________________
૬
આત્માનુશાસન
તે કર્મક્ષયનો ઉપાય સભ્યશ્ચારિત્ર છે. તે ચારિત્ર જ્ઞાન વિના પમાતું નથી, કારણ કે સાચા-ખોટા પ્રવર્તનની સમજ જ્ઞાન વિના કેમ કરીને આવે? સાચું જ્ઞાન આગમના આશ્રયથી થાય છે. તે આગમ દ્વાદશાંગરૂપ શ્રુતિ વિના પ્રાપ્ત થાય તેમ નથી. તે શ્રુતિનો પ્રાદુર્ભાવ યથાર્થ ઉપદેષ્ટા એવા જ્ઞાની આપ્ત પુરુષથી થાય છે. (સુધા, તૃષા, રાગ, દ્વેષ, જન્મ, જરા, મરણ, રોગ, શોક, ભય, વિસ્મય, નિદ્રા, ખેદ, સ્વેદ, મદ, મોહ, અતિ, ચિંતા એ અઢાર દોષોથી રહિતને આપ્ત કહ્યા છે.) રાગ-દ્વેષાદિ અઢાર દોષ જેમણે ક્ષય કર્યા છે તે આપ્ત સર્વજ્ઞ અને વીતરાગ હોવાથી સંપૂર્ણ સત્ય અને હિતકારી માર્ગ ઉપદેશવા સમર્થ છે. રાગી, દ્વેષી મનુષ્ય રાગ-દ્વેષને વશ હોવાથી સર્વથા સત્ય ભાષણ કદી કરી શકશે નહીં, તેમજ તેને સંપૂર્ણ કેવળજ્ઞાન પણ પ્રગટી શકશે નહીં. આ પ્રમાણે અનુક્રમથી જોતાં પ્રતીત થશે કે નિર્દોષ સર્વજ્ઞ આપ્ત ભગવાન જ સર્વ સુખની ઉત્પત્તિમાં મૂળ કારણભૂત છે. માટે જો સુખની ઇચ્છા હોય તો યુક્તિ(પરીક્ષા)પૂર્વક વિચાર કરી, આવા આપ્તનો અવિચ્છિન્ન આશ્રય અંગીકાર કરો.
શ્લોક-૧૦
श्रद्धानं द्विविधं त्रिधा दशविधं मौढयाद्यपोढं सदा भवहरं अज्ञानशुद्धिप्रदम् । सप्ततत्त्वमचलप्रासादमारोहतां
संवेगादिविवर्धितं
निश्चिन्वन् नव
सोपानं प्रथमं
विनेयविदुषामाद्येयमाराधना ॥
રે! મુક્તિ મહેલ ચઢી જવા સોપાન સૌથી પ્રથમ જે, આત્માર્થી શિષ્ય સમૂહને આરાધના અગ્રિમ જે; સમકિત, શ્રદ્ધા, દ્વિવિધ, ત્રેધા, દવિધિ, ગતમૂઢતા, સંવેગવર્ધિત ભવવિનાશી, જ્ઞાન ત્રણ શુદ્ધિપ્રદા; એ સાત તત્ત્વ, પદાર્થ નવ નિશ્ચય સહિત શ્રદ્ધા કરે, આરાધના સમકિતની, શ્રેયાર્થી સેવી શિવ વરે.
