Agam 02 Sutrakrut Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 85

આગમસૂત્ર 2, અંગસૂત્ર 2 ‘સૂત્રકૃત્’ મકાનમાં પ્રવેશીને, તક મળતા જ પ્રહાર કરીને તેને મારી નાંખીશ. આવું તે રાત્રે-દિવસે, સૂતા-જાગતા અમિત્ર બનીને, મિથ્યાત્વ સ્થિત થઈને, તેમના ઘાતને માટે શઠતાપૂર્વક દુષ્ટચિત્તે વિચારતો હોય છે. એવી રીતે અજ્ઞાની જીવ સર્વે પ્રાણી યાવત્ સર્વે સત્ત્વોને દિવસે કે રાત્રે, સૂતા કે જાગતા અમિત્ર થઈને, મિથ્યાત્વ સ્થિત રહીને નિત્ય, શકતાપૂર્વક ઘાત કરવાનો વિચાર ચિત્તમાં રાખી મૂકે છે તેથી પ્રાણાતિપાતથી મિથ્યાદર્શન શલ્ય સુધીના અઢારે પાપસ્થાનકો તેને છે. આ રીતે ભગવંતે તેવા જીવોને અસંયત, અવિરત, પાપકર્મનો નાશ અને પ્રત્યાખ્યાન ન કરનારા, સક્રિય, અસંવૃત્ત, એકાંત દંડદાયી, એકાંત સુપ્ત કહ્યા છે. તે અજ્ઞાની મન-વચન-કાય વાક્ય વિચારપૂર્વક ન પ્રયોજે, સ્વપ્ના પણ ન જોવા છતાં, તે પાપકર્મ કરે છે. જેવી રીતે તે વધક તે ગૃહપતિ યાવત્ રાજપુરુષની પ્રત્યેકની હત્યા કરવાનો વિચાર ચિત્તમાં લઈને સૂતા કે જાગતા તેનો શત્રુ બનીને રહે, મિથ્યાત્વ સ્થિત રહે, નિત્ય શઠતાપૂર્વક પ્રાણીદંડની ભાવના રાખે છે, એવી રીતે અજ્ઞાની જીવ સર્વ જીવો યાવત્ સર્વે સત્ત્વોને પ્રત્યેક પ્રતિ ચિત્તમાં નિરંતર હિંસાભાવ રાખી, રાત્રે-દિવસે સૂતા કે જાગતા અમિત્ર બની, મિથ્યાત્વ સ્થિત થઈ, શઠતાપૂર્વક હિંસામય ચિત્તવાળો બને છે. આ રીતે તે અજ્ઞાની જીવા પ્રત્યાખ્યાન ન કરે ત્યાં સુધી પાપકર્મબંધ કરે છે. સૂત્ર-૭૦૨ પ્રશ્નકર્તા (પ્રેરક) કહે છે - આ અર્થ બરાબર નથી. આ જગતમાં એવા ઘણા પ્રાણી છે, તેમના શરીરનું પ્રમાણ કદી જોયું કે સાંભળેલ ન હોય. તે જીવો આપણને ઈષ્ટ કે જ્ઞાત ન હોય. તેથી આવા પ્રાણી પ્રત્યે હિંસામય ચિત્ત રાખી દિન-રાત, સૂતા-જાગતા અમિત્ર થઈ, મિથ્યાત્વ સ્થિત રહી, નિત્ય પ્રશઠ વ્યતિપાત ચિત્તદંડ-પ્રાણાતિપાતાદિ કઈ રીતે સંભવે ? સૂત્ર-૭૦૩ આચાર્ય કહે છે - અહીં ભગવંતે બે દષ્ટાંતો કહ્યા છે. સંજ્ઞી દૃષ્ટાંત અને અસંજ્ઞી દૃષ્ટાંત. સંજ્ઞી દૃષ્ટાંત આ પ્રમાણે- જે આ સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય પર્યાપ્તક જીવ છે, કોઈ પુરુષ તેમાંથી-પૃથ્વીકાયથી ત્રસકાય પર્યન્તના છ જવનિકાયમાંથી પૃથ્વી-કાય દ્વારા પોતાનું કાર્ય કરે છે કે કરાવે છે, ત્યારે તેને એમ થાય છે કે હું પૃથ્વીકાયથી કાર્ય કરું છું અને કરાવું છું. તેને ત્યારે એમ થતું નથી કે તે આ કે તે પૃથ્વીકાયથી કાર્ય કરે - કરાવે છે. તેથી તે પુરુષ પૃથ્વીકાયનો અસંયત-અવિરત-અપ્રતિહત પ્રત્યાખ્યાન પાપકર્મા થાય છે. આ પ્રમાણે ત્રસકાય પર્યન્ત કહેવું જોઈએ. જો કોઈ પુરુષ છ કાયના જીવોથી કાર્ય કરે - કરાવે છે, તેને એમાં થાય છે કે હું છ જવનિકાયથી કાર્ય કરું - કરાવું છું, પણ તેને એમ નથી થતું કે આ તે જીવોથી કાર્ય કરે - કરાવે છે. કેમ કે તે છ એ જીવકાયથી કાર્ય કરે - કરાવે છે. તેથી તે છે જીવનિકાયનો અસંયત, અવિરત, અપ્રતિહતા. પચ્ચકખાય પાપકર્મા છે અને પ્રાણાતિપાત યાવત્ મિથ્યાદર્શન શલ્ય પાપોને સેવે છે. આ રીતે ભગવંતે અસંયત, અવિરત, પાપકર્મોનો નાશ અને પ્રત્યાખ્યાન ન કરનાર કહ્યો. સ્વપ્ન પણ ના જાણતો પાપકર્મો કરે છે - સંજ્ઞીદષ્ટાંત. હવે અસંજ્ઞીનું દષ્ટાંત કહે છે- પૃથ્વીકાયિક યાવત્ વનસ્પતિકાયિક અને ત્રસરંજ્ઞક અમનસ્ક જીવ છે તે અસંજ્ઞી છે. તેઓમાં તર્ક-સંજ્ઞા-પ્રજ્ઞા-મન કે વાણી કંઈ નથી. તેઓ સ્વયં કરતા નથી, બીજા પાસે કંઈ કરાવતા નથી કે કરનારને અનુમોદતા નથી. તો પણ તે અજ્ઞાની સર્વ જીવો યાવત્ સર્વે સત્ત્વોના દિન-રાત, સૂતા-જાગતા શત્રુ બની રહે છે, મિથ્યાત્વ સ્થિત રહે છે. નિત્ય પ્રશઠ-વ્યતિપાત ચિત્તદંડ થઈ પ્રાણાતિપાતથી મિથ્યાદર્શના શલ્યના પાપોમાં પ્રવૃત્ત રહે છે. આ રીતે તેમને મન નથી, વચન નથી તો પણ તે સર્વે પ્રાણી યાવત્ સત્ત્વોને દુઃખશોક-વિલાપ-પિટ્ટણ અને પરિતાપ આપીને તેઓ દુઃખ-શોક યાવત્ પરિતાપ, વધ, બંધન, પરિફ્લેશથી અવિરત મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(સૂત્રકૃત)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 85