Book Title: Agam 02 Sutrakrut Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 2, અંગસૂત્ર 2 ‘સૂત્રકૃ’ પોતાના બીજ અને અવકાશ મુજબ સ્ત્રી-પુરુષના સંયોગથી યાવત્ તે ઓજાહાર કરે છે. અનુક્રમે વૃદ્ધિ પામી, પરિપક્વ થતા કાયાથી છૂટા પડીને કોઈ અંડરૂપે, કોઈ પોતરૂપે જન્મે છે. જ્યારે તે ઇંડુ ફૂટે ત્યારે તે જીવ સ્ત્રી, પુરુષ કે નપુંસકરૂપે જન્મે છે. તે જીવ બાળપણે પાણીનો આહાર કરે છે. અનુક્રમે વૃદ્ધિ પામી તે જલચર વનસ્પતિકાય તથા બસ-સ્થાવર જીવોનો આહાર કરે છે યાવત્ પૃથ્વી આદિ શરીર ખાય છે. તે જલચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ જીવોના બીજા પણ વિવિધ વર્ણાદિવાળા શરીરો હોય છે, તેમ કહ્યું છે. હવે વિવિધ ચતુષ્પદ સ્થલચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકને કહે છે. જેવા કે - એકખુર, દ્વિખુર, ગંડીપદ, સનખપદ. તેઓ પોતાના બીજ અને અવકાશ મુજબ સ્ત્રી-પુરુષના કર્મથી યાવત્ મૈથુન નિમિત્ત સંયોગથી ઉત્પન્ન થાય છે. તે બંનેના રસનો આહાર કરે છે. ત્યાં જીવ સ્ત્રી, પુરુષ કે નપુંસકપણે યાવત્ ઉત્પન્ન થાય છે. માતાનું દૂધ પીવે છે, અનુક્રમે વૃદ્ધિ પામી વનસ્પતિકાય અને ત્રણ-સ્થાવર જીવોને ખાય છે. પૃથ્વી આદિ શરીરને ખાય છે. તે ચતુષ્પદ સ્થલચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ-યોનિક એકખર યાવત્ સનખપદ જીવોના વિવિધ વર્ણાદિ હોય છે, તેમ કહ્યું છે. હવે ઉરપરિસર્પ સ્થલચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકને કહે છે. તે આ પ્રમાણે - સર્પ, અજગર, આશાલિક, મહોરગ. તેઓ પોતાના બીજ અને અવકાશ મુજબ સ્ત્રી-પુરુષના યાવત્ મૈથુનથી ઉત્પન્ન થાય છે. શેષ પૂર્વવત્ તે જીવો બાળરૂપે વાયુકાયનો આહાર કરે છે. અનુક્રમે મોટા થતા વનસ્પતિકાય, ત્ર-સ્થાવર જીવોને ખાય છે. પૃથ્વી આદિ શરીર ખાય છે. યાવત્ તે ઉરપરિસર્પ સ્થલચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક સર્પ યાવત્ મહોરગના શરીર વિવિધ વર્ણના કહ્યા છે. હવે ભૂજ પરિસર્પ સ્થલચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક કહે છે. તે આ પ્રમાણે - ઘો, નોળીયો, સિંહ, સરડ, સલ્લક, સરવ, ખર, ગૃહકોકીલ, વિશ્વભર, મૂષક, મંગુસ, પદલાતિક, બિડાલ, જોધ અને ચતુષ્પદ. તેઓ પોતાના બીજ અને અવકાશ મુજબ સ્ત્રી-પુરુષના સંયોગથી યાવત્ ઉરપરિસર્પ મુજબ જાણવું. યાવત્ સ્વ-રૂપે પરિણમાવે છે. બીજા પણ તેવા ભૂજ પરિસર્પ પંચેન્દ્રિય સ્થલચર તિર્યંચ ઘો આદિ યાવતુ કહેલ છે. હવે ખેચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક કહે છે. તે આ પ્રમાણે - ચર્મપક્ષી, રોમપક્ષી, સમુદ્ગપક્ષી, વિતતપક્ષી. તેઓ પોતાના બીજ અને અવકાશ મુજબ યાવત્ ઉરપરિસર્પ મુજબ બધું જાણવું. તે જીવો બાળરૂપે માતાના શરીરના રસનો આહાર કરે છે. અનુક્રમે મોટા થઈને વનસ્પતિકાય અને ત્રસસ્થાવર પ્રાણીને ખાય છે. પૃથ્વી આદિ શરીરને ખાય છે - યાવત્ - બીજા પણ તેવા અનેક ખેચર પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક કહ્યા છે. સૂત્ર-૬૯૦ હવે પછી તીર્થકરશ્રી કહે છે - આ જગતમાં કેટલાક જીવો વિવિધ પ્રકારની યોનિઓમાં ઉત્પન્ન થાય છે. સ્થિત રહે છે અને વૃદ્ધિ પામે છે. તેમાં ઉત્પન્ન સ્થિત અને વૃદ્ધિગત જીવ પોતાના પૂર્વકૃત્ કર્માનુસાર, કર્મોના કારણોથી તે યોનિઓમાં ઉત્પન્ન થઈને, વિવિધ પ્રકારના ત્રસ અને સ્થાવર પુદ્ગલોના સચિત્ત કે અચિત્ત શરીરોમાં ઉત્પન્ન થાય છે. તે જીવો અનેકવિધ ત્રણ-સ્થાવર પ્રાણીઓના રસનો આહાર કરે છે, તે જીવો પૃથ્વી આદિનો આહાર કરે છે યાવત્ બીજા પણ ત્ર-સ્થાવર યોનિક અને તેના આશ્રિત વિવિધ વર્ણાદિવાળા શરીરો હોય છે. એમ કહ્યું છે. એ જ પ્રમાણે તેમાં પંચેન્દ્રિયના મલ-મૂત્રમાં ઉત્પન્ન થતાં જીવો સ્થિત હોય છે, ચર્મકીટક જીવો પણ હોય છે સૂત્ર-૬૯૧ છે. તે ત્ર-સ્થાવર પ્રાણીના સચિત્ત કે અચિત્ત શરીરોમાં, અપકાય રૂપે ઉત્પન્ન થાય છે. તે શરીર વાયુથી બનેલ, મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(સૂત્રકૃત)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 81
