________________
સવ વચનની ગુમિ બહુ કઠિન છે.
કઠિન નથી. એક વાર નક્કી કરવું કે કોઈ પૂછે નહિ ત્યાં સુધી બોલવું જ નહિ. તમે વણમાંગી સલાહ આપવા શા માટે જાઓ છો ? વકીલો તો સલાહ આપવાનો ધંધો લઈને બેઠા છે છતાં પૂછ્યા વગર સલાહ નથી આપતા, તો આપણે શા માટે બોલબોલ કરીએ છીએ ?
સવ આપણા ઘરના લોકો ખોટું કરતા હોય તો કહેવું પડે ને ?
જે ઘરમાં તમારું ચાલતું નથી અને તમારું ઘર માનો છો - એ જ તમારી ભૂલ છે. ઘરના લોકો તો ખોટું કરે જ છે. પણ જેને તમારી વાત ગમતી નથી, તમારી વાત માનવી નથી એવાઓને તમે શિખામણ આપો છો - એ ખોટું તમે કરો છો.
સ0 જવાબદારી લઈને બેઠા હોય તો સંસ્કાર આપવા પડે ને ?
સંસ્કાર પણ યોગ્યને આપવાના. જે ઝીલે તેને સંસ્કાર અપાય, જે પ્રતિકાર કરે તેને સંસ્કાર ન અપાય. અમારે ત્યાં પણ જે યોગ્ય હોય તેની સારણા, વારણા કરવાની. જે તમારા કહ્યામાં હોય એવા પરિવારને સંસ્કાર આપવાના. જે તમારી સામે થાય તેની જવાબદારી બજાવવા ન બેસવું. આપણે જમ્યા એ પહેલી ભૂલ, જમ્યા પછી આઠમા વર્ષે દીક્ષા ન લીધી અને સંસાર માંડ્યો એ બીજી ભૂલ અને હવે પરિવારને સુધારવા ગૃહસ્થપણામાં રહેવું - એ ત્રીજી ભૂલ છે. બે ભૂલ ન સુધારી શક્યા, ત્રીજી તો સુધારવી છે ને ?,
ત્યાર બાદ મોક્ષનું અથાણું જણાવ્યું છે. શાંત, દાંત કે ગુપ્ત અવસ્થા આપણી શાખ જમાવવા માટે, સારા દેખાવા માટે પણ હોઈ શકે. આથી
મોક્ષનું અથાણું જાદુ પાડીને બતાવ્યું. વસ્તુ મળે કે ન મળે પણ પ્રયત્ન છોડે નહિ તેનું નામ અર્થીપણું. જે શ્રદ્ધાથી સંસારમાંથી નીકળ્યા હોઈએ તે શ્રદ્ધાને જાળવી રાખવી તેનું નામ મોક્ષાર્થી. જો મોક્ષનું અથાણું નહિ હોય તો આપણો ધર્મ પણ અધર્મરૂપે પરિણામ પામશે. જેને સંસારનું સુખ ઉપાદેય ન લાગે તેને મોક્ષાર્થી કહેવાય. જેને રમવું ન ગમે ને ભણવું ગમે તેનું નામ મોક્ષાર્થી. જ્ઞાન સાથે ગમ્મતની વાત કરે તે મોક્ષાર્થી ન હોય.
મોક્ષાર્થી પછી વિશ્વવત્સલતા જણાવી છે. કોઈને દુઃખ ન આપવું તેનું નામ વાત્સલ્ય, સુખ આપીને કોઈનું દુ:ખ ટાળવાની વાત નથી. દુ:ખ ન આપીને દુ:ખ ટાળવાની વાત કરવી છે. સાધુભગવંત ખરા વિશ્વવત્સલ છે. કારણ કે તેઓ કોઈને દુઃખ પહોંચાડતા નથી. અંતે દંભરહિત ક્રિયા કરવાનું જણાવ્યું છે. આપણે દંભ નથી કરવો. ક્રિયામાંથી દંભ કાઢવાની વાત છે, ક્રિયા કાઢવાની વાત નથી. કપડામાં જ થઈ હોય તો જ કાઢવાની કે કપડાં કાઢવાનાં ? પાણીમાંથી કચરો કાઢવાનો કે પાણી ફેંકી દેવાનું ? ભાતમાંથી કાંકરો કાઢવાનો કે ભાત ફેંકી દેવાના ? અધ્યાત્મ પામવા માટે આપણી ક્રિયાઓને શુદ્ધ બનાવવી છે. આ જે શાંત વગેરે ગુણો બતાવ્યા છે તેમાંથી એકે ગુણ પુણ્યથી નથી મળતા. શાંત-દાંત અવસ્થા પુણ્યથી મળે કે પુણ્ય છોડવાથી અને કષાય શાંત કરવાથી મળે ? ગુમિ, મોક્ષાર્થીપણું, વિશ્વ વાત્સલ્ય કે દંભરહિત અવસ્થા પુણ્યથી મળે કે ક્ષયોપશમભાવથી ? અધ્યાત્મભાવને પામેલો પુણ્યબંધ સામે નજર ન માંડે, નિર્જરા તરફ લક્ષ્ય રાખે. અધ્યાત્મભાવ પામવા માટે સાધુ થવું જ પડશે. દીક્ષા લેવી છે ને ? આ તો કહે કે દીક્ષા લેવા જેવી છે. તમે દુકાનમાં વસ્તુ લેવા જાઓ, સારામાં સારી વસ્તુ જાઓ તો ‘લેવા જેવી છે” એમ કહો કે ‘લેવી છે' કહો ? કદાચ શક્તિ ન પહોંચે તો કહો ને કે ‘લેવી તો છે, પણ પોસાય એવું નથી.’
૨૮
% % % 8
% % % % % %
અધ્યાત્મ-મહિમા
અધ્યાત્મ-મહિમા
%
%
% % % % % % % ૨૯
