________________
જે રાખ થાય છે તેમાંથી પાણીનો યોગ થયા પછી પણ દેડકા ઉત્પન્ન થતા નથી. તેવી દોષહાનિ ત્રીજા અનુષ્ઠાનથી થાય છે. બીજાથી થોડીઘણી જ નિર્જરા થાય છે અને તે પણ ફરી કર્મબંધને કરાવનારી હોય છે, જ્યારે ગયેલા દોષો પાછા આવે જ નહિ તેવી સ્થાયી દોષહાનિ ત્રીજાથી થાય છે. કારણ કે તેમાં ગૌરવલાઘવની વિચારણા કરાઈ હોય છે.
अपि स्वरूपत: शुद्धा क्रिया तस्माद्विशुद्धिकृत् । मौनीन्द्रव्यवहारेण मार्गबीजं दृढादरात् ।।२६।।
પહેલા અનુષ્ઠાનમાં સ્વરૂપ અશુદ્ધ હોવાથી તેમાં માર્ગનું બીજ નથી માન્યું. જ્યારે બીજા અનુષ્ઠાનમાં સ્વરૂપથી શુદ્ધ ક્રિયા હોવાથી માર્ગનું બીજ પડેલું છે. અને ત્રીજું અનુષ્ઠાન તો સર્વથા શુદ્ધ છે. જેમ ગટરનું પાણી સ્વરૂપથી અશુદ્ધ છે, ખાબોચિયાનું પાણી સ્વરૂપથી શુદ્ધ છે, પરંતુ કૂવા વગેરેનું પાણી સર્વથા શુદ્ધ છે તેમ અહીં સમજવું. બીજામાં માર્ગ પ્રત્યે આદર અત્યંત હોવાથી માર્ગનું બીજ માનેલું છે. આપણે ત્યાં ધર્મરુચિ અણગારનું દષ્ટાંત આવે છે. પહેલાં તેમણે તાપસ-દીક્ષા લીધેલી. તેમાં માત્ર ચૌદસ વગેરે તિથિના દિવસે અનાકુટ્ટી એટલે કે હિંસાનો ત્યાગ કરાતો. તિથિના દિવસે બળતણનાં લાકડાં વગેરે લાવતા ન હતા. પણ જ્યારે તેમને સાધુભગવંતનો યોગ થયો તો તેમને ખબર પડી કે સાધુને તો રોજ અનાકુટ્ટ હોય છે. આથી તેમને આનંદ થયો અને તાપસમાંથી સાધુ થયા. પરંતુ અનાફટ્ટી પ્રત્યે આદર હતો ત્યારે સાધુ થયા ને ? આ જ માર્ગનું બીજ છે. આ રીતે માર્ગનું બીજ અન્યદર્શનમાં હોય તો પણ માર્ગમાં અવતાર કરાવવાનું શક્ય છે. ત્રીજા અનુષ્ઠાનમાં સમ્યકત્વને લઈને દોષમાં ગૌરવ કેટલું છે અને દોષોના અભાવમાં લાઘવ કેટલું છે, કયો દોષ નાનો છે, કયો દોષ મોટો છે, ઈત્યાદિની વિચારણા હોવાથી દોષોને ફરી ઊભા થવાનું રહેતું જ નથી. પરંતુ આ રીતે ભાવથી
માર્ગ પામ્યા ન હોઈએ છતાં પણ માર્ગનું બીજ જેમાં પડેલું છે તેવો દ્રવ્ય માર્ગ પણ આદરણીય છે - એ જ જણાવે છે...
गुर्वाज्ञापारतन्त्र्येण द्रव्यदीक्षाग्रहादपि । वीर्योल्लासक्रमात्प्राप्ता बहवः परमं पदम् ।।२७।।
ગુરુની આજ્ઞાનું પાતંત્ર્ય જેની પાસે હોય એવાઓએ દ્રવ્યથી પણ દીક્ષા લીધી હોય તોપણ ક્રમે કરીને વીર્ષોલ્લાસને વધારવા દ્વારા તેઓ મોક્ષે પહોંચે છે. આ રીતે દ્રવ્યથી દીક્ષા લીધેલી હોવા છતાં પણ ગુરુની આજ્ઞાનું પાલન કરવાથી અનંતા જીવો મોક્ષે ગયા છે, જાય છે. તો દ્રવ્યનો અભ્યાસ પણ કામ લાગે ને ? તમે પણ એક સામાયિક કરો તો દીક્ષા લેવાનું મન થાય ને ? એક સામાયિકમાં આટલો આનંદ આવતો હોય તો કાયમના સામાયિકમાં કેટલો આનંદ આવે ?
સવ આપને ફરી ફરીને દીક્ષા જ યાદ આવે છે.
દીક્ષા સિવાય સુખ નથી માટે દીક્ષા જ યાદ કરાવું છું. દીક્ષા સિવાય સંસારનો અંત આવે એવું નથી માટે દીક્ષાને યાદ કરવી છે. તમને પણ આખો દિવસ પૈસો ને પૈસો જ દેખાય છે તેમ સાધુને દીક્ષા જ દેખાય ને ? દીક્ષા સારી છે તો દીક્ષા ઉપર આટલી નફત શા માટે ? દીક્ષા ઉપર આદર કેળવી લો તો સંસાર છૂટી જશે. દીક્ષાની કોઈ વિશેષ સમજ ન હોય તો પણ માત્ર સંસાર અસાર છે અને મોક્ષ સારભૂત છે - એવું ઓઘથી જ્ઞાન જેને હોય તેવાઓ માત્ર ગુરુની આજ્ઞાને પરતંત્ર રહે તો તેમના વર્ષોલ્લાસની વૃદ્ધિ થતી જાય છે અને એના યોગે તેઓ ભાવદીક્ષાને પામવા દ્વારા મોક્ષે પહોંચે છે.
અભ્યાસદશામાં પણ જ્ઞાન અને ક્રિયાસ્વરૂપ અધ્યાત્મ ઘટે છે તે ઉપસંહારથી જણાવે છે :
૫૬
% % % de se k ek sb se be
અધ્યાત્મ- મહિમા
અધ્યાત્મ-મહિમા
8% % % % % % % % 8% % ૫૭
