Book Title: Agam Suttani Satikam Part 10 Pragnapana
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan
View full book text
________________
२७६
प्रज्ञापनाउपाङ्गसूत्र-१-११/-1-1३९३
सुगम, भगवानाह-गौतम ! भिन्नान्यपि निसृजति अभिन्नान्यपि, इयमत्र भावना-इह द्विविधो वक्ता-मन्दप्रयलस्तीव्रप्रयत्नश्च, तत्रयोव्याधिविशेषतोऽनादरतोवामन्दप्रयल सभाषाद्रव्याणि तथाभूतान्येव स्थूलखण्डात्मकानि निसृजति, यस्तु नीरोगतादिगुणयुक्तस्तथाविधादरभावतस्तीव्रप्रयलः स भाषाद्रव्याणि आदाननिसर्गप्रयत्नाभ्यां खण्डशः कृत्वा निसृजति, आह च भाष्यकृत॥१॥ "कोई मंदपयत्तो निसिरइसकलाई सव्वदव्वाई।
___अनो तिव्वपयत्तो सो मुंचइ मिंदिउंताई॥" ततउक्तं-'भिन्नाइंपि निसिरइअभिन्नाइपि निस्सरइ, जाइंभिन्नाइंनिसई' इत्यादि, यानि तीव्रप्रयलोवक्ताप्रथमतएव भिन्नानिनिसृजतितानि सूक्ष्मत्वात्बहुत्वाचप्रभूतान्यन्यानिद्रव्याणि वासयन्ति, तदन्यद्रव्यासकत्वादेवचानन्तगुणवृध्यापरिवर्द्धमानानिषट्सुदिक्षुलोकान्तंस्पृश्नति, लोकान्तं प्राप्नुवन्तीत्यर्थः, उक्तंच॥१॥ "भिन्नाइंसुहुमयाए अनंतगुणवद्धियाई लोगंतं ।
पावंति पूरयंतिय भासाए निरंतरं लोग।" यानि पुनर्मन्दप्रयलो वक्ता यथाभूतान्येव प्राक् भाषाद्रव्याण्यासीरन् तथाभूतान्येव सकलान्यभिन्नानि भाषात्वेन परिणमय्य निसृजति तान्यसङ्ख्येया अवगाहनावर्गणा गत्वा, अवगाहनाः-एकैकस्य भाषाद्रव्यस्याधारभूता असङ्ख्येयप्रदशात्मकक्षेत्रविभागरूपास्तासामवगाहनानांवर्गणाः-समुदायास्ताअसङ्ख्येया अतिक्रम्य भेदमापद्यन्ते, विशरारुभावं बिभ्रतीत्यर्थः,विशरारुभावं बिभ्राणानिचसङ्घयेयानियोजनानिगत्वा विध्वंसमागच्छन्ति, शब्दपरिणाम विजहतीत्यर्थः, उक्तंच॥१॥ "गंतुमसंखेज्जाओ अवगाहणवग्गणा अभिनाई।
भिजंति धंसमेति य संखिजे जोयणे गंतुं॥" भिन्नान्यपि निसृजतीत्युक्तं, तत्र कतिविधः शब्दद्रव्याणां भेद इति पृच्छति
म. (३९४) तेसिणं भंते ! दव्वाणं कतिविहे भेए पन्नते?, गो० ! पञ्चविधे भेदे पं०, तं०-कंडाभेदे पयरभेदे चुन्नियाभेदे अनुतडियाभेदे उक्करियाभेदे, से किंतखंडाभेदे?, २ जण्णं अयखंडाण वातउखंडाण वा तंबखंडाण वा सीसखंडाणवा रययखंडाण वाजातरूवखंडाण वा खंडएण भेदे भवति से तंखंडाभेदे १।।
से किं तं पयराभेदे ?, २ जण्णं वंसाण वा वेत्ताण वा नलाण वा कदलीथंभाण वा अब्भपडलाण वा पयरेणं भेदे भवति, सेतं पयराभेदे २।
से किं तं चुन्नियाभेदे ?, २ जणं तिलचुण्णाण वा मुग्गचुण्णाण वा मासचुण्णाणवा पिप्पलीचुण्णाणवामिरीयचु० वासिंगबेरचुण्णाणवा चुणियाए भेदे भवति सेतंचुणियाभेदे३।
से किं तं अनुतडियाभेदे ?, २ जण्णं अगडाण वा तडागाण वा दहाण वा नदीण वा वावीण वा पुक्खरिणीण वा दीहियाण वा गुंजालियाण वा सराण वा सरसराण वा सरपंतियाण वा सरसरपंतियाण वा अणुतडियाभेदे भवति, सेतं अनुतडियाभेदे ४ । से किं तं उक्करियाभेदे ?, २ जण्णं मूसाण वा मंडूसाण वा तिलसिंगाण वा मुग्गसिंगाण
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org

Page Navigation
1 ... 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324