Book Title: Shasan Jay Pataka
Author(s): Zaverchand Ramchand Zaveri
Publisher: Zaverchand Ramchand Zaveri
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034606/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 va www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 ___ // Namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa // g] zrI- BR zAsana jayapatAkA ja "tithi dikSa - 4 vijaya ra va va aa pa = =" patithinI kSayavRddhi bAbata pU. pA. AcArya zrIsAgarAnaMdaja sUrIzvarajI tathA pU. AcArya zrIvijayarAmacaMdra sUrijI vacce che carcA thatAM pUnAnA DaoN. pI. ela. vaide jaina zAstro ane paraMparAthI virUddha karela lakhANanA asatyapaNane ane te vaidenI aprAmANikatAne jaNAvanArA-mahAmahopAdhyAya zrI harihara kamAludvivedI, mahAmahopAdhyAya zrI cinnasvAmI zAstrI 4 vigere prakhara vidvAnonA zAstra ane paraMparA anusArI mAje vyane ja satya karAvanArA saMkhyAbaMdha - abhiprAyo prakAzaka - jhaveracaMda rAmacaMda jhaverI, navasArI, [ sarva haka svAdhIna ] (vIra saM. 2473) mArgazIrSa zake 1868 (vikrama saM. re ? paNyaM 2 rUpyako Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsana jaya patAkA prA si sthA na-- zrI jainAnaMda pustakAlaya, gopIpurA, surata. vIra saM. 2473. vikrama saM. 2003. mArgazIrSa zAke 1868. nakala 1000, kiMmata. 2-0-0 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat sana 1946. www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhipatrakam pR. paM. azuddham zuddham 12 17 vyadayasparzitve vyudayasparzitve 15 15 tAnAsAmupadhAnI mantra "tanAsAmupadhAnI mantra "itiSTakAsu luk ca matoH" itiSTakAsu luk camatoH" 29 2" te svAbhimataM taca "svAbhimataM priMTaraH-rAmacaMdra yesU zeDage, nirNayasAgara presa, ___ 26-28 kolabhATa sTrITa, muMbaI naM. 2 paglizaraH-saveracaMda rAmacaMda jhaverI, jaina daherAsarapAse navasArI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkkathanam / prAyo na ko'pi satprekSAvAnadyotprekSApathamavatarati yaH pratyAcakSIta pramANaprakarasiddha pratiprANiprasiddhaJca dharmasyaiva nirbAdhamaihikAmuSmikazreyaHprasavitvam / dharmazcAtIndriyatayA nArvAgdagadhyakSasAkSikatAmahatItikRtvA AgamatadupodalitAnumAnayoreva khasAkSyamupakSipati / paramAgamAnAM sUtrarUpeNAcAryapraNItAnAmautsargikazabdasaMkocodazcadvividhavicikitsAvyAdhivyAdhUyamAnaM tAtparyazcikitsAmapekSate nidAnanirUpaNapuraskRtena mImAMsopaskRtena nirNayAmRtena, itarathA dharmatattvameva na pratiSThAtumarhati, na tarAmanuSThAtum, na tamAJca zreya AdhAtumiti jagadidamanarthagarne nipatya varteta / nirNAyakaistu vicikitsitapakSayona jAtu manAgapyekatarapakSapAtukaiH sUkSmaikSikayobhayapakSAzeSarahasyavizeSagaveSaNadhurINadhiSaNairmImAMsopayoginyAyanicayapUrNaparicayacaturasravicAraNairbhavitavyam, anyathA vaidyApasadena vyAdheriva vicikitsAyA nistArAnupapatteH, pratyuta vistArApattezca, yathA'smAkaM parvatithivRddhiviSayakavicikitsAyAH / ityAlocya niruktaguNakanirNAyakAnveSaNapravaNasya me nirantaranigamAgamatAtparyAnusandhAnarasikAH kAzikA eva vipazcitazcetasi vyabhAsanta / teSu ca kAzikahinduvizvavidyAlayaprAcyavibhAgadharmavijJAnavibhAgAdhyakSA, dharmamImAMsAyAmabhinavabhaTTapAdA, mahAmahopAdhyAyazrIcinakhAmizAstriNa eva nirNAyakasamiteradhyakSatvena vRtA, nIrakSIravivekanyAyena mImAMsAmasRNasaraNyA paM. zrItulAkRSNajhAkRtanirNayasaMvAdi vyavasthApatramidaM samyagupabRMhayAmAsuH pare dhIradhaureyA anye bahavo mahAmahopAdhyAyAH paNDitarAjaprabhRtayo'numodayAmAsuzceti tatsarva saGkalayya jItAcAraparamparAyAH zAzvatikatvasiSAdhayiSayA mayA prakAzayitumAyAsyate, AzAsyate ca tattvaikapakSapraNayino matprayatnena prasadya khavyavahAramavyAhataM vidadhIrannitikRtamadhikena / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana patithi kSaya-vRddhi bAbata be jainAcAryo-A sAgarAnaMdasUrijI ane A rAmacaMdrasUrijI vaccenI takarAra bAbata aneka mahAna paMDitonA nirNayo A pustakamAM che temAM jaNAve che ke A. sAgarAnaMdasUrijI jaina AcAryonA junA siddhAMtone mAne che. tathA dhArmika kriyAomAM junA mArgathI teo jarApaNa pheraphAra karavA mAgatA nathI. junA zAstronA pramANuthI ane cAlu avicchinna praNAlikAthI teo potAnA matanuM samarthana kare che. jyAre A. rAmacaMdrasUrijI, juno siddhAMta svIkAratA nathI ane potAnI navI praNAlikAno svIkAra karavA mAge che, temaja prAcIna matanA pherakAra mATe teo potAnIja vicArasaraNIno mAtra AdhAra le che." saMvata 1882 thI takarAra ubhI thaI te haju cAle che. keTalAka bhalA mANasoe zAti sthApavA vacce AvIne vaidanI nimaNuka karI. vaide, A. vijayarAmacaMdrasUrijInA navA matano pakSa lIdho. A. sAgarAnaMdasUrijIne te jANavAmAM AvavAthI tene apramANu jAhera karyo ane jaina samAjanA dhArmika lokoe vaidanA te nirNaya sAme vAMdho uThAvyo. teoe vaida, nirNaya karavA mATe lAyaka rahela nathI, ema jANune paNa satyatA mATe hindusthAnanA jANItA saMskRta paDatonA abhiprAyo mAgyA. pariNAme banArasa-mithIlA-kalakattA-alhAbAda-jayapura-madrAsa ane bIjA sthAnonA moTA paMDito ane mahAmahopAdhyAyo, A. rAmacaMdrasUrijInA navAmatathI eka sarakhI rIte virUddha gayA, vaidane pakSapAtI gayA, ane A. sAgarAnaMdasUrijI je pracalita pUrva praNAlikAnI lokone doravaNI ApI rahyA che te junI praNAlikAne saMpUrNa anumodana ApI rahyA che. e vigere ati mahatvanI bAbato A pustaka pUrI pADe che, ane navAmatano aMta lAve che. vaidanA nirNayane samarthapaMDita tulAkRSNa jhA zarmAe karelo virodha ane mahAmahopAdhyAya paMDita citrasvAmI zAstrIno chevaTano nirNaya ke jene jANItA saMkhyAbaMdha prakhara mahAmahopAdhyAyo vigereno Teko che, ane je A pustakamAM prasiddha karavAmAM Avela che. A dareka vastuo mahAna dastAvejo che. A bAbatane samajavA mATe vAcakoe te judA judA vAMcavA joIe. ke jethI haMsazakti prApta thavAnA yoge avicchinna paraMparArUpa kSIramAM malI gayelo navo tithimata kSIra nathI paNa nIra ja che, e satya sahelAIthI samajAze. ane tethI A pustakaratane navA tithimatanA sadaMtara asvIkAra mATe chellAmAM chelluM amogha sAdhana mAnavAnuM sadbhAgya prApta thaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriishaasnjyptaakaa| "tithivRddhikSayaviSayakavyavasthApatram" __ zrImadbhagavajinasampradAyAnuvartinoH jainAcAryayorvidvatprakANDayoH zrImadAcAryasAgarAnandasUrizrIvijayarAmacandrasUrimahodayayoH 1992, 1993 vaikramasaMvatsarata Arabhya parvatithInAM vRddhikSayaviSaye matabhedassamajani / ubhAvapi tAvAcAryavayau~ "kSaye pUrvA tithiH kAryA, vRddho kAryA tathottarA" iti vAcakamukhyajainasampradAyAcAryazrImadumAsvAtivacaHpraghoSatvena prasiddhiM gataM padyArdhamavalambya tadarthaviSaye vibhinnAbhiprAyAvabhUtAm / tatra tattadanuyAyI jainasaH svasvAcAryamatAnusAreNa tattatpatithyArAdhanAdikaM prAvatatAnuSThAtum / tenAnuSThAne dvaividhyaM jAtam / tadvazAcca jainasadde'pi dvaividhyamudabhUt / vizeSataHprasatu ca tadArabdham / tena ca jainasaGghasya hAni manvAnAstanmatasthAstattadanuyAyina itare'pi ca tayorAcAryavaryayoraikamatyasampAdane bahu prAyatanta / paraM ta ubhaye'pyAcAryAH svaM svaM matameva sAdhu zAstrAnugataM ceti manvAnA yadA naikamatyAya spRhayanti sma tadA svaM svaM mataM vilikhya dAtuM prArthitAste tathaivAkurvan / tat parIkSya tatra zAstrAnugataM nirNayaM dAtuM rAjanagarasthajainasaGghapradhAnapuruSeSvanyatamaimadhyasthaH kazcinniyojitaH / sa ca pramANopanyastazAstrANAmaprAmANyasiddhatvamAbhAsatvaM ca pralapya svamanISAnusAreNa nirNaya kaJcana vidhAya taM purto'sthaapyt| '. nirNayapatre ca tasmin vacana pUrvAparavirodhaH, kvacitsAmAcArIvirodhaH, kutracidbAdhitatvaM, azAstrIyatAbAhulyaM cetyAdayo bahavo doSAssamadRzyanta / tena ca nirNaye tatra sandihAnamanaso dharmaviplavabhIravo bahavastatsampradAyAnusAriNaH kamapi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2 ) [zAsanaviSayaM nizcetuM tadanusAreNa cAnuSThAtumapArayiSNavastatra tathyAtathyatvanirNayAyAsmAkaM puratassamupasthitAH / vayaM tannirNayapatramAmUlacUlaM naikazo'valokya, anuzIlya ca jainAgamAn , tatsAmAcArI ca, anusRtya ca pUrvamImAMsApaddhati vicArapUrvakamadhonirdiSTayA praNAlyA vyavasthApayAmaH tatrA''dau nirNayapatrasvarUpaM vicArayAmaH / vicAryamANe ca tasmin tatra bahavo doSA adhonirdiSTAssamunmipanti / tathA hi__ "kSaye pUrvA tithiH kAryA, vRddhau kAryA tathottarA" ityumAsvAtivacaHpraghoSatvena jainasaGke prasiddhiM gataM zlokArdhamidaM caturvargacintAmaNau (hemAdrau) zivarahasyasaurapurANavacanatvenoddhRtam / tatraivaM paThyate-"kSaye pUrvA tu kartavyA, vRddhau kAryA tathottarA / tithestasyAstatkSaNAyAH, kSayavRddhI na kAraNam" // 1 // iti / arvAcInA api nibandhAro viSNubhaTTaprabhRtayastathaiva taduddharanti / umAsvAtibhirapi praghoSitam / anyairapi jainAcAryaistathaivorarIkRtam / atazca sarvasampradAyasiddhaprAmANyaM vacanamidamatinirvivAdaM siddhe yanmadhyasthena-"tadarthameva ca prAyo vAcakamukhyairAcAryomAsvAtibhiH sakalajainazAkhopazAkhAbhimatagrantharacanAdhurINaiH "kSaye pUrvA tithi: kAryA, vRddhau kAryA tathottarA" ityevaM prakArakaM zAstraM saMgrathitamiti no matiH" iti vacanasyAsya AcAryazrImadumAsvAtiracitatvaM svamanISAbalena kathitaM tanna kevalaM niSpramANakaM, bAdhitamapIti vayamAzAsmahe / idAnI ko'rtho vacanasyAsyeti vimRzAmaH-tatra madhyasthena nirNayapatrasya SoDazapRSThe-"ubhaye'pyAcAryA ArAdhanArthamaudayikImeva tithimabhyupagacchanti zAstraprAmANyAt / tacca zAstramevaMvidhaM zrAddhavidhiprakaraNastham-"tithizca prAtaH pratyAkhyAnavelAyAM yA syAt sA pramANam" / iti, pratyAkhyAnavelA ca sUryodayasamayaH / etAdRzI sUryodayasparzinyeva tithiraudayikItyu: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapatAkA ] ( 3 ) cyate / saiva sarveNApi zrIjaina saGkenArAdhanArthamapekSyate / atha laukika TippaNe yadA kAcittithiH kSINeti nirdizyate tadA tasyAssUryodayasparzitvameva nAsti / tadabhAvAJccaudayikItvAsambhavaH / na ca kSINatithigatamArAdhanaM kSIyate / kathaM nAma tAdRzI kSINA tithiraudayikI syAditi vicAryamANe mImAMsakapraNAlikA manusRtya " vidhiratyantamaprApte" ityapUrvavidhividhAyakena " kSaye pUrvA tithiH kAryA" zAstreNa kSINA aSTamyAditithiH pUrvasyAM saptamyAdau vidhIyate / anyathA audayikatitherasambhavAdArAdhanAvinAzadoSaH zrAddhaM saMspRzediti / tatrAnenApUrvavidhividhAyakena zAstreNa saptamyAssaptamItvaM kevalamaSTamyArAdhanAnimittameva nirAkRtyASTamItvaM sthApyate / evaJca laukikaTippaNaprAptA audayikI saptamI aSTamyArAdhanAviSaye audayikyevASTamI bhavati / tadaiva tatrASTamIgataM tapaAdikamanuSThAnaM sambhavatIti apUrvavidhidvAraiva kSaye satyaSTamIprAptiH" ityAdi bruvatA vicAro'yaM mImAMsakapraNAlikAmanusRtya kriyata iti pUrvasyAM saptamyAdAvuttarASTamyAdiH kSINA tithirvidhIyata ityabhipreyate / sarvathA tadasaGgataM mImAMsApraNAlIviruddhaM ca / na hyekasyAM tithAvaparA tithirvidhAtuM zakyate / na hyekasmin dharmiNi dharmyantaravidhAnaM sambhavati / na vA saptamI vidhizatenApyaSTamIkartuM zakyate / na hyAgamAssahasA ghaTaM paTayitumIzate iti nyAyAt / atassaptamyAmaSTamIvidhAnaM sarvathA bAdhi tameva / athaivamucyeta - na saptamyAmaSTamI vidhIyate kintu saptamItvamapahAyASTamItvaM vidhIyata ityeva vAkyatAtparyamiti / tadapi na snggcchte| aSTamyAdizabdA hi tithiparAH / tithirnAma amAsaMjJakacandrakalAvyatiriktacandrakalAnAM madhye ekaikasyAH kalAyAssUryamaNDalenAdyAvayava viprakarSAdArabhyAntyAvayavaviprakarSaH, AdyAvayavasannikarSAdArabhyAntyAvayavasannikarSo vA yAvatA kAlena sambhavati tAvAn kAlaH // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat " www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [zAsanaamASoDazabhAgena, devi! proktA mahAkalA / saMsthitA paramA mAyA, dehinAM dehadhAriNI // 1 // amAdipaurNamAsyantA, yA eva zazinaH kalAH / tithayastAssamAkhyAtASoDazaiva varAnane ! // 2 // iti skandapurANavacanAt , "tanyante kalayA yasmAt , tsmaattaastithyssmRtaaH|" iti siddhAntaziromaNivacanAt, "yassUryAcandramasoH paramo viprakarSassA paurNamAsI, yaH paramassannikarSaH sA'mAvAsyA," iti gobhilagRhyavacanAcca / atazca sUryeNa sahAtisannikRSTasya candrasya yAvatA kAlena sUryAt dvAdazabhiraMzaiviprakarSo bhavati tAvAn kAlazzuklapakSe pratipacchandavAcyaH / evaM dvitIyAdipUrNimAntAH / evaM sUryAdativiprakRSTasya candrasya yAvatA kAlena dvAdazabhiraMzaissannikarSoM bhavati tAvAn kAlaH kRSNapakSe pratipattithiH / evaM krameNAmAvAsyAntAH / paurNamAsyAM viprkrsstaartmyvishraantiH| amAvAsyAyAM sannikarSatAratamyavizrAntiH / ata eva tithizabdaH pratipadAdizabdAzca candrakalAsveva zakkAH / kAle tu nirUDhalakSaNayA prayujyanta iti sthitiH|| evaM ca saptamI nAma saMkhyAvizeSaviziSTA cAndramasI kalA / tadavacchinnaH kAlo vA / tatra viziSTe pravartamAno vidhiH vizeSyabhUtAyAH kalAyAssarvatrA'vizeSAt "lohitoSNISA RtvijaH pracaranti" itivat vizeSaNIbhUte saMkhyAvizeSe paryavasyati / tathAhi-zyenayAgaprakaraNe zrUyate-"lohitoSNISA lohitavasanA nivItina RtvijaH pracaranti" iti / uSNISaM ziroveSTanavastram / pracaraNaM karmAnuSThAnam / zyenayAgAnuSThAnakAle karmakarA RtvijaH raktavarNamuSNISaM vastraM ca paridhAya karma kuryuriti tadarthaH / tatra Rtvijo na vidhaatvyaaH| teSAM Rtvijo vRNIte, vRtA yajanti," iti prakRtidRSTavAkyAbhyAM vidhAnAt "prakRtiShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapatAkA] vadvikRtiH kartavyA" iti atidezazAstreNAtidiSTatvAt / nApi karmakAlikamuSNISadhAraNam / tasyApi tata eva prAptatvAt / kintu vizeSaNIbhUtaM uSNISagataM lauhityaM paramaprAptatvAdvidhIyate / atazca viziSTaviSayo'pi vidhiH prAptAprAptavivekanyAyena lauhityamAtre paryavasyatIti nirNItaM pUrvamImAMsAyAm / tadvadevAtrApi vaktavyam / evaM ca kalAgatA yA saptamIsaMkhyA sA saptamIsaMkhyA na bhavati, kintu aSTamI seti vidhiravabodhayatItyabhyupagantavyam / kathaM tat saGgacchatAm ? pratyakSato jyotizzAstrato vA'vagamyamAnasya vastunaH kevalaM vidhinA pralapitumanyathayituM vA'zakyatvAt / __ evaM ca yanmadhyasthena nirNayapatre SoDazapRSTha uktam-"kSINASTamyAditithiH pUrvasyAM saptamyAdau vidhIyata iti," evaM dvAviMzatipRSThe nigamanaM nirNayazceti zIrSakasyAdhastAt-"tithikSaye tu tAhazatitheratyantamaprAptau apUrvavidhividhAyakena "kSaye pUrvA tithiH kAryA" iti zAstreNa kSINAyAstitheH pUrvasyAM sthApanaM kriyate" iti ca, tadasaGgatam / mImAMsApraNAlIviruddhaM ca / na hi mImAMsAsaraNau kutrApi dRSTo'yaM rAddhAnto yadekasyAM tithau tithyantaraM vidhIyate sthApyate vA vidhinA / atassaptamyAmaSTamItvaM sthApyata ityapyasaGgatameva / .. kizca kimidamucyate-tatra tatra madhyasthena 'apUrvavidhividhAyakeneti / "kSaye pUrvA" iti vacanaM aSTamyAditithividhAyaka vA apUrvavidhervidhAyakaM veti madhyasthaM praSTumabhilaSAmo vayam , ubhayamapi / ata eva mayobhayamapyucyate-aSTamyAditithirvidhIyata iti, 'apUrvavidhividhAyakena' iti ca, iti sa yadi pratyuttarayet tarhi taM pratIdameva vaktuM prabhavAmo vayam-aho mahat kauzalaM prakaTitam / aho mImAMsAzAstrasya parasmin pAre pratiSThita AtmA / aho vAkyArthavarNanacAturI vidvanmanoraJjanIti / yato navIno'yaM panthA anenaivAviSkRto yatparasparamasambaddhamartha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 6 ) [ zAsanadvayaM kRcchratenaikena vidhinA vidhIyata iti / yadi aprAptAyAstithereva vidhAyakaM vacanamiti tadAzaya upavarNyata tarhi apUrvavidhividhAyakeneti kimucyate ? na hyapUrvavidhervidhAyakaM kiJcidapekSyate / na vA " kSaye pUrvA" ityapUrvavidhervidhAyakam / aSTamyAdervidhirapi na bhavitumarhatIti pUrvameva nirUpitam / evamuttaratrA'pi tasminneva pRSThe - " evaM bhAdrapada zuklacaturthyAH kSaye sAMvatsarikaM pratikramaNaM pUrvavartiyAM tRtIyAyAM caturthI sthApayitvA''rAdhanIya" miti yaduktaM tadapyanena nyAyenAsaGgatameva / kiJca - kvacit 'pUrvasyAM saptamyAdau aSTamyAditithirvidhIyate' iti, kutracit saptamItvaM nirAkRtyASTamItvaM sthApyata iti, kutracit 'kSINatithiviSayakamArAdhanaM pUrvasyAM tithau kAryamityarthaH ' iti caikasyA'sya vacanasya parasparaviruddhAnanekAnarthAn bruvan kamapyarthaM nizcetumapArayan madhyasthaH svIyamasAmarthya - meva bhayantareNa prakaTayati / tathAhi - saptamyAdAvaSTamyAdiviMdhIyata ityatra sptmy| deruddezyatvaM aSTamyAdervidheyatvaM ca pratIyate / yathA tapte payasi dadhyAnayati, ityatra tApaviziSTaM paya uddizya dadhiprakSepo vidhIyate tadvat / dvitIyapakSe - saptamItvaM saptamI - tospAsya aSTamItvarUpo dharmo vidhiviSayIkriyate iti gamyate / tRtIyapakSe - saptamyadhikaraNArAdhanAniSTha kartavyatA vidhiviSayatAmA - pAdyate iti pratibhAti / evaM parasparaviruddhAnanekAnarthAn bruvannuddezyavidheyabhAvAnapi bhinnabhinnaniSThatayA kathayan arthatrayasyApyekarUpatAmabhyupagacchan madhyasthaH kathamAptakoTAvupAdeyakoTau vA'ntargamanIyo bhavet, iti sudhiya eva paryAlocayantu / atazca " kSaye pUrvA tithiH kAryA" ityatroddezyavidheyabhAvakathanaM tasyApUrvavidhividhAyakatvoktiH saptamyAmaSTamItvasthApanaM cetyAdikaM madhyasthasya bhramapramAdAdimUlakameva / ato'sya vacanasyaivamartho varNanIyaH, yadyapi vaidikasampradAye tattadvibhyanusAreNa kAsAJcit tithInAmaudayikItvam, kAsAzci Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapatAkA ] nmadhyAhvavyAptiH, kAsAJcidAparAhnikItvam, kAsAzcit karmakAlavyApitA iti ca teSu teSu karmasu tithisambandho'GgIkriyate tathApi jainasampradAye " tithizca prAtaH pratyAkhyAnavelAyAM yA syAt sA pramANam, sUryodayAnusAreNaiva loke'pi divasAdivyavahArAt," 'cAummAsiya varise, pakkhiya paMcamIsu nAyavA / tAo tihiyo jAsiM, udei sUro na aNNAo // 1 // pUA paJcakkhANaM paDikamaNaM tahaya niyamagahaNaM ca / jAe udei sUro tIi tihie u kAya // 2 // udayaMmi jA tihI sA pamANamiarIi kIramANIe / ANAbhaMga'NavatthA micchatta virAhaNaM pAve // 3 // ityAdipramANajAtaiH, "AdityodayavelAyAM, yA stokA'pi tithi - bhavet / sA sampUrNeti mantavyA, prabhUtA nodayaM vinA // 1 // udayanneva savitA, yAM tithiM pratipadyate / sA tithissakalA jJeyA, dAnAdhyayanakarmasu // 2 // ( snAnadAnajapAdiSu ) ityAdivacanasaMvAdibhiH audayikI tithireva sarvakAryopayoginIti svIkriyate / laukika TippaNe tithInAM kadAcitkSayo likhyate, kadAcidvRddhizca / tatra kSayo nAma sUryodayAsparzitvam arthAt prathamadine sUryodayA - nantarameva pravRttiH / dvitIyadinIyasUryodayAtpUrvameva samAptiH / evaM cArAdhanAGgatvena vihitAyAH kasyAzcit parvatitheH laukikaTippaNe tAdRze kSaye likhite tasyA audayikItvAbhAvena kathaGkAraM tatrArAdhanA kriyatAmiti vicAre samutpanne vacanamidaM pravartate - 'kSaye pUrvA tithiH kArye 'ti / kasyAzcit parvatitheH TippaNe kSaye dRSTe sati sA pUrvA tithiH kAryA iti vacanavyaktiraGgIkAryA / atra tithirityuddezyasamarpakam / pUrveti padaM vidheyasamarpakam / tithiriti sAmAnya zrutamapi tithipadaM prakaraNAt parvatithiparam / na ca tithiSu parvAparvavibhAga eva nAstIti bhramitavyam / pravacanasAroddhArAdau - " caturdazyaSTamyamAvAsyA paurNamAsISu parvatithiSu " "catuSpa kRtasampUrNacaturvidhapauSadhaH" ityAdinA vacanajA (( 7 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) .. [zAsanatena parvatithisattvasya bahudhA pratipAdanAt / siddhe ca parvatithisattve tithisAmAnyarUpAyAmaparvatithau avazyakartavyasya kasyacidanirUpaNAt avazyakartavyaviziSTA parvatithirevAtroddezyatAM bhajate / atastasyAH kSayAsambhavAt tatpUrvasyA aparvatithereva kSayaH phalati / parvatithestu anena vacanenaudayikItvaM vidhIyate / yA parvatithiraSTamyAdiH sA pUrvA kAryA / pUrvAniSThamaudayikItvamatra bhAvyamiti / titheH kSayo nAma nAtyantAbhAvo dhvaMso vA / tasyAstadine sattvAt / kintu tasyAssUryodayAnantarotpannatvena audayikItvA: bhAvAt sa eva kSayazabdenocyate / evaM ca taddine bhavantyA apyaSTamyAdititherudayasambandhAbhAvAdyadaudayikItvaM gataM tadanena vidhiiyte| ana hi na pUrvAtvaM vidheyatAvacchedakam / tasya pUrvameva sattvAt / na vA'STamItvam , tasya vidhAtumazakyatvasya pUrvameva nirUpitatvAt / kintu pUrvAniSThaM yadaudayikItvaM tadevAnena vidhIyate'prAptatvAt / evaM cArAdhanAGgatvena vihitAyAM parvatithau aSTamyAdau paJcAGgadRSTakSayaprayuktaudayikItvAbhAvamapodya anena vacanenaudayikItvaM vidhIyate / : atazcAyamarthassiddho bhavati / parvatitheH paJcAGge kSaye dRSTe sati (udayasambandhAbhAve sati) tatpUrvatanAparvatithiniSThamaudayikItvaM parvatithau bhAvayediti, evaJcAnena vidhinA'STamyAderaudayikItve vihite tadviziSTA parvatithirArAdhanayogyA bhavati / "tisabhyo hi karoti yottamA sA prathamA, yA prathamA sA madhyamA, yA madhyamA sottamA, kulAyinI trivRto viSTutiH" iti stotrIyargatakramavaiparItyavidhAnaM viSTutau tadvat / athavA pUrvA ityetadevoddezyavAcakaM pdm| prakaraNAt yogyatAbalAdvA tithiriti labhyate / TippaNe parvatithInAM kSaye dRSTe sati pUrvA tithiH, tithi:-parvatithiH kAryA ityrthH| 'kSINatvena dRSTAyA aSTamyAdiparvatitheH pUrvasyAM saptamyAdau kiyantoMDazA vartanta iti na te vidhaatvyaaH| "aprApte zAstramarthavat" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapatAkA ] iti nyAyAt / kintu aprAptasUryodayAvadhikAMzAnAmeva vidhAnenA, aSTamyAdiparvatithireva pUrvasyAH TippaNe audayikItvena dRSTAyAssatamyAdititheH sthAne audayikI vidheyeti phalati / etAdRzaM phalIbhUtamartha manasi nidhAyaiva AcAryazcIsAgarAnandasUribhiH pUrvasyA aparvatitheH kSayaH-(vyapadezAbhAvaH) kAryaH ityutamiti pratIyate / ayameva cArthassAdhIyAn zAstrasaGgatazca / eSa eva ca madhyasthenApi prakArAntareNAGgIkRtaH / "laukikadippaNe vadA kAcittithiH kSINeti nirdizyate tadA tasyAssUryodayasparzitvameva nAsti / tadabhAvAccaudayikItvAsambhavaH / na ca kSINatithigatamArAdhanaM kSIyate / kathaM nAma tAdRzI kSINA tithiraudayikI syAditi vicAryamANe" ityAdikaM kathayan madhyasthaH parvatitheraudayikItvasampAdana eva khalu prayatamAno dRzyate / agre ca tadeva mahatA prayatnena sAdhayatyapi "audayikyevASTamI bhavatI" tyAdinA / evaM pUrvamAcAryazrIsAgarAnandasUrimataM mahatA''DambareNa khaNDayan antatastadeva prakArAntareNa sAdhayan madhyasthaH snuSAzvazUnyAyamanusarati smArayati ca prabhAkaramatakhaNDanAvasare zAstradIpikAkArIyaM vacanamidam-"yadevAsmadabhipretaM vidherniyamArthatvaM mahatA prayatnena bhavadbhirdUSitaM tadeva bhavadbhirapi ananyagatikatvAdAzrayaNIyamApannam" iti / ato viSaye'tra madhyasthoktirduruktireva / evaM "kSaye pUrvA tithiH kAryA" ityasya mImAMsAzAstrAnugatA vyAkhyAM vidhAya "vRddhau kAryA tathottarA" ityasyAMzasya tathaiva vyAkhyAM pradarzayiSyAmaH kasyAzcit parvatitherdinadvayodayavyApivarUpavRddhau TippaNe dRSTAyAM uttarA dvitIyadinIyodayasparzinyemaudayikI kAryA, na pUrveti / anena vacanena pUrvasyA audayikItvaM parisaMkhyAyate / sarvatra hyaudayikyA evArAdhanAGgatvaM vihitam / prakRte dinadvaye'pi parvatithiraudayikI bhavati / dinadvaye tvArAdhanaM na bhavitumarhati / ArAdhanAGgatvena tithevidhAnAt ArAdhanasya zA.ja.pa.2 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) [zAsanapradhAnatvAttithezca guNabhUtatvAt-guNabhUtatithyanurodhenArAdhanasya pradhAnabhUtasya dviHkaraNAyogAt guNAnurodhena pradhAnavRtteranyAyyatvAt / ata ekasminneva dine ArAdhanArthamaudayikItvamapekSitam / tatrA'vizeSAdubhayorapi pAkSikatayA prAptau satyAmanena vacanena pUrvasyAmaudayikItvaM parisaMkhyAyate-pUrvA naudayikI bhavitumarhati, kintUttaraiveti / na ca parisaMkhyAGgIkAre svArthahAniH, parArthasvIkAraH, prAptabAdhazceti traidoSyApattiriti zaGkanIyam / "imAmagRbhNan razanAmRtasyetyazvAbhidhAnImAdatta" itivat phalataH parisaMkhyAGgIkAreNa tadanApatteH / tathAhi-mahAgnicayanaprakaraNe "imAmagRbhNan razanAmRtasya" ityeko mantraH zrUyate / sa ca razanAgrahaNaprakAzakaH / tatra saMvatsaraparyantaM dhAryasyAgneH nikSepaNAya vihitAyA ukhAyA nirmANAya mRdAharaNIyA / tadarthameko'zva eko gardabhazca mRtkhananadezaM prati nIyate / khAtAM mRdaM tayoruparyAropya punarAnayanakAle tadubhayakaNThagate dve api rajjU pRthak pRthak grahItavye / tatrAyaM mantro razanAdAnaprakAzanasAmarthyarUpAlliGgAdagatayA prApnoti / paramubhayorapi razanAtvAvizeSAdrazanAdvayAdAne'pi prApnuyAt / tanmA bhUdityetadarthamayaM vidhiH-"imAmagRbhNanazanAmRtasyetyazvAbhidhAnImAdatta" iti / anena mantreNa gardabharazanAM nAdadIta, kintu azvarazanAmevAdadIta iti tadarthaH / na hyasya vidherazvarazanAdAne mantraviniyoge tAtparyam / tasya mantraliGgAdeva prApsyamAnatvAt / kintu liGgAtprAptisvIkAre'zvAbhidhAnyAmivA'vizeSAdgardabhAbhidhAnyAmapi mantraH prApnuyAt / tadvyAvRttiranena kriyate / ato gardabharazanAto mantrasya vyAvRttiranena kriyata ityayaM parisaMkhyAvidhirityucyate / evaM ca vidherna mantrasyAzvarazanAyAM prApaNe tAtparyam / kintu gardabharazanAto nivRttAveveti parisaMkhyAvidhirevAyam / na ca traidoSyApattiH / liGgA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapatAkA] (11) dazvAbhidhAnyAM yAvanmantraH pravartate tataH pUrvameva pravRttaH sana vidhirazvAbhidhAnyAM mantraM vidadhAtIti aprAptidazAyAmeva vidheH pravRttatvAt apUrvavidhitulya eva / parantu etadvidhyabhAve mantrI liGgAdazvAbhidhAnyAmiva gardabhAbhidhAnyAmapi prApnuyAditi tavyAvRttiphalako'yaM vidhiH svarUpato'pUrvavidhireva san parisaMkhyAphalakatvAt phalataH parisaMkhyAvidhirityucyate / itarapramANasyApravRttidazAyAmeva vidheH pravRttatvAcca na prAptabAdhAdikaM traidoSyamiti mImAMsAsiddhAntaH / evaM prakRte'pi parvatitherdinadvayasUryodayasambandharUpAyAM vRddhau satyAM ubhayatrApyaudayikItvasattvAt dinadaye'pi ArAdhanaM pAkSikatayA prAptam / tatra "vRddhau kAryA tathottarA" ityanenottarasyA audayikItvabodhanapUrvakaM pUrvasyA audayikItvaM vyAvartyate / audayikItvAbhAvAcca sA aparvatithissampadyate / tatpUrvavartinI saptamyevaudayikI dviHsUryodayasparzinIti saiva vRddhati mantavyam / na ca traidoSyam / "vRddhau kAryA" ityasya zAstrasya dvitIyasyA audayikItvaprApaNe tAtparyAbhAvAt , pUrvasyA audayikItvavyAvRttAveva tAtparye'pi laukikaTippaNyA laukikarUpatayA sAmAnyazAstrarUpatvAdvA lokataH pUrva zAstrasya sAmAnyazAstrataH pUrva vA vizeSazAstrasya pravRtteH zAstrasiddhatayA TippaNapravRtteH pUrvameva 'vRddhau kAryA' ityasya pravRttatvAt , etacchAstrapravRttidazAyAM TippaNyA apravRttatvAt itarapramANasyApravRttidazAyAmeva zAstrasyAsya pravRttatayA'pUrvavidhitve'pi etadvidhyabhAve'pi tasya prApsyamAnatayA etadvidhipravRtteH phalajijJAsAyAM ubhayatrApyaudayikItvaM syAdityekataratra tavyAvRttiphalako'yaM vidhiriti phalataH parisaMkhyAvidhireva / aprAptidazAyAmeva prAptatvAcca na prAptabAdhAdidoSatrayamiti / athavA vacanasyAsya niyamavidhitvamaGgIkRtya vyAkhyA kriyate / laukikaTippaNe kasyAzcittithevRddhau dRSTAyAM uttarA dvitIyaiva tithi: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) [zAsana tathA-parvatithiH kAryA iti / arthAt TippaNe parvatithevRddhau satyAmubhayatrApi pAkSikatayA parvatithitvaprAptau etacchAstrasya niyAmakatve siddhe'pi niyamazAstrasya vidhimukhena pravRttareva zAstrasammatatvAt taadRsho'rthssusmpaadyH| evaM ca dvitIyasyAM parvatithAvaSTamyAdAvaudayikItvaM niyamyate-dvitIyaiva tithiraudayikI bhavenna pUrveti / evaJcAnena zAstreNa dvitIyAyA evaudayikItvabodhanAt prathamAyAstadabhAvAt tatpUrvatanyAssaptamyA eva vRddhiH iti siddha bhavati / evaM sati yanmadhyasthenaitacchokapAdavyAkhyAnAvasare "tena niyamavidhividhAyakena zAstreNa tithivRddhau uttarasyAmevaudayikItvaM niyamyata iti kacit TippaNe tithInAM vRddhau dRSTAyAM ArAdhanArthamuttarA dvitIyA tithiH svIkartavyA" iti ca parasparaviruddhaM vacacaM madhyasthasya kathamupAdeyakoTimArohet / samAnarUpatayA zrute vAkyadaye "kSaye pUrvA tithiH kAryA" ityatra saptamyAM pUrvasyAmaSTamI vidhAnaM, aSTamItvavidhAnaM vA, "vRddhau kAryA tathottarA" itsava audayikItvaniyamanam , iti vairUpyAGgIkaraNe kiM pramANaM? ki kA phalamiti sAnurodhaM pRSTo madhyasthamahodayaH kiM vA samucitamuttaraM dadyAditi na jAnImaH / athavA "mukhamastIti vaktavyaM dazahastA harItakI" iti nyAyamanusandadhato madhyasthasya kimarthamuttaraM deyam ? kiJca "vRddhA tithiH dvirudayaM spRzatIti katarA tidhirodayikIti sandehe 'vRddhau kAryA tathottarA' iti niyamavidhividhAyakena zAstreNottarasyAmevaudayikItvaM niyamyate" iti mdhysthsyoktiH| neyaM zAstrIyAM saraNimanusarati / yato hi svayamekA'vanokam"tithizca prAtaH pratyAkhyAnalAyAM yA syAt sA pramANam iti zrAddhavidhiprakaraNasthavacanopanyAsapUrvakaM pratyAkhyAnaghelA va suuryodysmyH| etAdRzI sUryodayasparzinyeva tithiraudAyikItyucyate / iti / 'vRddhAyAstithe yadayasparzitve dinadave'pyoMdavikItvaM vasA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapatAkA ] ( 13 ) eva vidhyatIti katarA tithiraudayikIti sandehaH kathamudiyAt ! ubhayorauda vikItvena pAkSikatvAbhAvAt "niyamaH pAkSike sati" iti pakSaprAptaviSayaviSayaka niyamavidhitvaM vA tasya kathaM syAt / 'niyamavidhividhAyakena' iti zabde te sarve'pi doSAssamunmipanti ye 'apUrvavidhividhAyakena' ityatra samudbhAvitAH / ato " vRddhau kAryA tathottarA" ityatra madhyasthamate niyamavidhisvarUpameva na sidhyati / nanu mahatA prayAsena " " vRddhau kAryA tathottarA" ityasya niyamavidhitvaM madhyasthenoktaM dUSayadbhirbhavadbhissa eva niyamavidhipakSaH svIkRtaH kathamiti cet -- nAsmAkaM pakSe'yaM vAkyArtho yo madhyasthenollikhitaH / kintu parva tithitvaniyamanarUpaH / paJcAGge vRddhau kSaye vA kasyAzcittitherdRSTAyAM parvatibhirekaiva bhavatIti madhyasthenA'pi svIkRtam / atazca satyapi titherdinadvaye'pyaudAyikItve ArAdhanasyaikaiva parvatithirapekSitA sA pUrvA parA veti sandehe parasyAH pakSaprAptAyA niyamanamaprAptAMza pUraNarUpaM ghaTata eveti nAsmAkaM pakSe doSalezo'pi / evamekAM vRddhAM kSINAM vA parvatithimadhikRtya " kSaye pUrvA tithiH kAryA, vRddhau kAryA tathottarA" iti vacanArtho vicAritaH / idAnIM paryAnantaraprarvatithiSu vicAraH kriyate / tatra pUrNimAmAvAsyAdiSu parSAnantaraparvatithiSu TippaNAnusAreNa kSINAsu vRddhAsu vA tatpUrvasyAzcaturdazyA api parvatithitvena tasyAH kSayo vRddhirvA na bhavitumarhati / ekasmin dine audayikItithirekaiva bhavati / evaM ca pUrNimAyA amAvAsyAyA vA TippaNe kSaye dRSTe tasyAH parvatithiara kSayAsambhavena " kSaye pUrvA tithiH kAryA" ityanenaudayikItve prasAdhite tatpUrvasyAzcaturdazyA api parvatithitvenaudayikItvAvazyakatayA satpUrvasyAstrayodazyA eva kSayaM kRtvA tasmin dine audatvaM sampAdyArAdhanaM kAryam / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) [zAsanaevaM paurNamAsyA amAvAsyAyA vA vRddhau TippaNe dRSTAyAM pUrvasyA audayikItvanirAkaraNadvArA dvitIyasyA eva titheraudayikItvanirNayAt pUrvasyA anaudayikItvena tatpUrvasyAzcaturdazyA evaudayikItvaprAptyA tasyA api parvatithitvena vRddherayogAt tatpUvatanyAstrayodazyA evA'parvatithevRddhiM kRtvA TyudayasparzitvamApAdya laukikaTippaNaprAptacaturdazyAmapi trayodazyA evaudayikItvasampAdanam / evameva parvAnantaraparvatithiSu paurNamAsyamAvAsyAdiSu vRddhikSayaviSayiNI vyavasthA sidhyati / etad vyavasthAnukUlAni pramANAnyapi bahudhA jainAgamAnusArINi dRzyante / tAni yathA zrIvijayadevasUriviracite matapatrake tithihAnivRddhiviSaye-"nanu pUrNimA caturdazyAM saGkrAmitA tadA bhavadbhi caturdazyau kathaM na kriyete tRtIyasthAnavartinI trayodazI kathaM varddhitA iti tvaM pRcchasi, zRNu tatrottaram / jainaTippaNake tAvat parvatithInAM vRddhireva na bhavati tataH paramArthatastrayodazyeva vardhitA" iti / tatraivAparatra"tasmAt tyaja kadAgraham , kuru pUrNimAbhivRddhau dve eva trayodazyauM" iti, tatraivAnyatra ca-"yathAvadAgamAnusAreNa pUrvAcAryaparamparayA ca pravartitavyam / paraM kadAgrahaM kRtvA kumArgapravartanaM na kAryam / utsUtraprarUpaNenAnantasaMsAravRddheH / tasmAt siddhametat-pUrNimAbhivRddhau trayodazyabhivardhanamiti" ityAdIni / pramANairebhiSTippaNe parvatithevRddhau dRSTAyAM parvAnantarapatithe; tathAtve paramArthato'parvatithereva vRddhiH kAryeti spaSTamevAvagamyate / ato rItiriyameva zAstrasaGgatA aviruddhA ca / ata eva ceyamanusRtA rItirAcAryazrIsAgarAnandasUribhirapi / taiH pUrvAcAryopajJAni pramANAnyupanyastAni bahUni svamataparipoSaNAya / tAni ca vicAryamANAni sarvathA pramANapadavIM nAtivartante / tathAhi mahopAdhyAyazrIdharmasAgarapraNItatattvataraGgiNyAm-"nanvaudayi. katithisvIkArAnyatithitiraskArapravaNayorAvayoH kathaM trayodazyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapatAkA] (15) api caturdazItvena svIkAro yuktaH", ityAzaMkya "tatra trayodazIti vyapadezasyApyasaMbhavAt , kintu prAyazcittAdividhau caturdazyeveti vyapadizyamAnatvAt" iti samAhitam / etenedaM sidhyatilaukikaTippaNe trayodazIsvena zrutAyA api kSaye pUrvA tithiH kAryA ityumAsvAtipraghoSatvena prasiddhena zAstreNa parvatitheraudayikIsaMjJAvidhAnAt tasyAH kSayAbhAvAt phalato'parvatithereva kSayasiddheH tatra caturdazyeva zAstrataH prApteti saiva vyapadezamarhati / vyapadizyate ca tathA prAyazcittAdau / na tu trayodazIti vyapadezaH kriyata iti / ayamabhiprAyaH-zAstreNa parvatitheH kSayAbhAvakathanAdaparvatitherarthAt kSayaprApteH caturdazyAzca parvatithitvena tatkSayasyAkaraNAt tatpUrvasyAstrayodazyA eva kSaye kRte kSINatithepadezaH prayojanAbhAvAnna yuktH| ata eva tasya vyapadezo na kriyate, kintu catudezyA eva bhUmAdhikaraNanyAyena bhUyasA vyapadezaH kriyate / tathAhi-sRSTIrupadadhAti yathA sRSTamevAvarundhe" iti cayanaprakaraNe zrUyate / tatra sRSTizabdena tadvAnAsAmupadhAno mantra-"itiSTakAsu luk ca matoH" iti pANinisUtreNa siddhayA prakriyayA sRSTivAcakapadaghaTitamantropadheyA iSTakA ucyate / tatra vizeSyabhUtAnAmiSTakAnAM prAptatvAt vizeSaNIbhUtAnAM mantrANAmeva vidhiH / tatra sRSTipadena sRSTyasRSTisamudAyarUpasaptadazasaMkhyAkamantrA abhidhIyante / tasmin samudAye tisRbhirastuvata brahmAsRjyata, ityAdyAzcaturdazamantrAsmRSTivAcakapadaghaTitAH / ekayA'stuvata prajA adhIyata, ityAdikAstrayo mantrAstadaghaTitAH / tAdRzobhayaghaTitasamudAyassRSTizabdenocyate bhUnA bAhulyena / arthAt samudAye sRSTivAcakapadaghaTitA mantrA bahulaM santIti / evaM dine yasmin trayodazyAH kSayazzAstreNoktaH tasmin dine adhikAMzazcaturdazyA vyAptaH tavyAptazcAlpIyAnaMzaH / tAdRzobhayAMzasamudAyazcaturdazIpadena tasmin samudAya vighaTitAH / ekasAtAdRzobhayaghaTita Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) nyapadizyate / tathaiva vyapadezamarhati / caturdazyaMzAnAmeva satra bAhulyAt , atazcaturdazIvyapadeza eva bhUmanyAyena yuktatara iti / evaM ca laukikaTippaNena durbalena prAptamapi trayodazItvaM zAstreNa prabalena bAdhyate / bhavati hi durbalena pramANena prApitasya padArthasya prabalapramANabodhitena tena bAdhaH / aGgIkRtazcAyaM viSayo bahutra pUrvamImAMsAyAM virodhAdhikaraNe balAkrAdhikaraNAdau c| na ca durbalasyApi TippaNasya prabalena zAstreNa vAye tasyAnayaMkyaprasaGgaH, evaM ca AnarthakyapratihatAnAM viparIte balAbalamiti nyAyena TippaNasyaiva prAbalyaM kuto na syAditi vAcyam / TippaNasya tithyantare cAritArthyAt AnarthakyAprasakteH / AnarthakyapratihatAnAmeva balAbalavaiparItyasya tanyAyaviSayatvAt / na comAsvAtivacaHpraghoSatvena prasiddhasya 'kSaye pUrvA' ityasya vacanasya jainasakena vahoH kAlAdArabhya yathA prAmANyamaGgIkRtaM tadbalaukikaTippaNasyApi prAmANyAGgIkArAt kathaM tasya daurbalyamiti vaacym| TippaNaM hi gaNanAtmakaM, gaNanaviSaye pramANam , na tu zAsaikasamadhigamye tithyAdinirNayaviSaye / atazca yathA vaidikasampradAye tattatithyAdInAmudayAstamasambandhamAnaM paJcAGgena nirNIyate iti tasmineva viSaye tasya prAmANyamaGgIkriyate, na tu tithivedhaadivipye| tithiH kiyatA kAlena tithyantaraM viSyati? kutra pUrvA tithi grAhyA ? kutrottarA? audayikItvaM ca kivakAlAvacchedodaksambandhitvam ? ityAdikaM dharmazAstraikasamadhigamyam / nA paJcAGga kramate / kramamANamapi svaviSayAdamyatra pravRttaM anupAta tAmevApadyeta / na hi vyAkaraNaikasamadhigamye prakRtipratyayavidhi niyamAdirUpe pravartamAnaM tadviruddhaM kathayat sAMkhyazAstramaupaniSada vA zAstraM tatra prAmANyamabhuvati / utaM hyAcAryakumArileka"AcAryAH svaviSayAdanyatra badanto'nAdartavyA bhaveyu" iti| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapatAkA ] (17) smRtervedaviroghe tu, parityAgo yathA bhavet / tathaiva laukikaM vAkyaM, smRtibAdhe parityajet // ekAdazyaSTamI SaSThI, paurNamAsI cturdshii| amAvAsyA tRtIyA ca, tA upoSyAH parAtvitAH // . anyAzca tithayassarvA, upoSyAH puurvsNyutaaH| sA tithistacca nakSatraM, yasyAmabhyudito raviH // . ityAdibhirvacananicayairvaidikasampradAye'pi sandigdhAnAM parasparaviruddhAnAM vA viSayANAM dharmazAstrakanirNeyatvAvagamAt / ata evaM dharmazAstrAviruddhasyaiva jyotizzAstrasya prAmANyamurarIkRtaM zAstreSu / evaM ca TippaNe gaNanAnusAreNa kasyAzcittitheraudayikItve prApte'pi tadapodya zAstreNa yadyanyatra tadvidhIyeta tadeva grAhyaM bhavet / yathA vaidikasampradAye parvaNyaudayike kuryuzzrAvaNaM taittiriiykaaH| iti zAstreNaudayikyAM pUrNimAyAM taittirIyazAkhinAmupAkarma vihitam / audayikItvaM ca taddinIyasUryodayakAlasambandhamAtreNApi sidhyatyeva / tacca paJcAGgamAtreNApi jJAtuM zakyate / na tu tAvanmAtreNaM tasyA audayikItvam / kintu "zrAvaNI paurNamAsI tu, saGgavAtparato yadi / tadaivaudayikI grAhyA, nAnyadaudayikI bhavet" iti dharmazAstravacanena udayAdisagavAntakAlavyApinyA evaudayikItvabodhanAt tasyA evaudayikItvam / na kevalodayamAtrasparzinyA iti sarvairaGgIkArAt / uktaM hi smRtimuktAphale pUrvodAhatavacanoddharaNapUrvakaM "tadevaM udayAdidvAdazaghaTikAdhikakiJcitkAlavyApinyAH paurNamAsyA evaudayikItvam / tasyAmeva yaju zAkhinAmupAkarma, udayAdidvAdazaghaTikAdhikakiJcitkAlavyApini hastanakSatre chandogAnAmiti / tadvadevAtrApi, "kSaye pUrvA" ityumAsvAtipraghoSarUpeNa zAstreNAvabodhitasyaiva pramANatayA svIkAro yuktaH / nAnyasyetyeva yuktaram / atazca TippaNasya svaviSaye satyapi prAmANye pAribhASikaudayikItvaviSaye zAstraM tadanusAryA zA.ja.pa. 3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - (18) [apana: cAryavacanaM kA pramANaM bhavitumarhatIti / evaM ca yadA kikaTippaNAnusAreNa pUrNimAyA amAvAsyAyA vA Ayo dRzyate tadA parvatithitvAccaturdazyAH pUrvasyAH kSayamakRtvA tatpUrvavarvinyAstrayodazyA aparvatithereva (ArAdhanAyAM vyapadezAbhAvarUpaH) kSayaH-vyapadezAbhAvaH kAryaH iti AcAryazrIsAgarAnandasUribhirucyate tatsarvathA zAstrIyamevetyatra nAsti saMzayaH / . kica-parvatitheSTippaNe zrayadarzane'pi na zAstrato'tyanvalopo'GgIkriyate madhyasthenApi / ArAdhanArtha vaskhAssaptamyAM na vidhAnAGgIkArAt / ataH prathamato lopamApAdya vyapadizya vA anantaraM vasyA vidhAnApekSayA sthitAyA eva tasyA audayikIlaM vyapadezaH paraM vidhIyate laaghvaadityaacaarysaagraanndpuurimtm| avastanmavakhaNDane madhyasthapravRtteH kAraNaM kadAgrahaM vinA nAnyada prshyaamH| . "evaM vRddhau kAryA tathocarA" ityatrApyaparvatithereva vRddhiHsaMjJeyA na prvtitheH| anenaiva nyAyena parvAnantaraparvatithisthale dvayorapi parvatithyoHzrayamakRtvA tatpUrvatanyA aparvatithereva kSayaH kAryaH vRddhisale pUrvasyA audayikItvanirAkaraNAt dvitIyasthA evaudayikI tyaniyamanena pUrvasyA audayikItvAbhAvasiddhervA tasyA aparvatithi: lAt utpUrvasyAzcaturdazyA api parvatidhitvena tasyA api vRkSasambhavAt tatpUrvasyAstrayodazyA eva vRddhiH kAryA / tathA ca pUrSi mAvRddhI dvitIyapUrNimAyAM pUrNimAprayuktamArAdhanaM TippaNAma prathamapUrNimAyAM zAstrasiddhacaturdazIrUpAyAM caturdazImayukamArApataMca kAryamiti sidhyati / evaM bhAdrapadazuklapaJcamyAH kalpasUtrAbAgamaandhAnusAreNa khAMba tsarikAtikamamArthatvaM niyatameva kadAcidAsIt / parantu kAla prAcAryaiH kasyacidrAjJaH prArthanAnusAreNa indramahanAmA prasibena bhandapadakupaJcamyAmanuchekvayA nizcina mahotsavena saha vizeSa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kA ] (19) parihArAya bhAdrapada zuklacaturthyA tat parAvartitamAsIt / tatamyati bhAdrapada zuklacaturyeva sA sAMvatsarikA parvatithissamapadyata / paJcamyAstu tatparvatithitvameva gatam / atazca bhAdrapada zuklacaturthyA evaM tatparvatithitvAt tatpaJcamyAH parvAnantaraparvatithitvamabhyupagamya tRtIyAyAH kSayavRddhisampAdanaM zrImadAcAryasAgarAnandasUrINAmanAvazyakamiti madhyastho bravIti / tadidamasaGgatam / hIrapraznepaJcamI tithistruTitA bhavati tadA tattapaH kasyAM tithau kriyate iti praznamutthApya yadA paJcamItithistruTitA bhavati tadA tattapaH pUrvasyAM tithau kriyate iti sAmAnyata eva paJcamInirdezAt tatra bhAdrapadazuklapaJcamyA vyAvRttyadarzanAt, "bIyA paJcamI aDamI egArasI caudasI paNatihio / eAo suyatihIo goyamagaNahAriNA .maNiyA " iti gAthAyAM sAmAnyata eva paJcamIgrahaNAt gItArthAcIrNatvena paramparAvyavahAreNa ca paJcamyAssAmAnyaparvatithitvamastyeva / kAlakAcAryeNa pradhAnaparva tithitvasyaiva parivartanAt / parvatithitvaM ca niyatArAdhanAdhikaraNatvam / taccASTamIcaturivAnyAsAmapi tithInAmastyeva bahvInAm / jainAgameSu tathA darzanAt / tathAhi - AvazyakacUrNo - " aTThamIpannarasIsu ya niyameNa havija posahio" iti, vyavahAravRttau - eteSu cASTamyAdidivaseSu caityAnAmamyaksatigatasusAdhUnAM vA avandane pratyekaM prAyazcittam" iti / zrItattvArthadIkAyAM hAribhadrIyAyAM " pratipadAdiSu aniyamaM darzaprati, aSTamyAdiSu niyamaH" iti zrItattvArthasiddhasenaTIkAyAM "anena cAnvAsu tithiSu aniyamaM darzayati, nAvazyaMtayA'mbAra kartavyaH, aSTamyAdiSu tu niyamena kAryaH" iti / ebhirvacanairaSTamyAviSu parvatithiSu bahvISu tapaso niyatatvasya spaSTameva prativAda: nAt / etena madhyasthena saptamavivAdArambhe nirNayapatrasya navamapRSThe-"pAkSikaM pratikramaNaM caturdazItithiniyatamArAdhanaM, tathA zrIvatsarikaM pratikramaNaM bhAdrapada zuklacaturthIniyatamArAdhanamiti I Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) kA yavacanA [zAsanaArAdhane tithiniyate iti no nirNayaH" iti svanirNaya uktaH sa svasmA eva roceta, nAnyebhyazzAstrasaMskRtamatibhyo vidvadvarebhyaH / evaM ca paJcAGge kSaye dRSTe sati paJcamyAH parvatithitvena tasyAH kSayAsambhavAt tatpUrvasyAzcaturthA api kAlakAcAryavacanAttatparvatithitvaprApteH tasyA api kSayAsambhavAt tatpUrvasyAstRtIyAyA eva kSayaH sidhyati / etadabhiprAyakameva sAgarAnandasUrivacanamiti na tatra doSalezo'pyudbhAvayituM zakyate / - jItavyavahAreNA'pyayamevArthassidhyati / jItavyavahArasvarUpaM ca sthAnAGgasUtre paJcavidho vyavahAra uktH| tadyathA (1) AgamaH (2) zrutam (3) AjJA (4) dhAraNA (5) jItaM ceti / tatra yadA vyavaharturAgamo bhavet tadA tenaiva vyavahartavyam / tadabhAve zrutena vyavahartavyam, evamanyatrApi pUrvapUrvAbhAve pareNa pareNa vyavahartadhyamityAdi / evaM jItakalpabhASye-"vatta-guvatta-pavatto bahuso Asevito mahajaNeNaM / eso u jItakappo paMcamao hoti vavahAroM" iti / asyAyamAzayaH-ekapuruSIyavyavahAro vRttH| dvipurupIyavyavahAra aNuvRttaH / tripuruSIyavyavahAraH prvRttH| tato'pikamahApuruSeNAsakRdAcaritastu jItamityucyata iti / zrIvijayadevasUrisAmAcAryAzca jItavyavahArasiddhatvaM suspaSTameva / tadetadane niruupyissyte|hiirprshne caivaM dRzyate-paJcamI tithiskhuTitA bhavati tadA tattapaH kasyAM tithau kriyate ? pUrNimAyAM ca truTitAvAM kutreti praznasyottaram-paJcamI tithiskhuTitA bhavati tadA tattapaH pUrvasyAM kriyate, pUrNimAyAM ca truTitAyAM trayodazIcaturdazyoH kriyate / trayodazyAM vismRtau tu pratipadyapi" iti / anenedamavagamyate pUrNimAmAvAsyayovRddhau trayodazyA eva vRddhirbhavatIti / na ca vijayadevasAmAcAryA jItavyavahArasiddhatve kiM mAmamiti zaGkanIyam / saptadazazatAbdIta Arabhya vivAdotpatcisamayaM yAvat rUpogacchIyena caturvighenA'pi zrIjainasarUna zrIvijayadevasati yena caturvidhanAta Arabhya vivAdAta kiM mAmamiti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gaccha jayapatAkA] (21) sAmAcArI samAcariteti tatkAlInairgranthaistAmrazAsanairAcAraizcAvara gamyate / adyApi vivAde'trAsaMpRktaistaTasthaissarvairapi tapogacchIyairAcAryaissaiva sAmAcArI samAcAryate / zrImadAcAryavijayarAmacandrasUrINAM ye paramaguravaH teSAM paramagurubhiH zrIvijayAnandasUribhiH nijanirmitazrIjainatattvAdarzagranthe zrIvijayadevasUrigacchIyatvameva svasya pratyapAdi / kiJca-AcAryazrIvijayadevasUrINAmanupamaM pANDityaM apratihataM pratibhAvaibhavaM cAdyApi paNDitavaraisstUyata eva / yato nyAyavizAradaH zrIyazovijayopAdhyAyairnijanirmitajJAnasAgare gacche zrIvijayAdidevasuguroH svacche guNAnAM gaNaiH, - prauDhiM prauDhimadhAni jItavijayaprAjJAH praamaiyruH| tatsAtIrthyabhRtAM nayAdivijayaprAjJottamAnAM zizoH, * zrImannyAyavizAradasya kRtinAmeSA kRtiH prItaye // iti devasUrigacchIyatvameva svasya pratipAdyate sma // evaM yazovijayopAdhyAyaprabhRtibhiH anyairapyAcAryavayaH bahubhiH "sUriH zrIvijayAdidevasuguruH tatpaTTabhAsvAnabhUt bhUyAstatsukRtAnumodanakRte grantho'yamujjRmbhatAt / " "jayati vijayadevassUriretasya paTTe, mukuTamaNirivodhakIrtikAntipratApaH / prathitapRthutapa:zrIH zuddhadhIrindrabhUteH, pratinidhiradhidakSo jaGgamaH klpvRkssH||" ityAdinA stutikadambakena zrIvijayadevasUrIn sagauravagarimaprazaMsadbhiH zrIdevasUriMgacchIyatvamevAtmanassAdhvaGgIkRtam / te ca sarve'jyAcAryAn mahApuruSatvena samAdRtAvanta eveti taistaiH pramANairavagamyate / atazca jItavyavahAratvasiddhaye'pekSiteSu caturvazeSu yaH prathamo'zo yugapradhAnasadRzAcAryapravartitatvamiti tadatra nirvivAda prasidhyati / abhyupagatazcAyamaMzo madhyasthenA'pi "yadyapi AcAryazrIvijayadevasUrayassaGghapradhAnA. Asan" iti bruvatA / (1) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22) parvatiyInAM TippaNAnusAreNa paramArthata eva zyavRddhisvIkAre tattattiviSvanuSTheyamArAdhanaM luptaM bhavediti tadalopAya zrIvijaya devasUrINAM pravRttiriti tadAnIMtanavyavahArAdAcAryAntaravacanAsa spaSTameva pratIyate / (2) pUrvamuphpAditarItyA kenApi zAstreNa saha tatpravartitadharmala virodha na pazyAmo vayam / yadatra madhyasthena virodhodbhAvanAya ye kecana hetavaH pratipAditAH te sarvathA na hetavaH, kintu hetvAbhAsAH iti zrImadbhiH paNDitaprakANDaiH zrItulAkRSNajhAmahodayaH svanikace samyanirUpitamiti na tatra punaH piSTaM piSyate'smAbhiH / evaM ca 'api kA kAraNAgrahaNe prayuktAni pratIyeran , tevadarzanAdvirodhasya,' iti ziSTAkopAdhikaraNasUtreNa maharSicaiminIyena "vaidikaiH smaryamANatvAt tatparigrahadAya'taH" iti smRtyadhikaraNasiddhAntanyAyena ca, adyayAvadbahubhiH jainAcAryaH akigIta paramparayA parigrahAcca tatprAmANyaviSaye na kApi sNshiitiH| __ evaM ca jainAcAryaH bahubhiranumatatvaM saMvignagItArthairapratipepileca sidhyati / sati caivaM jainazAstreSu jItavyavahArasya prAmANyasiddhayeM ye'pekSitAzcatvAro'zAH (1) yugapradhAnasadRzAcAryapravartitatvam / kimapi viziSTaM prayojanamuddizya pravartanam / (2) pravartitasya dharmasya zAstraissahAvirodhaH (3) saMvinagItArthAcArapratiSedhitvaM bahubhiranumatatvaM ceti te sarve'pyatra samagratayopalabhyanta eveti zrIvijayadevasyulikhitAyAM sAmAcAryA jItavyavahAratvaM sarvathA sidhyvek| na ca pAzcAtyaiH kaizcidanaGgIkArAt kathaM sarvAnumata prAmA miti vAcyam / na hi tathA katipayAnaGgIkAraH prAmANya vihAra mISTe / mahAjanairbhUyaH parigrahasyaiva prAmANyavyavasthApakatvAt / katipayAparigrahasya hetvadhikaraNanyAyena kAraNAntaramUlatvasyAni sambhAvayituM zakyatvAt / sAmAcArIpravartanakAli kaidika cAraniSiddhatvAcA madhyasthenA'pi tavanirupamAmA............. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23) adya catvAriMzajainAcAryAH prAyo vidyamAnAH santi / teSu varkasivA tricaturAnAcAryAn sarve'pyAcAryAH zrImadAcArvadevamUripratAsamAyarImeva samAcaran samAcaranti ca / ye nAma kecit vicarA idAnIMtanA nA'jumanyante te'pyetadvivAdotthApanakAlAn pUrva tAmeva sAmAcArI premNA samAcaraniti sapramANe nikapayituM bkaate| kiMbahunA, etadvivAdotthiteravyavahitapUrvakAlaM yAvat AcAryazrIkjikrAmacandrasUrayo'pyenAmeva sAmAcArImanuranta pAsamiti / ataca zrImadAcAryavijayadevasUripradarzitAyAM samA kA prAcInAcAryapratiSiddhatve kimapi pramANaM AcAryasammati bhAbahI pradarzayitumanuvan "yadyapyAcAryAH zrIvijayadevasatyavAnA Asan tathApi bItavyavahAra evaasiddhH| taddha - devasUsmitAsAmAcArIpramANaM tu dUrAdevA'vasthitam" iti kebalaM savAmjAlenaiva tat sthApayan madhyasthaH kenApi nigUdeva kAraNena sudUraM nIta iti pratibhAti / zrImadAcAryaskhAmarAnandasUribhiH svamataparipoSaNAya madhyasthAya madarzita anyeSu "zrItithihyAnivRddhivicAraH" iti zrIkoTadivaH patracatuSTayAtmako granthaH kazcillaghukAyaH / so'pramANamiti mAyAlAzvaH / tadupodvalanAya tena pratipAditAsu yukkiA mAnAmikI bukiH catuSpAtmakassa iti / tadasaGgatam / kahi mAlakatvaM prAmANyAviSaTakam aprAmANyApAdakaM va kavidarabhutaM vA / badyevaM sAMsvayogavedAntazAstrANAM mUThabhUtAni svAti kAroveva patreSu samApberaniti kathaM teSAmprAmANyamApana shivaarvet|n ca tat sarvathA madhyasthasthApISTamiti manyAmahe / sAmanye zApabAhulyadarzanamadhaprAmANve heturuto madhyakhena / kAmidaM yuktavaraM manyate madhyastha iti na kyamutprekSituM amH| vAyatsampradAyapranyAssarve'pi prAyaza etadrUpA evophlabhyante, kvataHzamAyasindasAsvIkAre'niSTApattidarzanaparAH same'pi dharma gurutaraM manyA sarve'pi prAva naparAH same Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) ... [zAsana granthAH aparaM teSu nindA zApo vA na nindAyai zApAya vA prAvartetAm / api tu nahi nindAnyAyena pratipAdyaviSayastavanAya / nahi nindA nindyaM nindituM prvRttaa| api tu vidheyaM stotuM iti hi tannyAyasvarUpam / atazzApAdInAM svArthe tAtparyAbhAvAnna prAmAH NyavighaTakatvamaprAmANyApAdakatvaM veti siddham / idaM ca niHsaMdigdhamavagamyate-yaH zrIsAgarAnandasUribhiH madhyasthAya pradarzito laghukAyo granthaH sa na taiH svayaM praNIta iti / yato madhyastha eva spaSTamaGgIkaroti sa grantho vaikramIyapaJcanavatyuttarASTAdazazatavarSAt (1895) pUrvakAlika iti / yAvat sa grantho na pramANAntarairvirandhe, na vA pramANAntarairbAdhyate tAvat ko vA kathaM vA tasya prAmANyaM vihantumISTe ? / evaM ca kazcit kaJcana pakSaM madhyasthasya purata upasthApya tatparipoSaNAya prAcInaM kazcana granthaM mahAjanaparigRhItaM nirdizati cet pramANAntarAviruddhaM tasya svakapolamAtrakalpitairhetvAbhAsairnirasanaM na madhyasthasya prauDhimAnamAvahati / * anyacca zrImadAcAryasAgarAnandasUripradarzitAnAM sarveSAM granthAnAM nirmUlamaprAmANyamApAdayan madhyasthaH jainAgamAnAM sarveSAmeva prAyaH zo'prAmANyakukSau pAtayitumicchatIti kiyadidaM sAhasaM madhyasthasyeti vibhAvayantu vipazcitaH / tathAhi-"dRSTAH khalvasmAbhiH kAzcana mudritAH pustikAH yAsvAcAryazrIsAgarAnandasUrINAM abhiH pretena prakAreNomAsvAtivacanasya vyAkhyAH kRtA dRzyante, kintu AcAryazrIsAgarAnandasUribhiH svamatasiddhaye tA anupanyasyadbhiH smiiciinmevaanusstthitmitybhipreyte'smaabhiH| uparinirdiSTamatapatrakamiva tAsAmapi prAmANyaviSaye saMzItireva nazcetasi" iti pUrva madhyastho vadati / anantaraM ca "svAbhimatasiddhaye yAni zAstrANi samupanyastAni tAni ca zAstrAbhAsAnyeve"ti vadati / etenedamavagamyate-"kSaye pUrvA tithiH kAryA, vRddhau kAryA tathottarA" ityumAsvAtivaca praghoSatvena prasiddhasyAsya vacanalyAcAryazrIsAgarA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapatAkA] (25) nandasUrisammatArthopaSTambhakAni santi bahUni pramANAni yAyalambenaiva zrIsAgarAnandasUribhiH vacanasyAsyaitAdRzo'rtho vayete, na svabuddhibalamAtramavalambya / teSu ca kAnicit taimadhyasthAva na pradarzitAni / paraM madhyasthena svayameva dRSTAni / kAnicittaiH pradarzitAni / tAnyapyapramANAnyeveti sudRDho madhyasthasya vizvAsa iti / evaM vadatA madhyasthena svAbhiprAyapoSakANAM labdhaprAmANyapadavIkasya kasyApi granthasyApradarzanena prAyassarve'pi jainasampradAyIyA vAGamayA aprAmANyakUpe pAtitA na veti jainasaGkA evonmIlitalocanA vivecayantu // kiJca AcAryazrIsAgarAnandasUribhiH "kSaye pUrvA tithiH kAryA" ityasya parvatithimAtraviSayakatvaM yadupavarNitaM tatkhaNDanAya pravRtto madhyasthaH SaSThavivAdapadamadhye evaM kathayati-"prakaraNAccedayaM pravibhAgaH parvatithInAM prApnotIti cedAcAryazrIsAgarAnandasUrayo manyante tadA prakaraNaM nAmAtIva durbalaM pramANaM vAkyArthanirNaya iti brUmaH" iti / tat kiyadajJAnamUlakamiti apalApo vA vastusthiteriti vibhAvanIyam / yato "vAkyAtprakaraNAlliGgAdaucityAdarthanirNayaH" ityarthanirNaye prakaraNasyApi kAraNatvamudghoSayanti vAkyArthako vidAH / saindhavamAnaya ityAdau vinA prakaraNaM kathaM vA'rthasya nirNayazzakyate kartum ?, nedaM prakaraNamasmadabhipretam / kintu tAyIkam / tacca zrutiliGgAdyapekSayA'tidurbalamiti cet-aho! mImAMsakamUrdhanyatvamAtmanassAdhu prakaTitam / kiM tat svarUpata eva durbalam? uta pUrvapramANasamavAye?, yadi svarUpataH tarhi kathaM prayAjAdInAM darzapUrNamAsAdyaGgatvam ? / 'samidho yajati' 'AjyabhAgI yajati' ityAdiSu hi vidhiSu iSTavizeSAzravaNAt samidyAge na bhAvayet ityetAvanmAtrokau kiM bhAvayedityutpannAyAmAkAMkSAyAM prakaraNasamarpitayoreva darzapUrNamAsayoruddezyatvamaGgIkRtya tadvAcakapadakalpanayA pradhAnavAkyena vA sahaikavAkyatAdikalpanAdvArA zA.ja.pa. 4 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) [ samavAkyArthaniSpAdanamiti mImAMsakamaryAdA / uktaM hi pArthasAraNa mitrairvyAyarakSamAlAyAm - kacit prakaraNAdyanumeyA / yathA 'darzakUrNamAsAbhyAM svargakAmo yajeta' 'samidho vajati' itmanayostamidupetA darzapUrNamAsabhAvanA kartavyA ityevaMrUpaikavAkyatA kalpyate' iti / atha pUrvapramANasamabAya eva daurbalyamityucyaita tarhi kiM tat pUrva pramANaM madhyasthasvAbhipretaM ! yadapekSayA tema prakaraNasya daurbalyaM nirUpyate ? | yadi kiJcidabhipretaM tarhi tat kuto mopanyastam ? / tadnupamyasanaM tadabhAvaM madhyasthasya tadviSayakamajJAnaM vA sUcayati / evaM ca prakaraNabAdhakasya kasyApi pramANasyAbhAvAt "kSaye pUrSA tithiH" iti sAmAnyataH zrutavApi tithipadasya prakaraNAt parvatithiparatvameva nizcIyate / grathA "prAanti brAhmaNA odanam" ityAdhAnaprakaraNe paThile AdhAnAGga bhUtamajhaudanaprAzanArtha brAhmaNavidhAyake vAkye'vizeSa zrutasyA'pi brAhmaNapadasya prakaraNAdAdhAnAGgatayA vihitAdhvaryyAdi RtvimAaparatvaM tahUt / atazcAcArya zrI sAgarAnandasUribhiratra tithipadava paryatithiparatvaM yaduktaM tat atIva saGgataM zAkhAnugataM cetyatra na saMdehavo'pIti siddham / " evaM 'vArAdhanAyAM parvatitheH paramArthataH kSayo vRddhirghA mAli iti zrIsAgarAnandasUrINAM matam / tacca tairyathAvadupapAditameva / pramANairapi tadupaSTabhyata eva tathAhi - " abhivahniyavaccare janma ahiyamAso paDati to AsADhapuNNimAo vIsatirAte gale bhaNNati-ThiyAmoti" iti mizIthamcUrjiMgalaM vacanam / aspAyamanuvAdaH - abhivarddhitasaMvatsare yadA'dhikamAso bhavati ta ASADhapUrNimAto viMzatau rAmiSu gatAsu bhaNati yat varSa sthitAH sma iti / prAcIna jainajyotirgaNitAnusAreNa paJcavarNAtmake yuge yugamadhye pauSamAsasya yugA se vASADhamAsasyeti dvayorena mAsayorvRddhirbhavati / tatra yugamadhye pauSamAsasya vRddhI satyAM bhASA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janatAsi ] (27) DapUrNimAyAtsattvena taduktisambhave'pi ArSADhamAsatva yugAnte vRddhau satyAM sUryaprajJaptijyotiSkaraNDakAdizAstraprAmANyenaM avazyaM kSayaM pratiyA dvitIyASADhapUrNimAyA upAdAnamayuktameva syAt / tadupAdAne 'vArAdhanAyAM tasvAH kSayAbhAvaH spaSTaM pratIyate / evaM praznasya tRtIyolAse - ekAdazIvRddhI zrIhIravijayasUrANA nirvANamahimapauSadhopavAsakRtyaM pUrvasyAma parasvA vA kutrADamuTheyam ? iti praznasyottaratayA "audavikyaikAdazyA zrIhAravijayasUrinirvANapauSadhAdi viSaiyam" ityuktam / atrApyekAdazyA! paramArthato vRddhisvIkAre ubhayatrAdayikatvasattvana audavikyAmaikAdazyAmiti kathanamasaGgataM syAt ? / tenAvagamyate -vastutaH parvatithervRddhyabhAvenaikaivaudayikI ekAdazI bhavati / tasyA va zAstrata ekasyAmaiva prAptAyomaudayikyAmekAdazyAM pauSadhAdyanuSTheyamiti / 1 madhyastha svarUpaM tatkartavya ca // atha ko nAma madhyasthaH ? kiM tasya svarUpaM ? kathaM tena bhAvyaM ? itIdAnIM kiJcidiva vimRzyate - vivAdAspadayoH pakSayormadhyavartI naikatarapakSapAtI kacidapyanAgrahI vicAracAturIdhurINaH zAstrIyarsaskAra saMskRtamatiH prekSAvAn paNDitapraverazca mAdhyasthye sthApanIvoM, 'yo vivAdAspadIbhUte viSaye pakSadvayamapiM yathAvadavabudhvaM nirNayApekSiptamyArthasaJcArapurassaraM nirupadhitameva pakSa nirNayitunITe veca efer zAstrIya padho na manAgapi pracyavate / prakRtamadhyasthaM tu niyamA hapte na stokamapi spRzanti / nirNayapatrasva tadIyasyAyalokamena spaSTamidamavagamyate - yanmadhyasthamahAzayo'yaM kasmiMzcit pakSe sAmahaM patita evaM sam tatpakSasthApanameva manasi nizcinvAnaH kevalaM pradarzanAyaiva paraM svasya madhyasthatvamabhibhavatIti / tathAhia maidhyasthama vicArya nirNayArtha daza vivAdapadAnyutthApitAni / vaizrobhavasAdhAraNairbhAvyam / paraM na tathA dRzyate / kevalaM sAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) [zAsananandasUryupasthApitAnyeva zAstrANi / yuktIzca vicArapathamAnIya tatra svamanISitaM nirNayamadAnmadhyasthaH / vivAdapadeSu aSTamanavame eva mukhye vivaadpde| anyAni tu tadupaSTambhakAni / tatrASTamaM vivAdapadamevamupapAditaM madhyasthena-AcAryazrIsAgarAnandasUribhirumAsvAtivacaHpraghoSatvena prasiddhasya "kSaye pUrvI tithiH kAryA, vRddhau kAryA tathottarA" ityasya zlokArdhasya yo'rtho'bhipretaH santi vA tadarthasAdhakAni zAstrANi ? vidyate vA samarthoM jItavyavahAraH' iti / atra yathA AcAryasAgarAnandasUrisvIkRte pakSe zaGkotthApitA tathA pakSAntare'pyutthApanIyA sA vivAdapadatAmApAdanIyA caasiit| tannaiva kRtam / tena spaSTamavagamyate madhyasthasya vicAravimarzAdeH pUrvamevaikapakSakaTAkSaH pakSAntarapatitatvaM ca / evaM svAbhilaSitameva svamanasi vighUrNamAnaM 'kSaye pUrvA' ityasyArthavizeSaM navamavivAdapadaviSayatAmApAdayati / tadidamazAstrIyam / parapakSadvayaniSThayuktAyuktatvapramANapathArUDhatvatadanArUDhatvalokavyavahArasiddhatvatadabhAvAdivicArapUrvakanirNayapradAnaM hi madhyasthakAryam / na tu svAbhimataM pUrvanirNItamartha nirNetuM svayameva niyojyate madhyasthaH / tena spaSTamidamavagamyate-pUrvameva kasmiMzcit pakSe patitvA taM cAtmIyaM kRtvA vizadatameva pakSapAtitA madhyasthasya / dazamaM vivAdapadamapi tadevAvadyotayati / antato madhyasthasya naigamiko vyApAro'yamatitarAmAsmAkInaM ceto vismApayati / yadayamAcAryasAgarAnandasUrINAM mataM prAcInairAcAryairbahubhissamAhatamapi nAdriyate |taiH pradarzitAni pramANAni zAstrANi ca pramANAbhAsatA. maapaadyti|jiitvyvhaarmpi taiH pradarzitaM nAGgIkaroti |jiitvyvhaarsiddhye ca tairudAhRtAni zAstrAbhAsAnyeveti na jItavyavahArasiddhiriti bruvan ,zrIvijayarAmacandrasUribhistu svamataparipoSaNAya na kimapi zAstramAgamo vA prAdarzi, kevalaM svakalpitAbhiryuktibhirevAtmIyAmiHtacasvamataM samarthitaM! "te svAbhimataM pakSaM prAsApa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapatAkA] (29) yanniti svasiddhAntapratipAdanaM caibhiH prabalAbhiyuktibhissamarthitam / Adhunikai nairabhyupagate paJcAGge tithyAdiparivartanamasahamAnaiH zrIsAgarAnandasUrINAM pratipakSatvaM svIkRtaM prabalAbhiyuktibhizca svAbhimataM samarthitam" iti madhyasthalekhanAdevA'vagamyate / evaJca kevalaM yuktibalamAtramavalambya svasiddhAntaM sAdhayituM pravRttAnAM AcAryazrIvijayarAmacandrasUrINAM mataM poSayituM zrImadAcAryasAgarAnandasUribhiH AgamAnusArisvamatapoSaNAya madhyasthaM prati pradarzitAni sarvANi pramANAni madhyasthenA'pramANIkRtAni zAstrANi ca shaastraabhaastvmaaniitaani| prAcInAcArazca pRSThIkRtaH, zAstramaryAdollahitA smuulaa| prAcInAstatsaMpradAyAcAryA api atathAkRtAH antataH svAtmApi, ityAdikAn doSapUgAn tadIyanirNayapatre nibhAlayamAnasya kasya vA prajJAvato mano na vismayapadamArohet / itareSvapi vivAdapadeSu keSAJcidutthitireva na ghaTate, keSAzcitparasparaM virodhaH, keSucidekenetarasya gatArthatA, keSucitsvoktivirodha ityAdayo doSAssAdhu samudghATitAH paNDitapravareNa zrItulAkRSNajhAmahodayena svakIye AgamAnusArimatavyavasthApanAkhye granthe te tata evaa'vgntvyaaH|n punasteSAmihA'pi punaruktirapekSyate / nisskRssttaaNshH| etAvatA prabandhena jainAgamAnAM yathAvadanuzIlanena prAcInatadAcAraparizIlanena mImAMsArItimanusRtya vicArakaraNena prAcInAcAryasammatyanusAreNa jItavyavahArAnurodhena jainasaGghIyamataparyAlocanayA cA'dho nirdiSTa eva rAddhAnto nirvizayaM nirgalati (1) "kSaye pUrvA tithiH kAryA" ityasya vacanasya vaidikasaMpradAyAnusAriSu keSuciddharmazAstragrantheSu darzane'pi zrImadAcAryomAsvAtibhiH svIyatapaHprabhRtyanuSThAnAya jainasaDApekSitArAdhanAGgabhUtaparvatithiviSayavivecanAya tatsamAnAnupUrvIkAyA eva vacanavya teruddhoSaNAt vacanasyA'syomAsvAtivacaHpraghoSatvena prasiddhissAShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 30 ) meSa sarvathA / tasvA'rthastu laukikaTippaNe vaidi kasyacidamIcaturdazyAdeH parvatitheH kSayI dRzyate tadA ArAdhanArtha parvatitheH kSayAsambhavAt tasyA audayikI tvAvazyaMbhASAca zAstreNAnena pUrvAparvatithigatamaudavikItvaM kSINatvenodayAsaMsparzitvaMma Tippane nirdiSTAyAM parvatithau vidhIyate / tena vASTamyAmaudayikItvaM vidhinA bodhyate / audayikItvAccA''rAdhanAnuSThAnaM tasvAm / evaJcImyA audayikItve bodhite saptamyA aparvatithestada bhAvarUpaH kSayo bhavatIti sA kSINetyucyate / na tu saptamyAmaSTamItvaM vidhIyate madhyasthoktarItyA / tasyAzakyavidhAnatvAt, zAstrAMnanugatatvAzca / kadA'pi zAstrasyA'zakyArthavidhAne tAtparyAbhAvAt / zAsana (2) evaM "vRddhau kAryA tathottarA" ityazasthAspi laukikaTippaNe kasyAzcitparvatithervRddhI dRSTAya tasyA dinaiye'pyudacanyApitvena pUrvasminparatra vA dine vikalpenA'arAdhanAnuSThAne prApte pUrvasyA audayikItvaM parisaMkhyAyate / pUrvasthAH parasvA vA'niyamena parvatathis prApta pUrvasyAH tatprAptidazAyAM parasthA avApto yastadezastatpUraNarUpI niyamo vA kriyate / evaJca parasyA audavikatve prApte pUrvasyAstadabhAvena tatpUrvasthA evaM paramArthato vRddhisiddhA / yathA aSTamyAdervRddhau laukikaTippaNe dRSTAyAM tatra dvitIyasyA aSTamyA evaudayitvabodhanAt pUrvasthA aSTamyAstadabhAvena tatpUrvatamyAH saptamyA eva vRddhirmantavyeti ayamevArtha sAdhIyAm / (3) evaM parvAnantaraparvatithisthale pUrNimAyAbhamAyA vA zINAyA tasyAH niyatArAdhyatvena kSayAsambhavAt tatpUrvatayA caturdazyA tavA audamikItva saMpAcA''rAdhana kArya syAt paraM caturdazyA api patithitvena tasyA api kSayAsambhavAtpUrvasyAstrayodazyA evaM kSayaM kRtvA tatraiva caturdazyArAdhanaM kAryam / na tu madhyastho karItyA ekasyAmeva caturdazyAmArAdhanaiva kAryam / "maikaH kuryAt samAne'hani karhicit" iti vaidikasampadAsa zrI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapatAkA ] (31) mAnasyAyatvenaika sitArAdhamadvayasyA'nanuSTheyatvena tAdRzyA madhyakhoceH svakapolakalpitatvAt / (4) evaM satraiva tayorvRddhau uttarasyAM pUrNimAbAmamAyAM kA pUrNimAdinimittakamArAdhanaM, pUrvasyAM ca tasyAM caturdazInimittAtadhanaM kAryam / tathA ca trayodazyA eva tattvato vRddhirbhavati / (5) evaM bhAdrapada zuklapacamyAH kAlakAcAryeNa kenA'pi nimivizeSaparvatidhitvanivAraNe'pi sAmAnyaparvatithitvasattvAt tathA api kSayAsambhavAttadArAdhanaM caturthyAM syAt paraM tasyA api parvatithitvena kSayAsambhavAttadArAdhanaM zAstrataH kSINatvamApAditAyAM tRtIyAyAmeva kAryam / evameva tatra vRddhiviSaye'pyavagantavyam / tasmAtsarvAnantaraparvatithiSu TippaNyanusAreNa kSaye vRddhau vA jAtAyAM paramArthataH pUrvatarasyA aparvatithereva kSayavRddhI kArye / na tu parvatitherityevArthassA dhIyAn / (6) kalyANakatithiviSaye tu parvatithInAmapi kSayavRddhyoH prasatayornA'sya zAstrasya pravRttiH / kintu pracuravyavahArAnusAraNameva tatra zaraNam / (7) vijayadevasUrisaMmata sAmAcAryA anekairmahApuruSairAcaritasyAt etadvivAdItthAnAtpUrvaM vivAdakartRbhirapyAcaritatvAt zAstrAnugatatvAcca jItavyavahArasiddhatvaM nirvivAdameva / (8) laukika TippaNasya paJcAGgasya vA laukikaviSayamAtre prAmANyaM bhavitumarhati, na lokottaraviSaye / tasyAddRSTarUpatvena zAstrasyaiva tatra prAmANyaucityAt, atazca TippaNazAstrayoH parasparaM vizeSe zAstrasyaiva prAbalyAt tasya prAmANyamabhyupagamya tadartha evAnuSTheyaH / na TippaNapratipAdito'rthaH / ato lokottaraviSaye na pazcAGgamAnasya prAmANyam / (1) zrImadAcAryavikrama devasUrINAM tatsaMbhatasAmAcAryA jIvAbahAratvasiddhaye me ca catvAro'zA apekSitAH (1) yugapradhAna saha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (32) [zAsanazAcAryapravartakatvam (2) kimapi viziSTaM prayojanamuddizya pravartanam (3) pravartitasya dharmasya zAstraissahA'virodhaH (4) saMvignagItArthairapratiSedhitvaM bahubhiranumatatvaJceti te sarve tatra santItyatra na vivAdalezo'pi / (10) rAmacandrasUriparigRhItasyA'rthasya asaMskRtayodhapurIyacaNDAMzucaNDupaJcAGgasya vA''dhunikaireva kaizcijjainasaGghaH parigRhItatvasya madhyasthenaivokatvAt prAcInAcAryAparigrahAcca tasya jItavyavahArasiddhatvaM aMzato'pi nAsti / tripuruSAdhikamahApuruSaparaMparAnuSThitatvasyaiva jItavyavahAratvasAdhakatvAt / (11) zrImadAcAryasAgarAnandasUrINAmabhipretaM matamAgamAnusAryapi prAcInAcAryAhatamapi jItavyavahArasiddhamapi zAstrIyamArgAnusAryapi anabhyupagacchansvamatapoSaNAya taiH pradarzitAnAM zAstrANAmapyaprAmANyaM AbhAsatvaM vA''pAdayan kevalayuktimAtrAvalambinaM prAcInAcAryAnAdRtamapi zAstrAnanugRhItamapi zrIAcAryarAmacandrasUripakSaM paripoSayan tatpakSapAtitAmevA''tmano madhyasthaH prakaTayati / __(12) pakSapratipakSayorvicAryatayA'vakAzamabhajatAmeva viSayANAM vivAdapadaviSayatAmApAdayan svamanISitamAtramartha vivAdapadakoTAvantarbhAvayan kvacitpUrvAparaviruddhaM ca kathayan madhyasthaH svasya tadanahatAmevA''vedayati / ete cA'nye ca bahavo doSAH madhyasthe, tatkRtanirNayapatre ca sAdhu samudghATitAH paNDitapravaraiH zAstramarmajJaiH zrItulAkRSNajhAmahodayaiH svakRte AgamAnusArimatasthApanAkhye nibandha iti te tata evaa'vgntvyaaH| atazca "kSaye pUrvA tithiH kAryA, vRddhau kAryA tathottarA" ityumAsvAtivacaHpraghoSatvena prasiddhasya zlokArdhasya yo'rthaH zrImadAcAryasAgarAnandasUribhirupavarNitaH sa evA''gamAnusArI pramANoShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapatAkA] (33) pabRMhitaH jItavyavahArasiddhaH paramparAhataH bahutarajainAcAryAnumatasAdhutarassavaijainasaGghassAdaraM grahaNamarhatIti sudRDhaM vayaM manyAmahe // kiJcinnivedayAmahe ca-sAnandamidaM yat bhUtabhAvanasya karaNAmUrterbhagavataH zrIvizvanAthasya paramayA kRpayA paripUrtimagAdidaM vyavasthApatramiti / sarvo'pi jano vizeSataH prekSAvAnabhivAJchati iha loke prApya mAnuSaM janma tatsAdhyamanuttamamanitarasAdhAraNamaihikaM phalamanubhaveyaM yAvajjIvaM pretya ca lokAntare'pi niravacchinnasukhAnubhavaikabhAjanaM prabhUya ante'punarAvRttilakSaNe mokSe AtmAnaM paryavasthApayeyamiti / satyapi ca dArzanikeSu mokSasvarUpaviSaye vaimatye tadastitAyAM na ko'pi vivadate vinA cArvAkamekam / sati caivaM tAdRzaphalAbhIpsavaH tatsAdhanAnuSThAne prayatamAnAH darzanapathAtIte tasmin svamativibhavamAtreNa kizcidapi nirNatumazaknuvAnAH tannirNayAya alaukikaM kiJcidAnAyAdikamapekSante tadA taistairAcAryavaryairatigahanaviSayavigAhanadhurINamativibhavavilasadvaiduSyaprakaH svIyAlaukikapAramArthikazaktimahinA sarvamapi vastujAtamaparokSIkartuM prabhaviSNubhirlokAnugrahaikaparAyaNaiH tAni tAni zAstrANi vineyamativibhavAnusAreNa viracayya yathocitaM grAhitAni, yadavabudhya janAH svasvocitaM svaracitaM ca kaJcana panthAnamavalambya tadanusAreNa tadvihitAni karmANi yathAvadanuSThAya svAbhIpsitaM phalamavAnuyuriti / tatra yaM prati yat pravRttaM tadanusRtyaiva pravarteta yadi tadAnImeva sa tattAdRzaphalabhAgbhavet nAnyathA, ityAcAryANAM sameSAmayaM DiNDimodghoSaH / "sve sve karmaNyabhirataH, saMsiddhiM labhate nrH|" / "khe sve dharme ratA nityaM, sidhyanti kRtino janAH // " ityAdipramANAnyapyamumevArthamupoddalayanti / evaM ca vaidikasampradAyasthAH svAbhilaSitasya aihikasyAmuSmikasya vA phalavizeSasya samprAptaye tatsAdhanadharmakarmapratipAdakAni pramANAnyanvi zA.ja.pa. 5 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34) [zAkhanacchanti yathA tadvadeva jainasampradAyaratA api svasvAbhilaSitamaihikamAmuSmikaM ca phalaM sampAdayituM svasvasampradAyAdRtAnyeva pramANAni sAmAcArI vA'nviSyAnviSya tatra pravartanta iti yuktatarameva / yato hyAcAryANAmetAdRzabhaktazraddhAlujanAnujighRkSayaiva prvRttiH| tatra ca prAcInAcAryapravartitAni bahUni pramANAnyavalambya tAni tAni karmANi jainasaGkhaH svasvAcAryopadiSTamArgAnatilaanena svazreyasAya samanuSThitAnyAsan / tatra mUrdhanyaM pramANamekaM "kSaye pUrvA tithiH kAryA, vRddhau kAryA tathottarA" ityumAsvAtinAmnA prasiddhiMgataiH prAcInajainAcAryaiH pravartitam / tatrA'pi pramANAntareSvivaikamatyenaikamevArthamabhisandadhadbhistaistairAcAryavaryairanuziSTA jainasaGghAH svAni lokottarANi karmANi kurvanta Asate sm| parantu kasmAJcanAlpIyasaH kAlAdArabhya prasiddhyA dvayojainAcAryavaryayoH zrIsAgarAnandasUrizrIvijayarAmacandrasUrimahodayayoH pUrvodAhRtavacanArthanirNaye samajani matabhedaH / jAte ca tasmin tattacchiSyAH svasvAcAryagrAhitAnAn svIkurvantaH, tadanusAreNaivArAdhanAdikaM karmAnvatiSThan / tenAnuSThAnadvaividhyesamutpanne tanmUlakaM jainasaGgreSu parasparaM vaimatyamapi prAdurbhavitumArebhe / tacca saGghahAnikaraM manvAnAH saGghahitaiSiNaH saGghAntargatA eva kecinmahodayAH ubhayorapyAcAryavaryayormataikyaM sampAdayituM prAyatanta / paraM yadA te tat duzzakamapazyan tayordvayorAcAryayormataM gRhItvA tatra yuktAyuktatvavicArapUrvakazAstrIyanirNayakaraNAya madhyasthaM kaJcana nyayojayan / tena ca madhyasthena kRte nirNaye'paripUrNatAM bahUn doSAn pUrvAparavirodhaikapakSapAtitvAdirUpAn yadA'pazyan tadA tannirNaye samutpannA'prAmANyazaGkAste tannirNayapatraM yathAvadvicArya samucitaM zAstrIyaM ca nirNayaM dAtumasmatsamIpaM tadupAnayan / asmAbhizca jainAgamAn prAcInatadIyAcAryasammatiM jItavyavahAraM ca yathAvatparizIlya mImAMsAzAstrAnusatayA paddhatyA suvimRzya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapatAkA] (35) nirNayaH kazcitpradIyate / vizvasimo vayam zAstrIyasaMskArasaMskRtamativaibhavA vidvattallajA nirNayamimamavalokya pritussyeyuH| guNaikapakSapAtino vidvanmaNaya ubhaye'pyAcAryA muditAntaraGgA bhaveyuH, jainasaGgAzca vyavasthAmimAM yathAvadavabudhya vItazaGkAH svasvAnuSTheyaM tapaHprabhRtikaM karmAnuSThAya, svAbhilaSitaM phalamaihikamAmuSmikaM vA saMprApya kRtakRtyA bhaveyuriti // (1) cinnavAmizAstrI mahAmahopAdhyAyaH, zAstraratnAka rAdibirudAnvitaH, adhyakSo hinduvizvavidyAlayadharmavijJAnavibhAgasya / paNDitasArvabhaumo, mImAMsAkesarI, vedavizAradazca, mAgha kRSNakAdazI. vai. saM0 2002, kAzI 29-1-46. (2) mahAmahopAdhyAyaH hariharakRpAlu dvivedI tarkAlaGkAravidyAratnAkaravidyAnidhipradhAnAcAryapaNDitavibhUSaNamahAmahA dhyaapkvidyaasaagrprbhRtibhiruupaadhibhirvibhuussitH|| (3) zvetAmbarajainasampradAyAnusAreNa parvatithivicAranirNayo 'yaM yathA zrImanmahAmahopAdhyAya paM. zrIcinnasvAmizAstripAdairmahAmahopAdhyAyapaM. zrIhariharakRpAluzarmaprabhRtizca pradattaH, sa ca prAcInajainAcAryasammato jItavyavahArAnuguNo mImAMsApaddhatyA suvimRSTa iti tasyaiva zvetAmbarajainasampradAyAnuyAyinAmaihikAmuSmikazreyaHsampAdakatve niHsaMzayA vayaM tamevopAdeyaM manmahe / nArAyaNazAstrI khiste mahAmahopAdhyAyaH sAhityAcAryaH, sAhityavAridhiH, sAhityavAcaspatiH, kAzikarAjakIyasaMskRtamahAvidyAlayapradhAnAdhyApakaH, sarasvatIbhavanAdhyakSazca / ghAsITolA, banArasasiTI. tA. 7-3-46 (4) zvetAmbarajainasampradAyAnusAreNa parvatithivRddhikSayaviSaye prAcInArvAcInapakSadvayaM samyagupapAdya pUrvAparapolocanAbhi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 36 ) [ zAsana mImAMsApaddhatyanumoditAbhiH zAstrayuktibhiH samyagAlocya yanmahAmahopAdhyAyapaNDitavara cinnasvAmivayyairvyavasthApitaM tatsarvaM paThitvA matvA ca prAcInAcAryAnumoditaH parvatithivRddhikSayAbhAvarUpo jItavyavahAraH sarvathA samIcIno yuktiyuktazceti pratibhAti / asyaiva vyavahArasyAnukaraNaM zreyaskaramitivadati / zrIumezamizraH mahAmahopAdhyAyaH em-e-DI-liT- prayAga vishvvidyaalyaadhyaapkH| tA. 10-3-46 (5) mahAmahopAdhyAyeti birudena vibhUSitAH / nAnAzAstrasuniSNAtA mImAMsAratnabhAskarAH // siddhAntasthApanAdakSAH zrI cinnasvAmizAstriNaH / dharmazAstraM samAlocya miimaaNsaashaastryuktibhiH|| tithivRddhikSayau sUkSmaM pravicAryya manISayA / anavadyasvasiddhAntaM yamatra samupAdizan // sa jainAgamasi - ddhAntAviruddhaH sampravarttate / niSkampo yuktyavaSTambhaH pramANenopabRMhitaH // jainAstadanusAreNa carantaH kRtyapaddhatim / aviyuktAH svadharmeNa bhaveyuriti no matam // iti mahAmahopAdhyAyazrIkAlIpadatarkAcAryyazarmaNAm kalikAtArAjakIyasaMskRtamahAvidyAlayaprAcya vibhAgIyapradhAnAdhyApakAnAm / 29-3-46 (6) jainasampradAyAnusAritithivRddhikSayaviSayakaM vyavasthApatramidaM samyagavalokitaM mayA / tatra sarve viSayAH prAcInajainAcAryAnumoditAH mImAMsAzAstrapaddhatyA sAdhu parizIlitAH zAstrIyasaMpradAyAnugatAH sattarkopabRMhitAH sahRdayahRdayaMgamAzca paridRzyante / ataH prAcInasadAcArAnuSThAnazraddhAlubhirArhatasamayAnusAribhiH sarvaissamAdaraNIyamidaM vyavasthApatramiti sudRDhaM vizvasimi / api ca, vyavasthApatramidaM AcArazAstrArthavyavasthApanApekSitAnabhiSvaMgAdiguNabhAvitamiti sudhiyaH svata eva vidAMkuryuH / iti zrIrAmanara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapatAkA] (37) siMhAcAryaH mahAmahopAdhyAyaH, vidyAratnAkaraH, zrIve GkaTezvaraprAcyavidyAvibhAgAsthAnavidvAn / tA. 1-3-46 (7) jainamatasaMpradAyanirNAyakatanmatIyaprAcInAcAryaiH praNIta dharmazAstrAnusArivyavasthApatraM samavalokya iyaM vyavasthAtatsaMpradAyasaMmateti nizcinumaH / mahAmahopAdhyAyazrIsetumAdhavAcAryaH, vidyAmArtaDAdhupAdhibhUSitaH zrIpaTTapuravirAjamAnazrIveMkaTezvarasaMskRtamahAkAlAzAlApadmasarovara (niriccAnUra)kSetravirAjamAnadvaitavedAntakalAzAlayoradhyakSapadena vibhUSitacaraH, mAgha vadi 11-2002. 27-2-46. (8) jainAcAryayoH zrIsAgarAnandasUrizrIvijayarAmacandrasUri mahAzayayoH pakSapratipakSalekhau tatra madhyasthanirNayazceti sarvamidamAlocayituM mayA yadyapi samayo nAsAditaH, athApi mImAMsakapravaramahAmahopAdhyAyazrIcinnasvAmimahodayavyavasthAyAM zAstrIyAM paddhatimavalambya pakSapratipakSayormadhyasthani yasya ca vicAraH kRtH| jainAgamAzcApi mahAbhAgairetaiH samyagAlocitA vivecitAzca / etaizca pramANAni jainasadAcArAdikaM ca sAkSIkRtya zrIsAgarAnandasUrimahodayasya pakSaH samarthita iti mayApyetadanumodyate |-giridhrshrmaa caturvedaH (mahAmahopAdhyAyaH) jayapurasthaH) (jayapurIyamahArAjasaMskRtakaoNlejasya bhUtapUrvo'dhyakSaH) (mUlacandrasairAtIrAma-sanAtanadharma-saMskRtavidyApIThasyAdhyakSaH) caitra zu. 9 saM. 2003 zikArapuranagare. (9) mayApyetaduparilikhitaM sarva shrssmnumodyte|-prmeshv rAnandaH (mahAmahopAdhyAyaH) lavapurasya sanAtanadharmakaoNle jaadhykssH| 10-4-46 (10) tithikSayavRddhivivekamadhikRtya jainAcAravivAde jainAgama: jItAcArAnumoditaM vastveva parbatithikSayavRddhyabhAvarUpaM tanmaShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (38) [zAsanatarItyA sAdhviti sammanyate-zrImanmAdhvasampradAyAcAryadArzanikasArvabhaumasAhityadarzanAdyAcAryanyAyaratnatarkaratna gokhAmi-dAmodarazAstrI / phA. su. 8-2002 kAzI (11) paNDitarAjazAstraratnAkarasarvatantrasvatanazrIrAjezvara zAstrI drAviDa sAGgavedavidyAlaya prinsipala / / (12) atra jItavyavahArAnukUlaM prAcInamatameva yuktamitya smAkaM mataM gIrvANavAgvardhinI sabhAsadAm / iti tathA ca parvatithInAM paramArthato vRddhikSayau na bhavataH iti sAgarAnandasUrimatameva yuktamiti paryavasannaM mataM prmaannyaamH|adhyaapkrtnN, nyAyAcAryaH harirAmazAstrI zukalaH (mantrI) sAGgavedavidyAlayAdhyApakaH / / (13) vyAkaraNAcArya-vyAkaraNavAcaspati zrIdevanAyakA cAryaH (sabhAdhyakSaH) (14) sAGgavedavidyAlayajyotiSAdhyApakaH nIlakaNThajyotirvid (15) sAhityAdhyApakaH sAhityatIrthaH gopInAthazAstrI maNDe lIkara (16) pUrvamImAMsAcAryaH vedAntazAstrI rAmacandrazAstrI khanaGgaH upAdhyakSaH goyanakAsaMskRta kaoNleja / 8-3-46 (17) athA'sminparvatithivicAre sarvasampradAyAnusAribhiH parva titheravazyAnuSTheyatayA tasyAzca zuddhAnantarabhedena dvividhatayA madhyAhnAdivyApitvavizeSAbhAve sAmAnyatayaudayikatvaprAptAvanyatravivAdAbhAve'pi kSayavRddhisthalepyaudayikatvavyavasthApanayA'vazyAnuSTheyatve kSayapUrvatitheraudayikaparvatiyitvavidhAyakatayA vRddhau paratithestathAtvaniyAmakatayA ca zAstramidaM pravartate "kSaye pUrvA tithiH kAryA, vRddhau kAryA tathottare"ti / tadidaM zAstraM vRddhikSaye parvatithau parapUrvatiSyorutkakarSApakarSoM bodhayatpUrvatithAveva vRddhikSayo bodhayati / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapatAkA] tadevaM sthite'STamyAdiparvatitheH zuddhAyAH paJcamIpUrNimA'mAvAsyAdi pUrvAnantaraparvarUpAyA anantarAyA vRddhikSaye parapUrvatithyoranuSThAnasiddhau parvavidhizAstrasya prAmANyaM sidhyati tadevaM sthite etatparyavasitAnukUlaM zrItulAkRSNAzAstrivyavasthAsamvAdi ma0ma0 zrIcinnasvAmizAstrikRtaM vyavasthApanaM sarvairapi jainasampradAyAnusaridbhiH pramANatayA grAhyaM taditaradapramANatayA heyamiti parAmRzati / paM. zrIbAlabodhamizraH, pradhAnAdhyApakaH, vedAntAcAryaH gavarnameNTa saMskRtakaoNleja, kAzI tA. 5-3-46 / (18) mahAmahopAdhyAya zrIcinnasvAmizAstrivaryaiH sampAditamidaM vyavasthApatraM parvatithivRddhikSayaviSayakam jyotizzAstrapramANitamiti saharSa sammanute / paM. baladeva mizrA, jyotiSAcAryaH, gavarnameNTa sarasvatIbhavanarIsarcakAryasampAdakaH, kAzI tA. 10-3-46 (19) mahAmahopAdhyAyacinnasvAmizAstrivaryapradattamanekairvidvadbhi ranumoditamidaM parvatithivRddhikSayaviSayakavyavasthApatraM jyotidharmazAstrapramANitamiti samarthayati zrIanUpamizraH, jyotiSAcAryatIrthaH bhUtapUrvapurAtattvAnveSakaH jyotizzAstrapradhA nAdhyApakaH, gavarnameNTasaMskRtakaoNleja, kAzI, 9-3-46 (20) zrIcinnasvAmizAstrI suvimalavilasatsarvazAstrIyadRSTiI mAMsAnyAyatatyA sukRticayakRte yAM vyavasthAmakArSIt / dRSTyA tAmadya hRSTvA "kathamapi kalaho, na kSaye parvatithyAmithyAvyAkhyAtRbhiH syAdi"ti dRDhamanasA jainasaGgha bravImi // 1 // iti phA0 zu0 saptamI ravI tA. 10-3-46 zrIbhUpanArAyaNazAstrI(jhopAkhyaH) vyAkaraNanyAyamImAMsAsAMkhyayogavedAntAcAryaH sAhityaratnazca kAzikarAjakIyasaMskRta (gavarnameNTasaM0) mahAvidyAlayAdhyApakaH / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) [zAsana(21) zrIpaNDitavaramahAmahopAdhyAyaizcinnasvAmimahodayaiH zvetA mbaradharmazAstrIyagranthaM jItavyavahArAdiJca dRSTvA tithivRddhyAdiviSaye nirNItaM zAstrIyatattvamanumanyate saharSam / tA. 2-4-46 anantazAstrI phaDake vyAkaraNAcAryaH, mImAMsAtIrthaH, vedAntavAcaspatiH, dharmazAstrAdhyApakaH gavarnameNTa saMskRtakaoNleja, kAzI. (22) jainaparvatithikSayavRddhiviSayako mahAmahopAdhyAyacinnasvA'mizAstrikRtaH "kSaye pUrvatithyuditasUryadine tatkarmAcaraNIyaM, vRddhau uttaradine, evaM tatkarmasaGkalpe'pi tAdRzatitherullekho yat tithiprayuktaM jainadharmabhirdhArmikakAryamanuSTheyamiti nirNayo'numanyate nenegopaalshaastrinnaa| prophesara, gavarname NTasaMskRtakaoNleja, banArasa. (23) zvetapaTAmbarajainasampradAyAnusAreNa parvatithivicAranirNaya zrIcinnasvAmimahAmahopAdhyAyaprabhRtibhirdattaM dRSTvA nitAntamAntaraM me prsiidti| yataH zAstrIyanirNayAnukUleyaM vicAravyavasthAzAstrapramANamanusaradbhiH sahRdayairupAdeyeti sarvathA tasaMpradAyaparAyaNaiHzAstramaryAdAsaMrirakSubhijainavarairanusaraNIyA mAnyeti bahuzaH pramANayati-kamalAkAntamizraH, prinsi pala, goyanakAsaMskRtamahAvidyAlaya, lalitAghATa, kAzI. (24) zve0 jainaparvadinaM kAzIsthapaNDitapravaraiH mahAmahopA dhyAyacinnasvAmibhiryat nirNItaM tadatIva jainAgamajItavyavahArAnukUlamiti pramANayati / vAmAcaraNamahAcAryaH, tarkatIrthanyAyAcAryaH, goyanakAsaMskRtamahAvidyAlayanyAya pradhAnAdhyApakaH / tA. 7-3-46 (25) jainaparvatithikSayavRddhivicAre jItavyavahArAnukUlaM sAga rAnandasUrimatameva yuktamiti pramANayati / devarabhaTTazarmA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapatAkA ] (41) nyAyAcAryaH, vedAntakesarI, nyAyasAMkhyayogAdhyApakaH, goyanakA saMskRtamahAvidyAlaya, lalitAghATa, kAzI. (26) ma0ma0 zrIcinnasvAmizAstrimahAbhAgaiH saparizramaM sampA ditaM kAzIsthaiH vidvadvareNyaiH saharSa samarthitaJcedaM jainAgamajItAcArAnuguNaM vyavasthApatraM pramANIkaroti / mUlazaMkarazAstrI, vedAntAcAryaH, kAzI, goyanakAmahAvidyAla yIyAcyutapatrapradhAnasampAdakaH / tA. 5-4-46 (27) atrArthe sammatiH baalkRssnnpshcolin| kAzIsthakhetAna saMskRtamahAvidyAlayAdhyakSa-(prinsipala)sya / tA 5-4-46 (28) pUrvoktAM vyavasthAmeva sabahumAnamAdriyate kAlIprasAda mizraH vyAkaraNAcAryaH hindUvizvavidyAlayasthaprAcyavidyA vibhaagsyaadhykssH| tA. 8-3-46 (29) prAcInajainAcAryamatAnusAriparvatithivRddhikSayaviSayakanirNa yakArivyavasthApatram mahAmahopAdhyAyazrIcinnasvAmisampAditam jainAgamajItavyavahArAnusAri mImAMsApaddhatiparizodhitazceti sarveNApi zvetAmbaramUrtipUjakajainasaMghenAnusaraNIyamiti sammanute-zrIlakSmInAthajhA vedAntAdhyApako vyutpattivAdaprakAzaTIkAkAro bhAmatIprakAzavikAsaTIkAkAraH kAzI, hindUvizvavidyAlayavedAntapradhAnAdhyApakaH / tA. 8-3-46 (30) sitavasanaprasAdhitamahanIyamUrtivarivasyAvazIkRtamAnasa marAlAnAM sucirazucisampradAyAnugatAntarAlavighaTitaparvatithikSayavRddhidhArmikanirNayaM jItavyavahArajainAgamamImAMsApramANakoTimATIkitaM ma0 ma0 cinnasvAmizAstrilabdhavarNamahodayasaMdRbdhaM pazyatAM keSAM manasi dvAparodayo lezato'pi padamAdhAtumalam / sarvathAsya prAmANyakakSAdhirohaNatatparA mamA'pi sammatiriti / mhaadevpaannddeysy| zA.ja.pa. 6 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (42) [ zAsana vyAkaraNasAhityAcAryasya vArANaseyavizvavidyAlaya sAhityavibhAgAdhyakSasya dhvanyAlokakhyAtivAdarasagaMgAdharAdividhisandarbhopaSkartRnirmAtRsaMpAdayituH kavitArkikacakravartinaH / tA. 8-3 - 1946 I0 (31) mahAmahopAdhyAyapaNDitasArvabhaumazrI cinnasvAmizAstrImahodayaiH sandRbdhaM mahAmahopAdhyAyaiH paM0 harihara kRpAluprabhRtibhirvidvatprakANDairanumoditaM tithivRddhikSayaviSayakaM vyavasthApatramidaM sarvathA sammanute - Ti. vi. rAmacandra dIkSitaH, zAstraratnAkaraH, paNDitarAjaH, madrapurIsaMskRtamahAvidyAlaye bhUtapUrvAdhyakSaH, kAzI hindUvizvavidyAlaye vedAntapradhAnAdhyApakaH, vedAntavizAradaH, vedAntAlaGkAraH, vedAnta ziromaNiH, vedAntasthApakaH / tA. 10-3-46 (32) prAcIna jainAcAryamatAnusAriparvatithivRddhikSayaviSayakanirNayakAri vyavasthApatraM mahAmahopAdhyAya zrIcinnasvAmisampAditam jainAgamajItavyavahArAnusAri mImAMsApaddhatiparizodhitazceti sarveNApi zvetAmbaramUrttipUjakajainasaMghenAnusaraNIyamiti sammanute - rAmajIva dvivedI vedAcAryaH tA. 1-4-46 (33) apUrvapratibhAsambhAvitaiH, digantavizrutaiH, dezikapravarairAcAryapAdaiH, mahAmahopAdhyAya padavImalaMkurvadbhiH zrIcinnasvAmizAstribhiH sandRbdho nibandhaH sutarAM zAstrapaddhatimanusaran vidyotata iti pramANayati / madhusUdanazAstrI sAhityAcAryaH vyaktiviveka-kAvyamImAMsAcitramImAMsArasagaGgAdharaprabhRtilakSaNagranthAnAM uttararAmacaritAdilakSyagranthAnAM madhusUdanIvivRtinirmAtA prophesara hinduvizvavidyAlaya, kAzI (34) kAzIsthamahAmahopAdhyAya paM0 cinnasvAmizAstrimaho - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (43) dayairanumatamidaM vyavasthApatraM jainAgamajItavyavahArAnumatamImAMsApraNAlI paribRMhitamiti kRtvA sarvairapi jainairanusaraNIyamiti pramANayati / dharmarAjapANDeyaH, vedAcAryaH / tA. 3-4-46 I0 (35) mahAmahopAdhyAya zrIcinnAsvAmizAstripravaraiH sampAditamidaM vyavasthApatraM jyotiHzAstrAnusAreNa tithyAdivicAraM samyag samIcInamiti nirNayo'numanyate / veNiprasAda zukalaH, yajurvedAcAryaH, hinduvizvavidyAlaya kAzI, 3-4-46 I0 (36) vyavasthApatramidaM sAdhviti manute / a0 mu0 rAmanAthadIkSitaH hindU vizvavidyAlaye dharmavijJAnavibhAge yajussAmavedAdhyApakaH / 8-3-46 jayapatAkA ] (37) zrImadbhiH mahAmahopAdhyAyaiH cinnasvAmizAstripAdaissanhabdhamidaM vyavasthApatraM jainAgamajItavyavahArAnumataM mImAMsApraNAlIparibRMhitamiti kRtvA sarvairapi jainairanusaraNIyamiti sammanute subrahmaNyazAstrI mImAMsAvedAntAcAryaH hindU vizvavidyAlaye mImAMsAdarzanAdhyApakaH dharmavijJAnavibhAgasya, nya-dvi- trivi - kAzI / tA. 8-3-46 (38) jItAcArAnumoditaM jainamatAnugataM cedaM vyavasthApatra pramANayati / pUrNacandrAcAryyaH, prinsipala zrIrAmAnujasaMskRtamahAvidyAlayasya, kAzI / tA 2-4-46 (39) jainaparvatithivRddhikSayaviSayako'yaM mahAmahopAdhyAya zrIci - nasvAmizAstrisaMkalito mImAMsAdharmazAstrAnusArI nirNayaH sarvairapi jaina matAnuyAyibhirniHzaGkamaGgIkarttavya iti samartha - yati sAhityAcAryopAdhikazrItArAcaraNazarma bhaTTAcAryaH / prinsipala, kAzI TIkamANI saMskRta kaoNleja, zaratkumArI saMskRtavidyAzramayoH / tA. 10-3-46 (40) parvatithikSayavRddhiviSaye mahAmahopAdhyAyazrI cinnasvAmizA www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (44) [zAsanakhivayaH parsAlocanapUrvakamviracitam vipazcit pravarairanunicitam jainAgamajItavyavahArAnugAmi vyavasthApana zvetA. mbaramUrtipUjakazrIjainasaGghana sarvathA sAdaraM samAdaraNIyamidamiti sapramodaM samarthayan-anumanute vyAkaraNa nyAyatIrtha-ugrAnanda jhA zarmA, pradhAnAdhyApakaH, zyAmA mahAvidyAlayaH, kAzI / tA. 7-3-46 (41) mahAmahopAdhyAyazrIcinnasvAmimahodayaiH pradattazvetAmba rIyajainaparvatithivRddhikSayaviSayakavratAdinirNayo jainAgamajItavyavahArAnuguNo jyotizzAstrAnugatazceti nitarAM pramodAspadaH pramANIkaroti zrImadhukAnta jhA, jyotiSAcAryatIrthagaNitaratnaH / jyotiSapradhAnAdhyApakaH zyAmAmahAvidyA layasya kAzIsthasya / tA. 7-3-46 (42) ma0ma0 zrIcinnasvAmisaGkalitAM vidvadvayaranumoditAmimAM vyavasthA sAnandaM samarthayati-zrIgaNezadatta jhA zammo vyAkaraNAcAryaH zyAmAmahAvidyAlayAdhyApakaH, sA. 10-3-46 (43) uparilikhitaM vyavasthApatraM jyotiHzAstrasammatamiti pramA NIkaroti |-siitaaraamjhaa, jyotiSAcAryaH pradhAnAdhyA pakaH sanyAsIsaMskRtakaoNleja, kaashii| tA. 10-3-46 (44) jainAgamajItAcArAnumoditAmimAM vyavasthAmanumodate sa modam / paM. kamalAkAnta jhA, navyanyAyavyAkaraNA cAryaH, 2-8-dharmakUpa banArasa / tA. 3-4-46 (45) mahAmahopAdhyAyazrIcinnasvAmizAstrivayyaH sampAditamidaM vyavasthApatraM jyotiHzAstrAnusAreNa tithyAdivicArasahitamiti pramANIkaroti / paM. zrIzukadevazarmA jyo. AcArya: kAryAlaya rAmaramApati, baiMka tripurAbhairavI, kaashii| (46) viSaye'smin mamApi sammatiriti saharSa svAbhiprAyaM pakaShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapatAkA ] (45) Tayati / zrIrAmanAtha mizraH, jyotiSAcAryaH zyAmAmahAvidyAlaya sahAyAdhyApakaH, banArasa / ( 47-48) mahAmahopAdhyAyazrI cinna svAmizAstrisaMkalitaM paNDi - prakANDairanumoditaM ca vyavasthApatramidaM sAnandaM samyaganumodayataH / navakAnta jhA vyAkaraNavedAntazAstrI vAmadeva - mizrazca vyA0 zA0 ma0 khAlIsapurA, kAzI, 10-3-46 (49) esa. subrahmaNya zAstrI bI. o. ela, nyAyavedAntavidvAn mImAMsAziromaNiH paNDitapravaraH / 18-3-46 (50) zvetAmbara jaina matAvalambinAM parvatithivRddhikSayaviSayamavalambya jAte vivAde jItavyavahAramAzritya prAktanamaryyAdayA mahAmahopAdhyAyamAnanIyacinnasvAmibhiryad vyavasthApitaM ma. ma. hariharakRpAluzarmaprabhRtibhiH samarthitaJca tacchAsvaprAmANyaM jainasadAcAramaryAdAJcAnusRtya saMrAjata iti - pramANayati tA. 3-4-46 sabhApati zarmopAdhyAyaH, kAzIsthabiralA mahAvidyAlayA ( kaoNleja )dhyakSaH (prinsipala) (51) vedaralopAdhika zrIdevAnanda jhA zarmaNAm / kalikAtAgavarnameNTa saM0 mahAvidyAlayavedAdhyApakaH / 29-3-46 (52) sammatiratra viSaye zrIharinanda zarmaNaH, kalikAtA rAjakIyasaMskRta mahAvidyAlayapANinIya vyAkaraNAdhyApakasya / vyAkaraNanyAyamImAMsAcAryyasya kA0 mI0 tIrthasya / tA. 29-3-46 (53) zrIharendracandrazarmasmRtitIrthAnAm / kalikAtA gavameNTasaMskRta mahAvidyAlayapradhAnadharmazAstrAdhyApakAnAm / tA. 29-3-46 (54) vyavasthApatramidaM mImAMsAnyAyAvirodhena sandRbdhaM mahAmahopAdhyAyaiH pUjyapAdaiH zrIcinnAsvAmizAstricaraNairiti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 46 ) [ zAsana nitarAM prasIdAmi / paTTAbhirAma zAstrI, mImAMsAnyAyakesarI, mImAMsAnyAyasAhityAcAryaH, prinsipala, mahArAjasaMskRtakaoNleja, jayapura, rAjaputAnA / 15-4-46 (55) vyavasthApatramidaM zAstrAnusAri prativAdimukhapidhAyakaM ca a. rAmanAtha zAstrI, pUrvamImAMsApradhAnAdhyApakaH vedamImAMsAvizAradaH mImAMsAziromaNiH - vibhUSaNaH zrIveMkaTasaMskRtamahAvidyAlayaH tirupati - 26-2-46 (56) ma. ma. zrI cinnasvAmizA strImahodayaiH mImAMsAnyAyavizeSasaJcAra pUrvakaM kRtaM " tithivRddhikSayaviSayakavyavasthApana " mavalokya santuSTAH smaH / atra kRtaM nirUpaNaM nirNayazca nyAyavizeSAdhInatayA dRDhapratiSThe nyAyAbhAsaizcAlayitumazakye | evaMvidhaM ramaNIyaM nibandhaM draSTumavakAzaM dattavatsu granthakAramahAzayeSu vayaM sarvadA kRtajJA bhaviSyAmaH / jainamatAdRtazAstrapaddhatyanuNo'yaM nirNaya iti muktakaNThaM brUmaH / iti-dezika tirumalai tAtAcAryaH, mImAMsArNava-mImAMsAkesaripUrvottaratantrapradIpapaNDitara japrAcyavidyAdhIzvarabirudabhAg, zrIveMkaTezvarasaMskRtamahAvidyAlayasya bhUtapUrvAdhyakSaH udyAnapatrikA sampAdakaH / mImAMsAbhyudayAdibahu granthakAraH / tA. 26-2-46 (57) mahAmahopAdhyAyazrI cinnAsvAmyAkhya zAstribhiH / tithivRddhikSayaparisthitigocaranirNayaH // jainaprAcInarAddhAntatattvAviSkAradakSiNaH / mImAMsAnyAyasaJcAravicAracaturo budhaiH // zAstramArgeSu kuzalaiH sudUraM zlAghyatetamAm / ityahaM parizIlyaitamAmUlAgraM nivedaye // parvAparvavibhAgavarNanavidhA yA jainasiddhAntagA / vRddhiM tatra titheH kSayaJca vizadaM prAcIkazan prAktanAH // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com by Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayapatAkA ] (47) yAdRk tannikhilaM prakRSTamatibhistantrasya nItyAdarAt / cinnasvAmimahAzayaiH zubhapathairniSkampanirdhAritam // ti-vIrarAghavAcAryaH, ziromaNi, tarkArNava- paNDitaratnapUrvamImAMsApradIpa - ubhayamImAMsAvallabha-dezikadarzanadhurandharaH, nyAyakusumAJjalivistara-nyAya prakAza vyAkhyAnAdinAnAgranthanirmAtA // (58) iyaM vyavasthA mImAMsAnyAyAnurodhena sarvANi dharmazAstrANi samAloDya nirNItA / sarvaijainasampradAyAnusAribhiH sAdaramAdaraNIyeti nizcinumaH // ce - rAghavAcAryaH, vyAkaraNavidyApravINaH zrI ahobilamaThasaMskRtamahAvidyAlaye bhUtapUrvAdhyakSaH, zrIveMkaTezvara saMskRta mahAvidyAlaye vyAkaraNapradhAnAdhyApakaH / tirupati 27-2-46 (59) vyavastheyaM sarvathA samuciteti manmahe / rA0 rAmamUrtizarmA "vyAkaraNavidyApravINaH " zrIveMkaTezvara saMskRtamahAvidyAlayavyAkaraNAdhyApakaH tirupati 27 - 2-46 (60) idaM vyavasthApatraM prAcyanavyamImAMsAnyAyatattvAnurodhena sarvadharmazAstratattvAvedakaM mImAMsakanAmatIvahRdayaMgamaM sAdaramAdaraNIyaM viziSTaiziSTairjena mArgAnuyAyibhiriti sudRDhaM nizcayapracayamAsthAtumabhipraityayaM janaH / paNDita kai0 bAlasubrahmaNya zAstrI mImAMsA sAhityavyAkaraNaziromaNiH mImAMsAsarI mahopadezaka vidyAratnaprabhRtibirudAvalIvibhUSitazca mayUrapurIsaMskRta mahAvidyAzAlAyAM mImAMsAsAhitya vyAkaraNapradhAnAdhyApakaH / madrAsa, mayUrapurI / 1-3-46 (61) itthamevAbhipraiti paNDita subrahmaNya zAstrI, bhUtapUrvAdhyakSaH mayUrapurI saMskRta mahAvidyAzAlA, madrAsa, mImAMsAvizArada, mImAMsAkesarIbirudvibhUSitaH / 1-3-46 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 48 ) [ zAsana (62) "tithivRddhikSayaviSayakavinirNayaM zAstripAdasaMkalitam / mImAMsAnayavizadaM jainAgamAnugataM cAdriye nitarAm" polakaM-su-zrIrAma zAstrI. (63) sammanute vyvsthaaptrmidm| es. subrahmaNya zAstrI, vyAkaraNaziromaNiH / banArasa, tA. 10-4-46 (64) vyAkaraNArNavazAstraratna za0 rAmasubrahmaNya zAstrI pradhAnAdhyApakaH, vidyAzAlA, cidambaram / 20-3-46 (65) mahAmahopAdhyAyazrI cinnasvAmizAstrimahodayaiH prAcInajItAcArAdyanusAreNa nirmitamidaM vyavasthApatraM sammanute / zrIjagadguruzrIkAMcI kAmakoTimathAsthAnavidvAn vi. es. subrahmaNya zAstrI | 29-3-46 (66) tithivRddhikSayaviSaye saMpAdito'yaM nirNayaH pramANapurassaraM mImAMsAzAstrAnusArI / ti0 veGkaTarAmadIkSitaH, vedamImAMsAziromaNiH mImAMsAvizAradaH sInIyara paNDita aNNAmalai sarvakalAzAlA, madrAsa (67) tathaivAhamapi sammanve raghunAtha zAstrI kAzImaMDalavAstavyaH / 29-3-46 (68) AsthAnavidvAn advaitasabhApaNDitaH zrIsauvarAcArya - matta, kambahameina sAuttha indiyA (69) sammatiratra vyavasthApatre | mArgabandhudIkSitasya kAcImaNDalAntargata aDapapalavAsI sAmavedapAradRzvA, velUra / 10-4-46 ( 70 ) sarvaprakAreNa sammanute vyavasthApatramidam / pazcApakeza zAstrI tA. 10-4-46 (71) kAzIsthavidvaddhaureyairanumatamidaM vyavasthApatraM kasya vA sacetaso nAnandamutpAdayati tadidaM sarvAgasundaraM jyoti Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rddharmazAstrasamAnumatamiti saharSamanumodante / zrIvAsadeva kA jyotiSAcAryA (7) zrIlamabhandra mizraH jyotistIrthaH (103) zrIzivakumAra jhA vyAkaraNAcArya: (74) yadunAtha mizraH jyotiSAcAryaH (7) mArkaNDeya jhA jyotiSa, sA0 (76) jaTAdhara jhA jyotiSAcAryaH (77) zrIkRSNadeva jhA vyAkaraNAcAryaH (78) phekU ThAkura nyAya-vyAkaraNAcAryaH (79) lUTana jhA jyotiSa-sAhityatIrthaH (80) revatIramaNa zarmA jyotiSAcAryaH (81) paramezvara jhA zAstrI smRti-dharmazAstratIrthaH (82) zrIdivAkara jhA vyAkaraNAcAryaH dharabhaMgA (maNDalam) bihAraprAntaH (83) mahAmahopAdhyAya zrIcinnasvAmizAstrivaryaiH saMkalitaM vA rANaseyapaNDitaprakANDairanumoditaM vyavasthApatraM samavalokya mahAn Anando jaatH| vyavasthApatramidaM jainAgamajItAcAraparizodhitaM sarveSAmAhatAnAmatIvopayogIti pramANayati / viSNukAnta mizraH, karmakANDaAcAryaH (84) zrIanuruddha jhA-vyAkaraNAcAryaH (85) zrIvizvezvara jhA-jyotiSAcArya: (86) zrIzukadeva caudharI-jyotiSAcAryaH (87) zrIramAkAnta pAThaka-vedAntAcAryaH (88) zrIgaGgAdhara jhA-vyAkaraNAcAryaH (89) zrIgaGgAprasAda mizraH-dharmazAstraratna (90) zrIbaladeva jhA-vyAkaraNAcArya:-mujaphpharapura(maNDalam) zA. ja. pa. 7 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (50) (91) zrIbrajanAtha jhA nyAyavyAkaraNAcAryaH (92) paM0 zrIzobhAkAnta jhA vyAkaraNAcAryaH, bhaaglpuriiyH| (93) mahAmahopAdhyAyazrIcinnasvAmizAstrivaH sampAditamane kairmahAmahopAdhyAyairanyaizca paNDitaprakANDairanumoditajjainAgamajItAcAraparizodhitaJcedaM vyavasthApatraM sarvairapi zvetAmbaramUrtipUjakajainasaMdhairanusaraNIyamiti sapramodamanumodate zrIucitalAla jhA zarmA, nyAyavedAntAcAryaH prinsipala jayantIkumArImahAvidyAlaya, vegUsarAya muGgera tA.3-4-46 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ faecinmui agfsaint: 1 Synthetical Opinions of Well-known Pandits "Acharya Sagaranandasuri follows the old doctrines of the Jain Acharyas. He does not like to deviate from the old practice in religious performances. He supports himself with the authorities from the old Jain scriptures and unbroken old practice. Acharya Ramachandrasuri does not accept the old doctrine and wants to adopt a new practice. For that change, he seeks support in his own line of Reasoning." In Jain Religion these some Tithis which are called Parbatithis. On these days Jains observe various rituals and do special religious performances. According to nonJain Panchangs of the present times, Tithis depend on the motions of the Sun and Moon. When the difference of these motions becomes twelve degrees one Tithi originates. As the motions of the Sun and the Moon are not constant and changing daily, the value i. e. the duration of Tithi is long and short. Hence the minimum value of a Tithi is 54 Ghadis and the maximum value is 66. One day consist of 60 Ghadis and therefore tithis expire within a day without touching any Sun-rise and some tithis two.Sunrises. Such tithis are called Kshaya and Bridhi respectively. These Kshaya and Briddhi tithis are consi'dered useless for any religious performances and auspi*cious deeds. Now the question arises how Parbs should be observed if Parba-tithis become kshaya or Briddhi to ascertain the tithi for observance. For such occasions the injunctions of the Shastras is " kSaye pUrvA tithiH kAryA, vRddhau kAryA tathottarA" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 52 ) The clear meaning of this is that in case of kshaya tithi the former tithi should be taken in its place and in case of Briddhi, the latter tithi should be taken for performances, that is to say the latter sunrise which is touched by the same tithi should be odserved. This injunction is quite natural and proper. In reality there is neither kshaya nor Briddhi of any tithi. All the tithis exist for the period of their duration. The performance of the Parba must be observed when it actually exists. In case of Kshaya tithi the situation is that the tithis preceeding Kshaya exists at the time of the sunrise; after some time the Kshaya tithi begins and terminates before the next sunrise. So really speaking, the Kshaya tithi exists on the same day in which the former tithi touches the sunrise. Therfore, the Parba should be observed on the date in which the former tithi touched the sunrise, after giving the Parbatithi designation instead of the former tithi. Similarly in case of Briddhi when the Parbatithi touched two sunrises the latter Sunrise is taken for observance of Parba after designating the second only as the Parbatithi. If the former sunrise is taken there would be no distinction between the ordinary titki and the Briddhi tithi. Therefore, the latter should be observed. This is also supported by reasoning. Now the question is which tithi should be designated as Parba and observed. For that the injunction is that the former tithi should be counted as Kshaya or Briddhi both. suppose Astami tithi is Kshaya, then Saptami is counted as Kshaya tithi. If Astami is Briddhi then latter astami is taken for observance as astami and the former Saptami is considered as Briddhi. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 83 ) When two parbatithis come together, such as, Bhadrapad Shukla Chaturthi-Panchami and ChaturdashiPurnima or Chaturdashi-Amavasya, then if Panchami, Purnima or Amavasya is Kshaya or Briddhi, the Tritiya or Trayodashi should be named and treated as Kshaya or Briddhi because both the consecutive tithis are Parbatithis and there should not be any disturbance or gap in the consecutive and contigious observance of the both the Parbatithis together. This is the doctrine of the old school and is followed by Acharya Sagaranandasuri. According to Achafj, Vijaya Ramchandrasuri and the Arbitrator, in such cases the observance should take place on chaturthi alone and not separately on both Chaturthi and Panchami. Similarly in case of Purnina and amavasya, the observance should be Chaturdashi alone. According to them, the meaning of the authority quoted above is that both the observances should be performed in the former tithi. According to Acharya Sagaranandasuri, the former tithi also being a Parbatithi, the tithi immediately preceeding should be treated as Kshaya or Briddhi as the case may be yo tithiM samanuprApya udayaM yAti bhAskaraH / sA tithiH saphalA jJeyA'dhyayane tapadAnayoH "tithizca prAtaH pratyAkhyATegnant or ETSAT FIT ET PATUi etc. and 'STUFFA at fast at 4610miarIi kIramANIi / ANAbhaMgaNavatthA-micchattavirAhaNaM pAve'. According to this and similar Jain authorities, the tithis which exist at the time of sunrise should be observed. Hence according to ancient praetice and custoha Parbatihis are stated and named although not existing at the time of sunrise as there is no harm in it and it serves a good purpose. Acharya Vijaya Ramachandrasuri considers this to be improper: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . .. These are the main differences. Mahamahopadhyayas and famous Pandits accept the view of Acharya Sagaranandasuri as correct. : They also find mistakes in the Judgement of the Arbitrator, He states on page 13 "tatra tithimAnaM candracArAyattam" It is a mistake. Tithi depends not only on chandrachara but on the Chara of both the sun and the Moon. On page 22 "vRddhA tithirdvi rudayaM spRzatIti katarA?" Firstly, he says that Briddhi tithi is that which touches two sunrises; then again he questions which tithi does touch the sunrise ? This is absurd. How it seems proper to show the partiality of the Arbitrator and the injustice done to Acharya Sagaranandsuri. Acharya Sagaranandasuri says something whereas the Arbitrator interprets it the other *way. Such instances are:" yadyAcAryazrIsAgarAnandasUrINAM matena parvatithInAM kSaya eva na bhavati, tadA siddhAntaTIppaNaprAptAnAM SaNNAM tithInAM kSaye sati kiM zAstramanurudhyArAdhanA kRtA bhavet; ki pUrvAsAmaparatithInAM kSayeNotAnyathA iti te prssttvyaaH| pauSapUrNimASAMDhapUrNimAkSaye ca tayoH parvAnantaratithitvAtrayodazyAH kSayaM kRtvaiva tayorArAdhanA tadAnIM kRtA AsIditi caittaSAM mataM tadA kiM zAstraM pramANIkRtya tairevamucyata iti te prssttvyaaH| 'kSaye pUrvA tithiH kAryA" ityeva tacchAstramiti cetkathabhasya zlokapAdasya 'parvatithInAM kSaye pUrvAsAmaparvatithInAM kSayaH kAryaH' ityetAhazI vyAkhyA zAstreSu kvApi na dRzyate iti tairvaktavyam / asmA"bhirvAkyArthanirNaye doSAca nirmUlaivAcAryazrIsAgarAnandasUribhirabhIpsitA 'kSaye pUrvA tithi: kAryA' ityasya zlokapAdasya vyAkhyetyavazyamabhyupagantavyaM bhavati / Here the Arbitrator says that Acharya Sagatanandasuri does not accept the painciple of Kshaya of tithis. This is not a fact. : The Acharya Sagaraji says: only this that if the Parbatithi is Kshaya, in order to preserve the. sanctity of the observance of that Parbatithi the former tithi should be treated as Kshaya: on the authority stated. Again the Arbitra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (55) tor says that according to the tithi preceeding the Parbatithi should be taken but in case of the two consecutive parbatithis, if the latter is Kshaya, the former parbatithi is not to be considered Kshaya, The answer is that the former tithi is considered Kshaya in order to preserve the sanctity of the parbatithi, but in case of two consecutive parbatithis, in saving the latter, the former parbatithi is wasted. Hence the clear meaning of the above authority is that the tithi pareceeding the parbatithis should be' considered Kshaya. There is another clear authority to support this in hIraprazna:- pUrNimAyAM truTitAyAM trayodazIcaturdazyoH kriyate'.' Its clear meaning is that if purnima is Kshaya, the Tap' of Chrturdashi should be on Trayodashi and Purnima's Tap should be made on Chaturdashi, The suggestions* of the Arbitrator, that all Chaturdashis are not parbatithis that some Chaturdashi is parbatithi and that Tap should be performed on Trayodashi in case of Chaturdashi which is parbatithi, that when chaturdashi is not parbatithi it can be observed as Purnima. All these suggestions are made possible by the improper dropping. out of the words "" from the quoted authority. By the use of two words, Trayodashi-Chaturdashi the occasion of two consecutive and contigumous parbatithis is made apparent. The Arbitrator rejects the claims of Acharya Sagaranandasuri in face of such strong authorities and therefore the Arbitrator's decision seems partial and call for re-consideration. AT * Onother instance of the partiality of the arbitrator! is see page 15 - yugapradhAna kAlakAcAryAH kasyacidrAjJo vijJaptimanurudhya bhAdrazukla paJcamyAM niyatenendramahotsavena saha virodhaM parihartukAmAH AgamaprAptAM sAMvatsarikapratikamaNatithiM caturthyAM samakrAmanta / tataH prabhRti sarvo'pi zrIjainasaMghastapAgacchIyaH sAMbatsa - ' rikaM pratikramaNaM bhAdrazuklacaturthyAmevArAdhayati / tanmUlakaM ca kAlakAcAryakathAnake'- " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 56 ) vidhimAmi, avarmAdhikAtikamANatithipArAvartanamityanumIyate / tataH prati tAsacchIyaiH sabairama cAturmAsikapratikamA AvADhazuklacaturdazyAM sAMvatsarikaM pratikamA ca bhAvAkcAmArAdhyate; evaM ca bhAdrazuklapaJcamyAH pradhAnamarvatithitvameva vyapagatamaH / taba prabhunaparvatithitvaM bhAdrazuklacaturthyAM pratiSTitam / evaM ca bhAdrazukamAlamyAH phAna, ntarapani thitvApi vyapagatam / 'bIyA paMcami. aTTami' iti zAstrAnusAreNa: sAmAnyazubhUtithilameva tasyA, avaziSTham / atasadRddhikSayamadhikRtyAcAryadhIsAgarAnandrasaribhiH HD SAT FATUM 3. SET It means Bhadrapad Sud Panchami was, parbatithi before and the FURTHE being on the same day: someAcharya observed the Parba, on, Chaturthi. This change dagen qgt distrub the sanctity, of Panchami and religiously minded people, obserge both the. Parba, days, The arbitrator finds fault with Acharya. Sagaranandsuri: quite improperly. The Acharya is absolutely justified. in preserving the sanctity of Panchami. Dhe Arbitrator ought to have considered the statements and authorities of both Acharyas in the first instance. He should have then formed and recorded his. own opinion after comparing and discussing them. In judgement the Arbitrator. has now.here mentioned. or. discussed: what Acharya Vijaya Ramchandrasuri says: and: propounds. The Arbitrator only states what Acharya Sagaranandasuri has to say and after discuss ing it, rejects every.thing. The Arbitrator repeater this in so many places in the judgementen Alle the authorities, cited by Acharya, Sagaranandasuri, are. rejected without any reasoning or, proof. Some other doctrines of Acharya Sagaranandasuri having no.connection with the question in dispute are stated and rejected. Though Acharya Sagarapandas syrj;is, praised; at some places his. dgetxines. are, merr. cilesoly, and unjustly thrown, agjda, in a way which, cammoth 49Called.complimentary. All these things show; Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 57 ) that the Arbitrator is not impartial. Had he been so the judgement would have not got the present colouring. He criticises Acharya Sagaranandasuri but he does not take the trouble of establishing what Acharya Vijaya Ramchandrasuri has to propound. These facts become easily evident to any reader of the judgement. The Arbitrator says on page 23 last line arestatai kimapi paJcAGgamAzritya laukikavallokottaro'pi vyavahAraH pravRtta iti sa eva samarthanIyaH iti dhiyaiva tairAcAryazrIsAgarAnandasUrINAM pratipakSatvaM khIkRtaM prabalAbhiyuktibhizca HAN HATTE I He says that Acharya Vijaya Ramchandrasuri is of opinion that general Panchangs should be followed. This is not proper because even among the Sanatanists the smarts observe Ekadasi on one day and the Vaishnavas on the other, as their religious beliefs differ, Similarly Jainism is quite a distinct and an independent faith and its followers are entitled to preserve the sanctity of their own doctrines and beliefs. The arbitrator says that Acharya Vijaya Ramchandrasuri has supported his statements with strong reasoning and authorities. It is strange we do not find any reasoning of that Acharya in the judgement. It appears the arbitrator personifies himself as Acharya Vijayaramchandrasuri and unreasonably and improperly attacks the ground taken by Acharya Sagaranandasuri. Had it not been so, the Jain Samaj would not have so violently opposed the judgement and all the famous Pandits would not have so unanimously objected to the judgement and attacked its bonafides. TT. 7. 9.6 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 58 ) In conclusion, I would point out that a true Jain ought not to be led away by personal sentiments. He should follow the religious injunctions and observe performances on the days sanctioned by the Jain Sastras. The observances on inapporpriate days do not give the desired result and if it is no positively harmful it is certainly useless as religious performance, Hence I urge the readers to think over the matter dispassionately and calmly and I am sure they will easily find that the truth lies in what Acharya Sagaranandasuri says and propounds. Sd/- Mahamahopadhyaya, CHINNASWAMI SHASTRI, Principal Dharma Vijnan Dest, Oriental College, Hindu University Banaresto Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgrejI saMkalitAMzane akSaraza anuvAda ' yAneparvatithikSayavRddhivyavasthApatranuM nigama A sAgarAnaMdasUrijI jaina AcAryonA junA siddhAMtone mAne che. dhArmikakriyAomAM junA mArgathI teo jarApaNa pheraphAra karavA mAgatA nathI. junA zAstronA pramANathI ane cAlu avicchinna praNAlikAthI teo potAnA matanuM samarthana kare che. jyAre A rAmacaMdrasUrijI, juno siddhAMta svIkAratA nathI. ane navI potAnI praNAlikAne svIkAra karavA mAge che. te pheraphAra mATe teo pitAnI ja vicArasaraNIne AdhAra le che. jaina dharmamAM keTalIka parvatithio che, A divasomAM jeno judA judA niyamo pALe che. ane khAsa dhArmikakriyAo kare che. vartamAna laukikapaMcAMgomAM sUrya caMdranI gati upara tithine AdhAra che. jyAre teonI gatimAM bAra aMzano phera thAya che tyAre tithinI utpatti gaNe che. sUryacaMdranI gati mukarara nahi hovAthI ane dararoja pharatI hovAthI tithi nAnI moTI thAya che. tethI tithinuM pramANa ochAmAM ochuM 54 ghaDI ane vadhumAM vadhu 66 ghaDI hoya che. eka divasamAM 60 ghaDI hoya che. tethI keTalIka tithio eka divasamAM sUryodayane sparzavA vagara khalAsa thaI jAya che. ane keTalIka tithio be sUryodayane sparze che. anukrame A tithio kSaya ane vRddha kahevAya che. A kSaya vRddha tithio dhArmika anuSThAna mATe ane zubhakAryo mATe nakAmI gaNAya che. have parvatizinI kSayavRddhi hoya to parva kevI rIte AcaravAM ? e savAla lmio thAya che. A vakhate ArAdhanA mATe te tithi meLavavAne zAstronI AjJA jAthe pUrva tithiH vArtA, gRho jAryA tathorA" che. Ano cokho artha e thAya kezaya vakhate tene sthAne AgalI tithi levI. ane vRddhimAM pAchalI tithi kriyAomATe levI. (eTale ke-teja tithi tarIke pAchaLanA sUryodayane sparze te divasa pALavo joIe.) A AjJA taddana svAbhAvika ane vAstavika che. vAstavika rIte koIpaNa tithi samagra kSINa ke vRddha hotI ja nathI, dareka tithi tenA mAnamujaba hayAtI dharAve che. parvanI ArAdhanA, tithi hayAta hoya tyAre ja karavI joIe. kSaya vakhate sthiti evI hoya che ke-kSaya agAunI tithi sUryodaya vakhate hoya che. thoDA samaya bAda zreyatithi zarU thAya che, ane bIjA divasanA sUryodaya pahelAM te samApta thAya che. eTale kharI rIte AgalI tithi sUryodayane sparze te ja divase kSayatithi vidhaShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (60) mAna che. tethI parvanI ArAdhanA karanAre AgalI tithinA sUryodaya sparzavALA divase AgalI tithine badale te parvatithinuM nAma ApIne parvanuM pAlana karavuM. te ja mujaba vRddhi vakhate bIjA sUryodayavALA divasane ja parvatithinuM nAma ApIne parva tarIke pALavA mATe levAmAM Ave che, je AgalA sUryodayavALI tithi laIe te sAdhAraNa ane vRddhi tithimAM kAMIpaNa taphAvata na rahe. tethI pAchalI tithi pALavI joIe. A vAtane dalIlane paNa Teko che. have prazna e upasthita thAya che ke-kaI tithine parva nAma ApavuM ane pALavI tene mATe AjJA e che ke-AgalI aparvatithi (banneya) kSaya agara vRddhi tarIke gaNavI. mAno ke--aSTamI tithino kSaya che. tyAre samI kSaya tarIke gaNAya che. aSTamInI vRddhi hoya tyAre pAchalI aSTamI aSTamInA pAlana mATe levAmAM Ave che, ane AgalI saptamI vRddhi tarIke gaNAya che. be parvatithio sAthe Ave tyAre (bhAdra-zukalA-caturthI-paMcamI, caudaza-pUrNimA, caudaza-amAsa) AmAM paMcamI athavA pUNimA ke amAvAsyAnI kSayavRddhi thAya tyAre joDANa parvatithine kAyama jaDe rAkhavAnI hovAthI temaja vacce ArAdhanAmAM gALo-aMtara nahi. hevo joIe tethI te vakhate tRtIyA ane trayodazInI kSayavRddhi kahevI ane mAnavI. A junI praNAlikAnI mAnyatA che, ane A0 sAgarAnaMdasUri Ane anusare che. A. vijayarAmacaMdrasUri ane vaidanA mata mujaba AvA prasaMgoe "parvapAlana caturthI e ja thavuM joIe. paNa catuthI ane paMcamI, e banne pRthaka pRthaka divase nahi. AvI rIte pUrNimA ane amAvAsyAnA kSaya vakhate parvapAlana ii caturdazIe ja hovuM joIe. temanA mata mujaba uparokta zAstrAdhAra (aa pUrvA.) no artha e thAya che ke-baMne parvapAlano pahelAMnI tithie ja pALavAM joIe. A0 sAgarAnaMdasUrinA mata mujaba pahelAnI tithi paNa parvatithi hovAthI tenI paNa AgalI-taratanI ja tithino kSaya athavA vRddhi gaNavI joIe. "yAM tithiM samanuprApya udayaM yAti bhAskaraH / sA tithiH saphalA jJeyA'dhyayane taparAno", tithizva prAtaH pratyAhyAverAyAM cA to ita sa jhamALa, vigere ane "mi kA tihI nA mALAmagarI varamALA bALamaMjasLavA micchata virALaM pa' AvI jaina zAstrAjJAo mujaba ArAdhanA karavAnI tithio sUryodaya vakhate hovI joIe. tethI junI praNAlikA ane cAlu rivAja mujaba sUryodaya vakhate parvatithi nahi hovA chatAM te kSayatithi AgalI tithie lakhAya che. kAraNa ke-tethI nukazAna nathI ane sArA kAryonI siddhi thAya che. A vijayarAmacaMdrasUri A zAstrasiddha hakIkatane ayogya mAne che. takarAranA A mukhya muddA che. mahAmahopAdhyAya tathA prakhyAta paMDito A0 sAgarAnaMdasUrijInA matane sAcA tarIke svIkAre che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * teo vedanA lakhANamAM bhUlo paNa batAve che. teo kahe che ke-lakhANanA pA. 13 "vatra tithimA candracArayataM" ema vaida kahe che, te bhUla che. tithino AdhAra vartamAna paMcAgomAM phakta caMdracAra para nathI, paNa sUrya ane caMdra bannenA antara upara che. * vaide pA. 22 "vRkSA tithirriyaM chUrAtIti jAtarA ? ema lakhyuM che. prathama teo kahe che ke je tithi,be sUryodayane sparze che te vRddhitithi kahevAya che. prathama to te Ama nakkI kare che, ane vaLI pAchA prazna kare che ke-kaI tithi sUryodayane sparze che ? A behuduM che. have vaidanA pakSapAta viSe ane A sAgarAnaMdasUrine karelA anyAyano nirdeza karIe chIe. A sAgarAnaMdasUri kahe che kAMI, ane vaida teno artha kare che judI rIte tenA dAkhalA A rahyA. vaida pAnA 10 upara bIjA vivAda padamAM yadyAcAryazrIsAgarAnandasUrINAM matena parvatithInAM kSaya eva na bhavati, tadA siddhA. ntaTIppaNaprAptAnAM SaNNAM tithInAM kSaye sati kiM zAstramanurudhyArAdhanA kRtA bhavet kiM pUrvAsAmaparatithInAM kSayeNotAnyathA iti te prssttvyaaH| pauSapUrNimASADhapUrNimAkSaye ca tayoH parvAnantaratithitvAtrayodazyAH kSayaM kRtvaiva tayorArAdhanA tadAnIM kRtA AsIditi cetteSAM mataM tadA kiM zAstraM pramANIkRtya tairevamucyata iti te praSTavyAH / 'kSaye pUrvA tithiH kAryA' ityeva tacchAstramiti cetkathamasya zlokapAdasya 'parvatithInAM kSaye pUrvAsAmaparvatithInAM kSayaH kAryaH' ityetAdRzI vyAkhyA zAstreSu kvApi na dRzyate iti tairvaktavyam / asmAbhistvetAdRzaH zlokArthaH kvApi na dRSTaH / tasmAdeva tAdRzyA vyAkhyAyAH kvApyadarzanAdadhyAhArAdibhirvAkyArthanirNaye doSAca nirmUlaivAcAryazrIsAgarAnandasUribhirabhIpsitA 'kSaye pUrvI tithiH kAryA' ityasya zlokapAdasya vyAkhyetyavazyamabhyupagantavyaM bhavati / ahiM vaida kahe che ke A sAgarAnaMdasUri, ArAdhanAmAM parvatithikSayane siddhAnta svIkAratA nathI vagere. A hakIkata kharI nathI. AcArya sAgarAnaMdasUri ATaluM ja kahe che ke je parvatithino kSaya hoya to tithinI ArAdhanAnI pavitratA jALavavA mATe ( pUrvA.) zAstrAdhAre AgalI tithino kSaya gaNavo joIe paNa parvatithi na uDAvavI. jayAre vaida kahe che ke-"kSa pUrvA tithiH " mujaba "parvatithinI AgalI tithi levI joIe, paraMtu bevaDI parvatithi vakhate pAchalI tithi-pAMcama, pUrNimA ke amAsano kSaya hoya tyAre AgalI parvatithino kSaya na gaNavo joIe." teno javAba e che ke-parvatithinI pavitratA jALavavA AgalI tithino kSaya karAya che. paNa be joDIyA parva Ave tyAre pAchalI parvatithi sAcavavA jatAM AgalI pavaeNtithino nAza thAya che. tethI karIne (uparanA kSaye pUrva www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstrAdhAro) spaSTa artha e che ke-je pavaeNtithionI vRddhi ke kSaya hoya tenI AgalI tithinA kSaya ke vRddhi mAnavA joie. AnA AdhAramAM bIjo haraprazano spaSTa pAka che ke-pUrvemAM suTitAAM trayodrI-turaH niyate" A spaSTa artha e che ke-pUrNimAno kSaya hoya to caudazano tapa teraza karavo ane pUrNimAne tapa caudaze karavo. vaida AnA arthamAM "badhI caturdazIo, parvatithio nathI. keTalIka caturdazI parvatithi hoya che. tethI caturdazI parvatithi hoya tyAre teno tapa trayodazIe karavo ane caturdazI parvatithi na hoya tyAre te caturdazIne pUrNimA tarIke ArAdhI zakAya." ema je sUcano kare che te upara batAvela zAstrAdhAramAMthI trayovara' evA chatA pAThane ayogya rIte lopIne samajAve che. (temaja badhI caudaza parva che, ema kahenArA zAstrane uDAvIne bole che.) trayodazI caturdazI e be zabdanA upayogathI caudaza-pUnamanA be cAlu saLaMga joDIyA parvane sAcavavAno prasaMga spaSTa thAya che. AvA majabuta pramANe hovA chatAM vada, A0 sAgarAnaMdasUrinA dAvAne nakAre che. tethI vaidano nirNaya pakSapAtI jaNAya che, ane pharI vicAraNA mAge che. vaidanA pakSapAtane bIjo dAkhalo A rahyo. nirNayanA pAnA 15 upara yugapradhAnakAlakAcAryAH kasyacidrAjJo vijJaptimanurudhya bhAdra zuklapaJcamyAM niyatenendramahotsavena saha virodhaM parihartakAmAH AyamaprAptAM sAMvatsarikapratikramaNatithi caturthyAM samakAmanta / tataHpravRti sarvo'pi zrIjainasaMghastapAgacchIyaH sAMvatsarika pratikramaNaM bhAikA caturthyAmevArAdhayati tanmUlakaM ca kAlakAcAryakathAnake'nirdiSTamapi cAturmAsikapratikamagatithiparAvartanamityanumIyate / tataHprabhRti tapAgacchIyaiH sarvairapi cAturmAsikaM pratikamaNaM ASADhazukla caturdazyAM sAMvatsarikaM pratikramaNaM ca bhAdrazuklacaturdhyAmArAdhyate / evaM va bhAdrazuklapaJcamyAH pradhAnaparvatithitvameva vyapagatam / taca pradhAnaparvatimitvaM bhAdrazulacaturthI pratiSThitam / evaM ca bhAdrazuklapaJcamyAH parvAnantaraparvatidhitvamapi vyapagatam / 'pIyA paMcami ahami' iti zAstrAnusAreNa sAmAnyazubhatithitvameva tasyA avaziSTham / atastadRddhikSayamadhikRtyAcAryazrIsAgarAnandasUribhirabhimataM tRtIyAvRddhikSayarUpaM praavrtkmanAvAyameva naH pratimAri | bhAvArtha "agAu bhAdaravA zuda 5 parvatithi hatI. ane indramahotsava teja divase hovAthI koIka AcArye cothane divase parva ArAdhanA karI, tethI bhAdrapada zukalA paMcamI te cothamAM samAI gaI tethI tenuM parvanantarapaNuM gayuM." vaidanI A vAta barAbara nathI. A pheraphArathI paMcamInI (paMcamI parva tarIkenI) pavitratA jatI nathI. dhArmika vRttinA mANaso baMneya parvavisonI ArAdhanA kare che. tethI vaida, AcArya sAgarAnaMdasUrino taddana ayogyarIta guho zodhe che. paMcamInI pavitratA sAcavI rAkhavAmAM AcArye taddana yogya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (63) vaide pahelAM to baMne AcAryonAM nivedano tathA pramANane vicAravA joItA hatA, ane pachI baMnenA nivedano ane pramANene sarakhAvIne tathA carcA karIne potAno abhiprAya bAMdhavo joIto hato, ane raju karavo joIto hato. vaide lakhANamAM koIpaNa jagyAe A vijayarAmacaMdrasUri zuM kahe che ane samajAve che te to darzAvyuM ja nathI ane tenI carcA paNa karI nathI! A0 sAgarAnaMdasUrie je kaheluM che te ja phakta vaida batAve che, ane tenI carcA karIne te badhuM nakAre che. vaide lakhANamAM A vAta pharI pharIne karI che, ane A sAgarAnaMdasUrie TAMkelAM badhAM pramANe koIpaNa carcA athavA sAbiti sivAya tiraskAya che. AcArya sAgarAnaMdasUrinAM bIjAM keTalAMka mantavyo, ke jene vivAdanA prazna sAthe koIpaNa saMbaMdha nathI te paNa vaide raju karyA che, ane nakAryA che jo kekeTaleka sthaLe A0 sAgarAnaMdasUrinI prazaMsA karavAmAM AvI che, te chatAM temanAM maMtavyone nirdaya rIte ane geravAjabI rIte pheMkI dIdhAM che. ane te koIpaNa rIte zobhAspada na gaNAya tevI rIte pheMkI dIdhAM che. A badhI hakIkato jaNAve che kevaida niSpakSapAta nathI. jo ke tema hota to lakhANane A raMga na lAgata. A0 sAgarAnaMdasUrinI vaida TIkA kare che, paNa A vijayarAmacaMdrasUrinuM kahevuM zuM che? te jaNAvavAnI takalIpha letA nathI ! A hakIkta te lakhANa vAMcanAra koIpaNa manuthane sahelAIthI spaSTa samajAya tema che. pA. 23 upara "sarvajanIna viramaNa mAbrica TokTiottaroDa thavahaarH pravRtta iti sa eva samarthanIyaH' iti dhiyaiva tairAcAryazrIsAgarAnandasUrINAM prtipsarva svIkRtaM pravAminifmazva svAminataM samajaitan. ahiM vaida kahe che ke-A. vijayarAmacandrasUrino mata che ke-sAmAnya paMcAMga anusaravA joIe. A vyAjabI nathI. kAraNa ke-sanAtanIomAM paNa smAryo, ekAdazI eka divase mAne che, ane vaiSNavo bIje divase mAne che. kAraNa ke-teonI dhArmika mAnyatAo judI che. tevI ja rIte jainadharma taddana judo ane svataMtra mata che, ane tenA anuyAyIo potAnA siddhAMto ane mAnyatAonI pavitratA jALavI rAkhavA hakadAra che. vaida kahe che ke-A. vijayarAmacaMdrasUrie potAnA nivedanane majabuta dalIlo ane pramANono Teko Apela che." chatAM Azcaryajanaka e che ke-vaidanA A lakhANamAM te AcAryanI ekapaNa dalIla amane zodhI paNa jaDatI nathI! ulaTuM ema jaNAya che ke-vaida pote A. vijayarAmacaMdrasUrino svAMga dhare che, ane A0 sAgarAnaMdasUrinI dalIlo upara aNasamajapUrvaka ane ayogya rIte humalo kare che. Ama na hota to te lakhANano jaina samAja ATalI AkarI rIte sAmano karatA nahiM; temaja badhA suvikhyAta paMDitoe te lakhANa sAme eka sarakho vAMdho uThAvyo hata nahi. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (64) chevaTe huM nirdeza karIza ke-sAcA jaine vyaktinI lAgaNIthI doravAI javuM nahi joie. teNe dhArmika AjJAo anusaravI joie ane jainazAstroe vihita karelA divasoe ArAdhanA karavI joie, ayogya divasoe karelI ArAdhanAo icchita phalane ApatI nathI, ane jo te cokkasa rIte nukazAnakAraka nathI to paNa dhArmika ArAdhanA tarIke cokkasa nakAmI che. tethI karIne huM vAMcanArAone Agraha karUM chuM ke--temaNe A hakIkatano abhiniveza rahita thaine ane zAMtacitte vicAra karavo. ane tema thaze to mane khAtrI che ke-teo AcArya sAgarAnaMdasUrijI, je kahe che ane pratipAdana kare che, temAMja satya raheluM che te sahelAIthI jANI zakaze. Sd/ mahAmahopAdhyAya cinnasvAmI zAsrI. prinsIpala, dharmavijJAnavibhAga aerIenTala kaoNleja, hiMdu yunIvarasITI, anAsa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat J : www.umaragyanbhandar.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com