રમાણે તેમને બધુ મળી રહેતું નથી. તેમની ઈચછા પ્રમાણે તેના સગાસંબંધીઓ કુટુમ્બીઓ વર્તતા નથી-ધાર્યા પ્રમાણે વ્યાપારના પાસા સવળા પડતા નથી. અગર સંસાર જે એ બધી બાબતમાં તેમને અનુકુળ બનવાની હા પાડતો હોય, તે તેમને અહીં હજી ઘણા કાળ સુધી વસવાટ કરવામાં કશો જ વિરોધ નથી. આપણા માંહેના વિરાગીઓ, પણ ઘણે ભાગે આવા આશાભંગ પામરે જ હોય છે. તેમના હૃદયમાંથી નિરાશાના ઉચ્છશ્વાસની જવાળા નિરંતર વહતી જ હોય છે. આવા લોકે સંસારથી રીસાઈને ઘણીવાર ભાગી છુટે છે. ખરેખર તેઓ પ્રભુના વિસ્તૃત કુટુમ્બ માંહેના અણસમજુ બાળકે છે. રીસાઈને તેઓ કયાં જવા માગતા હશે? અને કયાંસુધી એ રીસ વેંઢારશે? માત્ર ત્યાંસુધી જ કે જ્યાંસુધી તેમને કોઈ મનાવીને પાછા લઈ જતું નથી. આથી તે વિરાગી નહીં, પણ સંસારી જ ગણાવા ગ્ય છે.
આથી સંસાર જીવન આપણી મરજી વિરૂદ્ધ આપણને કોઈ સેતાને ગળે વળગાડયું નથી, પરંતુ આપણી લાખવાર રાજીખુશી છે, અને તે માટે તલસી રહ્યા છીએ, માટે જ તેમાં ફરી ફરી જન્મીએ છીએ. આત્માની મરજી શિવાય તેને કઈ સત્તા એક તસુ પણ ખસેડવા અશક્ત છે. તે પોતાની મરજીથી નવો ભવ પામે છે એટલું જ નહીં પણ એ જન્મના સંયોગે, પરિવેણને, સગાસબંધીઓ આદિ પણ તેની ઈચ્છાનુસારજ મળે છે; અને તેની અતૃપ્ત વાસના જે સંગોમાં પુરી પડી શકે તેવા સંયોગોમાં એ અવતરણ પામે છે. ખરી વાત છે કે એ ઈચ્છા અથવા વાસનાઓને આત્મા કાંઈ ઉપયોગ સહિતપણે સમજણપૂર્વક રચતો નથી. વાસ્તવમાં તે બધું તેના અંત:કરણમાં અવ્યક્તપણે-ગુપ્તપણે જ હોય છે. તે કાંઈ જ્ઞાતપણે પિતાની પસંદગી અજમાવતો નથી. તેની ઈચ્છાઓ અને લાગણીઓ ઉપર તે પિતાના અંતરનો પ્રકાશ ફેંકીને તેને સ્પષ્ટ સ્વરૂપે સમજી શકતે હેત નથી. કેમકે અંતરાવલોકનની શક્તિ તેમનામાં ખીલી હોતી નથી. સામાન્ય લોકોનું અંત:કરણ પશુત્વની કટીથી માત્ર હેજહાજ ચઢીઆનું હાય છે. તેમનામાં માત્ર instinct (સંજ્ઞા, પ્રેરણા, અવ્યક્ત વલણ) હોય છે. "etwson ( વિવેકબુદ્ધિ સારાસારની સમજણ ) ઉદયમાન થએલી હોતી નથી. પરંતુ આત્મા જેમ જેમ વિકાસ પામતે જાય છે, અથોત self consciousness (સ્વરૂપ ભાન ) માં જેમ જેમ આવતો જાય છે તેમ તેમ તે પિતાની ઈચ્છાઓ, રૂચિઓ, વાસનાઓ, લાગણીઓ, આવેગો, આકાંક્ષાઓ વિગેરેને સ્પષ્ટ પ્રકારે સમજતો ચાલે છે, અને કંઈ રાખવા જેવી અને કંઈ દૂર કરવા જેવી તેનો નિર્ણય કરી શકે છે. જેમનામાં આત્મભાન બહ ચઢીયાતી કળાએ વિકસેલું હોય છે તેવા આત્માઓ પિતાને પુનર્ભવ દદ્ધ સંક૯પથી નકી
For Private And Personal Use Only
