Book Title: Updeshratna Kosh
Author(s): Padmajineshwarsuri, Kalyanbodhisuri
Publisher: Jinshasan Aradhak Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022069/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e) hbu BiiN : UPADESH-RATNAKOS Padmajineshwarsuri Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa zrI prema-bhuvanabhAnu-padma-jayaghoSasUrisargurubhyo namaH zrI bhuvanabhAnusUri-janmazatAbdIe navaluM najarANuM-pa1 navanirmitasaMskRtavRtti-upadezopaniSad-vibhUSitaH pUjanIyAcAryazrIpadmajinezvarasUriviracitaH sAnuvAdaH II upadezaratnakoSaH || * mUlasaMzodhanam-nUtanavRttisarjanam-gurjarAnuvAdaH-sampAdanam pa.pU. vairAgyadezanAdakSAcAryadevazrImadvijayahemacandrasUrIzvaraziSyA AcAryavijayakalyANabodhisarIzvarAH -: prakAzake zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * mULa kRti : upadezaratnakoSa (prAkRta 26 zloka) * mULakRtikAra : pa.pU. AcAryadeva zrI padmajinezvarasUrIzvarajI mahArAjA * navanirmita saMskRta vRtti : upadezopaniSad hastAdarzo dvArA mULakRti saMzodhana+saMskRtivRtti navasarjana+gurjarabhAvAnuvAda-saMpAdanaH pa.pU. vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImadvijayahemacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSya pa.pU. AcAryadeva zrImadvijayakalyANabodhisUrIzvarajI mahArAja. viSaya : upadeza * vizeSatA : mAtra 26 zloko dvArA jANe gAgaramAM sAgara bharyo hoya tevo addabhuta upadeza che. pratyeka pade ratnono khajAno che. upadezara-koSa evuM A kRtinuM nAmakharekhara sArthaka che. laukika-lokottara baMne rIte jiMdagIne jItI javA mATenI aNamola nItiono A saMgraha avazya parizIlanIya che. paThana-pAThananA adhikArI : gItArthaguru anujJAta AtmA. vi.saM. 2068 0 AvRtti : prathama * prati : 500 , mUlya : rUA. 100 prakAzaka: zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa E-mail : jinshasan_108@yahoo.com (c) zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa A pustaka jJAnadravyathI prakAzita thayuM che. mATe gRhastha mUlya cUkavIne mAlikI karavI. A pustakanA koipaNa aMzano upayoga karatA pUrve lekhaka tathA prakAzakanI lekhita maMjUrI meLavavI jarUrI che. Copyright held by Shree Jinshasan Aradhana Trust under Indian Copyright Act, 1957. http://copyright.gov.in/documents/ copyright rules 1957, pdf. Note : Unauthorised usage, whether uploading on any website or printing in a book or forwarding to others on the internet or putting up on a blog is prohibited. Reproduction of this text by any means whether in part or in full, cannot be made unless express written consent obtained from shree Jinshasan Aradhana Trust. Any violation of this shall be deemed a violation of the intellectual rights of the publisher & of the copyright act, 1957. mudraka : bharata grAphiksa, nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, rilIpha roDa, amadAvAda-1. _Ph. : 079-22134176, M : 9925020106, E-mail : bharatgraphics1@gmail.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caramatIrthapatiH karuNAsAgaraH zrImahAvIrasvAmI INKINNARAAMKAAAAAAAATTA REasur MADAARADHAARIDORRIDOCOCCURRDAN wwwwwwwwww w wsaneindia aaaaaaaaaavart anantalabdhinidhAnaH zrIgautamasvAmI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamagaNadharaH zrIsudharmAsvAmI ka . . kRpA varase anarAdhAra siddhAMtamahodadhi suvizAlagacchasarjaka pa. pU. AcAryadeva zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjA vardhamAna taponidhi nyAyavizArada pa. pU. AcAryadeva zrImadvijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA ajoDa gurusamarpita guNagaNanidhi pa.pU. paMnyAsapravara zrI padmavijayajI gaNivarya vairAgyadezanAdakSa pa.pU. AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjA Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. abhinaMdana.. .......... dhanyavAda anumodanA... . sukRta sahayogI zrI jIvIbena upAzraya viramagAma jJAnanidhinA saviniyoga badalA zrIsaMgha tathA TrasTIonI bhUrI bhUri anumodanA prAptisthAna : zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa muMbaI : zrI caMdrakumArabhAI bI. jarIvAlA, du.naM. 6, badrIkezvara sosAyaTI, marIna DrAIva 'I' roDa, netAjI subhASa mArga, muMbaI. phonaH 22818390 zrI akSayabhAI je. zAha, 506, padmaepArTamenTa, jaina derAsaranI sAme, sarvodayanagara muluMDa (ve.) muMbai-40OO80. phona: 25674780 pATaNa : zrI caMdrakAMtabhAI esa. saMghavI, 6-bI, azokA kompalekSa, pahelA relave garanALA pAse, pATaNa, u.gu. phona: 231603 amadAvAda : zrI bAbubhAI, siddhAcala baMgalojha, senTa ene. skula pAse, hIrA jaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-5. phona: 27505720, 22132543 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eso koso viyariyatoso jinazAsananI paraMparAmAM thayelA eka mahAvidvAna pUrvAcArya eTale pa.pU. AcAryadeva zrI padmajinezvarasUrIzvarajI mahArAjA. emanA viSe bIjI koI jANakArI prApta thaI nathI. chatAM paNa A adbhuta kRti ja emano paricaya meLavavA pUratI che. pRSTha-2 pa2 prastuta kRtinI vizeSatA jaNAvI che, tethI atre punarAvartana karato nathI. adhikArI vAcaka varga A kRtinuM khUba parizIlana kare, tenA rahasyonI pariNati prApta kare ane tenA dvArA A loka, paraloka ane paramalokamAM sukha prApta kare, e abhilASAthI A kRti para saMskRta vRttinuM navasarjana karyuM che. caramatIrthapati karuNAsAgara zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI tathA paramopakArI pUjya gurudeva zrI hemacandrasUrIzvarajI mahArAjAnI paramakRpAthI A prabaMdha saMpanna thayo che. A graMthanA mUlAdhAra che pU. muni jinapremavi. ane ananya sahayogI che muni bhAvapremavi. ane muni rAjapremavi. tathA bharata grAphiksanA prayatnothI TAIpaseTIMga Adi kArya kuzaLatApUrvaka pAra paDela che. A prabaMdhamAM kyAMya paNa utsUtrAdi doSayukta nirUpaNa thayuM hoya to micchAmidukkaDam. kRpA karIne bahuzruto tenuM saMzodhana kare. A prabaMdhanA mAdhyame sva-paranuM kalyANa thAya e ja zubhAbhilASA saha viramuM chuM. dvitIya vaizAkha vada-7, vi.saM. 2066 meghadUta jIna (pAleja). paramapUjya vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajImahArAjAno caraNakiMkara AcArya vijayakalyANabodhisUri Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMzodhanamAM upayukta hastAdarzono paricaya ka- zrI ubhayandrAyArya chaina zAnamahi2 - 5 // 25 // 314 naM. 384, prati naM. 18884, patra. saMdhyA-20, prathamapatra deubaemasyAkAsAnAmiyanI masalonAdogabajvaesarayAmAnAyalaMganiyAbArajiNAzarAmadayAerami kuzAIdiyanagyAdamikSAsamAvimacejananijasmArahamsamiNamAzadeNApA nAyasyanamAmIbArajinanasyA nAstinemAvArayAmalakovAmyAsyatevAkamayArAjAvadayApraghamapramAparidayAdhikAzikamANakAhijaNIcasva usatharivaggalahavAsamajaladitaraNAragachiyahojAvaTyapazavAdadAtikAvanamAMjaivanAmadhAekaramajIvitaMdayA nAnAyuviSmaHzadAyatemArgamAraNasmAkADAvitavavAdhanakoTiMparityayAjAvajIvanimicchaniAzakarakegApivikSasa mahanIbedanAlavevAmAnAmadhyAdimAryamAlamapadinAahiMmAlakalevanadharma prAlilAvadhanasmAkamAI laukIkomAmAlinIdayApAmolisadAlimusvaratAlima liDaravAlmamatilasmAnmusvAdhImuvamevadadyAnAmuSatra dAnAlasanemurabAlivAilizavanAnakAtagArAkAnepya tAmabekAbAvizchatijAvinamarijinasamAcAragavadaghorenigaMvAya jayataNAzAiepaTiyAe payaramakADIpamAlasamAejaliyamamAdhavaramAAnakAyavAyariyAkAyakosonAhAkaiDa galamAsolapamUvitavasAdayAviSayabiDaMbaragAlasAmAnasakamalabamamAgnebAmarasAsvadasmAmalamuragavakAmAbAdaMbi vAdAnugAmamajIvAAvinaMkAlaklaTAnamalilapativAdya-prAlinAsammamivAvAhiMsAyA parasavephalAniyA gharaNAvItaIgalAtAIcArovImAkaravajannapAzImavatazkarabUbaebhUrivArAdayAyAmAdhAnavimeghamAratavAdAmanakala megharamarAjApramukhAmukhinomAnAprakSamapramApati zamANivAdiyaNahitAmamanopasInAgameNAcevadamiyaramAurabalu. umomAdenasIhoDAmAsthaloepaslayAzaka saroviMditeMdriyAniyanamAkanubhUtApinevidyAkiMsuravamazavAmagamane rAjyakimAkSAphalAkolAlagussaMgama:kimamuSaMmAjhenaropAmayaH kAhAnidhyamayemulinipuNatAkAkSamatatvAtArAdezike maryAdAlAjanesAmanavAnilamatsukkAmAlinIprANadhAnakAzavANaramaNakammANamAhaNInavANana besabayaMgu ka - zrI ubhayandrAyArya haina nAha2 - 5 // 2 // 314 naM. 384, prati naM. 18884, 5tra saMdhyA-20, aMtimapatra alezmArakAbAsthAnacanAtsvayaMpAjitaMtra premIyamAnAsAhakAnanagaraledhaDAilmAyanidesate zrA tasyAdAmAkatoDena taspadAsorAyAspAyayokRtodAtaH kaspaTAsomajAyate manAtAstavaranA yevAvA slesimAhitA: paspamUdilokaspabairAgpakinajAyatenusAphaletatvavicArAyaMspasAraMkilapAtradAna deha smasAraMbaladhAraNece bAbAphalamAlikarAmarAmA ekApitavanimalA vacanakalArkikalAniH nApAliHe kAti:kAmarAnInajanAnAmahazramanirAsammamalarAtemamukhyaHkiMkAragadainamalaMghanatye sarasamAnmojAmi navibhUmayameyaramAdAyanahitatparevA ziSyaverusalekaspenakaromisabaibhamAnisukenApinezpAyAdikte yathAlepatirutaUohiMmatepratihiMsate tayAlucapitopahI mayAmubhASitaMkIrabalAyadAsvAspAikilA vAmanakAmaberamahimnadAtUna sthAnazikavegaLatAcamadAzvAnomezyalakyasadimazamazana mAni prAsoniyukabokALatoyayAvAnAkarsaDayattepunaHalAvijAnImAnmahatvaMcanajAyatena mevAmataHpreyaH pravezedahieHzuna:raztazzana to sanmuzva:patharIjakA rAzanazakane prathamehAnirdavAda hitAyamihadazyaka tIyecanagamakarasamAgamapaMcamevalayaMbiMdyA vastImaekzanamemaphalaMkA yamaralAlamezcamAhaniyaMviksaIyAMdhArIekamanAra daivahitiraarasphalespatAharadevAlA kapAlisAhasAyAnauhalenahAiDima TATAli TAbiyoSaznahI 2 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kha- zrI. ubhayandrAyArya haina nAhara - // 2 // 14 naM. 401, prati naM. 18288, 5tra saMdhyA-2, prathamapatra AyaNAvavAsaravaNAkAsAcapAdasarAtana maMDAraznAsiyAmAsisAlAgabAsaghalAzalAka nADaravadAriyAtavhana nAzakAbaznavAsasyAmAnAekonapAdanAratramAlAvamikatArajitakAdizrImahAvAranamakarIna / jIvadayAinijAmAcanAdayAkoDAIdiyadhAgovaminArasayAvinAvikAnaramA sikAijInasayamapae jayavargamAisadivAsabIvavavavijhazasAcAbAlAradhammassarahassamiNAmadharmaniralaspayananikAliyA sIlanakakhaMDinAzAyaNa mAnanakhaMDIzanasaMvarsijasamaMsAlahi mAlizAsApiksAzanahI yuruvAna palizIyasanAMbavAnanabaMdhInavAsanazyAma paramANajivadharmananaparayAdhajANivAcanamakami REEDIparimiravitapaNAzvAlAvisa nivAgAvAsA umabhavaSanakIjANAkalAgA vAsAzavasakAjazavanAlAihAzvAkATazinAnAzamahAvitaNavikiSi gajanA kiskAhaniyamika nijaahaachaapnnaajaassNbriishminaayriyaanvkaarekhomnnvimaasikaa| mAlakIDakakhakAmApralupazayApaNanAcArana lApAzavibhAgakAlakAlA pikalikAlakisi mimImAsabakahinaumAvAmAzakAsavidhAna dinAkayAvikaharakUDau~mAnanadIna nizAkArAnadInazamaNamAgAzamAjAgA ejanamanavisamadhamA, sAsa TavarisamiracyadhAvAkizvagArakAjamayamAsakAiparasba yArAbAjAnanakAdhanaaamsanammam nevila bimAra dAnabinapatizyAmarAja avamAesAvausANamanapAdabhanmANamANamanavanAvikodinoM kha - zrI. ubhayandrAyArya haina zAnabhAha2 - 5 // 2 // 3146 naM. 401, prati naM. 18288, patra saMdhyA-2, aMtimapatra nAI kAmabAranA kimA kamadataHpaviyanAbazamAkAUkIjayamAvikA ApaNa skarSamApanakA mAlebAhAtA tANakArIgarunaDipANalA paramayA samAzrIvAbharAgavAIza gupyamamANAgAla avizrAgamiSa caMbAnamA jalavA kisAna gAdAsA vimAnAniidazAzavasamA sAgAImamAcidivajANivana24mavaesarayAmAna napATsapara manAyaNi vikaNakhaniyako lasapatrA paNakavizbhakarazAmAnarasimuhalabAnamuruSamA bhavalamAyAlaramazsavAtakSanazvAkhAlAvabAra ramaza25itizrInapAvAranAkAzevAlAbAbAdhA zrIbA va kalyANama Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaratnakoSa 'jhalaka // 9 // niyamijjai niyajIhA aviAriaM neva kijjae kajjaM // na kulakkamo a luppar3a kuvio kiM kuNai kalikAlo appA na pasaMsijja niMdijjai dujjaNo vi na kayAvi / bahu bahuso na hasijjai labbhai guruattaNaM teNa vasaNe vi na mujjhijjai muJcai mANo na nAma maraNevi / vihavakkhaevi dijjai vayamasidhAraM khu dhIrANaM jaMpijjai piavayaNaM kijjai viNao a dijjae dANaM / paraguNagahaNaM kijjai amUlamaMtaM vasIkaraNaM sA( jo )ijjai dharamappA appasamANo gaNijjai paro / kijjai na rAgadoso chinnijjai teNa saMsAro // 13 // // 18 // // 24 // Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezopaniSad prasAdI * na hi viditadharmasAraiH zIlakhaNDanAdi vicArayitumapi zakyate, AstAM tat kartumityabhiprAya: / (vRtta-3) parasyopakAro na vismaryate, tadvismaraNasyAzeSaguNamaraNahetutvAt / (vRtta-7) kRtaghno hyAtmA'nantamapi kAlaM yAvadAtmAnamupakArAyogyaM vidhatte, gozAlakAdivat / (vRtta - 10) * pAtraparIkSA kriyate, aparIkSitapakSapAtinaH prtypaaypaatrtvaat| (vRtta - 11) * dAnaM dIyate, tadantareNa priyavacana-vinayAderdambhamAtre paryavasAnAt (vRtta-18) * paramAtmA'valokyate, anizamapi svalakSyatvena svadRSTipathi pratiSThApyata iti hRdayam / (vRtta-24) Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zloka naM. 1 2 5 6 viSayAnukrama viSaya maMgala-pratijJA.. dharmanuM rahasya . dharmano paramArtha traNa upAyathI durjananA mukhe tALA kaLikALamAM rakSAkavaca . sajjanano sanmArga.. vidvAnane upadeza . AjIvanano AcAra. gauravaprAptino upAya nyAyanisyaMda... kasoTI paththara vicakSaNano 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25-26 upasaMhAra puSpapUjA jagajyeSTha banavA..... dhIrapuruSonuM vrata duHkhane jalAMjalI ApavA niMghatA dUra karavA. traNa upAyathI saMtApa rahe dUra. mahattA jALavavAno upAya. vazIkaraNavidhi ........ sarvaprayojana siddha karavAnuM sAdhana kulIna thavAnI rIta... premasthira karavAno upAya upadezatrika.. kAryakarane zIkha saMsArachedana upAya pRSTha 2 3 ..8 .10. .12 14 16 18 19 .22 24 25 26 .28 30 33 35 .39 .40 .42 .44 .45 47 49 53 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhuvanabhAnusUri janazatAbdI varSa mALanAM jhaLahaLa} saMgha mA nirdoSacaryAcArI sarvatomukhI pratibhAsvAmI vairAgyavAridhi Ulciebnafc plosice apratima prabhubhakta 6 titikSAmUrti adhyAtmayogI bALadIkSAsaMrakSaka - apramattasAdhaka nirdhAmaNAnipuNa 21918] nyAyavizArada cha javALAM 57 5 IPJANBIH saMghahitaciMtaka zreSThazramaNazilpI sa pravacanaprabhAvaka anekAMtadezanAdakSa suvizuddhasaMyamI gurukRpApAtra suvizALa gacchAdhipati vardhamAna taponidhi 1301Plates Clou ELLOS (bhInI zraddhAMja. 19uche. - 2017 2017 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ROWAVA___ atha upadezopaniSadvRttivibhUSitaH 35zaratnoga: zrIvarddhamAnaM jinavarddhamAnaM, sUrIndramevaM guruhemacandram / praNamya namyaM vitanomi vRttiM, sadratnakoSe hyupadezasatke // iha hi paramakAruNikaH koSakAraH paropakAraprathanAyArabhamANaH zAstramAdau maGgalAdyabhidadhannAha AhajyanI lakSmIthI vRddhi pAmatA evA zrI vardhamAnajinezvara tathA vaMdanIya guru zrI hemacandrasUrIzvarajIne praNAma karIne upadezanA prazasta ratnakoSa para huM vRtti racuM chuM. [1] ahIM parama karuNAdhAraka evA koSakArazrI paropakArano prasAra karavA mATe zAstrano prAraMbha kare che, temAM sau prathama maMgala vagere kahe che - Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zloka-1 maMgala-pratijJA upadezaratnakoSaH uvaesarayaNakosaM nAsianIsesalogedogaccaM / / uvaesarayaNamAlaM vucchaM namiUNa vIrajiNaM // 1 // ___vIrajinam - svayambhUramaNasAgarasalilAtizAyikAruNyarasaprasaraparipUtapratyAtmapradezaM caramatIrthapatiM trizalAnandanaM siddhArthanRpakulaketuM zramaNabhagavanmahAvIrajinezvaram, natvA - siSAdhayiSitasiddhisAdhakatamanamanagocarIkRtya, nAzitam - apunarutthAnaM yathA syAttathA kSayaM nItam, niHzeSalokadaurgatyam zrI vIrajinane namaskAra karIne sarvalokanA durgatipaNAno nAza karanAra upadezaratnonI mALAnA dhAraka evA upadezara-koSanuM nirUpaNa karIza. tenA vIrajinane - svayaMbhUramaNa samudranA pANI karatAM paNa vadhAre evI karuNAnA rasanA prasArathI jemano pratyeka Atmapradeza pAvana che, evA caramatIrthapati trizalAnaMdana siddhArtharAjAnA kuLamAM patAkA samAna zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrajinezvarane, namaskAra karIne - jene sAdhavuM che evA kAryanI siddhimAM sAdhakatama namaskArano viSaya karIne, pharI utthAna na pAme e rIte kSaya pamADyuM che (1) 2. sva-vuiM | 2. rIM- chuM mitra | Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezopaniSad zloka-2 dharmanuM rahasya - vizvavizvadurgatibhAvam, yena tam nAzitaniHzeSalokadaurgatyam, upadezA eva ratnAni upadezaratnAni, daurgatyadalanasAdharmyAt, yathA hi ratnAni dAridrayalakSaNaM daurgatyaM vinAzayanti, tathopadezAstallakSaNaM narakAdirUpaM ca vinAzayanti daurgatyamiti / teSAM mAlAH zreNayo yasmin sa upadezaratna-mAlaH, tam, evambhUtaM upadezaratnakoSaM vakSye - pravacana-vaco'nusRtyA kathayiSyAmi / pratijJAtameva pratipAlayatijIvadayoiM ramijjai iMdiyavaggo damijjai sayA vi / sarva lokanuM durgatipaNuM jeNe tevo, upadeza e ja ratno = upadezaratno. ahIM ratnanI upamA eTalA mATe ApI che ke durgatipaNuM dUra karavAmAM samAnatA che. jema ratno daridratArUpa durgatipaNAne dara kare che. tema upadezo daridratArUpa ane naraka vagere gatirUpa durgatipaNAne dUra kare che. upadezaratnonI mALAo = zreNIo jemAM che, te upadezaratnamAla, evA upadezara-koSane kahIza - pravacananA vacanane anusAre jaNAvIza. have graMthakArazrI pote jenI pratijJA karI che, tenuM ja pratipAlana kare che haMmezA jIvadayAmAM ramaNa karAya, IndriyagaNanuM damana (2) . -cANa ! Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zloka-2 dharmanuM rahasya upadezaratnakoSaH saccaM ceva lavijjai dhammassa rahassamiNameva rA jIvadayAyAM ramyate - vidhureSvapi tadaviyuktacittatvAt, sadA'pi-anizameva, etacca sarvatrAbhisambadhyate, kAdAcitkaraNAdeH samISTAsampAdakatvAt / kartavyAntaramAha - indriyavargoM damyate, pratyAhArasAmagrayavirahasya nirayanibandhanatvAt, Aha ca - iMdiyadhuttANamaho tilatusamittaMpi desu mA pasaraM / jai karAya, satya ja bolAya,A ja dharmanuM rahasya che. rA jIvadayAmAM ramaNa karAya che, kAraNa ke vikaTa paristhitimAM paNa manamAMthI jIvadayAno pariNAma jato nathI. (jIvadayAmAM ramaNa zI rIte thaI zake, tenA kAraNarUpe jaNAvyuM che.) sadA ya = haMmezA, A zabdane badhA sAthe joDavAno che, kAraNa ke amuka samaya mATe ja jIvadayAmAM ramaNa vagere karAya, tenAthI manovAMchita maLI zakatuM nathI. bIjuM kartavya kahe che IndriyavarganuM damana karAya che, kAraNa ke jo Indriyone saMpUrNapaNe viSayothI pAchI na kheMcI levAya, to te narakanuM kAraNa bane che. kahyuM paNa che - Indriyo dhUrta che. temane talanA photarA jeTalo 2. va-pAmo | Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezopaniSad zloka-2 dharmanuM rahasya dinno to nIo jattha khaNo varasakoDIsamo - iti (indriyaparAjayazatake 3) / tathA satyameva lapyate, jJAnAdimUlatvAtsatyasya, tadekalapanasya vasundharApunAnatvAcca, taduditam - jJAnacAritrayormUlaM satyameva vadanti ye / dhAtrI pavitrIkriyate teSAM caraNareNubhiH - iti (yogazAstre 119) / vidhitraye'pi samuditaM hetumAha - yataH dharmasyedameva - jIvadayAramaNAdi rahasyam - paramopaniSat, dharmasyAjJApratibaddhatvAttasyAzca dayAdisAratvAt / kiJca - ya prasAra na daIza, jo prasAra daIza, to tane tyAM laI javAze, ke jyAM eka kSaNa karoDa varSa samAna che. (IndriyaparAjaya zataka 3) ane satya ja bolAya che. kAraNa ke satya e jJAnAdinuM mULa che. ane je satya ja bole che, te pRthvIne pAvana kare che, tevuM kahyuM paNa che - jeo jJAna ane cAritranuM mULa evuM satya ja bole che, temanI caraNarajothI dharatI pAvana karAya che. (yogazAstra 119). hamaNA kahelA traNa vidhAnomAM sAmUhika kAraNa kahe che - kAraNa ke A = jIvadayA vagere ja dharmanuM rahasya = parama upaniSadu che. kAraNa ke dharma e AjJAne pratibaddha che ane AjJA e dayA vagerenA sAravALI che. vaLI - Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zloka-3 dharmano paramArtha upadezaralakoSaH sIlaM na hu khaMDijjai na saMvasijjai samaM kusIlehiM / guruvayaNaM na khalijjai jai 'najjai dhammaparamattho // 3 // zIlaM naiva khaNDyate, jvalajjvAlAjAlajaTilajAjvalyamAnajvalanajhampApAtAdhikabhayaGkaratvAcchIlakhaNDanasya, tathA coktam - varamaggimmi paveso varaM visuddheNa kammuNA maraNaM / mA gahiavayabhaMgo mA jIaM khaliasIlassa - iti (saMbodhasaptatikAyAm-20) / zIlAnuzIlanamapi tatpratyUhaparihAreNaiva zIlanuM khaMDana na ja karAya, kuzIlonI sAthe saMvAsa na karAya, guruvacananI skUlanA na karAya, jo dharmano paramArtha jaNAto hoya. 3. zIlanuM khaMDana na ja karAya, kAraNa ke zIlanuM khaMDana e to baLatI javALAonA samUhathI jaTila jAjvalyamAna agnimAM kUdako mAravA karatAM paNa vadhu bhayaMkara che. te mujaba kahyuM paNa che - agnimAM praveza karavo sAro, vizuddha anuSThAnathI maraNa pAmavuM sAruM, paNa lIdhelA vratono bhaMga sAro nathI. ane jenuM zIla skUlita che, tenuM jIvana sAruM nathI. (saMbodhasittari-20) zIlanuM AcaraNa paNa te ja 8. -nALijJarU I Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35zopaniSad zloka-3 dharmano paramArtha 7 zakyasambhavamityAha-kuzIlaiH samaM na saMvasyate, sAgarAtigatasalilanyAyena tatsaMvAsamAtrasyApi vikArAvahatvAt, tathA cArSam- khaNamavi Na khamaM kAuM aNAyayaNasevaNaM suvihiyaannN| haMdi samuddamaigayaM udayaM lavaNattaNamuvei - iti (Avazyakaniryuktau-1121) / yata etadanyadapi duSkaraM sukaratAmupayAti tadAha-guruvacanaM / na skhalyate, tatskhalanakR tAM ghoratapasvinAmapyanantasaMsAritvAt, yadAhuH - chaTThaTThamadasama karI zake che, ke je enA vinono parihAra karI zake, mATe kahe che - kuzIlonI sAthe saMvAsa na karAya, kAraNa ke dariyAmAM jema mIThuM pANI maLe, to te ya khAruM thaI jAya, tema kuzIlonI sAthe rahevAthI paNa vikRti Ave che. tevuM RSivacana paNa che - suvihita munivaro che, temanA mATe eka kSaNa paNa anAyatananuM sevana karavuM ucita nathI. re... dariyAmAM maLeluM jaLa khAruM thaI jAya che. (Avazyakaniyukti-1121) jenAthI A kuzIlaparihAra) ane anya paNa duSkara vastuo sukara thaI jAya che, te kahe che - guruvacana khalita na karAya, kAraNa ke jeo guruvacananI avajJA kare che, teo ghora tapasvI hoya to ye anaMta saMsArI che. kahyuM paNa che-je chaTTha, aTTama, cAra Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 zloka-4 traNa upAyathI durjananA mukhe tALA 35zaratnoga: duvAlasehiM mAsaddhamAsakhavaNehiM / akarito guruvayaNaM aNaMtasaMsArio hoi-iti (paJcAzake-240) yadi dharmaparamAaeNjJAyate / na hi viditadharmasAraiH zIlakhaNDanAdi vicArayitumapi zakyate, AstAM tat kartumityabhiprAyaH / kiJcacavalaM na caMkamijjA viraphunna neva 30mo velo ! vaMkaM na paloijjai >> vi mauiti %i pisuIT I4ll upavAsa, pAMca upavAsa, paMdara upavAsa ane mAsakSamaNe pAraNA karatA hoya, paNa gurunuM vacana na mAnatA hoya, te anaMtasaMsArI thAya che. (paMcAzaka-240). jo dharmano paramArtha jaNAto hoya, Azaya e che ke jemaNe dharmano sAra jANyo hoya, teo zIlanA khaMDana vagereno vicAra paNa na karI zake, tevuM karavAnI to vAta ja kyAM rahI? anya paNa upadeza kahe che - capaLa gamana na karAya, udbhaTa veSa na ja dharAya, vAMku na jovAya, to keSavALA evA paNa durjano zuM bole ? jo 1. ka-vaMkaM na paloijjai viyariz2jai / 2. ka-cavalaM na cNkmijji| rU. sva-ra no | Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pazopaniSat zloka-4 traNa upAyathI durjananA mukhe tALA capalaM na cakramyate, atvarApUrvakaM sarvaM gamanaM kRtyameva vA (yogadRSTisamuccaye-51) - itilakSaNalakSitabalAdRSTivigamApatteH / udbhaTo veSo naiva viracyate, veSaM vittAnusArataH (yogazAstre 151) - itivacovilaGghanavitaritavighnaprasatteH / tathA vakram - vAmaM yathA syAttathA, dveSagarbhitamiti hRdayam, na pralokyate, Rju pazyati yaH sarvaM cakSuSA'nupibanniva / AsInamapi tUSNIkamanurajyati taM prajAiti . (mahAbhArate) vacanAt / tadetatritayAnupAlayitU ruSTA capaLa gamana na karAya, kAraNa ke jo utAvaLuM cAle to - tvarA vinA ja sarva gamana ke kArya kare - (yogadaSTisamuccaya-51) evI lakSaNathI lakSita evI trIjI yogadaSTi-balA jatI rahe, evI Apatti Ave. - udbhaTa veSa na ja racAya, kAraNa ke tema karavAthIvaibhavane anurUpa veSa karavo (yogazAstra 151) e vacananA ullaMghanathI thayeluM vighna AvI paDe. Azaya e che ke ApaNA hita mATe zAstrakAroe je vidhAna karyuM che, tenI avajJA karavAthI ahita ja thavAnuM che. tathA vAkuM - dveSagarbhita ne jovuM, kAraNa ke kahyuM che ke je jANe cakSuthI pAna karato hoya, tema sarvane RjutApUrvaka jue che, te cUpacApa beTho hoya, to ya prajA Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zloka-5 kalikALamAM rakSAkavaca 35ritnoY: api ninimittaM nimittAntarato vA pradveSamApannA api, pizunAH - prakRtyaiva khalaprakRtikAH, kiM bhaNanti ?, tathAvidhAlambanamantareNa bruvatAM prakRtiprAkaTyaprasakternaiva kiJcid bhaNantItyAzayaH / kiJcaniyamijjai niyajIhA - aviAriaM naiva kiMjjae kajjaM // na kulakkamo a luppai kurvio kiM kuNai kalikAlo // 5 // tene cAhe che. (mahAbhArata) je traNanuM anupAlana kare che, tenA para gusse thayelA paNa, kAraNa vinA ke bIjA koI kAraNathI paNa atyaMta dveSa dharAvatA evA paNa durjanoprakRtithI ja kharAba svabhAvavALA loko zuM kahe ? tathAvidha AlaMbana vinA jo durjano niMdA vagere karavA jAya, to temanI tevI duSTa prakRti jAhera thaI jAya, mATe pote ughADA na thaI jAya evA bhayathI teo kazuM bolatA nathI evo ahIM Azaya che. vaLI - potAnI jIbhane kAbumAM rakhAya, vicAryA vinA kArya na ja karAya, kulakramano lopa na karAya, to kupita thayelo ya kaLikALa zuM kare? ApA 2. - zio | 2. ragha-kiraNa / rU. -virU I Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezopaniSad zloka-5 kalikALamAM rakSAkavaca nijajihvA niyamyate, rasalAmpaTyavacovisaMsthulatAlakSaNatadaniyamanasya mahA'narthanibandhanatvAt / tathA'vicAritaM kAryaM naiva kriyate, yaduktam kriyAmavivekaH paramApadAM padam / vRNute hi vimRzyakAriNaM, muLajIvyA: svayameva sambhavaH-kRti (riAtAnuMnIye 2-30) I kulakramazca na lupyate, tallope kulInatvavyAhaternirAdhAraguNAnAM sthityasambhavAt / kRte ca rasanAniyamanAdau kalikAla: kupito'pi svavAmatAmanuvartannapIti hRdayam, kiM karoti ?, - 11 sahasA vidadhIta na . potAnI jIbha kAbumAM rakhAya, kAraNa ke rasalaMpaTatA, vacananI vicitratA vagere rUpa jIbhanI bekAbutA moTA anarthanI kAraNa che. tathA vicAryA vinA kArya na ja karAya, kAraNa ke kahyuM che - sahasA koI kArya na karavuM. kAraNa ke aviveka e parama ApattionuM sthAna che. je vicArIne kArya kare che, tene guNamAM lubdha saMpattio potAnI meLe ja vare che. (kirAtArjunIya 2-30) tathA kulaparaMparAno bhaMga na karAya, kAraNa ke jo teno bhaMga kare to kulInapaNuM na rahe. kulInapaNuM to guNono AdhAra che, mATe tenA vinA nirAdhAra guNo na TakI zake. jo A rIte jIbhanuM niyamana vagere karAya to kaLikALa kupita thayo hoya = potAnI vakratAnuM anusaraNa karato hoya, to paNa zuM kare ? je uparokta vidhAnanuM pAlana kare che, te mahApuruSane Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 zloka-6 sajjanano sanmArga 35rezanakoSaH na hyuktavidhAnavidhAyakasya mahAtmanaH prabhavati karAlo'pi kalikAlaH, tadagocaratvAttasyeti bhAvaH / tathAmammaM na ulavijjai kassavi - AlaM na dijjai kayA vi / kovi na' ukkosijjA sajjaNamaggo imo duggo // 6 // ___ kasyApi marma nollapyate, tadullApe dhArmikatvakSateH, yadAhasa dhArmiko yaH paramarma na spRzet - iti / AlaMpi kadApi na dIyate, satyAsatyayorubhayorapi doSAnapAyAt, tadAha vikarALa paNa kaLikALa kAMI karI zakato nathI, kAraNa ke e mahApuruSa kaLikALanA aviSaya che, evo ahIM Azaya che. tathA - koInA marma na kahevAya, koIne kadI ALa paNa na devAya. koInA para Akroza na karAya, A sajjanono mArga durgama che. Ill koInA paNa marma na kahevAya, kAraNa ke marma kahevAthI dhArmikapaNuM naSTa thAya che. kahyuM paNa che - dhArmika te che, ke je bIjAnA marmano sparza na kare. koIne kadI ALa paNa na devAya. kAraNa ke koInI sAcI niMdA karAya ke 2. - 2 vo | Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezopaniSad zloka-6 sajjanano sanmArga - na pApaM pApinAM brUyAnnApi pApamapApinAm / satyena tujevoSI cA-satyena dioSamaLi - rUti (mahAmArate), tathA ko'pi notkrozyate, vAkkSatasya duHsaMrohatvAt, uktaM ca-rohati sAyakaividdhaM vanaM parazunA hatam / vAcA duruktaM bIbhatsaM, na saMrohati vAkkSatam - iti (mahAbhArate) / tadeSa marmAnullApAdikaH sajjanamArgaH - sttvsmlngkRtpuruSaparikSauoDathvI, tu: - ravartaanAnunti vicA, khoTI niMdA karAya, banne rIte doSa to rahe ja che. te kahyuM che - pApInuM pApa na kahevuM, apApI hoya-tenuM paNa pApa na kahevuM, jo sAcuM kahe, to te pApInA tulya doSavALo thAya ane jo khoTuM kahe to bamaNA doSavALo thAya. (mahAbhArata) ane koInA para Akroza na karAya, kAraNa ke vANIthI je ghA thAya, e muzkelIthI rujhAya che. kahyuM paNa che - jaMgalane bANothI ane kuhADAthI naSTa karI dIdhuM hoya, e paNa pharI uge che, paNa vANIthI kharAbaapriya kahyuM hoya, tenAthI thayelo ghA rujhAto nathI. (mahAbhArata) te A marma na kahevA vagere rUpa je sajjanono mArga che, te durgama che = durjano e mArge muzkelIthI cAlI zake che. kAraNa ke bIjAnA marma bolavA Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zloka-7 vidvAnono upadeza upadezaratnakoSaH marmoccAraNAdereva tatsvabhAvatvAt, svabhAvasya ca dustyajatvAt / kiJca - savvassa uvayarijjai na 'pamhusijjai parassa uvayAro / vihalaM aM(na)valaMbijjai uvaeso esa viusANaM sarvasyopacaryate, lokamadhyamadhyAsayitustadatilaGghanasyAhitAnubandhitvAt, ata evAbhihitam - yadyapi sakalAM yogI, chidroM pazyeta medinIm / tathApi laukikAcAraM manasA'pi vagere ja durjanono svabhAva che ane svabhAva chUTavo bhuzta cha. qNI - A badhAno ucita vinaya karAya, bIjAno upakAra na bhUlAya, niSphaLanuM AlaMbana (na) levAya, evo vidvAnono upaheza cha. // 7 // badhAno ucita vinaya karAya, kAraNa ke je lokonI vacce rahe che, te temanuM ullaMghana kare e tene paraMparAe ahita karanAruM che. mATe ja kahyuM che ke jo yogI sarva pRthvIne chidrALu (doSayukta) jue, to paNa manathI paNa 1. ka-pumha0 / kha-pamha0 / 2. ka-0yAraM / 3. ka-0hilaM / 4. ka.kha-avi0 / Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezopaniSad zloka-7 vidvAnono upadeza 15 na lakSet - jJati ( ) | viSNu parasyopakAro na vismaryate, tadvismaraNasyAzeSaguNamaraNahetutvAt, tathA viphalaM nAvalambyate, tadeva kRtyaM kriyate yatrAstyAtmakalyANakaraNalakSaNasAphalyasampAdakaM sAmarthyamityAkUtam, itarasyArttadhyAnAdivipannibandhanatvAt, AtmahitAnubandhyeva kAryaM karaNIyam, tadapi zakyasAphalyameva balAdyAlocanapurassaraM kartavyamiti garbhArthaH, tathA ca pAramarSam balaM thAmaM ca pehAe, saddhAmAruggamappaNo / khittaM kAlaM ca laukika AcArano tyAga na kare. ( ) vaLI bIjAno upakAra na bhUlAya, kAraNa ke bIjAe potAnA para karelA upakAranuM vismaraNa e sarva guNonA maraNanuM kAraNa che. tathA niSphaLanuM AlaMbana na karAya, te ja kArya karAya ke jemAM AtmAnuM kalyANa ka2vA rUpa saphaLatA ApavAnuM sAmarthya hoya. A sivAyanuM je kArya che te ArttadhyAna vagere ApattionuM kAraNa che. Azaya e che ke je kArya paraMparAe AtmAnuM hita kare, te ja kArya karavuM joIe, temAM paNa baLa vagerenA vicArapUrvaka jemAM saphaLa thavAnI zakyatA hoya te ja kArya karavuM joIe. tevuM paramarSinuM vacana paNa che- potAnuM baLa, zakti, zraddhA, Arogyane Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 zloka-8 AjIvana AcAra rUparezarano : vinIya tahappA nirguNa - rUti (zarvAti-rUda8) | eSa - anantaroditaH, viduSAmupadezaH - viditavedyavAstavasvarUpANAmanuzAsanam, etenaasyaanaaptprbhvtvenaagmaabhaasaareSAtA | jigna - ko vi na abbhatthijjai kijjai kassa vi na patthaNAbhaGgo / dINaM na ya jaMpijjar3a " . " jIvijJa6 gAva vImo! 8 joIne tathA kSetra ane kALano paNa vicAra karIne te rIte potAnA AtmAne ArAdhanAmAM joDavo joIe. (dazavaikAlika-369) AhamaNA kahyo te vidvAnono upadeza che = jemaNe zeya vastunuM vAstavika svarUpa jANyuM che, temanuM A anuzAsana che. AvuM kahevA dvArA ema sUcita karyuM che ke A upadeza Apta puruSathI udbhavyo che. tethI A AgamAbhAsa hoI zake evI zaMkAnuM nirAkaraNa karAyuM che. vaLI - jyAM sudhI jIvalokamAM jIvAya, tyAM sudhI koInI pAse prArthanA na karAya, koInI prArthanAno bhaMga na karAya, dIna vacana na bolAya. liTA 1. ka-ko vi na ya pacchijjaI kassa vi na kijjae pa0 / 2. khakassa vi kijjai na paNAbhaMgo / Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35zopaniSat zloka-8 AjIvana AcAra 27 yAvadapi jIvaloke jIvyate tAvat ko'pi nAbhyarthyate, atyantalAghavaprasaGgAt, taduktam - tUlaM tRNAdapi laghu, tUlAdapi ca yAcakaH / vAyunA kiM na nIto'sau ?, mAmasau yAyiSyati - ti | kasyApi prArthanAbhaGgo na kriyate, mA udare vi dharijjasu, parapatthaNAbhaMgo kao jeNa - ityukteH / tathA dInaM vacanaM na japyate, mRtyorapi varo saGgo, na tu dInAnu - jyAM sudhI duniyAmAM jIvAya, tyAM sudhI koI pAse yAcanA na karAya, kAraNa ke enAthI atyaMta laghutA thAya che. te kahyuM paNa che-rUnuM pULe tRNathI ya halakuM che ane vAcaka e pULA karatAM ya halako che, jo ema pUcho ke to pachI vAyu ene uDAvIne kema laI jato nathI? to enuM samAdhAna e che ke vAyune bhaya lAge che ke e mArI pAse yAcanA karaze. - koInI paNa prArthanAno bhaMga na karAya, kAraNa ke evuM kahyuM che ke - jeNe bIjAnI prArthanAno bhaMga karyo che, ene kukSimAM ya dhAraNa na karatI. (ahIM zlokano pUrvArdha A pramANe che - he mAtA ! tuM evA putrane janma nahIM ApatI ke je bIjAnI pAse prArthanA karyA kare.) tathA dIna vacana na bolAya, kAraNa ke mRtyuno saMga paNa hajI Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 zloka-9 gauravaprAptino upAya zaratno : bhASaUmiti | jigna - appA na pasaMsijjA - niMdijjai dujaNo vi na kayAvi / bahu bahuso na hasijjai labbhai guruattaNaM teNa // 9 // * nAtmA prazaMsyate, zakro'pi laghutAM yAti, svayaM prakhyApitairguNairiti vacanAt / durjano'pi na kadApi nindyate, nindAviSayasyAtmanyanuSaGgaprasakteH, ata evAbhihitam - nindyo na ko'pi loke, pApiSTheSvapi bhavasthitizcintyA - iti sAro che, paNa dIna vacana bolavA e sAruM nathI. vaLI potAnI prazaMsA na karAya, durjananI paNa kadI niMdA na karAya. bahu ane bahuvAra na hasAya, tenAthI gaurava maLe che. I te potAnI prazaMsA na karAya, kAraNa ke evuM zAstravacana che ke jo zake paNa potAnA guNa pote kahe, to e laghutA pAme che. durjananI paNa kadI ya niMdA na karAya, kAraNa ke tenAthI pote je doSanI niMdA kare che, te doSa potAne lAgI zake che. mATe ja kahyuM che - lokamAM koInI paNa niMdA na karavI. jeo atyaMta pApI che, temanAmAM ya che. veoo na yAvi . 2. -gurUtta ne sva-gurUnattamAM neLA Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezopaniSad zloka-10 nyAyaniyaMda (adhyAtmasAre 20-38) | tathA vaidu - 3 nampa, vasuza: - prabhUtavAraM ca na hasyate, smitAdhikasya hasanasya satsu prAyo'bhAvAt / tena - anantaroktalAghavaprayojakapravRttiparihAreNa, gurutvam - svaguNakrItaM mahattvaM labhyate - niyogataH prApyate, guNAvabodhaprabhavaM hi gauravam - iti vacanAt (siddhasenITTAjhiMziyAm 6-28) : jigna - riuNo' na vIsasijjai kayA vi vaMcijjai na vIsattho / bhavasthitino vicAra karavo. (adhyAtmasAra 20-38) tathA bahu = ghaNuM, bahuza = ghaNI vAra, na hasAya, kAraNa ke prAyaH karIne sajjano (yogya avasare) smita karatAM vadhAre hAsya karatAM nathI. tenAthI = hamaNA kahelI lAghava karanArI pravRttinA parihArathI gaurava = potAnA guNothI jANe kharIdI lIdhuM hoya, tevuM mahattva maLe che = avazya prApta thAya che. kAraNa ke evuM vacana che ke guNonA jJAnathI gauravano bhAva utpanna thAya che. (siddhasenI batrIsI 6-28) vaLI - zatru para vizvAsa na mukAya. je vizvasta hoya, tene 2. -oo vi . 2. rIM-yA vaM0 | Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaratnakoSaH 20 zloka-10 nyAyanisyaMda na kayagghehiM havijjaii eso nAyassa nIsaMdo riporna vizvasyate, tadvizvAsasyAtmaghAtaparyAyatvAt, avizvAsaH zriyo mUlamityuktezca / kadApi vizvasto na vaJcyate, vaJcanaM hItarasyApi tAvatpApasthAnakameva, viziSTataraM tu vizvastasya atyantasaGkliSTabhAvamantareNa tadanupapatteH / tathA na kRtaghnairbhUyate, kRtaghno hyAtmA'nantamapi kAlaM kadI chetarAya nahIM. kRtaghna na banAya. A nyAyano nisyaMda che. / / 15 / || duzmana para vizvAsa na mukAya, kAraNa ke tenA para mukelo vizvAsa e AtmaghAtano ja paryAya che. vaLI evuM vacana paNa che ke - avizvAsa e lakSmInuM mULa che. kyAre paNa vizvAsa pAmelI (je vyakti tamArA para vizvAsa mUkIne nizciMta thaI che tevI) vyaktine chetarAya nahIM, kAraNa ke bIjAne paNa chetaravuM, e pApasthAnaka ja che. temAM ya vizvAsa pAmelI vyaktine chetaravI e to ghaNuM viziSTa pApasthAnaka che. kAraNa ke atyaMta saMkliSTa bhAva vinA tevI vyaktinI chetarapiMDI karavI zakya nathI. tathA kRtaghna na thavAya, kAraNa ke mRtaghna -AtmA anaMta 1. ka - kijjai aIIsA esa satthassa Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 3opaniSat zloka-10 nyAyaniyaMda yAvadAtmAnamupakArAyogyaM vidhatte, gozAlakAdivat, ata evAbhidadhantyabhiyuktAH - ekopakAreNa duSkRtazatAni nAzayanti te dhanyavAda ! na joSanito yasya jo rasa tana: - iti (uddhRtamuttarAdhyayanabRhadvatau) / anyatrApi - uvayariyaM puNa ekaMpi sajjaNANaM na pamhusai - iti (puSpamAlAvRttau pRSTha-190) sa eSa nyAyasya niHsyandaH, ayameva nItisAro yadamitrAvizvAsAdItyarthaH / kiJca - kALa sudhI paNa potAne upakAra mATe ayogya karI de che, arthAt tenA para koI upakAra kare, evI pAtratA tenAmAM rahetI nathI. gozALA vagerenI jema. mATe ja zAstrakAro kahe che ke - jeo eka upakArathI seMkaDo apakArone bhUlI jAya che, teo dhanya che. paNa jene eka doSane kAraNe krodha thayo che, tevo kRtaghna sAro nathI. (A zloka uttarAdhyayana brahavRttimAM uddhata karyo che.) anyatra paNa kahyuM che - sajjano potAnA para thayelA eka paNa upakArane bhUlatA nathI. (puSpamAlAvRtti pRSTha-190) te A nyAyanuM jharaNuM che. arthAt zatru para avizvAsa vagere ja nItino sAra che. vaLI - . . . Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 zloka-11 vicakSaNano kasoTI paththara pavezapatno : rajjijjai suguNesu baijjhai rAo na nehavajjesu / kIrai pattaparikhA dakkhANa imo a ksvtttto||11|| ___ zobhanAH parArthAdayo guNA yeSAM te suguNAH, teSu rajyate, guNAnurAgasya guNAvAptividhAvamoghabIjakalpatvAt snehavarjeSu - AtmanyananurakteSu, rAgo na badhyate, ekapAkSikasnehasya duHkhanibandhanatvAt / tathA pAtraparIkSA kriyate, aparIkSitapakSapAtinaH pratyapAyapAtratvAt / eSa ca suguNAnurAgaprabhRtiH, dakSANAm - sadgurusamupAsanasAmarthyAtsadvidhivicakSaNAnAm, sadgaNIomAM anurAga karAya. niHsnehIomAM rAga na karAya, pAtraparIkSA karAya, A vicakSaNono kaSapaTTa che. 11. jemanA suMdara parArtha vagere guNo che, teo = sadgaNIo, temanA pratye rAga karAya. kAraNa ke guNAnurAga e guNaprApti mATe amogha bIja samAna che. jeo niHsnehI che = potAnAmAM anurakta nathI, temanA pratye rAga na baMdhAya, kAraNa ke ekapakSI sneha duHkhanuM kAraNa che. tathA pAtra parIkSA karAya, kAraNa ke je aparIkSitano pakSapAta kare, te ApattionuM bhAjana thAya che. ane A = sadgaNI pratye guNAnurAga vagere, dakSono 2. va-nizung | 2. u.va-jJirU I Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezopaniSad zloka-12 jagayeSTha banavA... 23 kaSapaTTaH - svasatattvajJApakaH / etadeva dAkSyaM tatphalaM vA yat suguNAnuraJjanAdIti hRdayam / kiJcAnyat -.. nAkajjamAyarijjai appA 'pAhijjae na veyaNijje / na ya sAhasaM caijjai ubbhijjai teNa jagahattho // 12 // akAryam - satAM svapne'pi kartumayogyam, nAcaryate, = sagurunI samupAsanAnA baLe jeo samyaka vidhimAM vicakSaNa che temano kaSapaTTa = kasoTI paththarano paTTo che = temanuM svarUpa (dakSapaNuM) jaNAvanAro che. jema suvarNanuM svarUpa kasoTIthI jaNAya che, tema guNAnurAga vagerethI dakSatva jaNAya che. Azaya e che ke A ja dakSatA che ke dakSatAnuM phaLa che, ke je sadgaNIo pratye anurAga hoya, ItyAdi. vaLI - - akArya na AcarAya, potAne niMdanIyamAM na pADAya, sAhasano tyAga na karAya, tenAthI jagatahastane uMco karAya che. 1rA akArya = sajjano vaDe svapnamAM paNa karavA .-pADiM | 2. -vasa! rU. -mAriyo . e sAdUMI Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zloka-12 jaMgaSTha banavA... 35ratno: akAryatvAdeva / AtmA vacanIye na pAtyate, apayazaso mRtyorapi duHsahatvAt, uktaM ca - na bhIto maraNAdasmi, kevalaM dUSitaM yazaH / vizuddhasya hi me mRtyuH, putrajanmasamaH jina - rUti . ra ra sAhasaM tyajyate, zriya kAtaraviraktatvAt, yadAha-sAhasiyA lacchI havai, na hu kAyarapurisAha / kaNNaya kaNayakuMDalaha, aMjaNa puNa nayaNAha - ti . tena - mAryaparihAdrinA, paddhati dvidya, svavibhUtivibhAbhareNa vicchAyIkriyate vizvamityAzayaH / tathA - ayogya, na AcarAya, e akArya che mATe ja. tathA potAne niMdanIyamAM na pADAya, kAraNa ke apayaza e mRtyu karatA paNa vadhAre duHsaha che. kahyuM paNa che ke huM jo niSkalaMkapaNe maraNa pAmuM, to e mRtyu paNa mArA mATe putrajanma jevA utsava samAna che. tathA sAhasano tyAga na karAya. kAraNa ke lakSmI kAyara puruSathI virakta thAya che. jethI kahyuM paNa che - je sAhasika che, temane lakSmI maLe che. kAyara puruSone nathI maLatI. kAnane suvarNanA kuMDaLa maLe che. kAraNa ke te vIMdhAya che, vIMdhAvAnuM sAhasa kare che. AMkha vIMdhAtI nathI mATe tene kALuM kAjaLa maLe che. tenAthI = akAryanA parihAra vagerethI jagatahasta uMco karAya che = potAnI samRddhinA prakAzanA prabhArathI jagatane jhAMkhu karAya che. tathA - Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezopaniSad zloka-13 dhIrapuruSonuM vrata vasaNe vina' 'mujjhijjai muJcai mANo na nAma maraNevi / viMhavakkhaevi dijjai ! 25 vayamasidhAraM khu dhIrANaM // 13 // vyasane'pi na muhyate, itthameva vyasanavijayasambhavAt, maraNe'pi nAma mAno na mucyate, prANasaMzaye'pi jAte'pAtra - praNAmadInollApAdi naiva kriyata ityAkUtam, vibhavakSaye'pi audAryadAkSiNyadAkSyeNa svAdhInasampad dIyate, tadetat khalu ApattimAM paNa muMjhAvuM nahIM, maraNamAM paNa mAna na choDAya, vaibhavanA kSayamAM paNa devAya, kharekhara e dhIronuM tasavAranI ghAra ThevuM vrata che. // 13 // ApattimAM paNa muMjhAvuM nahIM, kAraNa ke A rIte ja Apatti para vijaya meLavavo zakya che. maraNamAM ya mAna na choDAya, arthAt jAna jokhamamAM hoya, to ya apAtrane prazAbha, dIna-vayanoyyAra vagere na 4 urAya. vaibhavano kSaya thAya, to ya audArya ane dAkSiNya - A guNomAM pravINatA hovAthI je svAdhIna saMpatti hoya, te apAya che. te A kharekhara dhIrapuruSonuM talavAranI dhAra jevuM vrata 1. ka - jiNadhammaM no muccijjaI - hi ri maraNaMtevi / 2. kha- muccai / 3. ka - vahivakhayavi / kha vihavikhae di0 / Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 2-14 huHpane 46ixcii Apa... upadezaratnakoSaH dhIrANAmasidhAraM vratam, yathaiva karAlakaravAlanizitadhArAmAzritya gamanaM duHzakyam, tathaiva vratamapyetaddhIrANAmityabhiprAyaH, yaduktam - vipadyapyadInatvaM cAvaSTambhaH kaSTitasya ca / gatAyuSo'pi dhIratvaM, svabhAvo'yaM mahAtmanAm - iti / anyadapyAha - ......... aineho na 'vahijjai rusijjai na ya piye vi payadiyahaM / vaiddhArijjai na kalI ...... jalaMjalI dijjai. duhANaM . // 14 // che. jema bhayAnaka talavAranI tIkSNa dhAra para cAlavuM muzkela che, tema ja dhIronuM A vrata paNa duSkara che. je kahyuM paNa che ke - ApattimAM paNa adInapaNuM, potAne kaSTa hovA chatAM paNa pote bIjAnA sahArA banavuM, maraNa AvavA chatAM paNa dhIratA rAkhavI - A mahApuruSono svabhAva cha. jITuM 59 // cha - - atisneha na rakhAya, priya upara paNa pratidina roSa na karAya, kalahanI vRddhi na karAya, A rIte duHkhone xeise apAya che. // 14 // 1. ka.kha-vihi0 / 2. ka-no rusijjai ANusAsijjaM / 3. kha-hu pie vi paidiyahAM / 4. ka-tA NaM na vadhArijjai kali / . Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35zopaniSat zloka-14 duHkhane jalAMjalI ApavA. 27 atisneho nohyate, svaparApAyAvahatvAttasya, ati sarvatra varjayedityuktezca / priye'pi, AstAmitara ityapizabdArthaH, pratidivasaM na ca - naiva ruSyate, uktahetoH, uktaM ca - atyantaghRSTAddahanazcandanAdapi jAyate - iti (triSaSTi0 crite)| tathA kalirna vardhApyate, sarvazrIstenatvAtkalahasya, tathA cendiroditam - adantakalaho yatra, tatra zakra ! vasAmyaham - iti (zrAddhavidhivRttAvuddharaNam) / evaM kRte sati duHkhAnAM ati sneha na rakhAya, kAraNa ke te potAne ane bIjAne Apattijanaka che. vaLI evuM vacana paNa che, ke atino sarvatra tyAga karavo. priya upara paNa, bIjA para to javA ja do. evo paNa zabdano artha che. pratidivasa roSa na ja karAya, kAraNa ke e paNa sva-parane nukazAnakAraka che. + atino sarvatra tyAga karavo joIe. kahyuM paNa che ke caMdanane khUba ghasavAmAM Ave to tenAmAMthI paNa Aga phATI nIkaLe che. (triSaSTi carite) tathA kalahanI vRddhi na karAya, kAraNa ke kalaha e sarva saMpattine corI le che. te mujaba lakSmInuM vacana paNa che, ke - he zakra ! jyAM parasparano jhagaDo nathI, huM huM nivAsa karuM chuM. (A paMkti zrAddhavidhivRttimAM uddhata karI che.) AvuM Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ soDa - 15 nighatA hUra 42vA... upadezaratnakoSaH jalAJjalirdIyate, du:khAGkuroddalanaM kriyata ityarthaH, atisnehAdereva tadaGkurakalpatvAditi / kiJca 28 na' kusaMgeNa vasijjai .. bAlassa vi dhippa hiaM vayaNaM / anAyAo nivaTijjai una hoi vayaNijjayA evaM na kusaGgenoSyate, cauragrAmavAsisajjanajJAtenAnyathA // 15 // karyo chate duHkhone jalAMjali apAya che, arthAt duHkhanA aMkurAone ukheDAya che. kAraNa ke ati sneha vagere ja duHkhanA aMDurA ThevA che. vaNI - kusaMgapUrvaka vAsa na karAya, bALakanuM ya hitavacana manAya, anyAyathI pAchA pharAya, A rIte niMdanIyatA thatI nathI. // 15 // kusaMgapUrvaka vAsa na karAya, kAraNa ke jo kharAba loko sAthe rahe to jema coronA gAmamAM rahetA sajjano paNa daMDAyA, tema kusaMga karanAra sArI vyakti paNa duHkhI 1. ka- vasiyavvaM na kusaMge nIyassa vi / 2. ka - anAyAo niyaTi0 / kha-anayAnau niaTTi0 / 3. ka- na dukha teNa pAvijjA / Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35zopaniSat zloka-15 siMghatA dUra karavA. 22 'pAyAnapAyAt, ata evAhurAcAryAH-sthAne suprAtivezimake - iti (yogazAstre 1-49) / tathA bAlasyApi hitaM vacanaM gRhyate, itaratadgrahaNasamAnaphalatvAt, aparathA hitAbhyupAyopadarzakAvajJAdoSopalepaprasakterbhavAntare'pi hitavaJcitatvaprasaGgAcca, ata eva vadanti - bAlAdapi hitaM .grAhyam - iti / tathA'nyAyAnnivartyate, etaccAnAbhogAdinA kathaJcittatpravRttau satyAM jJeyam, anyathA tu nyAyamArgAtikramasyaiva virahAnna thAya che. mATe ja AcAryadeve kahyuM che - sArA pADozavALA sthAnamAM rahevuM. (yogazAstra 1-49) tathA bALakanuM paNa hitavacana manAya, kAraNa ke je phaLa vidvAnanuM hitavacana mAnavAthI maLe, e ja phaLa tenAthI paNa maLavAnuM che. jo e hitavacananI avagaNanA kare, to hitano upAya batADanAranI avajJAno doSa lAgavAthI bhavAMtaramAM paNa hitavacanathI vaMcita thaI javAya. mATe ja kahe che - bALaka pAsethI paNa hitanuM grahaNa karavA yogya che. tathA anyAyathI nivRtti levAya. A vastu anAbhoga vagerethI koI rIte anyAyamAM pravRtti thaI hoya, to te saMbaMdhI samajavuM. anyathA to nyAyamArganuM ullaMghana ja na Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 zloka-16 traNa upAyathI saMtApa rahe dUra 35rezarano : sambhavatyanyAyanivartanamiti dhyeyam, uktaM ca - adyaiva vA maraNamastu yugAntare vA, nyAyAt pathaH padamapi na calanti dhIrAH - iti / evam - uktopAyAhatyanubhAvena, vacanIyatA na bhavati, kusaGgasaMvAsAdereva taddhetutvAt, hetuparihArasya paramArthataH phalaparihArarUpatvena vacanIyatAyAstattyAgatyaktatvAt / cit - 'vihave vi na majjijjai .. na visIijjai asaMpayAe vi / thayuM hovAthI anyAyathI pAchuM pharavuM saMbhavatuM nathI, e vAta dhyAnamAM rAkhavI joIe. kahyuM paNa che - Aje ja mRtyu ho, ke anya yugamAM ho, paNa dhIrapuruSo nyAyamArgathI eka pagaluM paNa calita thatA nathI. A rIte = uparokta upAyonA AdaranA prabhAvathI, niMdanIyatA thatI nathI, kAraNa ke kusaMgasaMvAsa vagere ja niMdanIyatAnA kAraNa che ane hetuparihAra e paramArthathI phaLaparihArarUpa hovAthI kusaMga vagerenA tyAgathI ja niMdanIyatAno tyAga thaI gayo che. vaLI - vaibhavamAM ya mada na karAya, asaMpattimAM ya viSAda na ' ' .. 1. ka-vihamae na maccejjA puchijjA jaM kuNai kajje / _ ._ Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pazopaniSat zloka-16 traNa upAyathI saMtApa rahe dUra rU? vaTTijjai samabhAve ja na ho; URU saMtAvo raddA .. vibhave'pi na mAdyate, aizvaryamadasya dAridradAyakatvAt, yata uktam - jAtilAbhakulaizvarya-balarUpatapaH zrutaiH / kurvan madaM punastAni hInAni labhate janaH - iti (yogazAstre 339) / tathA'sampadyapi na viSIdyate, svocitanayopayuktAnAM viSAdAnAspadatvAt, prakRte cocitanayo yathA - sampanna karAya, samabhAvamAM vartAya. A rIte hADohADa saMtApa thato nathI. [16 vaibhavamAM ya mada na karAya. kAraNa ke aizvaryano mada daridratA Ape che. jethI kahyuM paNa che - jAti, lAbha, kula, aizvarya, bala, rUpa, tapa ane zrutathI je abhimAna kare che, te hIna jAti vagerene meLave che. (yogazAstra 339) tathA asaMpattimAM ya viSAda na karAya, kAraNa ke jeo potAne ucita nayamAM upayukta che (avasarocita abhiprAya dharAve che), teo viSAdanA pAtra nathI. prakRtamAM ucita naya Avo hoI zake - daridro haMmezA vadhu 2. - vaDuM tarU saMtAvo ! 2. ra-raparAya | Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU2 zloka-16 traNa upAyathI saMtApa rahe dUra 35vezatno : taramevAnnaM, daridrA bhuJjate sadA / kSut svAdutAM janayati, sA cADhyeSu sudurlabhA - iti / itthamevaitadapi zakyasambhavam - viputhurve: zeyam - ti (nItizata ) | samAve ca vaya'te, itarasya duHkhasandohanibandhanatvAt, taduktam - niHsaGgatAmehi sadA tadAtman ! / artheSvazeSeSvapi sAmyabhAvAt / avehi vidvan ! mamataiva mUlaM zucAM sukhAnAM samataiva cetiiti (adhyAtmakalpadrume 16-3) / evaM kRte sati raNaraNaM zreSTha AhAra je jame che. kAraNa ke bhojanane svAdiSTa banAve che bhUkha, ane te (bhUkha) zrImaMtomAM khUba durlabha Avo abhiprAya rAkhavAthI ja A paNa zakya bane che, jema ke kahyuM che - vipattimAM ya mAthuM uMcuM rAkhIne rahevuM joIe (nItizataka). ane samabhAvamAM vartAya che. kAraNa ke mamatva e duHkhonA samUhanuM kAraNa che. te kahyuM paNa che - he AtmA ! tuM sarva padArthomAM sAmyabhAvathI haMmezA niHsaMga bane. he vidvAna ! tuM samajI le ke lokonuM mULa mamatA ja che ane sukhonuM mULa samatA ja che (adhyAtmakalpadruma 16-3). - Ama karavAthI raNaraNa karato = hRdayane bALato, Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pazopaniSat zloka-17 mahattA jALavavAno upAya rUrU kurvan - hRdayamabhidahan santApaH - pAzcAtyAnuzayaH, na bhavati, hetuvirahAt / kiJcAnyat :vannijjai bhiccaguNo na parukkhaM - 1 ya yujharsa patraa ! mahilA u nobhayAvihu na nassae jeNa mAhappaM // 17 // bhRtyaguNaH parokSaM na varNyate, kAryanAzAdyapAyApatteH, na ca sutasya guNaH pratyakSaM varNyate, guNahAniprasakteH, etattu saMtApa = pAchaLathI thato pazcAttApa nathI thato, kAraNa ke saMtApanuM kAraNa ja rahetuM nathI. vaLI anya paNa upadezavacana kahe che - nokarano guNa paNa parokSamAM na kahevAya, putrano guNa pratyakSa na kahevAya, strInI prazaMsA baMne rIte na karAya, jethI mahattva naSTa na thAya. 1zA nokarano guNa parokSamAM na kahevAya, kAraNa ke tenAthI kAryanAza vagere Apatti thAya che. ane putrano guNa pratyakSamAM (tenI sAme) na varNavAya. kAraNa ke tenAthI tenA guNonI hAni thAya. A vAta to citrakAranA 1. ka-asthivayaNA nivaiNA pakhavayA balavayA payaMDeNa / guruNA nIya tavasiNAya etA va saha vajjaevIyaM // 2. kha-viha / - Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rU4 zloka-17 mahattA jALavavAno upAya pa trako citrakRtsutajJAtena prsiddhmev| mahilA tUbhayasmAdapi-pratyakSataH parokSatazca na varNyate, tathAvidhaprakRtivazAttasyA upavarNanAnarhatvAt, tathA cAgamaH-tucchA gAravabahulA-ityAdi (vizeSAvazyake 552) / yena - anucitavarNanavarjanena, mAhAtmyaM na nazyate / AdeyanAmakarmAdi hyucitavacanavidhyAdikaM nimittamAsAdyA sAdayatyudayamatastadudayotsukairuktavidhivicakSaNairbhAvyamiti bhAvaH / uktaM cAnyatra prakArAntareNa-pratyakSA guravastotyAH, parokSe dIkarAnA dRSTAMtathI prasiddha ja che. strInuM to baMne ya rIte = pratyakSathI-ke parokSathI varNana na karAya. kAraNa ke tenI tevA prakAranI prakRtine kAraNe tenI prazaMsA karavA jevI nathI. AgamamAM paNa tenI prakRti viSe kahyuM che ke - strI e tuccha che, Rddhi-rasa-zAtA gAravanI bahulatAvALI che - ItyAdi. jethI - anucita prazaMsAnA tyAgathI mAhAbhya naSTa thatuM nathI. Adeya nAmakarma vagere ucita vacanavidhi vagere nimittane pAmIne udaya pAme che. mATe jeo tenA udaya mATe utsuka hoya, temaNe uparokta vidhimAM vicakSaNa thavuM joIe, evo ahIM Azaya che. anyatra paNa bIjA prakAre kahyuM che - guruonI stuti pratyakSamAM karavI joIe. mitra-bAMdhavonI stuti parokSamAM karavI joIe. nokaronI Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezopaniSad zloka-18 vazIkaraNavividha 35 mitrabAndhavAH / bhRtyAzca kAryaparyante, naiva putrA mRtAH striyaH kRti / gri - jaMpijjai piavayaNaM kijjai viNao a dijjae dANaM / paraguNagahaNaM kijjai amUlamaMtaM vasIkaraNaM // 8 // priyavacanaM japyate, sarvasantoSahetutvAt, tadAha priyavAkyapradAnena sarve tuSyanti jantavaH / tasmAttadeva vaktavyaM prazaMsA kAma pUruM thayA pachI karavI joIe. putronI prazaMsA na ja karavI joIe. strIonI prazaMsA temanA maraNa bAda karavI joIe. vaLI - priya vacana bolAya, vinaya karAya, ane dAna apAya, bIjAnA guNanuM grahaNa karAya, e maMtra ane mUla vinAnuM vazIkaraNa che. / 18 / / priyavacana bolAya, kAraNa ke e badhAne saMtuSTa kare che. tevuM kahyuM paNa che - priya vAkya bolavAthI sarva jIvo khuza thAya che. mATe te ja bolavuM joIe. vacanamAM vaLI daridratA zAnI ? (cANakyanIti ) zaMkA :- satya ja bolavuM joIe, mATe emAM priya - Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 zloka-18 vazIkaraNavidhi karo : vane # ridratA ? - rUti (vAkyanIta) | 17 | satyameva vaktavyamiti ko'tra priyetaravicArAvakAza iti cet ? na, satyapi yathArthatve'priye satyatvavirahAt, tadAhuH - tat satyamapi no satya-mapriyaM cAhitaM ca yat - iti (yogazAstre 2-22) vinayaza citte, sarvazuLamUttatvota, sarvArthasaadhktvaacc, uktaM ca - viNao. guNANa mUlaM-iti (puSpamAlAyAm 307), hujja asajjJa manne maNimaMtosahAINa vi jagammi / natthi asajhaM kajjaM kiMpi viNIyANa purisANaM apriyanA vicArano avakAza ja kyAM rahe che ? samAdhAna :- nA, kAraNa ke apriya vacana yathArtha hoya, to paNa e satya nathI. te kahyuM paNa che - te satya paNa satya nathI, ke je apriya ane ahitakAraka hoya. (yogazAstra 1-21) tathA vinaya karAya, kAraNa ke e sarva guNonuM mULa che ane sarva prayojanone siddha karanAruM che. kahyuM che - vinaya e guNonuM mULa che. (puSpamAlA 307) tathA - jagatamAM maNi, maMtra ane auSadhathI paNa na thAya evuM kArya haze. paNa vinIta puruSothI na thAya, evuM koI kArya nathI. (puSpamAlA 416). - tathA dAna apAyuM, kAraNa ke jo priyavacana vagere Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezopaniSad zloka-18 vazIkaraNavidhi rU7 - iti (puSpamAlAyAm 416) / tathA dAnaM dIyate, tadantareNa priyavacanavinayAderdambhamAtre paryavasAnAt, sato'pi vittasya satpAtraviniyogavirahe taduttaraguNAyogyatvAnuSaGgAcca, yaduktamyaH sad bAhyamanityaM ca kSetreSu na dhanaM vapet / kathaM varAkazcAritraM duzcaraM sa samAcaret ? - iti (yogazAstre 291) / tathA paraguNagrahaNaM kriyate - paramANupratimA api paraguNA guNAnurAgAtizayena parvatIkRtya dRzyanta upabRMhyante ca, pachI kAMI Ape nahIM to e mIThAM vacana, vinaya vagere daMbhamAtramAM paryavasita thaI jAya. tathA potAnI pAse saMpatti hovA chatAM paNa supAtramAM teno viniyoga na kare, to dAna vagerethI uMcA je guNo che, tenA mATe te ayogya thaI jAya. jethI kahyuM paNa che - vidyamAna, bAhya ane anitya evA dhanane je sAta kSetromAM vAvato nathI, te bicArI duSmAlya evA cAritrane zI rIte Acaraze? (yogazAstra 291). * tathA paraguNagrahaNa karAya = bIjAnA paramANu jeTalA paNa guNo atyaMta guNAnurAgathI parvata jeTalA karIne jovAya ane tenI upabRhaNA karAya. kAraNa ke tenI prazaMsA e prAyaH atyaMta ISTa hoya che. kahyuM paNa che - jema tane Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 zloka-18 vazIkaraNavidhi upadezaratnakoSaH tatprazaMsAyAH prAyeNeSTatamatvAt, uktaM ca - yathA taveSTA svaguNaprazaMsA, tathA pareSAmiti matsarojjhI / teSAmimAM santanu yallabhethAstAM neSTadAnAddhi vineSTalAbhaH - iti (adhyAtmakalpadrume 153) / tadetadamantramUlaM vazIkaraNam, dRzyate caitat yat priyavacanAdiprabhAveNa mantrAdikamantareNApi vazIbhavanti prANina iti / idamanyadapi vazIkArAdivibhUtivizrANaka-mityAha potAnA guNonI prazaMsA ISTa che, tema bIjAne paNa potAnA guNonI prazaMsA ISTa che. mATe tuM matsara choDIne temanI guNaprazaMsA karato jA. ISTa ApyA vinA tane ISTa maLavAnuM nathI. (adhyAtmakalpadruma 1pa3). A maMtra ane mULa (viziSTa prabhAvazALI auSadhi) vagaranuM vazIkaraNa che. AvuM dekhAya che ke priyavacana vagerenA prabhAve maMtra vagere vinA paNa jIvo vaza thaI jAya che. A anya paNa vazIkaraNa vagere aizvarya ApanAruM che, e kahe che - avasare bolAya, ghaNAnI vacce durjanane ya sanmAna apAya, A potAno ne A pArako evo vizeSa jaNAya, tenA sarva prayojano siddha thAya che. 1lA, 1. ka-pratau idaM vRttaM na dRzyate / kha-jaMpijjai patthAve / Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35zopaniSat zloka-19 sarva prayojana siddha karavAnuM sAdhana 32 'patthAve jaMpijjaDa sammANijjai khalo'vi bahumajjhe / najjai saparaviseso sayalatthA tassa sijjhanti // 19 // prastAve japyate, aparathAvamAnanAdiprasakteH, yadAhaaprAptakAlaM vacanaM bRhaspatirapi bruvan / labhate viphalAyAsaM lokAccApyavamAnanAm - iti, ata eva vadanti - prastAve mitabhASitvam - iti / tathA bahumadhye khalo'pi sanmAnyate, anyathAtyantapradveSamApanno'sau prANaghAtamapi vidadhyAt, etadabhi avasare bolAya, anyathA apamAna vagere thAya, je kahyuM - jeno avasara na hoya, evuM vacana bRhaspati paNa bole, to ya e niSphaLa kleza ane loka dvArA apamAna ja pAme che. mATe ja nItikAro kahe che - avasare ochuM bolavuM joIe. tathA ghaNAnI vacce durjanane paNa sanmAna apAya. jo ghaNAnI vacce durjanane apamAnita karAya, to e atyaMta paSa pAmIne vadha paNa karI nAkhe. AvI vAta samajIne ja nItikAre kahyuM che - durjana khuza thAo. - tathA sva-parano vizeSa jaNAya, kAraNa ke je sva Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zloka-20 kulIna thavAnI rIta upadezaratnakoSaH sandhAyaivAha nItikAraH tuSyantu durjanAH - iti / tathA svaparavizeSo jJAyate, tadajJasya sarvArambhAphalatvApatteH, anarthaprasaGgAcca / tasya - prastAvabhASitvAdivizeSaviziSTasya, gRhazAntivANijyasausthyAdayo'zeSaprayojanAH, sakalArthAH sidhyanti-sAdhakasadguNasamanubhAvena siddhimupayAntyeva / 40 tathA - maMtaMtANa na pAse - gammai na paraggahe abIehiM / paDivannaM pAlijjai sukulINattaM havai evaM // 20 // parano vizeSa na jANe, tenA sarva kAryo niSphaLa jAya evI zakyatA che. vaLI tenAthI anartha paNa thaI zake che. = tenA = avasare parimita bolavuM vagere vizeSothI viziSTa hoya tenA sarva prayojano = gRhazAMti, vepAramAM susthitatA vagere badhA kAryo, siddha thAya che - te kAryanA sAdhakanA sadguNonA prabhAve siddha thAya che ja. tathA - jeo maMtraNA karI rahyA hoya, temanI pAse na javAya, bIjAnA gharamAM ekalA na javAya. svIkAryuM hoya enuM - 1. ka-pAsejjA gamaI no parigrahe avIu ya / 2. kha- paragihe avIe vi / Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezopaniSad zloka-20 kulIna thavAnI rIta mantrayatAM pArzve na gamyate, sarvazaGkAspadatvAnuSaGgAllAghavaprasaGgAcca, SaTkarNo bhidyate mantra itismaradbhirvadhAdipratyapAyasambhavAcca / na ca paragRhe'dvitIyairgamyate, zIlasaMzayabhayAt, dArAviplavAdyAzaGkAjananAcca, tathA pratipannaM pAlyate, anyathA mRSAbhASitvaprasakte:, ata evoktam - tejasvinaH sukhamasUnapi santyajanti, satyasthitivyasanino na punaH - 41 pAlana karAya. A rIte sukulInatva thAya che. 20nA maMtraNA karanArAonI pAse na javAya, kAraNa ke tenAthI badhAne potAnA para zaMkA thAya. vaLI koI apamAna karIne kADhI mUke, tenAthI laghutA paNa thAya. evI nIti che ke je maMtraNAne cha kAna sAMbhaLe (trIjI vyakti sAMbhaLe), e gupta vAta phUTI jAya che. A nItine yAda karIne koI vadha vagere paNa kare. tathA bIjAnA ghare ekalA na javAya, kAraNa ke emAM zIla jokhamamAM mukAya, evo bhaya che. tathA jenA ghare jAya, tenI patnIne pote bhraSTa karI che, evI tene zaMkA paNa thAya. tathA je svIkAryuM hoya tenuM pAlana karAya. anyathA mRSAbhASipaNAnI Apatti che. mATe ja kahyuM che ke - tejasvIo sukhethI prANone paNa choDI de che, paNa satya sthitinA AgrahI , Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 zloka-21 prema sthira karavAno upAya zaratno : pratijJAm - iti / evaM - mantrasthAnaparihArAdinA sukulInatvaM bhavati, na hi kaulInyaM kulapratibaddham, api tu vRttAnuvartti tadityAkUtam, ata evAhuH pare'pi-na kulaM vRttahInasya pramANamiti me matiH / caNDAlo'pi hi vRttastha-staM devA trImAM vihu - ti | jigna - bhuMjai bhuMjAvijjai pucchijja maNogayaM kahijja sayaM / dijjai lijjai uciaM icchijjai jai thiraM pimmaM // 21 // evA teo pratijJAne choDatA nathI. - A rIte = maMtraNAnA sthAnano tyAga vagerethI, sukulInatva thAya che. kulInatA e kAMI kuLane AdhIna nathI, paNa cAritrane AdhIna che, evo Azaya che. mATe ja bIjAoe paNa kahyuM che ke- je caritrahIna che, tenuM kuLa pramANa nathI ema huM mAnuM chuM. caMDALa paNa jo caritramAM sthira hoya, to devo ene brAhmaNa mAne che. vaLI jame, jamADe, mananI vAta pUche ane pote kahe, ucita Ape ane le, jo sthira prema Icchato hoya. //ra1al, jame - potAne mitra vageree AmaMtrita karyo hoya, -di saryA Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezopaniSad zloka-21 prema sthira karavAno upAya bhuGkte - svayaM mitrAdinA''mantritaH san tadbhAvAnu- varttanAya tadgRhe jemate, bhAvasAraM nimantrayato'pi pratiSedhakaraNe prItihAniyogAt / tathA bhojyate - mitrAdInAmantrya premapurassaraM madhurA rasavatI pariveSyate, tathA manogataM pRcchet - mitrAdyantaH karaNasthitAM vArtAM paryanuyogagocarIkuryAt, svayamapi svakIyaM rahasyaM taM kathayet, dIyate lIyate cocitam, AdAnapradAnAdivyavahAravirahe premno nirAdhArabhAvenAvasthAnAsambhavAt / kuryAdetadbhojanAdi yadi sthiraM premecchet uktopAyAnAM - 43 to temanI lAgaNIne sAcavavA mATe temanA ghare jame. kAraNa ke khUba bhAvathI mitra vagere nimaMtraNa ApatA hoya, to ya temane nA pADI de, to prema ocho thaI jAya. tathA jamADe mitra vagerene AmaMtraNa ApIne premapUrvaka temane madhura bhojana pIrase. tathA mananI vAta pUche, mitranA cittamAM rahelI vAtano prazna kare. pote paNa potAnuM rahasya mitrane kahe. ucita devAya ane levAya, kAraNa ke jo paraspara Apa-leno vahevAra na hoya, to prema nirAdhAra thaI jAya, tethI prema TakI na zake. jo sthira premane Icche, to A bhojana vagere kare, kAraNa ke uparokta upAyo premane Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 . zloka-22 upadezatrika upadezaratnakoSaH premasthirIkaraNe samarthatvAt / kiJcako vi na avamannijjai na ya gavvijjai guNehiM niaehiM / na vimhao vahijjai bahurayaNA jeNimA puDhavI // 22 // na ko'pyavamanyate, maraNAdapyadhikaduHkhatvAdavajJAyAH, uktaM ca - dhvaste mAne hi duHkhAya jIvitaM maraNAdapi - iti / na ca nijairguNairgarvaH kriyate, jJAnAdimadasyApi pravacane sthira karavA mATe samartha che. vaLI - koInuM apamAna na karAya, potAnA guNothI garvita na thavAya, vismaya na karAya, kAraNa ke A pRthvI ghaNA ratnovALI che. raro koInI avajJA na karavI, kAraNa ke apamAnathI maraNa karatAM ya vadhAre duHkha thAya che. kahyuM paNa che - mAnabhaMga thAya pachI jIvana e maraNa karatAM ya vadhAre du:khadAyaka banI jAya che. tathA potAnA guNono garva na karAya, kAraNa ke pravacanamAM jJAnAdi madano paNa niSedha karyo che. te kahyuM 2. sva-vamavijJarU niyahiM ! Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezopaniSad zloka-23 kAryakarane zIkha 45 pratikuSTatvAt, tadAha-jai nANAi mao vi ya paDikuTTho aTTamANamahaNehiM / to sesa mayaTThANA parihariyavvA payatteNa - iti (puSpamAlAyAm 298 ) / na ca vismaya Uhyate, kathaM nAmAmukasyaitAdRzaM parAkramaM sambhavatItyAdilakSaNA''rekA na kriyata ityarthaH, yenemA pRthvI bahuratnA, taduktam - prakRSTebhyaH prakRSTAH syu- rbahuratnA vasundharA - iti / tathA AraMbhijjai lahuaM kijjai kajjaM mahaMtamavi pacchA / na ya ukkariso kijjai - labbhai guruattaNaM jeNa ' // 23 // che jo ATha prakAranA madone jItanArAoe jJAna vagerenA madano paNa pratiSedha karyo che, to bAkInA madonI to vAta ja kyAM rahI ? temano paNa prayatnapUrvaka tyAga karavo joIe. (puSpamAlA 298) tathA vismaya na karAya, arthAt amukanuM AvuM parAkrama zI rIte saMbhave ? evI zaMkA na karAya, kAraNa ke A pRthvI ghaNA ratnovALI che. kahyuM paNa che - utkRSTa karatAM ya utkRSTo hoya che. kAraNa 3. pRthvI jahuratnA che. tathA - nAnA kAryanI zarUAta karAya, pachI moTuM kArya paNa Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zloka-ra3 kAryakarane zIkha upadezaratnakoSaH laghukaM kAryamArabhyate, pazcAnmahadapi kArya kriyate / na tu mahadArabhya tadantarAla eva viSIdyata ityabhiprAyaH / na cotkarSaH kriyate, tasya doSapoSAdyanarthanibandhanatvAt, anvAha - utsarpayan doSazAkhA guNamUlAnyadho nayan / unmUlanIyo mAnadustanmArdavasaritplavaiH - iti (yogazAstre 340), yena - uktasadupAyAdareNa, gurukatvam - mAhAtmyam, labhyate / tallAbhapratilAbhakAntaramAha - karAya. utkarSa na karAya, jethI gaurava maLe. ra7ll nAnuM kArya zarU karAya, pachI moTuM ya kArya karAya. abhiprAya e che ke moTuM kAma zarU karIne temAM vacce ja sIdAvuM paDe, evuM na karavuM. vaLI abhimAna na karavuM. kAraNa ke abhimAna e doSonuM poSaNa vagere anartha kare che. kahyuM paNa che - doSazAkhAone uMce prasAranAra, guNa mULone nIce laI janAra evA abhimAna vRkSane mRdutArUpI nadInA pravAhothI ukhADI kADhavuM joIe. (yogazAstra 340). jethI-uparokta samyaku upAyonA AdarathI, gaurava =mAhAbhya maLe. gauravanI prAptinuM bIjuM kAraNa kahe che paramAtmAnA darzana karAya, bIjAne potAnI samAna 2. -te | Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 upadezopaniSad zloka-24 saMsArachedana upAya sA( jo )ijjai paramappA appasamANo gaNijjai paro / kijjai na rAgadoso chinnijjai teNa saMsAro // 24 // paramAtmA'valokyate, anizamapi svalakSyatvena svadRSTipathi pratiSThApyata iti hRdayam, tathA para AtmasamAno gaNyate, evameva saMvarasAmagryasampAdanAt, yat pAramarSam - savvabhUappabhUassa sammaM bhUyAiM pAsao / pihiAsavassa gaNAya, rAga-dveSa na karAya, tenAthI saMsAra chedAya che. 24o. paramAtmAnuM avalokana karAya, arthAtu haMmezA potAnA lakSyarUpe paramAtmAne potAnA dRSTipathamAM pratiSThita karAya. tathA anyane potAnI samAna gaNAya, kAraNa ke A ja rIte saMvaranI saMpUrNatAne prApta karI zakAya. kAraNa ke paramarSinuM evuM vacana che ke - je sarva jIvone potAnA samAna samaje che ane A rIte jIvone samyakapaNe jue che, tevA Azrayo dvArone sthagita karanArA dAMta AtmAone pApakarma baMdhAtuM nathI. (dazavaikAlike 40) 2. sva-ji | 2. - ro vi / rU. sva-chidri | Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 zloka-24 saMsArachedana upAya zaratno : daMtassa pAvakammaM na baMdhai - iti (dazavaikAlike 40) tathA rAgadvaiSo na kriyate, tadakaraNasyaivAtyantikaduHkhamuktimUlatvAt, tathA cArSam - ko dukkhaM pAvejjA ? kassa va suhehiM vimhao hojjA ? / ko va na labhijja mokkhaM, rAvosA na hokhkhI - rUti (upazamItAyAm 222), etadeva sAkSAdAha - tena - paramAtmApralokanAdinA, saMsArazchidyate, santatasaMsaraNasvarUpA bhavasantatiruparamyata ityarthaH / upasaMharati - - tathA rAga-dveSa na karAya, kAraNa ke rAgadveSanuM akaraNa e ja AtyaMtika duHkhamuktinuM mULa che. tevuM RSivacana paNa che - koNa duHkha pAme ? athavA to kone sukhothI vismaya thAya ? athavA to koNa mokSa na meLave ? ke jo rAga ane dveSa na hoya. (upadezamAlA 129) A ja vAtane zabdazaH kahe che - tethI = paramAtmAnA darzana vagerethI, saMsAra chedAya che = satata sarakavArUpa saMsAranI paraMparAno aMta Ave che. have upasaMhAra karatA kahe che - je A pramANe sArI rIte potAnA kaMThamAM Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezopaniSad uvaesarayaNamAlaM jo 'evaM Thavai suThu niakaMThe / so naro sivasuhalecchIvatthayale ramai satthaui zloka-25/26 upasaMhAra . rA evam uktasvarUpAm, upadezaratnamAlAM yo nijakaNThe suSThu sthApayati, anizamapi tatpAThaparAyaNatayA pariNatatatpadArthatvena svAcAragocarIkuruta ityAzayaH / sa naraH zivasukhalakSmIvakSaHsthale svasthAni ramate svarUpa = 49 upadezaratnonI mALAne dhAraNa kare che, te manuSya zivasukhalakSmInA haiye svastha rame che. 25 A rIte uparokta svarUpavALI, upadezaratnonI mALAne je potAnA kaMThamAM samyak sthApita kare che, arthAt haMmezA tenA pAThamAM parAyaNa rahevAthI tenA padArthonI pariNati meLavIne tene potAnA AcaraNamAM lAve che, te manuSya mokSasukharUpI lakSmInA haiye svastha rame che, eTale ke AtmasvarUpamAM pratiSThA pAmavAthI janmelA svAsthyanA sukhasamUhonuM pAtra thAya che. mATe - 1. sva-vi gar / 2. sva-tachI va0 / rU. vu-sAdh | Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 zloka-25/26 upasaMhAra upadezaratnakoSaH pratiSThAprasUtasvAsthyasukhasandohabhAg bhavatItyarthaH / ataH - 'eaM paumajiNesarasUri vayaNaguMpharammiaM vahau / bhavvajaNo kaMThagayaM viulaM uvaesamAlamiNaM // 26 // iti - zrIpadmajinezvarasUrikRta-upadezaratnakoSaH / etAM padmajinezvarasUrivacanagumpharamyAmimAM vipulAm - mahArthAm, upadezamAlAM bhavyajanaH kaNThagatAM vahatu / mithyA'stu duHsanhabdhaM mama / zodhayantu bahuzrutAH / A paddhajinezvarasUrinI vacana-racanAthI ramya vipula evI A upadezamALAne bhavyajana potAnA kaMThamAM dhAraNa 43. // 26 // Iti pa.pU. AcAryadeva zrI padmajinezvarasUrikRta upadezara-koSa vipula eTale mahArtha. (A koSa zabdathI nAno che. paNa arthathI moTo che.) ahIM meM kAMI duSTa racanA karI hoya te mithyA thAo. kRpA karIne bahuzruto tenuM saMzodhana kare. . iti 1. kha-pratau idaM vRttaM na dRzyate / ka-prato asye sthAne imAni vRttAni ' adhikAni - Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezopaniSad caramatIrthapati-karuNAsAgara-zramaNabhagavanmahAvIrasvAmIzAsane vaDodarAsamIpasthamAMgalejagrAmamadhye vi.saM. 2066 dvitIyavaizAkhakRSNaSaSThyAM tapAgacchIyAcAryadevazrImadvijayaprema-bhuvanabhAnu __padma-hemacandrasUrIzvaraziSyaAcAryavijayakalyANabodhisUrisaMstutA ... upadezaratnakoSavRttirUpA upadezopaniSad / . na bharijjaI kUDasakkhiM na vAijjaI khalu vesasAmaMte / / na kijjai daMtakalahaM lacchI tassa havai bhiccA // 1 // niyayaguNaM na muccejjA sudaDhabhAvaM ca no vidhArejjA / lahue vi gurukajjaM nAraMbhai viyakkhaNo // 2 // jiNavayaNe na vi saMkA dINoddharaNaM sayA vihijijjA / hiyayaMmi dIvIyarAo dhArio no hArio jammo // 3 // ADove na vi pemaM na kuNai jUeNa vittaahilAso(saM) / na niyaguNe vimhijjai bahurayaNA. jeNa puhavIe // 4 // kaliThANe na ciTThajjA kiccaM kAuNa no bigacchejjA / guruNo bahumannejjA sapurisANaM tu ciNhAiM // 5 // na vi kijjai aitinhA bhAvijjai ya saMsAra nisAraM / na dharijjai bhAvasallaM thuNijjaI so ya jiNamagge // 6 // dANaM suvAyajuttaM nANamagatthaM paho ya khaMttIe / bittaM puNa ciyasahiyaM dullahammiyaM caubhadaM // 7 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 upadezaratnakoSaH amuNiyaphalaM na bhakhejjA aibhAsaM (mAyaM) bhoyaNaM na kAyavvaM / itthIjaNasaMsiddhiM(saggiM) ati vi ya na dharijjA // 8 // suyaba(va)seNa kajjaM appadoso na parassa dAyavvo / virattacitte rAo na kijjai suhiyakAme ||9|| suhavAso sukalattaM suputto sajjaNANurAu ya / na ya vittaM suhasahiyaM suhameyaM khalu mANussANaM // 10 // taM ci nANaM sikkheha jeNa jIvo sayAvidhi ( dhI) ro hoi / na kalaMkijjai loe muo vi na duggaI jAi // 11 // kulAo vi varaM sIlaM ruvAo vi varaM guNaM / rajjAo vi varaM vijjA tavasAo vi varaM khamA // 12 // dhammerAo sue ciMtA dANe vi maNamuttamaM / iMdiyatthesu vaMirAo- saMpattaM jammaNo phalaM // 13 // kAmI ya kohI lohI avinAya juvaI riu roga / rAyANaM aThaNhaM mA puNa sumiNaMmi na vIsasijjai // 14 // jjhAyajjai paramattho paramappANaM (NA) gaNijjai samANo / na kijjai rAgadoso chinnucciya teNa saMsAro // 15 // caramatIrthapati-karuNAsAgara-zrImahAvIrasvAmizAsane vaDodarA samIpastha zrI mAMgalejagAmamadhye vi.saM. 2066 dvitIya vaizAkha suda chaThTha-divase tapAgacchIyAcAryadevazrImadvijayaprema-bhuvanabhAnu padma-hemayandrasUrIzvara ziSya AcArya vijaya kalyANabodhisUri saMstutA upadezaratnakoSavRttirUpa upadezopaniSad Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *. * * jIvana ane janamojanamane suvAsita karatI ne puSpapUjA paramAtmA mahAvIre kahyuM hatuM ke bhaviSyamAM evA aneka mato nIkaLaze, jeo mArA zAsana para prahAro karaze, AgamavANIno viplava karavA prayatna karaze, zuddha paraMparAno vilopa karavA prayatna karaze, Ama chatAM paNa mAruM zAsana 21 hajAra varSa sudhI avicchinnapaNe cAlu raheze. pAMcamA ArAnA aMta sudhI mArI zuddha paraMparAnuM anusaMdhAna cAlu ja raheze. Aje keTalAka ajJAnI jIvo zuddha paraMparAno virodha karI rahyA che. temane evo bhrama che, ke prabhubhUjAmAM pApa che. puSpa vagerenA jIvonI hiMsA na karAya. A ajJAnI jIvo kharekhara dayApAtra che. upalaka dRSTie jeo temanI vAta mAnI le che, teo to atyaMta dayApAtra che. zAstronA rahasya temaNe jANyA nathI. puSpa vagerenA jIvonI dekhItI dayAnI pAchaLa potAnA AtmA para, mugdha zrotA para ane samagra vizvanA chakAyanA jIvo para nirdayatA rahelI Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaratnakoSaH che, e teo samajatA nathI. nAgaketu jevA puNyAtmA prabhunI phUlapUjA karatA kevaLajJAna pAmyA. sAdi anaMta kALa mATe zAzvata padane pAmyA. kAyama mATe chakAyanA jIvonI hiMsAthI mukta banI gayA. kevaLIo jANe che ke, prabhupUjAnA virodhIo anaMtakALa sudhI saMsAramAM bhame che. ane anaMta jIvanomAM chakAyanA jIvonI hiMsA kare che. A rIte svarUpathI sapApa pUjA paNa paraMparAe niSpApa che. mahAmahopAdhyAya nyAyavizArada nyAyAcArya zrI yazovijayajI gaNivarye potAnA agAdha zAstrajJAnano nicoDa opatA kahyuM che - svarUpathI dIse sAvadya anubaMdhe pUjA niravadya, je kAraNa jina guNa bahumAna te avasara varate zubha dhyAna. jinavara pUjA dekhI karI bhaviyaNa bhAve bhavajala tarI, chakAyanA rakSaka hoya vaLI, e bhAva jANe kevaLI. A ja puNya puruSe triza trizikAmAM paNa kahyuM che - na ca snAnAdinA kAya-vadhAdatrAsti duSTatA / doSAdadhikabhAvasya, tatrAnubhavikatvataH // 5-27 // snAna vagerethI jIvavirAdhanA thatI hovAthI prabhupUjA dUSita che, evuM nathI. kAraNa ke e doSa karatA adhika Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 upadezopaniSad zubhabhAva prabhupUjAmAM Ave che, e anubhavasiddha che. pAMca rUpiyA kharcIne 5 karoDa rUpiyAnI kamANI thatI hoya, to e kharco karavA jevo ke nahIM ? 1444 graMthakartA pravacanopaniSaddedI pUjya zrI haribhadrasUri mahArAjAe SoDazaka prakaraNamAM kahyuM che - kUpodAharaNAdiha kAyavadho'pi . ..... - guvAna mato vRtti: 2-8aa . jema kUvo khodatA thAka lAge che, tarasa lAge che, ane zarIra para kAdava lAge che. paNa jyAre kUvo khodAI jAya tyAre pANIthI snAna karavAthI thAka utarI jAya, tarasa chipAI jAya ane kAdava paNa dhovAI jAya, kAyamanuM sukha thaI jAya. te rIte jinapUjAmAM upalaka dRSTie hiMsA lAgatI hovA chatAM paNa pariNAme to tenAthI virATa ahiMsArUpa phaLa ja maLe che. A rIte paramArthathI to prabhupUjAthI gRhasthane lAbha ja thAya che. nikaTanA bhaviSyamAM zAzvata sukhanI prApti thAya che, ane A rIte sadA mATe chakAyanA jIvone abhayadAna ApI zakAya che. mATe ja pU. haribhadrasUri mahArAjA kahe che - . : pravaraM puSpAdi sadA cAdyAyAM sevate tu taddAtA / ISoDazaka prakaraNa 9-11 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 upadezaratnakoSaH prathama = kAyika pUjAmAM pUjaka haMmezA uttama puSpo = vagere dvArA pUjA kare che. tattvArthasUtranA kartA zrI umAsvAti vAcake zrAvakaprajJapti nAmanA sUtramAM zrAvaka mATe mokSano upAya jaNAvatA kahyuM che - suttabhaNieNa vihiNA gihiNA nivvANamicchamANeNa / loguttamANa pUyA niccaM ciya hoi kAyavvA // 350 // je mokSAbhilASI hoya e gRhasthe sUtramAM kahelI vidhithI nitya jinapUjA karavI joIe. pUyAe kAyavaho paDikuTTho so u kiM tu jiNapUyA / sammatta suddhiheu tti bhAvaNIyA u NiravajjA // 345 // pUjAmAM jIvahiMsA thAya ane jIvahiMsAno niSedha karAyo che, paNa jinapUjA samyaktvanI zuddhi kare che, mATe jinapUjA pAparahita che. saMbodhaprakaraNamAM pU. haribhadrasUri mahArAjAe kahyuM che pUyAe maNasaMtI maNasaMtIe uttamaM jhANaM / suhajhANeNa ya mokkho mukkhe sukkhaM aNAbAhaM // 199 // Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 akAsaNapavatta upadezopaniSad pUjAthI mananI zAMti maLe che, mananI zAMtithI uttama dhyAna maLe che. zubhadhyAnathI mokSa maLe che, ane mokSamAM avyAbAdha sukha che. mahAnizItha nAmanuM AgamasUtra kahe che - akasiNapavattagANaM virayAvirayANa esa khalu jutto rU-28AA. puSpa vagerethI jinapUjA karavI e saMpUrNa saMyamathI rahita evA zrAvako mATe ucita che. mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAje jJAnasAramAM kahyuM che - dravyapUjocitA bhedopAsanA gRhamedhinAm / gRhastho bhedopAsanArUpa dravyapUjA - puSpa vagerethI jinapUjA kare, e ucita che. zrAvaka prajJaptimAM zrI umAsvAti vAcake spaSTa jaNAvyuM che - dehAinimittaM pi hu je kAyavahammi taha paTada'ti / jiNapUyAkAyavahammi tesiM paDisehaNaM moho // 349 // jeo potAnA zarIra, ghara vagere mATe paNa Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 upadezaratnakoSaH jIvahiMsAmAM pravarte che, teone jinapUjA mATe jIvahiMsA karavAno pratiSedha karavo e moha che - mithyAtva che - bahu moTI bhrAMti che. hA, zarIrAdi mATe karAtI sarva jIvahiMsAno je tyAga karI de, tene pUjA karavAnI jarUra nathI. kathAnakoSa nAmanA graMthamAM kahyuM che - jai puNa posahanirayA saccittavivajjayA jaisaricchA / uttarapaDimAsu ThiyA pupphAI tA vivajjaMtu // jeo pauSadhamAM nirata hoya, sacitta AhArapANInA tyAgI hoya. sAdhu jevuM jIvana jIvatA hoya. viziSTa zrAvaka-pratimAne vahana karatA hoya, teo puSpa vagereno bhale tyAga kare. ghara mATe, parivAra mATe, zarIra mATe, dhaMdhA mATe, moja-zokha mATe je aDhaLaka jIvahiMsA kare che, evA jIvane zrAvaka jIvananA mukhya kartavyarUpa jinapUjAmAM hiMsA dekhADIne pUjAno niSedha karavo, e keTalI vicitra bAbata che ! potAne ane bIjAne bhavasAgaramAM DubADavAnuM keTaluM hicakAruM kRtya che ! - yAda rahe, bhAvastava = sAdhudharma mokSe javA mATenI Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezopaniSad eksapresa Trena che, jyAre puSpa vagerethI jinapUjA rUpa dravyastava e pleTaphorma che. pleTaphorma vinA TrenamAM caDavuM zakya nathI, tema jinapUjAthI dUra rahe, teno niSedha kare, tene bhavAMtaramAM paNa saMyamaprApti zakya nathI. kathAnakoSa cokhkhA zabdomAM kahe che - pupphAidavvatthayamakuNaMto kaha gihI havijja joggo / bhAvatthayassa ? tA paDhamabhUmigAe jaijja ihaM // . je gRhastha puSpo vagerethI dravyastava nathI karato te bhAvastavane yogya kyAMthI thAya ? mATe puSpa vagerethI pUjA karavArUpa A prathama bhUmikAnA viSayamAM prayatna karavo joIe. pU. zrI haribhadrasUri mahArAjAe saMbodhaprakaraNamAM kahyuM che - pUyammi vIyarAye bhAvo vipphurai visayavivaccAyA / AyA ahiMsabhAve vaTTai iha teNa no hiMsA // 1-201 // jayAre vItarAga paramAtmAnI pUjA karAya tyAre viSayavyatyAsa thAya che. zarIrAdinA mamatva parathI mana uThI jAya che ane paramAtmA pratye kendrita thAya che. AtmA ahiMsAbhAvamAM pravarte che, mATe temAM hiMsA nathI. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezaratnakoSaH jattha ya ahiMsabhAvo tattha ya suhajogakAraNaM bhaNiyaM / aNubaMdhaheurahio vaTTai iha teNa no hiMsA // 1-202 // jyAM manamAM ahiMsAno bhAva che, tyAM AgamamAM prazasta pravRttinuM kAraNa kahyuM che. vaLI ahIM paraMparAe paNa hiMsA thatI nathI, mATe jinapUjAmAM hiMsA nathI. ATaATalA zAstravacanone jANyA pachI paNa jeo potAnA kutarka ane kadAgrahathI pAchA pharatA nathI, temane pU. haribhadrasUri mahArAjA lAlabattI dharavA sAthe kahe che - - - aNNatthA''raMbhavao dhamme'NAraMbhao aNAbhogo / loe pavayaNakhisA abohibIaM ti dosA ya // paMcAzaka 8-1ra je ghara vagere mATe hiMsA kare che, te dharma mATe hiMsA na kare, e tenuM ajJAna che. loko paNa tenA lIdhe jinazAsananI niMdA kare, ke A lokono dharma to juo, potAnA bhagavAnane ya pUjatA nathI, A rIte bIjAne jinazAsananA niMdaka banAvIne bhavobhava sudhI temane ane potAne bodhibIjathI vaMcita karI devAmAM Ave che, AvA aneka doSo lAge che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upadezopaniSad puSpapUjAnA daSTAMtomAM daridra DosInuM dRSTAMta che. pU. haribhadrasUri mahArAjAe paMcAzakamAM teno ullekha karyo che - suvvai duggayanArI jagaguruNo siMduvArakusumehiM / pUApaNihANeNaM uvavannA tiyasaloaMmi // 4-49 // saMbhaLAya che ke garIba strI jaMgalamAM siMduvAranA phUlathI paramAtmAnI pUjA karavAnA adhyavasAyathI devalokamAM utpanna thaI. prastuta viSayamAM mahopAdhyAya zrI yazovijayajI kRta savA so gAthAnuM stavana mahopAdhyAya zrI yazovijayajI kRta devadharmaparIkSA graMtha mahopAdhyAya zrI yazovijayajI kRta bhakti dvatrizikA mahopAdhyAya zrI yazovijayajI kRta pratimAzataka mahopAdhyAya zrI yazovijayajI kRta kUpadRSTAMtavizadIkaraNa mahopAdhyAya zrI yazovijayajI kRta pratimA maMDana stavana tattvArthakartA zrI umAsvAtivAcaka kRta pUjA prakaraNa tattvArthakartA zrI umAsvAtivAcaka kRta zrAvakaprajJapti mahAna mRtadharazrI sthavira bhagavaMta kRta rAjapraznIya AgamasUtra Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 upadezaratnakoSaH mahAna zrutadhara zrI sthavirabhagavaMta kRta jIvAbhigama AgamasUtra paMcama gaNadhara zrI sudharmAsvAmi kRta jJAtAdharmakathA AgamasUtra pU. zrI haribhadrasUri mahArAjA kRta paMcAzaka prakaraNa pU. zrI haribhadrasUri mahArAjA kRta saMbodha prakaraNa pU. zrI haribhadrasUri mahArAjA kRta SoDazaka prakaraNa pU. zrI haribhadrasUri mahArAjA kRta aSTaka prakaraNa ItyAdi aneka graMthonuM parizIlana karavA jevuM che. je kadAgraha choDIne madhyasthapaNe A graMthonuM parizIlana kare, ne jinapUjAno hRdayathI svIkAra kare, emAM koI zaMkA nathI. keTalAka jIvo puSpapUjAno vizeSathI virodha kare che, temanA kalyANa mATe ahIM keTalAka zAsravacano raju karuM chuM. pupphapUMjovayArakalitaM kareti visipupphAiehiM vihiNA u cittakusumehiM cittavAsehiM mandAradrumacArupuSpanikaraiH jIvAbhigama AgamasUtra tathA rAjapraznIya AgamasUtra - paMcAzaka prakaraNa - paMcAzaka prakaraNa - pratimAzataka Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63 upadezopaniSad pupphavaddalayaM viuvvaMti - 2545znIya bhAgamasUtra jalapuSpasiddhArthAdIni gRhNanti - pratimAzata vRtti pravaraM puSpAdi - SoDaza 5429 // puSpAhArastutibhizca pUjayet - dharatna 5429 // puSpAdikrameNa, na tu tamullaGghya - dhabharatna vRtti varakusumadAma - paMcAzaka prakaraNa pradhAnapuSpamAlA - paMyA vRtti kusumakkhayagaMdhapaIva - 2t vRtti pupphAruhaNaM mAlAruhaNaM - dharatna vRtti pupphagiha pupphapagaro - dharmaratna vRtti na zuSkaiH pUjayeddevaM kusumaiH , - dhabharatna vRtti - madhyAhne kusumaiH pUjA - pU30. 4.429 . naikapuSpaM dvidhA kuryAt - pUjA prakaraNa bhUSaNapuSpavAsa - pUjA prakaraNa puSpadhUpAdibhiH zubhaiH - SoDazaka prakaraNa kusumakkhayadhUvehi - darzanazuddhi prakaraNa puSpazAlyAdyakhaNDatandula - zanazuddhi vRtti kusumAIhiM accei - dharmaratna vRtti bahuvihakusumAiM paMcavannAi - dharmaratna vRtti harau tuha kusumaMjalI duriyaM - dharbharatna vRtti Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 puSpottamaiH kuryAt prakIrNakusumotkaram varapupphagaMdhaakkhaya upadezaratnakoSaH - vAdivetALa zrIzAMtisUri - triSaSTizalAkApuruSacaritra - puSpamALA pupphesu kIrajuyalaM - puSpamALA A sarva zAstravacano eka mate puSpapUjAnI upAdeyatA jaNAve che. Adhunika kutarko dvArA A vacanonI avagaNanA karavI e bhagavAna mahAvIra ane upakArI pUrvAcAryonI avagaNanA che. potAnA ane bIjAnA AtmahitanI avagaNanA che. vAcakagaNa madhyasthabhAva sAthe A vAstavikatAnuM parizIlana kare, potAnA ane anyanA kalyANanA nimitta bane, e ja zubhecchA saha viramu chuM, jinAjJA viruddha lakhAyuM hoya to micchAmi dukkaDam. Aso suda 6, vi. saM. 2066, aThavAlAinsa, surata prAcIna zrRtoddhAraka pa. pU. AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjAno caraNa sevaka AcArya vijaya kalyANabodhisUri Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha prazastiH zrImate vIranAthAya, kAruNyapuNyapAthase / caramatIrthanAthAya, paropakAriNe namaH / / 1 / / gautamasvAmine svasti, sudharmasvAmine namaH | tatparamparayA''yAta-yatIndrebhyo namo namaH / / 2 / / zubhrAbhrazubhrasantatyA-metasyAmabhavat kila / vijayAnandasUrIzaH, surIzasevyatAM gataH / / 3 / / tato'pi kamala: sUriH, saMyamakamalAkaraH | upAdhyAyastathA vIro, vIra Antaravigrahe ||4|| sarvAgamarahasyajJa-stato dAnasUrIzvaraH | tato'pi premasUrIzaH, siddhAntaikamahodadhiH / / 5 / / bhuvanabhAnusUrIza-stato nyAyavizAradaH | paMnyAso'syAnujaH padmaH, samatArasasAgaraH ||6|| virAjate vineyo'sya, mAdRzeSu kRpAparaH | vairAgyadezanAdakSaH, zrIhemacandrasUripaH / / 7 / / tatpAdapaGkajAlinA, sUrikalyANabodhinA / sandRbdho'yaM prabandhastu, kuryAt sarvasya maGgalam ||8|| Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukRta anumodanA zrI jinazAsana sukRta mukhya AdhArastaMbha (1) zrI nayanabALA bAbubhAI jarIvAlA parivAra ha, lInAbena caMdrakumArabhAI jarIvAlA - muMbaI. (2) zrI mULIbena aMbAlAla zAha parivAra ha. ramAbena puMDarIkabhAI zAha, khaMbhAta - muMbaI. (3) zrI nayanabALA bAbubhAI jarIvAlA parivAra ha. zobhanAbena manIzabhAI jarIvAlA - muMbaI (4) zrI sAyarakaMvara yAdavasiMhajI koThArI parivAra ha. mInAbena vinayacanda koThArI (5) hasamukhabhAI kesarIcaMda cUDagara (InTAsa), amadAvAda zrI jinazAsana sukRta AdhArastaMbha (1) zrI kamaLAbena kAMtilAla zAha parivAra ha, bInAbena kIrtibhAI zAha (ghATakopara-sAMghANI) (2) jAgRtibena kauzikabhAI bAvIzI DAlInI jayakumAra mahetA, DaeNka, kAMdivalI, muMbaI. zrI kRtoddhAra mukhya AdhArastaMbha (1) zrI mATuMgA je.mU. jaina saMgha - muMbaI (2) zrI aThavAlAInsa zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha ane zrI phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. (3) zrI govAliyA Tenka jaina saMgha - muMbaI (4) zrI navajIvana zve.mU. jaina saMgha - muMbaI zrI zratoddhAra AdhArastaMbha (1) zrI hemacaMdrAcArya jaina jJAnamaMdira - pATaNa (2) zrI manapharA zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha - manapharA (preraka : pa.pU.AcAryadeva zrImad vijayakalAprabhasUrIzvarajI mahArAjA) (3) zrI naDiyAda the.mU. jaina saMgha - naDiyAda (4) zrI ke.pI. saMghavI cerITebala TrasTa saMcAlita zrI pAvApurI tIrthadhAma-jIvamaitrIdhAma (5) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zve. mU. tapAgaccha jaina saMgha, zrI jayAlakSmI ArAdhanA bhavana, ghATakopara (IsTa), muMbaI Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, sAyana (ziva), muMbaI zrI bAbubhAI sI. jarIvAlA cerITebala TrasTa, ha. zrI AdinAtha jaina saMgha, nijhAmapurA, vaDodarA. (8) zrI riddhi siddhi vardhamAna hAITsa zve. mU. jaina saMgha, bhAyakhalA, muMbaI. (preraka : pa.pU.mu. zrI jinapremavijayajI ma.) (9) zrI AdinAtha sosAyaTI jaina Tempala TrasTa, pUnA, (preraka : pU.paM. zrI aparAjitavijayajI gaNivarya) (10) zrI muluMDa the.mU. tapAgaccha samAja, muMbaI (prerakaH pU.paM.zrI hiraNyabodhivi. gaNi, pU.mu. zrI hemadarzanavi.ma.) (11) zrI vikrolI saMbhavanAtha jaina zve.mU.pU. saMgha, vikrolI (I), muMbaI (prerakaH pU.mu. zrI yazakalyANavi. ma., mu. zrI tIrthapremavi. ma.) (12) zrI vizvanaMdIkara jaina saMgha, bhagavAnanagarano Tekaro, amadAvAda. (preraka : pU.A. zrI jagazcaMdrasUrIzvarajI ma.sA.) (13) zrI AdizvarajI mahArAja maMdira TrasTa, zrI dazA osavALa sirohIyA, sAtha goTIvALA, dhaDA, pUnA. (preraka : tapasvIratva pU.mu. zrI abhayaratnavi. ma.) (14) zrI goDIjI Tempala TrasTa, pUnA (preraka : pU.A. zrI kalyANabodhisUrIzvarajI ma.sA.) zrI zAsana sukRta rajatastaMbha (1) zeTha zrI kastUrabhAI lAlabhAI cerITebala TrasTa, navaraMgapurA, amadAvAda. (ha. zrI zreNIkabhAI kastUrabhAI) (zrutasamuddhArako bhANabAi nAnajI gaDA, muMbai, (5. pU. gacchAdhipati AcAryade va zrImadvijayabhuvanabhAnusUri ma. sA.nA upadezathI) zeTha ANaMdajI kalyANajI, amadAvAda. zrI zAMtinagara zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pa. pU. tapasamrATa AcAryadeva zrImadvijayahimAMzusUri ma. sA.nI preraNAthI) zrI zrIpALanagara jaina upAzraya TrasTa, vAlakezvara, muMbai. (pa.pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya rAmacaMdrasUri ma.sA.nI divyakRpA tathA pU. AcAryadeva zrImadvijaya mitrAnaMdasU. ma.sA.nI preraNAthI) zrI lAvaNya sosAyaTI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (5. pU. paMnyAsajI zrI kulacaMdravijayajI gaNivaryanI preraNAthI) nayanabAlA bAbubhAi sI. jarIvAlA hA. caMdrakumAra, manISa, kalpaneza (pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhi vijayajI ma. sA.nI preraNAthI) kezarabena ratanacaMda koThArI hA. lalitabhAi (pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya jayaghoSasUrIzvarajI mahArAjAnI preraNAthI) 8) zrI zvetAMbara mUrtipUjaka tapagacchIya jaina pauSadhazALA TrasTa, dAdara, muMbai. 1) Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9) 11) 14) 15) zrI muluMDa zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, muluMDa, muMbai. (pa.pU. AcAryadeva zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI) zrI sAMtAkrujha zvetAM. mUrti tapAgaccha saMgha, sAMtAkrujha, muMbai. (pa.pU. AcAryadeva zrI hemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI) zrIdevakaraNa mUlajIbhAi jaina derAsara peDhI, malADa (vesTa), muMbai. (pa. pU. munirAja zrI saMyamabodhivi. ma. sA.nI preraNAthI) saMghavI aMbAlAla ratanacaMda jaina dhArmika TrasTa, khaMbhAta. (pUjya sAdhvI zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma., pUjya sAdhvI zrI svayaMprabhAzrIjI ma. tathA pU. sA. zrI divyayazAzrIjI ma.nI preraNAthI mULIbenanI ArAdhanAnI anumodanAthe) bAbu amIcaMda pannAlAla AdIzvara jaina Tempala cerITebala TrasTa, vAlakezvara, muMbai-6. (pU. munirAjazrI akSayabodhivijayajI ma.sA., pU. munirAjazrI mahAbodhivijayajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI hiraNyabodhi vijayajI ma.sA.nI preraNAthI) zrI zreyaskara aMdherI gujarAtI jaina saMgha, muMbaI. (pU. munirAjazrI hamadarzana vi.ma. tathA pU. munirAjazrI ramyaghoSa vi.ma.nI preraNAthI) zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, maMgala pArekhano khAMco, zAhapura, amadAvAda. (pa. pU. AcAryadeva zrIrUcakacaMdrasUri ma.nI preraNAthI) zrI pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, sAMghANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbai. (pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) zrI navajIvana sosAyaTI jaina saMgha, bombe senTrala, muMbai. (pU. munirAjazrI akSayabodhi vi. ma.nI preraNAthI) zrI kalyANajI saubhAgacaMdajI jaina peDhI, piMDavADA. (siddhAMtamahodadhi sva. A. zrImadvijayapremasUrIzvarajI ma. sA.nA saMyamanI anumodanArthe). zrI ghATakopara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, ghATakopara (vesTa), muMbaI. (vairAgyadezanAdekSa pU. A. zrI hemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI) zrI AMbAvADI zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, amadAvAda. (pU. munirAja zrI kalyANabodhi vijayajI ma.nI preraNAthI) zrI jaina zvetAMbara mUrtipujaka saMgha, vAsaNA, amadAvAda, (pU. AcAryazrI nararatnasUri ma.nA saMyamajIvananI anumodanArthe pUjya tapasvIrana AcArya zrI himAMzusUrIzvarajI ma. sA.nI preraNAthI). zrI premavardhaka ArAdhaka samiti, dharaNidhara derAsara, pAlaDI, amadAvAda. (pU. gaNivarya zrIakSayabodhivijayajI ma.nI preraNAthI) zrI mahAvIra jaina zvetA. mUrtipUjaka saMgha, pAlaDI, amadAvAda. zeTha kezavalAla mULacaMda jaina upAzraya. (pa. pU. AcAryazrI rAjendrasUri mahArAja sA.nI preraNAthI) zrI mATuMgA jaina zvetAM. mUrtipUjaka tapagaccha saMgha enDa ceriTIjha, mATuMgA, muMbai. zrI jIvita mahAvIrasvAmI jaina saMgha, nAMdiyA. (rAjasthAna) (pU. gaNivarya zrI akSayabodhivi. ma.sA. tathA munirAjazrI mahAbodhivi. ma.sA.nI preraNAthI) 20) 21) 23) 24) Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26) zrI vizA ozavAla tapAgaccha jaina saMgha, khaMbhAta. (vairAgyadezanAdakSa pa. pU. AcAryadevazrI hemacaMdrasUri ma. sA.nI preraNAthI) zrI vimala sosAyaTI ArAdhaka jaina saMgha, bANagaMgA, vAlakezvara muMbai-400 007. 28) zrI pAlitANA cAturmAsa ArAdhanA samiti. (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImadvijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nA saM. 2013nA pAlitANA madhe cAturmAsa prasaMge jJAnanidhimAMthI) 29) zrIsImaMdharajina ArAdhaka TrasTa, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (i), muMbai. (munirAjazrI netrAnaMdavijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 30) | zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, jainanagara, amadAvAda. (5.pU. munirAjazrI saMyamabodhivijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 31) zrIkRSNanagara jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, saijapura, amadAvAda. (pa.pU.AcAryadeva zrImadvijayahemacaMdrasUrIzvarajI ma. sA.nA kRSNanagara madhye saMvata 2052nA cAturmAsa nimitte pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 32) zrI bAbubhAI sI. jarIvAlA TrasTa, nijhAmapurA, vaDodarA-2. (pa. pU. munirAja zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) zrI goDI pArzvanAthajI Tempala TrasTa, punA. (pa.pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImadvijaya jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI mahAbodhivijayajI ma.sA.nI preraNAthI) 34) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jaina zvetAMbara maMdira TrasTa, bhavAnI peTha, punA. (pU. munirAja zrI anaMtabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 35) zrI rAMdera roDa jaina saMgha, surata. (pU.paM. zrI akSayabodhi vijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 36) zrI zvetAMbara mUrtipUjaka tapAgaccha dAdara jaina pauSadhazALA TrasTa, ArAdhanA bhavana, dAdara, muMbai. (munirAjazrI aparAjitavijayajI ma. sA.nI preraNAthI) zrI javAharanagara jaina zvetA. mUrti. saMgha, goregAva, muMbaI. (pU. A. zrI rAjendrasUri ma. sA.nI preraNAthI) zrI kanyAzALA jaina upAzraya, khaMbhAta. (pa.pU. sA. zrI raMjanazrIjI ma. sA., pU. pra. sA. zrI idrazrIjI ma. sA.nA saMyamajIvananI anumodanArthe pa. pU. sA. zrI vinayaprabhAzrIjI ma. sA., pa. pU. sA.zrI vasaMtaprabhAzrIjI ma. sA. tathA pa.pU. sAdhvIjI zrI svayaMprabhAzrIjI ma. sA.nI preraNAthI) 39) zrI mATuMgA jaina zvetAMbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMgha enDa cerITIjha, mATuMgA, muMbai. (pa. pU. paMnyAsapravara zrI jayasuMdaravijayajI ma. sA.nI preraNAthI) 40) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, 60 phuTa roDa, ghATakopara (IsTa) (pU. paM. zrI varabodhivijayajI gaNivaryanI preraNAthI) zrI AdinAtha zvetAMbara mUrtipUjaka jaina saMgha, navasArI. (pa.pU.A. zrI guNaratnasUri ma.nA ziSya pU. paMnyAsajI zrI puNyaratnavijayajI gaNivarya tathA pU.paM. yazoratnavijayajI gaNivaryanI preraNAthI) 42) zrI koimbatura jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, koimbatura. 41) zrI A Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ To 43) zrI paMkaja sosAyaTI jaina saMgha TrasTa, pAlaDI, amadAvAda. (pa.pU. A. zrI bhuvanabhAnusUri ma. sA.nI gurumUrti pratiSThA prasaMge thayela AcArya-paMnyAsa-gaNi padArohaNa, dIkSA vagere nimitte thayela jJAnanidhimAMthI.) 44) zrI mahAvIrasvAmI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka derAsara, pAvApurI, khetavADI, muMbai. (pU. munirAjazrI rAjapAlavijayajI ma.sA. tathA pU.paM. zrI akSayabodhivi. ma.sA.nI preraNAthI) 46) 45) jagadguru zrI hIrasUrIzvarajI zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha TrasTa, malADa (pUrva), muMbai. zrI pArzvanAtha zvetAM. mUrtipUjaka jaina saMgha, sAMghANI esTeTa, ghATakopara (vesTa), muMbai. (pa. pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI saMghamAM thayela gaNi padavInI anumodanArthe) zrI dharmanAtha popaTalAla hemacaMda jaina zvetAM. mUrtipUjaka saMgha, jainanagara, amadAvAda. (pU. munirAjazrI satyasuMdara vi. ma.sA.nI preraNAthI) ratanabena velajI gAlA parivAra, muluMDa, muMbaI. (preraka-pU. munirAjazrI ratnabodhivijayajI ma. sA.) zrI marIna DrAiva jaina ArAdhaka TrasTa, muMbai. zrI sahasraphaNA pArzvanAtha jaina derAsara upAzraya TrasTa, bAbulanAtha, muMbai (preraka-munirAja zrI sattvabhUSaNavijayajI ma.) zrI govAlIyA TeMka jaina saMgha muMbai. (preraka : pU. gaNivaryazrI kalyANabodhi vijayajI ma.sA.) zrI vimalanAtha jaina derAsara ArAdhaka saMgha, bANagaMgA, muMbai. zrI vADilAla sArAbhAi derAsara TrasTa prArthanA samAja, muMbai (preraka : munirAjazrI rAjapAlavijayajI tathA paMnyAsa zrIakSayabodhivijayajI gaNivara.) zrI prinsesa sTrITa, luhAracAla jaina saMgha. (prerakaH pU. gaNivarya zrI kalyANabodhi vijayajI ma.sA.) zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdivalI (IsTa), muMbaI. (preraka-munirAjazrI rAjapAlavijayajI tathA paM.zrI akSayabodhivijayajI gaNivara) 47) 48) * 49) 2a x 4 1 9 x 4 9 & 50) 53) zrI premavardhaka devAsa zve. mUrtipUjaka jaina saMgha, devAsa, amadAvAda (preraka-pU.A. zrI hemacaMdrasUrijI ma.sA. tathA pU. munirAjazrI kalyANabodhivijayajI ma.) 58) zrI pArzvanAtha jaina saMgha, samAroDa, vaDodarA (preraka-paMnyAsapravara zrI kalyANabodhi 59) 60) sA. zrI sUryayazAzrIjI tathA sA. zrI suzIlayazAzrInA pArlA (I) kRSNakuMjamAM thayela comAsAnI AvakamAMthI. 62) vijayajI gaNivarya) zrI munisuvratasvAmI jaina derAsara TrasTa-kolhApura (preraka-pU.munirAjazrI premasuMdaravijayajI ma.) zrI dharmanAtha po. he. jainanagara zve. mU. pU. saMgha, amadAvAda (preraka - pa. pU. zrI puNyaratnavijayajI gaNi) zrI dipaka jayoti jaina saMgha, kAlAcokI, parela, muMbaI (preraka - pU.paM. zrI bhuvanasuMdaravijayajI gaNivarya tathA pU.paM. zrI guNasuMdaravijayajI gaNivarya) paMnyAsapravara zrI padmaNi jaina zvetAMbara tIrtha peDhI - pAbala, punA (pa. pU. paMnyAsajI zrI kalyANabodhivijayajI gaNinI vardhamAna tapanI so oLInI anumodanArthe pa. pU. paMnyAsa zrIvizvakalyANavijayajI gaNivaryanI preraNAthI) Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63) 64) 65) 66) jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA.) 67) zrI govAliyA TeMka jaina saMgha, muMbaI. 68) zrI vilepArlA zve. mU.pU. jaina saMgha enDa cerITIjha, vilepArlA (pUrva), muMbaI. zrI nenasI kolonI jaina zve. mU. pU. saMgha, borIvalI (vesTa), muMbaI. 69) 70) mAtuzrI ratanabena narasI monajI sAvalA parivAra. (pU. paM. zrI kalyANabodhivijayajInA ziSya munirAjazrI bhakitavardhanavijayajI ma. sA. tathA pU. sAdhvIjI zrI jayazIlAzrIjI ma. nA saMsArI suputra rAjananI puNyasmRti nimitte ha. : suputro navInabhAi, cunIlAla, dilIpa, hiteza. 71) zrI sImaMdhara jina ArAdhaka TrasTa, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (i.) muMbai (pa. pU. paMnyAsapravara zrI kalyANabodhivijayajI ma. sA.nI preraNAthI) zrI dharmavardhaka zve. mU. pU. jaina saMgha, kArTara roDa naM. 1, borIvalI (pa. pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bhagavaMta zrI vijayahemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA paMnyAsapravara zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivaryanI preraNAthI) zrI umarA jaina saMghanI zrAvikAo (jJAnanidhimAMthI) (preraka : pa.pU. munirAja zrI jinezaratnavijayajI ma.sA.) 74) zrI kezariyA AdinAtha jaina saMgha, jhADolI, rAja. (preraka : pa.pU. mu. zrI merUcaMdra vi. ma. tathA paM. zrI hiraNyabodhi vi. ga.) zrI dharmazAMti cerITebala TrasTa, kAMdIvalI, muMbaI (preraka : pa.pU. munirAja zrI hemadarzanavi. ma.) zrI jaina zve. mU. sudhArAkhAtA peDhI, mahesANA. zrI vikrolI saMbhavanAtha zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha, vikrolI (I), muMbaInI ArAdhaka baheno taraphathI (jJAnanidhimAMthI) zrI ke.pI. saMghavI cerITebala TrasTa, surata, muMbaI. (preraka - pa.pU. vairAgyadezanAdakSa AcArya bha. zrImadvijaya hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. tathA paMnyAsapravara zrI kalyANabodhi vijayajI gaNivarya) zAha jesiMgalAla mohanalAla AseDAvAlAnA smaraNArthe ha. prakAzacaMdra je. zAha (AphrikAvALA) (preraka : paM. kalyANabodhi vi. gaNivara) 72) 73) 75) 76) 77) OMkArasUrIzvarajI ArAdhanA bhuvana - surata (preraka- A. guNaratnasUri ma. nA ziSya munirAjazrI jinezaratnavijayajI ma.) zrI goDI pArzvanAtha jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, nAyaDu kolonI, ghATakopara(IsTa), muMbaI. zrI AdIzvara zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha, goregAva-muMbai. zrI AdIzvara zvetAMbara TrasTa, sAlema(preraka-5.pU. gacchAdhipati A.zrI 78) 79) Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80) zeTha kanaiyAlAla bheramalajI cerITebala TrasTa, caMdanabALA, vAlakezvara, muMbaI. 81) zrI navA DIsA zve.mU.pU. jaina saMgha (banAsakAMThA) 82) zrI pAlanapura jaina mitra maMDaLa saMgha, banAsakAMThA (preraka - pU. paMnyAsapravara kalyANabodhi vijayajI gaNivarya.) zrI ujhA jaina mahAjana (preraka - pU. paMnyAsapravara zrI aparAjitavijayajI gaNivarya tathA pU. munirAja zrI hemadarzanavi. ma.) 84) zrI sImaMdhara jaina derAsara, emaralDa epArTamenTa, aMdherI (pUrva), muMbaI. (preraka - pU.sA. zrI svayaMprabhAzrIjInA ziSyA pU.sA. zrI tattvaprajJAzrIjI Adi) 85) zrI bApunagara je. mU. jaina saMgha, amadAvAda. 86) zrI zephAlI jaina saMgha, amadAvAda. 87) zAntAbena maNilAla ghelAbhAI parIkha upAzraya, sAbaramatI, amadAvAda. (preraka- sA. zrI suvarNaprabhAzrIjI ma. tathA sA.zrI ratnatrayAzrIjI ma.) 88) zrI ADesara vizA zrImALI jaina derAvAsI saMgha (preraka - A. zrI kalAprabhasUrIzvarajI ma.sA.) 89) zrImadda yazovijayajI jaina saMskRta pAThazAlA evaM zrI zreyaskara maMDala, mahesANA. 90) zrI tapAgaccha sAgaragaccha ANaMdajI kalyANajI peDhI, viramagAma (preraka : A. zrI kalyANabodhisUrIzvarajI ma.) 91) zrI mahAvIra zve. mUrtipUjaka jaina saMgha, vijayanagara, nAraNapurA, amadAvAda 92) zrI sImaMdharasvAmi jaina saMgha, aMdherI (pUrva) (preraka : sA. zrI svayaMprabhAzrIjI ma.). 93) zrI cakAlA zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha (preraka : A. zrI kalyANabodhisUrIzvarajI ma.) 94) zrI aThavAlAInsa zvetAmbara mUrtipUjaka jaina saMgha tathA zrI phUlacanda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata 95) zrI jaina zvetAmbara mUrtipUjaka tapAgaccha saMgha - saMsthAna, bAvara (rAjasthAna) (preraka : A. zrI puNyaratnasUrIzvarajI ma.sA.) 96) pAlanapuranivAsI maMjulAbena rasikalAla zeTha (hAla muMbaI), (preraka : A. zrI kalyANabodhisUrIzvarajI ma.) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha je.mU.jaina saMgha, padmAvatI epArTamenTa, nAlAsopArA (I), (prerakapa.pU.A. zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.) zrI RSabha prakAzabhAI gAlA, saMghANI esTeTa, ghATakopara (ve.), (preraka : pa.pU.A. zrI hemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.) zrI zaMkhezvara pArzvanAtha ArAdhaka TrasTa, pukharAja rAyacaMda ArAdhanA bhavana, sAbaramatI (pa.pU. vyAkhyAnavAcaspati A.de. zrImadvijaya rAmacandrasUrIzvarajI ma.sA.nA upakAronI smRtimAM) 100) zrI kuMdanapura jaina saMgha, kuMdanapura - rAjasthAna, ha. zrI zAMtilAlajI muthA. 98) 99) Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ /// zrI bhuvanabhAnusUri janmazatAbdIe navaluM najarANuM jJAnAmRtaM monanam... 6. pariveSaka pa.pU. vairAgyadezanAdakSa A. hemacandrasUrIzvara ziSya A. kalyANabodhisUrIzvarajI ma.sA. 1. siddhAntamahodadhi mahAkAvyam-sAnuvAda. 2. bhuvanabhAnavIyam mahAkAvyam -sAnuvAda, savArtika. 3. samatAsAgara mahAkAvyam-sAnuvAda. 4. 5. paramapratiSThA kAvyam - sAnuvAda, kalAtmaka AlbamasAthe. jIrAvalIyam kAvyam - sAnuvAda. premamaMdiram - 7. 8. tattvopaniSad - 9. vAdopaniSad - 10. vedopaniSad - 11. zikSopaniSad12. stavopaniSad - chaMdolaMkAranirUpaNam - kavi banavAno zorTakaTa-pokeTa DAyarI. zrIsiddhasenadivAkarasUrikRta SaSThI, aSTamI, navamI, aSTAdazI dvAtriMzikA 52 saMskRta vRtti - sAnuvAda. kalyANamaMdira pAdapUrti stotra-sAnuvAda, savArtika. 13. sattvopaniSad - 14. devadharmopaniSad - 15. paramopaniSad - zrI siddhasenadivAkarasUri tathA kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcArya kRta addabhuta stutionA rahasya -sAnuvAda. yogasAra caturthaprakAzavRtti -sAnuvAda. (mAtrasaMyamI bhagavaMto mATe) mahopAdhyAya zrI yazovijayajI kRta devadharmaparIkSA graMthanI gurjara TIkA. mahopAdhyAya zrIyazovijayajI Adi kRta pAMca paramakRtio para gurjaravRtti, Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. AryopaniSad-1 17. AryopaniSad-2 18. vairAgyopaniSad 19. sUktopaniSad - 20. karmopaniSad - 21. vizeSopaniSad - 22. hiMsopaniSad - 23. ahiMsopaniSad - 24. dharmopaniSad - 25. zamopaniSad - 26. lokopaniSad - 27. AtmopaniSad - 28. sAmyopaniSad - 29. AgamopaniSad - zrI pratyekabuddhapraNIta RSibhASita (IsibhAsiyAI) AgamasUtra52 saMskRta TIkA. zrI hariharopAdhyAyakRta bhartRharinirveda nATaka-bhAvAnuvAda. paradarzanIya adbhuta sUktono samuccaya tathA rahasyAnuvAda. siddhAntamahodadhi zrI premasUrIzvarajI kRta karmasiddhi graMtha para bhAvAnuvAda. zrI samayasuMdara upAdhyAyajI kRta vizeSazataka graMtha 52 gurjara bhAvAnuvAda. zrI haribhadrasUriSkRta svopanna avasUri alaMkRtahiMsASTaka graMtha para gurjara TIkA. ajJAtakartRka (pravAdataH zrI haribhadrasUri mahArAjA kRta) nAnAcittaprakaraNa 52 saMskRta TIkA-sAnuvAda. vedathI mAMDIne bAibala sudhInA dharmazAstronA rahasya. navanirmita saptaka prakaraNa -sAnuvAda. zrI haribhadrasUrikRta lokatattvanirNaya graMtha para saMskRta vRtti (bhAga-1). zrI udayanAcAryakRta Atmatattvaviveka graMtha para gurjara TIkA (bhAga-1). maho. zrI yazovijayajI kRta samAdhi - sAmyadvAtriMzikA sacitra sAnuvAda. visaMvAdaprakaraNa (AgamapratipakSanirAkaraNa) para vizada vivaraNa. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32. 30. stotropaniSad - zrI vajasvAmikRta zrI gautamasvAmIstotra -sacitra sAnuvAda. 31. darzanopaniSad - zrI mAdhavAcAryakRta sarvadarzanasaMgraha graMtha para gurjara TIkA. bhAga : 1-2 33-34-35. rAmAyaNanA teja kiraNo - rAmAyaNI mATe paryApta AlaMbana, bhAga-1-2-3, 36. jJAnopaniSad - aSTAvakra gItA para saMskRta vRtti. 37. saMbodhopaniSad saTIka zrI ratnazekharasUrikRta saMbodhasaptati 38. graMtha para gurjaravRtti. bhAga : 1-2 39. ISTopaniSad - zrI pUjyapAdasvAmikRta ISTopadeza graMtha para saMskRta TIkA-sAnuvAda. 40. vimohopaniSad - zrI yazapAlamaMtrIkRta moharAjaparAjaya nATaka para viSamapada vyAkhyA ane anuvAda, bhAga : 1-2 42. zramaNyopaniSad - dazavidha yatidharma para navanirmita prakaraNa (bIjuM nAma zramaNazataka) . 43. saphaLatAnuM saranAmuM - saphaLatAnI Icchuka vyaktie vAMcavA yogya gurjara graMtha. 44. prasannatAnI paraba - vaktA-zrotA bannene upayogI vairAgyAdi rasajharaNA. 45. sUtropaniSad - zrIsUtrakRtAMgasUtra dvitIya zrutaskaMdhanI saMskRta saMgrahaNI. zrI sUtrakRtAMgadIpikA bhAga-2 nA punaHsaMpAdana sAthe. 46. pravajyopaniSad - ajJAtakartRka pravrajyAvidhAna para gurjara vRtti. 41. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' 47. dezanopaniSad - vairAgyadezanAdakSa pU. gurudevazrInA vAcanAonuM saMskRta kAvyamaya avataraNa. 48. jIrAvalA juhArIe -gIta guMjana. 49. asparzopaniSad - mahopAdhyAya zrI yazovijayajI kRta aspRzadgativAda para gurjaravRtti. 50. hitopaniSad - adhyAtmakalpadrumanA yatizikSopadezAdhikAra tathA yatizikSApaMcAzikA para gurjara vArtika-sAnuvAda sAvacUriyativicAra. 51. upadezopaniSad - upadezaratnakoSa para saMskRtavRtti sAnuvAda. pa2. prArthanopaniSad - alaMkArika stutio para tAtparyavRtti sAnuvAda. 53. sadgodhopaniSad - sarbodhacandrodaya paMcAzikA para saMskRta sAnuvAdavArtika. 54. aMgopaniSad - adyAvadhi amudrita graMtha zrI aMgacUlikAsUtra para saMskRta vRtti bhAga-1-2 56. vargopaniSad - adyAvadhi amudrita graMtha zrIvargacUlikAsUtra para saMskRta vRtti. 57. AgamanI AchI jhalaka 45 Agama saMkSipta paricaya 58. jaina jayati zAsanam - buddhijIvIone avizvasanIya jaina - siddhAntonI Adhunika prasaMgo dvArA siddhi. 59. AI AI re aMjanazalAkA - aMjanazalAkA-sTeja progrAma mATe AlaMbana. 60. paMcakopaniSad - zrI haribhadrasUri mahArAjA kRta jJAnapaMcaka vivaraNa graMtha para nUtana saMskRta vRtti. 55.) Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61. avadhUtopaniSad - zrI dattAtreya avadhUta praNIta avadhUtagItAnI mananIya sUktio para nUtana saMskRta vRtti. 6 2. duHSamopaniSad - duHSamagaMDikA graMtha para vizada vRtti, sAnuvAda 63. prathamopaniSad - ratnAkara paccIzI-prAcIna TIkA Adi viziSTa kRtionuM prathama prakAzana. 64. ahaMnAmasahasrasamuccaya - kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcAryaracita kRti-sacitra saMpAdana. 65. upAsanopaniSad - pU. zrI haribhadrasUri mahArAjA kRta dhUmAvali + sarvajinasAdhAraNastavana A be viziSTa kRtio-sacitra sAnuvAda. 66. sukhopaniSad - paramasukhaprAptirUpa cittazuddhiphaLa, sacitra sAnuvAda. 67. dayopaniSad - jIvadayA prakaraNa para nUtana saMskRta vRtti sAnuvAda 68. zaMkhezvara stotra- maho. yazovijayajI mahArAjAnI kRti, sacitra-sAnuvAda. 69. dAnAdi prakaraNa - zrI sUrAcAryakRta prakaraNa, truTitakAvyapUrti + anuvAda saha. 70. dhyAnopaniSad - | pa.pU. AcArya zrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI likhita dhyAna ane jIvana pustakano saMskRta tAtparyAnuvAda. 71. paMcasUtropaniSad - pa.pU. AcArya zrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI likhita ucca prakAzanA paMthe pustakano saMskRta tAtparyAnuvAda. 72. pUrvopaniSad - maho. yazovijayajI mahArAjA kRta jJAnasAra aMtargata pUrNASTaka sacitra - sAnuvAda. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73. magnopaniSad - maho. yazovijayajI mahArAjA kRta jJAnasAra aMtargata magnASTaka sacitra - sAnuvAda. 74. gautamASTaka - pUrvAcAryakRta mahAprabhAvaka kRti sacitra - sAnuvAda. 75. vIropaniSad - zrIbhadrabAhusvAmIkRta kalpasUtra aMtargata prabhu vIranuM svarUpa sacitra - sAnuvAda. 76. AcAropaniSad - daza sAmAcArI viSayaka navanirmita saMskRta prakaraNa - sAnuvAda. 77 thI 125 alagArI avadhUta zrI AnaMdaghanajI mahArAja AnaMdaghananI AtmAnubhUti praNIta AdhyAtmika pada AdhArita parizIlana zRMkhalA (sacitra) . sacitra hindI prakAzana sTorI sTorI - mohaka evaM bodhaka kahAnIo kA anokhA sNgrh| DAyamaMDa DAyarI - jisa ke pratyeka peja para hai adbhuta hiire| lAipha sTAyala - jIvana jIne kI... jItane kI kalA kI prastuti | | Umoya nainIkSama - naina... prasannatA vakSa patha Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratno je jIvanane, maraNane ane janamojanamane AnaMdamaya banAvaze. Gems which will make life, 1. death & next lives Nappy. SlA kI mukuna MULTY GRAPHICS (022) 238732221"23884222