Book Title: Agam 02 Sutrakrut Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 2, અંગસૂત્ર 2 ‘સૂત્રકૃ’ ખિંસા, ગહ, પરાભવ, અપમાન કરીને એમ વિચારે છે કે - આ હીન છે, હું વિશિષ્ટ જાતિ, કુલ, બલ આદિ ગુણોથી સંપન્ન છું. એ રીતે પોતાને ઉત્કૃષ્ટ માની ગર્વ કરે છે, તે મૃત્યુ બાદ કર્મવશીભૂત પરલોકગમન કરે છે. ત્યાં તે એક ગર્ભમાંથી બીજા ગર્ભમાં, એક જન્મથી બીજા જન્મમાં, મરણથી મરણ અને નરકથી નરક પામે છે તે ચંડ, નમ્રતારહિત, ચપળ, અતિમાની બને છે એ રીતે તે માન પ્રત્યયિક સાવદ્યકર્મ બાંધે છે. નવમા ક્રિયાસ્થાનમાં ' માનપ્રત્યયિક'' ( ક્રિયા) કહી. સૂત્ર-૬૫૮ હવે દશમાં ક્રિયાસ્થાનમાં મિત્રદોષ પ્રત્યયિકને કહે છે. જેમ કે - કોઈ પુરુષ માતા, પિતા, ભાઈ, બહેન, પત્ની, પુત્રી, પુત્ર કે પુત્રવધૂ સાથે વસતા તેમાંથી કોઈ થોડો પણ અપરાધ કરે તો તેને સ્વયં ભારે દંડ આપે છે. જેમાં કે - શિયાળામાં અતિ ઠંડા પાણીમાં ડૂબાડે, ગરમીમાં અતિ ગરમ પાણી શરીર ઉપર છાટે, અગ્નિથી તેનું શરીર બાળે, જોતર-નેતર-છડી-ચામડું-લતા-ચાબુક અથવા કોઈ પ્રકારના દોરડાથી માર મારી, તેમની પીઠની ખાલ ઉતારે તથા દંડ-હાડકા-મુકી-ઢેફા-ઠીકરા કે ખપ્પરથી માર મારીને શરીરને ઢીલું કરી દે છે. આવા પુરુષ સાથે રહેવાથી પરિવારજન દુઃખી રહે છે. આવો પુરુષ પ્રવાસ કરવા જાય - દૂર જાય ત્યારે તે સુખી રહે છે. આવો પુરુષ કઠોર દંડ દાતા, ભારે દંડ દાતા, દરેક વાતમાં દંડ આગળ રાખનાર છે. તે આ લોકમાં પોતાનું અહિત કરે જ છે, પણ પરલોકમાં પણ પોતાનું અહિત કરે છે. તે પરલોકમાં ઈર્ષ્યાળુ, ક્રોધી, નિંદક બને છે. તેને મિત્ર દોષ પ્રત્યયિક કર્મનો બંધ થાય છે. આ દશમું ક્રિયાસ્થાન તે મિત્રદોષ-પ્રત્યયિક નામક છે. સૂત્ર-૬પ૯ હવે અગિયારમું ક્રિયાસ્થાન માયા પ્રત્યયિક કહે છે. કેટલાક માણસો જે આવા હોય છે - ગૂઢ આચારવાળા, અંધારામાં ક્રિયા કરનાર, ઘુવડની પાંખ જેવા હલકા હોવા છતાં, પોતાને પર્વત સમાન ભારે સમજે છે. તેઓ આર્ય હોવા છતાં અનાર્ય ભાષાનો પ્રયોગ કરે છે તેઓ અન્ય રૂપમાં હોવા છતાં પોતાને અન્યથા માને છે. એક વાત પૂછો તો બીજી વાત બતાવે છે, જે બોલવાનું હોય તેનાથી વિરુદ્ધ બોલે છે. - જેમ કોઈ પુરુષ પોતાને લાગેલ કાંટો-અંતઃશલ્ય સ્વયં બહાર ન કાઢે, ન બીજા પાસે કઢાવે, ન તે શલ્યને નષ્ટ કરાવે, પણ તેને છૂપાવે. તેથી પીડાઈને અંદર જ વેદના ભોગવે, તે પ્રમાણે માયાવી માયા કરીને તેની આલોચના ન કરે, પ્રતિક્રમણ ન કરે, નિંદા ન કરે, ગહ ન કરે, તેને દૂર ન કરે, વિશુદ્ધિ ન કરે, ફરી ન કરવા ઉદ્યત ના થાય, યથાયોગ્ય પ્રાયશ્ચિત્ત ન સ્વીકારે. આ રીતે માયાવી આ લોકમાં અવિશ્વાસ્ય થાય, પરલોકમાં પુનઃ પુનઃ જન્મ-મરણ કરે છે. તે બીજાની નિંદા અને ગહ કરે છે, સ્વપ્રશંસા કરે છે, દુષ્કર્મ કરે છે, તેનાથી નિવૃત્ત થતો નથી, પ્રાણીઓને દંડ દઈને છૂપાવે છે. આવો માયાવી શુભ લેશ્યાને અંગીકાર કરતો નથી. એ રીતે તે માયાપ્રત્યયિક સાવદ્ય કર્મનો બંધ કરે છે. આ અગિયારમું માયા પ્રત્યયિક ક્રિયાસ્થાન છે. સૂત્ર-૬૬૦ હવે બારમું લોભપ્રત્યયિક ક્રિયાસ્થાન કહે છે - જેમ કે અરણ્યનિવાસી, પર્ણકૂટીવાસી, ગામનિકટ રહેનાર તથા ગુપ્ત કાર્ય કરનાર છે, જે બહુ સંયત નથી, સર્વે પ્રાણ-ભૂત-જીવ-સત્ત્વની હિંસાથી બહુ પ્રતિવિરત નથી, તે સ્વયં સત્યમૃષા ભાષણ કરે છે. જેમ કે - હું મારવા યોગ્ય નથી. બીજા લોકો મારવા યોગ્ય છે, મને આજ્ઞા ન આપો - બીજાને આજ્ઞા આપો, હું પરિગ્રહણ યોગ્ય નથી - બીજા પરિગ્રહણ યોગ્ય છે, મને સંતાપ ન આપો - બીજા સંતાપ આપવા યોગ્ય છે, હું ઉદ્વેગને યોગ્ય નથી - બીજા ઉદ્વેગને યોગ્ય છે. આ પ્રમાણે તે (અન્યતીર્થિક) સ્ત્રી-કામભોગમાં મૂચ્છિત, વૃદ્ધ, ગ્રથિત, ગહિત અને આસક્ત રહે છે. તે ચાર, પાંચ કે છ દાયકા સુધી થોડા કે વધુ કામભોગો ભોગવીને મૃત્યુકાળે મૃત્યુ પામીને અસુરલોકમાં કિલ્બિષી મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “(સૂત્રકૃત)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 69
