Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra ` 30 mu a. 12 mA sa. 2047 sana 1991 sapTembara www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1, mAnasagajI khAya mAraka TrasTa - sacAlita i Ias [tihAsa-purAtattvanu" eka mAtra gujarAtI mAsika ] Adya taMtrI : sva. mAnasa'gajI bhA itihAsa-lekhakanI sAvadhAnI tatrI-maDaLa : prA. ke. kA. zAstrI DaoN. nA. ke. bhaTTI OM, sau. bhAratIbahena zelata 6 bhAratIya itihAsanA abhyAsa karanArAe vaijJAnika sazeAdhananI arvAcIna paddhatinu' anusaraNa karavu joiye. ApaNA hetu satya sazodhananeAeka mAtra satya sa'zeAdhananA hovA joie ane dhyeya siddha karevAne mATe badhA ja prApta purAvA tarapha ApaNAM (cattane nibha yatApUrvaka ane kreI paNa jAtanA pUrva graha ke pUva nizcaya vinA joDI devAM joie. vakIlane khahale nyAyAdhIzanA jussAthI e sAdhanAnA upayAga karavA joiye ane e sAdhaneA jeTalu" karavAnI AjJA Ape teTale sudhI ja ApaNA nirNayane AkAra ApaveA joiye. ApaNane aneka kissAomAM spaSTa pariNAmo na maLe ane atima tema nirNayAtmaka pariNAmA thADAM ane nachA na haiAya tevAM paNa hoya, paraMtu mAmUlI ane apUratI pRSThabhUmikAe bAMdhelA abhiprAyane siddha tarIke rajU karavA karatAM ajJAna jAhera karavu', za'kAo vyakta karavI ane vikrapAtmaka zakacatA rajU karavI e vadhu sAruM che, " - DaoN. Ara. sI. majUmadAra [dha hisTarI eNnDa kalcara opha dhI inDiyana pIpala : vedika ejha, pR. 40 nA anuvAda] For Private and Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra SODA ASH LIGHT www.kobatirth.org VXL INDIA (LTD.) (SAURASHTRA CHEMICALS) SODA ASH DENSE Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir PORBANDER MANUFACTURERS CF BASIC CHEMICALS With Best Compliments From SODA BICARB : Used by Housewives/Dhobis and other weaker sections of the Society as also by Industries like Detergents, Silicate, Soap, Textiles, Aluminium, Dyes etc. Used by Ultramarine Blue, Bichromate and Glass Industries. : Used for tanning, printing, jaggery etc CAUSTIC SODA (LYE): Used in manufacture of Wood pulp, Soap, Chemical Intermediates, Dyes, Cosmetics, Bleaching, Dyeing & Printing, textiles, Petroelum Refining, Aluminium Manufacture, Oil Extraction, Paint and Varnish, Mercerizing cotton. TELEPHONES: 21735, 36 & 37 TELEGRAM : SAUKEM TELEX 0166-201 FAX 0286-21431 ALWAYS BUY THE BEST AND THE FIRST 'THREE LIONS BRAND' PRODUCTS. For Private and Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org g Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sAbhAra - svIkAra mArA pitA - saMpA. zrI puruSAttama gaNeza mAvaLakara, pra, saniSTha praznAthana vatI zrImatI pUrNimA puruSottama mAvaLa kara, gepikA', mahArASTra saisAyaTI, elisabrija, amadAvAda-380006; DemI singala 8 pelTa pR. 15+448; 27-2-1991; kiM. rU. 160| svanAmadhanya videha mAna. dAdAsAheba gaNeza vAsudeva mAvaLa karanI janmazatAbdI prakrAzana-4 tarIke prasiddha thayele A gra Mtha eka navI ja bhAta pADanArA che. bhAI zrI puruSottamabhAInA A zabda enuM rahasya spaSTa kare che. pAMca varSa pahelAMnI vAta che. gAMdhI nirvANa dina (30 jAnyuArI, 1986 te reja), manamAM eka battI thaI. pUjya dAdAsAhebanI janmazatAbdI (27 navembara, 1988 thI 27 navembara 1989) prasaMge emane lagatu ane emaNe lakheluM bahuvidha sAhitya pragaTa karavAnI sAthe eka vizeSa granya paNa gujarAtIbhASI ApaNI prajA samakSa sAdara karavA ! pitAne zraddhAMjali arpavane nimitte ApaNA pradezamAMnA evA ja pitRtulya khIjA mahAnubhAvene paNa AdarAMjali krama apa Nu na karavI ?" ane pacAseka snehI bane te patrA pAThavyA ne te te mahAnubhAvane petapeAtAnA pita jInA sa kSipta jIvanacarita mATe prArthanA karavAmAM AvI graMthanI anukramaNikA jotAM paDelI najare e jovA maLe che ke vibhAga i'nA 45 yAM 50 e cha lekhamAM 1 le| sva. kuTuDaMkhI zrI gajAnana kRSNa mAvaLaMkara vizene emanA putra zrI dhruzavata lekha bAda karatAM 46 me bhAI khAkRSNane, 47 me bhAI nahatA ane 48-50 e traNa bhAi puruSAttamA che. Aje bhAI DA viSNu nathI enI khamI jovA maLe che. kuvA khullA-dilanA ane prabhAvazALI svabhAvanA viSNubhAI hatA ! cAra bhAie mAMnA meDhA traNa bhAIete amArA sab dha e bhAienI kheladilInA dave subhaga che e mAtra hRdayamAM che, evuM akSare.mAM darzana asabhavita che "ve maga-a'mAM 39 lekhe che temAM sva khaDubhAi 4. desAine vize e satAneA ane sva narahara kA. parIkha vize e sa tAnAnA che, e rIte 37 mahAnubhAvAnAM cariMta sulabha thayAM che. vibhAga-'mAM cAra mahAnubhavanAM ane 'vibhAga-da'mAM eka ema 42 mahAnubhAvAnA vazo e Apele pAraya vAMcavA maLe che. pe.tapAtana kSetramAM A badhA mahAnumAve cekasa prakAranuM mahattva dharAvanAra che. AmAM krA4 sAheba kAlelakara, prephrijha kAvazajI dAvara, kAnajIbhAI nAnAbhAi desAi, khaMDubhAI desAi mahAdevabhAI desA, ramajhulAla va desAi 'dhUmamrutu', kezava harSoMda prava, ramaNabhAI ma. nIlaka, narahara parIkha, hIrAlAla pArekha nAnAbhAi kA. bhaTTa, gaMgavihArI mahetA, DaeN. jIvarAja mahetA, na dAza kara de. madyuta, nAnajI kA mahetA, OMA. sumaMta mahetA, ka. mA. munazI, medhANI, kasturabhAI zeTha, amRtalAla zeTha, abAlAla sArAbhAi, 'sudharI', rasikalAla parIkha mAM gaLadAsa pArekha, iMdulAla yAjJika (emanA pAlita putra jevA dhanavata eAne A mahAnubhAvene gujarAtanA utthAnamAM i ane kAI prArane phALe rahelA che. satAneAne hAthe lakhAyela hai!I AmanAM ca.caitra prAthamika mAhitInA spaSTa raNA Ape che. judA judA kSetranA caDDA Aje paNa jemate petAnA mAdaka mAnI rahyA che tevA A 42 + 2 = 44 maha!nubhAve meLavavAnuM dhanyabhAgya gujarAta-saurASTrane maLyuM che emanAM caratAthI vAyakrAnI vicAradhArAmAM vibhinna prakAranA AdarzAnAM citra khaDAM thAya che. AmAM atyuktine spaza nathI e talekhanuM jamA-pAsu che. bhAI puruSAttamabhAine sujhele A vicAra dhanyavAdane pAtra che, AvA ekathI vadhu prathA ekathI vadhu sthaLe saMgracita thaI Ave te gujarAtanA sAmAjika ItihAsamAM paNa cakkasa prahAranuM satya evA nirUpaNathI puSTidAyaka bane evA amArA mata che. bhAIzrI puruSamattabhAne amArA zatruzA dhanyavAda. tatrI For Private and Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Adya taMtrI : sva. mAnasaMgajI bAraDa taMtrI-maMDaLa() vArSika lavAjama : dezamAM rU.30/ prA.ke. kA. zAstrI () videzamAM rU. 111/- chUTaka rU. 4/pathika' pratyeka aMgrejI maha- | paco, A mAM- 2, De. nAgajIbhAI bhaThThI, 3, De. bhAratIbahena zelata nAnI 15 mI tArIkhe prasiddha thAya varSa 30 bhAda, saM. 2047: sapTe, sane 1991 [ aMka 12 che. pachInA 15 divasamAM aMka namaLe te sthAnika posTa ophisa anukrama mAM likhita phariyAda karavI ane sAmara svIkAra taMtrI mukhapRSTha 2 enI nakala mane mokalavI. ) 30 mA vaSI te taMtrI 0 pathika sapagI vicAra kuvaitavAsI bhAratIyanI ApavItI chAlAla mistrI bhAvanA ane jJAnanuM mAsika che. kAlAvaDa paMthakanAM sthAne zrI. yazavaMta upAdhyAya 4 jIvanane UrdhvagAmI banAvatA | bauddhakAlIna strIone sAmAjika che. niraMjanA vorA 5 abhyAsapUrNa ane ziSTa maulika lakhAne svIkAravAmAM Ave che. ' suratamAM navAbenuM zAsana che. mugaTalAla che. bAvIsI 9 0 prasiddha thaI gayelI kRtine pharI | saurASTramAM gAyakavADI satA zrI. dhIrubhAI purohita 4 prasiddha karavA mATe na mokalavAnI saurASTramAM vanaspati-AdhArita zrI. hasamukhabhAI pAsa 21 lekhakoe kALajI rAkhavI, gAma-nAme * kRti sArA akSare zAhIthI ane amIra nagarInA phakIra netA che. jiteMdra nAnAlAla kAgaLanI eka ja bAjae lakhelI hevI joIe. kRtimAM koI anya aMtANuM ra7 bhASAnAM avataraNa mUkavAM heya vinati te ene gujarAtI tarajame che vArSika grAhakoe pitAnuM ke pitAnI saMsthA koleja yA Apa jarUrI che. zALAnuM lavAjama rU. 30/- hajI na mokalyuM hoya te satvara * kRtimAMnA vicAronI ma.e.thI mokalI ApavA hArdika vinaMti. saranAmAmAM gALa javAbadArI lekhakanI raheze. valamAM pahelo aMka kayA mAsathI grAhaka thayAnuM kahe * pathika'nA prasiddha thatI kRti che. e mAsa pahelAM lavAjama maLavuM abhISTa che. enA vicAro-abhiprAyo sAthe taMtrI sahamaH che ema na samajhavuM agAunAM lavAjama eka ke ekathI vadhu varSonAM bAkI che teo paNa 0 asvIkRta kRti pAchI meLava saveLA mokalI ApavA kRpA kare. aMka hAthamAM Ave e gALAmAM vA jarUrI TikiTa AvI haze lavAjama mokalI ApanAre AvA vartulane dhyAnamAM na levA vinaMti pathikanA AzrayadAtA rU. 1001/-thI ane AjIvana sahAya te tarata parata karAze. rU. 301/-thI thavAya che. bheTa tarIke paNa rakama svIkAravAmAM 3-50 nI TikiTa mekalavI. Ave che. sva. zrI. mAnasaMgajIbhAInA ane pathikanA cAhakone ma.. DAkaTa patro lekha "pathika kAryAlayanA nAmanA ma.o. ke DrAphaTathI mekalI ApavA vinaMti. pathika kAryAlaya, manana, elisa- A chellI be prakAranI tema rU. 50 thI laI AvavI vadhu bheTanI brija, amadAvAda-380006 | ja rahe che ane enuM mAtra vyAja vaparAya che kara na * - patha sapTembara 1991 For Private and Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 30 mA varSAMte 1984 na! phebru. thI sva. mAnasa'gajInA amA mitrae pathika'nuM prakAzana hAtha dharyuM tyAre enA prakAzananuM 23 muM varSa cAlatu hatu. jene Arasa 1983 nA AkaTobarathI thayA hatA. 1991 nA eNTobara AtrI rahyo che ke jyAre 'pathika'nuM 31 muM varSa zarU thaze. [vAyakAnI ahI' kSamA mAgavAnI che ke 'pathika'nA cAlu varSoMnA AmAM te aMdaranA 1 lA pRSTha upara varSa 30 muM barAbara chapAyu che, paraMtu mukhapRSTho anya chApakhAnAmAM chapAtAM hoI cAlu varSoMnA jAnyu.nA makamAM mukhapRSTha upara 30 su chApavu joiye, kAraNa ke e 30 mA varSa' 4 thA mA hateA, pazu IsunuM varSa jAnyu. thI badalAtAM chApakhAnAe saratacUMthI varSe 36 su karI nAkhyuM ane bhUla cheka oNgasTa sudhI cAlu rahI che, A sapTembaranA eka para pAchu varSa 30 muM Avaze. mAsikanI phAIla baMdhAvanAre A vastu khyAlamAM rAkhavA vinaMti.] sva. mAnasa'jInA avasAna pachI emanI bhAvanAne yathAvat sAMcavI rAkhavAnA amArA prayatna rahyo che. TrasTImaMDaLe ceDA nirNaya badalyo che ane e dIpAsavAMka sivAyanA cAlu aMkAmAM ti-sa-purAtattva-saMskRtinA sAdhanamUlaka lekhA chApavA. mAne kAraNe TUMkI vArtAo, cit sAhityane lagatA vivecanalekhA ane kAI phrAI anya viyAnA lekhA chapAtA hatA te chapAtA nathI, Avu sAhitya chApanArAM gujarAta rAjyamAM aneka sAmayikA che, jyAre saMzAdhanamUlaka lekho chApanAra mAsika khAsa anya kAI nathI. gujarAta ItihAsa pariSada ane saurASTra-kaccha itihAsa pariSadanAM adhivezana ane jJAnasatrAmAM gaNya kreTinA sazodhanamUlaka nibadhA Ave che. A nibadhe chApanAra sAmayikA ApaNI pAse nathI. e nibadhAnI mulavaNI karanAranA hakIkate abhAva che. 'pathika' e dizAmAM samAna che ane e nibaMdhanuM prakAzana karyuM jAya che. AmAM kha'ne pariSadeAnA maMtrIonI amane klR che. ame nidhAnI nIce kai pariSadamAM vacAyelA te te nim dha che enI noMdha mUkriye chiye. A nibadhA chapAvAthI me lAla che: 1. navAM navAM sa zASatenAM phaLa prajA samakSa rajU thAya che ane jJAnamAM vRddhi karAve che tathA ra. nibaMdhanA lekhakone peAtAnA zramanI saphaLatAnA anubhava thAya che, jene kAraNe emanA sazASanakSetre utsAha jaLavAI rahe che. A niba`dha uparAMta paNa sazodhana-lekhA AvatA rahe che ane yathAvakAza e badhA prakAzita ra thatA rahe che. medhArI satata vadhatI rahI che, ene paheAMcI vaLavA anAmata phaMDa vadhe te vyAjanI Avaka vadhe eTale cAlu grAhA AjIna sahAyaka bane ane khIjAne paNa bhanAve, AmAM vArSika grAhA ane pazu sahAyamAM umeza karI zake. anya sAmayike vArSika lavAjama temaja AjIvana sahAyakrAnI rakamamAM vadhAro karyo jAya che, paNa TrasTIma`DaLane niradhAra che ke hAtha lAMkhA karIzu, paNa lavAjama nahi vadhAIye. amane vizvAsa che ke amAruM' kAma vathayu cAlu raheze. va daramyAna aneka svajane e lekhA mokalI, dIpotsavI aMka mATe kAvyo-ritalekhA-laghuvArtA -sazeAdhana lekhA mekalI amane mIThe nirvyAja sAtha-sahakAra Apela che temane A take AbhAra vyakta karatAM mAnada anubhaviye chiye ane AvA ja sAtha-sahakAra cAlu rAkhe evI vinati kariye chie. jAherakhabara lAvI ApavAmAM paNa bhAI zrI pIyUSabhAI paDathA, 'AvATa' ane bhAI zrI avinAza maNiyAranI madada amane maLye rahe che. gAMDaLa-bhuvanezvarIpIThanA AcArya zrIghanazyAmajI mahArAjanI paNa ke amane che. A upakAra amane ApyuM jAya che. vArSika grAhako jUnAnAM sapTembara/1991 pathika For Private and Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ane navInAM lavAjama ekatrita karI mokalanArA amArA ejanTa bhAIonA paNa eTalA ja AbhArI kiye. A badhAM sahAyaka baLa "pathikanI pragatimAM upakAraka che. "3. mAnasaMgajI bAraDa smAraka TrasTa"nA TrasTImaMDaLane mATe A sAcI mUDI che. A sAtha-sahakAra cAlu rahe evI sone prArthanA. taMtrI kumaitavAsI eka bhAratIyanI ApavItI tA. 2-8-91nI vahelI savAramAM ja tene ghaDo-lADa thaI cUkele. mArA rUmanI bahAra nIkaLI rahyo chuM tyAM te mArgamAM IrAkI TekonAM darzana thayAM. bahAra nIkaLI zakAya ema notuM. mArA makAnamAM dabAI gayo. mAre mArA kAmanA sthAna para javuM mananuM manamAM rahI gayuM. dararoja irAkI sainya Ape ja jatAM hatAM. sAthe IrAkI leke paNa Abe jatA hatA. saunika ane leke makAnamAM ghUsI toDaphoDa karatA ane badhuM ja lUMTI jatA hatA. Ate Ate kherAka paNa khUTavA lAgyAM. mAre taiyAra roTalI meLavavA te ki. mI. jeTalA sthAne javuM paDatuM hatuM ane e paNa lAMbI kayumAM, amAruM sadnasIba hatuM ke vIjaLI ane pANInI lAIne hajI tADI nAkhI na hatI. sAMbhaLavAmAM AvyuM ke amerikana vistAranI te baMne bhAIne kApI nAkhavAmAM AvI. jeo bAna pakaDAyA teone IrAka laI javAmAM AvyA. bIja pahelAMthI ja paricitane tyAM chupAI rahyA hatA. zAka te zarUthI ja baMdha thaI gayuM hatuM. lAvelI roTalI khAIne calAvI levAtuM. huM 29 divasa AvI sthitimAM rahyo tyAM sudhI te kutanA moTA bhAganI vIjaLI ne pAIpa lAIna kApI nAkhavAmAM AvI hatI. amArI sAme saini ane IrAkI leke makAnamAM ghUsI jaIne le kene bahAra nIkaLavA majabUra karatA ane gharanI vastu mAtra nahi, makAnamAMnAM IlekaTrika deraDAM ne bahaba paNa lUMTI jatA hatA. are bhArata-pAkistAnIo-bAMglA dezavAsIo-zrIlaMkAvAsIo potAnI mATImAM nIkaLyA dekhAtA to sainiko emane vAhanamAMthI utArI kaDhI, vAhanamAM savAra thaI hAMkI mUkatA hatA, sAmA thanArane jAthI khatama karavAmAM AvatA hatA, hAthamAMnAM kAMDA ghaDiyALa paNa kADhI letA hatA. evuM paNa jovAmAM AvyuM ke IrAkI sainike kudatI lokone pakaDIne gADImAM bharI e gADIone saLagAvI mUkatA hatA. mArI pAse bhAratIya pAsaporTa hovAne kAraNe mane tA. 29-8-91nA roja basathI kuvIta choDavAnI anukULatA maLI. basanuM bhADuM jonanI sarahada sudhInuM 50 IrAkI dInAra hatuM. madharAte basa paheMcyA ne base cAlu rahI ane ame madharAte bagadAda pahecyA. rAte ja bagadAda choDavuM ane tA. 2 nI madharAte jorDananI hadamAM pahoMcyA, jyAM yune ane reDakresavALAoe amane sagavaDe ApI. bhAratIya elacI khAtAnAM kayAMya darzana thatAM nahotAM. amArA pAsaporTa para ahIM jorDananA sikkA lAgyA ane mAla-sAmAnanI TUMkamAM tA. 3-9-91 nI madharAte amAne pahoMcyA ane tyAM traNa divasa paDavA rahyA. taMbuomAM Azraya hatuM, tyAM paNa khorAka pANI mATe "kayU' lAgatI hatI. khorAkamAM roTI ane kAcAM TameTAM mAtra maLatAM hatAM. 6 ThThI tArIkhe rAtanA 12 vAgye plena pakaDayuM ne 7 mInI savAre muMbaInAM darzana thayA. ahI UtaratAM relave pAsa ane rU. 400/- dareka gujarAtI yAtrIne ApavAmAM AvatA hatA enA AdhAre amadAvAdanAM darzana karyA. amArA mAla sAmAna, bekamAM jamA rakama badha che ne AvyAM. have javuM che. paNa bhArata sarakAra vijhA' ApatI nathI. mArI maMDa kalAgIrInI tyAM kiMmata hatI, ahIM koIne enI kadI jovAmAM AvatI nathI. muMbaI utaratAM amArA pAsapeTa era peTa upara laI levAmAM AvyA hatA te lakhapadI pachI pAchA te maLyA che, paNa zA kAmane? kutathI mAMga Ave te ja jaI zakAya. "vidhagujara" taraphathI dilAse te Ape che, paNa hajI te kazuM phaLIbhUta thayuM nathI, AkAza sAme joIne atyAre to cAtakanI jema beThe. huM ' cheTelAla vizvaka mistrI pathike sapTembara/1991 For Private and Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kAlAvaDa paMthakanAM sthAne yazava'ta upAdhyAya kAlAvaDa AjubAjunAM jUnAM sthAnAAM keTalIka jagyAe TI.bAe paNa che, jenA dhUna dhArAthI dakSiNamAM eka ki. mI. dUra hIrATIbI......nAma TIme Avela che. tyAM khaDera jevu' maMdira che. makAna jevuM lAge. dara upara dhummaTa haze...A sthAna dhUnadheArAjIthI phUlanAtha jatAM rastAmAM Ave che, jANakAro pAsethI vigata maLI ke eka samaye tyAM jUnu gAma hatuM. dAdara nAmanuM gAma ke jyAM jUnAM ma Mdira che. A gAmanuM nAma dAdara nAmanI vanaspati uparathI paDyuM che. A vanaspati A vistAramAM thAya che, je dAdara nAmanA cAmaDInA roga upara vaparAya che. Avu bIjuM paNu eka dAdara gAma hAvAthI A gAmane 'jAmadAra' tarIke paNa oLakhavAmAM Ave che. kAlAvaDa pathaMkamAM kheDIgAma che, AjubAjunI dhAra vacce kAI prANInI kheADa-UMDA kAtara jevA bhAgamAM Avelu hovAthI enuM nAma khADI' paDavu haze. prANInA nAma uparathI kAI gAmanAM nAma paDela DhAya evuM enDru jovA maLe che, paraMtu paDadharI pAse traNa nAma dheADInA nAma sAthe sa DhaLAyela che : kheDIyeADI, vacalIdheDI ane chellIdheADI, e gAmanAM nAma sAthe ekAtAM hoya evuM jovA maLe che, paNa traNa gAmanAM sAthe khelAtAM DrAya temAM khAkhaDAyelA ne khApaTA ne khArI...eka sAthe kheAlAya che, e a MgenI eka kti paNa che. khAkhaDA--khelA khApaTA ne khArI mATu gAma Dha jaDe roTalA te vALunuM zuM kAma ?" nAnA gAmamAM gAmanuM taraNuM SinAranI yAdI jaLavAya che ane varaso pachI e vyaktinI mAdamAM e gAmanu nAma enI sAthe joDI devAmAM Ave che, jevAM ke makAjI medhapara pAtA-medhapara. je masjida zerI, kAlAvaDa zItaLA-361160 grAhakene vinati (1) 'pathika' dara mAsanI 15 mI tArIkhe prasiddha thAya che. kAIne paNa samayasara na maLe te tA. 25 mI pachI amate tarata jaNAve te ame tarata te te aMka mekalI ApIzuM. lAMkhe samaya thayA pachI udharANI Ave tyAre kaiM kSitikamAM na hAya ! amAre grAhakane niraza karavA paDe che enI khAsa taidha levA vinaMti. (2) ejanTA dvArA thayelA navA grAhakane te te eka varSa pUratuM 'pathika' mekalavAmAM Ave che. ejanTonI sUcanA che ke varSa pUruM thatAM 'kra khaMdha karavA, chatAM ame eka mAsa vadhu A'ka mAkaliye briye. tyAMsudhImAM lavAjama na maLe te aMka mekalavAnuM baMdha kariye chiye, ekathI vadhu varSothI je grAhA cAlu hAya che temane tA lavAjama samayasara na Avyu` hoya tArya cAlu rAkhiye chie. tethI vina'ti ke lavAjama pUruM thAya ke tarata mokalI ApavA zrama le. (3) TrasTa rajisTarDa thayelu DhAI 'pathika'nA prakAzananI sadhdharatA che tethI amArI kaoNlejo te zALAone khAsa vinaMtI ke AjIvana sahAyaka thaI naya ke jethI e rakamanA vyAjamAMthI haMmezAMne mATe 'pathika' mekalAtu' rahe, mA dizAmAM kaoNlejo AjIvana sahAyaka thatI Ave che ene amane AnaMda che, (4) pathikanA vAcakomAMthI paNa vArSika grAhaka temaja AjIvana sahAyaka thaI 'pathika'nI kadara karavA utsAhita bane evI amArI hArdika vinaMti che. -tatrI pathika * sapTembara 1991 For Private and Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bauddhakAlIna strIenA sAmAjika darajajo [mauddha dananA pariprekSyamAM DaoN. nirajanA vArA eka samaye rAjA prase-jata jetavanavahAramAM bhagavAna buddhA dharmapadeza sAMbhaLI rahyA hatA tyAM rAjamahelamAMthI AvelA eka dUte rANI mahelakAe putrIne janma ApyA hovAnA samAcAra ApyA. putrIjanmanA samAcArathI rAntanA mukha para viSAdanI vAdaLI chavAI gaI. gautama buddha enA manebhAva pAmI gayA ane kahyuM: huM mahArAja ! keTalIka vAra hrI puruSa karatAM paNa sArI nIvaDe che, ane peTe janmelA puruSa zrIra thAya che putrI buddhimatI suzIla ane vaDIlane mAta ApanArI haiAya te| ene kema doSa daI zakAya? he rAjA ! tuM tArI putrInI premathI saMbhALa rAkho !' A dRSTAMtathI samajAya che ke I. pU. chaThThI sadInA ja samaya evo hato ke jyAre putrInA janma azubha manAtA hatA. strIonu' jIvana ajJAna ane keTaleka aA tiraskRta hatuM, paraMtu tathAgata khu ` ane jJAnanA dIpaka dvArA straonA jIvanamAM pazu ajavaLu pragaTAvyuM ane ene sAmAjika samAnanI adhikAriNI banAvI. AdhyAtmika sAdhanA mATe paNa enI yogyatA svIkArIne bhikSusaMghamAM prete sthAna ApyuM hatuM. strI ane puruSa vacce sadRSTi keLavavAne e saune upadeza ApatA. bhagavAna buddhanA keTalAka vartAlApa ane upadezaprasaMgAne AdhAre tatkAlIna samAjamAM stranuM sthAna tema darajajo kevAM hatAM enA khyAla Ave che ate e sAthe avanI UgAmI banAvavA emaNe rajU karelA Adarzo paNa mAnanIya che. gautama buddha eka mahAna dharmAMdezaka hevAnI sAthe eka sarvagrAhI mane vaijJAnika paNa hatA. sAMsArika ane vyAvahArika jIvananAM aneka kSetra vizenI emanI samaja gahana ane talasparzI hatI. sAmAnya gRhasthathI Ara bhIne rAjA ronika zreSThI vepArI vaidya vidyArthI vageree jIvanane UrdhvagAmI banAvavA kevA AcAra-vicAranuM pAlana karavuM' enI sUkSma samaja emaNe ApI che. eka vAra emaNe bhikSuNI vizAkhAne cInAM sAdhAra kanyA vize etra ApyA hatA te A pramANe che : 'e gharanAM vaDIlenI AdarapUrvIka sevA karavI joie, emane madhura veNu kahevAM joIe, emanA UThayA pahelA UThavu oie ane sUtA pachI sUvuM joi5e. gharanAM vaDIle uparAMta pati jene Adara Apato hoya te sAdhujanone ucita sa`mAna Apavu joieM. gharamAM rAkhavAmAM AvelAM kapAsa Uta vagerenA theAcita upayAga karatAM zIkhavuM joIe. gharanAM sevako ane majUrane je kAma soMpavAmAM Avyu' DAya te ee sArI rIte kare che ke nahi evuM eNe nirIkSaNu karavu joIe ane emanA bhejanuM paNa ucita dhyAna rAkhavu joie, pati ghara je anna ane dhana lAve tene saMbhALIne rAkhavAM jorrae. eNe yuddha tathA dharma ane sa Mdhane zaraNe jaIte upAsikA banavuM joIe. pAMcazIlanu pAlana karavu joIe ane kaMjUsAI che|DI chUTe hAthe dAna karavuM joie.'2 A vizenAM A kanyeA tatkAlIna samAjavyavasthAmAM strIne avazya gaurava apAvanArAM hatAM. emAM strI pAse tyAga ane samarpa`ganI apekSA rAkhavAmAM AvI che, paNa e ja susaMkalita kuTuMbavyavasthA ane susavAdI samAjaracanAnA ghaDataranAM mULabhUta tattva35 hatAM. tyAre strIdhana kamAvA jatI na hatI, paNa gharamAM AvatAM anna ane dhanA vahIvaTa e kuzaLatAthI karatI hatI. gharanAM vaDIle khALA AsajatA ane paricAra mATenAM je vyA ete mATe nakkI karavAmAM AvyAM che pathika sapTembara/1991 p For Private and Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir te parathI gharamAM enuM snAna keTaluM mahattvanuM hatuM ene khyAla Ave che. gharanA zrRdhA ja mAcAra ane vyavahAranI e sUtraMrdhAraNI hatI, kuTuMbanI jema samAja ane rAjyajyavasthAmAM paNa strInuM sthAna samAnatAyu te e mATe gautama buddha keTalA AgrahI hatA ene khyAla emanA ziSya AnaMda sAthenA A vArtAlApa parathI Ave che. vajI prajAnI AAda rAjayavyavasthA vize keTalIka vigato jaNyA pachI bhagavAna buddha AnaMdane pUche che : 'mAnaMda ! hajI leke vivAhita ke avirbhAta strItra upara jusaba to navI karatA ee strIe'nuM mAna te jALave che te'3 AnaMda javAba Ape che : hA, strIonI tyAM sArI pratiSTha che." Ama bhagavAna buddhanA abhiprAya anusAra Adarza rAjayavyavasthA mATe emAM strInuM sthAna mebhAbhayuM hAva e atavAya che, bauddha AgamAmAM tatkAlIna samAjamAMnI lagnaprathA ane dhaNukuLanAM srIe!nIti vizena keTalAka ullekho maLe che te paNa strIenA darana karotI hakIkatAne spaSTa kare che. bauddha ane jaina gamethI pUrva vaidika saMskRtimAM prAra MbhathI ja vavAdanuM viziSTa sthAna hatuM. varakanyA agninI sAkSImAM pAmiNa kare e vidhi dhArmika ane sAmAjika dRSTie mahattama hatA, paraMtu auDha yugamAM vivAhaviSayaka mAnyatAomAM noMdhapAtra parivartana thayeluM tevA maLe che. bauddha AgamamAM viAda mATe be zabda jovA maLe che : avAda tathA viSaya putra mATe uttama kuLamAMthI zubha nakSatramAM kanyA laI AvavI te 'vAda' ane kanyA cArA pULA dIkarA mATe zreSTha nakSatramAM ApI AvavI e 'vivAha,' kanyAne laI AvavI athavA ApI AvavI e AvAha-vivAha.' emAM zubha nakSatra jovAtuM tathA jJAti gAtra te sAmAjika darajjAnuM dhyAna rakhAtu hatu. tathA e mATe anya sabadhIjanAnA sahayoga pazu levAtA te. bauddha AgamAmAM A sivAya lagnaviSayaka vidhividhAno ke riddhe varNana maLatuM nathI. bauddha parivArAmAM keTalIka kanyAe samajapUrvaka lagnane svIkAra karIne pratrajyA paNa dhAraNa karatI hatI, tA suMdara putrInA pitAne mAmAM laIne AvanArane asaMtuSTa karavA mAMDe e mATe prakhyA levA pazu samajAvavI paDe. vaidika kAla pachI kuTuMbamAM putravadhUnA samAnatA 6,sa thavA lAgyA hatA. mAtAnuM sthA mAnanayu hatuM, paNa bauddha dharmanA pracAra pahelAMnA samayamAM putra-dhUte sAsu-sasarA kaThora niyaMtraSNumAM rahevu paDatu'. pati pratrajyA levA Icche te ene mATe patnInA anumata levAye phera ratI nA pravrajyA levA IcchanAra pati sAthe e vAta paNa karI zakatI nahe ke pAtaLu du:kha raNa vyakata karI zakatI na hatI. putratradhU pratrajyA le Icche te aMdha tetI bhanuna 1 temAM aprakAro anutta ane suvidhA bahu echI kuLavadhUone maLatI. sAsu ghe rajA raMga'' nivruta bhAi paNa AvI cakatA naRs. patinI pratrajyAne kAraNe patnInA jIvatamAM du: khanA daLa ghera IjA, paraMtu tene kharacuM-pepazunA ciMtA karavo paDatI nahiM. pati paNa kayAreka pratrA letAM pahetAM patnInI bhAjI vaikA mATe vyava thA karate, apavAdarUpe putravadhU dvArA pazu sAsu pusarate yAta ayanAM dRSTAMte neMdhAyAM che. keTalIka strIe rvAibhanna nimittodhI ane prakArothI patnItva prApta karI. yo AgamAmAM bAhya paristhiti ane svabhAvane AdhAre patnInA keTalAka bheM ApavAmAM sAA che. A tribhAgAnA parIkSaNathI strIonI sAmAnya sthiti ane emanI svabhAvagata lAkSaNikatAone vadhu spaSTa khyAla maLe che. bAhya paristhine AdhAre patnInA dama bheda pADavAmAM AvatA hatA,5 25 ke (1) k! ApIne kharIdelI paDatI nakItA' kahevAtI, (2) paitAnI icchA anusAra kAi puruSa sAthe rahetI strI sapTembara 199 1 pAMcaka For Private and Personal Use Only maiM ?
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir * si ' rega- (ka) ja da I strI keI purUSa pAsethI esaLa-musaLa Adi bhogapakaraNa meLavIne che. tenA banI rahI hatI te bhagavAsanA" tarIke oLakhAtI, (4) vastra prApta karIne paherI ne paTAsi..' kahetA. () kacaka strI ane puruSa eka ja udakapAtramAM hAtha rAkhIne "jaLanI jema A hastayugala eka banI rahe ema kahIne ekabIjAno hasta grahaNa karatAM hatAM. A rIte prApta thayelI mAnIne "da dinI" kahetA hatA. (6) strInA mAthA parathI lAkaDAne bhAre utArIne ene patnI tarIke pati svIkAra. 2. prakAre karelI patnI ebhaTacumbA" kahevAtI. (7) je strI pAsethI dAsI ane patI tarIkenA ane prakAranAM kArya karAvAtAM te "dAsI bhAryA" kahevAtI. (8) zrI je gharamAM jUrI karatI hoya te gharane puruSa sAthe saMbaMdha thatAM e evI strIne kamakArI-bharyA? kahetA, (9) jayAre nike yuddhathI jitAyelA pradezane strInAM apaharaNa karIne laI AvatA ane ene patnI tarIke svIkAratA te ene jahA' kahetA. (10) ekAda muhUrta mATe ja bhAryA bananAra strIne "mRttakA' kahetA. strInA aMgata prakRti ke svabhAva anusAra patnInA sAta beDa pADavAmAM AvyAM che, jevA ke vadhakasamAM cAsamAM Arya ! mAtAsamAM bhaginIsama sakhI mAM tathA dAsI arthAt je patnI patinA vadhu mATe usuka rahetI te vanamAM,' je pati- dravya amathI cekarI karatI te cesamAM.' strI mAtA bhami sakhI ke nIbhAve atinI kALajI letI te te te rIte oLakhAtI kuLavadhu tathA patnI tarIkenA strInA darajajA ane enA vyaktitva paricaya ApanAra mA hakIkata tathA bhagavAna buddha pAme pravajayA dhAraNa karanAra mukatA vizAkhA abhayamAtA kisAtamI aMbapAlI Adi aneka bikSaNonI jIvanagAthAne AdhAre samajAya che ke tatakAlIna samAjamAM (1) putrIno janma azubha manAte hato. (2) gRhakArya ja strI nuM kartavya gaNAtuM. (3) lagna bahu nAnI vayamAM sArA-nya rIte thatuM na hana. (4) garIba gharanI dIkarI zugRhamAM anAdarane pAtra banAvI. (5) patine krodhI svabhAva ane pUra vartanane bha ga aneka strIe banatI. (6) suMdara putra mATe aneka mAga sAvana ane enuM kAma goThavavuM mAtApitA mATe muzkela banatuM. (7) keTalIka trIe zAstra abhyAsa karatA. (8) zreSTha ku. strI mAM kAzInAM re ramI vastro vadhu pracalita hatAM. (9) paricArikA vemAe ane gaNakA svayaM upajane karatI, (10) sAmAnya rIte strIo artha upArjananuM kArya karatI nahi, (11) kaNikAo ane vezvAone darajajo jude hate. (12) kAreka strIe svataMtrapaNe jIvana ghaDI zakatI ane pravajyA paNa laI zakatI. mAtApitA ke pAlake emane mATe mArgadarzaka ane saradAyaka banatA. (13) rAjava zI eTIkunI brahmakuLanI madhyama-varganI ke garIba-banI ema dareka varganI ane varNanI strIo trayA dhAraNa karI zakatI. (14) pravajA levA mAtApi ke patinI anumati levI paDatI. (15) mukhyatve gRhajIvanane vikhavAde saMgha, pati ke saMtAnA mRtyu AvAta, ati daridratA, dAMpatyajIvanane sarvanAza, mokSaprAptinI atirika che ane bauddha dharma pratyenuM AkarSaNa, AvA aneka kArI strIne patra levA prerAtI. (16) du:khI pine madazAvALI strIne paNa AdhyAtmika ane dvArA siddhi ane zAMti meLavatI. boddha yugamAM guMdIne patanI mAphaka dhArmika adhikAra maLavA lAgyA hatA. sAmAjika upagitAnuM dRSTae paNa mArI ke puruSanI samakakSa mAnavAne AraMbha thayo hato. e pote gharanI saMcAlikA, saMpattiI saMrakSikA ane I-putranuM sarvazreSTha mitra hatI. sapTembara 1991 For Private and Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhagavAna budde patnI pratyenAM patinAM kartavyo paNa varNavyAM che, jevA ke e patnInuM apamAna na kare, ene saMmAnathI rAkhe, pite anya strI sAthe vyabhicAra na kare tathA strIne aizvarya ane akArane pradAnathI saMtuSTa . mahAprajApati gautamI ja sAre bhagavAna buddha pAse pravajayA dhAraNa kare che AvI tyAre emaNe e A hevAthI ene saMdhamAM sthAna ApavAnI anicchA darzAvI hatI, paraMtu ziSya AnaMdanI niMtithI strIone bhikSaNIpada ApavAnuM svIkAryuM hatuM ane strIone Adara-samAnatA adhikAriNI mAnatA. je samayamAM strIone sAmAjika darajaje ati sAmAnya hatuM tyAre gautama buddhe pRthvI uparanA sAta amUlya ratnemAM strIne paNa sthAna ApyuM hatuM ane kahyuM hatuM: 'nirvANanI prApti na kevaLa brAhmaNane thAya che, paraMtu manuSyamAtra enA adhikArI che ane strIo paNa nirvANa prApta karI zake che. mAre bhikSuone strI(kharekhara te kAmavAsanA thI saceta rahevAnuM kahyuM hatuM, e sAthe pitAne bhojana karAvanAra eka gRhastha strInA saMdarbhamAM emaNe strIzaktinI mahattA A rIte samajAvI hatI : eka uttama mahilA, je bhUkhyAne bhejana karAve che te, ene bhojana sAthe cAra vastuo Ape che : (1) jIvanazakti Ape che, (2, sauMdarya pradAna kare che, (3) AnaMda Ape che, (4) baLa Ape che.' jyAre strIone be aMgulamAtra jJAnavALI' (strIe ATha-dasa varSanI uMmarathI ja cokhA rAMdhavAnuM zarU kare che, paNa bhAta raMdhAne game ke nahi ene nirNaya tarata karI zakatI nathI, be AMgaLI vacce khAne dANe dabAva e pachI ja nirNaya kare tethI enA jJAnane be aMkula mAtra parimita' kahyuM che) che ema kahevAtuM hatuM tyAre bhagavAna buddhanA upadezathI prerAIne aneka bhikSuNI e parama jJAnanI prApti karI hatI. zukalA nAmanI eka bhikSaNI dharma-pracAramAM ati kuzaLa hatI, mana ane devatAo paNa eno dharmopadeza sAMbhaLIne maMtramugdha banI jatA ane enI prazaMsA karatA. gRhapati anAthapaMDikanA gharanI basanI putrI paNa e "pANIthI pavitra thavAya che. ema mAnanAra udayazuddhika eka brAhmaNane vAstavika vizuddhinA mArga darzAvyo hato. vidvAna brAhmaNa sAthe ene vArtAlApa sAMbhaLIne anAthapiDika prasanna tha hato ane ene kAratamAMthI mukta karI hatI. pravajyA dhAraNa karIne e baddha dharmanuM pAlana karavA lAgI ane nirvANa prAptinI annikAriNI banI. zahiNI upalavaNa ane zubhA jevI strIoe samRddhi ane saudaryanI nazvaratA jANIne pravajaya mArga grahaNa karyo hato tathA pitA ane pati mATe paNa saMmA nI pathapradarzaka banI rahI hatI. A pravajyAdhAriNI bhikSuguo ke gherIoe zudino sAco mArga, dhana-saMpatti ane sauMdaryanI nazvaratA, Asaktine kAraNe udbhavatAM duHkhe, mRtyu anivAryatA vagere vize aneka mananIya vidhA karyA che. Ama bauddha yugamAM strInuM vyaktitva puna: vikasita thavA lAgyuM hatuM. rAtrIe puruSane adhIna hovAM chata pite pratibhAsaMpana heya te sAmAjika valaNe enA vyakti-vanA vikAsane rUdhI katAM nahi. bhagavAna buddha strIjIvanane unnata Adarza prajA samakSa rajU karIne Ama strI zaktine paricaya karAvyo hato saMdarbhasUci 1. kesalasaMyukta 5 pArA. pR. 200 2. sigAlovAdatta-majhimanikAya 6. aMgutta-nikAya-3223 che. mahAparinibAnasura-dIdhanikAya che. saMyuttanikAya-1/135 4. dInikAya /112-3/142 8. zerI (thAne AdhAre gujarAta ItihAsa pariSadamAM AsuMda-adhivezanamAM tA. 17-2-91 nA divase vAMcAyele maharAne nibaMdha sapTembara/1991 pathika For Private and Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir suratamAM navAnuM zAsana Do. mugaTalAla pA. bAvIsI mughala samrATa auraMgajhekhA samaya daramyAna suratane, vahIvaTa 'mutsaddI' ane 'killedAra' nAmanA e adhikArIo dvArA thate hatI. musaddI' vahIvaTI AdhakArI hatA, ja2 'killedAra' lazkarI adhikArI hatA. I.sa. 1658 thI 106 daramyAta anukrame inAyatakhAna, raitakhAna, mudrammadabegakhAna, gyAsuddIna khAna, jhardamunnAduddInakhAna, mukhtArakhAna, netaanikhAna, aitamalakhAna, katalakhakhAna, atabhAra khAna, saddAmanakhAna, mIrajhA zekha allA, sAkhata muhummada, nayamana khAna, dillArakhAta ane niyatakhAne suratanA mutsaddI athavA gatranara tarIke kAma karyu hatu.? e pachI I.sa. 1707 thI 1716 daramyAna anukrame amAnatakhAna, dayAnatakhAna, vALa abdula hamIdakhAna, mahatarImakhAna, mAmInakhAna ane saiyadra asanna-khAna suratanA gavarnara tarIke rahyA. emanA zAsanamAM 1717 thI 1720 daramyAna suratanA AlamapanADu kaeNTa badhAyA. 2 divarakhAna pachI rustamaalI khAna 123 thI 17rapa sudhI ane rustamamalI pachI ete putra sahara."khAna 1725 thI 1733 sudhI gaCnara tarIke rahyA. 1731 thI 1733 sudhI varanA pada mATe sagharyAM te jhama cAlyA. e samaye je DhAI amIra mughala bAdazADane meTI bheTa mokalatA te gavarnara tarIke dhamaNUka meLavI zakatA. 173ra mAM suratamAM bhayaMkara dukALa paDayo hateA. 1733 mAM badhA harIphone mahAta karIne tema"gakhAna suratA gavarnara banyA. tegamegakhAna ghaNA zakti ane mahavAkANI hatA. evA samayo vahIvaTI ane lazkarI sattAo eka ja kuTuMbanA hAthamAM putra! thaI. gavarnara tarIke taigambegakhAna hatA tyAre killedAra tarIke ene bhAI megalarakhAna hato. e uparAMta, tegakSetrakhAne vahIvaTamAM madada karavA mATe 'nAyaba'(madadanIza gavarnara)ne navA hoddo UbhA karI enA para potAnA trIjA bhAI gulAmamahamUdanI nimaNUka karI, je bhaviSyamAM 'sadarakhAna' tarIke prasiddha thayA. Ama, suratanI badhI vahIvaTI ane lazkarI sattA tegamegakhAnanA hrAmAM keMdrita thai. bheNe 'mRddI'ne badale 'navAba'ne vadhu UMco ane prabhAvazALI khitAba dhAraNa karyAka tathA navAbI zAsananI zarUAta tegamegakhAnathI thaI. 19 tegabegakhAne vepAra upara vadhArAnA kara nAkhyA. e vepara mATe hiMdumA pAsethI cha 8, muslimaiA pAsethI 4 TakA, ame nikharI pAsethI TakA ane yuraeNpiyanA pAsethI 22 TakA kara lete. 4 ma parathI joi zakAya che ke hiMdu para karanuM pramANa sauthI vadhAre hatu. mahesUla ane nANAkIya bAbatAmAM madadarUpa thavA muslima mutsaddAe 'dIvAna'namanA hiMdu adhikArIe ne nImatA. tegabegakhAna pUrva bhAu mUka, mANekayada, raghunAthadAsa, manaharada sa, bhikhArIdAsa ane rU12.meM dIvAna tarIke kAma karyuM hatuM. emAM zAtanA pAMca kAyastha brAhmaNu ane chaThThA rUparAma brahmakSatra hatA. tegakSetrakhAnanA dIna tarIke mayArAma nAmanA nAgara kRtya hatI. mayArAmanA patAnuM nAma dayArAma mane putranuM nAma kirapArAma hatuM.pa mArakhane phArasI bhASAnuM sAru jJAna hatu. I. sa. 1783mAM emanA avasAna pachI tegogakhAte emanuM ghara lUTI lIdhuM hatuM. e uparAMta, hAlanA nagarazeTha kuTuMbanA vaDavI jagAtha lAladAsa tegakSetrakhA nA samakAlIna hatA. jagannAtha aMgrejonA dalAla hatA. aMgrejonu jagannAya pAse cAra lAkha rUpayAnuM leNuM hatu. tethI emane kaida karAta muMbai lai gayA. jaganAtha yu ktapUrvaka yArthI chaTakIne pUnA marAThAme, pAse gayA ane tyA lakaro to svIkAryo. te emaNe aMgrejone 3000 hiMdIonuM lazkara ekaThu karavAmAM madada karIne emanI tritA meLavI hatI. 1961 mAM A thamIra ane sAhasika nagarazeThanu avasAna thayuM. pathika sapTembara/1991 For Private and Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir tega begamane 19 5 thI 1946 sudhI lAsa ne kahyuM 166 mAM saMgrahaNInA rAgadhI 80 varSa vadhAre uMmare enuM esAna thayuM. e pachI kiledAra tarIke kAma kare to ene bhAI begalAkha suratane navAba che. 1747 phebruArImAM becalara khAna paNa vRddha vaye avasAna pAmatAM ene bhA saphadara khAna suratane navAba :. saphadarakhAnane putra vAkarakhAna suratano kiledAra banyA. 18 : te gaga khAnane jamAI miyAM acana urpha meDI nakhAna saphedarakhAnane lAvIne suratano navAba bane e 1751 sudhI eTale ke traNa varSa nALa dho. 1751 mAM saphadarakhAnane eka TeThedAra sIdI masUde mi acanane dUra karIne vahIvaTI sattA pitAnA hAtha | lIdhI tathA saphadarakhAnane pharIthI navAba banAvaze sIdI suda 17pa6 mAM ane saphadarakhAna 1758mAM mRtyu pAmyA. sadarakhAnanA mRtyu pachI phArisakhA navAba banyo, paraMtu miyAM acana 9 mahInuddInakhAna ene harAvIne I. sa. 1758 mAM pharIthI surata navAba bane.. e pachI tarata ja arika jhaghaDAone lAbha laI. 1759 mAM aMgrejo e lazkarI pagalAM bha supta jItI lIdhuM. 1759 nI 4 thI mArce thayelA kazAthI nakkI karavAmAM AvyuM ke (1) surata gavarnara tarIke mAM racanane cAlu rAkho . 3) phArasakhAnane nAyaba gavarnara banAvo. () karata kile ane baMdara a cete sepavAM. A karAra mughala bAdazAhe svIkAra karyo ane tyArathI surata hilA para mughala-brajanI sAthe grejone ja yuniyana jeka paNa pharakata thayA. Ama, 2 surata upara aMgrejonuM varcasa sthapAyuM chatAM emaNe vAbanA padane cAlu rAkhyuM. A samaye surata vastI lagabhaga sAta lAkha jeTalI hatI. miyAM acana uphe maho, dInakhAne 1718 thI 1753 sudhI zAsana karyuM. 1763 nI 27 me phebruArIe enuM avasAna thatAM muMbaInI aMgreja sarakAre enA putra kubuddInanI suratanA navA tarIke nimaNUka karI, kubuddIne navAba tarIke "mIra hAphIjhaddIna ahamadakhAna bahAdura' nAma dhAraNa karyuM aMgreja sarakAre hAphIjhuddonanI nimaNUka mATe dilhInA mughala bAdazAhanI paravAnagI mAgI nahi eTaluM ja nahi, suratane navAbano je pratinidhi mughala darabAramAM besato hate tene pAche belAnI laIne mughala bAdazAha sAthenA saM"Sa che kApI nAkhyA. navAba hAphIjhadIna ra9 varSa sattA pravI 190 mAM mRtyu pAme. I. sa. 176 0 thI 1780 sudhIno samayagALA surata mATe vepAravRddhi ane vikAsane have jyAre 1780 pachInAM vIsa varSane gALo hatI ane patanane ha. hAphIjhuddInanA zAsanakAlama 178ra mAM moTuM va.nA jheDa' thayuM, jenAthI zahera nI ghaNI ImArate tema makAne minArAo ane kamAne tUTI paDyAM. lagabhaga adhuM zahera jamInadetuM thayuM. ghaNAM mANae emAM daTAI ma. 1790 mAM. meTe dukALa paDyo, je suDatALe kALa' tarIke oLakhAya che. eNe ghaNAnA bega lIdhA. A baMne kudaratI Aphata e suratane anahada nukazAna karyuM ane enI pAyamAla sa. A arasAmAM suratamAM traNa jAhera ane tranuM khAnagI bAga hatA. nahera bAgama, ne eka begamavADI' tarIke oLakha che, je begamapurAmAM Avela hatuM. bIjI bAga mahamUdI bAga" tarIke oLakhAtuM, je salAbatapurAmAM haM, A bAga teDagakhAne baMdhAvyo hato. trIja bAganuM nAma "alAha bAga hatuM te katAragAma daravAjA bahAra hatA ane navAba hApha jhuddIne badhA ha. A bAga banAvavA sapTembara 1991 pathika For Private and Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mArsenAM makAna pADI nAkhavAmAM AvelAM tethI ke ene jhukI jA' tarAke eLakhAtAM.AnagI khAge! mAM IsTa InDiyA kampanInI keTarInA pramukha prAisane khANa, aMgrejonA trAsane kha kapADAmAM AvelA bhAga ane Daca garDananI samAveza thata! hatA. 1763 mAM suratanI mulAkAte AvelA bha pUra nAmanA yuropiyana prAsIme Daca gArhanane badha! yuropiyana bAgAmAM saudhA su Mdara bhAga tarIke oLakhAvyA hatA. . hAjhuddananA mRtyu pachI enA putra nijhara dunane grejoe surata navAba banAvyo. nijhAmuddIna na sattA bhAgavIne 1799 nI 8 mI 1yuArIe mRtyu pAmyA. A navAba dhaNo naimiSTa hata mAne mATe bhAge anne pathArImAM dardI tarIke rahIne ja zAsana karyuM hatu.la enA mRtyu pachI enA nAI nasIruddInane prejoe navAbanu pada ApyuM. I. sa. 1800 mAM enI sAthe karAra karI agrejoe vALanI badhI sattApe peAtAnA kuthamAM lIdhuM ane evI jogavAi karI ! agreje dara varSe 0,000 pAInDa (lagabhaga eka lAkha rUpiyA) ane suratanI UpajanA pAMcamA bhAga navAbate Apaze. marjhAma, nasIruddaina mAtra nAmanA navAba banyo. I. sa. 1818 mAM navAbane vArSika UpajanA pAMcamA nAgane khadale rUpiyA pacAsa hajAranI nizcita rakama ApavAnuM nako thayu, eTale have dara varSe badhI naLIne piyA doDha lAkhanI ma agrejo taraphatha ane maLavAnI hatI, nA tA. 26 mAM sapTembara, 1821 nA roja nasIruddInakhAnanuM nidhana thatAM aMgrejoe aMnA putra malluddInakhAtane vAvya bano. ke pazu sattA vagarA nAmane nakha hatuM ane aMgrejonI nIherabAnIthI nAba tarIke cAlu rahele. enA pitAnI mAphaka ete paNa agreoe dara varSe rUpiyA oDha lAkhanI rakama ApavAnuM TharAvyu, alluddInakhAna muratane chellA navAba hato. ene janma i.sa. 1782 nI 8 mI phebrukhArIe thayo hato. 1821 nA sapTembaramAM enA pitA nasIruddInanu vasa!na thayuM, jyAre aphajhaluddInakhAnane rajavAbhiSeka 1823 nI 27 mI eN masTe thaye. enA jyAbhiSekamAM be varSanA laba thayA pe mATe cokkasa kAraNA hevAnA saMbhava che. 10 ma '' aphajhaluddInanA dIvAna tarIke mIThArAma kAyasthe thoDA samaya kAma karyu hatuM. zaitAna phaLiyA pAse kALInA divase navAbanI pAlakhI bALI nAkhavAno prasaMga mA navakhanA samayamAM banyA hatA. A huM DoLanA zAsanakalamAM 1836nI 24 mI ekatrale suratamAM bhayaMkara Aga lAgI, je traN divasa sudhI cAlI hatI. A AgamAM kailapura begamapurA salAbadhA bhAgAtaLAva, khapATiyA cakalo, " ghADiyAvADa vADI LiyA machalIpIDa pIDha rAoLAva, rakriyA seAnI cakalA vagere parAMnAM beMka dare dasa dvAra mAne badhI khAkha thayAM tathA ghaDAM masAnAM maraNa thayAM. sutatA dhRtihAsamAM mAM sauthI vadhAre bhAnaka ane vinAzaka Aga hatI. e chI e ja varSanI ra9 mI oNgasTe kArI raila AvI, jeNe suratane paNa ghara nukasAna karyuM. A resa vakhate killA mAgaLa sA cha Dhe pANI hatuM gye parathI eNe TalI khAnAkharAbI sarjI haze ene khyAla AvI zake. ya A havAbanu moTu ra gAna tailacatra surata saradAra vallabhabhAI paTela myujhiyame meLyu che. ke citra patha suratanA navAbanA zAka deza haze ene khyAla Ave che. sapheda vastrAmAM sajja peThelA varSe kha MjaranA hAlA para pettAneA hAtha Tekavele che, citranI nIce phArasI brAmAM lakhAyelI zuM paktimAMthI evI mAhitI maLe che ke mA navu manI janma hijarI sana 11-6 nA rakhI-us mantratra mahInAnI pAMcamI tArIkhe (I.sa. 1782 no 18 nI phebruAArIe) thaye hate. ane rAjyA bhaSeka hijarI sana 1238 nA jhillA mahinAnI 19 mI tArIkhe (I.sa. 1823 thI 27 mI oNgasTe) pAMca sapTembara/1991 11 For Private and Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir thayA hatA, ane karuddala aTale ke pUrva caMda jevA tejasvI varNa vAmAM AvyuM che. e upara ene ucca koTinA meyara ane bahAdura sipAharalAra tarIke biradAvavAmAM Avyo che. navAbanuM ci khUba suMdara surekha ane spaSTa che. navAba aphajhaluddInanuM tA. 8 mI oNgasTa, 1842 nA roja avasAna thayuM. A navAbane ke putra na hatuM, mAtra bakhtiyArunisA nAmanI putrI hatI tethI aMgrejoe bIjA koIne navAbanuM pada 1 ApatAM 1842 mAM surata khAlasA karyuM 11 surataH kilo 5 thI mughala-ja utArI levAmAM Avaze ane mAtra yuniyana jeka pharakatA hyo. navAbane jamAI ane batiyAnasAnA pati mIra naphara alIe nava banuM pada meLavavA 1844 mAM IglenDanI mulAkAta lIdhI. mahIpatarAma rUparAma nIlakaMTha | iglenDanI mulAkAta lenA A suratI hatI. enI A iMglenDanI mulAkAta daramyAna enI patnI baMnayAnasa'nuM IDama avasAna thayuM. iMglenDa javA chatAM naphaalIne navAbanuM pada te na javuM, chatAM emanuM tathA enI be putrIonuM vArSika pAna rU. 52,800 thI vadhArIne rUpiyA eka lAkha karavAmAM AvyuM. japharaalIe 1861 mAM suratamAM se-prathama kApaDanI mila zarU karI, je "aphaalI mila' tarI? oLakhAtI. A pahela karavA mATe amane "suratamAM Adhunika kApaDa-udyoganA praNetA gaNI zakAya. mAlika badalatAM atyAre A mi.! "sura koTana mila" marI ke oLakhAya che. 1863 nI 21 mI AgasTe jAphara alI asAna thayuM. emane putra na hato. emanI putrI priya umisA (u lADalI begama) tathA enA pati be pAnA naM 2 na mIra AlamakhAna ane bIjI putrI rahI munisA tathA enA pati mIra guvAmabAbAne aMgreja sarakAra pezana ApatI hatI, suratamAM ja dAnAsAhebanI daragAhane je minAre 1-82 nA vAvA jhADAmAM tUTI gayA hatA te A gulAmabAbAe pitAnA kharce pharIthI baMdhAvyo hato. 2 1886 mAM rahImusiAnA avasAna pachI paNa enA saMtAnone sarakAra taraphathI penzana apAtuM hatuM. Ama, suratamAM 173 7 thI 1842 sudhI eTale ke 100 varSa sudhI navAbanuM zAsana rahyuM. A samaya daramyAna mukhyatve ATha navAbe thayA. navAbI zAsana daramyAna suratanI samRddhi ane jAhojalAlI ghaTatI gaI. surata Aga rela vava. dukALa dharatIkaMpa jevI bhayaMkara kuratI AphatanuM bega banyuM e sAthe sattA mATenI khaTapaTA ane luTaphAToe asthiratA tathA asalAmatI sarjI. surata saMkocAtuM gayuM ane muMbaI vikasatuM gayuM chatAM surata naSTa na thayuM. lokone raMgIlo mijAja tema laherI paNa AnaMdapriyatA ane kheladilImAM phera na paDyo. suratanI ronaka ane raMgInatA cAlu rahI. navAbonA zAma suratanA ItihAsamAM eka viziSTa bhAtIgaLa prakaraNano umero karyo ema kahI zakAya. ! pAdaTIpa 1. "surata zika gegeTivara, amadAvAda" (1862), pR. 113 ke, ejana. pR. 141 4. IzvaralAla che ke kAI : "sUrata senAnI mU', (ra, 1958), pR. 95 5. 1735 mAM ja ". kirapArasa paNa emanI hArivArIne lIdhe bhaviSyamAM dIvAna thayA hatA. suranA gepIpurAmAM Aje paNa temanA nAma ane niva,sarathAnanI yAda apAvatA kirapArAma mahetAne khAMcA' che. sapTembara 1991 pathi 1ra For Private and Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 6. ema. esa. pataye, karI ra gujarAta'', vA 3 (amadAvAda, 1980), pR. 593 cha, z dukALa vi. sa. 1847 mAM paDathI hovAne lIdhe e suDatALA kALa' tarIke oLakhAya che. 8, ema. esa. kemiseriyeTa, upayu kta, pR. 691-92 9. na`dAzaMkara lAlaza kara paDayA: "suratanI mukhatesara hakIkata', (surata, 1981) pR. 57 10. kadAca agrejoe ene 'navAba' tarIke cAlu rAkhavA InkAra karyo haiAya ane eNe a Mgreja adhikArI pAse rajUAtA karIne peAtAnA hakkanA svIkAra karAvyA hrAya evI zakayatA kharI. 11. cha varSa pachI 1948 mAM gavarnara--janarala tarIke AvanAra laeN DelhAujhIe A ja niyamane amala karI aneka rAjya khAlasA karyAM hatAM. tegaegakhAna (1733-46) 12. atyAre suratanA relave sTezana sAme jaina dha zALA pAse gulAmamAbA kampAunDa' nAmane vistAra che, A vistAramAM ja gulAmabhakhAnuM' nivAsasthAna tema jAgIra haze ema mAnI zakAya * gujarAta itihAsa pariSadanA bhANaMda-adhivezanamAM tA. 16-2-81nA rAja vaheMcAyelA mahattvatA nibaMdha suratamAM navAkhAnu vAvRkSa putrI=miyAM acana (1748-51 ane 1758-63) I hAphIjhuddInakhAna (1663-90) 1 nijhAmuddInakhAna (1790-99) www.kobatirth.org nasIruddInakhAna (1799-1821) I are jhalluddInakhAna (1821-62) 1 egalara khAna (1746-47) putrI-vAkarakhAna putrI jiyA unnisA u lADalI begama=mIra AlamakhAna pathika putrI khtiyArunisA=mIra jApharaalIkhAna (mR. 1863) ! putrI rahImunisA -mIra gulAmabhAmAM Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir | vAkarakhAta sapTembara/1991 ' saphedarakhAna (1747-48 ane 1751-58) putra!=alI navAjha jaMga For Private and Personal Use Only 13
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saurASTramAM gAyakavADI sattA zrI dhIrubhAi purAhita gAyakavADa kuTuMbamAM mULa puruSa na dAjIrAva hatA. A kuTuMbanu mULa gAtha pUnA jillAnA havelI tAlukAnuM bhAre gAma hatuM. kuTuMbaneA mULa vyavasAya khetI hatA, paNa nAjIrAva mAtraLa pradezamAM bhAra killAnA adhikArI hatA. e samayanA arthaghaTana mujaba 'killA'no artha 'paragaNu' thAya che. eka samaye killAnA daravAjA pAsethI kAI khATakI gAyeAnuM TALu laIne jatA te; anuka`pAthI prerAine noMdAjIrAve gAye te DahelAmAM kamADa pAchaLa satADI rakSaga karyuM. kamADa-daravAjAne marAThImAM vAha kahe che; tyArathI e gAyakavADa' kahevAyA. I. sa, 1728 mAM pAjIrAvanA samayamAM gAyakavADA dAvaDInA Tila' banyA. nadAjIrAva pilAjIrAvanA prapitAmahu thatA hatA. gujarAtamAM gAyakavADI rAjyanA udbhavane prAraMbha 18 mI sadInA pUrvAdhamAM thayAnu lekhI zakAyamughalasattA tyAre sarvanAzane Are mAtra nAmanI ja sattA hatI; marAThAoe A taka jhaDapI lIdhI. tArAnA chatrapati mahArAjA rAjArAme potAnA eka vizvAsu adhikArI DerAva dAbhADene I. sa. 1699 mAM cetha ane saradezamukhI ugharAvavAlA adhikAra ApyuM. I. sa. 1706 thI 1716 sudhImAM khaMDerAvanI TukaDIe gujarAta-bharamAM pharI vaLI ane saurASTramAM seraTha sudhI jaI lUMTaphATa karI, senApati dAbhADuM sAthe ne nAyama dAmAjI gAyayavADa paNa sAthe hatA. dAmAjInA putra pilAjIe I. sa 1722 mAM zihAra upara AkramaNa karyuM hatuM. sane 1753 thI 1918 sudhI gujarAta ane saurASTra upara marAThAeAnI sattA sarvopari hatI. pUnAnA pezvAna: tAmedAra tarIke gAyakavADa vaDAdarAthI zAsana calAvatA. pezvArA sUe amadAvAda rahetA hatA. chellA sUbA AkhA zailUlakara sAthe gAyakavADane jhADA thatAM gujarAtamAMthI pezavAI sattA nAbUda thaI ane gAyakavADa sarve sarvA thaI rahyA, sane 1802 nA vasaInA karArathI pezavAI sattAnA mRtyu vAgI gaye. A samaye vaDAdarAmAM AAna darAva gAyaravADa hatA temanA dIvAna tarIke ApAjI rAvajI hatA. saurASTramAM jUnAgaDhamAM navAba hAmIdakhAna, jAmanagaramAM jAma jazAjI, bhAvanagaramAM vakhatasiMhajI ane krucchamAM phomahamada jamAdAranI sattA hatI. jAmanagaranA meru khavAsa, jUnAgaDhanA arjI dIvAna, kacchamAM pohaMmaduH jamAdAra, bhAvanagaramAM vakhatasihajI badhA potAnA rAjyavistAra vadhAryuM javAnI vetaraNamAM hatA. sAtraka zAMta hatI. pezakadamI ceAtha saradezamukhI ja joratalakhI ane evAM aneka rUpALAMnAme prajA lUMTAtI hatI. 'mAre tenI talavAra'nA e yuga hatA. mArADa ane avyavasthA vadhI gayAM. raiyatanA hitanI kArya paravA karatuM na hatu. prajA pazuthIe khatara jIvana jIvatI hatI. marAThAe tA Agamana khAda udyogo vinAza sarjAyA hatA. samagra gujarAta barabAda thaI cUkayuM hatu. gujarAtanI A hRdayadrAvaka sthitithI dravita thaI kala vokare I.sa. 1806 mAM enA eka patramAM jaNAvyuM che ke "A deza cAra-lUTArAonuM keMdra thai gayA che, deza ja gala jevA verAna che ane tyAMnAM rahevAsI garIba tathA "khe maratAM kaMgALa che. A dezamAM khAvAe ane vairAgIe ja pravAsa karI zake che, vepArI mAtra mukhethI ja vepara kare che. enA adhikArIe paramezvaranA zAparUpa che. jAgIradArI te IzvaranI dayAthI yita che, sainikeNe anizcita sthAne ghasaDAI jatI naukAmAM bheMsI deza yAgI dIdhuM che, bAdazAhI pharamAnathI apAyela kAI paNa khAtrInu pAlana thatu nathI, rAjyamAM kAyadA ke vyavasthAnuM nAmanizAna nathI.'' 14 sapTembara 1991 pathika For Private and Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir kerAsamALA'nA lekhaka phArbasa noMdhe che tema A deza (gujarAta pezavA ane gAyakavADa vacce vaheMcAI gayo hatA; baLajabarIthI pasA paDAvavA e emanuM mukhya dhyeya hatuM. AvA samaye kAThiyAvADamAM dAmAjIrAva gAyakavADanAM ghoDAM pharI rahyAM hatAM. A dAmAjIrAvanI kAmagIrIthI khuza thaI chatrapati zAhue ene "samazera-bahAdura"ne khitAba Ape hatA, A dAmAjIrAva pahelAnuM I.sa. 1720 mAM avasAna thayuM. tyArapachI eno bhatrIjo pilAjIrAva sattAsthAne Avyo; e bAhoza zAsaka hatA. ene putra dAmAjIrAva bIjo khUba zaktizALI musadI ane kAbela rAjapuruSa hato. enA samayamAM amarelImAM prathama thANuM nakhAyuM ane saurASTramAM gAyakavADI sattAne sAcA arthamAM prAraMbha thayo. A dAmAjIrAva bIjAne potAnA senApati zivarAma gAdI bhAraphata khaMDaNInI vasulAta cAlu rAkhI, Ama chatAM 19 mI sadInA prAraMbha pahelAM gAyakavADanA saurASTramAM khaMDaNI ugharAvavA sivAya sthAyI ra tA nahatI. dAmAjIrAva bIjo dhArmika vRtti, zisthApatyane zokhIna ane musaddI hatuM. enA pitA pilAjIrAvane chatrapati zAhue tA. 3-5-1728 nA roja A dezapatra dvArA "dAvaDI gAma ApyuM hatuM ane pezavA bAjIrAve ene "senA khAkhela"ne khitAba Avyo hato. dAmAjIrAva bIjAnA samayamAM okhAmaMDaLa mAM mA mANekanA vaMzajAnI sattA hatI (mArI pAse okhAmaMDaLanA tamAma kAjavaMzAnI vaMzAvaLIe che, je ane apratata che), paraMtu lagabhaga 1875 sudhI e khAmaMDaLamAM vAghezanI svataMtra sattA cAlu hatI, dAmAjIrAvanA samayamAM vAdherAnuM rAjya vyavasthita hatuM ane dvArakAnI yAtrA mATe tene AkarSI rahyuM hatuM. dAmAjIrAva paNa yAtrA-nimitte dvArakA jato ane dharma kAryo karatA, amarelIno pradeza meLakhyA pachI dAmAjIrAva lAThInA gehila rAjAnI kavarI sAthe lagnasaMbaMdhathI joDAyo hato. eNe kAThiyAvADanAM aneka sthaLoe dharmasthAna baMdhAvyAM che, valabhIparanAM khaMDera pAse lAliyANA gAmanA khaMDeramAM eka zivAlayanI bhIMta para eka pAtmaka zilAlekha hatA. (Aje A lekha che ke nahi enI jANa natha). A pAMca lITa e lekha nIce mujaba hatA? 1 zrIzIvacara 2 NI tatpara // dAmAjI 3 gAyakavADa nIraMtara 41794 jeSTa 5 suda bIja vAstavamAM kathAnI lekhanazailInA doSe lekhanI kAvyamayatA mArI gaI che, kharekhara Ama hAnuM joIe : "zrIzivacaraNa ta52, dAmAjI gAyakavADa niraMtara A uparAMta beTa zekhAddha kema vi.saM. 1826 mAM gAyakavADanA amarelImAM rahetA adhikArI ujavAi zAmarAvanI dekharekha nIce moTA kharca adAmAjIra' nAmanuM suMdara taLAva bAMdhavAmAM AvyuM hatuM, kahe che ke A taLAvane 10 lITIne zilAlekha rAmavADIne vAre hato tyAMthI have beTa sArvajanika pustakAlayanA vADAmAM paDayo che. 1 zrInA nama: II zrIrAchoNA . 2 zrImatavaMta rAya vi.-kuDhaLI mA. 3 jAMva(gAMba) jalagAMva prati bAI desh-|| 4 zrImata pIlAjIsuta dAmAjI gAyakavADa // 5 / sumedAra samazerabahAdara 6 zALA taDhAve viDha... sapTembara/1991 For Private and Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 7 vAsI paTTa....|| 8 zrIrALA zrI...te jJAna // z DiyA ..dI...rAna saMvata || Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 20286 mAtra sura .... | A taLAva 'dAmAjIsara' kahevAya che, paNa enA badhAvanAra dAmAjIrAve tA lekhanI pa`ktimAM ''raNacheDasara" kahyuM che. e noMdhapAtra che. A lekha mukA! pachI paNa pa0 varSa sudhI dvArakAmAM vAgherA ane vADhera rAjapUtAnuM ja rAjya hatu. saMvata 1861 mAM goviMdarAva gAyakavADanAM mAtA dhanAbhAI dvArakAnI yAtrAe AvyA tyAre kAThiyAvADanA enA dIvAna bAbAjI ApAjI emanI sAthe hatA ane taLAvanA chaSNuddhAra karyAM hatA enA zilAlekhanI nakala mArI pethImAM che, paNa vistArabhaye ahIM noMdhela nathI. uparAMta A taLAva samarAvavA vaDodarAthI Adezapatra kAThiyAvADanA sUbA viThThalarAva devAjI para AvelA te paNa vistAraye atre noMdhela nathI. dAmAjIrAva bIjAnA pitA pilAjIrAvane amala 1721 thI 1732 sudhI cAlye. eNe 1739 mAM seAnagaDhanA kilA kabje karI tyAM gAyakavADanI rAjadhAnI sthApI. I.sa. 1766 sudhI senagaDha pATanagara hatuM. pilAjIrAve gujarAtamAM gAyakavADI sattAne bhAre vistAra vadhAryo. eNe bheAI tathA vaDodarA kabaje karyA. vaDerAmAM e samaye sUratanA navAbanI lADalIbIbI nAme ApratiSThita bAInu zAsana hatu, pilAjIe enI pAsethI vaDodarAne banne meLaLye, paNu pezavAnA sUbedAra abhayasi MhuM vaDedarA kabaje karI zerakhAna bAkhIne sUkSmA nImyA ane 14-4-1732 nA rAjapilAjIrAvanuM khUna karAvyuM pilAjIrAvanA putra dAmAjIrAva khIjAnA samayamAM zerakhAna bAbIne harAthI vaDodarAnI 1736 mAM kabajo lIdhA ne cheka 1949 sudhI vaDAdarA gAyakavADAnA kabajAmAM rahyuM. dAmAjIrAva khIjane amala I.sa. 1732 thI 1968 sudhI cAlyA. e enA pitAthI paNa savAyA sama nIvaDayo. e paNa 'senAkhAsakhela' hatA. I.sa. 1747 mAM kAnhAjI tapakIre saurASTranI caDAI daramyAna vaMthaLI para humalA karyAM. dIvAna raNacheADajI potAnA 'tavArIkhe soraTha'mAM A humalA gAyakavADanA dIvAna bAbajIe karyA ema jaNAve che. gherA be mAsa cAlye. tApamArAthI killAnA be minArA tUTI gayA, pazu Akhare ghere uThAvIe cAlye gaye. A viSayamAM zrI kahAnadAsa tApIdAsa vaiSNuva jaNAve che ke A samaye navA kAmidakhAna tathA dIvAna raghunAthajI ane raNacheDajIne manadu:kha jevuM hatuM. tethI vathaLanA gherAmAM dIvAna bhAI taTastha rahyA hatA ema zrI zUbhuprasAda desAInI noMdha parathI lAge che. A samaya daramyAna vaDAdarAnA rAjavI goviMdarAva gAyakavADanA dAsIputra mukudarAva gAyakavADe khaLa karI, amarelImAM tha!Nu nAkhI upadrava zarU karyAM. eNe vasAvaDanA nAgara desAIne amarelImAM keda karyA tethI dIvAna raNujheDajIe amarelIne dherA bAlI eka saptAhamAM desAIone mukta karAvyA. mukudarAva amarelI cheADI cAhyA gayA. saurASTramAM gAyakavADA rAjyeAnA aMgata mAmalAmAM paNa madada karatA. dIvAna amarajInI hatyA pachI prabhAsapATaNanA enA khanethI 7mAI chabIladAsa desAI dIvAnakuTu ane mArakhI mUkI pAte ziSeAra gayA ane merirava gAyakavADane vAta karI. A prasage eNe peAtAnA putra umiyAza karane lakhela patranA ullekha zrI zaddha. desAInA 'pitRtarpaNa'mAM nIce pramANe che : pathika sapTembara/1991 For Private and Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir "carAjavI netramaNi UMmayAzaMkara dhImorabIthI ame damadama sIhara tarapha ravAnA thayA AthI zrImaMta gAyakavADa morArIrAva tathA rUpAjI siMdenI sarakAranI chAvaNImAM bheTa thaI tamArA mAmAnA ghAtanI vAta kIdhI side te ubhA ja thai gayA ane taravAranI mUTha upara hAtha nAkhe ke tarakAyuM bhusI nAkhIye tame karo ame hA bhaNI bIje ja dune ja jaragaDha tarapha ravAnA thaI ame bhAIyuM bhegA cAlA AjakAla navAba mAthe topa maMDAze . Iya ne navAba cheDe ghera lAvazuM enA meDhAM jevA zrI somanAtha dAdAne dIpamALa karavI zrIhATakezvaramAM morU caDAvavuM thALa dhara jamAla khAne DelIe suvADaje bIjA sipAyune sAbadA rAkhavA navAbanuM kAMI sujhe nahi morabImAM revA karavAne baMdubasa bahu sAthe savaMta 1840 caItara suda 4' dIvAna amarajInA samayamAM jyAre amarajI jhAlAvADamAM pAkazI vasUla karavA ga" hatA tyAre navAba hAmida khAnanI mAtA sujAnabAI tathA bAMTavAne bAbI edala khAna ane mukhiyArakhAne vaMthaLInA kasa bAtI nAgArIne pheDI vaMthaLI kabaje karI lIdhuM. A vakhate amadAvAdane be AburAva mahIpatarAva paNa yogAnuyoga A pradezamAM hato; eNe meTI rakamanA badalAmAM vaMthaLInA A hadalAmAM bAMTavAnA bAbIone madada karI. amarajIne A samAcAra maLatAM eNe tarata AvI vaMthaLIne gherI lIdhI. vaMthaLIno kabajo pAcho meLavI amara e marAThI saradAra sAthe suleha karI bAbIone mAphI ApI. Ama saurASTramAM dinapratidina gAyakavADI sattA pitAne prabhAva pAtha jatI hatI, paraMtu I., 1800 sudhI khaMDaNI vasUla karavA sivAya enI anya koI kAmagIrI nahatI. A khaMDaNI sAme saurASTramAM vyApaka virodha jAgyA, Thera Thera baMDa thavA lAgyAM. A samaye karnala voTara vaDodarAne siDanTa hate teNe prajamAM sukhazAMti jaLavAI rahe e mATe khaNunI rakama nizcita karI devakara seTalamenTa' nAme oLakhAtA karAra saurASTranAM pAjo sAthe karyo ane saurASTramAM gAyakavADanA pratinidhi tarIke viThThalarAva devAjIne mukyo, A karAranA amala bAda dhIme dhIme saurASTramAM zAMti prasaratI jatI hatI, kAyadAnuM zAsana dhIme dhIme sthapAtuM jatuM hatuM, viThThalarAva gAyakavADI pradezane saurASTramAM vistAra vadhA" ja to hate. vi.saM. 1868 mAM jUnAgaDhanA rAjyataMtramAM jabarI khaTa peTe cAlu hatI. e arasAmAM aMgreja adhikArI karnAka, gaMgAdhara zAstrI, viThThalarAva dIvAna tathA khuda phahasiMharAva gAyakavADa jAmanagara para savArI laI gayA. A badhA sAthe dIvAna raghunAthajI tathA roDajIne sArA meLa hatuM tethI rAjyanA keTalAka amaladAroe navAba tathA enI mAtAne bhaMbheraNI karI ane navAbe dIvAna bhAIonI salAhanI upekSA karavA mAMDI. A takane lAbha laI dIvAna viThThalarAve jamAdAra umara ane navAbanA khAnagI salAhakArane InAmanI lAlaca ApI gAyakavADa sarakArane nAme navAba hAmida khAna pAsethI amarelI ane koDInAranAM paragaNAM lakhAvI lIdhAM tathA dhIre dhIre bIjA tAlukAo paNa gAyakavADanA rAjyamAM bheLavI dIdhA. tyArabAda viThThalarAvanA prayAsothI saurASTramAM gAyakavADa pradezavistAra khUba thaze A agAu dIvAna amarajanA samayamAM gAyakavADanA sUbA jI jI zAmarAve amarelI kabaje karI tyAM gAyakavADI thANuM rAkheluM. khabara maLatAM ja amarajI lakara laI amarazI para caDyA ane jIvAjIne zaraNe AvavI pharaja pADI. A prasaMge parajata zatru pratye amarajIe eTalA badhAM nAgarI viveka ane khAnadAnI darzAvyAM ke gAyakavADI sattA kAyama mATe amarajI ane enA vaMzajonI mitra banI gaI, navAba hAmidakhAne amarajInI ityA karAvI tethI gAyakavADI sattA eTalI badhI ukerAI gayelI ke navAbI nAbUda karavA sudhInI nebata bajI. je amarajInA putra raghunAthajI ane raNachoDajIe pathika sapTembara/1991 17 For Private and Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir navAbanI dIvAnagIrI na sabhALI hAta te junAgaDhatA ItihAsa kaMIka judA ja lekhAta ! AvA bAliza navAe pharIthI raNacheDajInI slAhane avagaNI ane amarelI tathA ke.DInAra paragaNA kAyama mATe gAyakavADane gayo. A uparAMta gAyakavADI subA viThThalarAva devAjIe 19 mI sadInA AraMbhamAM saurASTramAM gAyakavADanI sattA ane pradeza vistAravAnI kAmagIrI hAtha dharI. gurU bAbarAnA kAThIe ane bIjA pAsethI gAmo lakhAvI laI 26 gAmArA dAmana' mahAla banAvyA. I sa. 1804 mAM bhAtranagara rAjya tathA gaDhaDAnA khAcara kAThIeAnA sayukta tAkhAnuM 'ziyAnagara' meLavyu tathA bIjA ATha gAma meLavI 'ziyAnagara mahuAla' banAvyA. rANi gavALA bahAravaTu karatA hateA tyAre vikRkSarAve enA dhArInA phille laI lIdhe, I.su. 1806.07 mAM dhArInA sakriyAnA kAThIee 13 gAmonI taMgIra gAyakavADane lakhI ApI, 1811-12 mAM dalakhANiyAne A garAsa cAInA kAThImAe lakhI ApyA. A ja arasAmAM nAMtaravaDa paragaNAnA kAThIAe cha gAma gAyakavADane ApyAM, e pachI sarasiyA cAcardha ane dhAMtaravaDane dhArI tAlukAmAM samAvI lIdhAM. jetapura tAlukAnAM nAgAma paNa mArI sAthe joDI dIdhAM, vALA kAThIe cakSAA ane bA gAmAnI nagara nAnagaranA zramane tyA gIrIza mUkI hatI te gIre!-hakka viTTArane Ama pAsethI kharIdI laI calALAne dhArI mahAlamAM kheDI dIdhuM, viThThalarAva devAjIe I.sa. 1820 sudhI eThale Athe kuzaLatApUrvaka vahIvaTa calAvyA, eNe amarelImAM mukhyamathaka rAkhyuM hatuM . '' I.sa. 1804 mAM bhAvanagaranA rAjA kharA hrada be gAyakavADI dovAnuM baLa AjIne khaDaNI ApavA iMnkAra karyA pariNAme yuddha thatAM bhAvanagaranI khUba khuvArI thai. Akhare samAdhAna karI vakhatasa hajIe khaMDaNI ApI. I.sa. 1807-08 mAM vaDodarAnA resiDanTa karnala vokare gAyakavADa vatI saurASTranA rAjavI sAthe karAra karyAM temAM bhAvanagarane samAveza thaI gayA. A badhA samaya daramyAna hajI ekhAma`DaLa vArdhak ! ja kuLanamAM svataMtra hatu. vAdharAnAM soya ane kSAtrateja jANItAM hatAM. dariyApAranA dezamAM paNa emanI naukADhaktinI nAmanA hatI, pariNAme vAlerA matta banavA lAgyA. zArdUlanA dIkarA sAmaiyAnA khasALA kuTuMbanA mULu sAMge! pAMce ane vairasI mANekanA mada mAtA nahAtA. evAmAM I. sa. 1804 mAM isTa inDiyA kampanInuM eka vANu vAghere. me lUMTayuM ane pravAsIe para humalA karyA, jemAM eka aMgreja dapatInI paNa hatyA thaI. mukarjIvI aMgreja naukAsainya Avyu, paNa dvArakAnA dariyAnI tAsIrathI aANu A sainya vadherA sAme hArI, hatAza thaI pAchu pharyuM, AthI te sAmaiyA mANekanA unmAda vadhyA ane vAgherA peAtAne dariyAnA rAja gaNuvA lAgyA. IsTa InDiyA kampanIe nukasAnI bharI ApavA vAgherene lakhyu, paNa vAlerAe dAda na dIdhI. chevaTe kampI sarakAranA hukamathI vaDodarAnA siDanTa kanTrala pAkara, kAphiyAvADanA dIvAna viThThalarAva vagere vaDodara'nA meTA sainya sAthe dvArakA AvyA ane vAghera saradArAne khelAvI kampanIno nugsanI bharI pAbate karAra karavA samajAvyA. vAghera saradAra mULu nANuka mATu lazkara joI enI sAme thavAnu yogya na jaNAtAM samaya pArakhI karAra karavA sahamata thayuM. eNe eka lAkha dasa hajAra rUpiyA daMDa bharavAnuM bhUla karyuM. vAghera saradAre Avo mATe! daMDa ApI zakayA nAM. vokara cUpa rahyo te I. sa. 1807 mAM neTa Ara bhA dvArakA dhIzukA ane zitrAnA tAlukadArA sAthe karAra thayA. (A karAranuM gujarAtI bhASAMtara zrI bhagavAnadAsa saMpatarAme karela che tenI nakala mArI noMdhapothAmAM meM utArela che, pazu vistArabhaye ahI' rajU karaila nathI.) 14 sapTembara/1991 pathika For Private and Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir A karAramAM eTanA kula junI madAra ane rANA gAjI rahI che. kula cAra kSama che. kampanI vatI biAlDa robarTasanI sahI che. ti bhAgasara sudi 15, saMvata 1864, tA. 14 Disembara, 1807 che. aMka naMbara : 14 mAM beTa ane dvArakAnA tAlukadAra mATe kacchanA rAva rAyajI jAmIna thayA che ane enA dIvAna hu'sarAja zAhai sahI karI che. AAnI nakala kampanIne khatrI sudarajI savajI mAraphata pahoMcADavAmAM AvI. Ama chatAM vAlerAe A karAra na pADyA ane eenAM tArAna cAlu rahyAM teya mahAmusIbate I. sa. 1814 mAM emanI pAsethI rU!. eka lAkha dasa hajAranA daMDanI rakama vasUla karavAmAM AvI, AthI te vadherI vadhu taphAne caDyA. chevaTe I. sa. 1816mAM karnola IsTanI 22ArI nIce rakA meTu lazkara AvyuM. gAyakavADI sainya salAyAmAM rahIne karnala IsTane madada karatu hatu. A vakhate jAmanagaramAM jAma satAjI ane jAma raNamala vacce gAdIha vivAda cAlatA hatA ane gAyakavADI dIvAne Ano lAbha uThAvavA salAyA lazkara sAthe chAvaNI nAkhI hatI. A laDAImAM vadherA phrAvI na zakavyA. kampanI sarakAre vaDodarAnA mahArAjA AnaMdarAva gAyakavADa sa the karAra karI, AkhAmAMDaLanA tAlukadAro pAse bAkI leNI nukasAnInI rakama tathA A chelI laDAInA khaca gAyakavADa pAsethI vasUla karI ekhAmaDaLa pradeza bhAyakAte tA. 6-11-1817 nA roja suparata karyAM. Ama khAmAM paNa gAyakavADI sattA prasarI gai. & tumula A karAranI daidha hu vistAranaye karI nathI, A hAthI svamAnI vAdherAnu aMtara dhavAyu. patrAmala mANeke 'Da jagAvyuM; ghAM gAma khedAnamedAna thai gayAM. kaeNpTana kanvaka gAyakavADane madada karavA heDalIne mAkaLyA, AthI vadherI vadhu vaLe caDyA. DeDalIne AkhAmAM rahevu' bhAre paDyuM' ane perabadara tarapha nAsI gaye, AthI gAyakavADa bhAre citAmAM mukAI gayA. chevaTe tA. 26-11-1820 nA zaeNra Dela sTena rAkhane kArakAnA phillA tADavA ane game te prakAre vAverAne kabaje karavA hukama thaye!. bhISaNa yuddha thayuM; ghaNA gherA bharAyA ane keda pakaDAyA; roNA sagarAmajIne pazu keMda paDayA. A yuddhamAM 8-12-1820 nA ja kaeNpTana meriyaTa nAmanA juvAne apUrva rI batAvI potAnA jAna ApyA enA prazaratalekha dvArakAmAM enI kamara para che. pAchaLathI sarakAre kuneha batAvI dardIone mukta karyAM, vAdherene varSAMsana bAMdhI ApyAM ane samAthAna karyuM. tyArapachI pacIga varSo gAmaDAmAM zAMti rahI, karI vAgherAe gAyakavADanI dheAMsarImAMthI nIkaLI javA saMvata 1963nA mahA sudi khIje sarkA mukAme bhegA maLI pAMca TharAva karyo, jemAM gAyakavADanA mahemAne DArAmAM rAkhavA ane ene pheDIne chAnI mAhitI meLavavAnA TharAva paNa hatA, pachI jodhA mANeka, sakhArAma bApu vagere pe paNa kArya karyA chatAM gAyakavADI amaladArAne dvArakAnA vahIvaTamAM saphaLatA na maLI. sUtra smRnAdhUMdhI hatI. pathika jAnyuArI, 1858 mAM bAvelamAM vAghezana DAyaro maLyo ane gAyakavADanI dhoMsarI phagAvI devAnA chellA mANyA prayAsa karyAM, kala DeoNnAvana jabaru lazkara laI AvyA, tA. 3-10-1859. agrejI sainyI tApanA gALAne e vate lokabhASAmAM "kApathyA' kahevAtA. jhanUnI halle thayA. agrejI sainya sadhi mATe kaheNa mokalyuM. javAba maLyA : '' zeTha sI, rAMDIrAMDana putara taiyuM; arsane khelI dvArakAnAtha Aya; TApIrAjo di pharI byA Aya.' sapTembara/1991 For Private and Personal Use Only 19
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir dazera ne divase aMgrejI ne kALo kera vartA-be, beTanAM maMdira ane kilAne ja ke bolAvyo, pIdhelA sainikoe gAyanI katala karI, pezIone paNa mArI nAkhI, bheTamAM maMdironI lata lUMTI. oNkaTobara, 18 59 mAM beTanAM maMdira tathA te gAyakavADa sarakAre tA. 18-3-1861 sudhImAM pharI baMdhAthI. je aMge eka patra paNa che. tyArabAda mULa mANeka ane jodhA mANeka bahAravaTe caDyAM. parAkramanI paraMparA cAla, Akhare vaDodarA rAjyanA gAyakavADI kAThiyAvADanA dIvAna, rAjakoTanA poliTikala ejanTa, amarelInA gAyakavADanA majamUdAra, okhAnA resiDanTa saue sAthe maLI okhAnuM taMtra alaga gaThavavA nirNaya karyo sattA gAyakavADavADanI rahI. Ama bhArata svataMtra thatAM sudhI saurASTranA ghaNA moTA bhAga para gAyakavADI sattA raDI. joke e khAmaMDaLanI sattA bhAre paDI gaI chatAM rAjyanAM vilInIkaraNa sudhI gAyakavADe sorASTraya upara varNavelA potAnA tamAma pradezomAM sattA jALavI rAkhI ane aMte I. sa. 1949 mAM bhAratasaMghamAM vilInIkaraNa thayuM, che. vAmanajInA maMdira pAse, vaMthaLI soraTha-232410 saMdarbhagra * (1) gujarAtane rAjakIya ane sAMskRtika ItihAsa : De. zivaprasAda rAjagora (2) gujarAtane rAjakIya ane sAMskRtika ItihAsa: zrI rasikalAla parIkha tathA zrI hariprasAda zAstrI (3) tavArIkhe seraTha va hAlAra : ane zrI zaMbhuprasAda haprasAda desAI (4) tavArIkhe seraTha : dIvAna raNachoDajI (5) prabhAsa ane somanAtha ; zrI zaMbhuprasAda haraprasAda desAI (6) okhAmaMDaLanA vAghera : zrI kalyANarAya jozI A uparAMta dainika, mAsike, vividha vartamAna ane sAmayiko.* eka saurASTra-kaccha ItihAsa pariSadanA adhivezanamAM tacAyela nibaMdha, po. kezavalAla kAmadAra caMdraka-vijetA. thApanA tA. 11-10- 27 3291/558350 dhI baroDA sITI ko-opareTiva benka, li. raji. aiphisa saMsthAvasAhata, rAvapurA, vaDodarA-39001 zAkhAo : 1, saradArabhavana, jyubilI bAga pAse, Te. naM. 541824 2. paththarageTa pAse, Te. naM. 541931 3. phategaMja, carcanI sAme, Te. naM. 329364 4. saradAra chAtrAlaya, kArelIbAga, Te. naM. 64812 5. geravA zAkhA, jakAtanAkA pAse, vaDedarA, Te.na. 328349 dareka prakAranuM baeNnkiMga kAmakAja karavAmAM Ave che. menejara kAMtibhAI DI. paTela maMtrI caMdrakAMtabhAI cu. paTela pramukha kIkAbhAI paTela sapTembara 1991 pathika For Private and Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir saurASTranAM vanaspati-AdhArita gAma-nAme (gatAMkathI cAlu) zrI. hasamukhabhAI vyAsa jAmanagara khijaDiyA-bhagata-bhagatanuM khIjaDAvALuM khijaDiyA-khIjaDAvALuM gAma bhAvabhI-bhAvAnuM , jAMbukamaLa (saM.), jambudAnaka kAlameghaDA-kAlameghanAmanI vanaspati jyAM thAya che, jAMbu-jAMbuDAnAM vRkSavALa dAdara-jAma, dAdara jyAM thAya che, dAdara e bethI traNa pIparaDA-ToDA nAmanI vyaktie vasAveluM pIparavALuM hAtha choDa che. ene jhINuM sapheda phUla Ave che. enAM bIjavALAM pAnane rasa pIpaLI-pIpaLAnuM laghurUpa pIpaLI-pIpaLAvALuM lIMbu sAthe dAdara para copaDavAmAM Ave che. vaSpAMcasara-pAMca taLAva(sara)nA kAMThe Avela vAvAvALa kuvADiyA-kuvADiyAnA choDa jyAM thAya che. A choDa AMbaraDI-jAma, jAma bApunuM AMbAvALuM sAmAnyataH paDatara jamIna upara meTA pra, DerI, DerI-daherAvALuM , mANamAM UgI nIkaLe che. auSadha tarIke ghaNo , bhUpata, bhUpatanuM che upayogI che, (2) kuvADiyA zAkhAnA AhI[, meghapara, medhAjInuM che e vasAvelA mevAsA pUraDI kapUra-pUriyAvALuM. kapUriyA eka ghaNI ahIM DI" pratyaya aMbAnuM laghurUpa sUcave che. zAkhAovALo choDa che. AmAMthI kapUra jevI nALiyerI-nALiyerInA vRkSavALuM sugaMdha nIkaLatI hoI ene kapUriyo kahe che. vaDavALA-vaDavALuM dukhatA dAMta ke daDha mATe AnA mULanuM dAtaNa karavAthI rAhata maLe che. A choDanAM AMbaliyArA-AMbalIvALuM pAna AdhAzIzI mATe paNa upayogI che. rAvasa-rAvaNA(jAMbunI eka jAta)vALo nesa kaMTAliyA-kaMTolAnA velA jyAM puSkaLa pramANamAM jUnAgaDha thAya che tevuM AMbaliyA-AMbalIvALuM gUMdA-gUMdAnA vRkSavALuM buDI jAMbuDA-jAMbuvALuM gAma hAthalA-hAliyA gharavALuM pipaLiyA-navA, pIpaLAvALuM khAkharaDA-khAkharAnA vRkSavALuM *, taDakA (!). dhatUriyA-dhatUrAvALuM , "hujANI', nAmanI vyakti ke zAkhAo AMbalA-AMbAvALuM-nAnA moTA vasAvela pIpaLAvALuM khajUriyA-khajUrIvALuM pipaLavA-pIpaLAvALuM pipariyA-pIparavALuM pipalANA-, (ma) pIpalAnaka lIMbuDA-lIMbaDIvALuM pIpaLI-khaDa/sAraMga, pIpaLAvALuM khAkharA-khAkharAvALuM piparaDA-pIparavALuM khAkhariyA-bhAyu , piparaDI-TIMbo, pIparavALe TIbe -vajIra vajIranuM khAkharAvALuM mAMganAtha pIpaLI-mAMganAtha khijaDiyA-napANiyA-khIjaDALuM pANI vagaranuM ke mahAdeva pAse gelA pIpaLAvALuM ochA pANIvALuM lIMbaDIdhAra-lIMbaDAnuM strIliMga lIbaDI sapTembara/11 pathika For Private and Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nAnI-pAtaLA lIMbaDAvALI dhAra jhuDavaDalI-muMDA jevA vaDavALuM AMbalA-abAvALuM vaDalI-vaDanI ladhu AkRti vaDalIvALuM khijaDiyA-khIjaDAvALuM baraDI-jyAM puSkaLa be raDI thAya che divALI--dIvALuM gAmanAnI gaMdIne bIlaDI-bIlIva chuM. bIlI pavitra vRkSa manAya che. kaTandI paNa kahe che, enAM phaLa mIThAM hoya che. enAM pAna zivane caDAvAya che. A vRkSa bahu abaLAza-AMbaLAvALuM alpa saMkhyAmAM jovA maLe che, karamadaDI-karamadIvaLuiM gAma. karamadAnAM vRkSa ghATa karI-karavAnuM gheghUra ne nIcAM hoya che. siMha enI chAyAne kaNajhA-jyAM kaNajo thAya che tevuM upayoga kare che. kaNajhaDI-kaNajhAnuM vRkSa sIdhuM UMcuM hoya che. enAM khAkharAvAlA-khAkharAvALuM gUDa-pAna-bI-mULa vagere auSadha tarIke citrAvaDa-citrAnAmanI vyaktie vasAveluM vaDavALuM vaparAya che. jAnavaDalA-jAna" e koI strInuM nAma che. eNe DamarALA-bharAvALuM DamarAnAM mULa ane chAla auSadha vasAvela vaTalAvALuM gAma. deraDI' gAma paNa tarIke vaparAya che. jAnabAInI deraDI' tarIke oLakhAya che, uMbarI-jyAM UmarA-uMbarInuM vRkSa che. maitraka dAnae amarelI jillAmAM che. dhAbAvaDa-dhaTAdAra vaDavALuM zAsananAM tAmapatromAM "udubaru gAma bhAkharavaDa nAma maLe che. UmarA-uMbarAne saMskRtamAM vaDavALA-vaDavALuM udumbara' kahe che, e oSadha mATe paNa pATavaDa-uparathI pATa-sapATa jevA lAgatA vaDavALuM upayogI vRkSa che. vAMdaravaDa-jayAM vAMdarA rahe te vaDavALuM haDamatiyA-bajUrI. haDamata nAmanI vyaktie vasAveluM mAMDAvaDa-mAMDA" nAmanI vyaktie vasAveluM vaDavALu khajUrIvALuM nAgavaDalA jyAM nAga rahe che tevA vaDalAvALuM , khAkharA.khAkharA Uge che te. kAlAvaDa-kalA-kAlAe vasAveluM vaDavALuM gAma athavA nakA-A eka viziSTa gAmanAma che naDa arthAt ekadama lIlAza thaI jatAM naDakAmAM dUrathI netara ! eTale ke jyAM naDa-netara thAya che. je vaDa kALo dekhAya che tenI najIkanuM gAma, mahuDA-jyAM mahuDA thAya che kRSNavaTa' mahuDI-mahuDAne rasa nazAkAraka che. jetalavaDa-jetalajI nAmanI vyaktie vasAveluM vaDa- khajUra-khajurIvALuM vALuM gAma athavA enI smRtimAM vaseluM khAkharAvALI-khAkharAvALuM vaDavALuM pIravaDa-koI pIranA sthAnakavALA vaDavALuM zeraDI-theravALuM. tharaDI e eka jAtane paththara vichAvaDa-vIchA-bicha (A nAma kAThI jJAtimAM heya paNa thAya che. saMbhavata: thara jevA lIlA che) nAmanI vyaktie vasAveluM vaDavALuM raMganI ne pe hevAthI ene thoraDI' kahyo hoya. suDAvaDa-jya dhaNa sUDA-popaTa rahe che tevuM vaDavALuM AMbAvaDa-jyAM che ane vaDa eka sAthe gela kAMkaciyALA-kAMkaciyA nAmanA kAMTALA velA jethI che tevuM thAya che. khIlAvaDa-ekadama khalA jema UbhA vAvALuM gaDugaDu arthAta gaLe. (saM.) gucI vADa ke vRkSacAMcavaDa AdhArita ghaNI upayogI vanaspati che. sapTembara 1991 pathika 12 For Private and Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAvanagara amRtavela-amaravela, (saM.) amaravalI. AMbAnA gUdhALA-guMdAvALuM vRkSa pAse Avela Uge che ane enAM mULa gaMdI-gUMdIvALuM AMbAnA vRkSamAM ja hoya che. Ane svAda theraDI-theravALuM ke A nAmanA paththara jyAM maLe che. tIkhe miSTa hoya che. AMkhanA roga temaja bhaMbhalI-bhaMbhalA, bhUbhalI e theranI eka jAta che. kapha pitta ne Amane nAza kare che. AvA thoravALuM jAvaMtrI-(saM.) jAyapatrI. mULa te jAyaphaLanI chAlane khaDasalI-khaDasalIvALuM khasalIne dezI bhASAmAM jAvaMtrI kahe che. jAyaphaLa (saM.) jAtiphaLa pittapApaDo' paNa kahe che. sAmAnya rIte bhArata bahAranuM vRkSa che. jAvaMtrI tIkhI kaDachI, varSARtumAM puSkaLa pramANamAM uge che. mukhane svaracha karanAra che. ko raktadeva pAna lAMbAM, phUla gulAbI ke jAMbuDiyAM. ' udharasa UlaTI jhera vAyu tathA kRmino nAzaka - AnI bhAjI pitta-kapha maTADe che. che. A jAvaMtrI-jAyaphaLanuM vRkSa jayAM che. pAMcapIpaLA-pAca pIpaLAvALuM sAmAnya rIte jAyaphaLanAM vRkSa saurASTramAM beraDI-beraDIvALuM thatAM nathI chatAM kyAMka thAya te ene phaLa karamadiyA-karamadInAM vRkSavALuM -jAyaphaLa AvatAM nathI. jAMbuDI-jAM buDAvALuM DamarALA--DamarAvALuM Damare (saM.) damanaka DamarAne piparaDI-bIravALuM iDa 1-2 phUTa vadhe che, enI vAsa tIvra tharALA-zeravALuM hoya che. darathI ja khabara paDI jAya che. A piparALI-pIparavALuM choDanI AsapAsa sApa Avato na hoI pipaLavA-pIpaLAvALuM ghaNA ghara pAse ke phaLImAM vAve che. e bhANavaDa-bhANa nAmanI vyaktie vasAva vaDavALuM auSadha tarIke paNa upayogI che. hIpAvaDalI-hIpA nAmanI vyaktinuM vaDalIvALuM rAjakeTa lAkhAvaDa-lAkha , , kuvADavA-kuvADiyA (1) kuvADiyAnA chozvALuM gAma. khijaDiyA (noMdhaNavadara)-khIjaDAvALuM A che mAsAmAM jhaDapathI Uge che. ne ghaNajIe vasAvela eka jAtanuM jaMgalI zake che. e traNakhaDakA. mokhaDAjIe vasAvela cAra phUTa UMcA thAya che. AnI bhAjI AMkaDiyA-AMkaDAvALuM - khavAya che. vAyu pitta udharasa vagere mATe akilaDA-aMkeLa-akela nAmanA vRkSavA. A e upayogI che. vRkSanAM chAla ane mULa davA tarIke vaparAya (2) kavADiyA zAkhAnA AhIroe che. enuM mULa recaka che. phaLa eka bIvALuM vasAvela garama ne khaTamadhuruM hoya che. khijaDiyA-khIjaDAvALuM gAma lIMbaDA-lIMbAvALuM khijaDiyAgAra-khIjaDAvALa goranuM gAma pIpaLI-pIpaLa, pIpaLAvALuM, pIpaLAne khijaDiyA-nAnA-moTA saMskRtamAM "pipala' kahe che. gUdA-gUThAvALuM gAma rAjapIpaLA-pIpaLAvALuM rAjajInuM tharALA-theravAlA-thoravALA-therALA theravALuM AMbaLA-AMbaLAvALuM pipaLiyA-pIpaLAvALuM lAM pALiyA-jyAM lApa ghAsa puSkaLa thAya che. pipaLiyA-parA pathika sapTembara 1991 For Private and Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra pipaLiyA-karamALa, karamALa nadInA kAMThe vaselu pIpaLAvALu pipaLiyA jUnA- atha spaSTa che. pAMcapIpaLA -pAMca pIpaLAnA samUhavALu pipaLavA--khAvA " bheDA-bheDA (cAraNa) nAmanI koI vyaktie vasAvelu pIpaLAnuM pipaLiyA sAla, sAla (mULa sAleha) nAmanI vyaktie vasAvelu pIpaLAvALu 27 23 13 r ', 13 DhADhI, kADA pAse AveluM pIpaLAvALu nagara. jAmanagaranuM pIpaLAvALu nAMdhu-nAMdhu-pipaLiyA. nedhu" nAmanI vyaktie vasAvelu pIpaLAvALuM sAma. sAmajIe vasAvela ! ejansI, a Mgreja ejansInu` pIpaLAvALu mAlajIbhI, mAlajIbhAInuM www.kobatirth.org pipaLiyA-pALa. jyAM pALa-dhaNu UbhuM rahetu hAya tevu pIpaLavALu AMbaliyALA-AMbalIvALuM gUMdALA-gUMdAvALu gUdAsarI khIlaDI-khIlinA vRkSava chuM aiDhiyALA 35 1 "1 bipaLiyA-rAja, rAjakAnu pIpaLI-pIpaLAnuM lagnu rUpa pIpaLI jyAM che. pipalANA-mULa pIpalAnaka. pIpaLavALu cAraDI-cAravALu` athavA theraDI prakAranA paththara jyAM maLI Ave che. ', 24 39 dALiyA-dALiyAvALuM. dALiyA nAmaneA heDa thAya che. cArALA-ceravAlA-thoravALA thorALA coravALuM jAMbuDI -jA bhuvALu mUjakA-muja nAmanuM zvAsa jyAM khUba thAya che. kharIdaDa-mULa gavarIke A choDa varSA RtumAM vizeSata Uge che. AnA threDa nIce kaMda DAya Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir che, je jherI hAya che, puchyuM AnAM phUla mahAdeva-gaurIne caDatAM haiAi gavarIka krU' nAma paDyuM hoya ema lAge che. AnAM pAnanA rasa garama karI, tela meLavI dukhatA kAnamAM TIpAM tarIke vaparAya che. kALIpATa-(1) kALIpATanA velA hoya che, enAM mULa-pAna, rasa auSadha tarIke vaparAya che. (ra) khUba UMDuM pANI hovAthI kALI lAgatI sapATIvALI pATa pAsenuM gAma kaTAliyA- kaTAlAM (ka kAMDAM) rSA thAya che. sAmAnya rIte kaTAlInA velA cAmAsAma sImamAM thAya che, zeDhe vADanI Athe vadhe che. lIlA lIlA raMganAM kAMTALAM phaLA Ave che, jenu zAka banAvAya che. kAMTelI vadhu kapha pitta vagerenA nAza kare che. DeDiyALA-DoDI nAmanI vanaspati jayAM thAya che. 'DeADI'nAM phaLane 'kharakhAAM' kahe che. kheraDI samaDhiyALA-khAraDIvALu samaDhiyALA rAyaNA-rAyaNanu vRkSa jyAM Avela che. dhruparALA-sImamAM aDabAu zaNa jevA vRkSa 4 phUTa U'cA eka jAtanA cheADa thAya che. saskRtamAM Ane 'zuddha'TikA' kahe che, kemake enI zI'ga sukAya tyAre dhUdharAnI jema vAge che mATe A choDane ghUgharA' paNa kahe che. Ama, dhUdharAvALu.. cala-carela' nAnuM vRkSa thAya che. e ghaNuM UMcuM vadhe che. pAna 3 thI 6 iMcanAM 'baMgALa haiAya che. kula sapheda ke lAla raMganAM, phaLa pILA raMgane capaTA pAtaLA cakaraDAM jevAM. AnuM lAkaDu sAta pecu hoya che. A vRkSa jyAM che tevuM gAma te carela. A vaTAdi vatuM vRkSa che. mULa saMskRta nAma 'cira-bilva' paNa saurASTramAM Ane 'carela' kahe che, uttara hiMdustAnamAM ane 'pApaDI' kahe che. araNI-araNIvALuM. A vRkSanI e jAta che; nAnImeTI athavA dheALI kALI, nAnI araNI 5pathika sapTembara/1991 For Private and Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ke phUTa ane meTI enAthI ghaNI vadhAre vaDavALuM AMce cha-rAjapUta jJAtimAM UMcI thAya che. phUla sugaMdhI hoya che. moTI nAma maLe che araNInAM mULa chAla vagere auSadha tarIke bAkhalavaDa-bokhala' zabada hiMdI che tene artha vaparAya che. keTalAka ghare ane ekaDhALiyAvALI jagyA TaMkArA--araNIne kaachI bhASAmAM kAro' kahe che. kare che. A parathI "bAkhalavaDa eTale saMbhavata: A "rAMkAro' parathI TaMkArA' nAma evo gheghUra vaDa ke jenI ghaTAmAM ghara vasI paDayuM hoya. alabatta, A eka saMbhAvanA zakatAM hoya. AvA vaDavALuM citrAvaDa-citrAjIe vasAveluM vaDavALuM upaleTA-upaleTa' nAmanI vanarapati thAya che tenA mAtrAvaDa-mAtrAjIe parathI (2). trikAlInAM danA zAsanamAM medhAvaDa-meghA nAmanI vyakitae ,, 'upalaTa' nAmane grAmolekha maLe che. moTAvaDA--moTA vaDavALuM (saMdarbha che. hariprasAda zAstrI, maitrakakAlIna rAjAvaDalA rAjA nAmanI vyaktithI oLakhAtA gujarAtI bhA.ra, pariziSTa 2, pR. 45) vaDavALuM khajUraDA-khajarIvALuM nAnAvaDA-nAnA(A vyakitanAma che)thI oLakhAtA nALiyerI - nALiyerIvALuM vaDavALuM gAma te piparaDI-pIparavALuM rAjAvaDalA-jasa, jasAjItuM. e nAmanI rAjavI thoraDI-theravA, zeravALuM vyaktithI eALakhAtA vaDavALA mAMkaDiyA-AMkaDA (saM-aka)vALuM >> jAma. jAma sAhebanuM, e rAjA nAmanI khAkharA-khAkharAvALuM vyaktithI oLakhAtA vaDavALuM gAma kheDApIpara-baDA nAmanI vyaktie vasAvela lAkhAvaDa-lAkhA nAmanI vyaktithI oLakhAtA vaDavALuM pIparavALuM ke lAkhAe vasAveluM vaDavALuM riyALa-riya theravALuM mAkhAvaDa-mAkhAjIe vasAveluM, vaDavALuM AMbaraDI-AMbAvALuM khAkharALA-khAkharAvAlA--khAkharAvALA palAsa-palAMza-palAza' saMskRta nAma che, je dezamAM - khAkharALA khAkharAvALuM kesUDa' tarIke prakhyAta che athavA "khAkhara'. pIluDI-pIluM jIravALuM. khAkharecI-khAkharAvALuM A vRkSa sarvatra paNa ma95 pramANamAM maLe che. jAbuDiyA-jAMbuvALuM khAkharo-palAza sarvAgI oSadhopayogI che. te koThI-sAdhAraNa kadanuM gujarAta bharamAM sarvatra jovA gisiyALI-jyAM kAMgasA thAya che. maLatuM "kAThI' vRkSavALuM gAma, A taravaDA-trivaTA -trivaDA-traNa vaDanA samUhavALuM kAMTALuM vRkSa che. Ane - dara sAro thAya che. jaMgavaDa jaMga meTA vaDavALuM kalakI-kAla eTale be raDI. prasiddha AyurvedAcAya jamanAvA-jamanA nAmanI strIthI oLakhAtA bApAlAla vagha beranI moTI jAta kAzIvaDavALuM bera mATe keluM zabda prayoje che. Ama, bhUtavaDa-vAM bhUtane vAsa manA haze tevA vaDavALuM jyAM AvAM kela bora thatAM hoya. pAcavaDA-pAMca vaDalAne samUhava zuM bharaMDI-mULa-bhusuMDI-AnA-ardhAthI Dheka hAtha bAMyavaDa-mAMca, AMyAjI nAmanI vyaktie vasAveluM cA choDa thAya che, sapTembara/1991 For Private and Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org hAthInI sUMDha jevI vAMkI vaLelI maMjarI para eka bAju me dvAramAM jAMbuDI raMganAM nAnAM phUla khIle che. A cheDa varSARtumAM puSkaLa Uge che. vIchInA sApanuM` jhera - tAravA para AAnuM mULa upayAgI che. AMkhanA dukhAvA para, gUmaDA para temaja haDakAyu kUtaru` karaDavA para pAna ke ene rasa cepa DAya che. zemaLA-zemaLAnA vRkSavALuM zemaLAne saMskRtamAM zAmali' kahe che. AkhuM vRkSa auSadha mATe upayogI che. A vRkSamAM yamanA vAsa heAvAnu` manAya che, AthI ene yamadruma' paNa kahe che. tAraNiyA-tAraNiyA nAmanuM ghAsa jyAM puSkaLa pramANamAM thAya che te gAma A basanAM kaNasatAM teAraNanI jema gUMthAyela hAI ene 'tAraNiyA' kahe che. DhAMka-kinuM mULa prAcIna nAma ''tIrthaM' DhAvAnuM ane kAI nAthanA zApathI DhaMkAI ghaTAI gayAnuM manAya che, paNa palAza ke khAkharAne DhAMka' paNa kahevAtA hAI jyAM DhAMka-khAkharA thatA heAya tevu... (?). Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amarelI jillAmAM vadhu che, tA rAjakoTamAM vuDavaDalA parathI gAmanAmo vizeSa che. jUnAgaDha bhAvanagara ane jAmanagara jillAmAM vividha vanaspati AdhArita gAma-nAmeA sAMpaDe che. saurASTranAM pAMce jillAmAM rAjakoTa jillAmAM vanaspati-AdhArita gAme sauthI vadhu ane viziSTa svarUpe maLe che jAva trIjevI viziSTa vanaspati ke je saurASTramAM thavAnI zakayatA paNa nahivat che tenA parathI gAma nAma paDe ene eka Azcaryajanaka bAbata gI zakAya. sa bhava sugaMdha che, teA evo jAva'trInI sugadha jevI kaI vanaspatti thatI hoya ne enA AdhAre gAmanAma apAyu haiAya. A ja bAbata kapUriyA-kapUraDI gAmane lAgu paDe che : kapUra jevI sugaMdha ApatI eka jAtanI vanaspati jyAM thAya che tevu gAma te pUriyA' ane 'kapUraDI.' (2) sAmAnya rIte vRkSane sabaMdha batAvanAra deI pratyaya lagADAya che; jemake, 'IyA' pratyaya'vALu' artha darzAve che, jevAM ke, pipaLiyA-pIpaLAvALuM, khijaDiyA-khIjaDAvALu, kaDiyA-AMkaDAvALu vagere, teA DI'DA' pratyaya to laghutAvAcaka che; jemake piparaDI khajUraDA nakuMDA kheraDI 'mA' pratyaya 'Anaka' (sa.) parathI banela hAI e gAma vadhu prAcIna hevAnuM mAnI zakAya, jemake tAraNa (1) saurASTranA pAMce jilAnAM vanaspati-AdhApipalANA. rita gAmanAmAmAM eka vAta spaSTa jaNAI Ave che 3 bhAmAMnAM moTAM bhAganAM kSeA prAcIna dhArmika ane upayegI vRkSo che; jemake vaDa pIpara pIpaLe khIjaDo. A vRkSa upayAgI to che ja, paNa dhanika keTalAMka kSete laghutAvAcaka 'kA' 'kI' pratyaya lAgI gAma-nAma banela che. (3) vyaktionAM nAmo sAthe sakaLAyela vRkSamAM e nAmanI vyaktie vasAvela je te vRkSa pAse rIte paNa enuM mahattva che, te carela araNI dhu%0Avela gAma mathavA e nAmathI eLakhAtA vRkSa vALu gAma evA arthe laI zakAya. dA.ta. lAkhAvaDa A lAkhA nAmanI vyaktie vasAvelu` vaDavALuM gAma ke lAkhAnA vaDavALuM gAma. rALA jIvatI pakSAMza jevAM apa sakhyAmAM maLatAM ane ochAM pracalita vRkSa parathI gAmanAme paNa maLe che. alaJatta, AvAM gAmanAma alpa saMkhyAmAM che. pIpaLAvALAM pipaLiyA lagabhaga 40, khijaDiyA 21, vaDa-vaDalA para AdhArita lagabhaga 50 jeTalAM gAma-nAmA maLe che, arthAt vanaspati para AdhArita samagra gAma-nAmAmAMthI lagabhaga 4 the| bhAga pIpaLA bUDavA ne khIjaDA parathI che. pipaLiyA-khijaDiyA Ama, saurASTranAM vanaspati-AArita gAmanAmeAne A eka uparachallA paricaya mAtra che. bhaviSyamAM vistArathI zaiMDANathI abhyAsa karavAnI Ane eka pUrvabhUmikA gaNI zakAya. hai. hAIskUla, jAmaka DAraNA-360450 sapTemba2/1991 For Private and Personal Use Only pathika
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir amIra nagarIne phakIra netA [ idulAla yAjJikane janma zatAbdI prasaMge aMjali ] che. jiteM nAnAlAla aMtANI mahenatakasa janatAnA AjIvana sevaka, paisA mATenI vakIlAta choDI jeNe rASTra ane pachAtanI vakIlAta lIdhI, je gAMdhIjInA "navajIvananA Adya sthApaka, jenuM dila bALaka jeTaluM nirdoSa, kriyAzIla chatAM jenA kAryamAM lazkarI zirata vartAtI, gujarAtanuM gaurava jene e vaseluM, jenA aMtaranA UMDANamAM dIna-dukhiyAne uhAra ane rASTrasevA Adi zabada kotarAyelA tevA eka jatana tA. 22-2-1892 nA roja naDiyAdamAM janma thaze. nAma paDayuM idulAla yAjJika kulanA A sapUtane gujarAte jANyA "iducAcA' tarIke, IducAcAe lekajAgRti arthe I.sa. 1915nA julAIthI "navajIvana' mAsika zarU karyuM hatuM, cAra-pAMca varSamAM sArI pragati thaI. A grejI dhaga InDiyA' gAMdhIjI calAvatA. "navajIvanane sAptAhika tarIke calAvavA gAMdhIjIe IcchA pradarzita karI. 1919mAM IducAcAe e gAMdhIjIne sepyuM. vArika enA upataMtrI thayA. 1922 mAM yugadharma' mAsika ane bIjAM keTalAMka pustakenuM prakAzana. muMbaIthI prasiddha thatA dainika hiMdustAnanA paNa taMtrI rahyA. emaNe "kumAranAM strIrane vArtAsaMgraha paNa bahAra pADavo. sinemA mATe paNa vArtA lakhI. citra-nimatA paNa banatA. barlinamAM rahI svAtaMtryalaDatanI patrikAo kADhI. 1933 thI kisAnanI pravRttimAM rasa levA lAgyA. emaNe AtmakathA" paNa lakhI. muMbaI sarakAre ene pAritoSika ApyuM. emaNe nATake paNa lakhyAM che. zyAmajI kRSNavarmA para paNa eka pustaka lakhyuM che. jayAM jayAM jarUra paDe tyAM tyAre IducAcA vinA vilaMbe pahoMcI jAya. eo kahetAH "huM jhUMpaDAne mAnavI chuM, pagathI para jIvate AdamI chuM, trIjA varganI janatAne mANasa chuM." mahAdevabhAI desAIe emane "sainikonA saradAra' kahyA che. emanI DAyarI (pustaka 6, pAna ka7)mAM eo lakhe cheH "sainikanA saradAra IdulAlabhAI AvyA. temanI cAlamAM ane sonAmAM to sainikapaNuM pahelAMnA jeTaluM ja che. je uMpara paNa pite potAnI mAnItI sAIkalane maMgAvI hatI, ane Azrama AgaLathI sAIkala para besIne ja amadAvAda AvelA. sipAI kUca karatAM ka khAI le tema jelamAMthI kUca karatAM temaNe Akharane nAsto paNa ThIka ThIka karI lIdhela. temanuM svAgata karavAne mATe paNa sAIkala upara ArUDha thayelA sainikonuM ja lazkara hatuM, paNa temanuM zarIra naMkhAI gayeluM lAgyuM." sana 1923 mAM gujarAtanA prasiddha vivecaka zrI rAmanArAyaNa pAThake iMdubhAI vize A vacane uccAryA hatAM. "Idu bhAi eTale? gujarAtanI juvAnI ane maradAnI, udAratA ane saraLatA. gujarAtanA juvAnanA hadayamAM atyAre zuM cAle che. e jANavuM hoya te IdulAlane jovA joIe. e gujarAtI chatAM emanAmAM gujarAtanuM gaNatariyApaNuM nathI ane atyAranA janamAM paNa e ghaNuM ochuM che. gujarAtane juvAna varga bhAnapUrvaka parIkSA karyA vinA, IdulAlanI rahasyamaya ane rahe vinAnI sarva rItabhAtenuM anukaraNa kArya kare che, eTalA badhA e juvAna vargane mehaka che." pathika sapTembara/19nA For Private and Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir IdulAlabhAI zarUmAM gAMdhIjIthI kheMcAyA hatA. pAchaLathI tabheda paNa kare che. da. yAtrA daramyAna gAMdhIjInI dharapakaDa karAI. e aMge "AtmakathA bhAga-4mAM yAjJika nAdhe che: "pAMcamI menA divase savAranA huM mArI oNphisane dAdara caDato hato tyAre gAMdhIjInI dharapakaDanA ociMtA khabara sAMbhaLIne huM Dhagalo thaI gayuM. ghaNA vakhatathI gAMdhIjIne huM TIkAkAra tarIke pUjatA hatA, paNa have temanI aTakAyatanA samAcAra sAMbhaLIne ghaNAM varSathI aMtaramAM UMDI chupAyelI gAMdhIbhakti ociMtI UbharI AvI. kayAMya sudhI mArI AMkhamAMthI zrAvaNa ane bhAdara varasI rahyo te rokI zakAya ja nahi. tarata ja TuDyiAnuM kAma baMdha karIne huM oNphisamAM vicAra karate beTho. "mAre sevAjIvananA prabhAte e mArA rAhabara hatA. varasa sudhI temanA hAtha nIce tAlIma lIdhI. temanA pratApe keTalI pariSada bharI, keTalI saMsthAo sthApI, sevAnAM keTalAMya kAma karyA. sana 121 sudhI laDatamAM sajA khAIne jelamAM gayA pachI huM kaDaka bhASaNa karIne jelamAM jatAM temane sAthI banyo. bahAra nIkaLIne meM temanA Adarza jIvananI ane premadharmanI keTalI tArIpha karI, carakhAnI temanI nIti mAphaka na AvatAM huM muMbaI AvyuM ane temane TIkAkAra banyuM. paNa Aje te varasethI aMtaramAM sAcavelI jata pAchI jhaLahaLAvIne te dezane jAgRta karI rahyA che, tyAre huM pAmara mAnavI tarIke mAruM peTiyuM rUTuM chuM kayAM e virATa ane kyAM huM vAmana !" svarAjya prApti pachI emane rAjakAraNamAM rasa kaMIka ocho thayo, racanAtmaka kAryomAM jIva parivA. evAmAM saMyukta muMbaI rAjyane nirNaya jAhera thaye. IdulAle AgevAnI laI "mahAgujarAta' mATe laData calAvI. eo lesabhAmAM paNa cUMTAyA. nenapura(tA. mahemadAvAda)ne Azrama emanI pravRttinuM keMdra, rekhAcitra'mAM lIlAvatI munazIe idulAla yAjika vize lakhyuM che ke "IndubhAI eTale TrenanI jhaDapa, i-dubhAI eTale bALakanAM tophAna, IndubhAI eTale lazkarane sipAhI...emanAmAM bALakanA samAna nirdoSatA che. dezakAryanuM asidhArA vata emaNe lIdhuM che. hanumAnanI mAphaka emanA hRdayanA UMDA bhAgamAMthI deza zabda ja kotarele haze. dezane mATe te emaNe phakIrI lIdhI che. namI jatI papaNee nidrA suMdarInI vinaMtIo emaNe ghaNI vAra jatI karI haze." jIvana-saMbhAraNa"mAM zAradAbahena mahetA idulAla yAjJikane aMjali arpatAM lakhe che ke A vakhatathI IndulAle gujarAtane pitAnuM sevAkSetra gayuM ane tyArathI teo amArA gharamAM eka kuTumbI tarIke AvavA javA lAgyA. emanI asara amArA upara tathA amArA gharanAM chokarAM upara ghaNI ja thaI. emanAmAM vajuvAnInuM joma hatuM, Adarza mATe jhaMkhI kahyA hatA ane pitAnuM kartavya hemIne. sAcA karmayogI thaIne rahyA hatA. emaNe gujarAtanI je sevA karI che te ajoDa che, paNa gujarAte tenI kadara karI nahi ane eka sAro sevaka gumAvyuM." tA. 17 mI julAI 1972 nA, lagabhaga 82 divasa sudhI amadAvAdanI vADIlAla sArAbhAI hospiTalamAM maIita avasthAmAM rahI emaNe aMtima dhAsa lIdhA. sAkSara umAzaMkarabhAI jozIe emane "amIra nagarInA phakIra netA gaNAvyA hatA. cha7, tirupatinilayama, svAminArAyaNa sosAyaTI, jAdavajInagara, bhUja-370001 28 sapTembara/1991 * pathika For Private and Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sapTembara 9 Reg. No. GAMC-19 jyAre gujarAtanI dharatI sonuM pakavaze saradAra sarovara yojanA gujarAta mATe kAmadhenunI jema dUjhaNI sAbita thavAnI che, saradAra sarovara yojanA athAMta 437 varSanuM AyuSa, pratidina rU. 4 karoDanI Avaka, 6 lAkha lAne kAyamI rojagAra, 131 zahera ane 4,720 gAmaDAMonAM 2,95,00,000 lokonI tRSAtRpti, 25,00,000 lokone siMcAino lAbha, 8 lAkha hekaTara jamInane siMcAI, 4.25 karoDa vRkSonuM vRMdAvana, 500 karoDa yuniTa vIjautpAdana, udyogonA vIja-kApano aMta, maraghogathI rU. 185 karoDane phAyado, kRSikSetre rUA. 900 karoDano lAbha, 45 TakA khetautpAdanamAM vRddhi. Arogya sudharaze. raNa aTakaze ane paryAvaraNa madhuvana jevuM banI jaze, naLa sarovara banaze navaluM najharANuM, ghuDakhara, kALiyAra ane ghukhamala rIMchane abhayajIvana, saurASTra banaze sujalAma suphalAma , raNa rokAze. pavitra kinAro pravAsadhAma banaze, duSkALane guDa bAya, rAjapane Arthika vikAsa thaze, sthApitone navajIvana maLaze. gujarAta naMdanavana banaze. saradAra sarovara narmadA nigama, li., bleka naM. 12, prathama mALa, saradAra bhavana, gAMdhInagara-380210 mudraya prakAzaka ane tatrI : pathika kAryAlaya ' mATe che. kezavarAma kA. zAstrI, The. madhuvana, elisabrija, amadAvAda-380 001 | tA. 15-9-1991 mudraNasmAna : preraNA mudraNAlaya, rustamaalIne DhALa, mirajApura, amadAvAda380 001 5 : InTaranezanala prinTiMga vaphasa, zAhapura, mALIvADAnI poLa sAme, amadAvAda-380 0 01 For Private and Personal Use Only