Agam 02 Sutrakrut Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 96

આગમસૂત્ર 2, અંગસૂત્ર 2 ‘સૂત્રકૃ’ મુંડિત કરવા કહ્યું ? હા, કલ્પે. શું તેમને શિક્ષા દેવી કલ્પે ? હા, કલ્પે. શું તેમને ઉપસ્થાપિત કરવા કહ્યું ? હા. કલ્પ. તેઓએ તે પ્રકારે સર્વપ્રાણો યાવત્ સર્વ-સત્ત્વોનો દંડ છોડ્યો છે ? છોડ્યો છે. તે આવા ઉત્તમ સંયમને પાળતા સાધુ યાવત્ ચાર, પાંચ, છ, દશ વર્ષ સુધી થોડો કે ઘણો કાળ વીત્યા પછી તેમાંથી કોઈ ફરી ગૃહસ્થ થાય ખરો ? હા, થાય પણ ખરા. ગૃહસ્થ થયા પછી પૂર્વની માફક તે સર્વે પ્રાણો યાવત્ સર્વે સત્ત્વોની હિંસા છોડે ખરા ? ના, તે વાત બરાબર નથી. તે જ તે જીવ છે કે જેણે પૂર્વે સર્વે પ્રાણી યાવત્ સર્વે સત્ત્વોની હિંસા છોડી નહોતી ત્યારે તે અસંયત હતો, પછી તેણે સર્વે હિંસા છોડી ત્યારે તે સંયત હતો વળી તેણે હાલ હિંસા ન છોડી (આરંભી) કેમ કે હાલ ફરી તે અસંયતા છે - આ રીતે જેમ અસંયતને સર્વ પ્રાણી યાવત્ સર્વે સત્ત્વોની હિંસા ન છૂટે, તેમ અહીં પણ જાણો કે ત્રસની હિંસા છોડનારને સ્થાવરને હણતા વ્રતભંગ ન થાય ? - હે નિર્ચન્થો! આ પ્રમાણે જ જાણો અને એમ જ જાણવુ જોઈએ. વળી ગૌતમસ્વામી નિર્ચન્થોને ફરી પૂછે છે કે - હે આયુષ્યમાનું નિર્ચન્હો ! અહીં કોઈ પરિવ્રાજક કે પરિવ્રાજિકાઓ, અથવા તેમાંથી કોઈ બીજા મતવાળામાંથી આવીને ધર્મ શ્રવણ માટે ઉપસ્થિત થાય ખરો ? હા, ઉપસ્થિત થાય. શું તેમને આવા પ્રકારનો ધર્મ કહેવો? હા, કહેવો. શું તેઓને ઉપસ્થિત કરવા યાવત્ કલ્પે ? હા, કલ્પે. શું તેઓ આવો ઉત્તમ સંયમ પાળવા છતાં યાવત્ ફરી ઘેર જાય ખરા ? હા, ફરી ગૃહસ્થ થાય પણ ખરા. તેવા. સાથે પછી ગૌચરી કરવી કલ્પ? ના, તે વાત બરાબર નથી. આ રીતે નક્કી થયું કે - સાધુ થયા પહેલાં તેમની સાથે ગૌચરી ન થાય, સાધુ થયા પછી કલ્પ અને સાધુપણુ મૂક્યા પછી સાથે ગૌચરી ન કલ્પે. એ પ્રમાણે ત્રસજીવો સ્થાવર થાય પછી તેને વ્રતભંગ ન થાય. હે નિર્ચન્હો ! આ પ્રમાણે જ જાણો. સૂત્ર-૮૦૪ ભગવાન ગૌતમસ્વામી કહે છે - કેટલાક એવા શ્રાવકો હોય છે કે, જેઓ પૂર્વે એવું કહે છે કે અમે મુંડ થઈને, ઘર છોડીને અણગારિકપણે પ્રવ્રજિત થવા અસમર્થ છીએ. અમે ચૌદશ, આઠમ, પૂર્ણિમા, અમાસના દિને પ્રતિપૂર્ણ પૌષધને સમ્યક્ પ્રકારે અનુપાલન કરતાં વિચરીશું. તથા અમે સ્થૂલ પ્રાણાતિપાત, સ્થૂલ મૃષાવાદ, સ્કૂલ અદત્તાદાન, સ્થૂલ મૈથુન અને સ્થૂલ પરિગ્રહના પ્રત્યાખ્યાન કરીશું. ઇચ્છાનું પરિમાણ કરીશું. અમે આ પ્રત્યાખ્યાન બે કરણ અને ત્રણ યોગથી કરીશું. મારા માટે કંઈ કરવું કે કરાવવું નહીં તેવા પણ પ્રત્યાખ્યાન કરીશું. પૌષધ સ્થિત તે શ્રાવકો ખાધા કે પીધા વિના, સ્નાન ન કરીને, સંસ્મારક ઉપર સ્થિત થઈને તે જ અવસ્થામાં કાળ કરે તો તેના વિશે શું કહેવું? તેમને સમ્યક કાલગતક કહેવા જોઈએ ? હા, કહેવા જોઈએ. તેઓ ત્રસ પણ કહેવાય અને પ્રાણી પણ કહેવાય. તેઓ મહાકાય અને ચિરસ્થિતિક છે. તેવા પ્રાણી સંખ્યામાં ઘણા છે, જેના વિષયમાં શ્રાવકને સુપ્રત્યાખ્યાન થાય છે. તેવા પ્રાણી ઘણા અલ્પ છે, જેના વિષયમાં શ્રાવકોને અપ્રત્યાખ્યાન થાય છે. આ રીતે તે મહાન ત્રસકાય-હિંસાથી નિવૃત્ત છે. તો પણ તમે એવું કહો છો કે તેનું પ્રત્યાખ્યાન નિર્વિષય છે. યાવત્ તમારું દર્શન નૈયાયિક નથી. ફરી ભગવાન ગૌતમ કહે છે - એવા કેટલાક શ્રાવકો હોય છે, જેઓ પૂર્વે એવું કહે છે કે અમે મુંડ થઈને યાવતુ દીક્ષા લેવા સમર્થ નથી. તથા ચૌદશ, આઠમ, પૂનમ, અમાસમાં યાવત્ પૌષધ વ્રતને પાળતા વિચરવા પણ સમર્થ નથી. અમે અપશ્ચિમ મારણાંતિક સંલેખનાનું સેવન કરીને ભોજન-પાનનો ત્યાગ કરીને યાવત્ કાળની અપેક્ષા રાખ્યા વિના વિચરીશું, અમે ત્રણે કરણ અને ત્રણે યોગથી સર્વથા પ્રાણાતિપાત યાવત્ સર્વથા પરિગ્રહનો ત્યાગ કરીશું. મારા માટે કંઈ પણ કરવુ-કરાવવું નહીં યાવત્ સંસારમાં રહીને તેઓ જો કાળ કરે તો તમે તેને સમ્ય કાળગતા કહેશો ? હા, તેમ કહેવાય. તેઓ પ્રાણી પણ કહેવાય - યાવત્ - શ્રાવકના વ્રતને નિર્વિષય બતાવવાનો તમારો મત. ન્યાયસંગત નથી. ભગવાન ગૌતમે ફરી કહ્યું - કેટલાક એવા મનુષ્યો હોય છે, જેવા કે મહાન ઇચ્છાવાળા મહારંભી, મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(સૂત્રકૃત)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 96