Book Title: Mohonmulanvadsthanakam
Author(s): Jaysundarvijay, Mahabodhivjay
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/002237/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ri gara AcAryavaryazrImadajitadevasUriviracitam mohonmUlanavAdasthAnakam saMzodhaka / sampAdaka paMnyAsa jayasundaravijaya gaNivara muni mahAbodhi vijaya prakAzaka zrIjinazAsana ArAdhanA TrasTa Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryavaryazrImadajitadevasUriviracitam mohonmUlanavAdasthAnakam / ('zvetapaTatA kriyate mayA' vAkyArthavicAravAdasthAnakasahitam) saMzodhaka/sampAdaka paMnyAsa jayasundaravijaya gaNivara muni mahAbodhi vijaya prakAzaka zrIjinazAsanaArAdhanA TrasTa zopa naM. 5-6-7, 82, badrIkezvara sosAyaTI, marInaDrAIva I roDa, __ marInaDrAIva, muMbaI-400 002. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAtirasthAna E3 zrI jinazAsana ArAghanA TrasTa Ed. zopa naM.5-6-7, 82, badrIkezvara sosAyaTI, marIna DrAIva I roDa,. marInaDrAIva, muMbaI-2. I mULIbena aMbAlAla ratanacaMda jaina dharmazALA che saradAra bAga sAme, : sTezana roDa, vIramagAma-382 150 6 zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa ) mAraphatIyA mahetAno pADo, goLazerI, pATaNa-384265' nakala - 500 eka AvRtti - prathama & kiMmata rU. 40 # sarvAdhikAra zrIgramApraghAnajainasaMghane AdhIna che lesara kaMpojhIMgaH zrI pArzakomapyuTarsa, 33, janapatha sosAyaTI, kAMsa upara, ghoDAsara, amadAvAda-50, Te.naM. 396246 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana viSamakALamAM aneka upadravonA kAraNe jinazAsananuM zrutanidhi atyaMta hAnine pAmela che. samudra sama vizALa dvAdazAMgI viccheda pAmatI Aje gAgara jevA pIstAlIza Agama ane anya zAstromAM samAI gaI che. dvAdazAMgIsamudra eTalo vizALa-ativizALa che ke gAgara paNa atyAre samudra jevI lAge che. paraMtu A sAgaranI rakSA karavI atizaya Avazyaka che. jo AmAM pramAda thAya ane gAgara paNa jo nAza pAme to tRSAnI pIDAmAM maravAnuM ja rahe. gAgara samAna vartamAna zrutanI rakSA mATe sau koIe kaTibaddha thavuM jarUrI che. ame deva-garunI kRpAthI A aMge yatkiMcit prayatna cAlu karyo che. jemAM zrutaprakAzana, zrutanI pratikRtio vagerano samAveza thAya che. zrutaprakAzanamAM pUrvaprakAzita granthonuM punaHprakAzana thAya te rIte ApaNA jJAnabhaMDAromAM rahela hastalikhita prato parathI zuddhikaraNa vagere karIne navA grantho paNa prakAzita thAya che. A kArya ApaNA pUjanIya munibhagavaMto karI rahyA che. prastuta grantha mohotsUlanavAdasthAnakanuM paNa A ja rIte pU.paM.zrIjayasuMdaravijayajIgaNivarazrI temaja pU. munizrI mahAbodhivijayajI mahArAje saMzodhana-saMpAdana karela che ane viziSTa TIppaNothI alaMkRta karela che. tapagacchagaganadivAkara, siddhAMta mahodadhi, svargastha pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjanI divyakRpA, teozrInA paTTavibhUSaka vardhamAna taponidhi, gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijaya bhuvanabhAnu sUrIzvarajI mahArAjAnA zubhAziSa tathA samatAsAgara sva.pU. paMnyAsajI zrI padmavijayajI gaNivarazrInA ziSyaratna vairAgyadezanAdakSa pUjyapAda AcAryadeva zrImaMd vijaya hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjanI zubhapreraNAthI cAlI rahela zrutabhaktinA kAryamAM khUba khUba pragati thAya tevI zrutAdhiSThAyikA zrI zAradAdevIne bhAvabharI prArthanA... li. zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTanA TrasTIo. (1) candrakumAra bAbubhAI jarIvALA (2) lalitabhAI ratanacaMda koThArI (3) navinacaMdra bhagavAnadAsa zAha (4) puMDarikabhAI aMbAlAla zAha Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. 2. 3. 4. 4. 6. 7. zrutasevAnA kAryamAM sadAnA sAthIo 8. 8. zrutasamubAraka lAeAjA nAna) gaDA ( pa. pU. gacchAdhipati AyAryaheva zrImadvibhya bhuvanalAnusUri ma.sA. nA pathI) zeTha jAeAM zrI zAMtinagara zvetAMjara mUrti naina saMgha, abhAvA. ( pa. pU. tapasamrATa jAyArthIva zrImadvibhya himAMzusUri bhanI preraNAthI) zrI zrIpANanagara naina upAzraya TrasTa, vAlaDezvara, bhuMja. pratyAbhu samahAvA. (pa.pU. gacchAdhipati AyAryIva zrImadvibhya rAmacaMdrasUri bhanI hivyathA tathA pU. jAyArthadhva zrImadvibhya mitrAnaMha, sU. bha. nI preraNAthI) zrI. lAvaeya sosAyaTI zvetAMjara mUrtipU75 na saMgha, jamaghAvATa (paM. pU. paMnyAsabha zrI hulacaMdravibhyabhu gazivaryanI preraNAthI) nayana jANA jAnulAI sI. rIvAjA hA. caMdrakumAra manISa prathaneza vagere. ( pa. pU. bhunirA zrI pratyAerAjodhi vibhya ma.sA.nI preragAthI) zarIjena ratanayaM jeThArI hA. lalitalAI ( pa. pU. gacchAdhipati AyAryadhva zrImah viSaya bhayaghoSasUrIzvara mahArAbhAnI preraNAthI) . zrI zvetAMjara bhUrti pUGa tathagacchIya naina pauSadhazANA TrasTa, ghAghara, (muMja) zrI bhuluMDa zve. bhUrti jaina saMgha bhuMja prera : pUbhyapA jAyArthIva zrI hemacaMdrasUri ma. 10. zrI zAMtA zve. bhUrti tapAgaccha saMgha pre: pUbhyapA jAyArthadhva zrI hemacaMdrasUri bha. 11. zrI hevapurA bhUNabhulAI na herAsara peDhI malADa (vesTa) bhuMja prera : pa. pU. saMyabhajodhi vi. bha. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. saMdhavI saMmAGIG ratanayaMTa paina dhArmi5 TrasTa (jalAta) pU. sA. zrI vasaMtapralAzrI bha. tathA pU. sA. zrI svayaMpralAzrI bha. tathA pU. sA. zrI vyiyazAzrISTha bha. nI prerazAthI bhUNInenanI ArAdhanAnI anubhodhanArthe. 17. 'mANu abhIyaMTa panAlA AdhIzvara na Tempala therITebala TrasTa vAlaDezvara muMcha-6. pU.akSayodhi vi.ma. tathA pU. mahAmodhi vi.bha. tathA pU. hirAyodhi vi. ma. nI prerazAthI 14. zrI zreyasTara saMdherI guNarAtI na saMgha pU. hebharzana vi. bha. tathA pU. rabhyadhoSa vi. bha. nI preraNAthI 15. zrI baina zve. bhUrtipUSa saMgha bhaMgaNArejano jAyo zAhapura sabhAvATa. preraNA : pa. pU.AyAryadhva zrI suya'yaMdra sUri bha. - 16. zrI pArzvanAtha zve. bhUrti na saMgha saMdhAzI sTeTa ghATaThopara vesTa muMacha preraTha : pU. pyArAsodhi vi. bha. 17. zrI navaLavana sosAyaTI pena saMdha jomale senTrala muMbacha preraTha : dhU. akSayodhi vi. ma. - 18. zrI ulyA solAgayaMTana peDhI pI'vADA siddhAMtamahoghadhi sva. AyAdhya zrIbha viSaya prebhasUrIzvara ma. sA. nA nirbhaNa saMyabhanI anubhopTanArthe. | kRtoddhAraka 1. zrI lakSbhIvardhana saMdha, pAlaDI, abhaTAvATa. ___ (pa.pU. bhunirAma zrI niyaMdra viSaya bha.nI prerazAthI) 2. zrI naDIyATa zvetAMjara bhUrti na saMgha, na'IyATa. .: (pa.pU. munirANa zrI varodhi viSaya ma.nI prerazAthI) Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. zrI sAdhana zvetAMjara bhUrtipUSana saMgha, muMacha 4. zrI pArzvanAtha zvetAMjara bhUrtipUSana saMdha saMdhAzI bhesTeTa ghATopara (vesTa), muMacha. | mRtabhakta 1. zrI mAjulA sI. parIvAlA TrasTa, voTarA. 2. zrI mAdhunagara zvetAMjara bhUrtipUSana saMgha, abhaghAvATa. (munizrI akSayodhiviSaya bha. tathA bhunizrI mahApnodhi viSaya bha.nI : prerazAthI) 3. zrI subhatinAtha zvetAMjara bhUrtipUSana saMdha, bhebhanagara, abhaghAvATa. (pU.dharbharakSita vi.bha.tathA pU. hebharzana vibha.nI prerazAthI) 4. sva. suMERCTC EGpatalAverI. hA. suTamena, punarbhayaMTa, pasavaMta vagere 5. zrI munisuvrata svAbhi paina zvetAMjara bhUrtipUSa bhaMTira TrasTa DolhApura 6. araviMdhubhAra uzavalAla averI naina (ratiniyasa TrasTa muM. jalAta) Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastuta prakhyaprakAzanamAM davya sahAyaka ame AbhArI chIe 1. 7040 rU. zrI jaina zve. mUrtipUjaka jaina saMgha, ghaMghukA 2. pa000 rUA. zrI mahAvIranagara Dhe. mUrtipUjaka jaina saMgha, kAMdivalI (vesTa) muMbaI. 3. 2000 rUA. zrIsAgaragaccha jaina saMgha, DabhoI - prastuta prakAzanamAM jJAnanidhino sadupayoga karanAra uparokta zrI saMghonI ame bhAva5rI anumodanA karIe chIe. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sama nyAyASTiSadarzanabhAM sozrI atyaMta niSyAta hatA, sva-parasabhuTAyanA ane' vidvAna bhunilagavaMtone navyanyAyanA sUkSmapaghArtho ozrIse aneThAntazailIthI sabhazavyA hatA, navyanyAyathI paribhitamuddhinA svAbhI hovAthI AgabhagraMtho sane ghArzaniyanthonA che bheTaparthArtha sudhI pahoMyavAnI sozrI. 'pAse mAgavI pUjA hatI, vairAgyarasathI lInI lInI vAzInI varSA dvArA hajAroM AtbhAonA saMsAra pratyenA bhohanu peozrIme unmUlana yuM hatuM. nyAyavizAraTa, vardhamAnataponidhi, sva. gachAdhipati, ... paramagurudeva pUzyapATa mAthAryavi. zrIbhavizyaluvanalAnu sUrIzvara mahArAnA yarazabhaNamAM anaMta-anaMta vaMTanA sAthe / temozrInA yAritrapUtaharabhaNabhAM A granthapuSpay sAnaMha/sATara/saprema/sodhAsa/samabhAna sabhA - paM.yasuME2 virail - muni mobiviya. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA - - 5. jayasuMdara vi. gaNI jo A vizvamAM badhA vItarAga ane sarvajJa ja hota to paraspara carcA jevI koI cIja hayAta ja na hota. jyAre koI eka viSayamAM sarvasammati na hoya, athavA koI eka pakSa taraphathI potAne sammata mata vize atyaMta Agraha sevAya, athavA koI eka viSayanA nirNaya mATe spaSTa ane pratyakSapalabdha sAmagrI apUrNa hoya tyAre satya zuM teno nirNaya karavA mATe, athavA kayAreka koI navI paristhiti ubhI thaI hoya to tenA saMdarbhamAM koI nirNaya karavA mATe, to kayAreka ziSyavyutpatti athavA sAttvika vinoda mATe Ama aneka kAraNosara A jagatamAM pUrvakALathI carcAo thatI AvI che. - zrI jainazAsanamAM vitaSThAvAdane to koI sthAna nathI. carcAo ghaNA prakAranI bhUtakALamAM paNa ghaNI thaI gaI che ane vartamAnakALamAM paNa thayA kare che. vivAdanA - rasathI athavA huM kahuM chuM te ja barAbara' evu siddha karI dekhADavA mATenI carcA AtmahitakArI banatI nathI, paNa zuddha nirmala nirNaya mATenI sarala hRdayathI thatI carcA AtmahitamAM upayogI banI zake che. Atmahita mATe upayogI carcAmAM zuddha jijJAsA athavA pote je samaje che te barAbara che ke nahIM-enI cakAsaNI mukhya hoya che. * jainazAsananA suparIkSita ane supratiSThita anekAntavAdAdi siddhAntonI sAme jyAre koI pakSa ke vyakti taraphathI viparIta sthApanA jora-zora pUrvaka thaI rahI . hoya tyAre siddhAntapakSa ane pelA vyakitagatapakSa vacce paNa ghaNIvAra ugra carcAo cheDAI jAya che. e carcAmAM siddhAntapakSa taraphathI aneka zAstrIya to, prAcIna paramparA ane yukitao vagere prastuta karavAmAM Ave che, temAM mukhyatve vyaktigata pakSa dvArA je zAstrIya tathyonI toDamaroDa thatI hoya, athavA paramparA sAthe virodha prasanna thato hoya te batAvavAmAM Ave che temaja vyaktigata pakSa taraphathI raju thayelI yuktionI pokaLatA darzAvavAmAM Ave che. AvA prakAranI eka carcA A granthamAM prastuta che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 pahelA vAdasthAnakanuM nAma che mohornmelana. arthAt jinabimba pratiSThAnA adhikAranI bAbatamAM vyaktigata pakSane je kAMI mohodaya che tenuM ahIM unmUlana abhipreta che. carcAno mukhya muddo che.- 'jinabimba pratiSThA sAdhuthI (AcAryathI) thAya ke nahIM ?' athavA 'zrAvake ja karavAnI hoya ke sAdhu (AcArya) paNa karI zake ?' lagabhaga vikramanI bAramI zatAbdImAM A vivAda khuba ja cagaDoLe caDhelo hato. A vivAdane zamAvavA mATe eka tabakke kalikAlasarvajJa zrI hemacandrasUrijI mahArAja sAdhu (AcAryo) e karelI pratiSThA mAnya rAkhavAnI zarte punamanI pakSIno svIkAra karI levAnI hada sudhI udAra thaI gayA hatA. ahIM prastuta vAdasthAnakamAM aneka prAcInazAstronA AdhAre granthakAra acAryazrI ajitadevasUri mahArAje 'sAdhuo pratiSThA kare' e tathyanI prabaLa sthApanA karI che. 'sAdhuthI pratiSThA thAya ja nahi' evuM mAnanAra pakSanI yuktiono paNa sazakta javAba vALyo che. pUrvapakSIe tilakamaMjarI, kathAkoza, paMcAzaka, upamiti, prazamarati vagere zAstrono havAlo ApIne 'zrAvake ja pratiSThA karavI joIe, nahIM ke sAdhue' A mata puSTa karavA prayatna karyo che. uttarapakSamAM e prayatnanI niSphaLatA batAvIne pratiSThAkalpa, paMcAzaka vagere aneka zAstronA AdhAre sAdhukRtapratiSThAnI pratiSThA karI che. carcAmAM eka sthaLe uttarapakSamAM prathama koIkanA abhiprAyathI dayamantIkathA vageremAM jANe ke utsUtrapado hovAnuM jaNAvIne javAba vALavAmAM Avyo che. paNa pachI svayaM granthakAre ja AgaLa spaSTa khulAzo karI dIdho che ke damayantIkathA vagerenA kartA AcAryabhagavanto nirmala vacanI ja che mATe temanA granthomAM utsUtra padonI vicAraNA (zaMkA) niSprayojana che. AnAthI e phalita thAya che ke kAlpanika asaMgatione AgaLa karIne bIjA AcAryonA granthone utsUtra TharAvI devAnuM sAhasa karatA pahelA chadmasthoe bahu ja vicAra karavo joIe. pUrvapakSIe pratiSThAkAraka AcAryoM upara pAMcamahAvratanA lopano AkSepa karyo che, enA badale jinAlaya baMdhAvavAnI kaDAkUTamAM paDanArA upara e AkSepa karyo hota to zobhata, paNa pratiSThAkAraka AcAryoM upara AkSepa jarA paNa baMdhabesato nathI e granthakAre vistArathI batAvyuM che. A prasaMgamAM trIjA Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. pAMcamAM mahAvratanA vicAramAM granthakAre vedikADhaukita bIjorAphaLa vagere AcAryanuM AbhAvya dravya, durbhikSAdi kALamAM AcAryAdigrahaNa kare to tene devadravyabhogano doSa lAge ke nahIM te bAbata upara parAmarza karatA jaNAvyuM che ke te avasare haju pratimAmAM pratiSThA thaI na hovAthI, temAM devatva na hovAthI devadravya paribhoganA doSane avakAza nathI. AvI je hakIkata jaNAvI che te vartamAna saMdarbhamAM mArgadarzaka bane tevI che. AnAthI e paNa spaSTa thAya che ke pratikAkAraka suvihita AcAryo devadravyabhoganA pApathI ghaNA ja DaratA rahetA hatA. sAdhuone dravyastavano adhikAra nathI e vAta zAstrasiddha - sarvamAnya che - chatAM pratiSThAmAM sAdhuo dvArA je kAMI AMzika dravyastava thAya che te kaI rIte, teno paNa AcAryae barAbara javAba Apyo che. granthakAre uttarapakSanI puSTimAM, zrImAla, mAlavA, mAravADa, mevADa, karNATaka, lATa vagere aneka sthaLoe prAcIna AcAyoe karelI pratiSThAno ullekha karyo che. tathA bhinnamAla, sAMcora vageremAM varSa saMkhyAnA ullekha sAthe prAcIna AcAryonA pratiSThA lekhono paNa sAmAnya nirdeza karyo che. khAsa karIne kAzahadanagaramAM zrI kAlikAcAryanA nAmavALA pratiSThAlekha ane sopArAnagaramAM zrI vajasvAmi ziSya (vanasenasUri) ne nAmavALA pratiSThA lekhano nAmanirdeza aitihAsika daSTie rasaprada che. * ane granthakAra AcArya bhagavaMte bimbapratiSThA AcAryae ja karavI joIe e pratijJA sAthe vistRta anumAna prayogano upanyAsa karIne enuM samarthana karyuM che. - A granthakAre granyaprAraMbhamAM eka khedabharyuM nivedana karyuM che ke AcAryakartaka pratimApratiSThA pAMca vaDila (gItArtha) puruSo (AcAya)ne sammata hovA chatAM keTalAka loko te svIkAratA nathI. pAMcagItAthone sammata tathya na svIkAranArano - paricaya granthakAre e rIte Apyo che ke teono viveka mohathI naSTa thayo che ane teono vacanaprapaMca visaMgatipUrNa che. vartamAnakALamAM granthakAranuM A mArgadarzana atyanta upayogI che. je bAbatamAM pAMca saMvigna gItArtha AcAryo ke AcArya samAna munio) hRdayathI sammata hoya te bAbata vivAda karavo na joIe. kadAca potAne e bAbata sammata na hoya to paNa virodha to na ja karavo joIe " kema ke saMvigna gItArtha ane e paNa eka-be nahIM paNa pAMca pAMca, emanA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 nirNayane zAstraviruddha gaNAvavo e matimoha gaNAya. pravacanasAredvAra pahelA bhAga (pR. 33 navI AvRtti)nI vyAkhyAmAM paNa spaSTa jaNAvyuM che ke azaTha pAMca gItAthanI AcaraNAne AcaravAmAM sTeja paNa bhagavAnanI AjJAno bhaMga nathI. (vADarAvapatAryAnti purvatAM mahAjJAmanagara racana) ahIM eka vadhu spaSTatA yaM samajAya tema che ke A pAMca gItArtha judA judA samudAyanA hoya te ucita gaNAya. kema ke eka samudAyanA pAMca gItAthamAM eka netA hoya, tenuM varcasva hoya tyAre bIjA cAra emanI vAtomAM mana vagara paNa saMyogo mujaba sammati darzAvI de evuM banI zake. koI ema kahI zake che ke gItAthanI AcaraNA paNa gItArtha avArita hoya to ja pramANa gaNAya - A vAta paNa yogya che. vicAravAnuM e ke - zuM. eka be ke traNa cAra gItArtha niSedha kare eTalA mAtrathI e apramANa banI jAya kharI ? granthakAre A praznano sAro javAba Apyo che ke eka, be ke traNa . vagere gItAtha niSedha (virodha) kare eTalA mAtrathI AcaraNAnA prAmANyamAM koI kSati AvatI nathI. anyathA mAlAropaNa vageremAM paNa eka, be ke traNa vagere niSedha (virodha) karanArA vidyamAna che, to mAlAropaNAdi paNa choDI devAnI sthiti AvI paDaze. - pu. 16 mAM prAcIna 3 gAthAnA AdhAre pratikAsamaye vedikAmAM ane vedikA bahAra AvelA dravyanI, bhagavAna, AcArya ane zilpIne thatI vaheMcaNI jANavA. yogya che. sAmAnya rIte pratiSThAkAraka koNa kahevAya tenI spaSTatA karatAM pR. 20 mAM jaNAvyuM che ke sau prathama sUtradhAra (zilpI) te pachI zrAvako, te pachI zrAvikAo, te pachI AcArya, te pachI sAdhu ane sAdhvI - A rIte kama darzAvyo che te lakSamAM levA yogya che. (dvitIya vAdagrasthAna9) vinodapUrNa carcArUpe ahIM A ja granthakAre bIjA eka vAdasthAnakanuM nirmANa karyuM che, jemAM "zvetapatA kiyate mayA' mArA vaDe zvetapaTatA karAya che - A vAkaya prayogamAM "zvetapatA' zabdaprayogane khoTo TharAvavAmAM Avyo che. zvetapaTa e kayo samAsa che enI samIkSA 9 vikalpothI karAI che. e nava vikalpomAM Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. samavAyanI carcA ane tAdAtma-tatpattisambandhanI carcA antargata che. 9 vikalponI carcA bAda 'tA" pratyayano artha bhAvAtmaka sAmAnya karavAmAM Ave to e 'sAmAnya'ne aprAmANika TharAvavA mATe 30 vikalponI rajuAta je rIte granthakAre prastuta karI che te bIjA koI granthamAM jovA maLavI durlabha che. tyArabAda kiyate" evA karmaNiprayogathI zvetapaTatAmAM karmatvanI sUcanA thAya che paNa ahIM nivartana ke vikiyArUpa karmatva ghaTatuM nathI te darzAvIne vAdasthAnakanI samApti karAI che. bane vAdasthAnako granthakAra AcAryadevanI viziSTa pratibhAnA sAkSI che. granthakAre pahelA vAdasthAnakanI racanA vi.saM. 1185mAM karI hovAno nirdeza karyo che. bIjA vAdasthAnakamAM saMvat nirdeza karyo nathI paraMtu te saM. 1185nI AsapAsamAM ja haze. granthakAre baMne vAdasthAnakamAM kartA tarIke potAno ajitadevasUri' evA nAmano spaSTa ullekha karelo che. mohobyulana vAdasthAnakanI racanA AcAryadeve tAtaka' nAmanA paramazrAvakanI vinaMtithI sauvarNikA nagarImAM karI hovAnuM jaNAvyuM che. bIjA zvetapaTatA vAdasthAnakanuM nimaNi lAdezamAM tuMDakezvara nAmanA nagaramAM karyuM hovAnuM jaNAvyuM che. mahI ane narmadA be nadIo vacceno pradeza prAya: junA kALamAM lAdeza tarIke oLakhAto hato. bIjA vAdasthAnakamAM granthakAre potAnA guru vagere paramparAno ullekha karyo .. nathI. paNa "mohobyulana" vAdasthAnakamAM zrI municandrasUri, zrImAnadevasUri ane zrI devabhadragaNIno ghaNA bahumAnapUrvaka ullekha karyo che. A baMne vAdasthalo jaina vADmayanI zobhAvRddhi karanArA ane ghaNI zaMkAkuzaMkAonuM nirAkaraNa karanArA hoI adhyetAo mATe upayogI che. prAcIna tADapatranI phoTosTeTa prata je ekamAtra nakala svarUpe upalabdha thaI tenA AdhAre AnuM saMzodhana karyuM che. tethI AmAM pAThAntara noMdhano koI savAla raheto nathI. . siddhAnta mahodadhi cAritrasamrATa pa. pU. sva. AcAryadeva zrImavijaya premasUrIzvarajI mahArAjA, temanA vardhamAnataponidhi pa.pU. AcAryadeva zrImad vijaya bhuvanabhAnu sUrIzvarajI ma.sA. tathA vidyamAna paTTAlaMkAra siddhAntadivAkara 5.pU. AcAryazrI jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA. nI kRpAthI A granthanuM sampAdana thaI zakayuM che. tenA adhyayana dvArA mumukSugaNa kuvAdothI nivRtta thAya e ja zubhecchA. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 saMpAdananI sAthe sAthe) - muni mahAbodhi vijaya vat dhAtane dham pratyaya lAgavAthI taiyAra thayelo vAda zabda Ama to aneka arthamAM vaparAya che. bhagavadgomaMDalakozamAM vAdazabdane alaga alaga che. arthamAM vAparyo che. prastutamAM ApaNane vAdazabda nIcenA arthamAM abhipreta che. eka ja tathya ke vastuvizenA pratipAdanamAM jyAre be mata paDe che tyAre be pakSa racAya che. ekapakSane pUrvapakSa kahevAya, bIjA pakSane uttarapakSa. sAmAnyataH pUrvapakSa sidhdhAMta viruddhamatavAdIno hoya che jyAre uttarapakSa sidhdhAMtasammatavAdIno hoya che. pUrvapakSavAdI potAne mAnya matane puSTa karatA pramANo zAstrovagerenA havAlA ApIne uttarapakSavAdInI sAme mUke che, uttarapakSavAdI A kahevAtA : pramANone vyavasthita rIte cakAsIne teno vAstavika artha kyAreka AgaLapAchaLanA saMdabha vaDe, to kyAreka aidaMparyArthivaDe pUrvapakSavAdIne samajAvIne teNe mAnelI mAnyatAnuM khaMDana kare che. tathA sidhdhAntamAnyamatanA jeTalA pramANo ubhayamAnyazAstromAMthI maLI Ave tenuM tenI sAme sthApana kare che. Ama vAdI ane prativAdInI sAmasAme carcA enuM nAma vAda. sUripuraMdara AcAryazrIharibhadrasUrimahArAje akaprakaraNamAM vAda nAmanA bAramAM aSTakamAM vAdanA traNa prakAra batAvyA che. (1) zuSkavAda (2) vivAda (3) dharmavAda. (1) zuSkavAda : je atyaMta abhimAnI hoya, je (racittavALo hoya, je dharmano dveSI hoya ane je mohathI mUDha hoya evA AtmA sAthe thato vAda te zuSkavAda. AvA AtmA sAthe vAda karavAmAM ApaNane gaLuM ane tALavuM sUkavI nAMkhavA sivAya bIjo koI lAbha thato nathI. AvA vAdamAM maLatA jaya-parAjaya paNa mUlya vinAnA che. vAdIno kadAya vijaya thAya to tenA mAthe kyAreka motanuM jokhama toLAI zake che, ane parAjaya thAya to temAM dharmanI laghutA thAya che. TUMkamAM zuSkavAda baMne rIte anarthane vadhAranAro hovAthI heya che. (2) vivAda : je mAnapAna ane arthakAmano lAlacu hoya. je atyaMta Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 duHkhI hoya. ane je atyaMta tucchavRtti-vicAravALo hoya evA prativAdInI sAthe chala, jAti vagere nigrahasthAnonI pradhAnatAvALo vAda tenuM nAma vivAda che. AvA vAdamAM vAdIne nyAya-nItipUrvakano vijaya maLavo muzkela banI jAya che. kadAca maLI jAya to prativAdInI AjIvikA tUTatA tene ubhA thatA aMtarAyamAM nimitta banavArUpa doSa lAge che; je vAdInA pAralaukika sukhano vinAza kare che. (3) dharmavAda : dharmavAda eTale dharmapradhAnavAda. je paralokadraSTA hoya, madhyastha hoya, budhdhimAna hoya ane potAnA zAstrano jANakAra hoya tevAnI sAthe karAto vAda te dharmavAda che. A vAdamAM je vAdIne vijaya maLe to parAjitaprativAdI madhyasthabhAvAdine kAraNe svamAnyatA tyajIne suMdara evA zudhdhadharmano svIkAra karI le ane jo prativAdIno vijaya thAya to vAdInA mohano eTale ke atatvamAM je tattvano adhyavasAya rUpa bodha hato teno nAza thAya. 1. zuSkavAdo vivAdazva dharmavAdastathA'paraH / ityeSa trividho vAdaH kIrtitaH paramarSibhiH // 1 // atyantamAninnA sArdhaM krUracittena ca dRDham / dharmadviSTena mUDhena zuSkavAdastapasvinaH // 2 // vijaye'syAtipAtAdi lAghavaM tatparAjayAt / dharmasyeti dvidhA'pyeSa tattvato'narthavardhanaH // 3 // labdhikhyAtyarthinA tu syAdduH sthitenAmahAtmanA / chalajAtipradhAno yaH sa vivAda iti smRtaH // 4 // vijayo hyatra sannItyA durlabhastattvavAdinaH / tadbhAve'pyantarAyAdidoSo'dRSTavighAtakRt // 5 // paralokapradhAnena madhyasthena tu dhImatA / svazAstrajJAtatattvena dharmavAda udAhRtaH // 6 // vijaye'sya phalaM dharmapratipattyAdyaninditam / Atmano mohanAzazca niyamAttatparAjayAt // 7 // dezAdyapekSayA ceha vijJAya gurulAghavam / tIrthakRjjJAtamAlocya vAdaH kAryo vipazcitA // 8 // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara jaNAvelA traNavAdomAM dharmavAda eja zreSTha vAda che. je vAdamAMthI dharmatattva nIkaLI jAya te vAda kAM to zuSkavAda hoya, kAM to vivAda. zuSkavAda ane vivAda e baMne vAda anAdeya che - heya che. eka mAtra dharmavAda ja upAdeya che. mATe ja jJAnI bhagavaMtoe zuSkavAda ane vivAda karavAnI nA pADI che, eka mAtra dharmavAdanI ja chUTa ApI che. - A dharmavAda karavA mATe taiyAra thayelo vAdI paNa sva-para aneka zAstrono jANakAra hovo joIe. darzanazAstramAM enI mati nipuNa hovI joIe. Avo vAdI dharmavAda mATe yogya gaNAya. tamAma paramAtmAnA parivAramAM amuka saMkhyAmAM ' vAdI munio hoya che. paramAtmA mahAvIra prabhunA parivAramAM sAtaso munio: vAdI hatA, eTale ke vAdalabdhinA dhAraka hatA. A vAdalabdhine kAraNe teo game tevA prativAdIno parAjaya karI satyanI sthApanA karavA mATe samartha banatA. vAdanA prakAro jANyA pachI have vAdInA prakAro jANIe. AcAryadevazrI vAdIdevasUrie pramANanayatatvAlaka graMthamAM vAdano prAraMbha karanAra vAdInA be prakAra batAvyA che. (1) jigISa (2) tatvanirNinISa. (1) jigISa - pote svIkArela tattvanI sidhdhi karavA sAdhana ane dUSaNavacana dvArA je anyano parAjaya karavAnI IcchAvALo hoya te jigISuvAdI che. (2) tavanirminISa :- pote svIkArela tatvanI siddhi karavA sAdhana ane dUSaNavacana dvArA kevaLa tattvano nirNaya-nizcaya karavAnI IcchAvALo hoya te tattvanirNinISa vAdI che. uparanA be prakAranA vAdIomAMthI tasvanirNinISa e zreSThavAdI che. ene mana jaya-parAjaya gauNa hoya che. kevaLa tattvano nirNaya e ja ene mana mahatvanI vAta hoya che.' vAda ane vAdI aMgenI ATalI vicAraNA karyA pachI eka khulAso karI daIe. moTAbhAge lokamAM evI mAnyatA che ke vAda karavo eTale jhaghaDo karavo. 1. svIkRtadharmavyavasthApanArtha sAdhanadUSaNAbhyAM paraM parAjetumiccharjigISuH / / 8-3 // tathaiva tattvaM pratitiSThApayiSustattvanirNinISuH / / 8-4 // - pramAnitattANI Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 marAThI bhASAmAM to vAda zabda jhaghaDA arthamAM ja vaparAya che. paNa A khoTI mAnyatA che. jema be kaMdoI laDe to jenArAne mIThAI maLe. tema be vAdI (tatvanirNayaccha) sAmasAme besIne carcA kare to zrotAne baMne taraphathI navA navA zAstrapATho, tathA tenA rahasyo jANavA maLe, budhdhimAM kuzAgratA Ave tathA padAthone jhINavaTathI samajavA mATenI sUkSmakSikA prApta thAya. "vAre rAtre nA tattavodhaH' jevI saMskRta ukti paNa A ja vAta kare che. ahIM vAda zabdathI dharmavAda ja samajavAno che. je vAdamAM dharmatattva na hoya balka Agraha, durAgraha ne kadAgraha hoya te vAda dharmavAda na banatA vivAda-vikhavAda-vitaMDAvAda ane viDaMbanAvA banI jatA hoya che. eka hiMdI kavie kahyuM che - " vahuM nahi vivA, vana khAtA hai' | TUMkamAM dharmavAda e AdaraNIya hovAthI AcaraNIya che. - vIraprabhunA zAsananI apekSAe vicArIe to Aja sudhImAM paccIsasothI adhika varSanA kALamAM anekAneka vAdo thayA che. sahuthI prathama vAda thayo - vaizAkha suda agyArazanA maMgaLadIvase prabhu mahAvIra ane agyAra gaNadharo vacce. je gaNadharavAda tarIke prasidhdha thayo. Aje paNa paryuSaNanA divasomAM zrotAo gaNadharavAda sAMbhaLavA utsuka hoya che. e pachInA kALamAM paNa bIjA aneka vAdo thayA. jenA nAma che espRzativAda, nihnavavAda, ekasamayajJAnadarzanavAda, yatipratikAkAravAda, vidhiprabodhavAda vagere. jenI vistRta carcA vizeSAvazyakabhASya Adi AgamagraMtho, sammatitarka, dvAdazAniyacaka, syAdvAdaratnAkara, zAstravArtA samuccaya Adi dArzanikagrantho temaja bhinnabhinna vAdasthaLo ane bhinnabhinna vAMdamAlAo AdimAM jovA maLe che. : AvA vAdo kyAreka svadarzana-paradarzana vacce thayA che, to kayAreka eka dharmanA be saMpradAya vacce - dA.ta. zvetAMbara ane digaMbara vacce thayA che to vaLI kyAreka guru ane ziSya vacce paNa thayA che. A vAdamAM vijaya prApta karanAra AcAyoM Adine kyAreka rAjA vagere taraphathI bhinnabhinna birudo prApta thAya che. paramAtmA mahAvIra prabhunI paraMparAmAM thaI gayelA evA keTalAka AcAryabhagavaMtonA nAmo maLe che; jemane vAdamAM vijaya maLatA bhinnabhinna biruda prApta thayA che. jemanA zubhanAmo cheH vAdavetAla zAMtisUri mahArAja, vAdIdevasUrimahArAja, vAdakuMbhakezarI bappabhaTTI sUri, vAdIcUDAmaNi dharmaghoSasUri... vagere... Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 prastuta graMtha paNa Avo ja eka vAda graMtha che. AnuM saMpUrNanAma che mohobyulana vAdasthAnaka. A vAdasthAnakano mukhya viSaya che yati(AcArya) pratiSThA sAvadha che ke niravagha ? A vAdasthAnakanA viSayamAM UMDA utaratA pahelA AvA vAdasthAnakanI racanA zA mATe karavI paDI - eTale ke A vAdanuM udgamabiMdu ApaNe jANI laIe. tripuTI mahArAja likhita "jaina paraMparAne ItihAsa - bhAga be mAM praka 495 para A vAtano ullekha A mujaba che. vaDagacchanA A. sarvadivasUrinI pATe ATha AcAryo thayA. temAM sauthI moTA A.jayasiMhasUri hatA. temanI pATe A.caMdraprabhasUri thayA. teo vidvAna ane vAdI hatA. vaDagacchamAM vaDerA hatA. temane vAdIbhasUrinuM biruda hatuM. temanAthI nAnA A. municaMdrasUri hatA. teo parama zAMta, tyAgI ane lokapriya hatA. emanI lokapriyatAe navA gacchane janma devAnuM kAraNa ApyuM. saM.1149 nuM e varSa hatuM. eka zrAvake moTA AcAryazrIne vinaMti karI ke, "mAre pratiSThA karAvavI che mATe Apa A.municandrasUrine AjJA Apo jethI teo tyAM AvIne mAruM kArya siddha karI Ape." A. caMdraprabhasUrine A vinaMti potAnA apamAnasvarUpa bhAsI. temane ema lAgyuM ke, A zrAvaka A.municandrane laI javA rAjI che paNa amane laI javAnI tenI IcchA nathI. AthI ja amAre A.municaMdrane paNa tyAM mokalavA na joIe. AcAryazrIe zrAvakane javAba Apyo ke, "mahAnabhAva ! pratiSThA e sAvadhakiyA che, te zrAvakanI kriyA che, sAdhunI e vidhi nathI. mATe A.municandra tyAM nahIM Ave.' A.candraprabhe A rIte sAdhuo pratiSThA karAvI na zake evI navI prarUpaNA karI. bIjA suvihita AcAryoe temanI A navI prarUpaNA sAme virodha uThAvyo, AthI A. caMdraprabha saM. 1149 mAM potAnA paraMparAgata gacchathI judA paDyA. temaNe saM. 1149 thI navo upUnamiyAgaccha" calAvyo." prastuta vAdasthAnakamAM uparokta prasaMgano koI ullekha nathI. te chatAM eTaluM to avazya kahI zakAya ke A vAdasthAnakanA racayitA pU. AcAryadevazrI ajitadevasUri mahArAja pU. AcAryadevazrI municandrasUrimahArAjanA ziSya hoI A vAdasthAnakanI Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 racanA teozrIe AcAryazrI caMdraprabhasUrie karelI navIna prarUpaNAnA khaMDanArthe -ja karI che. A vAdasthAnakamAM cacayila viSaya aMge atre vadhu na lakhatA pU.paM.zrIjayasuMdara vijayajI gaNivarazrInI prastAvanA jovAnI bhalAmaNa karIe chIe. have prApta sAdhano dvArA AcAryadevazrI ajitadevasUrimahAjAnuM jIvana jANIe. teozrI vIraprabhunI cAlIzamI pATe thayelA paramavidvAna AcAryadevazrI municandrasUrimahArAjanA paTTadhara hatA temaja zrIvAdIdevasUrimahArAjanA gurubhAI hatA. - krisadhAna kAvyamAM prastuta granthakAranI prazasti karatAM kavie lakhyuM che : 'teozrI e darzanonA nyAyagranthonA pAragAmI hatA. saMskRtamAM gadya-padya rIte zIghratAthI bolI zakatA hatA. tarkanA sAgara hatA. AthI vAdIo temanAthI hAra pAmI dUra dUra cAlyA jatA hatA. kalikAla sarvajJa AcAryavizrI hemacandrasUri mahArAja, Agamagrantha TIkAkAra AcAryadivaThThI malayagirisUri mahArAja Adi aneka AcAryabhagavaMto teozrInA samakAlIna hatAM. AcAryadevazrI vijayasiMhasUri teozrInA mukhya ziSya hatA. teozrI saurASTramAM ghaNo kALa vicaryA. vi.saM. 1191 mAM AcAryazrIe jIrApallI pArzvanAtha bhagavAnanI pratiSThA karI. tyArathI jIrAvalA tIrtha prasidhdhimAM AvyuM ane teno mahimA vadhavA lAgyo. - vartamAnamAM teozrIe racelI be racanA prApta thAya che. (1) mohobyulana vAdasthAnaka. (2) "zvetapaTatA kriyate mayA' vAkyarthavicAra vAdasthAnaka. prathama vAdasthAnakanI racanA vi.saM. 1185 mAM tAtaka nAmanA zrAvakanI vinaMtithI sauvarNikA nagarImAM thaI che. dvitIya vAdasthAnaka tuMkezvara (taDakezvara) nagarImAM racAyuM che. A baMne vAdasthAnako ekakaka hoI baMneno atre ekasAthe samAveza karyo che. A sivAya teozrIe kayA graMthonI racanA karI te jANavA nathI maLatuM. - temaja teozrIno janma kyAM thayo ? kaI sAlamAM thayo ? mAtA-pitAnuM nAma Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zuM hatuM ? cAritra kaI sAlamAM svIkAryuM ? zAsanaprabhAvanAdinA kayA kayA kAryo karyA ? teozrIno ziSyaparivAra keTalo hato ? svargavAsa kyAM pAmyA ? kyAre pAmyA ? vagere mAhitIonA abhAve vadhu lakhI zakAya tema nathI. te chatAM bhinnabhinna paTTAvalI Adi granthomAM AcAryadevazrIno jyAM jyAM ullekha thayo che te saMdarbhone A lekhane aMte ame TAMkyA che. have karIe A granthanI prAptithI pUrNAhUti sudhInI vAto. vi.saM. 2047 nA tapasvIsamrAT pU. AcAryadevazrI hImAMzusUrimahArAja, namratAmUrti pU. AcAryadevazrI nararatna sUrimahArAja, paramagurudeva pU. AcAryadevazrI hemacandrasUri mahArAja Adi gurubhagavaMtonI zubhanizrAmAM amAruM cAturmAsa amadAvAda-vAsaNA. mukAme hatuM. cAturmAsanA aMtima dIvaso cAlI rahyA hatA... ane hubalIthI tarkasamrAT pU.paM.zrIjayasuMdaravijayajI mahArAje eka nAnakaDuM pArsala mokalyuM, sAthe patra hato... hubalI vida 11 'li. jayasuMdara vijaya taraphathI vinayAdiguNopeta munirAjazrI mahAbodhi vijayajI yogya anuvandanAsukhazAtAmAM hazo. devagurukRpAthI sukhazAtAmAM chIe. A sAthe eka prAcIna tADapatrIya pratanI phoTokopI ane enI hastalikhita nakala mokaluM chuM. ghaNA samayathI mArI pAse emane ema amudrita paDI che. temAM 1. mohonmUlana e pratiSThAsaMbaMdhI rasapradavAdasthala che. 2. bIjo 'zvetapaTatA' zabdaprayogamImAMsAno vAda che. mane ema thayuM ke e tamArI pAse barAbara sacavAze ane mudrita paNa thaI zakaze - ema samajIne tamArA upara mokalI che. maLyAnI pahoMca lakhazo. kAmakAja jaNAvazo. tatrastha pUjya AcAryabhagavaMta Adi saune vaMdanA sukhazAtApRcchA vidita karazo. li. jayasuMdara vi.nI anuvandanA.' Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 graMtha nAno ane Ajadina sudhI apragaTa hoI mane emAM rasa paDyo. baMne vAdasthAnako dhyAnapUrvaka vAMcI gayo. nAnakaDA graMthamAM paNa DhagalAbaMdha zAstronA udhdharaNo che. te zAstro paNa je-te nahi paraMtu Avazyaka, bRhatkalpa, upamiti, tilakamaMjarI jevA virATakAya darIyA jevA graMtho che. AjanA mudrita yugamAM A graMthonA udhdharaNo zodhatAM dama nikaLI jAya che to peregrApha, alpavirAma, ardhavirAma, pUrNavirAma vinAnA vizALakAya hastalikhita graMthomAMthI udhdharaNo zodhatA keTalo zrama paDe te saheje samajAya tema che. temaja A graMthanA padArtho graMthakArane kevA AtmasAt haze te paNa samajAya tema che. A graMtha vAMcyA pachI graMtha ane graMthakAra baMne pratye ahobhAva vadhI gayo. bIjA badhA kAma bAju para mUkIne A graMthanA saMpAdananI taiyArI cAlu karI. A vAdasthAnakanI carcAno pUrvapakSa tathA uttarapakSa ekadama sphaTa thAya te mATe graMthamAM ApelA udhdharaNonA mULasthAno zodhIne tenI prAcInacUrNa-vRttiAdinA saMdarbhone te te sthAne TIppaNamAM ApavAnuM nakkI karyuM. A aMge prayatna karatAM khyAla Avyo ke A vAdasthAnakamAM cAra prakAranA avataraNo che. - (1) naM phaMDavatta... jevA avataraNo evA che jenA mULasthAno zodhavAno ghaNo prayatna karyo chatAM tenA mULasthAno amane prApta thaI zakyA nathI, eTale ke A avataraNo kayA graMthamAM che te ame jANI zakyA nathI. (2) damayaMtI/kalyANaka prakaraNa/stavana/pratikAkalpa Adi graMthanA nAma 1. A vAdasthAnakamAM cAra pratikAkalpono ullekha che. (1) zrIpAdaliptasUrimahArAjakuta, * : (2) vAcakamukhyazrI umAsvAtimahArAjakuta, ' (3) AryasamudrAcAryakuta, (4) AcArya zrIharibhadrasUri mahArAja kuta. (1) zrI pAdaliptasUrimahArAjakRta pratikAkalpa - je vartamAnamAM prApta che ane te nirvANakalikAnA nAme oLakhAya che. (2) zrIumAsvAti mahArAjakuta pratiSThAkalpa vartamAnamAM aprApya che. prastuta vAdasthAnakamAM - teozrIe racela pratikAkalpagraMthanuM eka padya "haAvoccena..." noMdhAyuM che. A tathA Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 sAthe avatArelA avataraNonA mULasthAno zodhavA mudrita temaja hastalikhita aneka jJAnabhaMDAromAM tapAsa karavA chatAM te mULagraMtho prApta thaI zakyA nathI. TUMkamAM A sivAya bIjuM paNa eka pagha virya pU.paM.zrI zIlacaMdramahArAjane caudamA saikAnI eka truTaka hastapratimAMthI prApta thayuM che. je A mujaba che : (2) "vAM umAsvAtinA - rupyakaccolakasthena, vidhinA madhusarpiSA / netronmIjIna(na) , sUri: si(ra) jAva !" (2) "gavvahanyadadhidugdhapUritaiH snApayanti kalazairanuttamaiH / ye jinoktavidhinA jinottamAn, svarvimAnavibhavo bhavanti te // umAsvAtivAvaNya " A be padyamAMthI prathamapagha to pratikAkalpanuM ja che. jyAre bIjuM pada jinapUjAne lagatuM che. A pratiSThA prasaMgAdi naimittika athavA viziSTa jinabhaktinA varNana prasaMgamAM nirUpAyela padya hoI zake. je tema hoya to A pada paNa pratikAkalpamAM ja hovuM joIe. athavA to jinapUjane lagatI teozrIe racelI koI anyakRtimAM paNa hoI zake. (3) AyusamudrAcAryano prastuta graMthakAre verAvarjiritAryasamudrAvAI.. tarIke ullekha karyo che. je naMdIsUtranA AraMbhe varNavAyelI paTTAvalImAM ullekhAyela AryasamudrAcArya ja samajavAnA che. naMdIsUtranI paTTAvalImAM teozrInuM varNana A rIte maLe che. tisamuddhAtti tIvasamude vivAruM ! vaMde manamudde avakumavasamudramIra rabA" (3) zrI samudrAcAryakRta pratikAkalpano A vAdasthAnakamAM ullekha che kharo, paraMtu eka paNa gAthA sAkSipATha rUpe nathI. uparokata hastapratimAM Arya samudrAcAryanI eka gAthA prAkRta bhASAmAM che ? mAryasamudrAvADathoTTi - sadaseNa dhavalavattheNa veDhiyaM vAsadhUvapupphehiM / abhimaMtiyaM tivArA, sUriNA sUrimaMteNa // " A gAthA aMjanazalAkAvidhine lagatI hoI temaNe racelA pratikAkalpanI ja hovI joIe. A.zrI pAdaliptasUri mahArAje racela pratikAkalpa (nirvANakalikA) mAM A gAthA kaMIka Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A avataraNo aprApya graMthanA avataraNo kahI zakAya. (3) bhuvanasuMdarI kathAnaka', bRhatkalacUrNI, mUlazudhdhiprakaraNa (sthAnaka) pAThabheda sAthe uSkRta thayelI jovA maLe che H "tathA nAma: - 23 sajJanavadhavavatyeLa, chArUM vAsa-pu-venuM / 'ahivAsijja tinni vArAo, sUriNo sUrimaMteNa // " (4) AcAryadevazrI haribhadrasUri mahArAja racita pratiSThAkalpa vartamAnamAM prApta nathI paraMtu tenI eka gAthA A vAdasthAnakamAM maLe che. A sivAya bIjI paNa 'to krutte patte...'Adi be tathA addivAsaLavehANa...' Adi traNa gAthAo paNa A vAdasthAnakamAM jovA maLe che. varNanyAsa Adi aMjanazalAkAne lagatI vAto A gAthAmAM jovA maLatI hovAthI A gAthAo paNa pUrvAcAryoMkRta pratiSThAkalpanI hovI joIe evuM mAnavA mana prerAya che. 1. prastuta vAdasthAnakamAM bhuvanasuMdarIkathAno je pATha che te saMskRtamAM A mujaba che. ''muvanamundrA va zakrAvatAre ekaM bimbamAznityaM zakra cakravarti- vAsudevAdayazcakrire pratiSThAm / " vartamAnamAM bhuvanasuMdarIkathAnI prAcIna saMskRtaracanA prApta thatI hoya tevuM jANavAmAM nathI, paraMntu nAgendrakuLanA AcAryazrI vijayasiMhasUrimahArAje saM. 975mAM bhuvanasundarIkathAnI racanA karI che, ane te prAkRtamAM gAthAbadhdha che. pU.paM.zrIzIlacaMdra-mahArAja A prAkRta kathAgrantha para kAma karI rahyA hoI ame teozrIne A bhAvanI gAthA zodhI ApavA vinaMti karI. teozrI saMpUrNa hastaprati tapAsI gayA. temAMthI eka prasaMgamAM nIcenI gAthA maLI : " evaMvihaM kumAro dUraM viyasaMtanayaNatAmaraso / sakkAvayAranAmaM pecchai jiNamaMdiraM rammaM // " sAthe teozrIe jaNAvyuM ke 'AmAM caitya koNe karAvyuM, pratiSThA koNe karI, tevI koI vAta AkhA granthamAM dhyAnathI teyuM paNa maLI nahi.' AthI vAdasthAnakano pATha kayA bhuvanasuMdarIkathAgraMthanA AdhAre apAyo che te mULa AdhAra sthAna maLyA vagara kahevuM hAlamAM azakya che. 2. vAdasthAnakamAM jyAM jyAM kalpano ullekha karyo che tyAM tyAM bRhatkalpazAstra samajavAnuM Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 Adi graMthonA nAma sAthe keTalAka avataraNo apAyA che. A graMtho vartamAnamAM keTalAka apragaTa che, eTale ke amudrita che. bhinna bhinna hastalikhita jJAnabhaMDAromAMthI A graMthonI hastapratio meLavIne avataraNonA mULasthAno zodhyA che. AvA che. bRhatkalpasUtra para be cUrNi racAI che. eka-vizeSacUrNi, be-cUrNi. pUrvapakSakAre baMne cUrNino ullekha karyo che. vizeSacUrNino 'tyAM cUnA' tarIke ane cUrNino 'dvitIyAmAM cUnI' tarIke ullekha karyo che. paM.caMdrakAMta saMghavI dvArA pATaNanA hemacaMdrAcArya jainajJAnabhaMDAramAMthI baMne cUrNionI hastaprati prApta thatAM vAdasthAnakamAM jyAM jyAM bRhatkalpanI gAthAo sAkSipATharUpe apAI che tyAM TIppaNamAM cUrNi, vizeSacUrNi ane zrIkSemakIrtisUriSkRtavRttinA pATho paNa mUkyA che. 3. mUlazuddhiprakaraNano A graMthamAM 'sthAnaka' zabdathI ullekha karyo che. A graMthano prathama bhAga prAkRtaTekSa sosAyaTI taraphathI varSo pUrve chapAyo che. jemAM prathama 4 sthAnakanuM vivaraNa che eTale ke ekathI so gAthAnuM vivaraNa che. pUrvapakSakAre je narmadAsuMdarIkathAnakanI gAthA mUkI che te mUlazudhdhiprakaraNanI 178 mI gAthAnI vRttimAM apAyelI narmadAsuMdarIkathAnakanI 126mI gAthA che. saMpUrNa kathAnaka 248 gAthA pramANa che. prasaMgopAt ahIM eka bIjI vAta karIe... - mUlazudhdhinA vRttikAra zrIdevacaMdrasUrimahArAje narmadAsuMdarIkathAnaka vasudevahUMDI graMthanA AdhAre lakhyuM che. tevo nirdeza teozrIe te kathAnI chellI gAthAmAM eTale ke 248 mI gAthAmAM A mujaba karyo che : '"iya pavarasaIe nammayAsuMdarIe cariyamaipasatthaM kArayaM nivvuIe / harijaNayasuhiMDImajjhayArAu kiMcI, lihiyamaNuguNANaM deu sokkhaM jANaM // 248 // vasudevahiMDI graMthano prathama khaMDa 10480. zlokapramANa che. tathA dvitIyakhaMDa lagabhaga 17000 zlokapramANa che. prathamakhaMDa pragaTa che. jyAre dvitIyakhaMDa hAla apragaTa che. prathamakhaMDanA raciyatA saMghadAsagaNi che jyAre dvitIyakhaMDanA racayitA zrIdharmasenagaNi che. vartamAnamAM prApta thatI vasudevahiMDInI pragaTa ke apragaTa kRtimAM eTale ke prathama ke dvitIyakhaMDamAM narmadAsuMdarI kathA kyAMya jovA maLatI nathI. hA, prathamakhaMDanA 19 tathA 20 naMbaranA be laMbhaka naSTa thaI gayA che, je vartamAnamAM maLatA nathI tyAre evI kalpanA karI zakAya ke A be laMbhakamAMthI eka laMbhaka narmadAsuMdarI laMbhaka hoI zake. athavA to zrIbhadrabAhusvAmIe racela vasudevacaritramAMthI A kathAnaka lIdhuM hovuM joIe. bhadrabAhusvAmIe racela vasudevacaritra bhale vartamAnamAM prApta thatuM nathI, paraMtu zrIbhadrabAhusvAmIe savAlAkhazloka pramANa vasudevacaritranI racanA karI che tevo ullekha A.zrI devacaMdrasUrimahArAje zrI zAntinAthacaritranA prAraMbhamAM A rIte karyo che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 avataraNo apragaTa (amudrita) graMthanA avataraNo kahI zakAya. - (4) tilakamaMjarI, kathAkoza, bhagavatI', upamiti, paMcAzaka, prazamarati, Avazyaka Adi aneka granthonA avataraNo A vAdasthAnakamAM che. A graMtho vartamAnamAM pragaTa (mudrita) che. tethI A graMthonA avataraNo pragaTa graMthanA avataraNo kahevAya. pragaTa ane apragaTagraMthonA avataraNonA mULasthAno zodhI tenI cUrNi-vRtti Adi saMdabhone TIppaNamAM ApI carcAne spaSTa-suspaSTa banAvavAno zakya teTalo prayatna karyo che. A graMthanA vAcakone amArI namravinaMti che ke graMtha vAMcatI vakhate sAthe TIppaNo avazya vAMce. jethI amArI mahenata saphaLa thAya ane vAcakane mULagraMthanA padArtho ekadama phuTa thAya. je tADapatrIya phoTosTeTakopInA AdhAre A graMthanuM saMpUrNa saMzodhana-saMpAdana karyuM che tenA kula 34 patro che. pathama patranA hAMsIyAmAM zrIH lakhela che. graMthanI AdimAM bhale mIMDAnI nizAnI che. prathama mohobyulana vAdasthAnakanI samApti 25 mAM patranI pahelI paMDImAM thAya che, ane tarata ja zvetapaTatAkiyate vAdasthAnaka 'vaMdAmi bhaddabAhuM jeNa ya airasiyabahukahAka liyaM raiyaM savAyalakkhaM cariyaM vasudevarAyassa // 18 // 1. paMcamAMga zrIbhagavatIsUtranA A granthamAM be sAdhipATha che. (6) mAvatyAM pratimApratipamatimadhatvottam - visesao tattha NhANubvaTTaNAi vajjai" . (2) "tathA i- mamatvAM vorArAtapoverA camarendrAdidevavRndakrIDAmAzrityoktam - ___tattha uppAyapaJcayalayaNe camarAIyA devA layaMti kIlaMti kiuMti" ahIM jaNAvavAnuM ke A baMnemAMthI eka paNa pATha saMpUrNa bhagavatIsUtramAM amane akSarazaH maLyo nathI. kadAca evuM hoI zake ke vartamAnamAM prApta thatI vAcanA tathA A graMthakArane prApta thayelI vAcanA bhinna bhinna kuLanI hovI joIe. AgamagranthonA pATha aMge bIjA paNa graMthomAM AvuM banatuM hoya che, eTale ke mULakAre je AgamamAMthI udhdhAraNa ApyuM hoya te vartamAnamAM prApta thatAM te AgamamAM jovA na maLe. . Y } - 14s. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarU thAya che. pratyeka patramAM lagabhaga 5 thI pA paMktio che. tathA pratyaka paMktimAM lagabhaga 55 thI 17 akSaro che. prati zuddhaprAya: che. anumAnatA: 14mA zatakamAM A prati lakhAyela che. pratine aMte mULapratinA lekhakathI bhinna lahIyA dvArA "ti pratiSThA vivAdra modInUna' evuM jhAMkhA akSaramAM lakhAyela che. saMpAdana zailI : A vAdasthAnakamAM AvatA vizeSa nAmo mATe phonTa 705 poInTa 17 5rAyA che. avataraNo mATe phonTa 705 poInTa 15 vaparAyA che. bAkInA graMtha mATe phonTa 704 poInTa 17 vaparAyA che. TIppaNa mATe phonTa 304 ane 705. poInTa 12 ane 14 vaparAyAM che. - je je avataraNonA mULasthAno maLyA che te corasa kauMsamAM ApyA che. jenA mULasthAno prApta nathI thayA tyAM corasakauMsa. emane ema rAkhyA che lipikAranI bhUlathI jyAM pATha tUTI gayo che tyAM tUTato pATha AvA [ ] corasa kauMsa vacce umeryo che. tathA jyAM azuddha jevo pATha lAgyo che tyAM azuddha pATha emane ema rAkhI zudhdha pATha AvA ( ) goLa kauMsa vacce umeryo che. - A graMthanuM adhyayana karatI vakhate vAcake eka vAta khAsa khyAlamAM rAkhavAnI che - - A pustakamAM prathama baMne vAdasthAnakonI mULa vAcanA ApI che. tyArabAda mohobyulanavAdasthAnaka pUrNa thayA pachI cAra pariziSTo ApyA che. prathama pariziSTamAM vAdasthAnakamAM AvatA sAkSipATho akArAdikame ApyA che. dvitIya pariziSTamAM vAdasthAnakamAM nirdiSTa graMthonA nAmo akArAdikane ApyA che. trIjA pariziSTamAM avasare avasare vaparAyelA nyAyo, rUDhiprayogo Adi akArAdi kame ApyA che. cothA pariziSTamAM be vibhAga pADyA che. prathama vibhAgamAM AcAryo-muniorAjAdinA vizeSa nAmo ApyA che tathA dvitIya vibhAgamAM grAma-nagara-parvatAdi sthAnonA nAmo ApyA che. A cAra pariziSTa pUrNa thayA pachI dvitIya zvetapaTatAkiyate kayA vAdasthAnakanA be pariziSTo AvyA che. prathama pariziSTamAM vAdasthAnamAM AvatA sAkSipATho akArAdikame 1. baMne vAdasthAnakamAM vaparAyelA nyAyomAMthI bhuvanezalaukikanyAyasahastrImAM je je nyAyonI vyAkhyA maLI che. te te vyAkhyA ame TIppaNamAM mUkI che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 ApyA che. tathA dvitIya pariziSTamAM vAdasthAnakamAM vaparAyelA nyAyAdi akArAdikrame ApyA che. RNasvIkAra : (1) darzanaprabhAvaka, zrutasthavira, pravartakazrI pUjyajaMbUvijayajI mahArAja : zaMkhezvara jevA mahAtIrthamAM potAnA aneka kAryone gauNa karI prastuta graMthanuM aMtima prupha jAte rasapUrvaka vAMcIne potAnA amUlya samayano bhoga ApIne zudhdha karI ApyuM, eTaluM ja nahi; vizALakAya granthomAM chUpAyelA sAkSIpAThone zodhavAmAM ghaNo samaya vyaya karavA chatAM jyAre te pATha na maLato tyAre huM nirAza thaI jato, kAma choDI deto, e vakhate dvAdazAranayacakranA saMzodhana vakhate eka avataraNanuM mULasthAna zodhavA bhoTabhASA zIkhIne tenA graMtho vAMcatA... ane 20 hajAra paMktio vAMcyA pachI eka paMkti upayogI jaDI AvatA je AnaMda pAmatA tenI vAta karIne teozrIe mArI nirAzAne khaMkherI che ane A zramasAdhya kAryamAM vadhu utsAhI paNa banAvyo che. (2) vidharya pU.paM. zrIzIlacaMdravijayajI mahArAja : bhuvanasuMdarIkathAno pATha zodhavA jemaNe potAno bahumUlya samaya vyaya karyo, temaja pratiSThAkalpanI keTalIka navI gAthAo paNa teozrI dvArA prApta thaI che. (3) jJAnadAtA, tarkasamrATa pU.paM. zrIjayasuMdaravijayajI mahArAja : pU.paMnyAsajI mahArAjano mArA para ghaNo upakAra che. sAMkhyatatvakaumudI Adi dArzanika granthonuM teozrIe mane adhyayana karAvyuM che. temaja prAcIna sAhityanA adhyayana-saMzodhana-saMpAdana AdinA kAryamAM avasare avasare teozrInuM mArgadarzana maLatuM ja rahyuM che ane maLe paNa che. baMne vAdasthAnakonI jAte taiyAra karelI presakopI udArabhAve mArA para mokalIne AM graMthanA adhyayana-saMpAdana Adi dvArA svAdhyAyanI tathA aneka graMthonA paricayamAM AvavAnI amUlya taka ApI che. A graMthanA saMpAdana dvArA huM ema samajato hato ke A bahAne pUjyazrInA RNamAMthI kiMcidaMze mukta thaIza, paraMtu 1. A vAdasthAnakamAM eka zloka uSkRta che. jenI zarUAta AvAM vinvitAM...thI thAya che. virya paramapUjya jaMbUvijayajI mahArAjanuM kahevuM che A zloka pramANavinizcaya graMthano che. vartamAnamAM A graMtha prApta nathI thato, paraMtu A zlokanI aMtima paMkti putttA yatra... aneka dArzanika graMthomAM jovA maLe che. saMpUrNa zloka sahu prathama A graMthamAMthI prApta thAya che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 jema jema A graMthanA bahAne bIjA aneka graMthonA paricayamAM AvavAnuM thayuM te jotAM ema lAge che ke huM teozrInA RNamAMthI to mukta nathI thayo, paraMtu pUjyazrIe A bahAne mArA para vadhu eka upakAra karyo che. jo A rIte paNa mArA AtmAne lAbha thato hoya to kyAreka AvA upakAranA bhAra heThaLa dabAI. rahevuM paNa game che. A sivAya hastaprati Adi meLavI ApavAmAM sahAyaka thanAra lakSmaNabhAI bhojaka, paM. caMdrakAMtabhAI saMghavI Adi paNa atyaMta dhanyavAdane pAtra che. temaja A graMthanA saMpAdanAdi zubhakAryamAM sahAyaka bananAra bIjApaNa nAmI-anAmI puNyAtmAone sAdhuvAda... upakArI smaraNaH. jeozrInuM nAma smaraNa karatAMnI sAthe ja mohanA vAdaLo vIkherAI jAya che te sidhdhAnta mahodadhi pUjyapAda gurudeva zrImadvijayapremasUrIzvarajI mahArAjA... jeozrInI dezanAmAM tAkAta hatI, bhAremAM bhAre saMsArarAgIonA rAgane halAvI nAMkhavAnI/halabalAvI nAMkhavAnI; te vardhamAna taponidhi pUjyapAda AcAryadeva zrImadvijayabhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA.. jeozrInA jIvanamAM mohano Acho aNasAra paNa dekhavA nathI maLato te sidhdhAMtadIvAkara pUjyapAda gacchAdhipati AcAryadevazrImadvijayajayaghoSa sUrIzvarajI mahArAjA... jeozrInI vairAgya bharapUra dezanA ane vairAgya sabhara cAMritrajIvane mAro saMsArano moha ghaTADI mane cAritranA mArge vALyo te vairAgyadezanAdakSa pragurudeva pUjyapAda AcAryadeva zrImadvijayahemacandrasUrIzvarajI mahArAjA tathA ratnatrayI ArAdhaka pUjyapAda gurudevazrI akSayabodhivijayajI mahArAjAnA caraNakamaLamAM anaMta anaMta vaMdanA. prAnta, prastuta graMthanA saMzodhana-saMpAdanamAM amArI bedarakArIne lIdhe graMthakAranA Ayaviruddha ke jinAjJA viruddha koIpaNa kSati rahI gaI hoya tenI hArdika kSamA yAcIe chIe. tema ja A graMthanA adhyayana dvArA mArA tathA sahunA hRdayamAM jAmela mohanA aMdhakAranuM unmUlana thAya evI zubhecchA. * * jeTha suda trIja, 2051, uzamAnapurA-amadAvAda. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. 2. zrI ajitadevasUriprazastiH tasyAbhavannajitadevamunIndravAdizrIdevasUrivRSabhapramukhA vineyAH / AdyAdabhUdvijayasiMhagururgarIyAn nissaGgatAdikaguNairanizaM varIyAn // 24 // zrI guNaratnasUrikRtakriyAratnasamuccayaprazastyAm / tasmAdabhUdajitadevaguru4rargarIyAn, prAcyastapaH zrutanidhirjaladhirguNAnAm / // 73 // - zrImunisuMdarasUriviracitagurvAvalyAm / 3. tathA zrImunicaMdrasUriziSyAH zrIajitadevasUri - vAdizrIdevasUriprabhRtayaH // 41 - eguAlIsotti, zrImunicaMdrasUripaTTe ekacatvAriMzattamaH zrIajita - devasUriH / tatsamaye vi0 caturadhikadvAdazazata 1204varSe khrtrotpttiH| tathA vi0 trayodazAdhike dvAdazazata 1213varSe AMcalikamatotpattiH / vi0 SaTtriMzadadhike 1236 sArdhapaurNimIyakotpattiH / / vi0 paMcAzadadhike 1250 'AgamikamatotpattiH / zrIvIrAt dvinavatyadhikaSoDazazata 1692 varSe bAhaDoddhAraH ||ch||13| - maho0 zrIdharmasAgaragaNikRtasvopajJatapAgacchapaTTAvalyAm / - 29 - nirjIyate sma kvacanApi nA'yaM kRtopasargairapi devavargaiH / itIva nAmna bhuvi vizrutena jajJe'sya paTTe'jitadevasUriH // 105 // zrIdevavimalagaNikRtahIrasaubhAgyamahAkAvye caturthe sarge / - municandramunistato'dbhuto'thA'jitadevazca tadantiSadvareNyaH / aparaH punarasya ziSyamukhyo bhuvi vAdI viditazca devasUriH // 11 // maho0 zrIvinayavijayagaNikRtalokaprakAzaprazastyAm / Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. (41) zrImunicandrasUripaTTe ekacatvAriMzattamaH zrIajitadevasUriH // 41 // tatsamaye saM. 1204 varSe kharataramatotpattiH, saMvat 1213 varSe sArddhapaurNamIyakamatotpattiH, saMvat 1250 varSe AgamiyakamatotpattiH, vIrAt dvinavatyadhikaSoDazazata1692 varSe bAhaDademantrikRtoddhAraH // 41 // . . zrIravivardhanagaNisamuddhRtapaTTAvalIsAroddhAre / tatpaTTe 41 ajitadevasUriH .... ... .... / . - ajJAtakartRkazrIgurupaTTAvalyAm / 8. prabhurbabhUvAjitadevasUriH sa candragacchAmbarapUrNacandraH / jinendradharmAmbunidhiH prapeve ghanodakaH sphUrtimatIva yasmAt // - zrIsomaprabharikRtazatArthavRttau / 9. municandrasUrinA pATavI mA, paTa ekatAlIsameM hoya; paTo. ajitadesUri devajI mA, ema paTadhArI che hoya. paTo12. - dIpavijaya ma. kRta sohamakularatna paTTAvalI rAsa, tRtIyaullAsa. 10. .... tasa pa prA zrI niyandra 40; mati 2 41 bhAta... - zrIvinayasuMdaragaNiviracita tapAgacchagurvAvalI svAdhyAya. 11. .... ho pachI bhumi paMha 3. pani0 50.. mAnita sUrIsa, .... . - maho. zrI vinayavi. mahArAjaracita zrIgaNadharapaTTAvalI sajhAya. 12. zrI municandrasUri ke pATa Upara ajitadevasUri huye / tinoM ke samaya meM saMvat 1204 meM kharatarotpatti, saMvat 1233 meM AMcalikamatotpatti, saMvat 1636 meM sArddhapaurNimIyaka matotpatti, saMvat 1250 meM Agamika matotpatti huI / tathA vIrabhagavAn se 1692 varSa pIche vAgbhaTa mantrIne zatrujaya kA caudahavAM uddhAra karAyA, sADhe tIna kroDa rUpaka lgaayaa| - zrIAtmArAmajI mahArAjaviracita jainatattvAdarza / Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saGketa spaSTIkaraNam kA0 kArikA / gA0 gAthA / paJcA0 paJcAzakeSu / pA0 vyA0 = pANinivyAkaraNam / paM. paMGkti / pra0 prastAva | pR. pRSTha bR0ka0 bhA0gA0 = bRhatkalpabhASyagAthA | bhA0 bhAga / bhuvaneza0 - bhuvanezalaukikanyAyasahasrI / za0 zataka / zrIabhaya0 zrIabhayadevasUrikRta / zrIkSema0 zrIkSemakIrtisUrikRta / zrIjina0 zrIjinadAsamahattarakRta / sU0 sUtra / sta0pa0gA0 = stavaparijJAgAthA / stava0 = stavaparijJA / 31 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | sampAdanopayuktagranthasUcI] 1 anuyogadvArasUtram (maladhArIyahemacandrasUrikRtavRttisahitam) [pra0 zrIjinazAsanaArAdhanA TrasTa, muMbaI-2] 2 AvazyakaniyuktiH (zrIharibhadrasUrikRtavRttisahitA) bhAga 1-2 . . [pra.zrIbherulAla kanaiyAlAla koThArI dhArmika TrasTa, vAlakezvara, muMbai -6; vi.saM. 2038] AvazyakasUtram (niyukti-cUrNiyutam) pUrvabhAgaH . pra.zrIRSabhadevajI kezarImalajI zvetAmbaraM saMsthA, ratalAma, vi.saM. 1984] uttarAdhyayanAni (niyukti - zrIzAntisUrikRtavRttisahitAni) vibhAga-2 [pra.zrIjinazAsana ArAdhanA TrasTa, muMbai -2] 5 upadezamAlA (heyopAdeyATIkA - zrIvardhamAnasUri.yojitavistRtakathAnaka sahitA) [pra.zrIjinazAsana ArAdhanA TrasTa, muMbai - 2] upamitibhavaprapaJcAkathA bhAga -1 [pra. kamalaprakAzanazrutasamuddhAra granthamAlA, amadAvAda] upamitibhavaprapaJcA kathA - uttarArdha [pra. bhAratIya prAcyatattvaprakAzana samiti, piMDavADA, vi.saM. 2034] 8 oghaniyuktivRttiH [pra.zrIjinazAsana ArAdhanA TrasTa, muMbai-2] kathAkoSaprakaraNam [pra. siMghIjainazAstrazikSApITha, bhAratIyavidyAbhavana, muMbai, vi.saM.2005] Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 kalyANakalikA bhAga - 2 [pra.zrIkalyANavijayazAstrasaMgrahasamiti - jAlora, vi.saM. 2092] 11 tilakamaJjarI [pra. lAlabhAi dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmandira, amadAvAda - 9, 1991] 12 nizIthasUtram - (bhASya- cUrNisahitam) bhAga - 4 [pra.bhAratIyavidyAprakAzana, dillI- vArANasI, sanmatijJAnapITha, AgarA * - rAjagRha dvitIya saMskaraNa - 1982 ] 13 paJcavastukaH (svopajJavRttisahitaH ) [pra.zrIjinazAsana ArAdhanA TrasTa, muMbaI - 2] 14 paJcAzaka granthaH saTIkaH [pra. zrIjainadharmaprasArakasabhA, bhAvanagara, vi.saM. 1969] 15 pANinIyavyAkaraNamahAbhASyam - prathamakhaNDam [pra. pAMDuraGga jAvajI muMbaI] 16 piNDaniryuktivRttiH [pra.devacandralAlabhAi jainapustakoddhArabhANDAgArasaMsthA] 17 pratimAzatakam (svopajJavRttisahitam) 33 - [pra. aMdherIgujarAtI jaina saMgha, IrlAbrIja, muMbaI - 56 ] 18 prabacanasAroddhAraH saTIkaH khaNDa 1-2 [prakAzaka : bhAratIya prAcyatattvaprakAzaka samiti, piMDavADA, vi.saM. 2036-2039] 19 prazamaratiprakaraNam - (bRhadgacchIyazrIharibhadrasUriviracitavivaraNayutam ) [pra0 zreSThi devacandra lAlabhAI jaina pustakoddhAra saMsthA, vi.saM. 1996 ] 20 bRhatkalpasUtram (niryukti - bhASya - TIkAsahitam ) vibhAga 1 se 6 [pra. zrIjaina AtmAnaMdasabhA, bhAvanagara ] Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 21 bhuvanezalaukikanyAyasahasrI (paM. ThAkuradattazarmaviracitA) [pra. vyAsaprakAzana, vArANasI] 22 mUlazuddhiprakaraNam vRttisahitam bhAga - 1 [pra. prAkRta TeTa sosAyaTI, amadAvAda - 9. vi.saM. 2027] 23 viyAhapaNNattisuttaM - bhAga - 2 [pra. zrImahAvIrajaina vidyAlaya, muMbaI - 36. vi.saM. 2034] 24 zlokavArtika (kumArilabhaTTakRta ) [pra. bauddhabhAratI prakAzana- vArANasI ] 1. 2. 3. 4. sampAdanopayuktahastapratisUcI mUlazuddhiprakaraNam vRttisahitam / bhuvanasundarIkathAnakam / bRhatkalpabhASyacUrNiH / bRhatkalpabhASyavizeSacUrNiH / Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 anukramaH ___45 1 mohonmUlanavAdasthAnakam 'zvetapaTatA kriyate mayA' vAkyArthavicAravAdasthAnakam pariziSTa - 1 . (mohonmUlana vAdasthAnakanirdiSTa sAkSipAThAnAmakArAdikramaH) 54 4 pariziSTa . 2 . (mohonmUlana vAdasthAnakanirdiSTagranthanAmAni) pariziSTa - 3 (mohonmUlana vAdasthAnaka nirdiSTanyAyAdayaH) pariziSTa - 4 . . . . (mohonmUlana vAdasthAnaka nirdiSTavizaSaSanAmAti) (grAma-nagara-parvatAdisthAnanAmAni) pariziSTa - 1 ('zvetapaTatA0' vAdasthAnakanirdiSTa sAkSipAThAnAmakArAdikramaH) 61 8. pariziSTa-2 ('zvetapaTatA0' vAdasthAnakanirdiSTanyAyAdayaH) Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 . STOP PRESS - muni mahamovivi05 prastuta vAdasthAnakanA udgamabiMdu aMge ame amArA lekhamAM tripuTI mahArAjanA "jaina paraMparAno ItihAsa bhAga-2'no saMdarbha ApIne vicAraNA karI che. A granthanI baTaraprinTa presamAM jAya te pahelA virya pU.paM. zrI pradyumnavijayajI gaNivarazrIe A vAdasthAnakanA udgamabiMdunI kalpanAmAM sahAyaka bane tevo eka ati agatyano saMdarbhapATha mokalyo. mA 56 managara 54ANAnA pAzrayanA .vi. zAnabharamA hAmo naM.32, prata naM: 840 - upA. zrIdharmasAgarajI mahArAja kRta svopaNa tapAgacchIyapaTTAvalI hastapratanA cothA patranI AghajThImAM AcAryadevazrI municandrasUri mahArAjane lagatA saMdarbhamAM jUnI gujarAtImAM apAyela che. je pAchaLathI umerAyo lAge che. alabata, A pATha ane amArA lekhamAM Apela saMdarbha vacce thoDo pharaka che. chatAM e atimahatvano hoI ane akSarazaH ApIe chIe.' yaduktaM - so (sau)vIrapAyIti tadekavAriM (ri)., pAnAdvidhijJo birudaM babhAra / jinA(gamA)mbhonidhidhautabuddhiryaH zuddhi(cha)cAritriSu labdharekhaH // 1 // muni munIcandrasUri kehavA chaI ? ThAmi bhAta-pANInA karaNahAra, kAMjInA pANInA leNahAra / vigayatyAgI saMyamaguNekarI rekhAbaddha, saMvigna guNekarI gariSTa // municandrariSu bahumAnaparAyaNasya kasyacinmaharddhikazrAddhasya jinabiMbapratiSThAmahasi // zrImunicandrarimahimAnaM dRSTvA mAtsaryAt zrAddhapratiSThAM vyavasthApya matabhedakaraNAya pUrNimApAkSikaM prarUpayat / saMghena nivArito'pi zrAddhapratiSThApUrNimApAkSikaM cetyubhayamapyanAdisiddhatvaM prarUpayati / mama svapne padmAvatyoktamityasadbhASaNapurassaraM svAbhinivezamatyajat zrIsaMghena bhikRtH| tato vikramAt 1159 varSe pUrNimAyakamatotpattiH / tatpratibodhAya ca zrImunicandrasUribhiH pAkSikasaptatikA kRteti / zrImunicandrasUri ziSyAH zrIajitadevasUrivAdizrIdevariprabhRtayaH // 1. "moTI" sabala ADaMbarapaNuM ghaNuM mahattvapaNuM dekhInaI municandrasUriNo gurubhrAtA tehaniM adekhAi huii| * candraprabhAcAryanaiM tehaniM pUrNimA mata mAMDayo." 2. zrAddhapratiSThA chaI matabhedakaraNAya pUNNi(phri)mA pa(kSa) thApI / ghaNI saMghaI sNghbaahir.kiidho| padmAvatiiM suhaNAmAMhi kahuM ehabuM juluM kahaI loka AgaliM" / Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryavarya zrI ajitadevasUriviracitaM mohonmUlana-vAdasthAnakam OM namo vItarAgAya / . mahAdimohamAtaGgakumbhabhaGge mRgAdhipaM / AdAvAdijinaM natvA mohonmUlanamucyate // 1 // iha hi mahAmohabahalatamatama: paTalaviluptavivekalocanA: kecanA'samaJjasavacanaprapaJcAH paJcabRhatpuruSasaMmatAmapyAcAryakartRkArhatpratimApratiSThAM na pratipadyante / anumAnayanti ca -. [ pUrvapakSa: ] yathA - " zrAvakeNaivArhatpratimApratiSThA kAryA, damayantI - tilakamaJjarI - sthAnaka - kathAkoza kalyANakaprakaraNa - bhuvanasundarI - stavana kalpa AvazyakeSu upamiti - paJcAzaka prazabhara nizItha zrAvakasyaiva jinabimbapratiSThAkartRtvena zrUyamANatvAt; iha yatkartRkaM zAstre zrUyate tattatkAryameva, jinabhuvanAdividhAnavat, zrUyate caitacchAstreSu tatkartRkArhatpratimAMpratiSThA, tasmAt sA tena kAryA / " na cAyamasiddho hetu:, yato damayantyAmidamabhANi " tattha bahumajjhadese pavarAyayaNaM parAe bhattI / kAraviyaM jiNabhuvaNe paiTThiyaM saMtijiNabiMbaM // " * * * 1. mahA Adiryasya sa tathoktaH, arthAt mahAmohaH / 2. na cAzaThapaJcagItArthAcaritaM kurvatAM bhagavadAjJAbhaGgo'pi kazcana / 3. mUlazuddhiprakaraNam ityasya granthasya aparanAma / - - - pravacanasAroddhAragAthA-508 vRttau / Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 1. iti damayantyaiva pratiSThA kRtA, tatra yaterabhAvAt / tilakamaJjaryAM ca - - pratiSThAvidhiH / 11 3. " sa eSa RSabhajino yasya purA zakreNa svAminA svayamanuSThitaH tathA sthAnakeSu mohonmUlana "kAUNa pANavittiM phalehi~ to giriguhAe majjhammi / maTTiyamayajiNapaDimaM kAuM vaMdei bhattI || " ityatrApi narmadAsundaryaiva sA kRtA / kathAkoze ca " vijjAharehiM jugAidevassa paDimA patiTThiyA ahesi / [ gAthA 2 vRttau ] "hanta ! sa eSa bhagavAnazeSajagannAbhirnAbhikulakarakulAlaGkAraH kAraNaM sakalalokavyabahArasRSTeH, draSTA kAlatritayavartinAM bhAvAnAm, upadeSTA cirapranaSTasya dharmatatvasya sarvasattvanirnimittabandhuH, setubandhaH saMsArasindhoH, Adyo dharmacakravartinAm, ArAdhyazcaturvidhasyApi suranikAyasya, nAyakaH samagrANAM gaNadharakevalipramukhANAM maharSINAmRSabhanAmA jinavRSo, yasya purA svAminA zakreNa svayamanuSThitaH pratiSThAvidhiH / ", - tilakamaJjaryAm pR0 23, paM0 16 / 2. atra sthAnakazabdena AcArya zrIdevacandrasUriviracitA sthAnakavRttirabhipretA, yataH revaI devai sIyA, naMdA bhaddA maNoramA / subhaddA sulasAIyA, pAyaDA tiyasANa vi / / 178 // iti AcAryazrIpradyumnasUriviracitasya sthAnakAparanAmnaH mUlazuddhiprakaraNasya 178 tamIgAthAyA AcAryazrIdevacandrasUriviracitAyAM vRttau narmadAsundarIkathAnake 126 tamI gAtheyaM vidyate / "io ya tattheva aDavIpa se veyaDDavAsivijjAharehiM bhagavao tiloyanAhassa jugAdidevassa muttAselamaI paDimA paiTThiyA ahesi / " kathAkoze gAthA- 2 svopajJavyAkhyAyAm pR0 2, paM0 9 / - Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdasthAnakam kalyANakaprakaraNe'pi - * "paDimAu tattha tesiM paiTThiyA NhavaNamAisakkAraM / pUyAikayavihANo sapariyaNo paramabhattIe // - bharaho thuNaI pasaMto" ityAdi / - bhuvanasundayA~ ca - "zakrAvatAre ekaM bimbamAzritya zakra-cakravarti-vAsudevAdayazcakrire pratiThAm / " stavanayorapi - ... "na paiTThA tassa. kayA dANaM dAUNa samaNasaMghassa / " tathA - [gattA ] ... "cauvIsajiNiMdaha paNayasuriMdaha paDimAkosu ju saMthuNai / .. aTThAvayasaMThiu bharahapaiTThiu so saMsAri na saMbhavai // " , tathopamitabhavaprapaJcAyAm - .. "vidyAdharANAmavatAraNAya yugAdidevasya bimbaM maNiprabheNa pratiSThitam / "2 paJcAzakeSvapi - 1. atra kuNai iti pATho bhavet tarhi 'NhavaNamAisakAraM kuNai' iti sambandhaH samyak saMgaJchate // .. 2. . "kumAra ! iha krIDAnandane samAgataH kva(kadA)citpUrvaM madIyamAtAmaho mnniprbhH| pratibhAtamidamatikamanIyaM kAnanaM, tato'tra punaH vidyAdharANAmavatAraNArthaM mahAbhavanaM vidhAya pratiSThitaM tena bhagavato yugAdinAthasya bimbam / ' - - upamitibhavaprapaJcAkathAyAM bhA. 2, pra. 5, pR. 11, paM. 17 / Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohonmUlana "jiNabhavaNaviMbaThAvaNajattApUyA ya suttao vihiNA / davvatthaotti neyaM bhAvatthayakAraNatteNa" [ 6/3 ] tathA prazamaratau ca - "caityAyatanaprasthApanAni kRtvA ca zaktitaH prayataH / pUjAzca gandhamAlyAdhivAsadhUpapradIpAdyAH // "2 [ 305 .] iti sAdhovyastave'nadhikArAttenaiva sA kAryA, drvystvruuptvaattsyaaH| kalpe'pi - "koi sAvao jiNapaDimAe paDhamaM patiTThANaM karei" ityekasyAM cUrNI, [ bRhatkalpabhASya gA0 1792 vizeSacUrNI ] vyAkhyA - jinasyAhato bhavanaM ca gRhaM, bimbaM ca pratimA, sthApanaM ca pratiSThA, yAtrA cASTAhnikAmahimA, pUjA ca puSpAdyarcanam, Adiryasya jinaguNagAnAdestajinabhavanabimbasthApanayAtrApUjAdi / dravyastava iti jJeyamiti yogaH / tacca na yathAkathaJcidityAha - sUtrata AgamamAzritya, tadapi vidhinA "jaha rehai taha sammaM" ityAdinA vidhAnena, dravyastavo - bhAvastavakAraNabhUtapUjA, itizabda upapradarzanArthaH, jJeyaM - jJAtavyaM, kena hetunetyAha - bhAvastavakAraNatvena - caraNapratipattirUpabhAvastavahetutvAt / dravyazabdo hyatra kAraNaparyAyaH / iti gAthArthaH // 3 // - zrIabhayadevaprikRtavRttau / 2. caityAyatanapratiSThApanAni - bimbagRhapratiSThAH, kRtvetyAdipUrvakriyANAM siddhimeSyatI tyuttarakriyayA sambandhaH / cAH samuccayArthAH / kathaM ? zaktitaH prayata: - AdaravAn, pUjAzca kRtveti sambandhaH / kIdRzI: ? gandhamAlyAdhivAsadhUpapradIpAH kRtadvandvA AdyA yAsAM tAstathA tAH karmatApannA iti // 305 // - zrIharibhadraskRitavRttau / Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdasthAnakam dvitIyAyAM tu 1. " paTTavaNaM karei" / " [ bRhatkalpabhASya gA0 1792 cUrNau ] nizIthe ca - " visajjiyA ya teNaM gamaNaM ceiharANa kAravaNaM / jAyA va ya tappabhaI samaNANaM sAvagA te u / / 12 [ nizIthabhASya gA0 5756 ] emeva ya sannINa vi, jiNANa paDimAsu paDhamapaTTavaNe / mA paravAI vigdhaM, karijja vAI ao visai / / 1792 // emeva ya0 gAhA -. sAvao ko'vi paDhamaM jiNapaDimA patiTThavaNaM kareti / - cUrNau / saMjJinaH = zrAvakAH kecid jinAnAM pratimAsu prathamata: 'paTThavaNe' tti pratiSThApanaM kartukAmAsteSAmapi 'evameva ' rAjJa iva zraddhAvRddhayAdikaM kRtaM bhavati / - zrIkSemakIrtisUrikRtavRttau / 2. mudritanizIthe tu -. visajjitA ya teNaM, gamaNaM ghosAvaNaM sarajjesu / sAhUNa suhavihArA, jAyA pacaMtiyA desA / / 5756 // teNa saMpaiNA raNNA visajjitA, sarajjANi gaMtuM amAghAtaM ghosaMti, ceiyaghare ya karaMti, rahANe ya / aMdha-damila-kuDakka marahaTThatA ete paJcatiyA, saMpatikAlAto Arambha suhavihArA "jAtA / saMpatA sAdhU bhaNiyA- gacchaha ete paJcaMtiya visae, viboheMtA hiMDaha / tato. sAhiM bhaNiyaM - eteNa kiMci sAdhUNa kappAkappaM esaNaM vA jANaMti, kahaM viha rAmo ? / / 5756 / / nizIthabhASyavizeSacUrNau / bRhatkalpabhASyetu -- visajjiyA ya teNaM, gamaNaM ghosAvaNaM sarajjesu / sAhU suhavihArA, jAtA paJcaMtiyA desA / / 3287 / / Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohonmUlana - ityatra mlecchadeze sAdhUnAmabhAvAttairevAhatpratimAH pratiSThitA ityanumIyate / Avazyake'pi - takSazilAyAM bAhubalinA', vaitADhye namivinamibhyAm', vItabhayapure ghosAvaNatti sarajjesu je jaNavayA tesu ghosAviyaM jahA samaNANaM pnnmh.|| 3287 // - bRhatkalpabhASyacUrNI / evaM tena = rAjJA zikSAM datvA visarjitAH, tatasteSAM svarAjyeSu gamanaM, tatra ca taiH svadezeSu, sarvatrA'pyamAghAtaghoSaNaM kAritaM, caityagRhANi ca kAritAni, tathA prAtyantikAH dezAH sAdhUnAM sukhavihArAH saJjAtAH, kathamiti ceducyate - tena sampratinA sAdhavo bhaNitAH - bhagavantaH ! etAn pratyantadezAn gatvA dharmakathayA pratibodhya paryaTata / sAdhubhiruktam - rAjan ! ete sAdhUnAmAhAra - vastra - pAtrAdeH kalpyA'kalpyavibhAgaM na jAnanti tataH kathaM vayameteSu viharAmaH ?. tataH sampratinA sAdhuveSeNa svabhaTAH zikSAM dattvA teSu pratyantadezeSu visarjitAH // 3287 / / ' - zrIkSema0 vRttau| 1. tato bhagavaM viharamANo bahalIvisayaM gato, tattha bAhubaliyassa rAyahANI takkhasilA NAma, tattha bhagavaM vetAle ya patto, bAhubalisassa viyAle .NiveditaM jahA sAmI Agato, kallaM sabviDDIe vaMdissAmitti Na Niggato, phbhAte sAmI viharaMto gato, bAhubalIvi saJciDDIe Niggato jahA dasannavibhAsA jAva sAmi Na pecchati, pacchA addhitiM kAUNa jattha bhagavaM vuttho tattha dhammacakkaM ciMdhakAreti..... . - zrIjinadAsamahattarakRtacUrNI bhA.1, pR. 180, paM. 13 / 2. ...evaM tehiM viNamiNamIhiM vibhattA aTThaTTha NikAyA, tato devA iva vijjAbaleNaM - sayaNapariyaNasahitA maNuyadevabhoge bhuMjaMti, puresu ya bhagavaM usabhasAmI devayasabhAsu thAvito vijjAdhiTThAyI ya devatA... / ___ . zrIjina0 cUrNI bhAga 1, pR. 162, paM. 8 / Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdasthAnakam prabhAvatyA suvarNakAradevena vA', aSTApade bharatena' jinapratimAH pratiSThitA iti bhaNitam / tasmAnA'siddhatA hetoriti / [uttarapakSa:] atra vayaM pratividadhmahe - kiM bhavAn AgamaprAmANyavAdI sAmAnyaprakaraNaprAmANyavAdI vA ? yadyAdyaH pakSastadA damayantyAdistavanaparyantAnAM prakaraNatvAdaho tavAgamaprAmANyavAditvam / atha dvitIyaH kalpastadA''gamAnupAtitve prAmANyameSAM anAgamAnupAtitve vA ? . 1. ... bhaNati - vaddhamANasAmissa paDimaM karehi, tato te sammattabIyaM hohitti, tAhe mahAhimavaMtAo gosIsacaMdaNarukkhaM chettUNa tattha paDimaM nivvatteUNa kaTThasaMpuDe chubhittA Agao bharahavAsaM, vAhaNaM pAsai samuddassa majjhe uppAieNa chammAse bhamaMtaM, tAhe teNa taM uppAiyaM uvasAmiyaM, sA ya khoDI dinnA, bhaNio ya - devAhidevassa ettha paDimA kAyabvA, vItabhae uttAriyA; udAyaNo rAyA, tAvasabhatto, pabhAvatI devI, vaNiehiM kahitaM - devAhidevassa paDimA kareyavvatti, tAhe iMdAdINaM kareMti, parasU. Na vahati, pabhAvatIe suyaM, bhaNati - vaddhamANasAmI devAhidevo tassa kIrau, jAhe AhayaM tAva puvanimmAyA . paDimA, aMteure ceiyagharaM kaariyN.....| - - zrIharibhadraprikRtavRttau bhA.1, pR. 168, paM. 36 / 2. .....bharaho ya tattha cetiyagharaM kareti vaDDatirayaNeNaM joyaNAyAma tigAutussehaM sIhanisAdisiddhAyataNapalibhAgaM aNegakhaMbhasayasaMniviTaM / ..... tAsiM gaM maNipeDhiyANaM uppiM patteyaM cattAri jiNapaDimAo jiNussehapamANamettAo savvarayaNAmatIta. saMpaliyaMkaNisannAo thUbhAbhimuhIo ciTThati, taM jahA - risabhA, vaddhamANA, caMTa pabhA, vAriseNA / .... tattha NaM devacchaMdae cauvIsAe titthagarANaM niyagappamANavannehiM patteyaM patteyaM paDimAo kAreti / ... - zrIjina0 cUrNI bhA. 1, pR. 223, paM. 14 / Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohonmUlana yadyAdyaH pakSastadA damayantI - tilakamaJjarI - sthAnakeSu utsUtrapadA kecana vyAcakSate; ' 1 8 tathAhi damayantyAm - "divase phAsuyakusumAI ANiuM viraiUNa varapUyaM" ityAdi / . tilakamaJjaryAM ca " samudramathanaM tena ca svaputrikAyai lakSmyai hArapradAnaM, indra - paulomyAzva jayantaH putra ityAdi / 2 - tathA sthAnakeSu " dijjA davaM goya ( u ) la - maMDalAI || " * [ gAthA 38] iti / 1 agre 'damayantIkathAprabhRtikartAro bhagavantaH pUtavacanA eva, ataH kimasmAkamutsUtratvAdicintanena ?' iti svayameva granthakRd vakSyati / [pR. 10 madhye ] eSa kila pIyUSadAnakRtArthIkRtasakalArthisurasArthena mathanaviratAvandhinA kSIrodena... / kRtazca svayaMvarotsavAnanantaramasurArimandiramAzrayantyAH zriyo manyugadgadakaNThena kaNThakANDamaNDanam / upanItazca janmani kumArajayantasya jyeSThajAyeti jAtapulakayA pulomaduhituH / tilakamaJjaryAm pR. 25, naM. 15 / - 3. dejjA davaM maMDala goulAI, jiNNAi~ siNNAi~ samAraejjA / naTThAi~ bhaTThAi~ samuddharijjA, mokkhaMgameyaM khu mahAphalaMti // 38 // = * = ' 'dejja' tti dadyAt = prayacchet / ' davaM 'ti dravyaM = vittam / 'maDaMla - goulAI 'ti maNDalAni = janapadAn, gokulAni govrajAn tAnyapi dadyAditi sambandhaH / 'jiNNAI'ti jIrNAni = jarjarIbhUtAni / 'siNNAI' ti svinnAni = bhUsvedAdinA'dhikaM durbalIbhUtAni / 'samAraejja' ti samAracayet = sandhayedityarthaH / ' naTThAI' ti naSTAi bhUtalasamIbhUtAni / 'bhaTThAI 'ti bhraSTAni = tatpradezasyA'pyalakSyatayA nAzamupagatAni / Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdasthAnakam . tathA kathAkoza - kalyANakaprakaraNa - bhuvanasundarI - stavaneSu yadi satyameva zrAvakeNa sA kAryetyuktaM tadomAsvAtivAcakAdikRtapratiSThAkalpAdizAstravirodhAdeteSAM cintyamadyApyAgamAnupAtitvam / yato na hyuktamAtreNa tadanupAtitvam, anyathA - "saccai subbai narayagao dasapuvaviyANao / mAsatusAhi(di?) vi hu ya(ga)o mokkhu jo Asi ayANao" / tathA - "picchae rayaNiviramaMmi suhapariNae" [ ] ityAdyapi tadanupAti syAduktatvA'vizeSAt / tasmAttadananupAtitvAt kathaM tatprAmANyam ? athA''gamAnanupAtitve prAmANyamiti pakSastadA vedAdInAmapi prAmA'NyaprasaGgaH / kiJca - . yadi stavanaprAmANyena sA zrAvakeNa kAryA, tadA - - "nami-vinamikulAnvayibhiH vidyAdharanAyakAcAryaiH / kAzahUdAkhye nagare pratiSThito jayati jinavRSabhaH // " - ityAdistavanavacanAnyapi santyataH sUriNA'pi sA kAryeti kiM nAbhyupagamyate ? 'samuddharejja'ti samuddharet = punarnavIkuryAt / yataH 'mokkhaMga'ti mokSAGgaM = nirvANAGgam / 'evaM ti etat = pUrvoktam / 'mahAphalaM' ti bRhatphalamityarthaH / itiH = prakaraNaparisamAptAviti vRttArthaH // 38 // - zrIdevacandrarikRtavRttau / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohonmUlana athavA damayantIkathAprabhRtikartAro bhagavantaH pUtavacanA evAtaH kimasmAkamutsUtratvAdicintanena ? paraM sthApanAmAtrameva damayantyAdibhiH kRtam, na saMpUrNaH pratiSThAvidhiranuSThitaH, saMghAhvAnana (hvAna)-vehi(di)- vAraka - javArakANAM tatkAladezayorasambhavAt / ___ atha sthApanAmAtre'pi taiH pratiSThA kRteti sAdhyate, tadA tvanmatasUribhirapi pratikramaNavelAyAM daNDake'haMdAdInAM sthApanA kriyate sA'pi ca pramANam, anyathA tadagratazcaityavandanAkaraNA'yogAt / ___ atha brUpe - sUriNA na sA kAryeti tathA sati mAtA me vandhyA pitA me kumArabrahmacArItyAdivat svavacanavyAghAta eva / athopamitibalena sA tena kAryeti sAdhyate, tadA tasyAM zarIragatanaganagara-nara-nArInikara-nadI-nilayAdi sarvamupamitaM kalpitaM. ca, yathA bhagavatyAM gozAlakazate gozAlakenAnandasAdhumuddizyArthivaNigdezAntagamanAraNyamadhyajalAnveSaNa-vanakhaNDAntavartticatuHzikharavalmIkAvalokana-tacchikharabheda-jalasuvarNaratnAvApti-dRSTiviSasarpanirgamana-tadvRSTi-tadbhasmasAtkaraNamityAdyupamitakathAnakaM kathitam / / 1. kathAzarIrametasyA nAmnaiva pratipAditam / bhavaprapaJco vyAjena yato'syAmupamIyate // 55 // upamitibhavaprapazcAyAm bhA.1, pra.1, pR.2 paM. 24 / 2. tae NaM se gosAle maMkhaliputte ANaMdaM theraM evaM vadAsI - . "evaM khalu ANaMdA ! ito cirAtIyAe addhAe keyI uccAvayA vaNiyA attha'tthI atthaluddhA atthagavesI atthakaMkhiyA atthapivAsA atthagavesaNavAe nANAvihaviulapaNiyabhaMDamAyAe sagaDI-sAgaDeNaM subahuM bhatta-pANapatthayaNaM gahAya egaM mahaM agAmiyaM aNohiyaM chinnAvAyaM dIhamaddhaM aDaviM aNuppaviTThA / Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdasthAnakam . 11 "tae NaM tesiM vaNiyANaM tIse akAmiyAe aNohiyAe chinnAvAyAe dIhamaddhAe aDavIe kaMci desaM aNuppattANaM samANANaM se puvvagahie udae aNupuvveNaM paribhujjamANe paribhujjamANe jhINe / ___ "tae NaM te vaNiyA jhINodagA samANA taNhAe paribbhavamANA annamantraM sadAveMti, anna0 sa0 2 evaM vayAsi - 'evaM khalu devANuppiyA ! amhaM imIse akAmiyAe jAva aDavIe kaMci desaM aNuppattANaM samANANaM se puvagahite udae aNupubveNaM paribhujjamANe paribhujjamANe jhINe, taM seyaM khalu devANuppiyA ! amhaM imIse akAmiyAe jAva aDavIe udagassa sabbato samaMtA maggaNagavesaNaM karettae'tti kaTu annamannassa aMtiyaM eyamahU~ paDisuNeti, anna0 paDi0 2 tIse NaM agAmiyAe jAva aDavIe udagassa savvao samaMtA maggaNagavesaNaM kareMti / udagassa savvato samaMtA maggaNagavesaNaM karemANA egaM mahaM vaNasaMDaM AsAdeti kiNhaM kiNhobhAsaM jAva nikuruMbabhUyaM pAsAdIyaM jAva paDirUvaM / tassa NaM vammIyassa cattAri vappUo abbhuggayAo abhinisaDhAo, tiriyaM susaMpaggahitAo, ahe pannagaddharUvAo pannagaddhasaMThANasaMThiyAo pAsAdIyAo jAva paDirUvAo / ___"tae NaM te vaNiyA haTTatuTTha0 annamannaM saddAveMti, anna0 sa0 2 evaM vayAsI - 'evaM khalu devANuppiyA ! amhe imIse akAmiyAe jAva savvato samaMtA maggaNagavesaNaM karemANehiM ime vaNasaMDe AsAdite kiNhe kiNhobhAse0, imassa NaM vaNasaMDassa bahumajjhadesabhAe - ime vammIe AsAdie, imassa NaM vammIyassa cattAri vappUo abbhuggayAo jAva paMDirUvAo, taM seyaM khalu devANuppiyA ! amhaM immasa vammIyassa paDhamaM vapu bhiMdittae avi yA iMtha orAlaM udagarayaNaM assAdessAmo' / .... "tae NaM te vaNiyA annamannassa aMtiyaM etamaDheM paDissuNeti, anna0 pa0 2 tassa vammIyassa paDhamaM vapuM bhiMdaMti, te NaM tattha acchaM patthaM jaccaM taNuyaM phAliyavaNNAbhaM * orAlaM udagarayaNaM AsAdeMti / __"tae NaM te vaNiyA haTTatuTTha0pANiyaM pibaMti, pA0pi0 2 vAhaNAI pajjeMti, vA0 pa0 2 bhAyaNAI bhareMti, bhA0 bha0 2 doccaM pi annamanaM evaM vadAsI - evaM khalu devANuppiyA ! amhehiM imassa vammIyassa paDhamAe vapUe bhinnAe orAle udagarayaNe assAdie, doccAe vapUe bhinnAe orAle suvaNNarayaNe assAdie taM seyaM khalu Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohonmUlana * devANuppiyA ! amhaM imassa vammIyassa taccaM pi vapuM bhiMdittae, avi yA iMtha orAlaM maNirayaNaM assAdessAmo / ___ "tae NaM te vaNiyA annamannassa aMtiyaM eyamahra paDissuNeti, anna0 pa0 2 . tassa vammIyassa doccaM pi vapuM bhiMdaMti / te NaM tattha acchaM jaccaM. tAvaNijaM mahatthaM mahagdhaM maharihaM orAlaM suvaNNarayaNaM assAdeti / ___ "tae NaM te vaNiyA haTTatuTTha0 bhAyaNAI bhareMti, bhA0 bha0 2 pavahaNAI bhareMti, pa0 bha0 2 taccaM pi anamannaM evaM vadAsi - evaM khalu devANuppiyA ! amhe imassa vammIyassa paDhamAe vapUe bhinnAe orAle udagarayaNe assAdie, doccAe vapUe bhitrAe orAle suvaNNarayaNe assAdie taM seyaM khalu devANuppiyA ! amhaM imassa vammIyassa taccaM pi vapuM bhiMdittae, avi yA iMtha orAlaM maNirayaNaM assAdessAmo / ... __tae NaM te vaNiyA annamantrassa aMtiyaM. etamaDhe paDisujeMti, anna0 pa0 2 tassa vammIyassa taccaM pi vapuM bhiMdaMti / te NaM tattha vimalaM nimmalaM nittalaM nikkalaM mahatthaM mahagyaM maharihaM orAlaM maNirayaNaM assAdeti / "tae NaM te vaNiyA hahatuTTha0 bhAyaNAI bhareMti, bhA0 bha0 2 pavahaNAI bhareMti, pa0 bha0 2 cautthaM pi annamannaM evaM vadAsI - evaM khalu devANuppiyA ! amhe imassa vammIyassa paDhamAe vapUe bhinnAe orAle udagarayaNe assAdieM, doccAe vappUe bhinnAe orAle suvaNNarayaNe assAdie, taccAe vapUe bhitrAe orAle maNirayaNe assAdie, taM seyaM khalu devANuppiyA ! amhaM imassa vammIyassa cautthaM pi vapuM bhiMdittae, avi yA iMtha uttamaM mahagyaM maharihaM orAlaM vairarataNaM assAdessAmo / ____ "tae NaM tesiM vaNiyANaM ege vaNie hiyakAmae suhakAmae patthakAmae ANukaMpie nissesie hiya-suha-nissesakAmae te vaNie evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyA ! amhe imassa vammIyassa paDhamAe vapUe bhinnAe orAle udagarayaNe jAva taccAe vapUe bhinnAe orAle maNirayaNe assAdie, taM hou alAhi pajjattaM Ne, esA cautthI vapU mA bhijjau, cautthI NaM vapU sauvasaggA yAvi hojjA / ___"tae NaM te vaNiyA tassa vaNiyassa hiyakAmagassa suhakAma0 jAva hiya-suhanissesakAmagassa evamAikkhamANassa jAva parUvemANassa etamaDheM no sadahati jAva no Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdasthAnakam . 13 athavA "jaha tumbhe tahamhe tumbhe vi ya hohiyA jahA amhe / . iya sAhei paDataM paMDuyapattaM kisalayANaM // navi atthi navi ya hohI ullAvo paMDupattakisalANaM / uvamA khalu esa kayA bhaviyajaNavibohaNaTThAe // " [uttarAdhyayananiyukti gA0308/3091 anuyogadvAra gA0 121/1222] roti, te NaM tattha uggavisaM caMDavisaM ghoravisaM mahAvisaM atikAyamahAkAyaM masimUsAkAlagaM nayaNavisarosapuNNaM aMjaNapuMjanigarappagAsaMrattacchaM jamalajuvalacaMcalacalaMtajIhaM dharaNitalaveNibhUyaM ukkaDaphuDakuDilajaDulakakkhaDavikaDaphaDADovakaraNacchaM lohAgaradhammamANadhamadhataghosaM aNAgaliyacaMDatibvarosaM samuhiM turiyaM cavalaM dhamaMtaM diTThIvisaM sappaM saMghaTeti / tae NaM se diTThIvise sappe tehiM vaNiehiM saMghaTTie samANe AsurUtte jAva misimisemANe saNiyaM saNiyaM udveti, u0 2 sarasarasarassa vammIyassa siharatalaM duhati, sara0 dru0 2 AdicaM NijjhAti, A0 Ni0 2. te vaNie aNimisAe diTThIe savvato samaMtA * samabhiloeti / tae NaM te kaNiyA teNaM diTThIviseNaM sappeNaM aNimisAe diTThIe savao samaMtA samabhiloiyA samANA khippameva sabhaMDamattovagaraNamAyA egAhacaM kUDAhacaM bhAsarAsIkayA yAvi 'hotthA / tattha NaM je se vaNie tesiM vaNiyANaM hiyakAmae jAva hiya-suha nissesakAmae se NaM ANukaMpitAe devayAe sabhaMDamattovakaraNamAyAe niyagaM nagaraM saahie| . .. .. viyAhapanattisutte - bhA. 2, za. 15, sU. 65, pR. 705, paM.. 15 / 1. . . . 'yathA' iti sAdRzye, tato yathA yUyaM samprati kizalayabhAvanubhavatha snigdhAdiguNairgarva mudbahatha asmAnupahasatha, tathA vayamapyatItadazAyAM, tathA yUyamapi ca bhaviSyatha yathA vayamiti, jIrNabhAve hi yathA vayamidAnIM vivarNavicchAyatayopahAsyAni, evaM yUyamapi bhAvInIti, 'appAheiti uktanyAyenopadizati piteva putrasya 'patat' bhrazyat 'pANDupatraM' jIrNapatraM 'kisalayAnAm' abhinavapatrANAm // 308 // * nanu kimevaM patrakisalayAnAmullApaH sambhavati ? yenedamucyate, ata Aha . 'navAsti' naiva vidyate, naiva bhaviSyati upalakSaNatvAt naiva bhUtaH ko'sau ? 'ullApaH' vacanaM, keSAM ? 'kizalayapANDupatrANAm' uktarUpANAM, ASatvAca yalopaH, tadiha Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohonmUlana ityAdivadetanna vastusattAsamAviSTamapi tvabhidheyasattAsamAviSTamiti na tena bhavyajanapratibodhamantareNa bahirvyavahAraH sAdhyate'taH kathaM tadbalena gRhiNaH sAdhorvA pratiSThA ? 14 athavA damayantyAdiSUpamitiparyanteSu yo'yaM pratiSThAvidhiH sa kiM vidhivAdena pramANaM caritAnuvAdena vA ? tatra na vidhivAdena; pratiSThAvidhestatrA'nuktatvAt / kimevamuktamityAha - 'upamA' upamitiH evakArArthatvAt tata: upamaiva, 'eSA' anantaroktA 'kRtA' vihitA 'bhaviyajaNavibohaNaTTAe' tti pratItameva / yatheha kizalayAni pANDupatreNAnuziSyante tathA'nyo'pi yauvanagarvito'nuzAsanIya:, tathA caitadanunAdinA vAcakenAvAca 'paribhavasi kimiti lokaM jarasA paMrijarjarIkRtazarIram / acirAt tvamapi bhaviSyasi yauvanagarvaM kimudvahasi ? / / ' ..... // 309 // zrIzAntisUrikRtavRttau / 'jaha tubbhe' ityAdi, vRkSAtpatatA kenacijjIrNapatreNa kizalayAnAzrityoktaM, kiM tad ? ucyate - zrRNuta bho udgacchatkomalapatravizeSarUpANi kizalayAnyavahitAni bhUtvA, vRkSAtpatat mallakSaNaM pANDupatraM yuSmAkaM 'appAhei' iti kathayati, kiM tadityAha 'jaha tubbhe taha amhe' tti, yathA puSpadabhinavasnigdhakAMntIni kamanIyakAminIkaratalasparzalakSmIkAni sakalajanamanonetrAnandadAyIni sAmprataM bhavantI dRzyante tathA vayamapi pUrvamAsmeti kriyAdhyAhAraH, yathA ca parijIrNaparyantAdisvarUpANi sAmprataM vayaM varttemahi yUyamapi nizcitaM kAlena tathA bhaviSyatha iti na kAcit svasamRddhau garvabuddhiH parAsamRddhau tu helAmatirvidheyA, anityatvAtsakalasamRddhisambandhAnAmiti bhAvaH // 121 // nanvalaukikamidaM yatpatrANi parasparaM jalpanti, satyamityAha - ' navi atthi' gAhA sugamA, navaraM vRkSapatrasamRddhayasamRddhizravaNato'nityatAvagamena bhavyAnAM sAMsArikasamRddhiSu nirvedo yathA syAdityasadbhUto'pi patrANAmihAlApa ukta iti bhAvaH |.... || 132 // zrIhemacandrasUrikRtavRttau / - Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdasthAnakam 15 yadi caritAnuvAdena tadA'nyAnyapi caritAni santi, tadyathA bharatena cakrapUjanam, atimuktakena jalamadhyamuktapatadgakrIDanaM, sUryAbhadevena caityavRkSArcanaM, draupadyA ca paJcabhartrabhyupagamanaM kRtamatastAnyapyavigAnena bhavatAM vidheyAni syuriti / atha paJcAzaka-prazamaratyorbhaNitatvAt sA tena kAryA - tatrApi brUmaH -tatkartredaMyugInajaga (na)nayanakalpA'nalpArthacaturdazazatazAstrapravarttakaharibhadrasUrivAcakmukhyomAsvAtipUrvagatadharavaco bhavataH pramANamapramANaM vA ? pramANaM cet tadA tatkRtapratiSThAkalpayoruktamekasmin yathA - "vihivayaNaM ca pamANaM suTTuttaM jeNa ThAvaNA guruNA / kajjA jiNabiMbANaM taM ca savisayaM havai karaNe // " "rUpyakaccolakasthena N zucinA madhusarpiSA / netronmIlanaM kuryAt sUriH svarNazalAkayA / " " ityAdyapi pramANamastu 'taduktatvA'vizeSAt / athAspramANaM tadA sthavirAvalikApaThitAryasamudrAcArya nizIthAdicchedagranthasthAnasthAnasUcitapAdaliptAcAryAdikRtapratiSThAkalpA api bhavadabhiprAye 1. NApramANatAmanuvIran, bhavadabhimatA'prAmANyanibandhanArhatpratimApratiSThAkaraNAdhikArisUribhaNanasya tatrApi samAnatvAt / athAsnuvatAmapramANatAM pratiSThAkalpAH, kiM mama kSIyate ?, kintu bhavatA - meva pratiSThAkalpoktavidhau pravarttamAnAnAM paJcamahAvratAbhAvaH / tathAhi - " rUpyakacollakasthena zuddhena madhusarpiSA / nayanonmIlanaM kuryAt sUriH svarNazalAkayA / " kalyANakalikAprastAvanAyAm pR.6, paM. 13 / Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohonmUlana. ilAjalAnalAnilavanaspatyAdiprANipracAlanaprahANena prANAtipAta: 1 . sarvasAvadhapratyAkhyAne sAvadhapratiSThAvidhikathane ca mRSAvAdaH 2 / suvarNazalAkA - raupyavaTTikAprathamaDhaukitabalyAdyAdAne tIrthakarA'dattatvAdadattA[dAnam [3] tadgrahaNe parigrahazca 5 / tanu-vasanasu(zucitA-vilepanA-'laGkArakaraNatazcaturthavratakSatiH // maivaM vocaH - yataH pratiSThAkalpe sUraretAvadeva niravadyaM kRtyaM dRzyate, yathA - "to iTuMse patte hemasalAgAe maMtavihipuvvaM . jiNanettummIlaNayaM karejja banne ni(na)saM tatthA // [1] acchI-nilADa-saMdhisu hiyae viya siripayAie vane / / rayayassa vaTTiyAe gahiya mahU thiramaNo sUrI // [2]" ityAdi niravadyameveti na prathamavratalopaH 1 / tathA sAvadye pratyAkhyAte'pi vyAkhyAnadvAreNa pratiSThAdisAvadyavidhAnakathane'pi nA'smAkaM mRSAvAdo, jinabhavanAdividhAnakathane tadapravRttajanapravartane ca bhavatAmiva / ___ athA'smAbhirjinabhavanAdikaraNakAle tanna kathyate iti cet ? evaM tarhi gItArthayatamAnasUripakSe'pyayaM nyAyaH, kiM kAkairbhakSitaH ? iti na dvitIyavratabhaGgaH 2 / yacca tRtIya-paJcamavratavilopasAdhakaM kanakAdigrahaNamuktaM, tatrocyate - "ahivAsaNavelAe jaM dukkai kiMci vehi(di)mjhmi| bhakkhaM taM gurusakkhaM(kkaM) sesaM devassa bitege // [1] 1. nyasan / Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAnaka aha kahavi biMbasippI havijja pAsaMmi tassa ThavaNAe / tA rityAi vimuttuM sesaddhaM dijja tassAvi // [2] = ritthaM vatthaM kaMsAiyaM ca taiyA jiNeNa jaM laddhaM / taM tassa hoi sakkhaM (kkaM ) teNa gurU taM na givhijjA // " [ 3 ] [ ] atra ca bhakSyameva, tadapi vedikAmadhyaDhaukitameva gurorAbhAvyatayA pratipAditam / zeSaM tu bhakSyavyatiriktaM kanakAdi vedikAbahiDhakitabhakSyaM ca tribhuvanaguroH sambandhi kathitam / etacca na sarvasammatamityAha 'beMtege' tti bruvate vadanti eke = kecana AcAryAH / anyeSAM haribhadrasureza mataM tajjinasatkameva / 17 - 'sesaddhaM dejja tassAvitti adhivAsanAsamaye vedimadhyaDhaukitabhakSyasyArddhaM dadyAt pratimAkArisUtradhArasya / api zabdAt arddhaM guroH / 'jaM laddhaM' ti yajjinena vedikAbahirlabdhaM rikthaM bhakSyaM ca tajjinasyaiva / ataH kanakAdigrahaNadvAreNa yaduktaM dUSaNaM tadnupAsitagurukulavAsitAM te sUcayati / atha vedikAmadhyaDhaukitabIjapUrAdi yateH kathaM kalpata iti cet ? yadi na kalpate tadA mA'sau gRhNAtu, na hyAbhAvyaM sarvaM grAhyam, yataH "jaM iMdakheDakhittaM rAyA vA jattha seTThiNo jattha / taM motumanakhette paMcukkosaM jaINevaM // " [ 1 ityanena paJcakrozamadhyagatasacittAcittaM vastvAbhAvyaM bhaNitam / tathA zrAvako vAsanikSepAnantaraM putra - kalatrAdikaM gurornivedayati, AbhAvyaM ca tattasya, yata uktam Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohonmUlana "aha tipayAhiNapuvvaM sammaM suddheNa cittarayaNeNa / / guruNo niveyaNaM sabbaheva daDhamappaNo ettha // ' [paJcAzakeSu 2/29] "guruNo vi nAhigaraNaM mamattarahiyassa etya vatthumi / tabbhAvasuddhiheuM ANAe payaTTamANassa // "2 [paJcAzakeSu 2/32] ... atra yadyapyetadAbhAvyaM tathApi kiJcideva ziSyAdi na tu mahiSyAdi, acittamapi vastrAdi na tu zA(zAstrAdi gRhNAti / .. kiJca, etad balyAdigrahaNaM bhaNanamAtrameva, yatazcAritrI na ko'pi gRhaNA1. vyAkhyA - athoktavidhAnAdanantaraM tisRNAM pradakSiNAnAM samAhArastripradakSiNaM, tat pUrva prathamaM yatra tattathA kriyAvizeSaNamidaM guruM triHpradakSiNIkRtyetyarthaH, samyak zuddhena = tattvato nirmalena na kalpanayetyarthaH, cittaM manastadeva ratnaM mANikyaM prakAzasvabhAvasAdhAccittaratnaM, tena guroH = dharmAcAryasya nivedanIyaM - "bhavadIyo'haM kiGkaro, yUyaM me bhavodadhinimanasya nAthAH" ityevaM samarpaNaM, sarvathaiva = samastairapi prakArairdvipadacatuSpadadhanArpaNalakSaNairmana:prabhRtibhirvA na tu kathaJcidanivedanam, dRDham = atyarthamavyabhicAritayA, kasya nivedanamityAha - AtmanaH = svasya, atra dIkSAyAM dattAyAM satyAmiti gAthArthaH // 29 // . . . * zrIabhayadevarikRtavRttau / 2. vyAkhyA - gurorapi na kevalaM dIkSitasyAtmanivedananiSphalatvalakSaNo doSo'bhihi tayukterna bhavati dharmAcAryasyApi, na = naiva, adhikriyate durgatAvanenAtmetyadhikaraNaM, dIkSitenA''tmani nivedite parigrahArambhAnumatirUpo doSo bhavatIti gamyate; kiMbhUtasyetyAha - mamattvarahitasya = niHsaGgasya, kvetyAha - atraitasminnanantarokte, vastuni = padArthe dIkSitasattvatadIyApatya- vittAdirUpe, punaH kiMbhUtasyetyAha - pravarttamAnasya = vyApriyamANasya, kayA ? AjJayA = Aptopadezena, kimarthaM ?. tadbhAvazuddhihetuM = dIkSitasattvapariNAmavizodhanahetoH, evaM hi pravRttau tasya bhAvazuddhirupajAyata iti; evaM cehAnumAnaprayogo yaduta - dIkSitAtmanivedanaM guroradhikaraNaM na bhavati, mamatvarahitatvAt, zarIrAdivaditi dRSTAnto'bhyUhyaH, na ca mamatvarahitatvamasiddhaM, tadupakArAyAjJayA pravRttaMtvAcAritropakArAya bhojanAdAviveti gAthArthaH // 32 // - shriiabhydevrikRtvRttau| Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdasthAnam ti, sAphalyaM tvasya mahAduHkAlamahAbhayAdidurlabhadravyAdau / tatkAle'pi na devArthaparibhogo, yato'dyApi tadAnIM tasyA'pratiSThitatvAt devatvameva nAsti, anyathA zrAvikANAmapi vAraka-sukumArikAgrahaNaM na kalpate, devArthatvAt / iti na tRtIyapaJcamavratalopaH / 3-5 / / _ yacca tanu-vasanazucitA-'laGkArakaraNaM brahmavratabAdhAvidhAyyuktaM tanna sagacchate, yataH - "AyariyagilANANaM mailA- mailA puNovi dhoti / mA hu gurUNa avannA iyaraMmi ajIraNaM jANa // "1 . . . [oghaniyukti gA0 351] - ityAdirAddhAntaprAmANyAdAcAryadehAdizucitA bhavatAmapyabhISTA / kiJca - yadi prAsukajalastimitavastrakhaNDena sAdhujanaprasiddhayatanayA malApanayanaM tanna kaJcana doSamAvahati, yate(to) bhagavatyAM pratimApratinayatimadhikRtyoktam "visesao tattha NhANubbaTTaNAi vajjai" - ityato dakSiNena cakSuSA pazyati ityukte vAmena na pazyatItyAdyarthApattivadyatermalApagamAdikaraNaM pratimAkAlAdanyatra na doSakAri / yadi ca syAttadA tatkAlabhAvinAM malApanayanaM kurvato na kazciddoSaH / atha sUkSmazuciteyaM sA'smAkaM saMmatA, mahatI tu - 1. AyariyagilANANaM mailA mailA puNovi dhovaMti / . mA hu gurUNa avato logaMmi ajIraNaM iyare // 351 // sugamA / navaraM 'ajIraNaM iyare'tti itareSAM glAnAnAM cIvarANi prakSAlanIyAni, . yadi na prakSAlyante tato'jIrNaM bhavati // 351 // * zrIdroNAcAryakRtavRttau / Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohonmUlana "nhA(NhA)o vilittao caMdaNi(Ne)Na gaMdhasugaMdhiyadehu / parihAvio siyadasajjagu bahuguNarayaNahaM gehu // " [ ] ityAdikA na saMgateti cet ? tanna, snAtrAdividhAnakaraNadvAreNa dezapratiSThAkArazrAvakagocaratvAttasyAH / ___ atha dezapratiSThAkAraH zrAvaka iti zrutvA adyApi madIyaH pakSaH prANiti' iti manyamAnaH paraH prAha - kiM zrAvakaH pratiSThAM karotIti ? ..'' ___ sUriH- karoti, yataH tatkAriNo bahavaH / tathAhi - prathamaM sUtradhAra-. stadanu zrAvakAstatazca zrAvikA atha sUristadanantaraM sAdhusAdhvyazca, tatkAle nijanijakAryANAM sarvaireva karaNAt, anyathA saGghAhvAnana(hAna)dvAreNa tanmIlanasyAnarthasya(tva)prasaGgAt / / tathA pratiSThAkAla eva lokapratyakSa(kSa)maGgalArthaM zrAvakahastAt suvarNamudrikAdiparidhAne pratiSThAnantarameva tatsamakSaM tatsamal(paNe na kiJcidUSaNaM sAdhudUSaNam / na caitAvatkAlagrahaNe'pi brahmacaryadUSaNa-parigrahau syAtAm / anyathA kAraNagRhItakAzya - raupya - sauvarNika - lohamayabhAjana - zastrAdigrahaNe'pyuktadoSaprasaGgAt / / , ___ athaM yataH (teH) svayameva maGgalabhUtatvAt kimapareNa maGgalena kAryam ? na, mRtasAdhoH paristhA(chA)panakAle loha-rakSA-gomayabhUti-sUtrAdibhiH sAdhUnAM bhavadbhirapi maGgalasyAnuSThIyamAnatvAt / iti na caturthavratakSatiH / [4] tatazca sthitametattadvidhau pravartamAnasya yaterbhavadAsaJjitaM na paJcamahAvratadUSaNamiti / ityevaM pratiSThAvidhau pravarttamAnAnAM nirdoSatayA nA'smAkaM kizcidrUSaNam / bhavataH punastadaprAmANye'pi na mama kiJcit kSIyate' iti vadataH kSIyata eva, yato bhavatA zalAkAdi kiM netrayorAhosvidvadane karNanAzikAlakavivare vA kSipyate'nyadvA pratiSThAkriyAkANDaM kathaM vidhIyate, pratiSThA Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdasthAnakam kalpAdInAmasatkalpatvAt ? * kiJca - paJcAzake dravyastavAnadhikAritvamityatra dravyazabdaH kimaprAdhAnye ? yathA - "aMgAramaddago iva dabvAyario sayA'bhavco'' [paJcAzakeSu 6/13] 1. . appAhaNNe vi ihaM katthai diTTho u davvasahotti / aMgAramaddago jaha davAyario sayA'bhanvo 13 // vyAkhyA - aprAdhAnye'pyapradhAnatve'pi, na kevalaM yogyatAyAmeva / iha = pravacane / kacit zabdaviSaye / dRSTastUpalabdha eva / dravyazabdo = dravya iti dhvaniH / itizabdo= vAkyArthasamAptau / ihaiva nidarzanamAha-aMgAramardakaH = pravacanapratItaH / yatheti dRSTAntArthaH / dravyAcAryaH-AcAryatvayogyatAyA abhAvAdapradhAnAcAryaH / kiyantaM kAlaM yAvadityAha-sadA = AjanmApItyarthaH / athavA sa ca sa punaH / abhavyo = mukterayogyo yata iti / etatsaMvidhAnakaM caivaM zrUyate - sUrivijayasenAkhyo mAsakalpavihArataH / samAyAto mahAbhAgaH pure garjanakAbhidhe // 1 // athAtra tiSThatastasya kadAcinmunipuMgavaiH / gavAM visargavelAyAM svapno'yaM kila vIkSitaH // 2 // . kalabhAnAM zataiH zUraiH zUkaraH parivAritaH / paJcabhirbhadrajAtInAmasmadAzrayamAgataH // 3 // tataste kathayAmAsuH sUreH svapnaM tamadbhutam / sUristUvAca tasyArtha sAdhUnAM pRcchatAmamum // 4 // susAdhuparivAro'dya sUrireSyati ko'pi vaH / prApUrNikaH paraM bhavyo nAsAviti vinizcayaH // 5 // yAvajjalpatyasau teSAM sAdhUnAM sUriragrataH / rudradevAbhidhaH sUristAMvattatra samAgataH // 6 // zanaizcara iva sphArasaumyagra hagaNAnvitaH / eraMDa taruvatkAntakalpavRkSagaNAnvitaH // 7 // 'kRtA ca tasya taistUrNamabhyutthAnAdikA kriyA / AtitheyI yathAyogaM sagacchasya yathAgamam // 8 // tato vikAlavelAyAM kolAkArasya tasya taiH / parIkSaNAya nikSiptA aMgArAH kAyikAbhuvi // 9 // svakIyAcAryanirdezAtpracchannaizca takaiH sthitaiH / vAstavyasAdhubhidRSTAste prAghUrNakasAdhavaH // 10 // pAdasaMcUrNitAMgArakrazatkAraravazrutau / mithyAduSkRtamityetad bruvANAH prANizaMkayA // 11 // krazatkAraravasthAne kRtacihnA itIkSayA / dine nibhAlayiSyAmaH krazatkAraH kimudbhavaH // 12 / / AcAryo rudradevastu prasthitaH kAyikAbhuvam / krazatkAraravaM kurvantraMgAraparimardanAt // 13 // jIvAzraddhAnatAmUDho vadaMzcaitanjinaiH kila / jantavo'mI vinirdiSTAH pramANairyakkRtA api // 14 // vAstavyasAdhubhidRSTo yathAdRSTaM ca sAdhitam / sUrevijayasenasya tenApi gaditaM tataH // 15 // sa eSa zUkaro bhadrAsta ete varahastinaH / svapnena sUcitA ye vo na vidheyo'tra saMzayaH // 16 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohonmUlana 22 tatsaMgatameva / yato yatInAmapradhAnestave'pravRtteH / / atha kAraNaparyAyo dravyazabdaH, yathA - ... "sAhU ya dabvadevo susAvao taha ya dabbasAhutti" [paJcA0 6/11] taiH prabhAte'yaM tacchiSyA bodhitAstUpapattibhiH / yathaivaM ceSTitenAyamabhavya iti budhyatAm // 17 // tyAjyo vo'yaM yato ghorasaMsAratarukAraNam / tatastairapyupAyena krameNAsau vivarjitaH // 18 // te cAkalaMkasAdhutvaM vidhAyAtha divaM gatAH / tato'pi pracyutAH santaH kSetre'mutraiva bhArate // 19 // zrIvasantapure jAtA jitazatrormahIpateH / putrAH sarve'pi kAlena te prAptA yauvanazriyam // 20 // anyadA tAn surUpatvAtkalAkauzalayogataH / sarvatra khyAtakIrtitvAt sarvAnAzu nyamaMtrayat // 21 // hastinAgapure rAjA kanakadhvajasaMjJitaH / svakanyAyA varArthAya tatsvayaMvaramaNDape // 22 // tatrAyAtaiH sa tairdaSTo gururaMgAramardakaH / uSTratvena samutpannaH pRSThAruDhamahAbharaH // 23 // galAvalaMbitasthUlakutupo'pezalaM rasan / pAmanaH sarvajIrNAGgo gatatrANo'tiduHkhitaH // 24 // tamuSTramIkSamANAnAM teSAM kAruNyato bhRzam / jAtismaraNamutpannaM sarveSAM. zubhabhAvataH // 25 // devajanmodbhavajJAnajJAtatvAttairasau sphuTam / karabhaH pratyabhijJAto yathAyaM bata no guruH // 26 // tataste cintayAmAsurdhik saMsAraviceSTitam / yenaiSa tAdRzaM jJAnamavApyApi kubhAvataH // 27 // avasthAmIdRzIM prAptaH saMsAraM ca bhramiSyati / tato'sau mocitastebhyastatsvAmibhyaH kRpAparaiH // 28 // tatastadaiva te prApya bhavanirvedakAraNam / kAmabhogaparityAgAtte pravrajyAM prapedire // 29 // tataH sugatisantAnAtrisyantyacirAdamI / anyaH punarabhavyatvAdbhavAraNye bhramiSyati // 30 // iti gAthArthaH // 13 // .. - zrIabhaya0 vRttau / 1. miupiMDo davaghaDo susAvago tahaya davvasAhu ti / sAhU ya davvadevo emAi sue jao bhaNitaM // 11 // vyAkhyA - mRtpiNDo = mRttikApiNDo davyaghaTo = dravyato yogyatayA ghaTo dravyaghaTaH, suzrAvakaH = zobhanaH zramaNopAsakaH, tathA ceti samuccaye = dravyato yogyatayA sAdhurdaivyasAdhuH, itizabda upapradarzanArthaH / sAdhuzca = saMyataH punaH dravyato yogyatayA devaH suro dravyadevaH / 'imAi tti' iha cazabdalopaH prAkRtatvAt, tatazca evamAdi ca ityAdiprayogajAtamAdizabdAd dravyanArakAdigrahaH, zrute = pravacane, yato = yasmAdbhaNitamuktam, tataH prayogabhedopalambhAt dravyazabdo yogyatAyAM rUDhaH / iti gAthArthaH // 11 // * zrIabhaya. vRttau / Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdasthAnakam .. ____23 .. tadA dravyeNa kAraNena yaH stavastatra teSAmanadhikAraH, tathA sati caityavandanAderapi bhAvastavakAraNatvAttatrApyanadhikAra ityApannam / na caitadupapadyate yatazcaityavandanAderyaterAvazyake'dhikAritvabhaNanAt / / atha dravyeNa gandhapuSpAdinA stavo dravyastavaH, tatrAnadhikAraH ? tadasat, yato nandikAle - "tAhe loguttamANaM pAesu vAse chuhai" [ ] tathA - "jaM ca cauddhA viNao(bhaNio) viNao uvayArio u jo tattha / so titthayare niyamA na hoi davvathayAdanno // " / ' [paJcA0 6/37] jaM ca cauddhA bhaNio viNao uvayArio u jo tattha / so titthagare NiyamA Na hoi davvatthayAdaNNo // 37 // vyAkhyA - yadyasmAtkAraNAt, cazabda: upapattyantarasamuccayArthaH, caturdhA = caturbhiH prakArainidarzanacAritropacAralakSaNaiH, bhaNitaH = sAdhUnAM vidheyatayA varNito vinayasamAdhyadhyayanAdau, vinayaH = karmavinayanasamartho'nuSThAnavizeSaH, 'tattha'tti teSu catuSu vinayeSu madhye, upacAro = lokavyavahAraH pUjA vA prayojanamasyetyaupacAriko bhaktirUpaH, tuzabdaH punararthaH, ya iti vinayaH, sa ityasau, tIrthakaraH = arhadviSaye, niyamAdavazyaMbhAvena, na bhavati = na vartate, dravyastavAt = pUjAdeH, anyo'paraH, dravyastava evAsAviti bhAvaH / tasmAd dravyastavAnuviddho bhAvastava iti prakRtam / aupacArikavinayasvarUpaM cedam - "titthayarasiddhakulagaNasaMghakiriyadhammanANanANINaM / AyariyatheruvajjhAyagaNINaM terasapayANi // 1 // aNasAyaNA ya bhattI bahumANo taha ya vaNNasaMjalaNA : titthayarAdi terasa caugguNA huMti bAvannA // 2 // " [pravacanagAroddhAra gA0 549-550] - zrIabhaya0 vRttau / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohonmUlana ityAdivacanAt sAkSAdeva gandhAdibhirdravyastavo'nujJAtaH / pratiSThAvidhA - vapi gandhaprakSepa - netronmIlanamAtralakSaNa eva dravyastavaH sUribhirvidhIyate, - nAdhika iti / kiJca yadi karaNakAraNAnumatidvAreNApi dravyastavasyAnadhikAriNo yatayastatkathaM tAnAzritya 'arahaMtaceiyANaM ityAdisUtraM pravRttam ? yato'rhacaityAnAM vandanApratyayaM satkArapratyayaM ca kAyotsargaM karomi ityatra vandanA stotrAdinA; pUjanaM puSpAdinA, satkArazca vastrAdinetyevaMvidhArtharUpam / tatra ca yadi dravyastave kenApi prakAreNa sAMdhUnAM nAdhikArastatastAn prati nirarthakamevedam, nirarthakaM bhaNa ca sAdhUnAM mRSAvAdaH / athaitaddoSabhayAtkAraNAnumatidvAreNa sAdhUnAmapi dravyastavo'bhyupagamyate tadabhyupagamyatAm, siddhaM naH samIhitam / evaM hi karaNAdibhirapi dravyastavaH siddha:, "tAhe loguttamANaM pArasu bA[se] chuhai" ityAdikasya bhaNitatvAt / kiJcidra (Jcadra) vyarUpakaraNanyAsasya sAdhavo'dhikAriNo'nadhikAriNo vA ? tatra yadyAdyaH kalpastadA karaNadvAreNA'pi teM tasyAdhikAriNaH / atha dvitIyaH pakSaH so'nucito'nAgamajJatvasUcakatvAt / yato yatInAzritya caityavandanAsUtraM pravRttam, gauNavRttyA zrAvakAnapIti / kiJca yaterdravyastavAnadhikAritvaM yaducyate tadapratiSThitaM bimbamAzritya pratiSThitaM vA''hosvitsarvatra ? tatra yadyAdyaH pakSastadA tatra nAsti niSedho'pratiSThitatvAt yataH sati dharmiNi dharmAzcintyante / atha dvitIyaH pakSastana, 'tAhe loguttamANaM' ityAdinA sAdhitatvAt / atha sAmAcArIpustikoktaM vacanamapramANaM tadA taduktamanyadapi pravrAjana 24 - - 1. AvazyakasUtram / 1 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 vAdasthAnakam yogodvAhana - devavandanAdividhAnaM bhavatA na kArya, tatraivoktatvAttasya / ___ atha tRtIyaH pakSastadA samavasaraNa-pustaka-sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikAsu vAsanikSepAdi na kArya, tadrUpatvAttasya / kriyate cettadA jinena kimaparAddhamiti / tato 'dravyastavAnadhikArAt pratiSThAyAstadrUpatvena yatestatra nAdhikAraH' iti yaducyate tadasat, tadadhikAritvasyApi pratipAditatvAt / kiJca - paJcAzakeSu - "jiNabhavaNa-biMbaThAvaNa..." [6/3] "paivinjA. lahuM ceva"2 [7/43] iti dvayoH sthAnayorinantokteH, prazamaratau ca . "caityAyatanaprasthApanAni......" [kA0 305] ityatrenantanirdezAt sAkSAdeva yateH pratiSThetyapyupanyasan madIyapakSapoSakatvAttuSTidAnArho bhavAniti / athA''gameSu kalpa - nizItha * AvazyakeSu zrAddhasyaiva sA'bhiMhitA'tastenaiva vidheyeti / 1. dRzyatAM patra 4 / 2. ...NipphAiUNa evaM jiNabhavaNaM suMdaraM tahiM biMbaM vihikAriyamaha vihiNA paiTThavejjA lahuM ceva // 43 // ............ / pratiSThApayet laghu = zIghrameva, yaduktaM - "niSpannasyaiva khalu jinabiMbasyoditA pratiSThA tu / dazadivasAbhyantarataH sA ca trividhA samAsena // " [SoDazakeSu 8/1] iti, caivetyavadhAraNArthaH / iti gAthArthaH // 43 // - zrIabhaya0 vRttau / 3. dRzyatAM patra 4 / Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohonmUlana tatra kalpe - "koi sAvao jiNapaDimAe paDhamaM paiTThANaM kaa(k)rei"| [vR. ka. bhA0 gA0 1792 vizeSacUrNI] dvitIyacUrNI tu "paiTThavaNaM karei'' [60 ka0 bhA0 gA0 1792 cUrNI] .... ityatra sAkSAdeva zrAvakabhaNanAt tenaiva pratiSThA kAryeti yaduktam tanna, zrAvakeNaivetyavadhAraNasya pakSapAtaM vinA'nupapatteH, yato bhavadupanyastadvitIyacUrNyabhiprAyeNa yaterapi pratiSThAkartRtvena pratipAdanAt / ... nanu tathA'pi gRhastho'pi tatkArakaH saMjAtaH, nanvevamasmAbhirapi tvatpakSasyAGgIkaraNAt kriyatAM svamanomandiradvAri amandAnandacandanamAlAlambanaM, vAdyatAM vA gADhaM varamRdaGgo, narInRtyatAM pragalbhatApuNyapaNyAGganAyAH(nayA) saha, yato dezayaterapi dezataH pratimApratiSThAyAH kalpacUrNivAkyadvayasya prAmANyAbhyupagamena sarvasUribhiraGgIkRtatvAt / etacca tvatsamAdhAnArthamevamuktam, anyathA yadi samyag nirUpyate tadA 'paiTThavaNaM karei' iti vAkye yateH pratiSThA tvayA'pyaGgIkartavyaiva / anyathenarthAghaTanAt / tathA 'paiThThANaM karei' iti cUrNAvapi inartha eva vyAkhyeyo, yataH - ___"emeva ya sannINa vi jiNANa paDimAsu paDhamapaTThavaNe"1 kabhA0 gA0 1792] ityasya sUtrasya tarNivAkyadvayaM, ta'nantasUtrapadena sahU inantacUrNivAkyasya sambandhaH sphuTa eva / ubhayatrApInantasya bhaNanAt / tathA dvitIyacUrNivAkye 'paiTThANaM' ityatrA'ninantanirdezAnna kApi sUtra-cUryorvAkyaghaTaneti 1. dRzyatAM patra 5 / Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdasthAnakam 27 svataH sUtrArthayoH sambandhasyAnyathAnupapatteranintapakSe'pi inartha eva vyAkhyeyaH / 'athenantatvAbhAve inarthavyAkhyAnamanarthavyAkhyAnamiva lakSyata iti cet ? na, yato loke'pi vaktAro mAtR-pitR - brAhmaNAdayo dRzyante, yathA 'asmAbhirasmin saMvatsare mAsi vA putrasya putrikAyA vA vivAhaH kRta ' iti / na ca tairasau kRtasteSAM tatprayojakatvAt, vivAhazca kRto bhartreti / na cAyaM laukika eva vyavahAraH, siddhAnte'pyevaMvidhArthadarzanAt / trayodazazate SaSThoddezake camarendrAdidevavRndakrIDAmA - tathAhi bhagavatyAM zrityoktam - - " tattha uppApavvayalayaNe camarAIyA devA layaMti kIlaMti kiDDuMti" tatra 'layaMti' = IpsitakriyAvizeSAn kurvanti, 'kIlaMti' = kAmakrIDAM vidadhati, 'kiti'tti = antarbhUtakAritArthatvAdanyAn krIDayanti / yathA'trAninantatve'pi inurthatA vyAkhyAtA, tathA 'paTThANaM karei' ityatrApi sUtra cUrNyoH sambandhA'ghaTanAt inarthatA vyAkhyeyeti / tatazca tadvAkyadvaye'pyaya'marthaH sampanno yathA AcAryastAM karoti, taM kurvantaM zrAvakaH prayuGkte ityartha: (rtha) parameva tajjAtamiti / etadapi kalpagranthapU (paurvAparyaparyAlocanavikalAnAzrityoktam / yadA tu tatsUtraM bhASyaM cUrNizvAvalokyate tadA prastutapratiSThAlezo'pi tatprastAve na dRzyate, rathAnuyAnAdhikAra eva tasyoktatvAt / etacca tadakSaraireva pradarzyate - tatra prathamoddezake pralambasUtrAnantarasUtrasya bhASye sAmAcArIsUcikA dvAragAthA yathA "sAmAyArI puNaravi tesi imA hoi gacchavAsINa / paDiseho ya jiNANaM jaM jujjai vA tayaM vocchaM // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 mohonmUlana / paDilehaNa - nikkhamaNe pAhuDiyA bhikkha kappakaraNe ya / gacchassaie kappe aMbilabharie ya ussitte // . pariharaNA aNujANe purikamme khalu taheva gelane // gacchapaDibaddha'hAlaMdi uvari dosA ya avavAe // 1 [vR. ka. bhA0 gAthA 1657-58-59]... 1. 'paDiseho vi jiNANaM'ti imAe sAmAyArIe iti vAkyazeSaH, ahavA jaM jujjati vA taM vocchaM jiNANaM pIti vAkyazeSaH // 1657 // paDilehaNa dvAragAhAdvayam / kaMThaM // 1658-59 // - cUrNI / gAhAdvayaM kaNThyaM / ahavA jaM jujjaha tAvagaM vocchaM, jiNANaM pIti vAkyazeSaH // 1657 // paDilehaNa nikkhamaNe dAragAhAdvayaM- tatra prathamaM pratilekhaneti dvAraM, tasyAH pratilekhanAyA anena gAthAsUtreNa dvArANi gRhItAni // 1658/59 // - vizeSacUrNI / sAmAyArI puNaravi, tesi imA hoi gacchavAsINaM / paDiseho va jiNANaM, jaM jujjai vA tagaM vocchaM // 1657 // sAmAcArI punarapi teSAM gacchavAsinAM mAsakalpena viharatAm 'eSA' vakSyamANA .. bhavati / 'jinAnAM' jinakalpikAnAmasyA eva sAmAcAryAH pratiSedho vA vaktavyaH / 'yad vA' pratyupekSaNAdikaM teSAmapi yujyate taMkamapi vakSye // 1657 // pratijJAtameva nirvAhayan dvAragAthAdvayamAha - paDilehaNa nikkhamaNe, pAhuDiyA bhikkha kappakaraNe ya / gaccha satie a kappe, aMbila bharie ya Usitte // 1658 // pariharaNA aNujANe, purakamme khalu taheva gelane / gacchapaDibaddha'hAlaMdi uvari dosA ya avavAde // 1659 // prathamataH pratyupekSaNA vaktavyA / tato 'niSkramaNaM' kati vArA upAzrayAd nirgantavyamiti, prAbhRtikA sUkSma-bAdarabhedAd dvividhA, 'bhikSA' gocaracaryA, 'kalpakaraNaM ca' bhAjanasya dhAvanavidhilakSaNamityetAni vaktavyAni / "gaccha saie'' tti zatikAH zatasaGkhyapuruSaparimANA ye gacchAsteSu prabhUtena pAnakena prayojanaM bhavet, tacca "kappe aMbila''tti 'kalpyaM' kalpanIyam 'amlaM ca' sauvIraM grahItavyam, anena sambandhena Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdasthAnakam 29 sarvaM dvArakadambakaM cUrNito jJeyaM, navaraM 'pariharaNA'NujANatti dAraM, tattha coyaMga gAhA' - "coyaga jiNakAlammi kiha pariharaNA jaheva aNujANe / / aigamaNammi ya pucchA nikkAraNa kAraNe lahugA // 1 // [. ka. bhA0 gA0 1768] sauvIriNIsaptakamabhidhAnIyam / "bharie ya" tti tasyAH sauvIriNyAH saptavidhaM bharaNaM vAcyam / "Usitti' tti utsecanamutsiktaM-sauvIrasyolliJcanamityarthaH tatsvarUpaM ca nirUpaNIyam // 1658 // ___"pariharaNa' tti nodakaH praznayiSyati - yadi sAmprataM zatikeSvapi gaccheSvitthamAdhAkarmAdayo doSA udbhavanti tataH pUrvaM sAhasreSu gaccheSu sAdhavaH kathamAdhAkarmAdInAM pariharaNaM kRtavantaH ? iti / atrA''cAryaH prativakSyati - 'anuyAnaM' rathayAtrA upalakSaNatvAt snAtrAderapi parigrahaH, tato yathA samprati rathayAtrAdau samavasaraNe sahasrasaGkhyAkA api sAdhavo militAH santaH AdhAkarmAdikaM pariharanti tathA pUrvamapi parihRtavanta ityanena sambandhenAnuyAnaviSayo vidhirvaktavyaH / tataH puraHkarmasvarUpaM nirUpayitavyam / 'khaluH' vAkyAlakAre / tathaiva glAnyaviSayo vidhiH pratipAdanIyaH / gacchapratibaddhAnAM yathAlandikAnAM sAmAcArI darzanIyA / tataH 'upari' mAsakalpAvaM tiSThatAM sthavirakalpikAnAM doSA abhidhAtavyAH / tataH 'apavAdaH' dvitIyapadamupadarzanIyamiti dvAragAthAdvayasamAsArthaH 1659 // zrIkSema0 vRttau / 1. coyaga0 gAhA. // coyago bhaNati jati satiesu gacchesu saMpayaM evaM AhAkammAdayo dosA to jiNakAle sAhassayAdINaM gacchANaM kahaM kahaM AhAkammAdINaM pariharaNA ? // 1768 // . . cUrNI / - idANiM pariharaNANujANatti dAraM 'coyaga jiNagacchammi' gAhA // coyao bhaNati, jai satiesu gacchesu AhAkammAdao dosA to jiNakAle kahaM AhAkammiyANaM pariharaNA ? jinakAlastIrthakarakAla ityarthaH // 1768 // - vizeSacUrNI / ... nodakaH praznayati - yadi zatikeSvapi gaccheSu sAmpratamitthamAdhAkarmAdayo doSA jAyante tarhi jinaH tIrthakarastasya kAle sAhasreSu gaccheSu sAdhavaH kathamAdhAkarmAdInAM Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohonmUlana asyAH gAthAyAH pUrvArddhana pariharaNAdvAraM gatam / uttarArddhanAnuyAnadvAramAha - 'aigamaNaM ti pacchaddhaM / asya cUrNiH - ___ 'sIso pucchai aNujANe kiM gatavvaM na vatti ? Ayario bhaNai . jai nikkAraNe gacchai to ANAiNo dosA / '2 ____'imehiM puNa kAraNehiM tattha pavisiyavvaM / ' tatreti anuyAne / anuyAnazabdasyAyamoM - anu = pazcAd jinarathasya purAdisthAneSu paribhrAmyato = gamanaM AcAryAdInAM yatra parvaNi tadanuyAnaM = rathayAtretyarthaH / tatra 'kANi ya kAraNANi - ceiyaH dAragAhA. - "ceiyapUyA rAyAnimaMtaNaM saMnivAi khamaga dhammakahI / saMkiya patta pabhAvaNa pavitti kajjA ya uDDAho // " ____[baka. bhA0 gA0 1790] cejhyapUyA - rAyAnimaMtaNaM ca dovi dAre egaTTe vakkhANei // pariharaNaM kRtavantaH ? iti / sUrirAha - yathaiva anuyAne = rathayAtrAMyAM sAmpratamapi pariharanti tathA pUrvamapi parihRtavantaH / 'atigamaNammi ya puccha'tti ziSyaH pRcchati - kimanuyAne atigamanaM = pravezanaM kartavyam ? uta na ? iti / AcAryaH prAha . 'nikkAraNa kAraNe lahuga'tti niSkAraNe yadi gacchati tadA catvAro laghavaH, kAraNe yadi na gacchati tadA'pi catvAro laghavaH // 1768 // * zrIkSema0 vRttau / 1. aigamaNami ya pucchA gAhA pacchaddhaM / - vizeSacau~ / 2. sIso pucchati - aNujANaM kiM gatavvaM na gaMtavvaM ? Ayario bhaNati - jai nikkAraNe __gacchati caulahugA, ANAiNo ya dosA... - vizeSacUrNau / 3. imehiM puNa kAraNehiM pavisiyavvaM / - vizeSacUrNau / Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdasthAnakam . . pavisaMte ime guNA bhavaMti / saddhA0 gAhA - "saddhAvuDDI raNNo pUyAi thirattaNaM pabhAvaNayA / . paDiyAo ya aNatthe atthA ya kayA bhavaMtittha(havai titthe)" // bR0 ka. bhA. gA0 1791] kaMThA // 'saMni'tti zrAvako 'vAdi'tti vAdI / ee dovi dAre egaDhe vakkhANei - "emeva ya satrINa vi jiNANaM paDimAsu paDhamapaTThavaNe / mA paravAI vigdhaM karejja vAI ao visai // "1 [vR. ka. bhA0 gA0 1792] . 1. imehi puNa kAreNahiM pavisiyavvaM jati na pavisati kA kANi ya kAraNANi - cetiyapUA rAyAnimaMtaNaM sani vAdi khamaga dhammakahI / saMkiya patta phbhAvaNa pavitti kajjAya uDDAho // 1790 // cetiya0 dAragAhA // cetiyapUyA rAyAnimaMtaNaM do vi dAre egaDhe vakkhANeti // 1790 // pavisaMte ime guNA bhavaMti - : saddhAvuDDI raNNo, pyAe thirattaNaM pabhAvaNayA / .. paDiyAo ya aNatthe, atthA ya kayA havaMti titthe // 1791 // dAraM // * saddhA gAhA // rano saddhA vaDDiyA bhavati, cetiyapUyA thirIkayA bhavati, tIrthaM prabhAvitaM bhavati, ye cArhacchAsanapratyanIkA arhacchAsanasya bahujane doSAn khyApayanti, evaMvidhAnAmanarthAnAM pratighAtaH kRto bhavati, AsthA nAma sapakSaparapakSiNAmarhatkRte tIrthe bahumAnatvamutpAditaM bhavati // 1791 // iyANiM sanni tti zrAvako, vAdi tti ete do vi dAre egaDhe vakkhANeti - emeva ya samINa vi, jiNANa paDimAsu paDhamapaTThavaNe / mA paravAdI vigdhaM, karejja vAdI ato visati // 1792 // emeva ya0 gAhA // sAvao kovi paDhamaM jiNapaDimAe patiTThavaNaM kareti // 1792 / / cUrNI / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 imehiM puNa kAraNehi pavisiyavvaM, aha na pavisati :: kiM vA kAraNaM ? ceiyapUyA rAyanimaMtaNaM ca dovi dArA egaTThA vakkhANe // 1790 // pavisaMtassa' ime guNA bhavaMti / saddhAvuDDI0 gAhA / raNNo saddhA buDDiyA bhavati, pUyA thirIkayA bhavati, tIrthaM prabhAvitaM bhavati, ye'rhacchAsanapratyanIkA arhacchAsanasya doSaM bahujane khyApayanti evaMvidhAnAmanarthAnAM pratighAtaH kRto bhavati, AsthA mAma sapakSa - parapakSANAmarhatkRte tIrthe bahumAnatvamutpAditaM bhavati || || || 1791 || dANiM sanni - vAI ya ee dovi dAre egaTThe vakkhANei / 'emeva ya saniNa vi gaahaa0| sAvago koi paDhamaM jiNapaDimAe paiTThANaM karei / tattha sAhuNo Agae taddaddUNaM ciMtei, jai tAva ime bhagavaMtA arihapUyaM dahuM eMti / etadeva mamAto alAhi / etAhe nimeva pUyaM karemi evaM saddhA vaDati / aha[na] pavisaMti saMjatA Natthitti vipariNAmo bhavati / kiM etesiM pUyA kIrati koi se ( Ne) vatthi / || 1792 // - vizeSacUrNau / ceiyapUyA rAyAnimaMtaNaM sanni vAi khamaga kahI / saMkiya patta pabhAvaNa, pavitti kajjAi~ uDDAho // 179 // mohonmUlana anuyAnaM gacchatA caityapUjA sthirIkRtA bhavati / rAjA vA kazcidanuyAnamahotsavakArakaH sampratinarendrAdivat tasya nimantraNaM bhavati / 'saMjJI' zrAvakaH sa jinapratimAyAH pratiSThApanAM cikIrSati / tathA vAdI kSapako dharmakathI ca tatra prabhAvanArthaM gacchati / zaGkitayozca sUtrArthayostatra nirNayaM karoti / pAtraM vA tatrAvyavacchittikArakaM prApnoti / prabhAvanA vA rAjapravrajitAdibhistatra gatairbhavati / pravRttizcAcAryAdInAM kuzalavArttArUpA tatra prApyate / kAryANi ca kulAdiviSayANi sAdhayiSyante / uDDAhazca tatragatairnivArayiSyata iti / etaiH kAraNairgantavyamiti dvAragAthAsamAsArthaH / / 1790 / / atha vistarArthaM bibhaNiSuzcaityapUjA - rAjanimantraNadvAre vivRNoti saddhAvuTTI ranno, pUyAe~ thirattaNaM pabhAvaNayA / parighAto ya aNatthe, atthA ya kayA havai titthe // 1791 / / ko'pi rAjA rathayAtrAmahotsavaM kArayitumanAstannimantraNe gacchadbhistasya rAjJaH zraddhAvRddhiH kRtA bhavati / caityapUjAyAM sthiratvaM prabhAvanA ca tIrthasya sampAditA bhavati / yacca jainapravacanapratyanIkAH zAsanAvarNavAda-mahimopaghAtAdikamanarthaM kurvanti tasya pratighAtaH * . Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdasthAnakam - kaMThA // sAvao kovi paDhamaM jiNapaDimAe paiTThANaM kareitti' // ko'pi = rathayAtrAkaraNasamartho na sarvo'pi, zrAvako = nirgranthopAsakaH, prathamam = AdyaM, jinapratimAyAH pratiSThApanaM = nyAsam, AropaNamiti yAvat, rathe iti prakramAdavagamyate, prAthamyasyAnyathA'nupapattyA nUtane rathe karoti = vidhatte iti / . .. atha 'paiTThA(Da)vaNaM karei' uttAnArthatve'pi yadbhavadbhI rathe pratimAyA nyasanamAtramucyate taduHzakaM zraddhAtumiti cet ? na, evaMvidhArthasyApi pratiSThAzabdasya darzanAt / tathA ca - .. "arahaMtapaiTThAe mahurAnayarIe maMgalAI tu / gehesu caccaresu ya channauIgAmaaddhesu // " [vR0 ka. bhA0 gA0 1776] 'mahuranayarIe ghara kae paDhamaM arahaMtA pativijjati maMgalanimittaM, jai na kareMti gharaM paDai / . . . kRto bhavati / tIrthe ca 'AsthA' svapakSa-parapakSayorAdarabuddhirutpAditA bhavatIti // 1791 // . . atha saMjJidvAraM vAdidvAraM cAha - - emeva ya sannINa vi, jiNANa paDimAsu paDhamapaTThavaNe / .. mA paravAI vigdhaM, karijja vAI ao visai // 1792 // . .saMjJinaH = zrAvakAH kecid jinAnAM pratimAsu prathamataH 'paTThavaNe'tti pratiSThApanaM kartukAmAsteSAmapi evameva = rAjJa iva zradhdhAvRddhyAdikaM kRtaM bhavati / tathA mA paravAdI .' prastutotsavasya vighnaM kArSId ato vAdI pravizati // 1792 // - zrIkSema0 vRttau / 1: arahaMta0 gAhA // mahura....paDati / 'gAmaddhesu'tti desabhaNitI, channauigAmesu bhaNiyaM .. hoi, uttarAvahANaM esA * bhaNiitti // 1776 // - cUrNau / Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __mohonmUlana ityatra brAhmaNa-kSatriya-cANDAlAdigRheSu nyasanamAtra eva pratiSThAzabdArthaH, ityatrApi sa eva zrA(zra)ddhAtuM yuktaH, iti na kalpAkSareSvapi paryAlocyamAneSu zrAvakapratiSThA sidhyati / atha yaduktam - 'nizIthAbhiprAyeNa zrAvakasya sA' iti, tatra praSTavyo bhavAn "kiM tatra tairlecchai : pratiSThitAH ? kiM vA sampratirAjJA svanagare AcAryahastAt pratiSThApya tatra tAH preSitAH ?' iti bhavato'pi saMdeha eva / __ atha 'gamaNaM ceIharANa kAravaNaM' [nizIthabhASya gA0 5756] iti vacanAt pratiSThApi taireva kRtetyanumIyate - ___na, yato na hyevamavinAbhAvo dRSTo yathA ya eva jinabhavanaM kArayati te naiva pratiSThA kAryeti, viparyAyAsyaiva darzanAt; jinabhavanaM vidhAya sUrihastAttAM. kArayanti / kiJca - atra pratimAH pratiSThitAH kalyANanagarAdau vrajantyaH sAmpratamapi dRzyante'taH 'sampratirAjJA'pi itthaM kRtamanyathA vA' iti tavApi saMdeha eva / na ca saMdigdhena sAdhyamAnaM siddhisaudhamadhyamavagAhate / 'tadasiddhaM yadasiddhena sAdhyate' iti vacanAt / __ mahurAnagarI, ghare kae paDhamaM arihaMtA paiTThavijjaMti, maMgalanimittaM, jai na karetti gharaM paDati / gAmaaddhesutti - desabhaNitI / channauigAmesu bhaNitaM hoi / utta]rAvahANaM esA bhaNitI // 1776 // . . vizeSacUrNau / mathurAnagA~ gRhe kRte maGgalanimittamuttaraGgeSu prathamamahatpratimAH pratiSThApyante, anyathA tad gRhaM patati, tAni maGgalacaityAni / tAni ca tasyAM nagaryAM geheSu catvareSu ca bhvnti| na kevalaM tasyAmeva kintu tatpurIpratibaddhA ye SaNNavatisaGkhyAkA grAmArdAsteSvapi bhvnti| ihottarApathAnAM grAmasya grAmArddha iti saMjJA / Aha ca cUrNikRt .. ___ 'gAmaddhesu tti desabhaNitI, channauIgAmesu tti bhaNiyaM hoi, uttarAvahANaM esA bhaNii tti' // 1776 // - zrIkSema0 vRttau / 1. dRzyatAM patra 5 - TippanikA 2 / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdasthAnakam 35 atha Avazyake - takSazilAyAM bAhubali kasthApanaM, vaitADhyai namivi - namibhyAM yugAdidevasya pratimA pratiSThitA / tatra tvamevAkSI nimIlya cintaya tAvattatkAle kiM zrAvakaistairazrAvakairvA ? tatra na tAvat zrAvakaistatsamaye'dyApi bhagavatkevalAnutpatteH, tatkevalotpattyanantarameva bharatasyaiva tadAdyazrAvakatvAt / athA'zrAvakaistathA sati tvadabhiprAyeNa kvApi zAstre mithyAdRSTibhiH kva - ciccAbalAbhiH kasmiMzcicchrAddhairdevairvA sA kRteti bhaNanAt zrAvakeNaiva pratiSThA kAryeti bhavadvacanaM gardabhIkSIratulyaM sampannam / kizca yadi bAhubalinA kAyotsargavyavasthitayugAdidevapAdanyAsasthAne itarajanAkramaNAsAtanAbhayena tena cakaM cakre, nami - vinamibhyAM ca svasvAmibhaktimupadarzayadbhyAmAtmIyasvAminaH pratikRtirvyavasthApitA ityetAvatA kRte'pi tairyadi pratimA pratiSThitetyucyate bhavatA tadA ghoTakapucchaM kalhoTake yokSyasi iti kiM kurmastatra vayamiti / tathA tatraiva tatsAdhakaM yaduktaM yathA vItabhayapure jIvantasvAminyAH prabhAvatyA suvarNakAradevena vA pratiSThA vihitA, tatra sAdhUnAmapi sambhavAt " sAdhunA vA' iti kimiti tRtIyo'pi te vikalpo na saJjAtaH ? iti / paraM tathApi na te doSo yataH sarpiSi raktasya viraktasya vA jalAdidarzane'pi sarpirviSaya evAbhiprAyo jAyate'cikitsyazcAyamasmAkaM vyAdhiriti / kizca yadi kUrcazobhApura : saraM bhavatA'STApade bharatena pratiSThA kRtetyucyate tadidAnIM viditamasmAkaM kevalaM dezakAlaviprakRSTArthAnAM bhavAneva vettA / ataH paripRchyase bharatena pratiSThaH kRteti nizcayastava kiM pramANAdapramANAdvA ? pramANAdapi kiM pratyakSAdanumAnAdvA ? pratyakSAdapi parakIyAt svakIyAdvA ? * parakIyAdapi kiM tatkAlIyajanapratyakSAdadyatanajanapratyakSAdvA ? tatkAlIyajanapratyakSAdapi taddezavarttijanapratyakSAdatratyajanapratyakSAdveti vikalpAH / Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 mohonmUlana tatra yadyapramANAt tadA kharaviSANaM zazaviSANasya sAdhakaM syAt / pramANAccet tatrApi pratyAkSAdanumAnAdvA ? tatra nAnumAnAt, pratyakSapUrvakatvAttatpravRtteH / atha pratyakSAttatrApi parakIyAt svakIyAdvA ? svakIyAdyadi tadA tadviSaye tvatpratyakSasyA'pravRtteH / atha parakIyAttatrApi tatkAlIyajanapratyakSAdyatanajanapratyakSAdvA ? na tAvadadyatanajanapratyakSAt, tatpratyakSasya vartamAnArthagrAhakatvAt / atha tatkAlIyajanapratyakSAttatrApi taddezavarttijanapratyakSAdatrtyajanpratya kSAdvA ? tatra nAtratyajanapratyakSAd, atratyairaSTApadavyatikarasya sAkSAtkartumazakyatvAt / taddezavartijanapratyakSAcet ? tanna, taccetovRttInAM durlakSyatvAd bhavataH / kiJcaitadapi syAdyadi tadarthAbhidhAyakamAgamavaca upalabhyate, bharatAmnAyicAnayorekamapyastIti tadAlambanamavalambya kaikapuruSavAkyazravaNaM vA syAt / na kimasthAna evA''tmanA klezitena ? iti / tathA'traivA''vazyake "chajjIvakAyasaMjamu davvatthae so virujjhai kasiNo / to kasiNasaMjamaviU pupphAiyaM na icchaMti // "" 1. - - vyAkhyA SaDjIvakAyasaMyama iti SaNNAM jIvanikAyAnAM pRthivyAdilakSaNAnAM saMyamaH = saGghaTTanAdiparityAgaH SaDjIvakAyasaMyamaH, asau hitaM, yadi nAmaiva tataH kimityata Aha dravyastave puSpAdisamabhyarcanalakSaNe sa = SaDjIvakAyasaMyamaH kiM ? virudhyate = na samyak saMpadyate, kRtsnaH = saMpUrNa * [ Avazyaka niryuktibhASya gA0 193 ] = Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdasthAnakam __ityAdivacenana dravyastavarUpapratiSThAkANDasya yateH sarvathA'pi niSedhastathA sati guDaluSakAMdhaka iva guDaM labdhottaro'pi punaH punastadeva yAcase tadA sukhaidhito devAnAMpriyaH piSTaM peSayasi, zaMkhaM dhavalayasi, kRtaM kArayasi, yattvaM bhaNitamapi bhANayasIti / ___ damayantyAdizAstreSvAvazyakaparyanteSu zrAvakakartRkArhatpratiSThAyA aprasiDherasiddhatA tvaduktahetostadasiddhau ca sutarAM pakSAdi nirAkRtamevati na tanirAkaraNe mahAnAdaraH kRta iti / . __kiJca durbalaM vAdinaM dRSTvA'bhyuccayAH pravarttante, atastvameva bhaGgayantareNa paripRcchyase, tathAhi .- arhatpratimA'vandanIyA vandanIyA vA ? yadyavandanIyA tadA te mithyAdRSTitvaprasaGgaH, sarvasamyagdRSTibhistadvandanIyatvA'bhyupagamAt / ... atha vandanIyAstA api pratiSThitA apratiSThitA vA ? pratiSThitA api zrAvakeNa AcAryeNa sAmAnyena vA ? tatra yadi zrAvakapratiSThitA eva tava vandanIyAstarhi zrImAla- mAlava - marusthala - medapATa - karNATa - . puSpAdisaMluJcanasacaTTanAdinA kRtsnasaMyamAnupapatteH, yatazcaivaM tatastasmAt kRtsnasaMyamavidvAMsa iti kRtsnasaMyamapradhAnA vidvAMsastattvataH sAdhava ucyante, kRtsnasaMyamagrahaNamakRtsnasaMyamaviduSAM zrAvakANAM vyapohArthaM, te kim ? ata Aha - puSpAdikaM = dravyastavaM necchanti = na bahu manyante / yaccoktaM - 'dravyastave kriyamANe vittaparityAgAcchubha evAdhyavasAya' ityAdi, tadapi yatkiJcid, vyabhicArAt, kasyacidalpasattvasyAvivekino vA zubhAdhyavasAyAnupapatteH, dRzyate ca kIAdyarthamapi sattvAnAM dravyastave pravRttiriti, zubhAdhyavasAyabhAve'pi tasyaiva bhAvastavatvAditarasya ca tatkAraNatvenApradhAnatvameva, 'phalapradhAnAssamAraMbhA' iti nyAyAt, bhAvastava eva ca sati tattvatastIrthasyonnatikaraNaM, bhAvastava eva tasya samyagamarAdibhirapi pUjyatvamenaM (tvAttameva ca) dRSTvA kriyamANamanye'pi sutarAM pratibudhyante ziSTA iti svaparAnugraho'pIhaiveti gAthArthaH // 193 // . zrIharibhadrasUrikRtavRttau - bhA.2, pR.2, paM. 6 / Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 mohonmUlana lATAdidezeSu sarvatrA''cAryapratiSThitAnAmeva bhAvAttadvandanArthaM yatra ca na labhase tatrApi rAjA'mAtyAdyutkocAdAnapUrvakaM kimarthamAdaraM kuruSe ? tvadabhiprAyeNa teSAM pASANakalpatvAt / ____ athA''cAryapratiSThitA vandyAH, tathA sati bhavAnapyasmatpakSaparivartI, nAsti vivAdaH / atha sAmAnyapratiSThitabimbavandanamAtravAdI tadA kSapaNakapratiSThitAstAH kimiti na vandase ? athA'pratiSThitA vandyA iti pakSa evaM ca zrAvakaNaiva sA kAryA na sAdhuneti pralapannAtmana unmattatAM kathayasi / / atha yathA zrAvakapratiSThitAH pratimA bhavadbhirna vandyante tathA caityavAsyAcAryapratiSThitA api tA na vandyA evobhayatrA'vandanIyatvakAraNotsUtratvasya samAnatvAt / na, yato - "nissakaDamanissakaDe vA vi sabahiM ceie thuI , tinni / velaM ca ceiyAiM nAuM ekkakkiyA vA vi // "? [vRka0bhA0gA0 1804] nissakaDamanisse vA, vi ceie savvahiM thuI tini / velaM ca ceiyANi ya nAuM ekkekkiyA vA vi // 1804 // nizrAkRte = gacchapratibaddhe anizrAkRte vA = tadviparIte caitye sarvatra tistraH stutayo dIyante / atha praticaityaM stutitraye dIyamAne velAyA atikramo bhavati, bhUyAMsi vA tatra caityAni, tato velAM caityAni vA jJAtvA praticaityamekaikA stutirdAtavyeti // 1804 // zrIkSema. vRttau / Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdasthAnakam ityAdisiddhAntena sarvacAryapratiSThitAnAM vandanIyatvabhaNanAt / zrAvakapratiSThitAnAmAgame kvacidapi vandanIyatvAzravaNAditi nobhayatrA'vandanIyatvasamAnateti / . kiJca - yathA bhavadbhirapUrvo vidhipakSaH projjvAlitastathA pUrvakAle'pi bhavatsadRzaiH paramadhArmikaiH sUribhiH zrAvakairvojjvAlito na vA ? ujjvalitazcettadA zaka-vikramAdisaMvatsarAnvitapratiSThAkArizrAvakanAmakalitaprazastA(stya)kSarANi dayantAM, yathA dvitIyapakSeNa zrIbhillamAla - satyapurAdiSu tatsaMvatsarAnvitA''cAryanAmAkSarANi daryante / atha zrAvakaistairyAH pratiSThitAstAH stokakAlAdeva prakSINA iti cet ? na, atrApi tatkartRkatva-stokakAlaprakSayatvasAdhakaM vAcakaM vA pramANaM nAsti, tasmAdetadanuttarameva / atha dRzyante tatra tatra tannAmAkSarANi' paraM te devakulavAsino'tastadarzane'pi tAnyakSarANi prastutArthasya pratyAyanAya nAlaM, tadAcaritasya sarvasya sUtrabAdhitatvAt / .. tanna, yato nahi te sarve'pi caityakulavAsinaH, kAzahadakAlikAcArya - sopArakavarasvAmiziSyavairAdinAmAkSarANAM darzanAt kathaM vyAptyA caityavAsipratiSThitatvaM tAsAmiti, tasmAdetadapi phalguprAyamityapakarNanIyam / ... atha kusumA''dAna - dhUpodgAhana - jalAvagAhanAdi tadadhikasAvadyasyApi kaizcidvidheyamAnasyAvalokanAd mA bhUtteSAmasmatpratiSThAvidhAnamAlokyA''tmIyavidheH sthairyamato mUlata [e]vAsAvasmAbhistyajyata iti cet ? na, yato yUkAbhayena zATakaparityAgaH kriyamANaH sadbhirna prazalyate / evaM hi tvadvidhIyamAnapravrajyAvidhAnamavalokya taiH pravrajyA vidhIyate virAdhyate ca, 1. pratiSThAkRtsUrinAmAkSarANi / Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohonmUlana atastadapi tyAjyaM syAdityetadapyasaditi / atha sUriH karotu tAm, upAdhyAyAdiH kathaM kurute ? sUrimantrasya tasyA'bhAvAt ? ucyate - vardhamAnavidyayA paJcanamaskAreNa vA, 'ThavaNA maMgalagapubbA' [sta. pa0 gA0 24] ityAgamavacanAdasAvapi vidhatte / atha 'sUriNA' ityuktaM tatkatham ? atrocyate - AcAryA''dezAttasyA'pyadhikAro vyAkhyAnabhaNAne] iva, tasya hi sUtradAne. evAdhikAraH, ___ 'AyariyaThANajogo suttaM vAei ujjhAo' [ ] iti vacanAt, athavA - "jaM vA purao kAuM viharaMti muNI tahA sovi'2 ___[upadezamAlA gA0 9] ityato'sAvapi sUrireva / . . , citivaMdaNa thutibuddi ussaggo sAhu sAsaNasurAe / thayasaraNa pUya kAle ThavaNA maMgalagapuvvA u // [stava gA024, pazcavastuka gA01133, paJcAzaka gA08-32] ..... sthApanA- ucitasamaye maGgalapUrvo - namaskArapUrveti gAthArthaH // 1133 // _ . zrIharibhadraskRitavRttau / ....sthApanA = pratiSThA jinabimbasya, maGgalapUrvA tu = paJcanamaskArapUrvaiva maGgalAntarapUrvaiva vA kartavyA iti gAthArthaH // 8- 32 // * zrIabhaya vRttau / cAlotti mahIpAlo, na payA parihavai esa guruuvamA / jaM vA purao kAuM, viharaMti muNI tahA so'vi // 9 // ... yaM vA = sAmAnyasAdhumapi vayaH-paryAyAbhyAM hInamapi gItArthatayA pradIpakalpaM, Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdasthAnakam kiJca - pramANapratiSThitazcArtho vivekajanacittacamatkArako bhavatItipramANamapyuparacyate, tathAhi - niravadyA sAvadyA vA tvadabhiprAyoNA'rhatpratimApratiSThA''cAryeNaiva kAryA, gItArthayatamAnomAsvAtivAcakAdiviracitapratiSThAkalpasUtrAdiSu sUrereva tatkArakasyAdhikAritayA bhaNanAt, gItArthacAritryatIta - vartamAna-bhaviSyatsUrikRtakriyamANa-kariSyamANatvAca, iha yadyapratiSThAkalpasUtrAdyabhihitamAcaritaM ca tattadavigAnena kAryam, anyazAstroktA'navadya - sAvadhapravrAjana - mAlAropaNAdivat / pratiSThAkalpasUtrAbhihitA''caritA ca sUribhiH] sUripratiSThA, tasmAt sA tena kAryeti / na cAtra pakSadoSaH, 'azrAvaNaH zabdaH' ityAdirUpatvAttasyeti / na comAsvAtivAcakAdikRtapratiSThAkalpoktatva - tadAcaritatve asiddhe, taduktatva-tadAcaritatvayoH sAdhitatvAt / ____ na caite 'anityaH zabdaH prameyatvAd' ityAdivadanaikAntike / tathA 'nityaH zabdaH kRtakatvAd' ityAdivacana[vanna] viruddha ete / atha pratiSThAyA AcaritatvaM na yujyate, . "asaDheNa samAinaM jaM katyai keNaI asAvajaM / - na nivAriyamannehiM bahumaNumayameyamAyariyaM // "? 0ka0bhA0gA0 4499]] purataH kRtvA = agrato vidhAya gurutvena gRhItveti bhAvaH, viharantyapratibaddhatayA munayaH = sAdhavaH, tathA so'pi gururiva mahIpAlavadvA tairna paribhavanIyaH, tatparibhave dustarabhavadaNDaprApterityAkUtam // 9 // . zrIsiddharSigaNikRtavRttau / 1. asaDheNa samAiNNaM jaM katthai kAraNe asAvajjaM / ... ... " NivAriyamaNNehiM ya bahumaNumayametamAiNNaM // 4499 // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mohonmUlana ityAdilakSaNatvAttasyeti cet 1 na, dezakAlA''zrayatvA 'zaThasUryAsevitatvA - ss -''sevyamAnatvA-''seviSyamANatvA-'sAvadyatvA-'nyA'na (ni) vAritatvAdisaMpUrNAcaritalakSaNasyAtrApi vidyamAnatvAt / 42 - na caikadvitrAdivAritatvamAcaritakSatikAri, mAlAropaNAderapi ekadvitrAdivAritatvA'vizeSAditi / [prazasti:] na ca dRSTAnto'pyaprasiddhavizeSyatvAdidUSaNairduSTo, bauddhasya sAGkhyaM prati 'vinAzI zabda' ityAdirUpatvAttasyeti niravadyamanumAnaprIti sthitam / - zrImanto'jitadevasUrimunipAH sauvarNikAyAM puri, proktAstAtakasaMjJitena paramazrAddhena zuddhAtmanA / siddhAntoktaviviktayuktikalitaM cakrurvinA matsaraM, vAdasthAnakamAdya(Dhaya1)gadyapadavIsaMbhUSitaM zreyase // 1 // smarazara5.basu8rudrA 11GkapramANe [ 1185 ] gate'tha, samajani janaceto'mandamodapradAyi / azaThena = rAga-dveSarahitena, kAlikA''cAryAdivat pramANasthena satA samAcIrNam = _ AcaritaM yad = bhAdrapadazuddhacaturthIparyuSaNAparvavat, kutracid = dravya-kSetra - kAlAdau, " kAraNe = puSTAlambane, asAvadyaM = prakRtyA mUlottaraguNArAdhanAyA abAdhakaM, na ca = naiva nivAritam anyaiH = tathAvidhaireva tatkAlavartibhirgItArthaiH api tu bahu yathA bhavatyevamanumatametadAcIrNamucyate // 4499 // zrIkSema0 vRttau / Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAdasthAnakam idamavagatatattvaiH sUribhiH zodhanIyaM, skhalati yadiha buddhiH kasya no mAdRzasya // 2 // calanakamalasevAM mAdRzaiH prApya yasya, zrutapadamakarandasyandabindupradAtrIM / bhuvanasarasi zobhA labhyate rAjahaMsI, sa jayati municandraH zrImunIndraH kavIndraH // 3 // tadanu jayati jetA sarvavAdidvipAnAM, vinaya-nayasudRSTirdezanAnAdabhImaH / caraNa-karaNadakSo'kSobhyamUrtima'gendro,'para iva munirAjo mAnadevA''khyasUriH // 4 // yadIyavAkyA'mRtasAraNIbhiH, siktAH samantAnikhilAH samAyuH(puH) bhavyAMhipAH vRddhimaninyavRttiH, sa devabhadrA''khyagaNirvijIyAt // 5 // mohonmUlananAmakaM vAdasthAnakaM samAptamiti // Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ %%%%Song Fa Neng Zhan Lu Yan Yan Yan Yan Yan Yan Yan Yan Yan Yan Yan Yan Yan Yan ****** Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryavaryazrIajitadevasUrimImAMsitaM zvetapaTatA kriyate mayA) - vAkyArthavicAravAdasthAnakam // iha hi naiyAyikamatAnusAriNA kenacidvAdinA 'zvetapaTatA kriyate mayA' iti solluNThamukte sati tatpratipakSabhUtenAnyena nijabuddhivibhavAvabuddhasiddhasiddhAntasambandhoddhatavAkyaprabandhasambandhena tadvAkyavikuTTanArthamidamucyate - ... [samAsacarcA tathAhi - 'vetapaTatA kriyate mayA' iti vAkye zvetapaTa iti yadantaraGgaM padaM tatra katamaH samAsaH ? [1] kiM zvetazcAsau paTazceti karmadhArayaH ?, [2] zvetaH paTo yasyeti vA bahuvrIhiH ?, [3] zvetena paTena saha vartata iti sahArthatRtIyAsamAso vA ?, [4] yadvA dvitIyA-tRtIyAtatpuruSau ?, [5] Ahosvit zvetAya paTa iti caturthItatpuruSaH ?, [6] kiM vA zvetAtpaTaH zvetapaTa iti paJcamIlakSaNaH ?, [7] athavA zvetasya paTaH zvetapaTa iti SaSThIrUpaH ?, [8] uta zvete. paTa zvetapaTa iti saptamIsamAsaH ?, [9] athA'vyayIbhAva-dvigu-dvandvAH ? [1] tatra na tAvatkarmadhArayaH, yatastulyArthatAyAM tasya prAptiH / 'pade tulyAdhikaraNe vijJeyaH karmadhArayaH' [ ] iti vacanAt / na cArthatulyArthatA, yataH zvetazabdena guNaH, paTazabdena dravyamucyate; dravyaguNayoratyantaM bhedaH / 'dravyaguNa-karma-sAmAnya-vizeSa-samavAyAH' [ ] ityAditvatsiddhAntazravaNAt / [2] bahuvrIhirapyanavakAzadharmAvaguNThita eva, tulyArthatAyA abhAvAt / Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 zvetapaTatA [samavAyacarcA atha dravya-guNayoH samavAyasambandhAdekArthavRttitvamityetau syAtAm / tanna, yataH samavAyasambandhastayoH sambandha(ndha)vidhatte kimarthAtmA ? anarthAtmA vA ? tatra yadyarthAtmA tadA padArthAntaratvA'vizeSAttasyApyanyaH sambandhakArakazcintanIyaH / 'samavAyAntarAditi cet ? tasyApi tadrUpatvAdanyaH tatkArakazcintya ityevaM niravadhyanavasthAvyavasthA sthairyamApanIpota / atha anarthAtmA, tadA tasyArthakriyAkAritvatattvaM pratyasamarthatvaM, anyathA gaganAravindaM sambandhasiddhisaudhamadhyAdhyAsanasamarthaM syAt, anarthA''tmatvA'vizeSAt / kiJca, samavAyo guNa-dravyayoH sambandhavidhi vidhatte kiM tayoratatsvabhAvayoH tatsvabhAvayorvA ? yadyAyaH pakSaH tadA'sambaddhasvarUpayovindhya - himavatorasau ghaTanAM pratyaTATayeta / atha tatsvabhAvayoH sambandhamasAvAtanotIti, tathA sati tayoH svataH] eva sambandhasiddheH kimanenA'jAgalAgrAvalambistanayugalakalpenAntargaDunA parikalpitena ? ityataH samavAyasya svayameva duHsthitAvasthAnatvAnna tadvalena guNadravyayorekArthavRttitvaM tadabhAvAcca karmadhAraya-bahuvrIhI bhavetAmiti / [3] nApi sahArthatRtIyAsamAsaH, sahArthatRtIyAsamAsasya 'saha dazabhiH putraiH bhAraM vahati gardabhI' ityAdivat pratiSiddhatvAt / [4] dvitIyA-karaNatRtIyAsamAsayoraghaTanaiva, dvitIyAyAH sakarmakadhAtvayogAt, tRtIyAyAzca tantvAdibhireva paTasyotpatteH zvetalakSaNaguNasya paTaM prati sAdha 1. ajAgalastananyAyaH - yathA ajAyAzchAgyA gale = kaNThe stanau = stanAkArau mAMsavikArau niSprayojanau staH, tathA prakRte'pi / uktaJca vasiSThasiddhAnte - "calasaMskRtatigmAMzoH saMkrame yaH susaGkramaH / ajAgalastana iva rAzisaGkrAntirucyate // " iti / - bhuvanezalaukikanyAyasahasrI / Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAkyArthavicAra. katamatvA'bhAvAttaprAptirevetyetattatpuruSo na saMgatimaGgata iti / [1] nApi sampradAnacaturthIsamAso, 'yasmai ditsA rocate dhArayate vA tatsampradAnam' [ ] ityAdilakSaNA'yogena tadaprApteH / [6] zvetatAtpaTaH zvetapaTaH paMcamIlakSaNazcet ? na, yataH zvetAd guNAt paTalakSaNadravyasyotpattirityAdyarthaH syAt, na cAsau yuktiyuktaH, "davvappabhavA ya guNA na guNappabhavAI davvAI' [Avazyakaniyukti gA0 793] iti vcnaat| [7] SaSThIsamAsavArtA tu durApAstAvakAzaiva / yataH sambandhe sati SaSThI bhavati, sambandhazca tAdAtmyalakSaNastadutpattilakSaNo vA / __[sambandhacarcA tatra na tAvattAdAtmyalakSaNaH, yatastadAtmano bhAvastAdAtmyam, taccet tadA . zvetaguNo vA paTo vA myAna dvayam 'yadyato'vyatiriktaM tattadeva' [ ] iti vacanAt / yathA ghaTA'vyatiricyamAnaM rUpaM ghaTa eveti / / kiJca, viruddhadharmAdhyAsAt kAraNabhedAcca tayorbheda eva / tathAhi - guNA anuvRttidharmANo dravyAzrayiNazva, 'dravyAzrayA nirguNA gu(gu)NAH' tatvArtha sU0 5. 40] iti vacanAt / dravyaM punaranuvRttirUpameva guNAzrayabhUtaJca iti viruddhadharma 1. uppajjati vayaMti ya pariNammati ya guNA Na davAI / ..davvappabhavA ya guNA Na guNappabhavAiM davAI // 791 // ..., kiJca - 'davvappabhavA ya guNA na' dravyAt prabhavo yeSAM te dravyaprabhavAH, cazabdo yuktyantarasamuccaye, guNA na bhavanti, tathA guNaprabhavANi dravyANi, naiveti vartate, ato na kAraNatvaM nApi kAryatvaM dravyANAmityabhAvaH, sataH kAryakAraNarUpatvAt, athavA dravyaprabhavAzca guNA na, kintu guNaprabhavANi dravyANi, pratItyasamutpAdopajAtaguNasamudaye dravyopacArAt, tasmAd guNaH sAmAyikamiti gAthArthaH // 793 / / - zrIharibhadraprikRtavRttau // Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvetapaTatA 48 . tvam / tathA guNAnAM dravyaM kAraNaM, dravyaprabhavatvAtteSAm, paTAdidravyasya tu tantusaMyogAdayo nimittamiti kAraNabhedazca / ataH kathaM tAdAtmyametayoriti / nApyanayoH tadutpattilakSaNaH sambandho ghaTAkoTisaMTaMkamATIkate / kutaH ? yatastanvAdibhyaH paTasyotpattestantvAdibhiH saha paTasya tadutpattisambandho yujyate, zvetaguNAt paTasyAtronmajjanAniSTestu tvanmate prastutasambandhasyApyabhAvaH / samavAyastu prAgeva nirasta iti SaSThIsamAsA'ghaTanA / / [8] guNAnAmAdhArarUpatvAdatra dravyasyaiva tadrUpatvAditareSAM tvAdheyatvaM dravyAzrayatvAdguNAnAM, zvete paTa ityAdhArAdheyabhAvasya vaiparItyApatteH saptamIsiddhayasiddhau asiddhiH saptamIvigrahasyApi / kiJca, SaSThImuktA dvitIyAdyAH saptamIparyantAH sarvA api vibhaktayaH kriyAmapekSya pravarttante, kArakatvena kriyAnimittattvAt "kriyAnimittaM kArakam' [ ] iti vacanAta, tatsApekSatve cA'sAmarthyama, samarthapadAnAM ca samAsaH, 'samarthaH padavidhiH' [pA0 vyA0 3/2/1] itisUtrAt / ato'tra yadA kriyAnirapekSatA tadA etA vibhaktaya eva na santi, vibhaktayazcet tadA sApekSatA, tasyAM ca na samAsa; ityekaM sandhitsato niyamAdanyatpracyavate' ityato'pyatra dvitIyAyAH samAsA na pravartante iti / .. . [9] avyayIbhAva-dvigusamAsayostatrAvyaya-digvAcakapadayorasattvAdasattaiva tayoH / tathA dvandvaH 'zvetazca paTazca zvetapaTau tayorbhAva' ityevaM ca 'zvetatA paTatA ca kriyate mayA' iti padaghaTanA syAt, na ceyaM tatkAle yujyate / zvetatAyAH zvetaguNAdeva, paTatAyAHkuvindAdibhya eva bhAvAt na tvayA te vidhAtuM zakyate / vakSa(kSya)mANa1. ekaM sandhitsato'paraM pracyavata iti nyAyaH / yathaikakAMsyapAtrA'vayavAdi sandhAtumicchato'paraM tadatyantAnalasaMyogAdeH pracyavate tathA 'mRtyoH sa mRtyumApnoti ya iha nAneva pazyati' ityAdivAkyato'bhedavaMca:prAmANyasAdhane pravRttAnAM vaiSNavaM zaivamityAdipurANasaMjJAbhedAt 'caturbhirbhagavAnviSNurvAbhyAM brahmA tathA raviH, aSTAdazapurANeSu ziSTaistu bhagavAJchivaH // " ityAdiprabhAsAdivacanAca- prakRtanyAyaviSayatvaM durvAramiti bhedavAdino vadantIti / __* bhuvaneza / Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAkyArthavicAra yuktezca tayoH kenApi kartumazakyatvAca / ato dvandvo'pi dvandvabhayeneva na bhavitumusahate / __ [triMzadavikalpaiH sAmAnyacarcA bhavatu vA kazcidatra samAsaH, paraM yo'yaM 'zvetapaTatA' ityatra 'tA' pratyayaH sa 'tattvau bhAve' [ ] ityanena bhAve bhavati / bhAvo hi sAmAnyaM, tacca kiM 'vyaktigataM vyaktyantarAlagataM vA ? vyaktigatamapi kiM 'vyaktiSu samAnarUpAsu varttate ? 'asamAnarUpAsu vA ? samAnarUpAsvapi vartamAnaM "kimekam anekaM vA ? ekamapi "sAvayavaM 'niravayava vA ? sAvayavamapi kiM vyaktiSu 'sAmastyena vartate / ekadezena vA ? sAmastyenApi vartamAnaM kiM nityam 12anityaM vA ? nityamapi vyaktyA sahotpattidharmakaM "anutpattidharmakaM vA ? utpattidharmakamapi nUtanavyaktyutpattideze "tadAsIdvA na vA ? tatra vartamAnamapi "dRzyam "adRzyaM vA ? dRzyamapi pramANena "grAhya magrAhyaM vA ? pramANenApi kiM adhyakSeNa 22anumAnena vA ? pratyakSeNApi kiM 2 svakIyena "parakIyena vA ? svakIyenApi kiM 25vyaktyAtmakaM vA pratIyate vyaktyanAtmakaM vA ? vyaktyAtmakatve vya-ktiM(kti)nAze tasya nAzo "anAzo vA ? nAzo'pi tasya "tatsvabhAvasya "atatsvabhAvasya vA ? iti triMzad vikalpAH / tatra vyaktigataM vyaktyantarAlagataM vetyatra na tAvadvayaktyantarAlagatam, tadatasale tadanupalabdhaH / 'vyaktigataM cet tadA kiM tAsu samAnarUpAsu varttate'samAnarUpAsu vA ? 'tatra yadyasamAnarUpAsu tadA yathA vRkSatvaM limba-kadambAbakAzvattha-kapityAdiSu varttate tathA DoMgarAdiSvapi varteta / "samAnarUpAsviti cet tadA samAnarUpaM kiM tAsAM sAmAnyasambandhAt svata eva vA ? yadi sAmAnyasambandhAt tadA sA(sa)mAnAnAM bhAvaH sAmAnyaM, na yAvatsamAnarUpatA na tAvatsAmAnyaM na yAvatsAmAnyaM na tAvatsamAnarUpateti vyktmitretraashrydossH| sAmAnyAntarAt iti cet ? tadapi sAmAnyaM kathaM tAsu varttate samAnarUpAsu asamAnarUpAsu vA ? ityAdyAvartanena cakrakadoSaH / svata eva cettadA kimanartha Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvetapaTatA. kasAmAnyaparikalpanena ? tatkAryasya svata eva siddhatvAt / samAnarUpAsvapi varttamAnaM kiM ekamanekaM vA ? ' tatra na tAvadanekaM tvatsiddhAntakSatiprasaMgAt / 'nApyekam ekasya sarvavyaktivyApakatvA'yogAt / athAkAzavattadekamapi vyApakaM bhaviSyati - evaM tarhi tat sAvayavaM nirayavaM vA ? 'niravayavaM cet tadAnekAsu vyaktiSu kathaM varttate ? atha sAvayavaM tadA'bhyugapa (paga) tarAddhAntakSatiH / kiJca, tatsAvayavaM sad vyaktiSu sAmastyena varttate ekadezena vA ? "yadyekadezena tadA mAtRdavarakanyAyena tasya varttanAt vyaktInAM sAMzatvAcca yatra vyaktyaMze tallagnaM tatraiva samAnarUpatA nAnyatra / 'atha sAmastyena tadA prativyakti parisamAptatayA vyaktivattasyApi bahutvaprasaGgaH / sAmastyenApi varttamAnaM nityamanityaM vA ? na tAvadanityaM, naiyAyikaistathA ( ?sya ) nityatvenAbhyupagamAt / nityaM cet ? tadA tadapi svasvarUpapratIterajanakaM janakaM vA ? ajanakaM cet ? tadA kharaviSA(Na) kalpatvAt ' kiM tatparikalpanena ? atha janakaM tadA nityasyAvicalitarUpa. tvAt sarvadezakAleSu svapratItiM prati pratipAdanapratyalatAM pratipadyeta / na caitad dRSTamiSTaM vA / nityamapi vyaktyA sahotpattidharmakaM anutpattidharmakaM vA ? " anutpattidharmakaM cettadA navInavyaktyutpAde anutpannaM sat kathaM svaM svarUpamAdarzayati ? 13 utpattidharmakaM cettadA sakriyaM niSkriyaM vA ? sakriyaM cettadA purAtanavyakteH parityAgena nUtanavyaktinitambinImukhaM cumbayati aparityAgena vA ? tatra na parityAgena, pUrvavyakterniH sAmAnyaprasaGgAt / athA'parityAgena tadA sakriyatve'pi nAnekavyaktyAliGgana(naM) cAruvicAragauravaM sahate, niravaya [va] tvAttasya / 50 utpattidharmakamapi nUtanavyaktyutpattideze AsIdvA na vA ? " nAsIttadA nUtanavyakteH kutaH samAnatA ? sAmAnyAt iti cet nanu tatra sAmAnyaM nAsti / purAtanavyakteH samAgatya tattayA saha sambandhabandhurabandhubhAvamanubhavati iti 1. kharIviSANanyAyaH asadvastusambhAvanavivakSAyAmayaM pracaratIti spaSTaH / - bhuvaneza0 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAkyArthavicAra tatra cokta eva doSaH / 15athAsIditi pakSaH tarhi tad dRzyamadRzyaM vA ? "adRzyaM cettadA'dRzyasya pratItiH zapathazatairapi duHzakA zraddhAtum / "dRzyaM cettadA kimiti na nirAdInavasphAravisphAritanayanayugalapathama[va]tarati ? kiM ca dRzyamapi pramANena grAhyamagrAhyaM vA ? 2degagrAhyatve SaSThabhUtatulyataivAsya / atha pramANena grAhyaM tenApi kimadhyakSenAnumAnena vA ? tatra nAnumAnena, yato 'liGgagrahaNaM(Na) - sambandhasmaraNapUrvakaM liGgini jJAnamanumAnam,'[ ] liGgaM ca dvidhA, kArya-svabhAvabhedAt, yathA hutabhuk - zabdayoH dhUma-kRtakatve / na caitayorekamapyatra vidyate'to'nupalabdhirUpatRtIyahetugocaratvAt asadUpataiva tasyoktA syAt / atha pratyakSeNa, tenApi kiM svakIyena parakIyena vA ? na tAvatvarakIyena, yatastenApi kiM yogipratyakSeNa itaspratyakSeNa vA ? na tAvadyogipratyakSeNa, yogipratyakSasya bhavato durlakSatvAt / yataH - "tajjJAnaM jJeyavijJAnazUnyaistallakSyate katham ?" . [lokavArtika 1-1-2, 134.] itarajanapratyakSeNa cettadapi na, yataH kRtaprayatnairasmAbhirapi na pratIyate, apratItamapi tvamasmAn haThAt pratyAyasIti kiM rAjJAmAjJA ? 2 svakIyapratyakSeNApi pratIyamAnaM vyaktyAtmakaM vA pratIyate vyaktyanAtmakaM vA ? ... 26tatra na vyaktyanAtmakaM, vyaktizUnyadeze laDatthitkakAyamAnasya tasyAnupalabdhaH / "vyaktyAtmakatve vyaktaya eva tAH na sAmAnyam / vyaktyAtmakatve'pi vyaktinAze tasya nAzo'nAzo vA ? "anAzazcet tadA vyaktinAze yadi tanna naSTaM tadA viruddhadharmAdhyAsastato bheda evoktaH syAt nA'bhedaH / atha tasya nAza iti pakSastathA sati svasiddhAntavirodhavyAghrAghrAtatvAjjIvitumapi notsahate, ataH kimasmAkaM matamAraNena ? nAzo'pi tasya tatsvabhAvasya [atsvabhAvasya] vA ? "na tAvadatatsvabhAvasya hetuzatenApi andhopalasyeva jAtyasphaTikatAyA nAzasya kRtaprayatnairapi kartumazakyatvAt / atha tatsvabhAvasyeti pakSaH tathA sati Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 tvamapi asmatpakSaparivarttIti kiM svagRhe vivAdena ? evaM ca sati yathA yathA sAmAnyaM vicAryate tathA tathA na sattAmapi bibha rttIti / asat sanna mayA yuktiM vinA zraddhAtuM zakyate / yataH - zvetapaTatA "AdarzapratibimbitAM pratidinAM sarvo'pi yoSijjano, vAmAM dakSa (kSiNataH kapolaphalake patrAvalIM pazyati / jJAnaM sAMzayikaM manAgapi na tatkiMtUktatattvArthayA, yuktyA yanna ghaTAmupaiti tadahaM dRSTvApi na zraddhadhe / / [pramANavinizvaye ] ataH sAmAnyAbhAvAdbhAvAbhAvastadabhAvAcca 'tA' pratyayo'tra na yujyata iti / [karmatvA'yogacarcA] kiJca bhavatu vA'yaM tApratyayastathApi kriyate nirvartyate vikriyate vA mayA kartretyarthaH syAt / yadi syAt tadA ko doSa iti cet ? sakarma - kakriyAkartRbhyAM zvetapaTatAyA: sambandha eva na ghaTate, yaH 'zvetapaTatA' ityatra tApratyayena bhAvaH parAparanityasAmAnyarUpo'bhidhIyate / nityasya ca karaNaM nirvarttanarUpaM vikArarUpaM vA, tacca dvayamapi na ghaTate, yato nirvarttanamasataH karaNaM, prastutabhAvasya vidhAnaM zaMkhadhavalanatulyameva, na tatra prekSAvanta AdaraM kurvate, prekSAvattAkSateH / nApi bhAvasya vikArarUpaM karaNaM, yatastattato bhinnamabhinnaM vA vidhI - yate ? bhinnavidhAne bhAvasya na kiJcitkRtam, na hi devadattAdihastavikarttane yajJadattasya kiJcitsampadyate / abhinnavidhAne sa eva bhAvaH karaNIyaH syAt, tatkaraNe tasyApyanityatvaprasaGgo 'yatkRtakaM tadanityam' [ ] iti vacanAt / 1 1 = = evaM ca zvetapaTatAyAH kathamapi karmatvAyogAt 'daza dADimAni SaDapUpA' [pA0 vyA0 1-1-1 sUtrasya 9 2tamavArttikasya mahAbhASye ] ityAdivAkyavanna kAcitpadaghaTanetyasambaddhavAkyapratipAdane ca bhavataH pUrvAparyaparyAlocanahAniriti / Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAkyArthavicAra 53 [prazasti:] zrImanto'jitadevasUrimunipAH zrIlATadezAntare, khyAte [tu?] 'tuDakezvare puravare kasyApi sUreH puraH / prAvINyAtizayasya sUcakamidaM modapradaM cetaso, vAdasthAnakamAzu durjanajanAhaMkArahacakrire ||ch|| // maGgalaM mahAzrI: // kalyANamastu / Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pariziSTa - ) mohonmUlana - vAdasthAnakanikTisAkSipAThAnAmakArAdikramaH patrAGkaH gAthAdyAdyapadam acchi-nilADa-saMdhisu [pratiSThAkalpe] asaDheNa samAinnaM [bRhatkalpabhASye gA0 4499] arahaMtaceiyANaM [AvazyakeSu] . arahaMtapaiTThAe [vR. ka. bhASye gAthA 1776] aha kahavi biMbasippI [ ] . aha tipayAhiNapujvaM [paJcAzakeSu 2/29]. ahivAsaNavelAe [ ] AyariyagilANANaM [oghaniryuktau gA0 351] AyariyaThANajogo [ ] emeva ya sannINa vi [vR0ka bhASye gA0 1792] aMgAramahago iva [paJcAzakeSu 6/13] kAUNa pANavittiM [sthAnakeSu] gamaNaM ceiharANaM [nizIthabhASye gA0 5756] guruNo vi nAhigaraNaM [paJcAzakeSu 2/32] cauvIsa jiNiMdaha [stavane] ceiyapUyA-rAyAnimaMtaNaM [vR0ka bhASye gA0 1790] 26/31 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caityAyatanaprasthApanAni [ prazamaratau kA0 305 ] coyaga jiNakAlaMmi [bR0ka0 bhASye gA0 1768 ] chajjIvakAyasaMjamu [AvazyakaniryuktibhASye gA0 193] jaha tumbhe tahamhe [ uttarAdhyayananiryuktau gA0 308, anuyogadvAreSu gA0 121] jiNabhavaNa - biMbaThAvaNa [ paJcAzakeSu 6 / 3] jaM iMdakheDakhittaM [ .], jaM ca cadhA viNao [paJcAzakeSu 6 / 37] jaM vA purao kAuM [upadezamAlAyAm gA09] ThavaNA maMgalagapubbA [stavaparijJAyAM gA024 ] tattha uppAyapavvaya [ bhagavatyAM 13/6 ] tattha bahumajjhadeze [ damayantyAm ] tAhe loguttamANaM pAeMsu [ to ise patte [ pratiSThAkalpe ] 1 dijjA davaM goya (u)laM [ sthAnakeSu gA0 38 ] divase phAsuyakusumAI [damayantyAm] na paTThA tassa kayA [stavane] nami-vinamikulAnvayibhi: [ stavane] navi atthi navi ya hohI [ uttarA0 niryuktau gA0 309, anuyogadvAreSu gA0 122] nissakaDamanissakaDe [vR0ka0 bhASye gA0 1804 ] nhAo vittio [ 1 paTTavaNaM karei [bR0ka0 bhA0gA0 1792 cUNa] 55 4/25 29 36 13 4/25 17 23 40 40 27 1 23/24 16 8 8 13 38 20 5/26/26/33 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paiTTavijjA lahuM ceva [paJcAzakeSu 7/43] paiTThANaM karei [vR0ka0bhA0 gA01792 vizeSacUrNI] paDimAu tattha tesiM [kalyANakaprakaraNe] paDilehaNa-nikkhamaNe [vR.ka.bhASye gA0 1658] pariharaNA-aNujANe [vR0ka bhASye gA0 1659]. picchae rayaNiviramaMmi [ ] bharaho thuNai [kalyANakaprakaraNe] ritthaM vatthaM kaMsAiyaM [ ] rUpyakaccolakasthena [pratiSThAkalpe] vijjAharehiM jugAi [kathAkoze gA02vRttau] vidyAdharANAmavatAraNAya [upamitabhavaprapaJcAyAm] .. visajjiyA ya teNaM [nizIthabhASye gA0 5756 .... bR0ka0 bhASye gA0 3287] ' visesao tattha [bhagavatyAm] vihivayaNaM ca pamANaM zakrAvatAre ekaM [bhuvanasundaryAm] .. sa eSa RSabhajino [tilakamaJjaryAm] . saccai subvai narayagao [ ] saddhAbuDDI raNNo [vR0ka bhASye gA0 1711] sAmAyArI puNaravi [bR0ka bhASye gA0 1657] sAhU ya davvadevo [paJcAzakeSu 6/11] 3 . Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 2 mohonmUlanavAdasthAnakanirdiSTagranthanAmAni Avazyaka upamiti / upamita kathAkoza kalpa granthanAmAni kalyANakaprakaraNa gozAlakazata [bhagavatyAm ] cUrNi [ kalpasya ] tilakamaJjarI damayantI nizItha paJcAzaka . pratiSThAkalpa prazamarati bhagavatI bhASya bhuvanasundarI. . mohonmUlana veMda vAdasthAnaka sAmAcArI sUtra stavana sthavirAvalikA sthAnaka EN * } patrAGkaH 6, 23, 25, 35, 36, 37 1, 3, 10, 14 1, 9 1, 4, 25, 26, 27, 34 3, 9 10 4, 26, 27, 29, 30 1, 2, 8 10, 16, 20, 37 15, 25, 34 15, 21, 25 16, 20, 41 1, 4, 15, 25 10, 19, 27 27 1, dw 1, 11 Q.1 5, 3, .15, 57 3, 9 1 9 42 24/25 26, 27 1, 3, 9 15 1, 2, 8 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pariziSTa-3) mohonmUlanavAdasthAnakanirdiSTanyAyAdayaH nyAyAdayaH patrAGka: 1 asmAbhirasmin saMvatsare mAsi vA putrasya putrikAyA vA vivAhaH kRtaH 2 kiM kAkairbhakSitaH 3 gardabhIkSIratulyam 4 guDaluSakAndhaka iva guDam 5 ghoTakapucchaM kalhoTake yokSyasi 6 tadasiddhaM yadasiddhena sAdhyate 7 dakSiNena cakSuSA pazyatItyukte vAmena na pazyati 8 na mama kiJcit kSIyate 9 mAtA me vandhyA pitA me kumArabrahmacArI 10 yUkAbhayena zATakaparityAgaH 11 sarpiSi raktasya viraktasya vA jalAdidarzane'pi sarpiviSaya evAbhiprAyo jAyate Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-4 mohonmUlanavAdasthAnakanirdiSTavizeSanAmAni nAma patrAGkaH nAma patrAGkaH ajitadeva atimuktaka Adijina AnandasAdhu AryasamudrAcArya 42 draupadI 15 nami 1 narmadAsundarI 10 pAdaliptAcArya 15 paulomI 8 prabhAvatI 9, 15, 41. bAhubali bharata 21 bharaha 39 maNiprabha 10 mAnadeva 27 mAsatusa .8 municandra 35 yugAdideva 2 lakSmI umAsvAtivAcaka RSabhajina aMmAramaga . kAlikAcArya gozAlaka camara jayantaH jIvantasvAminI jugAideva tAtaka damayantI devabhadra 7, 15, 35 vikrama vidyAdharanAyakAcArya vinami Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRSabha vaira vairasvAmin zaka zakra saccai nAma aTThAvaya aSTApada karNATa kalyANanagara kAzahada takSazilA bhillamAla marusthala mahuranayarI mahurAnayarI 9 samprati 39 suvarNakAradeva 39 sUryAbhadeva 39 saMtijiNa 2 haribhadrasUri grAma - nagara - parvatAdisthAnanAmAniM patrAGkaH nAma Q.1 3 mAlava 7, 35, 36 medapATa 37 mlecchadeza . 34 lATa 39 vItabhayapura 6, 35 vaitADhya 39 zakrAvatAra 37 | zrImAla 33 | satyapura 33 | sopAraka sauvarNikA .34 7, 35 15 . 17 patrAGkaH 37 37 .6 38 6, 35 35 3 37 .39 39 42 61 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. pariziSTa - 1 'zvetapaTatA.' vAdasthAnakanirdiSTa sAkSipAThAnAmakArAdikramaH patrAGkaH . gAthAyAyapadam AdarzaprativimbitAM kriyAnimittaM tajjJAnaM tattvI bhAve dabbapa(ppa)bhavA dazadADimAni dravyaguNa dravyAzrayA: pade tulyAdhikaraNe yatkRtakaM yadyato yasmai ditsA liGgagrahaNa .. samarthaH / pariziSTa - 2 'zvetapaTatA0' vAdasthAnakanirdiSTanyAyAdayaH 1. ajAgalAmAvalambistanayugalakalpa 2. ekaM sandhitsato niyamAdanyAcyavate 3. kharaviSANaM(Na)kalpa 4. mAtRdavarakanyAya Page #99 -------------------------------------------------------------------------- Page #100 -------------------------------------------------------------------------- _