________________ अध्यात्माभ्यासकालेऽपि क्रिया काप्येवमस्ति हि / शुभीघसज्ञानुगतं ज्ञानमप्यस्ति किश्चन / / 28 / / આ રીતે અધ્યાત્મની અભ્યાસદશામાં ચોથે તથા પહેલે ગુણઠાણે કોઈને કોઈ ક્રિયા પણ હોય છે અને શુભ એવી ઓળસંજ્ઞાને અનુસરનારું જ્ઞાન પણ આંશિક હોય છે. જેમ નદીનો પ્રવાહ કુદરતી હોય છે જ્યારે ઘરમાં તે પાણી પ્રયત્નપૂર્વક પહોંચાડવું પડે છે, તેમ અભ્યાસકાળમાં પ્રયત્નસાધ્ય જ્ઞાન ન હોય તો પણ શુભ એવી ઓળસંજ્ઞાને અનુસરનારું થોડુંક જ્ઞાન હોય છે. સંસારના સ્વરૂપનું વિશેષથી જ્ઞાન ન હોય તોપણ સંસાર દુ:ખમય છે, કષાયો ખરાબ છે એવું ઓઘથી જ્ઞાન હોય તોય કામ થઈ જાય. આવું ઓઘજ્ઞાન આપણી પાસે પણ છે ને ? જે ખાવાની લાલચુ હોય તેને લોકો પણ ખાઉધરો કહે ને ? એટલે વિષયો સારા નથી એ નક્કી છે ને ? જો વિષયો સારા હોત તો વિષયોને અતિશય ભોગવનારો ભૂંડો ન ગણાત. એ જ રીતે કપાય આખી દુનિયા કરે છે પણ કષાયને કોઈ સારું માનતું નથી. આ રીતે ઓળસંજ્ઞાથી પણ સંસારની અસારતા અને મોક્ષની સારભૂતતા સમજાય તો અધ્યાત્મની અભ્યાસદશા અધ્યાત્મ સુધી પહોંચાડી આપે છે. પહેલા ગુણઠાણે સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિ માટે જો કોઈ અવરોધ કરનાર હોય તો તે કુતર્ક છે. એકવાર કુતર્કની નિવૃત્તિ થાય તો સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિ દ્વારા માર્ગમાં અવતાર કરવાનું કામ સરળ છે. સ0 ગુર્વાજ્ઞાનું પાતંત્ર્ય એટલે શું ? ગુરુને પૂછયા વિના એક પણ કામ ન કરવું, ગુર જે કહે તે આપણી ઈચ્છા ન હોય તોપણ કરવું તેનું નામ ગુજ્ઞાપારતંત્ર્ય. અમે આજે અહીં સુધી પહોંચ્યા તે આના જ પ્રભાવે. અમે દીક્ષા લીધી ત્યારે અમને કાંઈ ભવનિર્વેદ ન હતો. માત્ર માતા-પિતાનું પાતંત્ર્ય હતું. તેમણે દીક્ષા માટે પૂછ્યું તો ના ન પાડી શક્યા અને તેમના પારતંત્ર્યમાં રહ્યા તો આજે આટલું પામ્યા. એક વાર એટલું નક્કી કરીએ કે આપણને ગમે કે ન ગમે પણ ભગવાન કહે છે, ગુર કહે છે, મા-બાપ કહે છે માટે દીક્ષા લેવી છે અને દીક્ષા પાળવી છે તો આજે નહિ તો કાલે ભાવદીક્ષાની પ્રાપ્તિ થઈ જશે. હવે પ્રકરણાર્થનો ઉપસંહાર કરતાં જ્ઞાન અને ક્રિયા સ્વરૂપ અધ્યાત્મની વૃદ્ધિનો ઉપાય અંતે જણાવે છે अतो ज्ञानक्रियारूपमध्यात्म व्यवतिष्ठते / एतत्प्रवर्द्धमानं स्यान्निर्दम्भाचारशालिनाम् / / 29 / / આ રીતે જ્ઞાન અને ક્રિયારૂપ અધ્યાત્મ અપનબંધકદશાથી માંડીને અયોગી ગુણઠાણાં સુધી સારી રીતે રહેલું છે. આ અધ્યાત્મની પ્રાપ્તિ જેમ અશઠતાના કારણે થાય છે તેમ અધ્યાત્મની વૃદ્ધિ પણ જેઓ દંભરહિત આચારનું પાલન કરવાના સ્વભાવવાળા હોય તેઓને જ થાય છે. દંભ એ અધ્યાત્મમાર્ગની પ્રાપ્તિ માટે મોટામાં મોટો અવરોધક છે. અધ્યાત્મને પામવા માટે શુદ્ધ માર્ગનો અનુરાગ કેળવીને નિર્દભપણે ગુણવાનની પરતંત્રતા સ્વીકારી લેવી છે. આ રીતે જ્ઞાન અને ક્રિયાની રુચિ કેળવવા દ્વારા શુદ્ધ જ્ઞાન અને શુદ્ધ ક્રિયારૂપ અધ્યાત્મને પામવા માટે આપણે સૌ પ્રયત્નશીલ બની રહીએ - એ જ એક સદા માટેની શુભાભિલાષા. 58 % % % હદ ક ક ક ક ક કે અધ્યાત્મ- મહિમા અધ્યાત્મ-મહિમા ek ek , % % 59
