________________
કરવામાં આવે તો સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિ કરી નહિ શકાય. જે સમ્યગ્દર્શનનો ઉપાય છે તેનું પણ ખંડન કરીએ તો શાસનનો ઉચ્છેદ થવાનો પ્રસંગ આવે. અહીં અશુદ્ધ ક્રિયાનો આદર કરવાની વાત નથી, પણ ગુણ પામવાના આશયથી કરાયેલી અશુદ્ધ ક્રિયાને ચલાવી લેવાની વાત છે – તેમ જ અશુદ્ધનો સર્વથા અનાદર ન કરવાની વાત છે. પહેલા ગુણઠાણે ભણવાની, તપની વગેરે જે જે ક્રિયાનો અભ્યાસ છે તે જ અશુદ્ધ હોવા છતાં સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિ કરાવનાર હોવાથી તેનો અનાદર કરવાની ના પાડી છે. કોઈ પણ ગુણની પ્રાપ્તિ આ જ રીતે થતી હોય છે. સર્વવિરતિનો અભ્યાસ કરતી વખતે ભૂલો તો થવાની. તે વખતે જો એમ કહેવામાં આવે કે - ‘આ રીતે ભૂલ કરો તો નહિ ચાલે', તો તો સાધુપણું પળાવી નહિ શકાય. દીક્ષા લઈને વડીદીક્ષા ન લે ત્યાં સુધી ભૂલ થવાની. દીક્ષા લીધા પછી રોજનો અભ્યાસ ન હોવાથી કોઈ વાર ઓઘો ભૂલીને બહાર જતો રહે ત્યારે એને એવું ન કહેવું કે “આ રીતે ઓઘો મૂકીને જ જવું હતું તો ઓઘો લીધો શા માટે ?' એવા વખતે ઉપરથી કહેવાનું કે “કાંઇ વાંધો નહિ. રોજનો અભ્યાસ નથી માટે ભૂલી જવાય, પણ હવે ઉપયોગ રાખીને આસનથી ઊઠવાનું. બધી વસ્તુ પાસે છે કે નહિ – એ જોઈને પછી પગ ઉપાડવાનો.' તો ક્રમે કરીને નિરતિચાર ચારિત્ર સુધી પહોંચાડી શકાય.
આ રીતે અશુદ્ધનો અનાદર કરવાની ના પાડી તેથી શિષ્યને શંકા પડે કે જો અશુદ્ધ ક્રિયા ચલાવી જ લેવાની હોય તો અશુદ્ધ ક્રિયા જ લોકો ક્ય કરશે, બધાની અશુદ્ધ ક્રિયા ચલાવી લેવી પડશે. આવી શંકાના નિરાકરણમાં કોની અશુદ્ધ ક્રિયા ચલાવાય તે એકવીસમી ગાથાથી જણાવે છે. જેઓને શુદ્ધ માર્ગ ઉપર અનુરાગ હોય, જેનામાં લુચ્ચાઈ ન હોય તેમ જ જેઓ ગુણવાનને પરતંત્ર હોય તેની અશુદ્ધ ક્રિયા ક્યાંય હણાતી નથી. બધાની અશુદ્ધ ક્રિયાને
ચલાવવાની આ વાત નથી. શુદ્ધ માર્ગનો અનુરાગ સૌથી પહેલાં હોવો જોઈએ. જેને શુદ્ધ કરવું છે તેની અશુદ્ધિ નભાવાય. રાગ અને અનુરાગમાં ફરક છે. આવે તો આનંદ પામવો તે રાગ, જ્યારે રાગના પાત્રની પાછળ પાછળ ફરવું તે અનુરાગ અને આવ્યા પછી કોઈ અસર ન થવી તે રાગનો અભાવ. તમને સાધુસાધ્વી વહોરવા આવે તો આનંદ થાય કે તમે તેમને વહોરવા માટે બોલાવવા જાઓ ? આવે તો વહોરાવીશું તે રાગનો અભાવ, વહોરવા માટે બોલાવવા જવું તે રાગ અને વહોરાવ્યા પછી પાછા મૂકવા જવું તે અનુરાગ.
સવ આપણને શુદ્ધમાર્ગ પ્રત્યે અનુરાગ છે કે નહિ - એ કેવી રીતે સમજવું ?
આપણે અશુદ્ધ ક્રિયા કરતા હોઈએ અને કોઈ આપણને આપણી ભૂલ બતાવે ત્યારે એ ભૂલનો સ્વીકાર કરીને મિચ્છામિ દુક્કડં આપીએ તો સમજવું કે શુદ્ધ માર્ગનો અનુરાગ છે. આ તો કહે “માણસમાત્ર ભૂલપાત્ર, છદ્મસ્થ હોય તો ભૂલ થાય...’ આ અનુરાગ નથી. છમસ્થ ભૂલપાત્ર છે એમ માનવાના બદલે છદ્મસ્થ ભૂલ બતાવવા યોગ્ય છે - એટલું સ્વીકારી લેવું છે. આપણે છદ્મસ્થ છીએ તો આપણને કોઈ પણ ભૂલ બતાવી શકે. શાસ્ત્રમાં પણ આ જ આશયથી મુમુક્ષુજનોને હિતશિક્ષા આપતાં જણાવ્યું છે કે ‘પાવળિનો (પ્રજ્ઞાપનીય) વિસર્' કોઈ પણ આપણને બે અક્ષર કહી શકે આપણી ભૂલ બતાવી શકે એવો આપણો સ્વભાવ હોવો જોઈએ. જેને શુદ્ધ ક્રિયા પ્રત્યે રાગ હોય તે પોતાની અશુદ્ધિનો બચાવ ન કરે. આ રીતે શુદ્ધ માર્ગનો અનુરાગ હોય, ગુણીજનને પરતંત્ર હોય અને કોઈ પણ જાતની શઠતા-લુચ્ચાઈ ન હોય તેવાઓની શુદ્ધતા હણાતી નથી. અર્થાત્ તેમની તે ક્રિયા શુદ્ધ ગણાય છે. જેઓ માયાવી છે, જેઓ શુદ્ધ માર્ગના અનુરાગી નથી તેમ જ જેઓ ગુણીજનોને પરતંત્ર નથી અને સ્વમતિ અનુસાર સ્વચ્છંદપણે
૪૮
% % % % 8 se ek ek be :
અધ્યાત્મ-મહિમા
અધ્યાત્મ-મહિમા
% %
% *e 6%
% % %
% % ૪૯
