Book Title: Swar Bhasha Ke Swaro Me
Author(s): Chandanmuni, Mohanlalmuni
Publisher: Pukhraj Khemraj Aacha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/020787/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir svarbhASA svaroM meM zrI candana muni For Private And Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir svabhASA svaroM aupadezika gItikAtrayodazI muni zrI mohanalAla jI 'sujAna' anuvAdaka : paJcatIrthaGkara-stutiH zrI candana muniH prakAzaka ... pukharAja pemarAja AchA auraMgAbAda For Private And Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pUjya pitAjo zrI pukharAjajI AchA kI puNya smRti meM prakAzita pustaka : svarbhASA ke svaroM meM lekhaka : zrI candana muniH anuvAdaka : muni zrI mohanalAlajI 'sujAna' saMkalayitA : brahmadevasiMha 'goMDeM' prathamAvRtti : aprala 1670 prakAzaka : pukharAja pemarAja AchA bhAjI bAjAra, auraMgAbAda ( mahArASTra) saMparka sUtra mUlya : 50 paisA mudraka : rAmanArAyana mer3atavAla zrI viSNu priMTiMga presa rAjA kI maMDI, AgarA-2 sAhitya saurabha 'zAnti bhavana' 64 e. ema. laina baiMgalora-2 A For Private And Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lekhakIya smRti haradama madhura hotI hai| vaha pratikSaNa smRti-paTala para na rahatI huI bhI kabhI-kabhI punarnavA hokara bhAvodreka kA hetu bana jAtI hai| vahA~ kAla kA bheda, abheda meM pariNata ho jAtA hai / jaba hama donoM bhAI [dhanamuni evaM candana muni pUjya pitAjI kevalacandrajI svAmI ke sAnnidhya meM rahA karate the aura unake iGgitAnusAra apanI jIvana dizAoM meM bar3hA karate the, ahA ! vaha samaya kitanA nizcita evaM nigataGka thA ! adhyayana, cintana evaM manana meM hI jyAdAtara samaya bItatA thaa| jo kucha karanA thA vaha donoM bhAI sAtha-sAtha hI kiyA karate the| vi0 saM0 1964 meM bIkAnera cAturmAsa meM AcArya zrI tulasI ke hama sAtha the / vRhad vyAkaraNa kA adhyayana usI sAla pUrNa huA thA tathA nyAya ke adhyayana kI zurUAta huI thii| saM0 1965 kA zrI kevalacandra jI svAmI kA cAturmAsa momAsara [ bIkAnera rAjyAntargata ] nizcita huA thA / vahAM hama donoM bhAiyoM ko bhikSu-zabdAnuzAsana kI lavuvRtti tatkAla taiyAra karane ko dI gaI thI, jisakA prArambha muni avasthA meM AcArya zrI ne svayaM kiyA thaa| uma kArya ko donoM bhAiyoM ne milakara, jaise-'sahodarau kevala vandranandanau, nAmnA prasiddhau dhanarAjacandanau' sampanna kiyA / saMskRta gItikAeM usI cAturmAsa meM jyeSTha bhrAtA muni zrI dhanarAjajI ne nava AcAryoM ke stavana rUpa nava saMskRta gotikAe banAI aura maiMne kramazaH pahale, solahaveM, bAvIsaveM, tevIsaveM, caubIsaveM, tIrthaGkaroM kI evaM pahale, AThaveM, evaM navaveM For Private And Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 4 ] AcAryoM kI stuti rUpa ATha gItikAe vanAI / Aja se lagabhaga 30 varSa pahale kA yaha hamArA upakrama thaa| bAda meM saMskRta kAvyoM kA kSetra adhika vistRta hotA gyaa| paJcatIrthI mujhe isa bAta kI prasannatA hai ki vaha merI bAlyakAlika layukRti 'paJcatIrthI' ke nAma se prasiddha huI aura usakA acchA upayoga huA / anekoM ne kaNThastha kI / vizeSa rUpa se yaha prasAra saradAra zahara nivAsI seTha zrImAn, sumeramala jI dUgar3a ke dvArA huaa| unhoMne saMskRta kI ina gItikAoM ko sumadhura laya se gAyA tathA apane putra kanhaiyAlAla jI evaM bhaMvaralAla jI se kaNThastha krvaaii| usI ke pariNAma svarUpa aneka sAdhu-sAdhviyoM ne bhI unheM kaNThastha kii| vaise hI 'gItikA trayodazI' vi0 saM0 2006 meM surendranagara [ saurASTrAntargata ] meM banAI / unameM se katipaya gItikAe kAphI zravaNAI bniiN| ye upayukta saMskRta gItikAe yadyapi pahale mudrita ho cukI thIM, kintu bhApAnuvAda na hone ke kAraNa sarva-sAdhAraNa ke lie vizeSa upayogI nahIM banI, phira bhI vidvat janoM ke apanAne ke kAraNa isakI mudrita pratiyA~ prAyaH zeSa ho cukI haiM / punaH sAnuvAda ke rUpa meM prastuta ye gItikAe vizeSa rUpa se upayogI bana sakeMgI aura pratyeka vyakti ina bhaktimaya evaM AdhyAtmika gItikAoM kA rasAsvAdana le sakeMgA / aisI AzA haivi0 saM0 2006, candana muni bhAdrapada janmASTamI cikamagalUra ( maisUra ) For Private And Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jIvana-paricaya muni zrI veNIrAma jI terApaMtha zAsana ke itihAsa meM muni zrI veNIrAma jI kA gaurava pUrNa sthAna hai| ApakA janma bagar3I meM huA, aura saM0 1844 pAlI meM zrI bhikSu svAmI ke kara kamaloM se dIkSA grahaNa kii| Apane vinayamUrti muni zrI khetasI jI ke sAnnidhya meM vidyArjana kiyaa| ___ muni zrI veNIrAma jI kI pravacana kalA bar3I AkarSaka evaM prabhAvotpAdaka thii| dRSTAMta, hetu Adi ke dvArA janatA ko prabhAvita kara dharma ke abhimukha kara lete the| ve eka nirbhIka dharma pracAraka aura sAhasI saMta the| virodha se kabhI ghabarAte nahIM the| dharma pracAra karate hue eka vAra ratalAma meM Apa padhAre, vahA~ para virodha ke kAraNa tIna dina meM nau sthAna badalane par3e, phira bhI Apa ghabarAye nahIM, satya kI AsthA evaM aDiga sAhasa lie DaTe rhe| mAlavA prAnta meM Apane aneka zrAvakoM ko samajhAyA, ujjaina meM kaI parcAeM huI aura aneka zrAvaka bane / Apa sthAnakoM meM bhI niHsaMkoca cale jAte aura carcA ke lie sadA prastuta rahate / dvitIya AcArya zrI bhAramalajI svAmI ApakA bar3A sanmAna karate the / eka bAra Apa mAdhopura padhAre, vahA~ bhAramalajI svAmI virAje the| ApakA bhArI svAgata ke sAtha pura meM praveza karavAyA gayA / bhAramalajI svAmI kI AjJA se Apane rAmajI ko dIkSA dI thI ! Apa acche kavi bhI the, svAmI jI ke jIvana para Apane eka layu kAvya likhakara gAgara meM sAgara kI ukti caritArtha kI hai| For Private And Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org [ 6 ] Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saM0 1870 meM ApakA jayapura cAturmAsa nizcita huA thA / cAsaTu meM Apane aneka carcAeM kI, vahAM Apake bar3hate hue prabhAva ko dekhakara kucha virodhiyoM ne dveSa vaza auSadhi meM viSa dilavA diyA / viSa prayoga se ApakA vahIM para jeTha sudi 10 svargavAsa ho gayA / zAsana ke nirbhIka dharma pracAraka prabhAvazAlI santa kI punIta smRtiyAM Aja bhI hameM apane AdhyAtmika utkarSa kI ora gatizIla banA rahI hai / -- pemarAja AchA For Private And Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prakAzakIya manuSya eka buddhimAna prANI hai| vaha apane viveka evaM puruSArtha ke bala para jIvana kA sarvAMgINa vikAsa kara sakatA hai / sAhitya aura saMgIta usake viveka ko preraNA evaM puruSArtha ko dRSTi dete haiM isalie mAnava jIvana meM sAhitya evaM saMgIta kI atyanta upayogitA hai| ___ muni zrI candanamala jI terApaMtha zAsana ke mahAna sAhityakAra, adhyAtmapriya tathA saMgIta premI saMta haiM / unakI uccastarIya sAhityika-vANI jaba saMgIta kI layoM meM mukharita hotI hai to zrotA maMtra mugdha se hokara jhUmane lagajAte haiN| unakI vANI hindI kI bhAMti, gujarAtI, paMjAbI, evaM devabhASA-saMskRta meM bhI askhalita rUpa se pravAhita hotI rahatI hai / __ 'svarbhASA ke svaroM meM' muni zrI kI upadeza evaM bhakti pradhAna marmasparzI racanAoM kA saMkalana hai| prAJjala-madhura-saMskRta zabdAvalo jitanI zruti madhura hai, utanI hI utpreraka bhI hai / muni zrI mohanalAlajI 'sujAna' dvArA isakA hindI anuvAda ho jAne se upayogitA meM cAra cAMda laga gaye haiN| isake prakAzana se adhyAtma premI janoM ko prasannatA hogI, aura saMskRta vidvAnoM ko eka naI Anandaprada AdhyAtmika kRti prApta hogI / pAThakoM ko isase duharA lAbha hogA aisA vizvAsa hai| -pemarAja AchA oraMgAbAda For Private And Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anu krama aupadezika gItikA trayodazI paJcatIrthaGkara-stutiH For Private And Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aupadezikagItikAtrayodazI For Private And Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuSTub-vRttam yogatrikaM sthirIkRtya, paramaM zAntidAyakam / bhajasva re ! mahAvIra jinazAsananAyakam / / prathamA gItiH ( o vIra zAsana svAmI--iti rAgaNa gIyate ) bhaja bhaja re! mahAvIraM, jinazAsananAyakam / niSkAraNa-karuNAvantaM, ghanavighnavinAyakam // ||dhruvpdmidm|| itaratsarvaM bhajase tvaM, khalu vAJchAparavazaH / kha / tatsarvaM na kadApi, tava bhavati sahAyakam / niSkA0 / / 1 / / vartante svayaM hyanAthAste kiM tava pAtAra: ? te ki.... ahidaSTAnAM varSAbhU-zaraNaM, kimu pAyakam ? niSkA0 // 2 // mahAvIrapade ye lagnA, magnA na bhavAmbudhau / magnA0 / acirAnmokSaM lapsyante. sutarAM sukhadAyakam / niSkA0 // 3 // tyaktvA 'candana' ! parasevAM, sevasva jinezvaram, |sev0 / bhagnAyA mAnasavRtteH sundarasandhAyakam / niSkA0 / / 4 / / For Private And Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gItikA Atman ! tU tInoM yogoM-mana, vacana aura kAyA-ko sthira kara jinazAsana ke nAyaka, parama zAnti ke dAtA bhagavAn mahAvIra kI upAsanA Atman ! tu jinazAsana ke nAyaka, binA kisI svArtha ke dUsaroM para karuNA karane vAle tathA aneka vighnoM ko naSTa karane vAle bhagavAna mahAvIra kI bAra-bAra upAsanA kara / 1. AkAMkSAoM ke vazIbhUta hokara tU dUsaroM kI upAsanA karatA hai, kintu ve kabhI bhI tere (Urdhvagamana meM) sahAyaka nahIM hote / 2. jo svayaM asahAya haiM, ve terA saMrakSaNa kaise kareMge ? are ! sarpa se Dase vyakti ko kyA meMDhaka kI zaraNa trANa de sakatI hai ? 3 jo manuSya bhagavAn mahAvIra ke caraNoM meM lIna ho jAte haiM, ve saMsAra samudra meM nahIM DUbate / ve svalpa samaya meM hI zAzvata sukhamaya mokSa ko pA lete haiN| 4. 'candana' ! t 'para' kI upAsanA chor3akara 'sva' (jinezvara) kI upAsanA kara / 'para' kI upAsanA se bhagna mAnasavRtti ke ye sundara saMdhAyaka haiM---jor3ane vAle haiN| For Private And Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra * www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuSTub-vRttam duHkhapUrNe'tra saMsAre prApyedaM mAnuSaM januH / yApanIyo na va kAlaH, zubhaM kuru kuru drutam // dvitIyA gItiH ( AsAvarI - rAgeNa gIyate ) kuru kuru kimapi zubhaM bho bhrAtaH ! ko na vipanno yaH khalu jAtaH ? kuru0 / dhruvapadamidam // janmajarAmaraNAdi-nipIDitamattamayaM jagadetat / kiM karaNIyaM tava kiM kuruSaM ? vetsi na naMja-hitaM yat / / kuru0 / / 1 / / gacchantyadhunA kecana, kecana gatAH ke'pi gantAraH / gamanAgamana saMkule vartmani sarati samaH saMsAraH // kuru0 / / 2 / / kA tava mAtA, janakaH kaste, svajanajanA : ke santi ? bhAviyoga to militAH sarve vada ke tvAmanuyanti ? || kuru || 3 || sphuTA jagadvaicitrI tadapi na, tava dRkpathamavatarati / hA ! hA !! pItA mohasureyaM tava dAkSiNyaM harati / kuru0 || 4 || 2 - yatkalye kartAsi sukRtamayi ! tadadyaiva racayAzu | athavA sAmpratameva, na jAne, ghaTikAntare parAsuH // kuru0 / / 5 / / vahati savegaM sarito nIraM, ceddhIvaratAM dharasi / kurutAd majjanamakhilamalApahamindra sarUpastvamasi / / kuru / / 6 / / cidAnandamaya mAtmikarUpaM, 'candana' satataM sukhadam / antarmukhIbhUya pazyeda, yat traikAlikavizadam / / kuru0 / / 7 / / For Private And Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | gotikA bhavya | isa duHkha se paripUrNa saMsAra meM manuSya jIvana ko pAkara vyartha mata khonA / pratyeka pala zubha kArya meM bitA / he bhAI ! tU kucha zubha kArya kara, aisA kauna prANI hai, jo janma ke bAda maratA nahIM ? 1. yaha saMsAra janma, jarA, mRtyu Adi pIr3AoM se pIr3ita hai| yahA~ terA kartavya kyA hai ? aura tU kyA kara rahA hai ? yaha soca ! tU kyoM na apane hita para dhyAna detA hai ? 2. kucha prANI abhI kAla ke muha meM] jA rahe haiM, kucha pahale hI jA cuke haiM aura kucha jAne vAle haiN| vastutaH gamanAgamana-saMkula isa patha meM samUcA saMsAra calatA-sA hI dRSTigata ho rahA hai| 3. terI mAtA kauna hai ? terA pitA kauna hai ? aura tere svajana-sambandhI kauna haiM ? vidhiyoga se sabhI yahA~ ekatrita hue haiN| bola, inameM se tere sAtha jAne vAle kauna hai ? 4. saMsAra kI vicitratA spaSTa hai, phira bhI terI dRSTi meM nahIM AtI, aphamoma hai ! moharUpI madirA kA nazA tujha apanA bhAna nahIM hone detaa| 5. jima zabha kArya ko tU kala karanA cAhatA hai use Aja hI kara le ! abhI kyoM na hI kara letA ? ghar3I bhara ke bAda tU jIvita rahegA yA nahIM ? yaha bhI nahIM kahA jA sktaa| 6. nadI kA pAnI vega se baha rahA hai| yadi tujha meM gotA lagAne kI kuzalatA hai to isameM eka DubakI lagA, tere samasta pApamala dUra ho jAyeMge vastutaH tU divya-svarUpa vAlA hai| 7. 'candana' ! terI AtmA kA svarUpa nitya sukhadAyI cidAnandamaya hai, jo tIna kAla meM kabhI malina nahIM hotA / antamukhI banakara usakA tU darzana kara / For Private And Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuSTub-vRttam nArthajAte sukhaM duHkhaM, mamatAyAM tayoH sthitiH / yena tyaktaM mamatvaM tat, sa pUrNAnandabhAg bhavet / tRtIyA gItiH ( 'vinaya ! vidhIyatAM' iti rAgeNa goyate ) duHkhamanekadhA re ! tvamanubhavasi cetana ! mamatAyAm / nirvRtinimnagA re ! vimalaM vahati sadA samatAyAm / du:khaM dhra vaH / iyaM madIyA tanuH surUpA, mAmaka midaM kalatram / mamApatyamidamidaM gRhaM me, prItiparaM meM mitram / / duHkhN....."| 1 // eSAM sukhe bhavasi sukhitastvaM, du:khe duHkhamava'si / bhautikasAmagrIvyagratvaM, dadhat zarma na samesi / / duHkhN..."| 2 ||-yugmm ratnatrayIM tvadIyAM re ! re !! ki vismRtimApto'si / parasvarUpe nijasvarUpaM manvAnaH supto'si / duHkhN....."| 3 // vidhAmaM kuru 'candana' kiM nahi khinno bhrAmaM bhrAmam / kuru darzanamadhyAtmadazAyA, adhunA nAmaM nAmam // duHkhN....""| 4 // For Private And Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 3 gotikA vastu samUha meM arthAt padArthoM meM na sukha hai aura na duHkha, kintu sukha-duHkha to mamattva bhAva meM hai / jo mamatva ko tyAga detA hai, vaha pUrNa sukhI bana jAtA hai / Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cetana ! tU mamatva bhAva meM aneka zAnti rUpI saritA to sadA duHkhoM kA anubhava karatA hai, kintu samatA meM hI bahA karatI hai / 1. " yaha merA sundara zarIra hai, yaha merI strI hai, yaha merI saMtAna hai, yaha merA ghara hai aura ye mere parama pyAre mitra haiM / " 2. - inake sukha tU sukhAnubhUti karatA hai, vaise hI inake duHkha meM tU apane Apako dukhI mAnatA hai / isa prakAra bhautika sAdhanoM meM vyAkula banA huA tU sahI zAnti ko nahIM prApta kara pAtA / use 3. re Atman ! jJAna, darzana, cAritra rUpa ratnatrayI terI nija sampatti hai, tU bhUla baiThA hai / para svarUpa ko apanA svarUpa mAnatA huA soyA par3A hai| 4. kyA tU saMsAra meM bhramaNa karatA huA abhI bhI khinna nahIM huA ? 'candana !' AtmA meM vizrAma kara aura adhyAtma dazA meM antarmukha banatA huA sAkSAtkAra kara / For Private And Personal Use Only 7 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuSTub-vRttam indra kodaNDavat sandhyArAgavat svapna raajyvt| nijAyurbhaGgaraM viddhi, vidya dudyotavat punaH / / caturthI gItiH ('ho vo dina dhanya hamArA' iti rAgeNa gIyate) tvaM kuruSe kiM nu vilambamare ! darbhAmbha ivAdhikataralam / Ayustava caladala-capalam / / dhra vapadamidam / mA kSaNaM pramAdI: zAstroktaM, dhyAnaM dhara kiM kurute vyaktam ? pAtavyamamRtamiha kiM nu pipAsasi garalam ? Ayu..... // 1 // kathamapi punareti na bata samayaH, bhRzamaupayikaiH samprAptalayaH / pUrvameva idamIyAdAnaM srlm| Ayu..... // 2 // pAtrAya vitara, zIlaM pAlaya, kuru tapaH, zubhaM sutarAM bhaavy| bhavati yathA tava mAnavajananaM saphalam / Ayu"....." // 3 // satpuruSANAM zikSA zRNu re, zrAvaM zrAvaM 'candana' vRNu re| atraivAntanihitaM tattvamaviralam / Ayu..." // 4 // For Private And Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gItikA bhavya ! tU apane AyuSya ko indra dhanuSa ke samAna, saMdhyA kI lAlimA ke samAna, svapna rAjya ke samAna aura vidyuta ke prakAza ke samAna kSaNika samajha / tu vilamba kyoM kara rahA hai ? yaha terA AyaSya darbha ke agrabhAga para ThaharI huI osa kI kaNikAoM ke samAna turanta vilIna honevAlA hai / 1. 'samayaM goyama ! mA pamAyae' yaha zAstra kA vAkya kyA sUcita kara rahA hai, isa para tU jarA dhyAna de / yahA~ amRta pIne kA maukA hai phira bhI tU jahara pInA kyoM cAhatA hai ? 2. lAkha upAya karane para bhI gujarA huA samaya vApisa nahIM lauTatA, kintu Ate hue samaya ko hI saralatA se pakar3A jA sakatA hai, arthAt pahale kI sAvadhAnI se hI samaya kA sadupayoga ho sakatA hai / 3. supAtra ko dAna de, brahmacarya kA pAlana kara, tapasyA se tana ko tapA aura hamezA pavitra bhAvanA rakha, jisase terA manapya janma saphala bana jaae| . 'candana !' satpuruSoM kI zikSA suna, suna-suna kara usakA AcaraNa kara, kyoMki AcaraNa se hI sAdhanA kA navanIta prApta hote haiM / For Private And Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuSTub-vRttam prayAto yauvano vegaH, zaithilyaM vigraho gataH / zaktizUnyAni cAkSANi kintvAsaktirgatA nahi / / paJcamI gItiH (abhaya jo cAhie-iti rAgaNa gIyate) gatA zaktistanorhA hA ! na cAsaktirgatA kintu / dhra va0 / hato'bhUdindriyagrAmo, na kAma: zAntimAyAtaH / viraktivyaMjyate vaktrAd, na cAsaktirgatA kintu / gatA"..."|| 1 // na dantAH kurvate kArya, na samyak pacyate tunde, bhojane bhojya-vastUnAM, na cAsaktirgatA kintu / gtaa..."||2|| karaH kampaM samAsAdya, na dhatte lekhanI tAvat kUTa-lekhAdikAnAM tu, na cAsaktirgatA kintu / gatA.... // 3 // na pUrNa zakyate vaktu, na bandhurmanyate vAkyama, susevitadambhacaryAyA, na cAsaktirgatA kintu / gatA """|| 4 // .. janAH sarve'pi bhASante, kathaM mriyate na vRddho'yam ? ciraM jIveyamityeSA, na cAsaktirgatA kintu / gatA " // 5 // indrajAlena tulyaM yad, viSTapaM sUcyate nityam, bhASate 'candanaH' spaSTaM, na cAsaktirgatA kintu / gtaa"...|| 6 // For Private And Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gItikA - - yauvana kA vega baha cukA, zarIra meM zithilatA chA gaI, indriyAM zaktihIna ho calIM, phira bhI terI Asakti nahIM gaI ? kheda kA viSaya hai ! zArIrika zakti kSINa ho gaI para Asakti nahIM gii| 1. indriyoM kA samUha mRtaprAya ho calA, phira bhI kAma-vAsanA zAnta nahIM huI / zabdoM meM kevala virati kA pradarzana karatA hai, kintu Asakti nahIM gaI ? 2. dA~ta kAma nahIM dete. khAyA huA bhI udara meM acchI taraha nahIM pacatA, phira bhI khAdya padArthoM kI Asakti nahIM gaI ? 3. hAthoM meM kampanavAta hone se ThIka taraha kalama bhI nahIM pakar3I jAtI, phira bhI asatya lekha Adi likhane kI Asakti nahIM gaI ? 4. spaSTatayA bola bhI nahIM sakatA, parijana kahanA bhI nahIM mAnate. phira bhI javAnI meM kie hue apane kapaTa pUrNa vyavahAroM ko sunAne kI Asakti nahIM gaI ? 5. 'yaha vRddha kyoM nahIM maratA' aisA jana-jana ke dvArA kahA jA rahA hai, phira bhI "maiM lambe samaya taka jItA rahU~," aisI Asakti nahIM gaI ? 6. 'indrajAla ke samAna saMsAra hai' aisA hamezA sUcita kiyA jAtA hai, candana muni' kahatA hai, phira bhI saMsAra kI Asakti nahIM jaatii| For Private And Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuSTuba-vRttam bra hi bra hi drutaM bra.hi. tvayA ki sAdhitaM zubham / amutrajanmayAtrAye, pAtheyaM sajjitaM na vA ? SaSThI gItiH (tana nahI chUtA koI-iti rAgeNa goyate) prApya mAnava-janma mAnava ! ki tvayA pravaraM kRtam ? pretya yAtrAyAM hita, ki sambalaM sajjokRtam ? dhra vapadamidam / / tulyavayasaste gatAH, pUjyA gatAH pitrAdayaH / tAvakaM gamanaM tvayA, kimu mUlato'pi hi vismRtam ? prApya0 // 1 // vismara smara sarvadhasmara-daNDabhannahi mokSyati / jAtamakhilaM vastu ki, nAnena pApenAhatam ? prApya0 // 2 // jAyate mRtyobhiyA, romAJcakaJcukitaM vapuH / mohamAyAdhInacittaM stadapi kimapi na sAdhitam / prApya0 // 3 // jJAyate sakala paraM na vidhIyate'lpakamapyaho ! nizcitaM karaNIyametat kevalaM bahu jalpitam / prApya0 / / 4 / / dhanyadhanyaH ko'pi candana ! sAdhayetparamaM padam / tasya pAdayuge subhaktyA naiva kena namaskRtam ? prApyaH // 5 // For Private And Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gotikA - - * bola, bola, zIghra batalA, tUne kyA zubha sAdhanA kI hai ? are / parabhava kI yAtrA ke lie kucha saMbala taiyAra kiyA hai yA nahIM ? mAnava ! mAnava bhava pAkara tUne kyA zubha kArya kiyA hai ? janmAntara kI yAtrA meM jo upayogI ho, kyA aisA pAtheya naiyAra kara rakhA hai ! 1 tere samavayaska vyakti cale ge| pUjyanIya mAtA pitA Adi bhI na rahe / phira bhI apanA jAnA tere khayAla re bhI nahIM hai, kyA use bhUla hI cukA hai ? 2. tU bhUla cAhe yAda rakha, vaha sarvabhakSI yama (kAla) tujha nahIM chor3egA / paidA huI kauna-sI vastu aisI hai jo isa dharma ke dvArA naSTa na kI gaI ho ? 3. mauta kA nAma sunate hI zarIra kAMpa uThatA hai, phira bhI moha-mAyA meM phaMse hue prANo apane ko sAdhanA kI ora nahIM lagAte / 4. Azcarya hai ! vyakti jAnatA saba kucha hai parantu karatA kucha bhI nahIM hai / 'nizcita hI mujha yaha karanA hai kevala aisA kahatA rahatA hai| 'candana' jo paramapada kI sAdhanA karatA hai, vahI koI virala mahAtmA dhanyavAda kA pAtra hai / usa mahAmanA ke caraNa-yugala meM kauna bhakti pUrvaka, namaskAra nahIM karatA? For Private And Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuSTub-vRttam padArthAnAM pratikSaNaM paryAyaparivarttanam / kiM dhruvaM tattvamastIti kiM paryAlocitaM tvayA ? saptamI gItiH ( o vIra zAsana svAmI - iti rAgeNa gIyate ) yannibhAlitaM prAtaH, sAyaM dRzyate na tat kSaNike'smin saMsRticakre, kiM tvayakAvasitaM sat ? dhruvapadamidam / mohAndhakAra- vistArAt, kimapi na vijJAyate - 2 | jJAnadIpamAdAd kiMrUpaM mataM jagat / kSaNike... / / 1 / / vilasanti vicitramatAni, nAnAmatizAlinAm - 2 | siddhAntarUpatasteSu svIkRtaM brUhi katamata / kSaNike... // 2 // kiM kartu manA AyAtaH, ki kRtvA yAsyasi - 2 | AtmIyaM vastu kimaGgin ! kiM tava rUpAdanyat ? kSariNake.... // 3 // yadi kimapi naiva nirNItaM, kazcit tvAM prakSyati - 2 | kiM prativaktAsi tadAnImAlocaya hRdi kiJcit / kSaNike.... || ( yugmam) 'candana' kuru vandanamArAd, mAyAyA agrata:- 2 | pRthak cAtmasandhAnAd, mithyAsvarUpamitarat / kSaNike.... / / 5 / / 14 For Private And Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir eo padArtha pratikSaNa paryAya dRSTi se parivartita ho rahe haiM / saMsAra meM vaha'dhruva tattva kyA hai' kyA kabhI tUne paryAlocana kiyA hai ? gItikA prAtaHkAla jo kucha dekhA, vaha saMdhyA samaya dikhAI nahIM detA / isa parivartanazIla saMsAra cakra meM 'sat' kyA hai ? [tUne kabhI nizcaya kiyA hai ? 1. moharUpI andhakAra kI saghanatA ke kAraNa kucha bhI mAna nahIM ho pA rahA hai | jJAna-dIpa ke Aloka meM jagata kA svarUpa kyA hai, kabhI aisA manana kiyA hai ? 2. vibhinna manISiyoM kI vicitra mAnyatAeM haiM / unameM se siddhAnta rUpeNa tUne kise svIkAra kiyA hai ? 3. "puruSa ! tU kisa uddezya se yahA~ AyA hai ? kyA kucha karake jAne vAlA hai ? terI apanI vastu kyA hai aura svarUpa se bhinna tatva kyA hai ?" 4. ye uparyukta prazna yadi koI tere se pUchegA to tU kyA pratyuttara degA ? kucha cintana kara, abhI taka inakA tUne kucha bhI samAdhAna nahIM khojA hai / 5. 'candana' ! isa mAyA jAla ko dUra hI se hI namaskAra kara / vastutayA Atma-saMdhAna ke sivA saba kucha mithyA hai | For Private And Personal Use Only 15 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuSTub-vRttam caturSu paramAGgeSu, durlabheSu prakIrtitam / prathamaM khalu mAnuSyamatraiva sukaraM samam / aSTamI gItiH ('sArI duniyA meM dina'-iti rAgeNa goyate) naiva sulabhA sakhe ! mAnavIyaM tanuH / bhAgyasaMyogato labdhamasyAM jnuH| ||dhrvpdmidm // 1 kartu matraiva dAnaM tvayA zakyate, dhatu matraiva zIlaM tvayA zakyate / yogyatAmeti tapase'pi caiSA tanuH / naiv..........|| 1 // 2 AgamAnAM zrutiH prApyate'traiva hi, sadguroH saGgatiH prApyate'traiva hi| tattvamanveSTumIzApi caiSA tanuH / naiva ......... // 2 // muktidAtrImimAM manvate paNDitAH, saukhyadhAtrImimAM manvate paNDitAH / dvArameSeva bhavakAnanasyA'tanu / naiv............|| 3 // sAdhyatAM sAdhyatAM sAdhanIyaM drutam, siddhimeSyatyavazyaM budhaiH smmtm| 4 bhAvyamudyoginA candanokta zRNu / naiva... " / / 4 / / For Private And Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 8 gItikA bhagavAna mahAvIra ne saMsAra meM cAra aMga durlabha batalAe haiM / unameM pahalA aMga manuSyatva hai, kyoMki isI se saba kucha sAdhA jA sakatA hai / mitra ! manuSya kA zarIra punaH punaH sulabha nahIM / bhAgya saMyoga se hI isameM avataraNa huA hai / 1. isI zarIra se dAna diyA jA sakatA hai / yahIM para ghIla kA pAlana kiyA jA sakatA hai / tapa karane kI bhI isI zarIra meM yogyatA hai / 2. zAstroM ke zravaNa kA yahAM para hI avasara hai, sadguru kI saMgati yahIM suprApya hai aura tatva kA anveSaNa karane meM bhI yahI zarIra samartha hai | 3. jJAnI isI zarIra ko mokSa dAtA (mokSa kA kAraNabhUta) mAnate haiM / Atmika sukhoM kI paripuSTi karane vAlA bhI ise hI mAnate haiM aura bhava jaMgala se bAhira jAne kA yahI eka viziSTa mArga hai, aisA svIkAra karate haiM / 4. 'candana muni' kA kathana sunakara udyogI banakara sAdhanA karo / sAdhya tatva kI zIghra sAdhanA karo, tumheM avazya hI siddhi prApta hogI yaha jJAniyoM kA kathana hai / For Private And Personal Use Only 17 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 15 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuSTub-vRttam galatyeva pratikSaNam / aJjalisthita pAnIyaM tadvadeva tavAyuSyaM kiM na vetsi gataM gatam ? navamI gItiH ('bhRzaM japAmi pUjyabhikSu' iti rAgeNa gIyate ) gataM gataM gataM vRthaiva jIvanaM gatam / gataM tathApi mUDha re ! tvayA tu no, matam // dhruvapadamidam // edhate vayastvayA sadA vicAryate, kSIyate parantu tatvato na dhAryate / zocya - janmavAsare mahotsavaiH kRtam ! gataM ............ // 1 // dharmakarmaNoha zotatA tvayA''dritA, jJAnadRg madAndhalena hanta ! mudritA / munIzvarAn vilokya mastakena no natam / gtN............|| 2 // kuruSva dharmamIrito yadA tu kenacit are ! vRthAhamasmi no kadApi pApacit / tvaM vidhehi yattvayaiva kApathe gatam / gtN..........|| 3 / / khAditaM samastameva pUrvasaJcitam, paratrahetukaM zubhaM nahi prapaJcitam / ' cAndanaM' vaco'mRtaM vivekinA dhRtam / gataM " For Private And Personal Use Only 4 // Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jaise aMjalI meM sthita pAnI pratikSaNa kama hotA jAtA hai, vaise ho terA Ayu nirantara kSINa hotA calA jA rahA hai| "calA gayA, calA gayA terA hI jIvana vyartha hI calA gyaa| phira bho mUr3ha ! tujhe to patA taka nahIM calA hai|" 1. umra pratidina bar3ha rahI hai, aisA tu hamezA gocatA rahatA hai / kintu vastutaH vaha pratikSaNa kSINa ho rahI hai, aisI terI dhAraNA nahIM hai| isIlie tU hara sAla sAla-giraha manAtA hai, kintu jJAnI kahate haiM ki yaha utsava kA dina nahIM, balki zoka kA dina hai, kyoMki isameM terA eka Aya Sya-bhAga kSINa ho cukA hai| 2. tUne jJAna kI AMkheM mUda rakkhI hai ataH madAndha banakara dhArmika kAryoM meM tU zithilatA kara rahA hai| yaha kheda kA viSaya hai ki maharSiyoM ke Age bhI terA mastaka nahIM jhukatA / 3. 'bhAI dharma kara' yadi aisI kisI ne preraNA kI to tUne vApisa kahA "terA kahanA vyartha hai, kyoMki maiM kabhI pApa karatA hI nahIM huuN| hA~ tU hI dharma kara, kyoMki tUne hI pApa-patha kA anusaraNa kiyA hai|" . yahA~ tune pUrva-saMgRhIta sAmagrI kA hI upayoga kiyA, kintu agale janma ke lie kiMcit bhI zubha saMcaya nahIM kiyaa| 'candana muni' ke isa vacanAmRta kA kimI vivekI ne hI pAna kiyA hai| For Private And Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir moharUpAM surAM pItvA, svarUpaM vismRtaM tvayA / svastho bhUtvA kSaNaM bhrAtaH ! ko'haM ko'haM vicAraya / dazamI gItiH (mAlaniyAM bana jAUM-iti rAgeNa goyate) ko'haM ko'haM ko'haM ko'haM, satataM cintaya ko'haM / so'haM so'haM so'haM so'haM, satataM cintaya so'haM // dhruvapadamidam / / svarUpabhAnaM sRjasi na yAvat, zAntipathaM tvaM bhajasi na tAvat / / AtmakAJcanaM tyaktvA, ketu kiM kila vAJchasi loham |ko'hN....||1|| prAptavyaM na parasmin kiJcana, asti samastaM svasmin guNijana ! kAmadudhA te gRhe sthitA, piba dugdhaM dohaM doham / ko'hN....||2|| yAk karaNaM tAdRg bharaNaM, nirantaraM smara sauvaM maraNam, AmrANAM rasanaM kuha ? kRtvA nimba-tarUNAM roham / ko'hN....||3|| jJAnamayaM tava rUpaM vilasati, sadA zubhaMkaramasukaM vilasati, tanmayatAM zrayatAM 'candana' dRSTvA'dbhutaguNasaMdoham / ko'hN....||4|| 10 For Private And Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 10 gItikA bAndhava ! moha rUpI madirA kA pAna karake tU svarUpa bhUla baiThA hai, kintu kSaNa bhara svastha bana aura cintana kara ki 'maiM kauna hU~ ?' 'maiM kauna hU~ ?' 'maiM kauna hU~ ?' 'maiM kauna hU~ ?' aisA cintana kara 'maiM vahI hU~ ?' ( siddha svarUpa ) ' maiM vahI hU~' aisA pratipala anubhava kara / 1. jaba taka tujhe nija svarUpa kA bhAna nahIM hotA taba taka zAnti kI upalabdhi nahIM ho sakatI / are ! Atma-svarUpa svarNa ko chor3akara tU viSaya-vAsanA rUpa lohA kyoM kharIdanA cAhatA hai ? 2. tere lie para bhAvoM meM prApta karane yogya kucha bhI nahIM hai / apane svarUpa meM hI saba kucha grAhya tattva hai / jJAnamaya AtmA sacamuca kAmadhenu hai, vaha tere andara virAjamAna haiM usakA dohana kara aura sahajAnanda rUpa dUdha kA pAna kara / 3. nirantara apanI mRtyu ko yAda rakha, kyoMki karaNI ke anusAra hI phala bhugatane pdd'eNge| yadi nIma kA vRkSa lagAyegA to Ama kA rasAsvAdana kaise hogA ? 4. 'candana !' yaha satata kalyANakArI terI AtmA kA svarUpa hamezA jJAnamaya vilasita ho rahA hai / isa apUrva guNarAzi ke sAtha tU tanmaya bana / For Private And Personal Use Only 26 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuSTub-vRttam labhate'nekadhA duHkhaM, parabhAve nirantaram / svabhAve ramatAM tAvadadhunA jJAnamandire / ekAdazI gItiH (jidhara dekhatA hUM-iti rAgaNa gIyate) ramatAM ramatAM ramatAM nijabhAve / ||dhruvpdmidm / avatarito'tra samaM kimu nItvA ! yAsyatyagre kimu saha kRtvA ? kimapi na, kiM nu dahati bhavadAve ? rmtaaN....|| 1 // kuta AyAto'stIti na vetti, gamyaM kutrAstIti na vetti| madhye mauDhyamiti vibhAve / rmtaaN....|| 2 / / garvocitamiha kimapi na manye, vibhavayauvane api ca na gaNye / sthairya kimapi na dehshraave| rmtaaN....|| 3 // jJAnadhanADhyaM bhavanaM bhavataH, kimanveSayati 'candana' parata: ? svAya namo bhavatoyadhinAve / rmtaaN....|| 4 / / 1 svAya-AtmaghanAya 'svamajJAtidhanAcyAyAM' iti na sarvAdikAryam / For Private And Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gItikA prANI ! tU parabhAvoM meM Asakta huA nirantara aneka prakAra ke dukhoM kA pAtra banatA hai / isalie aba tU jJAna svarUpa Atma-mandira meM ramaNa kr| apane svarUpa meM ramaNa kara, ramaNakara ! 1. jaba terA janma huA taba kyA sAtha lekara ke AyA thA? aura mahAprayANa ke samaya Age ke lie kyA sAtha lekara jAegA? pratyuttara spaSTa hai'kucha bhI nahIM' ! phira bhavadAvAnala meM kyoM tU apane Apa ko saMtapta banA rahA hai ? 2. kahA~ se AyA ? aura kahAM jAnA hai ? yaha tujhe vidita nahIM hai| kevala ___ bIca-bIca meM hI vibhAvoM meM mUr3ha banA phira rahA hai / 3. dhana aura yauvana kSaNa bhaMgura hone ke kAraNa nahIM ke barAbara hai| ataH jisa para tU garva kare, aisA mujhe kucha bhI pratIta nahIM hotaa| zarIra to eka kacce sikore jaisA hai, jisameM kisI prakAra ko sthiratA nahIM hai / 4. jJAna rUpa dhana se terA bhavana bharA huA hai, tU usakA paradravyoM meM kyoM anveSaNa kara rahA hai ? bhava-samudra meM naukA kA kAma dene vAlA sva-dhana [jJAna-darzanAdirUpa] ho hai use tU namaskAra kara / For Private And Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuSTub-vRttam are ! bAhyaM kriyAkANDamasakRd vihitaM tvayA / antazcet zUnyatA te'sti siddhi: sambhAvyate katham ? dvAdazI gIti: ( navarAza nathI 2 - iti rAgeNa gIyate) AcIrNa bAhyAcaraNamaho / nahi siddhirabhRt nahi siddhirabhUt / // dhruvapadamidam // mahAvrataM guru merusamaM cedanupayuktatA tatrAste, , tyaktvA saMsAraM muniveSaM svIkRtya kaSTamatulaM soDhama / cennAntajvalA zAntimitA, nahi siddhirabhUt 2 / 24 koTitrazuddha pratipadya / nahi siddhirabhUt 2 | nindA vikathA nahi karaNIyA kairapi munibhistu vizeSatayA / AcaraNe nAcaritaM tAdRga, nahi siddhirabhUt 2 / kenApi samaM saMstavavRttiH, satsaMyaminAM doSAya khalu / AcaratAM tadviparItatayA, nahi siddhirabhUta 2 / niSparigrahatvamurIkRtya, mUrcchA na karoti maharSivaraH / cet kSetrapAtragAtrAdiSu sA, nahi siddhirabhUt 2 / 'ghanaduHkhAnAM mUlaM tRSNA' upadiSTamidaM saMsadi bahuzaH / kIrtyAdikAmanA tudati yadi nahi siddhirabhUt 2 / kathanaM karaNaM sadRzaM bhavatAt candanamunirarthayate vIram / kevalamevaM vadato'sya hahA ! nahi siddhirabhUta 2 / 1 For Private And Personal Use Only // 1 // // 2 // // 3 // // 4 // // 5 // // 6 // 119 11 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 12- | gItikA Atman ! bAhya kriyAkANDoM kA tUne aneka bAra AcaraNa kiyA, parantu yadi Antarika zUnyatA rahI to siddhi kaise sambhava ho sakatI hai ? bAhya AcaraNa vahuta kie, parantu kheda hai ! siddhi nahIM huI : 1. saMsAra chor3a, bahuta bAra muni veSa dhAraNa kiyA, aneka kaSToM ko sahana kiyaa| phira bhI yadi antarvAlA prajvalita rahI to siddhi nahIM huii| 2. kisI bhI vyakti ko nindA-vikathA Adi nahIM karanI caahie| isameM bhI muniyoM ke lie ye vizepa varjanIya haiM / yadi muni hokara bhI aisA AcaraNa kiyA arthAt nindA, vikathA Adi karate rahe to siddhi nahIM huI / 3. kisI ke sAtha kiyA gayA saMstava (rAgabhAva) muniyoM ke lie doSa kA ___ kAraNa banatA hai| yadi AcaraNa meM vItarAgatA na rahI to siddhi nahIM huii| 4. aparigraha vrata ko svIkAra karatA huA muni kisI bhI padArtha ke prati mUrchA nahIM karatA, parantu yadi vahAM bhI kSetra-gAva-pAtrAdikoM meM mUrchA bhAva se banA rahA to siddhi nahIM huI / 5. 'tRSNA dukhoM kA mUla hai' aisA pariSada meM aneka bAra ullekha kiyA, parantu yadi yaza, kIrti Adi kI kAmanA matAtI rahI to siddhi nahIM huii|| 6. 'candana mani' bhagavAna mahAvIra se prArthanA karatA hai ki merI kathanI-karaNI eka samAna ho / parantu yadi vaha kathana vacana kA viSaya hI rahA to siddhi nahIM huii| 25 For Private And Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir anuSTub-vRttam varavarNena rUpeNa, vAsobhiH sAdhumaNDanaH / na naraH priyatAmeti, kintu sadguNamaNDitaH | trayodazI gItiH ( mahAvIra prabhu ke caraNoM meM - iti rAgeNa goyate ) nizchalavAdI nirvairamanAH puruSaH priyatAM samupaititarAm / sAralya-pAvanAntaHkaraNaH puruSaH priyatAM samupaititarAm // ||dhruvpdmidm // 26 nAlIkamaNukamapyAcaSTe / J pRSTaH saralaM spaSTaM brUte, parahita - cintAnirato virataH puruSaH priyatAM samupaititarAm // 1 // sarvatra mitratAmAdriyate kutrApi na vairagati bhajate / zatrUnapi mitradhiyA pazyan puruSaH priyatAM samupaititarAm // 2 // nahi phaTATopa ropitavRttiH svaM svalpavedinaM manvAnaH / nitarAmutsahate vidyAyai puruSaH priyatAM samupaititarAm // 3 // paradoSadarzane mudritadRk paranindAzravaNe vadhirasamaH / sadguNa - garaNane saMlagnamatiH, puruSaH priyatAM samupaititarAm // 4 // nirmalahRdayaH sadayo'titarAmiSTaM madhumiSTaM vakti vacaH / paradArAn mAtRdRzA pazyan puruSaH priyatAM samupaititarAm / / 5 / / duHkhe dainyaM nodvamati punaH, saukhye naunnatyamathAzrayate / samadarzI tAtvikasAtvikadRk, puruSaH priyatAM samupaititarAm // 6 // mithyAM jagatAM lIlAM matvA, 'candana' nAtrAsakti vRNute / kurute kAryaM kartavyatayA, puruSaH priyatAM samupaititarAm // 7 // For Private And Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 13 gItikA sundara varNa, rUpa, vastra aura alaMkAroM se manuSya priyatA prApta nahIM kara sakatA / kintu suguNoM se maNDita hone para hI priya pratIta hotA hai 1 jisakA antaHkaraNa saralatA se pavitra hai, aisA nizchalavAdI, nirvaira hRdaya vAlA puruSa sabhI ko atyanta priya lagatA hai / 1. jo kisI ke pUchane para sarala evaM spaSTa bolatA hai aisA parahita cintana meM lIna, virakta puruSa, sabhI ko atyanta priya lagatA hai / 2. jo sabhI jagaha maitrI kA samAdara karatA hai, para kahIM bhI vairabhAva kA vistAra nahIM karatA / zatrutA karane vAloM ko bhI mitra kI dRSTi se dekhatA hai vaha sabhI ko atyanta priya lagatA hai | 3. bAhyADambara se nivRtta apane ko alpajJa mAnane vAlA nirantara jJAnaprApti ke lie utsuka puruSa sabhI ko atyanta priya lagatA hai / 4. para - doSa dekhane meM jo apanI AMkhoM kA prayoga nahIM karatA aura paranindA zravaNa meM vadhira-sA bana jAtA hai, kevala sadguNa gaNanA meM hI jisakI mati saMlagna hai, aisA puruSa, sabhI ko atyanta priya lagatA hai / 5. vaha vimala evaM dayAlu hRdaya vAlA madhu-sA madhura vacana bolatA hai / parastrI ko mAtA tulya mAnane vAlA puruSa, sabhI ko atyanta priya lagatA hai / 6. jo dukha meM dInatA nahIM lAtA evaM sukha meM phUlatA nahIM, aisA tAtvika, sAtvika vRtti vAlA samadarzI puruSa sabhI ko atyanta priya lagatA hai / 7. jagata kI lIlA ko mithyA mAnatA huA jo yahA~ kisI vastu para Asakti nahIM karatA, kevala kartavyarUpa vyavahAra kA nirvAha karatA hai vaha puruSa, sabhI ko atyanta priya lagatA hai / For Private And Personal Use Only 27 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kRpayA guruvaryANAM racitA candanaSiNA, surendranagare geyarUpA giititryodshii| saMpUtiH surendranagara [ saurASTrAntargata baDhavANa kaimpa meM saM0 2006 ] meM zrI gurudeva kI kRpA se geyakAvya rUpa isa gItikA trayodazI kI candana muni ne racanA kii| For Private And Personal Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paJcatIrthaGkara-stutiH For Private And Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ? RSabhAjana-stuAtaH (tumako lAkhoM praNAma' iti rAgeNa gIyate) RSabhAya namaH vRSabhAya namaH, sakhe ! prabhAte brahi // RSa0 / / prage prabuddho brU hi // RSa0 vRSa0 / / sarvajineSu prathamajinAya, zrImannAbhaH kulatapanAya / mithyAghanakAnanadahanAya, yogimanoramaNAya / RSa0 // 1 // sukRtagandhavahane pavanAya, pravarabodhibodhitabhuvanAya / bhaktajanApitamukyayanAya, vitaraddharmadhanAya / RSa0 // 2 // catustrizadatizayasahitAya, puNDarIkagaNabhRdmahitAya / aSTAdazadoSairahitAya, kalpita-sarvahitAya / RSa0 / / 3 / / satataM zukladhyAnaratAya, pazyallokAlokamatAya / surAsurAdhIzaiH praNatAya, cinmayarUpagatAya / RSa0 // 4 / / bhomabhavodanvattaraNAya, janmamRtyusAdhvasaharaNAya / yadi tava vAJchA zivazaraNAya, tadAdhyAnamAdhAya / / 5 / / 30 For Private And Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gotikA mitra ! tU prAtaHkAla jAgRta hokara 'zrI RSabhanAtha bhagavAna ko namaskAra ho', aisA bola / 2 1. caubIsa tIrthaMkaroM meM pahale tIrthaMkara nAbhirAjA ke kula meM sUryaM ke samAna, mithyAtvamaya ghane jaMgala ko dahana karane vAle, yogiyoM ke antaraMga meM ramaNa karane vAle zrI RSabhanAtha bhagavAna ko namaskAra ho, aisA bola / 2. 'sukRta rUpI gaMdha phailAne ko pavana ke samAna, utkRSTa jJAna se tIna loka ko bodha dene vAle, bhaktajanoM ke lie mukti-mArga dikhAne vAle, dharma rUpI dhana ko vitarita karane vAle RSabhanAtha bhagavAna ko namaskAra ho', aisA bola ! 3. ' cautIsa atizaya yukta, puNDarIka gaNadhara dvArA pUjanIya, aThAraha doSoM se rahita, jana-jana ke hita kI kalpanA karane vAle zrI RSabhanAtha bhagavAna ko namaskAra ho' aisA volo ! 4. zukla dhyAna meM nirantara tallIna rahane vAle, loka aura aloka ke bhAvoM ko dekhane vAle, deva aura devendra Adi ke dvArA pUjanIya, cinmaya (jJAnamaya ) rUpa ko prApta hone vAle zrI RSabhanAtha bhagavAna ko namaskAra ho' aisA bola ! 5. 'mitra ! yadi tujhe vizAla bhava-samudra ko santApa ko haranA hai, mukti rUpa icchA hai to tU dhyAnastha bana kara aisA bola ! taranA hai, janma aura mRtyu ke mahala meM jAne kI yadi terI hArdika bhagavAna RSabhanAtha ko namaskAra ho', For Private And Personal Use Only 31 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zAntanajanandra-stutiH ( pIra - pIra kyA karatA re' iti rAgeNa gIyate ) zAnti jinendraM smara nitarAmayi bhrAtaH ! prAtaralam // dhruva0 // acirAnandanamAnandakara, kAJcanarucirocita digvivaram / ratnanidhAyaM manasi nidhAya, sRja nRbhavaM saphalam / / 1 / / kSayakuSThAdyAH punarAtaGkA, bhImAH kalpitajIvitazaGkAH / smRtyavatIrNe yadbhagavati nazyantitamAM taralam // 2 // kila bhUtapizAcajanitakaSTaM caurAgnibhayaM ca bhujagadaSTam / sarvaM zamathapatha prathate yasyAsti tadAkhyatralam // 3 // kiM citramuparitanakaSTaharaH khalu bahula upAyastvanyataraH / taccitraM yaddharati satAM tatsmRtirapi pApamalam // 4 // 32 candana -kathanaM samyaGa manuSe, yadi tahi paraM kiM nanu vanuSe ? zAnti-guNaM gAyaM gAyaM gAyaM pAvaya nijahRtkamalam // 5 // For Private And Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gItikA mere pyAre bAndhava ! tU hamezA prAtaHkAla zrI zAntinAtha bhagavAna kA sthiratA pUrvaka smaraNa kara / 1. acirA rAnI ke suputra, Ananda pradAna karane vAle, suvarNa varNa ke zarIra dvArA cardina meM svarNima AbhA phailAne vAle, ratnanidhAna kI jyoM una zAntinAtha bhagavAna ko apane mana meM dhAraNa karake isa manuSya janma ko saphala bnaa| 2. zAntinAtha bhagavAna kA nAma smaraNa karane mAtra se hI kSaya, kuSTha, Adi mRtyu kI AzaMkA paidA karane vAle bhayaMkara roga, zIghra hI naSTa ho jAte haiN| 3. jisa vyakti ke pAsa bhagavAna ke nAma kA apUrva bala hai, usake lie bhUta pizAcajanya kaSTa, cora aura agni kA bhaya tathA sarpa daMza Adi kA duSprabhAva pUrNatayA zAnta ho jAte haiN| 4. bAhya zArIrika kaSToM ke upazamana hone meM kyA Azcarya hai ? kyoMki isake lie to aneka bhautika sAdhana bhI vidyamAna haiN| parantu Azcarya to yaha hai ki bhagavAna kA nAma smaraNa jo bhI koI karatA hai usake antara pApa mala bhI dUra ho jAte haiN| 25. yadi tU 'candana muni' kA kathana sahI mAnatA hai to phira dUsaroM ke sAmane yAcanA karane kI kyA AvazyakatA hai ? tU to zAntinAtha ke guNagAna kara aura apane hRdaya kamala ko pavitra banA / For Private And Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 nemijina-stutiH ('bhaja le campakalI' iti rAgeNa gIyate) nama nama nemijinaM nemijinam / adharIkRtakutsitakamanam ||dhr v0|| dvAviMzatitamamAptamanArata-muttamamuttamamAnyam / kRSNacchAyaM vigatApAya, zaGkhAGkitamavadAnyam / nama0 1 // satsamudravijayaprajamagra, tadvaddhRtidhartAram / zekharAyamANaM harivaMze'khilabhavAttihAram / nama0 2 // ugrasenatanayAM navabhavataH, patnobhAvamupetAm / anuraktA vyaktAM patibhaktAM, kathamaujjhatprabhuretAm / nama0 3 / / navyAM bhavyAM vA hRdayezAM, prApya naro vrveshaam| pUrvayoSitaM ko nahi jahyA-dapi kRtabhaktivizeSAm / nama0 4 // tadvatprabhurapi muktinavoDhA-saGgotsAhitacetAH / kimAzcaryamamucadyadi kAntAM, mohanRpatibalajetA / nama0 5 // taM brahmavataviditaujaska, kasko na stutimeti / candanamunirapi mukulitapANi neminAthamadhyeti / nama0 6 // 34 For Private And Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gItikA nu neminAtha bhagavAna ko namaskAra kara / jinhoMne kutsita kAmadeva ko parAjita kara diyA hai| 1. viziSTa vyaktiyoM dvArA sanmAnya, kRSNavarNa, pApa-tApa ke saMhartA, zakha cihna vAle, dAnazIla, uttama guNavAna zrI neminAtha bAvIsaveM tIrthaMkara the| 2. Apa samudravijaya ke jyeSTha putra hone ke sAtha-sAtha samudra kI taraha gaMbhIra, kSamAzIla, harivaMza ke ziromaNi evaM samagra bhava dukhoM ke unmUlaka the / 3. nava bhavoM se patnI rUpa meM rahI huI ugrasena rAjA kI putrI zrI rAjImatI jo ki pativratA tathA Apase vizeSa anurakta thI, usako bhI Apane kyoM ThukarA dI? 4. kauna aisA vyakti hai jo ki naI. bhavya vepadhAriNI vallabhA strI ko pAkara vizeSa bhakti vAlI purAtana strI ko bhI nahIM chor3atA? 5. neminAtha bhagavAna ne bhI mukti rUpI nava-vadhU ko prApta karane meM utsAhI bana yadi rAjamatI ko chor3a dI to yaha kyA Azcarya hai ? kyoMki Apa moharAja para vijaya prApta kara cuke the / brahmacarya ke dvArA jinakI ojasvitA nikhara cukI hai, aise mahAprabhu kI kauna stuti nahIM karatA hai ? 'candana muni' bhI hAtha jor3akara neminAtha bhagavAna kA dhyAna dharatA hai| For Private And Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 36 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 pArzvajina - stutiH ( ' mhe chA~ lADUmala' iti rAgeNa gIyate ) moghaM bhrama mA mA, sevaya pArzvajinezvaramekam / dhruva // pArzva jinendra sevaya-sevaya, prathitamahAmahimAnam / kamanIyaM muktyaGganayA, vAmApatyaM gatamAnam // 1 // tadghanadhAtyaM karma nihatyA - sAditakevalakamalam / karA''malakavallokAlokaM, lokamAnamati vimalam // 2 // yadupari bhRzamulluNThatayA, prabalIkRtasauvahana | saMhArAbdasamA jalavRSTiH, kSiptA bata ! kamaThena // 3 // citraM tadapi na kopAropaNamabhavad yad bhrUbhaGga / ahaha ! titikSA tadanupameyA, caJcajjJAnataraGga e // 4 // taM dharaNendra - zirodhAryaM bhagavantaM smAraM smAram / candanamuniratihRSTamanA, laghu labhate bhavajalapAram // 5 // For Private And Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4 gItikA re manuSya ! tU nirarthaka idhara-udhara bhramaNa mata kara, eka pArzvanAtha bhagavAna ko upAsanA kara / 1. tU vAmA mahArAnI ke suputra pArzvanAtha kI ArAdhanA kara / jinhoMne mAna ko parAsta kara, utkRSTa mahimA arjita kara lI hai tathA mukti rUpI strI ke prANapriya bana gae haiM / 2. apane ghanaghAtI karmoM kA mUloccheda kara, kevala jJAna rUpI kamalA ko pAkara, loka aura aloka ko 'karAmalakavat' ati spaSTa rUpa se dekhane lage / 3. kheda hai ki kamaTha tApasa ne apanI ahaMmanyatA ke vaza ucchaGkhala hokara Apa para pralayakAla jaisI mUsalAdhAra vRSTi kI / 4. Azcarya hai ! phira bhI ApakI bhRkuTi para kiMcit bhI kopa kA AropaNa nahIM huA | yaha hai kSamAzIlatA aura jJAna laharoM kA camatkArI prabhAva ! 5. mAnava ! tU bhI dharaNendra dvArA zirodhArita pArzvanAtha bhagavAna kA smaraNa kara / 'candana muni' isI mAdhyama se bhava-samudra kA pAra prApta karatA hai / For Private And Personal Use Only 37 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 35 www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 5 mahAvIra - stutiH ('thor3I-thor3I dhIraja rAkho' iti rAgeNa gIyate ) ArAdhaya nitarAM mahAvIram, ArAdhaya sutarAM mahAvoram / mahAvIra projjvalaguraNahIram // 0 // dhruva0 // trizalAdevyaGka, kRtakhelaM, sihAGkitamamalaM gata helam / taptamavaddIprazarIram // A0 // 1 // sAMsArikasaMstavamapahAya, duSkaramaunavratamAdAya / yastroTitavAnaghahiJjIram || A0 || 2 || devamanujakRtakaSTazatAni, marSitavAn yo bahuvitatAni / taM ratnAkaramiva gambhIram || A0 || 3 || citraM vimukhA ye'tra tavApi, kaNTaka tulyA, vA na kadApi / caitre patrayutaM ca karIram // A0 // 4 // ayi zaraNAgatavatsala ! nAtha ! candanasAdhu pUrNakRpAtaH / darzaya-darzaya bhavajalatIram || A0 || 5 || For Private And Personal Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir gItikA tU bhagavAna mahAvIra kI pratikSaNa ArAdhanA kara, ujvala guNa rUpI hAroM ke svAmI bhagavAna mahAvIra kI tU ArAdhanA kara / 1. trizalA devI kI godI meM khelane vAle, siMha cihna se zobhita hone vAle, pApa-tApa ko harane vAle, tapAe hue svarNa ke samAna jinakA dedIpyamAna zarIra hai aise bhagavAna mahAvIra kI tU ArAdhanA kara ! 2. jinhoMne sAMsArika paricayoM ko chor3A, kaThina mauna vrata ko svIkArA, pApa rUpI jaMjIroM ko tor3a pheMkA, una bhagavAna mahAvIra kI pratikSaNa ArAdhanA kr| 3. jinhoMne deva va manu pyoM dvArA die gae aneka prakAra ke upasargoM ko sahana kiyA hai, una samudra kI taraha mahAn gambhIra bhagavAna mahAvIra kI tU ArAdhanA kara / 4. prabho ! kaNTaka ke samAna kucha vyakti Apase bhI vimukha rahate haiM isameM kyA Azcarya hai ? kyoM ki kara ke paudhe caitramAsa meM bhI patraya kta nahIM bnte| 5. he zaraNAgata vatsala ! he nAtha ! pUrNa kRpA karake candanamuni ko bhava jala kA kinArA dikhalAiye / For Private And Personal Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kucha mahattvapUrNa prakAzana 3)00 2) 3)00 saMskRta : ArjunamAlAkAram prabhavaprabodha kAvyam jyotiHsphuliGgAH upadezAmRtam hindI : saMgIta saurabha saMtoM ke sunahare zabda vyAkhyAna triveNI bhAga 1, 2, 3 prabandha paiMtAlisI vyAkhyAna battIsI 1)50 1)50 pratyeka bhAga 2)50 2)50 2)50 prApti sthAna sAhitya saurabha 64, e. ema. laina, cikapeTha, baiMgalora-2 For Private And Personal Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir lekhakakA mahattvapUNa racanAe saMskRta: ArjunamAlAkAram prabhavaprabodhaH abhiniSkramaNam * jyotiHsphuliGgAH upadezAmRtam vairAgyakasaptatiH prabodhapaJcapaJcAzikA* anubhavazatakam saMvarasudhA prAstAvikazlokazatakam * paJcatIrthI AtmabhAvadvAtrizikA pathika paJcadazakam prAkRtaH rayaNavAlakahA* jayacari Noi-dhamma-suttIo* hindI: antadhvani rAjahaMsa ke paMkhoM para maunavANI malayaja kI mahaka saMgIta saurabha adhyAtma-padAvalI sonA aura sugandha vyAkhyAna triveNI bhAga 1,2,3 prabandha paiMtAlisI vyAkhyAna battIsI *aprakAzita AvaraNa pRSTha ke mudrakaH mohana mudraNAlaya, AgarA-2 For Private And Personal Use Only