Book Title: Karmsar
Author(s): Chandrahas Trivedi
Publisher: Gurjar Agency
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005706/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmasAra -caMdrahAsa trivedI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kasAra caMdrahAsa trivedI : mukhya vikretA : gUrjara ejansI ratanapoLanAkA, gAMdhI mArga, amadAvAda-380 001 phona : 22144663, 22149660 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ KARMSAAR by Chandrahas Trivedi karmasAra (c) lekhaka : caMdrahAsa trivedI prathama AvRtti : 2011 pRSTha saMkhyA : 80 kiMmata rU. 50-00 , : prakAzaka : caMdrahAsa trivedI "suhAsa', 64, jainanagara, amadAvAda-380 007 phona : 26620610 : vikretA : gUrjara graMtharatna kAryAlaya ratanapoLa nAkA, gAMdhI roDa, amadAvAda-380 001 phona : 22144663 navabhArata sAhitya maMdira jaina derAsara pAse, gAMdhI roDa, amadAvAda-380 001 phona : 22139253 navabhArata sAhitya maMdira 134, prinsesa sTrITa, muMbaI-400 002 phona : 22017ra13 .: mudraka : caMdrikA prinTarI mirajApura roDa, amadAvAda-380 001 : Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa mArAM dharmapatnI zrImatI sumitrA trivedIne jemaNe mArA AtmAnA hitanI ciMtA karIne mane jaina dharmano paricaya karAvyo caMdrahAsa trivedI Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhakano paricaya I. sa. 1930mAM kapaDavaMjamAM janma. arthazAstra ane rAjakAraNanA viSayo sAthe mAsTara DigrI laIne amadAvAda ane muMbaInI kaoNlejomAM adhyApana kArya karyuM. lagabhaga pAMca varSa sudhI dilhImAM oNla inDiyA reDiyo uparathI samAcAra ApyA ane be varSa sudhI muMbaI reDiyo sTezana uparathI paradezamAM vasatAM bhAratIya bhAI-baheno mATe samAcAra ApatA rahyA. jIvananA uttara kALamAM pacIsa varSa sudhI mULa briTiza kaMpanI maeNnana DaMkarli eNnDa kuM.mAM rIjIyonala maeNnejaranA ucca pada upara rahyA ane tyAMthI nivRtta thayA. jIva-jagata ane Izvara vize jANavAnI adamya jhaMkhanAne kAraNe vidha vidha dharmono abhyAsa karatA rahelA ane jevA nivRtta thayA ke turata ja sAhityasarjana tarapha vaLyA. sAhitya taraphanI sadAyanI aMbhiruci tethI saMskRta, gujarAtI ane aMgrejI sAhityanuM ThIka ThIka parizIlana karyuM. jIvananAM sATha varSa pachI lakhavA mAMDyuM. chatAMya Aja sudhImAM temanAM trIsa upara pustako prasiddha thayAM che. temaNe dharma upara to lakhyuM ja, paNa sAhityanAM vidha vidha svarUpone sparzIne paNa ghaNuM lakhyuM che. temaNe navalakathAo lakhI, AtmakathA lakhI, TUMkI vArtAo lakhI ane hAsyaviSayaka pustako paNa lakhyAM. tanAva' jevA manovaijJAnika viSaya upara lakhyuM to 'mRtyu' jevA gahana viSaya upara paNa lakhyuM. 'karmavAdanAM rahasyo' nAmanuM temanuM pustaka ghaNuM vakhaNAyuM ane tenI che. AvRttio prasiddha thaI. chellAM paMdara-vIsa varSathI teo gujarAta samAcAranI 'agama nigama'nI pUrtinA "dharmaloka'mAM ciMtanAtmaka lekho 'vimarza' zIrSaka heThaLa lakhe che. - gujarAtI sAhitya pariSada taraphathI mAnavatAlakSI sAhitya mATenuM pAritoSika temanA 'pArakI bhUmi para ghara' pustaka mATe ApavAmAM Avela che. hyumana sosAyaTI oNpha inDiyA taraphathI temane temanI sattvazIla navalakathA 'sImAnI pele pAra' mATe kanaiyAlAla mANekalAla munazI eNvaoNrDa ApavAmAM Avela che. maulika ciMtananA patha upara Aje paNa temanI kalama AgaLa vadhI rahI che. karmasAra Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAstAvika svastha-zAMta ane sukhI jIvanano mArga vicArazIla vyaktine ghaNI vAra manamAM evo prazna thAya che ke je loko anAcAro karatA hoya che - bhraSTAcAramAM gaLADUba hoya che chatAMya teo mojathI jIve che ane temane kema kaMI sahana karavuM paDatuM nathI? to bIjI bAju prAmANikatAthI mahenata karIne gujarAna calAvanArA lokone badhI bAjuthI kema veThavuM paDatuM hoya che? saMsAramAM dekhAtI A viSamatA joIne ghaNI vAra mANasanI karmanA siddhAMtamAMthI zraddhA UThI jAya che. duniyAmAM dekhAtI A viSamatAnA mULamAM je te vyakitanAM pUrvajanmanAM karma rahela hoya che paNa ApaNane karmanI gati-vidhinI khabara na hovAne kAraNe ApaNane viSamatA lAge che. sAmAnya rIte kareluM karma viphaLa thatuM nathI, paNa tene pAkavA mATe - teno prabhAva batAvavA mATe samaya joIto hoya che. A vAta ApaNe cUkI jaIe chIe tene kAraNe A viSamatA dekhAya che ane karmanI vAtamAM ApaNane zraddhA rahetI nathI. Avo ja bIjo eka prazna vicArazIla vyaktine mUMjhave che ke saMsAramAM janmanAra dareka bALaka vacce ATalI badhI taratamatA-taphAvata kema pravarte che? koI bALaka rUpALuM ane ghATIluM thAya ane koI bALaka ghATaghUTa vagaranuM janme. koI buddhizALI thAya to koInAmAM sAmAnya buddhino paNa abhAva hoya. koI rAyane ghare janme to koI raMkane ghare bojArUpa banIne avatare. eka mATe jIvanamAM badhI tako sulabha to bIjA mATe koI taka ja nahIM. A mATe paNa karma ja javAbadAra che. paNa koIne zaMkA thAya ke janmatA pahelAM bALake evAM karma kyAre kya? pratyeka navajAta bALakano janma potAnA pUrvajanmonAM karmane kAraNe ja thAya che ane te pramANe ja tene nyAta-jata-kuTuMba-rUpa-raMgasvabhAva vagere maLe che. karmasAra, Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aje ApaNe je chIe te kaMI eka ja janmanA kAraNe nathI paNa tenI pAchaLa aneka janmonAM karma rahelAM hoya che. je karmane kAraNe ApaNane jIvanamAM sukha-duHkha-AzA-nirAzA saphaLatA-niSphaLatA ItyAdi maLe che te karma kevI rIte baMdhAya che, te kyAre udayamAM Ave che ane teno prabhAva batAve che tenuM vijJAna che. tenI jo ApaNane jANakArI hoya to ApaNe jIvananuM evI rIte ghaDatara karI zakIe ke ApaNane prAyaH sukha-zAMti ja rahe. koIne ema vicAra Ave ke jIvanamAM zuM badhuM karmanA hAthamAM ja che ane ApaNA hAthamAM kaMI nathI? nA, evuM nathI. jIvana eTale pUrvakRta karma dvArA nirmANa thayela prArabdha ane A janmanA puruSArtha vaccenA saMgharSanI vAta. emAM kyAreka prArabdha upara AvI jAya ane kyAreka puruSArtha. vAstavikatAmAM karma e paramANunI jaDa sattA che ane puruSArtha karanAra caitanya sattA che. jo mANasa karmanA viSayane jANIne - samajIne samyaka puruSArtha kare to te karmano parAvabha karI zake. keTalAkane prazna thAya che ke zuM karelAM karma bhogavyA vinA chUTako ja na thAya? sAmAnya rIte ema kahI zakAya, paNa karmano bhogavaTo karyA vinA bacI javAnA upAyo paNa che. vaLI baMdhAyelA karmamAM pheraphAra paNa karI zakAya che. tenI asarone ochI vattI paNa karI zakAya che. paNa A mATe viSayanI jANakArInI AvazyaktA rahe che. tema chatAMya keTalAMya karmo bhogavyA vinA chUTako ja nathI hoto. to te samaye karmane kevI rIte vedavuM-bhogavI levuM enuM paNa vijJAna che. jo karma bhogavatAM na AvaDe to karmanI paraMparA sarjAya. mAMDa thoDAMka karma chUTyAM hoya tyAM vaLI navAM keTalAMya baMdhAI gayAM hoya. Amane Ama ja mANasa janmojanma karmanI jALamAM phasAto ja rahe che. vaLI e paNa jANavAnI jarUra che ke duniyAmAM je kaMI bane che te badhuM karmane kAraNe nathI banatuM hotuM. kudaratI honArato, akasmAto, evI keTalIya vAto che ke jemAM karmanuM kaMI khAsa nIpajatuM nathI. karma e prabaLa sattA che. chatAMya te sarva sattAdhIza nathI. saMsAramAM karma sivAyanI sattAonuM paNa astitva che je manuSyanA jIvanane prabhAvita kare che. tenI carcA paNa A pustakamAM karavAmAM AvI che. - karmasAra Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNe tyAM karma vize keTalIka bAbatomAM ghaNI gerasamaja pravarte che. jene kAraNe mANasa gumarAha banI jAya che. A vAtamAM vAstavikatA zuM che tenI vaijJAnika carcA eka prakaraNamAM karIne bhramanuM nirasana karavA prayAsa karyo che. ApaNo sakaLa saMsAra karmane kAraNe che. jo svastha-zAMta ane sukhI jIvana jIvavuM hoya to karmathI bacIne rahevuM joIe. karmathI bacavA mATe karmanA viSayanI sAcI jANakArI joIe je vAcakane karmacAramAMthI maLI raheze. jo ke jIvananuM aMtima lakSya to karmarahita avasthA che. eTale chellA prakaraNamAM tenI paNa thoDIka carcA karIne pustakanuM samApana karyuM che. A pustaka jIvAtmAnA Aloka ane paraloka baMnene sudhArI levAmAM sahAyarUpa nIvaDaze evI mane zraddhA che. karma jevA gahana ane jaTila viSayane huM saraLatAthI sparzI zakyo chuM tenuM eka kAraNa ke karmane samajAvavA meM je siddhAMtano Azraya lIdho che te jaina karmagraMthomAMthI lIdhela che je viziSTa ane vaijJAnika che. vaLI vidha vidha dharmadhArAono mAro abhyAsa paNa temAM madadarUpa thaI paDyo che. A nAnakaDA pustakamAM meM karmanA vistRta viSayane samAvI lIdho che. chatAMya tenI agatyanI koI vAta chUTI gaI nathI ema huM vizvAsapUrvaka kahI zakuM tema chuM. mane khAtarI che ke vAcakane tenAM manamAM UThatA karma vizenA dareka praznanuM samAdhAna 'karmasAramAMthI maLI raheze ane karma vizenI keTalIka bhrAmaka mAnyatAonuM nirasana thaze. karmacAra'nA vAcana pachI vAcakanA jIvanamAM kaMI parivartana thaze to huM mArA prayAsane sArthaka gaNIza. 'suhAsa 64, jainanagara amadAvAda-380 07 phona : 26620610 - caMdrahAsa trivedI tA.28-10-2011 karmasAra Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA 1. karmane kAraNe 2. bhavAMtaramAM.......... 3. paMcama gati prati 4. karmabaMdha kevI rIte? 5. karmanA cAra baMdha 6. vipAkodaya ane pradezodaya......... 7. karma sAthe ramata (ATha karaNa) 8. karmano anubaMdha (karmanI paraMparA) 9. karma sarvasattAdhIza nathI. 10. vAstavikatA ane mAnyatA 11. aMtima lakSya . pariziSTa . shi 15 21 26 32 44 51 56 61 66 72 77 karmasAra Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. karmane kAraNe Aje ApaNe je chIe te ApaNAM karmane kAraNe chIe ane Aje ApaNI sAthe je ghaTita thaI rahyuM che te paNa ApaNAM ja karmane kAraNe thaI rahyuM che, paraMtu A mAnavA mATe ApaNuM mana jaladIthI taiyAra thatuM nathI. kAraNa ke Aje ApaNe evA keTalAya sukhI-saMpanna ane sattAdhArI mANasone joIe chIe ke jeo sArAM karma karatA nathI hotA chatAMya mojazokhathI amana-camanamAM jiMdagI gujAratA hoya che. samAjamAM ApaNane evA paNa keTalAya mANaso jovA maLe che ke jeo prAmANikatAthI mahenata-majUrI karIne jIvanano gujAro karatA hoya che. chatAMya temane badhI bAjuthI ghaNuM sahana karavuM paDatuM hoya che. ' A dekhItI viSamatAnA mULamAM eka sAmAnya vAta rahelI che ke jema phaLane pAkavA mATe amuka samaya joIe che, bIjamAMthI vRkSa thavA mATe samaya joIe chIe, mAtAnA udaramAM utpanna thayelA jIvane bALaka banIne bahAra AvavA mATe samaya joIe chIe tema karmane pAkavA mATe samaya joIe che. karmane pAkIne phaLa ApavA mATe je samaya joIe chIe te ekAda-be varSano hoto nathI. karmane pAkavA mATe ochAmAM ochAM baso-cAraso varSano samaya joIe che ane vadhAremAM vadhAre samaya to hajAro varSano hoya che. kayAreka ja aMtyata rasa reDIne rela karma te ja janmamAM udayamAM AvIne tenuM phaLa batAve che. eno artha e thayo ke Aje ApaNe karmanAM je phaLa bhogavIe chIe te keTalAya janmo pahelAM baMdhAyelAM karmanAM phaLa hoya che. Aje ApaNe je karma karIe chIe tenAM phaLa to ApaNe keTalAya kALa pachI koI ne koI janmamAM bhogavIzuM. bAkI kareluM kyAreya mithyA thatuM nathI ane thavAnuM nathI. tema chatAMya dharma ane sadvartanathI bAMdhela karmamAM pheraphAra mATe avakAza rahe che. ApaNane samAjamAM je viSamatA jovA maLe che tenA mULamAM karma ja raheluM hoya che, paraMtu karmanI vyavasthAnI ApaNane pUrI jANakArI na hovAthI ApaNA manamAM karmano siddhAMta vize saMdeha utpanna thAya che bAkI karmanI karmasAra Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavasthAmAM kayAMya apavAda hoto nathI. jo ke karmanA siddhAMta vizenA jJAnamAM ghaNI taratamatA rahelI hoya che. vAstavikatAmAM karmanI vyavasthA vizenuM vizeSa jJAna saMsAranI amuka vicAradhArA pAse ja che ane jo tenAthI ApaNe paricita na hoIe to ApaNane saghaLA praznonAM samAdhAna nahi ja maLavAnAM. A saMsAramAM ane khAsa karIne ApaNA jIvanamAM kazuM Akasmika banatuM nathI. je kAMI bane che tenI pAchaLa kArya-kAraNanI zRMkhalA rahelI hoya che. ApaNo janma thAya che tenI pAchaLa paNa karma raheluM hoya che. jIva kyAM janmaze, kevA saMjogomAM janmaze, kayAM mA-bApane tyAM janmaze te badhuM Akasmika nathI hotuM. ApaNe AgaLanA bhAvamAM ApaNA janma mATenAM karma bAMdhelAM hoya che - te pramANe ApaNo A bhavamAM janma thayo hoya che. ApaNA janma, jIvana ane maraNa te traNeya upara ApaNAM gata janmonAM karmo ane A janmanAM karmano prabhAva vartAto hoya che. mATe karma vize jANavuM jIvana mATe khUba Avazyaka banI jAya che. jo A jANakArI hoya to ApaNe vikAsanI sAcI vATa pakaDIne AgaLa vadhatA jaIe. , Aje jeneTika vijJAna kahe che ke bALakanA janma mATe tenA mAtApitAnAM guNasUtro javAbadAra hoya che. A vAtamAM tathya che paNa tethI kaMI karmanI vAta khoTI TharatI nathI. eka ja mAtA-pitAnAM saMtAno vacce je taratamatA jovA maLe che tenI pAchaLa karma raheluM hoya che. eka ja mAtApitAnAM saMtAnomAM koI buddhizALI nIvaDe, to koI rUpALuM hoya, koInAmAM sAmAnya buddhi hoya, to koIno ghATa-ghaTa barobara na hoya - evuM ghaNuM badhuM ApaNe joIe chIe. have mA-bApa to evuM na ja icchatAM hoya ke temanuM amuka bALaka rUpALuM thAya ane bIjuM bALaka rUpALuM na hoya, amuka bALaka hoziyAra nIvaDe ane bIjuM bALaka sAmAnya buddhivALuM thAya ane chatAMya AvI ghaNI badhI taratamatA eka ja mAtApitAnAM saMtAno vacce pravartatI hoya che. tenuM e ja kAraNa ke pratyeka bALaka potAnI sAthe je karma laIne AvyuM hoya che tevAM guNasUtro tene mA-bApa pAsethI maLyAM hoya che guNasUtronI vAta UlaTAnA karmanA siddhAMtanuM samarthana kare che. Ama janma pAchaLa pUrvajanmanAM karmonuM prabhutva raheluM spaSTa vartAya che. 10 karmasAra Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka rIte joIe to Aje ApaNe ApaNAM pUrvajo karatAM ghaNI-badhI suvidhAo vacce jIvIe chIe. dUra vasatAM svajana sAthe ApaNe paLavAramAM vAta karI zakIe chIe, duniyAnA koI paNa khUNe vasatA ApaNA sagAsaMbaMdhIne maLavA mATe ke mAMdagIno upacAra karAvavA thoDAka kalAkomAM pahoMcI zakIe chIe. gharamAM manamAnyuM vAtAvaraNa sarjIne duniyAbharanI khabaro jANI zakIe chIe ane manoraMjana mANI zakIe chIe. are, ApaNuM AyuSya paNa pUrvajo karatAM vadhAre laMbAyuM che. A badhuM hovA chatAMya ApaNe ema kahI zakIzuM ke ApaNane jIvana sAme koI phariyAda nathI ? zuM ApaNe maLelA jIvanathI sukhI chIe ? zuM ApaNe svastha ane saMtuSTa jIvana jIvI rahyA chIe ? mANasa mAtranI Aje phariyAda che ke tene je joIe che te tene maLatuM nathI. teNe dhAryuM hoya kaMI ane thaI jAya che bIjuM ja. tenI lAyakAta pramANe tenI kadara thatI nathI. AvI to keTakeTalIya phariyAdo sAthe ApaNe jIvIe chIe. jIvana pratye phariyAda na hoya evo mANasa maLavo Aje muzkela che. koInI pAse bharyA bhaMDAra hoya che ane gharamAM roja bhAta bhAtanAM bhojana raMdhAtAM hoya paNa te koIka evA rogathI pIDAto hoya ke sukhe khAI zake ja nahIM. bIjI bAju evA paNa mANaso jovA maLe ke jemane paththara khAya topaNa pacI jAya ema kahI zakAya; paNa temane eka TaMkanuM khAvAnuM maLyA pachI bIjA TaMkanuM khAvAnuM maLaze ke nahi tenI ciMtA korI khAtI hoya. koIne ghare zera mATInI khoTa hoya ane te pUravA teo keTalAMya bAdhAAkhaDI rAkhyAM karatAM hoya. to bIjI bAju koIne moM mAMgyo vastAra AvI maLyo hoya paNa temanAM peTa kema bharavAM, temane ucheravAM kema, te ja temanA mATe moTo prazna banI gayo hoya. koI zALAmAM jaIne joIe to evAM keTalAMka bALako jovA maLaze ke bhagavAnA pATha teo shejamAM samajI jAya ane eka be vAra vAMce tyAM badhuM yAda rahI jAya. to e ja vargamAM keTalAMya bALako evAM hoya ke jemane vidyA koThe caDhe ja nahIM ane keTaluMye vAMce tyAre kaMIka yAda rahe. koInAmAM jJAna ghaNuM hoya, sArAmAM sAruM te lakhato hoya ane bolato hoya paNa samAjamAM tenuM nAma thAya nahi ane koIne shejamAM karmasAra 11 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kIrti vare. koI mANasanuM vyaktitva evuM hoya ke te jotAMnI sAthe ja gamI jAya ane saune priya thaI paDe ane koI keTaluMye kare to paNa lokone te mANasa game ja nahIM. gharamAM ane samAjamAM koIno paDyo bola jhilAya ane sau teNe kahelI vAta svIkArI le ane bIjI bAju koI sAcI vAta kaheto hoya paNa loko tene sAMbhaLe ja nahi. - evA paNa mANaso jovA maLe che ke teo dhULamAM hAtha nAMkhe tyAMthI paNa temane dhana maLe ane bIjI bAju evA paNa mANaso hoya che ke jeo savArathI sAMja sudhI tanatoDa mahenata kya kare tyAre mAMDa khAvA bhegA thAya. jIvanamAM koInAM badhAM kAma saraLatAthI thatAM rahe ane badhuM tene sAhajika rIte AvI maLe to bIjI bAju evA paNa mANaso hoya che ke jemanuM koI kAma sIdhuM Utare ja nahi. A bAbatamAM vAnagoMgano dAkhalo jANavA jevo che. duniyAnA A zreSTha citrakAranI tenA jIvatAM kyAreya kadara thaI nahIM ane tenA maryA pachI tenAM citronI abhUtapUrva mAga thavA lAgI. tenAM citro eTalaM vakhaNAyAM ke lokoe moM mAMgyA dAma ApI te citro kharIdyAM, jayAre tenAM jIvatAM mAMDa ekAduM citra vecAyeluM, jIvatAM tene koIe jANyo nahIM ane maraNa pachI tenI kIrti duniyAbharamAM prasarI gaI. A badhuM ApaNane duniyAmAM roja jovA maLe che. AmAMthI ApaNI sAthe paNa AvuM kaMIka ghaTita thayuM haze ke thatuM haze je ApaNe sahI levuM paDyuM haze. te vakhate ApaNAM manamAM vidrohano bhAva paNa kadAca thayo haze. je mANasone A rIte veThavuM paDyuM hoya che temAMthI keTalAka nirAza thaIne jIvana hArI beThA hoya che to keTalAka khoTe mArge caDhI gayA hoya che. je lokone bALapaNathI dharmanA saMskAro vArasAmAM maLyA hoya che teo ghaNI vakhata AvI vAto jIravI jAya che to emAMthI keTalAkanI dharmamAMthI zraddhA UThI jAya che. vAstavikatAmAM mANasanA jIvanamAM AvuM ja kaMIka ghaTita thAya che ke bane che. temAM bhagavAnano koI hAtha hoto nathI. bhagavAnane to ApaNe karuNAno sAgara mAnIe chIe. te koIne duHkhI na kare. te to saunA sukhamAM rAjI hoya ane saune kalyANano mArga batAve. 12 karmasAra Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANaso saMsAramAM pravartatI A viSamatA eka ke bIjI rIte sahana karI le che paNa temanA manamAM A vAta ghaNI kahe che. emAM je loko vicArazIla hoya che teo AnI pAchaLanAM kAraNo zodhavA mathe che kAraNa ke jagatamAM koI kArya sAmAnya rIte kAraNa vinA nIpajatuM nathI. A viSamatAnAM kAraNo vize ciMtana karatAM jJAnIoe joyuM ane jANyuM ke jIvamAtra je che te potAnAM karmane kAraNe ja hoya che. pachI bhale te karma teNe game tyAre upArjita karyA hoya. vaLI A badhuM aDasaTTe banatuM nathI. karmanuM zAstra che - vijJAna che. tenI jo ApaNane jANakArI hoya to ApaNe eTalA mUMjhAIe nahIM ane ApaNe jyAre kaMI sahana karavAnuM Ave tyAre ApaNe koIno doSa kADhIe nahIM. eka vAra mANasane e vAtanI khAtarI thaI jAya che te ja tenA bhAgyane ghaDe che to te muzkelInI veLAe eTalo saMtApa na kare. mANasane jyAre lAge che ke te sukhI thAya che ke duHkhI thAya che te tenAM potAnAM karmane kAraNe ja che - to pachI te jIvana pratino potAno abhigama badalI nAkhe che. pachI te evAM karma karavA tatpara thAya che ke jenAM phaLa tene anukULa banI rahe. je karmonAM phaLa mIThAM Ave tema hoya tevA karmothI te mANasa pachI dUra rahe che ane kvacit karavAM ja paDe che to te bahu rasapUrvaka karato nathI. karmanuM zAstra phakta eTalI ja vAta nathI batAvatuM ke kyAM karma karavA jevAM che ane kyAM karma karavA jevo nathI. karmavAda e vAta paNa batAve che ke je karma Aje udayamAM AvIne temano prabhAva batAvI rahyAM hoya che tene kevI rIte bhogavavAM jethI bhAvimAM mANasane vadhAre sahana karavuM na paDe. karmano bhogavaTo karavAnI kaLA che; to tenuM vijJAna paNa che. 1. ahIM prathama prakaraNamAM karmanI bAbata je thoDIka vAto karI che te to karmanI vyavasthA taraphanA izArA jevI che. bAkI bIjI ghaNI badhI vAto karma sAthe saMlagna-saMkaLAyelI che je jANyA vinA karmanI gati-vidhino pUro khyAla na Ave ane A badhuM jANyA vinA teno lAbha na laI zakAya. karmavAda kevaLa jANavA mATe nathI paNa jANIne AcaraNamAM mUkavA mATe che ane te kAma evuM kaMI muzkela nathI. ghaNI vAra to karmazAstranuM sAcuM jJAna na hovAne kAraNe ApaNe saMsAramAM kUTAtA hoIe chIe. bAkI "karmacArInuM aMtima lakSya to karmasAra 13 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmarahita thaIne zAzvata kALa mATe AnaMdamAM sthiti karavA mATenuM che jenA tarapha chellA prakaraNamAM thoDoka izAro karIne mArga paNa cIMdhelo che. ahIM A prakaraNamAM ApaNe karmanI eka pramukha bAbatano ullekha karyo che ke ApaNe je kaMI chIe te ApaNAM ja karmane kAraNe chIe ane Aje samAjamAM Apane je viSamatA jovA maLe che tenuM kAraNa eTaluM ja che ke karmane udayamAM AvatAM pAkatAM varSonAM varSo lAge che. Aje ApaNe je bhogavIe chIe te keTalAya janmo pahelAMnAM karma che ane Aje je karIe chIe te ApaNe have pachInA janmomAM bhogavavuM paDaze ane e bhogavaTAmAM ApaNe pheraphAra karI zakIzuM ke nahIM ane kevI rIte te thaI zake - tevI ghaNI badhI bAbatonI AgaLanAM prakaraNomAM vigate carcA karelI che. 14 karmasAra Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. bhavAMtaramAM ApaNe jANyuM ke ApaNe je chIe, je bhogavIe chIe te gata janmonAM ane A janmanAM karmane kAraNe bAkI koI anya ApaNane sukhI ke duHkhI karI zakatuM nathI. ATaluM jANyA pachI svAbhAvika che ke ApaNAM manamAM prazna thAya ke ApaNe karelAM karma eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM kevI rIte sAthe AvatAM haze? vaLI koInA manamAM e prazna paNa UThe ke je karma karanAra hoya te marI jAya pachI karelAM karma bhogavavAmAM tene kyAM rahyAM? vicArazIla vyaktine svAbhAvika che ke Avo vicAra AvyA vinA na rahe, kAraNa ke ApaNe je karma karIe chIe te A zarIra dvArA karIe chIe ane e zarIrane to maraNa pachI bALI nAkhavAmAM Ave che ke anya rIte teno nAza karavAmAM Ave che. - bhale ApaNane dekhAya ke zarIra karma kare che paNa vAstavikatA e che ke zarIra to jaDa che. tenAmAM karma karavAnI koI tAkAta ja nathI paNa tenI aMdara vyApIne rahela cetana tattva tene karma karavA uttejita kare che. jo zarIra ja karma karatuM hota to jIva gayA pachI paNa te kaMI karatuM raheta, paNa Ama banatuM nathI. jevo jIva jAya che ke zarIra lAkaDA jevuM nizcetana banI jAya che. pachI teno nAza karavAnuM anivArya banI jAya che. vAstavikatAmAM jIvathI alaga zarIranuM svataMtra astitva ja nathI. A zarIrane mAtAnA udaramAM ghaDanAra-banAvanAra cetanattatva-AtmA ja hato. teno vikAsa paNa tene kAraNe ja thayo hato ane te tenAthI aLago thaI jatAM zarIra maraNa pAmyuM. jo A zarIra ja sarva kaMI hota to tenA niprANa thavAnI sAthe vAta pUrI thaI jAta paNa ema vAtano aMta Avato nathI. A zarIra jene kAraNe jIvaMta banyuM hoya che te Atmatattva maraNa vakhate tenAthI chUTuM paDI jAya che paNa tenuM astitva banI raheluM rahe che. jyAM sudhI A cetanattatva zarIramAM - vyApela hoya che tyAM sudhI zarIra sakriya banIne karma karatuM rahe che. teno artha - e thayo ke karma karanAra ke zarIra pAse karAvanAra Atmatattva che jene jIvAtmA karmasAra 15 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarIke oLakhavAmAM Ave che. A AtmA kyAreya marato nathI. karma anusAra te judAM-judAM zarIro dhAraNa kare che ane je te zarIro jarjarIta thatAM ke samaya . jatAM te choDIne cAlyo jAya che ane jyAM gayo hoya tyAM vaLI pAchAM navAM zarIro dhAraNa karIne karma karato rahe che ane karma bhogavato rahe che. vedAMtavicAramAM kyAMka evuM nirupaNa thayeluM ke AtmA to jaLakamaLavat che. te nathI kartA ke nathI bhoktA. paraMtu A vAta sApekSa che. jo AtmA karma karato na hoya to pachI karma kare che koNa ane bhogave che koNa? karmano bhAra vahana karanAra koI evuM tatva hovuM joIe ke je zAzvata hoya ane bhavAMtaramAM karmane laIne sAthe jatuM hoya. vAstavikatAmAM vAtano marma e che ke zuddhAtmA karma karato nathI ane bhogavato nathI. tene karma lAgatuM nathI kAraNa ke te kaSAya (rAga-dveSarahita hoya che. kaSAyathI kaluSita thayela AtmAne karma lAge che ane tene kAraNe te karmano kartA ane bhoktA bane che. have koInA manamAM prazna UThe ke AtmAne oLakhavo kevI rIte? jANavo kevI rIte? Atmatattva ghaNuM sUkSma che. tene AMkhothI joI zakAya nahIM. sparza karIne tenA astitvano ahesAsa na karI zakIe chatAMya jo vigate vicAra karIe to teno aMdAja avazya lagAvI zakIe. jyAre koI vyakti ghaNI saphaLa thAya che ane bahujana samAjamAM tenI vAha vAha thAya che tyAre te ghaNI vAra bole che. jeyuM ne! meM kevI siddhi meLavI! meM virodhIone kevA pAchA pADyA! tenA vaktavyamAM hoziyArIno Avo je huM kAra vartAya che te AtmAnI atyaMta najIkathI Avato hoya che. keTalIka vAra evuM bane che ke mANasa ghaNo vRddha thaI gayo hoya, zarIra jarjarita thaI gayuM hoya, ghaNA roga thayA hoya, vedanA asahya banI gaI hoya tyAre aMdarathI koI bole cheH he bhagavAna! mane tuM have choDAva. A dardabharyo avAja aMtaramAMthI Ave che. te AtmAnI ghaNI nikaTano avAja hoya che. vedanAgrasta zarIramAM AtmAnI bhinnatAno ahesAsa vadhAre vartAya che. vAtano sAra e che ke maraNa vakhate je mare che te zarIra mare che. tenI aMdara vyApIne rahela Atmatatva jene jIvAtmA kahe che te marato nathI. te to maraNa pachI A zarIra choDIne anya koIka sthaLe cAlyo jAya che ane tyAM jaIne bIjuM zarIra dhAraNa karIne vaLI pAcho karmano karanAra karmasAra 16 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane bhogavanAra banI jAya che. maraNa - samaye ApaNane vartAya che ke jIvAtmAe zarIra choDyuM paNa vAstavikatAmAM to je choDe che te sthULa zarIra hoya che je teNe A bhava mATe banAvyuM hatuM. paNa jIvAtmA kaMI eka ja zarIra dhAraNa karato nathI. tenI sAthe bIjAM be sUkSma zarIro hoya che je tenI sAthe haMmezAM rahe che ane bhavAMtaramAM te baMne zarIro tenI sAthe jAya che. A zarIrone taijasa zarIra ane karma zarIra kahe che. taijasa zarIra e UrjA zarIra che. te zarIranA tApamAnane yogya sapATIe jALavI rAkhe che. tene kAraNe ApaNe lIdhelo AhAra pacAvI zakIe chIe. A khorAkamAMthI vaLI pAchI UrjA bane che. jyAre jIvAtmA bIjA bhavamAM jAya che tyAre A UrjA zarIra ja karma-paramANuone grahaNa karIne zarIra rUpe pariNamatuM jAya che. tejasa zarIra e sUkSma zarIra che. tene ApaNe joI zakatA nathI, paNa tethI tenA astitvano asvIkAra thaI zake nahIM. ema to ApaNe vIjaLIne paNa kyAM joI zakIe chIe ? paNa tenuM astitva svIkArIe ja chIe ne ? UrjAne kAraNe to prANI jIvaMta rahe che. jIvAtmA jyAre A bhavanuM zarIra choDe che tyAre tenI sAthe bIjuM atyaMta sUkSma zarIra paNa hoya che. te che karma-zarIra. A karmazarIra ati-ati sUkSma karmaparamANuothI baneluM hoya che. temAM jIvAtmAnAM A janmanAM ja nahIM paNa aneka janmonAM karmo aMkita thayelAM hoya che ane te pramANe tenI gatividhi thatI rahe che. A zarIrane ApaNe amuka rIte kampyUTara sAthe sarakhAvI zakIe. kampyUTaramAM je vigato utArI hoya te tene ApelA kamAnDa mujaba vibhAgIkaraNa karIne rajU karI batAve che. tevI rIte karmazarIramAM aMkita thayelAM karmonuM vibhAgIkaraNa thaI jAya che ane teno samaya thatAM te udayamAM AvIne teno prabhAva batAvavA mAMDe che. vaLI temAM satata navAM karmo aMkita thatAM rahe che. A karmazarIra svayaM saMcAlita che. tene jarUrI UrjA tenI sAthe rahelA UrjA zarIra - taijasa zarIramAMthI maLatI rahe che ane AtmAnA pravartana sAthe tene kamAnDa maLatA ja rahe che. saMsAramAM pravartatI taratamatA ane viSamatAne bIjI koI rIte vAjabI na TharAvI zakAya tema hovAne kAraNe lagabhaga badhA dharmone karmanI vAtano svIkAra karmasAra 17 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to karavo ja paDyo che, paNa saue tenI gati-vidhi vize pota-potAnI rIte tarka karyA che. chatAMya saue eka ke bIjI rIte sUkSma zarIranAM astitvano svIkAra karyo che. jo ema na hoya to pachI karma karanAra ane karma bhogavanAra vacce sAtatya jaLavAya nahIM. thiyaoNsophIe traNa zarIranI vAta karI che. eka sthULa zarIra jenAthI ApaNo badho vyavahAra thAya che. bIjAM be sUkSma zarIra, Itharala ane esTrala tarIke oLakhAya che. hiMdu dharma tarIke koI eka vicAradhArAnI vAta thaI zake tema nathI kAraNa ke temAM aneka dhArAo bhaLelI che. tema chatAMya. badhA saMpradAyoe maraNa pachI AtmAnA astitvano svIkAra karelo che ane bhavAMtaramAM gati karavA mATe sUkSma zarIranI dhAraNA karelI che. A sUkSma zarIrane aMgUThAnA AkAranuM mAnavAmAM Ave che. koIe to tene karelAM karma bhogavavA mATenuM sAdhana gayuM che kAraNa ke zarIra vinA atyaMta sUkSma evo AtmA karma bhogavI na zake. je dharmomAM Day of Destiny kayAmatanA divasanI vAta Ave che temAM to sIdhI ja e dhAraNA che ke te divase sarva mRtAtmAo punaH sajIvana thAya che ane paramAtmA temane temanAM sArA-mAThAM karma pramANe sukha-samRddhithI navAje che ke dojakhamAM nAkhe che jyAM temane anaMtakALa duHkhamAM vyatIta karavo paDe che. A badhAno sAra e ja nIkaLe che ke ahIM je maraNa dekhAya che te jIvAtmAnuM maraNa nathI. tyArapachI jIvAtmA eka ke bIje svarUpe vidyamAna rahe che ane tene potAnAM karma anusAra sukha-duHkha bhogavavA paDe che. punarjanmamAM mAnanAra dharmo pramANe te jIvAtmA potAnAM karma anusAra bIje kyAMka janme che ane tyAM te karma bhogave che ane navAM bAMdhe che. pariNAme te saMsAramAM cAra gatiomAM pharato rahe che. jIvAtmA jyAre taddana karmarahita thaI jAya che tyAre te mukta thaI jAya che ane mukti vizenA khyAlo paNa badhA dharmonA judA-judA che. - keTalAka dharmavicArakone lAgyuM ke jo ApaNA jIvananuM saMcAlaka baLa karma ja hoya to paramAtmAnI mahattA nahIM rahe. eTale temaNe evo tarka karyo ke jIvAtmA karma kare che, jIvAtmA karma bhogave che te vAta kharI; paNa karmanuM phaLa 18 karmasAra Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApavAnuM kAma bhagavAnanA hAthamAM che. bhagavAna ja jIvAtmAne tenAM karma pramANe bhavAMttaramAM bIjA bhavamAM mokalI Ape che. jIve karelAM karmano nyAya karIne bhagavAna tene sukha-suvidhA Ape che ke duHkha ane pIDA Ape che. Avo vicAra karanArAomAM bhagavAnanuM prabhutva jALavI rAkhavAno bhAva haze. ema lAge che. jo AjanA mobAilamAM aMkita thayela samaye elArma vAgI zake, sUcita gAyano inTaraneTa uparathI pakaDIne nIce utArIne sAMbhaLI zakAya, reDiyo cAlu karIne game te vevalentha pakaDIne judAM-judAM sTezano uparathI vahetA kAryakramo sAMbhaLI zakAya ane TI.vI. upara duniyAbharanA kAryakramo joI zakAya to pachI karmazarIramAM aMkita thayela karmano samaya pramANe udaya paNa thaI zake ane navA karmo tenI upara aMkita paNa thaI zake - te mAnavAmAM zuM vAMdho? vAta vaijJAnika che. vaLI karmanI vyavasthAmAM bhagavAnane vacce lAvavAthI bhagavAnane sAcavI levAmAM paNa muzkelI paDe che. jo bhagavAna ja karmanuM phaLa Apato hoya to teNe haMmezAM nyAya ja karavo paDe. pachI te apavAda karIne bhaktonI sajA mApha karI de ane temane madada kare te kema cAle? bhagavAna upara zraddhA na rAkhanAra koI nAstikane te ugra daMDa Ape to te paNa na cAle. jo AvuM kaMI karyAnuM dekhAya to tenA upara pakSapAta ke pUrvagraha rAkhyAno Aropa Ave ane tenI bhagavattA jokhamAya. pachI te karmanuM zAsana na rahe paNa bhagavAnanuM ekahaththu zAsana banI rahe. vAstavikatAmAM karmanuM phaLa ApavAmAM bhagavAnane vacce lAvavAnI kaMI jarUra nathI. karmasattA kayUTara jevI svayaMsaMcAlita che ane teno DeTA phIDa karavAnuM ane kamAnDa ApI rAkhavAnuM kAma jIvAtmA svayaM kare che. karmasattA nyAyI che. te koInA tarapha pakSapAta rAkhatI nathI ke koInA para rUThatI nathI. koI bAhya paribaLonA sAtha sahakAra vinA kevaLa AtmAmAM thatAM spaMdanone kAraNe karmazarIra sakriya bane che. nimitto bhale bahArathI AvatAM hoya paNa tenAthI uttejita thavuM ke na thavuM te nakakI karavA mATe AtmA svataMtra hoya che. AtmA pAse anargaLa zakti che. te svecchAe ja karmano kartA bane che ane pachI tene karelAM karmo bhogavavA paDe che ke teno sAmano karavo paDe che. AtmA karmasAra 19 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAre karmarahita avasthA prApta karI le che tyAre te muktAtmA banI jAya che ane pharIthI tene janma-maraNa karavAM paDatAM nathI. karmanI vyavasthA vize eka paurANika vAta pracalita che. te pramANe ApaNe ahIM je kaMI karIe chIe tenI noMdha upara AsamAnamAM bhagavAnano kArabhArI citragupta rAkhe che. jyAre maraNa pachI jIvAtmA upara jAya che tyAre dharmarAjA citraguptane copaDo laIne bolAve che. citragupta temAMthI jIvAtmAe karelAM pApa-puNya vAMcI saMbhaLAve che. tyArapachI dharmarAjA nyAya karIne puNya pramANe sukha-suvidhAvALA bhavamAM mokalI Ape che ane pApa pramANe tene sajA maLI rahe tevI yoniomAM mokale che. A vAta bALakonI vArtA jevI rocaka lAge che paNa AjanA samayamAM mAnavI muzkela che. purANomAM kathAnako dvArA upadeza apAyelo hoya che jemAM kalpanAnuM pramANa vadhAre ane vAstavikatA ochI hoya che. bahujana samAja sudhI dharmane pahoMcADavAmAM purANono phALo moTo che. ApaNe temAMthI sAra tattvane pakaDI levAnuM hoya che ane manoraMjanane bAjue mUkavAnuM hoya che. vAtano sAra eTalo nIkaLe che ke maraNa pachI vAta pUrI thatI nathI ke AtmA chUTI jato nathI. karelAM karma bhavAMtaramAM paNa tenI sAme AvIne UbhAM rahe che je teNe bhogavavAM ja paDe che. ATaluM samajIne cAlanAra mANasa jIvanamAM pApakarmothI dUra rahe che ane puNya-karmo karato rahe che ane pApathI DarIne cAle che. carcAnuM phalita e che ke jIva jyAre A bhavanuM zarIra choDe che tyAre te karelAM karmane sAthe laIne bhavAMtaramAM jAya che. vaLI teno bIjo janma paNa A janmamAM karelAM karmane kAraNe ja nakkI thAya che. jo jIvAtmA tenI sAthe karma laIne jato na hoya to pachI saMsAramAM je janmajAta taratamatA ke viSamatA jovA maLe che te na hoya ane ema karma chUTI jatAM hoya to pachI temAM nyAya kayAM rahyo ? kareluM bhogavyA vinA koIno chuTakAro thato nathI. na 20 karmasAra Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. paMcama gati prati ApaNe e bAbata joyuM ke maraNa pachI jIvAtmA A zarIra choDIne potAnAM karma anusAra anya gatimAM jAya che ane pachI tyAM jaIne potAnAM karma anusAra svayaM potAnI dehAkRti vagere banAve che. to vicArazIla vyaktine sahaja rIte e vicAra thAya ke gati keTalI haze. jJAnIoe cAra gatinAM varNana karyA che. emAM manuSyabhava, devaloka, tiryaMcayoni ane nArakI ema cAra gati Ave che. emAMthI manuSyabhava to ApaNe jANIe chIe. ApaNI sAme pazu-pakSI ane nAnAmoTA jIvone ApaNe ribAtA-rakhaDatA joIe chIe eTale tiryaMca gati vize zaMkAne kaMI sthAna nathI. A cAreya gatinI uparanI paMcama gati che. je vAstavikatAmAM paramAtma avasthA che. tyAM pahoMcyA pachI jIvAtmAnI anaMtakALanI yAtrA pUrNa thaI jAya che. - have Ave che devaloka ane nArakInI vAta. kahe che ke AsamAnamAM bAra devaloka ane tenIya upara viziSTa prabhAva ane samRddhivALA keTalAka devaloko che jyAM bahu ucca kakSAnA devo vase che. e badhAnA purAvAo ApavAnuM to mukta che paNa te vize anumAna karI zakIe. devaloka e puNyakarmone bhogavavAnI bhUmi che. je jIvAtmAo satkAryo karatA hoya che, niraMtara puNyapravRttio karavA mATe tatpara rahetA hoya che teo deva gatinA AyuSyanuM upArjana kare che. sadAcAra ane sarvicArane kAraNe teo devalokamAM jAya che. kahe che ke devono janma mAtAnA udaramAM thato nathI. teo phUlonI zayyAmAM - sukhethI utpanna thAya che ane alpakALamAM ja teo yauvanane prApta karI le che. temane roga ane vRddhAvasthAnAM duHkho sahevAM paDatAM nathI. paraMtu puNya paravAratAM temane devaloka choDIne anya gatimAM vaLI pAchA paDavuM paDe che. - cothI gati narmabhUminI che. tyAM je jIvo utpanna thAya che tene nArakInA jIvo kahe che. kahevAya che ke sAta narmabhUmi che ane temAM uttarottara duHkha ane yAtanAonI vRddhi thatI rahe che. A narkaloka ApaNI pRthvIthI nIcenA AkAzamAM cheka UMDe sudhI Utarelo che. tyAM satata duHkhano ja anubhava thato karmasAra , 21 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. tyAM eka paLa paNa duHkha vinAnI nathI hotI. jIvAtmAe karelAM gADha pApakarma bhogavavAnI A jagyAo che. narmalokanAM varNano vAMcIe to ApaNe kaMpI UThIe. A cAra gatimAMthI manuSya ane devalokanI gatine svAbhAvika rIte sArI gaNavAmAM Ave che. tiryaMca gati hADacheDa ane rajhaLapATanI gati che. AvI cAreya gationI vAta anya dharmomAM paNa eka ke bIjA prakAre Ave che. tyAM svargane jannata ane narkane dojhakha kahevAmAM Ave che. temanAmAM paNa tyAM pravartatAM sukha ane duHkhanAM varNano thayelAM che. A badhAM varNanone akSarazaH mAnavA ApaNe tatpara thaI zakatA nathI. vaLI ApaNI pAse tenA purAvAo paNa che nahIM. paraMtu ApaNe eTaluM anumAna karI zakIe ke puNyakarmo bhogavavA mATe jIvAtmA devalokamAM jAya che ane gADha pApakarmo bhogavavA te narkamAM jAya che. svargamAM sukha haze ane narkamAM duHkha haze. tyAM te kevAM haze ane keTalAM haze te carcAmAM paDIne vadhAre samaya veDaphavAnI ApaNe jarUra nathI. ApAge eTaluM to svIkArI zakIe ke sArAM kAmano badalo sAro maLe ane bhUMDAM kAmano badalo bhUMDo maLe. ATalI vAta to ApaNane jace tevI lAge che. ahIM A vAta saMdarbhamAM bahujanasamAjanA bauddhika vargamAM carcAtI eka vAta vize vicAra karI laIe. ApaNA tyAM keTalAka vicArako evI dalIla karatA AvyA che ke saMsAra jIvananI vikAsayAtrA che temAM je jIvo AgaLa gayA hoya temane tyAra pachI pAchA paDavuM paDatuM nathI. upara caDhyA pachI nIce UtaravAnuM na hoya. ApaNe Aje manuSyanA bhavamAM chIe eTale have ApaNe tenAthI AgaLa javAnuM hoya. A mATe teo eka vyavahArika dAkhalo Ape che ke bhaNavAmAM vidyArthI eka vAra uparanA vargamAM AvI gayo pachI tyAM te napAsa thAya to tene AgaLanA vargamAM caDhAvavAmAM na Ave paNa nIcenA dhoraNamAM utArI pADI zakAto nathI. A vAta svIkAravA ApaNuM mana jaladIthI taiyAra thaI jAya e svAbhAvika che. kAraNa ke tenAthI eka prakAranI haiyAdhAraNa rahe che ke bhale devane bhavamAM javA nahIM maLe paNa manuSyano bhava to kAyama mATe TakI raheze. vaLI tattvane na jANanAra ane thoDIka suvidhAo maLI hoya tevA lokone ahIM ghaNuM phAvI gayuM hoya che. paNa AvI phAvaTa to jyAM sudhI karmasAra Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRddhAvasthA na AvI hoya ke deha rogathI jarjarita na thayo hoya tyAM sudhI ja lAge. eka vAra jyAM motano paDachAyo dekhAya che tyAM to mANasa DhIlo thaI jAya che ane bhAMgI paDe che. pachI te bacavA mATe dharmanuM zaraNuM zodhavA mAMDe che. moDo moDo paNa jo jIva jAge che to tene bAjI sudhArI levAnI taka maLI rahe che. paNa jo te avaLA tarkanI othamAM jIvato hoya che to tene bacavAno Aro maLato nathI. ahIM manuSyabhavamAM eka vAra AvI gayA pachI have pharIthI koI duHkhada yonimAM nahIM javuM paDe, te khyAla manamAMthI kADhI nAkhavA jevo che. manuSyabhava evo bhava hoya che jemAM jIvAtmA pAse mana ane buddhi hoya che. jene pariNAme te moTAM Ayojana karI zake che. te potAnI buddhinA jore moTAM katalakhAnAM UbhAM karI zake jemAM aneka jIvono eka sAthe saMhAra thaI jAya. evAM saMzodhano karIne aneka nAnA jIvono khAtamo bolAvI de tevI davAo banAvI zake. te aNubaoNmba banAvIne lAkho lokono jAna laI zake ane temane jIvanabhara vedanAmAM kaNasatA karI mUkI zake. AvAM duSkRtyo karanArane yathAyogya sajA na thAya evI vyavasthA jo hoya to te nyAyI na kahevAya. AvI sattA hoya to tene to baLavo karI uthalAvI pADavI joIe. manuSyabhavamAM jIvAtmA bhayaMkaramAM bhayaMkara pApo karI zake che. mAnavIonuM zoSaNa karI zake che to bIjI bAju tene maLelI buddhi ane aMga-upAMgone kAraNe te aneka jIvone upakAraka paNa thaI zake, aneka jIvonAM duHkha-darda miTAvI zake ane temanA jIvanane sukhada banAvI zake. saMsArathI dAjhelA jIvo mATe te sukha-zAMtinI yojanAo karI temane sAruM jIvana ApI zake. manuSyabhavamAM jIvAtmA janma-maraNa ane jarAno vicAra karIne temAMthI UgaravAnA mArgo zodhI zake che. deva-guru-dharmano Adara karIne, dAna, zIla, tapa ane bhAvamAM vartAne puNyakarmonuM upArjana karI zake che ane potAno saMsAra TUMkAvI zake che. eTaluM ja nahIM paNa te ghaNA jIvone duHkhamAM laI jatA adharmanA mArgethI pAchA vALIne dharmane mArge caDhAvI zake che. mATe manuSyabhava vagovavA jevo nathI. manuSyano bhava evo bhava che ke jemAM atyaMta pApakarmo karIne nIce paDI zakAya ane atyaMta puNyakarmanuM upArjana karI vikAsanI yAtrAmAM UMce caDhI zakAya. karmasAra Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tiryaMca yoni arthAt pazu-pakSInA ke nAnA jIvajaMtunA bhava evA che ke jyAM jIvana janmajAta saMjJAo instinct dvArA jIvAya che. cAra mULabhUta saMjJAo cheH AhAra, bhaya, maithuna ane parigraha. A jIvo je kaMI pApa kare che te janmajAta svabhAva ane jIvananA nibhAva mATe karatA hoya che. tethI teo moTAM pApakarma karI zakatA nathI ane moTAM puNyakarmo karavAno temane avakAza hoto nathI. devonI pAse mana ane buddhi temaja anukULa deha hoya che. paNa teo sukhamAM eTalA rata rahe che ke bIjuM kaMI karavAno temane jhAjho . vicAra nathI Avato. narka bhUmimAM jIvo eTalA duHkhamAM hoya che ke temane pApa ke puNyano vicAra karavA jeTalo paNa samaya hoto nathI. mAnavabhavane durlabha kahevAmAM Avyo che. te eka evo corAyo (corAho-cAra rastA) che jyAMthI puNyakarma karIne devalokamAM jaI zakAya, gADha pApakarma karIne narkalokamAM jaI zakAya, mizra karma karIne manuSyalokamAM pAchA pharI zakAya ane karmanI guNavattA ochI hoya to tiryaMca yonimAM javuM paDe. Avo, amUlya bhava ApaNane prApta thayelo che jeno uttama upayoga karavA mATe karmavAda athavA to karmavijJAnanI jANakArI Avazyaka che. teno upayoga karIne ApaNe sukha-zAMtino mArga pakaDI zakIe ane duHkhamAMthI bacI jaI zakIe ke alpa pIDA maLe evI sthitimAM jaI zakIe. karmanI vyavasthAnuM jJAna ke tenI jANakArI jIvanane badalavA mATe che, vadhAre sukhI thavA mATe che. te mATe vRttione sArI rAkhI sakAryo ane dharmakAryo karavAno abhigama keLavavo rahyo. kadAca ahIM koIne prazna thAya ke saMsAramAM zuM cAra ja gati che ke jemAM jIve kAyama mATe rakhaDatA rahevuM paDe che? jIva sAmAnya rIte A cAra gatimAM pharato rahe che ane te pramANe te sukha-duHkha bhogavato rahe che. paraMtu tenI bahAra nIkaLI jaIne kAyama mATe sukhamAM avasthita thavA mATeno mArga tenA mATe khullo ja hoya che. A mArga jarA vikaTa che; paNa jIvAtmA dhAre to tenA upara yAtrA karIne parama sukhamAM kAyama mATe sthiti karI zake che. A mArgane paMcama gati kahe che ane tyAM je sthiti thAya che tene turIya avasthA tarIke oLakhavAmAM Ave che. jIva A saMsAramAM anaMta kALathI rakhaDe che tenAM karmane kAraNe ane kaSAyone kAraNe. kaSAya zabda pAribhASika che. kaSAya zabdano artha ja e che karmasAra 24 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke jenAthI saMsAra vadhe te kaSAya. mULa kaSAya rAga ane dveSa be che. emAMya vaLI rAga ja mukhya che kAraNa ke dveSa thavA mATe paNa prathama rAga hovo jarUrI banI jAya che. saraLatAthI kaSAyane samajavA mATe tenuM vibhAjana cAra kaSAyomAM karavAmAM Ave che. te che. krodha, mAna(ahaMkAra), mAyA(kapaTa) ane lobha. A cAra kaSAyothI prerita thaIne mANasa (jIva) jIvato hoya che. jyAM sudhI kaSAya che tyAM sudhI karma che ane jyAM sudhI karma che tyAM sudhI saMsAra che. tethI jJAnIo kahe che ke kaSAyothI mukta thavuM te ja mukti-mokSa. A mokSane judA judA dharmoe vidhavidha nAme oLakhAvyo che. vedAMtIo tene brahmalIna thavuM kahe che. vaiSNavo tene golokavAsI tarIke varNave che. bauddho tene parinirvANa tarIke oLakhAve che ane jaino tene siddhazilA uparanI zAzvata sthiti tarIke samaje che. A badhA zabdo eka ja vAta tarapha izAro kare che. ahIM koIne prazna thAya ke A mokSamAM jaIne karavAnuM zuM? kaMI karavAnuM ja na hoya to temAM anaMtakALa mATe rahevAya zI rIte? saMsArI mATe A prazna svAbhAvika che kAraNa ke ApaNe kaMIka karatA rahIne ja jIvIe chIe. vaLI keTalAkane ema paNa thAya ke tyAM game kevI rIte? sukha-duHkha vinA jIvavAnI majA zuM? A prazna svAbhAvika che kAraNa ke ApaNe indriyothI bhogavAtAM sukhone jANIe chIe. mokSa e paramAtma avasthA che. tyAM astitvanI prasannatA pravartatI hoya che. bAkI te mATe purAvAo sAthe kaMI kahI zakAya tema nathI; paNa duHkhathI AtyaMtika mukta haze ema to kahI ja zakAya. karmasAra 25 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. karmabaMdha kevI rIte? je karma ApaNane saMsAramAM anaMtakALa rakhaDAve che, sukhe jIvavA detuM nathI ane cAre gatiomAM phaMgoLyA kare che. te karma zuM che ane te kevI rIte ApaNA AtmAne lAge che - te vize vicAra karyA vinA AgaLa na vadhI zakAya. jo ApaNe te vAta jANatA hoIe to ja karmanI cuMgAlamAMthI chUTI javAno mArga ApaNane maLe. ghaNA badhAe karmanI vAta karI che paNa karmanA svarUpanI vAta badhA karI zakyA nathI ane te samajyA vinA karmano mukAbalo na thaI zake. karma e samartha sattA che, paNa teno bheda jANIne ApaNe tene tenA ja hathiyArathI parAjya ApavAno che. Aje vijJAna ghaNuM AgaLa vadhyuM che ane tenAM upakaraNono ApaNe eTalo badho upayoga karIe chIe tethI karmanI vAta eka rIte samajAvavI saraLa raheze. have to ghare ghare TI.vI. ane reDiyo che. TIvI. ane reDiyo upara deza-paradezanA samAcAro AvatA rahe che, gIta-saMgIta vahetAM rahe che. vaLI te eka ja prakAranuM nahIM. TI.vImAM keTalIya caeNnalo hoya che, reDiyomAM keTalAMya sTezano hoya che. A badhA upara judA-judA kAryakramo kevI rIte Ave che? gharanI bahAra tAranuM koI doraDuM to hotuM nathI ke je A badhAM sTezano sAthe joDI ApatuM hoya. chatAMya TI.vI ane reDiyAnuM anusaMdhAna AkhI duniyA sAthe thAya che. te kevI rIte? reDiyo upara eka sAmAnya eriyala hoya che. te dvArA reDiyo judAM-judAM sTezanonA kAryakramo pakaDIne spIkara dvArA punaH vahetA kare che. vaLI saheja baTana pheravatAMnI sAthe sTezano badalAtAM rahe che. evuM ja kaMI TI.vI.mAM vizeSa rIte jovA maLe che. TI.vI.mAM keTalIya caeNnalo Ave che. A badhAnA kAryakramo pakaDavA mATe ApaNe jhAjhI mahenata karavI paDatI nathI. gharanI upara eka enTenA ke Diska lagADelI hoya che. je havAmAMthI A badhI caeNnalonA kAryakramo grahaNa karIne TI.vI. upara punaH prasArita kare che. eno artha e thayo ke vAtAvaraNamAM havAmAM A badhAM sTezano uparathI karmasAra Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvatA kAryakramo ke TI.vI.nI caeNnalomAM AvatAM dazyonA sUkSma-atisUkSma paramANuo vidyamAna hoya che ane satata AvatA ja rahe che je ApaNA reDiyo ke TI.vInI svIca cAlu karatAM enTenA dvArA pakaDAIne nIce UtarI Ave che. majhAnI vAta e che ke je havA ApaNane cokhkhI lAgatI hoya che temAM sUkSma paramANuo vidyamAna hoya che. tene ApaNe narI AMkhe joI zakatA nathI, paNa reDiyo ke TI.vI.mAM jevAM upakaraNo tene grahaNa karI le che ane temAMthI vividha dazyo ane avAjanuM nirmANa thAya che je ApaNe joIe chIe-sAMbhaLIe chIe. so varSa pahelAM A vAta karI hota to koI tene mAnavA taiyAra na thAta ane tene zraddhAthI ja svIkAravI paData. karmanI bAbata paNa Ane maLatI ja che. je vAtAvaraNa ApaNane khAlI lAge che. cokhkhuM dekhAya che te aneka prakAranA sUkSma paramANuothI vyApta che. havA to zuM paNa tenI upara AkAzamAM cAlyA jaIe to te paNa aneka prakAranA paramANuothI vyApta hoya che. emAM eka ja prakAranA je paramANuo hoya che tenI zreNI bane che ane tene vargaNA kahe che. AkAzamAM evI to keTalIya vargaNAo che. emAM eka che kArpaNa vargaNA. A vargaNAmAM je atyaMta sUkSma paramANuo hoya che temanAmAM karma banavAnI kSamatA rahelI hoya che. A paramANuone ApaNe kamaraja paNa kahI zakIe. A karmaja jIvAtmA grahaNa kare ke tarata ja te karmamAM pariNamI jAya che. - jema mATIno pIMDo hAthamAM laIne kuMbhAra temAMthI vidha vidha ghATa utAre che tema jIvAtmA kArmaNa vargaNAthI karma banAvI le che. eno artha e thayo ke karma paNa eka dravyanA atyaMta sUkSma paramANuothI baneluM hoya che je jIvaMta nathI hotA. A vAta ghaNI kAntikArI che ane tenA upara karmavAdanI imArata caNAyelI che. karma e bhAva nathI ke saMskAra nathI paNa te eka dravya che ane teno badho vyavahAra dravya jevo ja che; paNa jIvAtmAno saMsarga thatAM tenAmAM zaktino saMcAra thAya che. jema mANasa vIjaLInI zakitanuM nirmANa kare che ke aNuno visphoTa karIne aNuzakita pedA kare che tema jIvAtmA svayaM karmazaktino bhasmAsUra Ubho kare che pachI tenAthI bacavA traNeya lokamAM nAsabhAga karyA kare che. karmasAra Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvI ja vAta ApaNI vANInI che, paNa te vize ApaNane vicAra Avato nathI. jema mAchalIne taravA mATe jaLa joIe tema vicArone vANImAM UtaravA mATe paNa sUkSma paramANuono sahAro joIe. vAtAvaraNamAM bhASA. banI zake tevA je paramANuo vidyamAna che tene bhASAvargagA kahe che. jIvAtmA tene grahaNa karIne tenA mAdhyamathI vANI kADhe che. ApaNe saraLatAthI bolIe chIe ke 'mane mana thayuM paNa mana emane ema ghaTIta thaI zakatuM nathI. aMtaHkaraNamAM koI hilacAla thaI tene kAraNe je bhAva utpanna thAya che te bhAvane vahana thavA mATe paNa paramANuono mAdhyamanI jarUra rahe che. Ama manane thavA mATe jarUrI paramANuonI je zreNI che-vargaNA che tene manovargaNA kahe che. te atyaMta sUkSma paramANuonI banelI hoya che. taddana khAlI lAgatA AkAzamAM kahe che ke soLa vargaNAonuM astitva che. emAMthI ATha vargaNA jIvAtmAne kAmanI che ane tene te grahaNa karI anya rIte pariNamI potAno saMsAra Ubho kare che. vAta ghaNI sUma che, paNa vaijJAnika che. Ama to saMsAramAM anaMta jIvonuM astitva che ane keTalIya sUkSma vargaNAo che. A baMne eTalA sUkSma che ke temanA astitvanI ekabIjAne bAdhA pahoMcatI nathI. temanI vacce zAMtimaya sahaastitva pravarte che. jIva ane kArmaNa vargaNA aDoaDa hoya to paNa karmavargaNAnA paramANuo jIvAtmAne coMTatA nathI. paNa jIvAtmA jevo kaMI bhAva kare che ke turata ja kArpaNa vargaNAnA paramANuo tenI tarapha AkarSAIne coMTI jAya che ane pachI te karmamAM pariName che. eka vAra karmanuM nirmANa thaI gayuM pachI jIvAtmA karmanA prabhAva heThaLa AvI jAya che ane pachI karma tene jema nacAve tema jIvAtmA nAcato rahe che. jyAM sudhI jIvAtmAne karma lAgelAM rahe che tyAM sudhI karmano prabhAva jIva upara satata vartAto rahe che. tene kAraNe te sukha-duHkha ityAdi bhogave che. jIvAtmA bAMdhelA karmano bhogavaTo kare che arthAt ke tenAM sArAMmAThAM phaLa te bhogavI le che ke turata ja karma tenAthI vachUTI jAya che. paraMtu karmanA bhogavaTA daramiyAna jIvAtmA je je bhAvo kare che tenAthI tene navAM karmo baMdhAtAM rahe che. Ama karmanI paraMparA cAlatI ja rahe che. tene kAraNe jIvAtmAno saMsAra chUTato nathI. Ama dareka jIva satata karmanuM upArjana ane 28 karmasAra Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ visarjana karato ja rahe che. A viSacakramAMthI chUTavA mATe jIvAtmAe ghaNo Atmika puruSArtha karavo paDe che. upara beThelo koI bhagavAna saMsAra calAvato nathI. saMsAra karmane kAraNe che. karmanuM upArjana karanAra ApaNe chIe ane tenuM phaLa ApaNe ja bhogavavAnuM hoya che. vAstavikatAmAM bhagavAna karmanI bAbatamAM vacce paDato nathI paNa tenuM AlaMbana laIne je jIve che tenAmAM karma sahevAnI tAkAta vadhI jAya che. AvA jIvAtmAne karma eTaluM vikSubdha karI zakatuM nathI. karmanI vyavasthA svayaMsaMcAlita che tethI temAM lAgavaga ke lAMcaruzavatane avakAza nathI. jo ApaNe karmanI gati-vidhine jANatA hoIe to tenAM mAThAM pariNAmothI bacI zakIe athavA to tene haLavAM karI zakIe ane temAMthI mukta paNa thaI zakIe paNa te badhuM karmanA niyama pramANe ja thavAnuM. - have ApaNe e vAta vicAravI rahI ke karma AtmAne vaLage che kevI rIte? AtmAne karma lAgavAnuM prathama kAraNa e che ke jIvAtmAne spaSTa khyAla hoto nathI ke jIvanamAM sAcuM zuM ane khoTuM zuM? meLavavA jevuM zuM? ane choDavA jevuM zuM? tethI te viveka karI jANato nathI ane teno badho puruSArtha avaLe mArge thAya che. tene mATeno pAribhASika zabda che "mithyAtva' arthAt ke vastunA yarthAtha jJAnano abhAva. jIvAtmAne karma lAgavAnuM bIjuM kAraNa e che ke te saMyamamAM raheto nathI. jo te saMyamamAM vartato hoya to karmanA paramANuo tene vaLagI zakatA nathI. jIvAtmA jo potAnA svabhAvamAM varte ane vibhAvomAM na rame to karmanA paramANuono tenI sAthe saMyoga thaI zakato nathI. pachI bhalene jIvAtmAnI aDoaDa karmanA paramANuo rahelA hoya. saMyama mAnasika ane zArIrika baMne rItano hoya che. karmane dUra rAkhavA mATe baMne rItano saMyama jarUrI banI rahe che. saMyamanA abhAvane aviratI kahe che. je ke jIvAtmA sAthe karmano saMyoga thavAnuM pramukha kAraNa teNe grahaNa karIne potAnI sAthe otaprota karI dIdhela karma paramANuo che. Ama to kAzmaNa vargaNA jIvanA aDoaDa ja hoya che paNa te tene lAgatI nathI. paNa jIvAtmAmAM jevo rAga-dveSanA bhAvano saMcAra thAya che ke jIvAtmA tenAthI bhIMjAI jAya che. jema bhInI thayela bhItane dhULa cIpakI jAya tema karmasAra 29 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma-paramANuo jIvAtmAne vaLagI jAya che. vaLI rAga-dveSanA bhAvamAM cIkAza hoya che. tethI tene vaLagI gayela karma paramANuo tenI sAthe otaprota thaI jAya che. karmabaMdhanuM prabaLa kAraNa kaSAyo (rAga-dveSa) che ane rAga-dveSa e kaMI nirdoSa bhAvo nathI. krodha-mAna(ahaMkAra), mAyA(kapaTa) ane lobha e tenI saMtita che. vaLI hAsya, rati(gamo) arita(aNagamo), bhaya, zoka ane jugupsA to kaSAyonI trIjI peDhI che jene uttarakaSAyo kahevAmAM Ave che. jIvAtmA kaSAyomAM ja jIve che ane kaSAyothI mukta thatAM tenI mukti thaI jAya che. kaSAyano artha paNa e ja che ke je saMsAra vadhAre tevA bhAvo. Ama to karmabaMdha mATe pAMca kAraNo gaNAvAya che, paNa temAM kaSAya pramukha kAraNa che. kaSAyane kAraNe jIvAtmAno saMyama vicalIta thAya che ane te aviratImAM Ave che. aviratI thatAnI sAthe ja jIvAtmAmAM mana-vacana ane kAyAnA yogonuM pravartana thAya che. yogonuM pravartana thatAnI sAthe ja jIva nikaTa rahelI kArmaNa vargaNAnA paramANuone grahaNa karIne tene karmamAM parivartIta karI de che. jema kaSAya vinA karmabaMdha nahIM tema manavacana ane kAyAnA pravartana vinA paNa karmano baMdha na thAya. e rIte yoga paNa kaSAya jeTaluM ja karmabaMdhanuM prabaLa kAraNa che. keTalAka jJAnIoe pramAdane paNa karmabaMdhanuM kAraNa gaNyuM che. pramAda eTale svayaMnI jAgRtino abhAva. jo jIvAtmA sajAga hoya to te karmabaMdhanAM kAraNonuM nirasana karIne AtmAne karmabaMdhathI bacAvI le. jema jAgatA mANasane ghare corI thatI nathI tema Atmika rIte jAgelA jIvAtmAne eTalo karmabaMdha thaI zakato nathI. ahIM e vAtano ullekha karI lauM ke nimitta maLyA vinA aMtaramAM kaSAyano bhAva bhAgye ja UThe che. sAruM ke khoTuM nimitta maLatAM aMtaramAM bhAvanI halacala thAya che, saMyama tUTe che ane pachI mana-vacana ane kAyAnA yoganuM pravartana thAya che. jIva nimitta vAsI che. mATe zAstromAM sArAM nimitto sevavAnuM ane kharAba nimittothI dUra rahevAnuM vidhAna che. bIjI paNa eka vAta ahIM samajI laIe ke bAMdhelAM karma samaya jatAM pAke che ane teno prabhAva batAve che. tyAra pachI te AtmAthI aLagAM thaI 30 karmasAra Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya che. kAraNa ke pachI temAM cIkAza rahetI nathI. have jo - jIvAtmA dharma samajyo hoya athavA tenAmAM rAga-dveSanAM pariNAmo ja na hoya ke alpa hoya to te saMyamamAM ja varte, ane mana-vacana ane kAyAnA yogonuM khAsa pravartana kare nahIM ke alpa kare, tethI tene karmano saMyoga alpa hoya. sAthe sAthe e vAta samajI levAnI che ke nimna kakSAnA avikasita ke alpa vikasita jIvo Avo puruSArtha karI zakatA nathI kAraNa ke temanuM jIvana saMjJA prerita hoya che. A badhuM jANavAno ane te mATe puruSArtha karavAno avakAza manuSyabhavamAM ja vizeSa maLI rahe che. A badhI vAta jene saMsAra kaThato hoya tene mATe che. jene saMsAra gamato ja hoya, jene duHkha, duHkha jevuM lAgatuM na hoya, je indriyonAM sukhone sukha mAnIne jIvato hoya, deva-guru ane dharmamAM jene zraddhA na hoya tene mATe karmanI A vAto kAmanI nathI. jene mATe jIvana prazna hoya tene mATe karma e . uttara che. koLI rahe che. karmasAra 31 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. karmanA cAra baMdha ApaNe AgaLa joI gayA ke karma zuM che ane teno jIvAtmA upara baMdha kevI rIte paDe che. karmabaMdhanAM kAraNo che. mithyAtva, avirati, kaSAya, yoga ane pramattatA. karmanI badhI vyavasthA svayaMsaMcAlita che. jIvAtmA ahIM karma bAMdhe ane upara beThelI koI sattA tenuM phaLa Ape tevuM nathI. have ApaNe e joIe ke karmano baMdha keTalA prakAre paDe che ane e pratyeka baMdha vize vicAra karIe. jIvAtmA upara karmabaMdha cAra prakAre paDe che H prakRtibaMdha, sthitibaMdha, rasabaMdha ane pradezabaMdha. AvA cAra prakAranA baMdhanI vAta badhAe karI nathI ke karI zakyA nathI ane te jAtanI vicAraNA vinA karmanuM jJAna adhUruM ja rahe. phakta amuka vicArako ane tattvajJo A vAta karI zakyA che. A cAra prakAranA baMdhanI vAta samajavA mATe ApaNe hAlanA kampyUTarano dAkhalo laIe to ThIka raheze. kampyUTaramAM saoNphTavera mUkeluM hoya che. oNpareTara jevI mAhitI kampyUTarane Ape ke tarata ja tenuM saoNphaTavera cAlu thaI jAya che ane temAM bIlTaina-saMgrahita Adezo pramANe mAhitInuM vibhAgIkaraNa karI pRthakkaraNa karI nAkhe che. pachI oNpareTara je mAge te rItanI mAhitI kampyUTara ApatuM rahe. e ja rIte jevo jIvAtmAM karmabaMdha kare ke turata ja cAra prakAre tenuM vibhAgIkaraNa thaI jAya che. O prakRtibaMdhathI e vAta aMkita thaI jAya ke karela karmabaMdha AtmAnA kayA guNone dabAvaze ke avarodhaze. sthitibaMdhathI e vAta nakkI thaI jAya ke A karma AtmA sAthe keTalo samaya raheze ane teno vipAka thaze. rasabaMdhathI e vAta nizcita thaI jAya ke A karma jyAre udayamAM Avaze tyAre teno josa-phorsa keTalo haze, teno Avega kevo haze ane pradezabaMdhathI e khyAla AvI jAya ke A karmanA keTalA paramANuo (daliko) AtmA sAthe lAgelA che. karma adRSTa saMskAra nathI paNa eka dravya che. AtmA sAtheno teno saMyoga paramANuonA lAgavAthI thAya che. karma paramANuo atyaMta sUkSma hoya che. te samajAvavA mATe ApaNI pAse yogya zabdo paNa nathI. 32 karmasAra Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakRtibaMdha ATha prakAre paDe che. A karma ATha rIte AtmAnA guNono ghAta kare che. emAM prathama Ave che "jJAnAvaraNIya karma'. A karma AtmAnA jJAnaguNane Avare che - dabAve che. A karmano udaya hoya to ApaNane sAmAnya vAta paNa na samajAya. samajelI vAta jhAjhI yAda na rahe. jJAna koThe na caDhe. smRti ghaNI nabaLI rahe. ApaNe dareka jaNa vatte oche aMze A karma bhogavIe chIe paNa tene A rIte jANatA nathI hotA. saMsAramAM jJAnInAM mAna-pAna thAya che. jJAnanA dIvAthI mANasa jIvananI vATa joI zake che. jJAnathI mANasa mokSano mArga jANI zake che. prabaLa puNyaprakRtivALA jIvane jJAna vadhAre hoya che; paraMtu jo te samyaka na hoya (AtmAbhimukha) to te nirarthaka nIvaDe ane jIvAtmAnA patananuM kAraNa paNa bane. jJAnanI ke jJAnIonI niMdA karanAra, jJAnanAM sAdhanono tiraskAra karanAra A prakAranuM karma bAMdhe che. kasamaye jJAnanI ArAdhanA karanArane paNa Avo baMdha paDe che. bhale Aje ApaNI pAse vadhAre jJAna na hoya paNa ApaNe jJAnanI ke jJAnInI virAdhanA na karavI. jJAna ane jJAnInuM bahumAna karavAthI jJAnAvaraNIya karma pAtaLuM paDe che ane ApaNAmAM jJAnano ughADa thAya che. | darzanAvaraNIya karmamAM darzananI vAta che. darzana ane jJAnanI vacce sUkSma bheda che. sAmAnya jJAna darzana kahevAya. vizeSa jJAna e jJAna kahevAya. dUrathI - koIne joIe eTale tenA vize sAmAnya khyAla Ave - aMdAja Ave paNa te pAse Ave eTale tenuM pUruM jJAna thAya. darzanamAM AMkhonuM prAdhAnya che. mANase gADha darzanAvaraNIya karma bAMdhyuM hoya to tene aMdhApo Ave ke ghaNuM ochuM dekhAya. darzanAvaraNIya karmavALAne vastu sthitino sAmAnya bodha na thAya, sAmAnya vAta paNa na samajAya. ApaNe gata janmomAM koInI dRSTino ghAta ryo hoya, koInA bhoLapaNanI avahelanA karI hoya ke anyanI darzanazaktinA vikAsamAM avarodha UbhA karyA hoya to AvAM karmano baMdha paDe. darzanano garbhita artha zraddhA che. darzana zraddhAnuM janaka che. jene darzanAvaraNIya karmano udaya pravartato hoya tene zraddhA ochI hoya. zraddhA ochI hoya eTale jJAna paNa ochuM hoya tema mAnI zakAya. zraddhA na hovAne kAraNe mANasa haLavAzathI jIvI zakato nathI ane tene jIvana prazna samuM lAgyA kare che. koIne khoTI salAha ApI hoya, koIne geramArge doryA hoya, avaLe raste karmasAra Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caDhAvyA hoya to darzanAvaraNIya karma baMdhAya. vedanIya karma dareka jIvane ghaNuM sparze che. jIvamAtrane be prakAranuM saMvedana hoya che. anukULa saMvedana ane pratikULa saMvedana. je saMvedana game tene zAtA - vedanIya kahe che. je saMvedana game nahIM ane duHkhada lAge tene azAtA vedanIya kahe che. jene mana hoya tene saMvedananI lAgaNI vadhAre thAya. anya jIvone sukha-duHkhanI lAgaNI thAya paNa te eTalI gADha na thAya. jeTalo jIva vadhAre vikasita teTalI saMvedanA vadhAre. ApaNAM sukha ane duHkha A karmane AbhArI hoya che. jo ApaNe anya jIvone sukha ApyuM hoya to ApaNane sukha maLe. jo anya jIvone duHkha ApyuM hoya to ApaNe vadhAre vedanA bhogavavI paDe. ahIM eTaluM yAda rAkhavAnuM che ke je zAtA vedanIya karma che te sAMsArika sukha che. ghaNI vakhata A sukhane kAraNe mANasa dharma bhUle che - e teno moTAmAM moTo khataro che. sAmAnya rIte je pApa karato nathI hoto, anyane pIDA Apato nathI, duHkhI, pIDAgrasta jIvone sahAya ApI temane sukha-zAMti Ape che te zAtA vedanIya karma bAMdhe che. lobhane vaza thaIne anyanAM sukha-zAMtine chInavI lenAra, sattAno durupayoga karI lokone bhayagrasta karanAra ane sajA karanAra, azAtA vedanIya karmano baMdha kare che. nAnA moTA jIvone trAsa ApanAra, temanI krUratAthI hiMsA karanAra gADha azAtAvedanIya karmanuM upArjana kare che. karmazAstrano eka aphara niyama che ke jevuM Apazo tevuM tamane maLaze. A bhavamAM sattA-samRddhi maLyAM hoya tyAre teno durupayoga karI hasI hasIne jIvone kanaDyA haze to koI bhave eTalAM duHkha ane pIDA maLavAnAM ane raDI raDIne te bhogavavA paDaze. jo tamAre zAMti joItI hoya to anya jIvone zAMti thAya tevAM karma karajo. pachI Ave che mohanIya karmanI prakRti. A karma udayamAM AvatAM AtmAne bhramamAM rAkhI bhamAve che. jyAMthI vAstavikatAmAM AnaMda-khuzI maLavAnAM nathI tyAM te batAve che. A karmano udaya mANasane UMdhe raste caDhAvIne rakhaDAve che. jenA upara moha hoya, pachI te vastu hoya, vyakti hoya ke pada hoya tene prApta karavA mANasa zuM nathI karato? jenA upara moha che te na maLe to mANasa gusse thAya che, mohavALI vastune meLavavA mANasa kapaTa karmasAra 34 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare che ane hiMsA karatAM pAcho paDato nathI. ApaNI sakaLa pravRttionuM saMcAlaka baLa mohamAM che. moha e rAganuM pharajaMda che. jenA prati rAga hoya te na maLe eTale ADe AvanAra dareka vastu prati vaiSa thAya. vaiSa hiMsAmAM pariName. mohane vaza thayela mANasa viveka bhUle che ane na karavAnAM kAmo kare che. mohanIya karma be prakAranAM che : darzana mohanIya ane cAritra mohanIya. darzana mohanIya karma vastunuM yathArtha darzana na thavA de. jyAM vastu sAcA svarUpe dekhAya ja nahIM tyAM badhI pravRtti avaLI ja thavAnI. cAritra mohanIya kamoM udaya pravartato hoya tyAre jIvAtmA tene je sAruM lAgyuM hoya, karavA jevuM lAgyuM hoya te AcaraNamAM na mUkI zake. jo darzana zuddha hoya to AcaraNa moDuM vaheluM Ave tema mAnI zakAya. je unmArganI prarUpaNA kare che te vizeSa prakAre mohanIya karma bAMdhe che. unmArga eTale avaLo mArga - jenA upara janAranuM chevaTe patana thAya. je khoTA matanI sthApanA kare, teno svIkAra karavA lokone lalacAve - lobhAve ke dabANa kare te mohanIya karma bAMdhe che. sanmArgano nAza karanAra, sAcA matane khoTo TharAvanAra A karma bAMdhe che. tethI bhale ApaNe koIne dharma ApI na zakIe paNa tene adharma ane anItimAM to na ja laI jaIe. dharmane vagovavAthI paNa A karma baMdhAya che. je jIvAtmA kaSAyone AdhIna thaIne jIve che, rAga-dveSamAM rame che, krodha, ahaMkAra, kapaTa ane lobhamAM rAce che ane nokaSAyo hAsya, rati-arati, bhaya, zoka ane jugupsAnA bhAvo sAthe jIve che te cAritra mohanIya karma bAMdhe che. kapAyarahita sAdhujIvana jIvanArAono je dveSa kare che, temanA mArgamAM muzkelIo UbhI kare che. te cAritra mohanIya karmano baMdha kare che. * karmanI ATheya prakRtimAM mohanIya karma AtmAnuM sauthI vadhAre ahita karanAra che kAraNa ke tenAthI karmanI paraMparA sarjAya che. AtmAnA UrdhvarohaNane mArge caDhelo sAdhaka sauthI pahelo mohanIya karma upara ghA kare che ane tene dabAvyA pachI ja te AgaLa vadhI zake che. AyuSya karma ApaNA mATe ciMtAnuM vizeSa kAraNa bane che. AyuSya karmanA baMdha pramANe jIvAtmA eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM jAya che. tenI icchA hoya ke na hoya, tene game ke na game paNa tene cAreya gatimAM AyuSya karmasAra 35 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmane kAraNe rakhaDavuM paDe che. jyAM sudhI teno udaya pravarte tyAM sudhI te gatimAM rahevuM paDe. AyuSyakarmanI beDImAM jakaDAyelo jIvAtmA te pUruM na thAya tyAM sudhI temAMthI chUTI zakato nathI. jenA kaSAyo tIvra hoya, jenA krodha ane ahaMkAra eTalA phUlyA-phAlyA hoya ke te lokono ghAta karavAmAM rAcato hoya, dhokhAbAjI karato hoya ane mahAlobhI hoya, moTo parigrahI hoya te narkanuM AyuSya bAMdhe che. jenA AraMbha-samAraMbha moTA, jenA parigraha moTA, ane jenA manamAM anyano ghAta karavAnA vicAro cAlatA rahetA hoya ane te mATenAM Ayojana karyA karato hoya e te sAmAnya rIte nArakanuM AyuSya bAMdhe che. je kapaTI hoya, svArthamAM ja rAcato raheto hoya, lokone chetarIne vastuo meLavI levA haMmezAM pravRtta thato hoya te sAmAnya rIte tiryaMcanuM AyuSya bAMdhe che. jenA kaSAyo alpa hoya, pAtaLA hoya, dAna-dharmanI ruci vALo jIva hoya, udAra dilano hoya te sAmAnya rIte manuSyanuM AyuSya bAMdhe che. je jIvo samyagradarzana vALA hoya, pApapuNyano sArA-narasAno, sAcAkhoTAno bheda karI jANatA hoya, deva-guru ane dharmanA mArge paDelA hoya, kadAca dharma ocho karatA hoya ke karI zakatA hoya paNa Rju pariNAmI hoya te moTe bhAge devalokamAM jAya che. devalokamAM paNa be prakAra che. UMcA devaloko ane nIcalI kakSAnA devaloko. je jIvomAM saMskArazuddhi hoya ane dharmanuM lakSya hoya te UMcA devalokamAM jAya che. jenAmAM A badhA guNono ughADa ocho thayo hoya, darzanamAM malinatA hoya to te nIcalI koTInA devalokamAM jaI pahoMce che. AyuSyanA baMdhamAM AtmAnAM pariNAmo ghaNAM mahattvanAM banI rahe che. pravRttinuM mahatva to che ja paNa tenAthI vizeSa vRttionuM mahattva che. jIvanamAM eka ja vAra AyuSya baMdhAya che ane te baMdhAyA pachI temAM pheraphAra thaI zakato nathI. mATe haMmezAM sArA bhAvo ja bhAvatA rahevA ane pravRtti paNa deva-dharma ane gurune najaramAM rAkhIne karatA rahevI. nAmakarma jIvane zarIra, tenAM aMga-upAMgo, teno bAMdho, caheromoharo, rUpa-raMga ityAdi Ape che. teno AkAra, kada, UMcAI, nIcAI paNa karmasAra 38 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmakarmane AdhIna hoya che. mANasano svara, sparza ane pAMceya indriyonI pUrNatA ke kSamatA nAmakarmane AbhArI hoya che. jIve je yoninuM AyuSya karma bAMdhyuM hoya te yonine anurUpa jIvAtmAnuM zarIra ghaDavAnuM kAma nAmakarma kare che. nAmakarmanI jANakArI na hovAne kAraNe loko bhagavAnane amathA vacce lAvIne tenA mAthe doSAropaNa kare che. jIva potAnA bhavanuM zarIra pote ja banAve che. tenA karma anusAra banAve che. tamane jANIne navAI lAgaze ke mANasane mAnaapamAna-kIrti-apakIrti paNa nAmakarmane AdhIna rahIne maLe che. mANasano prabhAva tenuM vyaktitva nAma karmane AbhArI rahe che. e rIte nAmakarma mANasanA jIvanamAM ghaNuM mahattvanuM banI rahe che. je jIva saraLa hoya che, niSkapaTa hoya che, namra hoya che, nirAbhimAnI hoya che - te zubha nAmakarma bAMdhe che. tethI viruddha kapaTI, garviSTha, niSphara svabhAvavALo, azubha nAmakarma bAMdhe che. koIne janmajAta khoDa hoya, koIno svara kharAba hoya, koInA zarIranuM baMdhAraNa barobara na hoya te badhAno upahAsa karanAra, tenI mazkarI karI tene cIDavanAra ane vArevAre utArI pADanAra bIjA bhavamAM azubhanAmakarma bhogave che. mATe koI mANasanI tenA rUpa-raMgasvara ke khoDanI, ghATanI hAMsI karI tene kyAreya duHkha ApavuM nahIM. gotra karmathI jIvane UMcA ke nIcA kuLamAM janmavuM paDe che. samAjamAM nIcA gaNAtAM kuLomAM janmavAthI mANasane ghaNuM duHkha veThavuM paDe che, ghaNI hADa-cheDa sahana karavI paDe che. AgaLa vadhavAnI tenI tako chInavAI jAya che. e rIte gotrakarma mANasanA jIvanamAM agatyano bhAga bhajave che. amuka kuLomAM janmavAne kAraNe mANasano tiraskAra karavAthI apamAna karIne tene duHkha ApavAthI, kuLane kAraNe tene amuka lAbhothI vaMcita rAkhavAthI jIvane nIca gotra prApta thAya che. mATe ucca gotramAM janmavAno kayAreya garva na karavo ane nIcA kuLamAM janmelAno kyAreya tiraskAra na karavo. A samajaNa na hovAne kAraNe ApaNe nIca gotromAM janmavAnuM karma bAMdhIe chIe. - chelle Ave che aMtarAyakarma. mANasanA jIvanamAM aMtarAya pAMca prakAre paDe che : bhogAMtarAya, upabhogavaMtarAya, lAbhAMtarAya, dAnAMtarAya ane vIryaMtarAya. mANasa jIvanamAM AvI paDatA aMtarAyone kAraNe hatAza thaI jAya che, paNa teNe koI janmamAM bIjA jIvonA sukhamAM aMtarAya pADyA hoya che karmasAra 37 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe A jIvanamAM tenA sukhamAM aMtarAya paDe che. ATalI vAta je te samaje to aMtarAya karma ochAM bAMdhe ke na bAMdhe. gharamAM bharyA bhaMDAra paDelA hoya paNa bhogavAya nahIM. roga evA thayA hoya ke khAvAno bAdha hoya. khAdhuM hoya to pace nahIM. jeNe gADha bhogavaMtarAya karma bAMdhyuM hoya te potAnI samRddhi bhogavI zake nahIM. upabhogAMtarAya Ama to bhogavaMtarAyanA joDiyA karma jevuM che. paNa phera eTalo ja che ke je vastu eka vakhata vAparyA pachI pharI-pharIne tene vAparI zakAya tene upabhoga kahe che. vastra, dAgInA, strI-puruSanA saMbaMdho AvI badhI vastuo upabhogatarAyamAM, Ave. koIne upabhoga karatAM rokyA hoya, temAM aMtarAya pADyA hoya to AvuM karma baMdhAya ane te udayamAM Ave tyAre ApaNe chatI sAmagrIe teno upabhoga karI zakIe nahIM. koInA bhoganI ADe AvIe to bhogAMtarAya karma baMdhAya. nokara-cAkarane khAtAM uThADIe, sukhe sUvA na daIe, gharamAM kuTuMbIjanone dhAkathI sukhe rahevA nA daIe ane bhoga-upabhoga karavA na daIe to paNa A karmano baMdha paDe. lAbhAMtarAya karma udayamAM AvyuM hoya to lAkha prayatna karo to paNa lAbha maLe nahIM. ApanAra dAnezvarI hoya paNa te maLe nahIM. ApanAra mAMdo paDI jAya ke tenA gharamAM koInI mAMdagI AvI paDe. levA jatA hoIe ane basanI haDatALa paDe, TaeNksIo pharake nahIM, jaI zakIe nahIM ke pachI moDA paDIe. A badhuM Akasmika lAge paNa temAM ApaNo lAbhAMtarAya ja moTo bhAga bhajvato hoya che. je koInA lAbhanI ADe Ave che te A karma bAMdhe che. lAbhAMtarAyathI viparIta karma dAnAMtarAya che. saMpatti hoya paNa dAna devAnI icchA thAya ja nahIM. jo icchA thAya to paiso hAthathI jaladIthI chUTe nahIM. dAna devA taiyAra hoIe tyAre koI dAna levA Ave ja nahIM ane ApaNe dAna devAnA puNyakarmanI vaMcita rahI jaIe. dAna levA koI kahyA pramANe AvyuM hoya tyAre kabATanI cAvI na maLe athavA to koI saMjogo evA upasthita thAya ke AvanAra mANasane pAcho kADhavo paDe. dAna e puNyakarma che je karavA jevuM che. kadAca ApaNane A karma A janmamAM na kaThe paNa dAnAMtarAya bhAvi janmono lAbhAMtarAya banIne sAme AvyA vinA raheze nahIM - e vAta na bhUlavI. karmasAra 38 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIryaMtarAya dekhAya che. sAmAnya, paNa che ghaNuMbadhuM mahattvanuM. ahIM vIrya no artha utsAha che. utsAha hoya to puruSArtha thAya ane puruSArtha karIe to prArabdhane haThAvI zakIe. jenAmAM vIryaMtarAya karmano udaya vartato hoya che te chatI zaktie kaMI karato nathI ane jAta-jAtanAM bahAnAM kADhI puruSArtha karato nathI. kayAreka kaMI karavA mATe tatpara thAya che to aDadhethI vAtane choDI de che. pachI te kyAMthI saphaLa thavAno? vIAMtarAya karma bhogavanAra moTe bhAge nirAzAmAM jIvana pasAra karato hoya che ane potAnI niSphaLatA mATe anyanA doSo kADhato rahe che ke bhAgyane bhAMDato rahe che. AvA mANasanA bolamAM joma na hoya, cAlamAM joza na hoya. gata janmomAM ApaNe koInA utsAhano bhaMga karyo hoya, mANasone-jIvone zArIrika ane mAnasika rIte asahAya karI mUkyA hoya to ApaNe AvA karmano bhoga banavAno vakhata Ave che. mANasa mArane khamI khAya che. paNa utsAhabhaMga mANasane vagara mote mArI nAkhe che. mATe jIvanamAM saune baLa ApIne beThA karatA raho. avazya yAda rAkhIe ke koIne bhUkhyA rAkhIzuM to ApaNe bhUkhyA rahevuM paDaze, koIne tarasyA rAkhIzuM to tarasyA rahevuM paDaze. koIne lAbha thato rokIzuM to ApaNo lAbha paNa kyAreka rokAvAno. koInA bhoganI ADe na AvavuM, koInA upabhogamAM aMtarAya na pADavo, koIne dAna detAM rokavA nahIM, UlaTAnAM dAna devA preraNA ApatA rahevI, koInA utsAhano kyAreya bhaMga karavo nahIM. utsAha e to jIvana che. utsAhane AdhAre mANasa azakya dekhAtAM kAmo karI nAkhI zake che. jeo hiMsA, jUTha, corI prapaMca Adi nIca kAmo karIne anyanA jIvanamAM aMtarAyo nAkhe che - teo aMtarAya karma bAMdhe che je udayamAM Ave mANasanA jIvanamAM vighno AvyA kare che. aMtarAya karma mANasane sauthI vadhAre - kaThe che. prakRtinAM ATheya karmomAM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAyakarma ne ghAtI karma kahyAM che. ghAtI karma eTale je AtmAnA guNono ghAta kare che. vedanIya, nAma, gotra ane AyuSyakarmane aghAtI kahe che. A karmo jIvanAM sAMsArika sukhono ghAta kare che, paNa AtmAnA guNano ghAta karatAM nathI. karmasAra Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM ApaNe prakRtibaMdhanAM ATha karmonI carcA karI je jANIne mANase potAnA jIvanane dizA ApavA mATe che. jo mANasa jIvana pratino abhigama badalI nAkhIne varte to te A lokanAM sukho nirvidane meLavI zake, bhogavI zake ane sAnukULa paralokanuM AyuSya bAMdhIne AtmAnA utkarSano mArga cAtarI zake. karmano baMdha cAra prakAre paDe che. temAM pahelo prakRtibaMdha Ave. bIjo sthitibaMdha eTale bAMdheluM karma keTalA samaya pachI udayamAM Avaze ane teno prabhAva batAvaze, keTalo samaya te AtmAnI sAthe paDyuM raheze. karmanA zAstramAM evuM nathI ke karma kramavAra udayamAM Ave eTale ke pahelAM bAMdhela pahelAM udayamAM Ave ane pachI bAMdheluM pachI- e rIte karmano udaya thato nathI. koIka ja karma tatkALa udayamAM Ave, bAkI karmano paripAka thatAM varSonAM varSo cAlyAM jAya. vaLI karmane udayamAM AvavA mATe amuka saMjogo joIe. jo tene potAno prabhAva batAvavA mATe anukULatA maLI na hoya to te sattAmAM paDyuM rahe arthAt ke AtmA sAthe vaLageluM rahe ane jyAre anukULatA maLe tyAre ja udayamAM Ave. ApaNe Aje je karma bhogavI rahyAM chIe temAM koI be varSa pahelAM bAMdhelAM haze to koI baso varSa pahelAM bAMdhela haze. are varSonI vAta kyAM karavI, ApaNe aneka janmonAM karmo laIne ahIM A bhavamAM AvyA chIe. udaya tarapha vahI rahelA karma pravAhamAM aneka janmonAM karmonI dhArAo bhaLelI hoya che. karmanA udayamAM vartatI A viSamatAne kAraNe Aje ApaNe ghaNI vAra duSTone - kukarmIone lahera karatA joIe chIe ane pramANika sAcA mANasone sahana karatA joIe chIe, paNa te lAMbo kALa nahIM cAlavAnuM. jemano Aje puNyakarmano udaya pravartato hoya teo pApakarmo karatA hoya to paNa Aje teo sukha-suvidhA ane AbarU bhogavatA hoya ema bane; paNa tethI rakhe mAnatA ke teo pApakarmanAM phaLa bhogavavAmAMthI bacI jaze. jyAre temanAM pApakarma udayamAM Avaze tyAre temano pApakarmanAM phaLa bhogavyA vinA chUTako nahIM thAya. Aje jemano pApakarmano udaya pravartato hoya teo atyAre puNyapravRtti karatA hoya chatAMya duHkha-duvidhAmAM jIvatA jovA maLe; paNa jyAre temanAM puNyakarma udayamAM Avaze tyAre teo sukha-suvidhA bhogavatA thaI javAnA. 40 karmasAra Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasanI AjanI sthiti ane pravRtti najaramAM rAkhIne karmane mUlavavAnI bhUla na karavI. karmane pAkavA mATe samaya joIe che. te vAta jo ApaNe jANatA hoIe to karmanA nyAyamAMthI ApaNI zraddhA UThI na jAya. - cAra karmabaMdhomAM rasabaMdha paNa ghaNo mahatvano che. bAMdhela karma keTalA josathI udayamAM Avaze, tenI asara keTalI tIvra haze te nakakI karanAra rasabaMdha che. udayamAM AvatA karmanI asara tIvra haze ke haLavI haze teno vega vadhAre haze ke ocho haze te badhuM nakkI karanAra rasabaMdha che. karma karatI vakhate jIvAtmAno bhAva kevo che tenA upara rasabaMdhano AdhAra hoya che. eka ja karma, mANasa rasa reDIne karI zake ane e ja karma rasa vagara paNa karI zake. je koI karma ApaNe rasa vinA karyuM hoya ke ApaNe te karavuM paDyuM hoya to te karma udayamAM Ave tyAre teno vega ocho hoya ane tenI tIvratA paNa ochI hoya. tethI dharmapuruSo kahe che ke puNyakarma rasapUrvaka karavuM ane pApakarma karavAnuM thAya ke karavuM paDe to te udAsIna bhAve karavuM. koI mANasane ugra vedanA sahana karato joIe to samajI levuM ke teNe rasapUrvaka koIne duHkha ApyuM haze. jo koIne saraLatAthI saphaLatAnA zikharo sara karato joIe to mAnavuM ke teNe rasa reDIne puNyakarma karyA haze. have ApaNe cAra baMdhamAMthI chellA pradezabaMdhanI vAta laIe je atyaMta viziSTa che. ApaNe AgaLa joI gayA ke karma e padArtha (matter) che. karmanI raja atyaMta sUkSma paramANuonI banelI hoya che. karma jIvAtmA upara saMskAra choDI jAya che paNa karma e kevaLa adaSTa saMskAra nathI. jIvAtmA jyAre karma bAMdhe che tyAre te karmanA atyaMta sUkSma paramANuo grahaNa karIne potAnI sAthe otaprota karI de che. A paramANuo grahaNa karavAnI vAtane pradezabaMdha kahe che. koI karma karatI veLAe jIvAtmAe keTalA paramANuo grahaNa karyA te vAta ghaNI mahatvanI che. svAbhAvika che ke vadhAre paramANuo lIdhelA hoya to te karma AtmA sAthe vadhAre vakhata rahe. ochA paramANuo grahaNa karelA hoya te karmano bhogavaTo ocho kALa rahe. pradezabaMdhanI vAta saMpatti jevI che. jenI saMpatti vadhAre ne vadhAre lAMbo kALa sukha bhogave. jenI ochI te ocho kALa sukha bhogave. vaLI A karmasAra 41 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmaparamANuo AtmA sAthe keTalA gADha rIte saMkaLAyA che tenA upara karmanA bhogavaTAnA kALano paNa AdhAra rahelo hoya che. sajjaDa coMTI gayela karmanA . paramANuo AtmA uparathI khasatAM vAra lAge ke na khase tethI te karmano bhogavaTo lAMbo samaya cAle. jo karmanA paramANuo AtmA sAthe sajjaDa coTelA hoya nahIM to te paramANuo AghAta-pratyAghAta thatAM AtmA uparathI turata kharI paDe ane karmano bhogavaTAkALa pUro thaI jAya. pradezabaMdhanI jenI pAse vAta na hoya teo akALe thatAM mRtyune nahIM samajAvI zake. jyAre koI akasmAta thAya che ke moTI kudaratI honArata thAya che. tyAre tenA AghAta-pratyAghAtamAM jIvAtmA sAthe coTelA paramANuo tatkALa kharI paDe che ane mANasanuM akALe mRtyu thAya che. te vakhate jIvAtmAnA AyuSyakarmanI sthiti lAMbI hoya to paNa teno aMta Ave. ahIM e vAtano ullekha karI levAnuM yogya raheze ke manuSya ane tiryaMconA AyuSya karmanA paramANuono svabhAva ja evo hoya che ke te vyAghAta thatAM tUTe ane vikharAI jAya, jyAre devo ane nArakInA jIvonA AyuSyanA paramANuo evA hoya che ke je vyAghAtathI na tUTe. tethI teo bAMdheluM AyuSya bhogave ja. mAnavI ane tiryaMca mATe te vAta saMbhavita nathI. devo ane nArakInA jIvonuM AyuSya aparivartanIya hoya che. eTale ke temAM pheraphAra thaI zakato nathI. jyAre manuSyaya ane tiryaMcanuM AyuSya parivartanIya hoya che. arthAt ke temAM pheraphAra thaI zake tevo teno svabhAva ja hoya che. karmanA cAra prakAranA baMdhanI ApaNe je carcA karI temAM prakRtibaMdha ane pradezabaMdha mana-vacana ane kAyAnA yogonA pravartanane kAraNe paDe che. jIvAtmAmAM jeTalI caMcaLatA vadhAre teTaluM mana-vacana ane kAyAnuM pravartana vadhAre ane eTalo prakRtibaMdha ane pradezabaMdha vadhAre jo yogonuM pravartana ochuM to A baMdha ocho paDavAnA. - jyAre rasabaMdha ane sthitibaMdha kaSAyone kAraNe paDe che. jeTalA kapAyo tIvra eTalo e baMdha tIvra. kaSAyo jeTalA pAtaLA teTalo rasabaMdha ane sthitibaMdha ocho. baMdhanI vAta pUrI karatAM pahelAM e vAtane pharIthI yAda karI laIe ke karmabaMdha kevaLa kriyAthI nathI paDato. mana ane vacananA upayogathI paNa baMdha 42 karmasAra Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDI jAya. koIne mAravAnI vAta karIe to paNa karmabaMdha paDavAno. koIne mAravAno vicAra karyo te turata ja teno karmabaMdha thaI javAno-bhale pachI kAyadAnI adAlatamAM te guno na gaNAya, paNa karmanI adAlatamAM to te guno dAkhala thaI gayo. karma jAte karIe nahIM ane koInI pAse karAvIe to paNa ApaNe doSita ane tenoya baMdha pADavAno. are, koI karma karatuM hoya ane enI anumodanA karIe arthAt tenI prazaMsA karIe ke temAM rasa reDIe to paNa ApaNA upara karmabaMdha paDavAno. karmanI vAta sUkSma che. paNa je ApaNe te samajI lIdhI hoya to ApaNe keTalAya karma baMdhothI bacI jaIe ane kayA karmano baMdha haLavo karI nAkhavo ane kayA karmabaMdhane tIvra karavo tenuM Ayojana karI zakIe. karmazAstranuM jJAna pustakamAM rAkhavA mATe nathI paNa karmathI bacavA mATe che ane puNyakarma karatAM karatAM aMte karmarahita thaIne paramAtma avasthA prApta karavA mATe che. * karmasAra 43 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. vipAkodaya ane pradezodaya ApaNe karmabaMdhanI vAta karI. jIvAtmA upara kevI rIte karmano baMdha paDe che, kayA kAraNe paDe che tenI paNa carcA karI. tyAra pachI ApaNe cAra prakAranA karmabaMdhaH prakRtibaMdha, sthitibaMdha, rasabaMdha ane pradezabaMdhanI vigatomAM gayA. ApaNe e paNa jANyuM ke baMdhAyela karma bhAgye ja tatkALa udayamAM Ave che. jema phaLane pAkavA mATe samaya joIe che, mAtAnA udaramAM paDelAM bIjamAMthI bALakano janma thavA mATe amuka samaya joIe che, bIjamAMthI vRkSa thatAM samaya lAge tema karela karmane paNa phaLa ApavA mATe samaya joIe. jema pAkeluM phaLa jhADa uparathI nIce paDe che tema pAkeluM karma teno prabhAva batAvavA mAMDe che. tene udayamAM AvelA karma tarIke varNavavAmAM Ave che. pachI je prakAranuM karma hoya te pramANeno te prabhAva batAve ane sukha-duHkha Ape. A rIte paripakva thaIne udayamAM Avela karmane vipAkodaya tarIke oLakhavAmAM Ave che. tamane jANIne navAI lAgaze ke Aje ApaNe je karma bhogavIe chIe temAMthI keTalAMka to hajAro zuM paNa lAkho varSa pahelAMnAM bAMdhelAM haze. paNa teno vipAka thatAM tene ghaNo samaya lAgyo. karmane pAkavA mATeno samaya thaI gayo hoya paNa tene prabhAva batAvavA mATe anukULatA na maLI hoya to tyAM sudhI te karma jIvAtmA sAthe jaDAyeluM paDyuM rahe. tene sattA(stock)mAM paDela karma tarIke oLakhavAmAM Ave che. vaLI karmano svabhAva paNa evo hoya che. te amuka samaya sudhI udayamAM AvatuM nathI. jene karmanA abAdhAkALa tarIke oLakhavAmAM Ave che. keTalIka vAra evuM paNa bane che ke karmane pAkavAnI avadhi pUrI thaI gaI hoya to paNa tene phaLa ApavA mATe taka ja na maLe to te karma prabhAva batAvyA vinA paNa jIvAtmA uparathI kharI paDe. - sAmAnya rIte evuM hoya che ke karma teno prabhAva batAvI de eTale te tenI cIkAza choDI de ane pachI te jIva sAthe na rahI zake. kahevAya che ke karmane pAkavA mATe ochAmAM ocho samaya paNa baso-traNaso varSano hoya che ane karmasAra Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhAremAM vadhAre samaya to hajAro ane lAkho varSano hoya che. A kALacakramAM jIvAtmAe anaMta bhavo karyA haze ane keTalAMya zarIro dhAraNa karIne mUkyAM haze - te jotAM A samayagALo kaMI moTo na gaNAya. * bhavabhramaNa karatA jIvAtmA pAse sattAmAM paDelAM karmono anargaLa jaththo hoya che. evAM keTalAya karmo haze ke jene pAkavA mATeno samaya ja nahIM thayo hoya. evAM paNa keTalAya karmo haze ke udayamAM AvavA mATe temano samaya thaI gayo haze paNa te mATeno anukULa bhava na maLavAne kAraNe te sattAmAM paDI rahyAM haze. mAnyAmAM na Ave paNa ApaNe keTalAya janmonAM AvAM karmo ApaNI sAthe laIne bhavAMtaramAM eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM jaIe chIe - pharatA rahIe chIe. karma ati sUkSma hovAne kAraNe ApaNane teno bhAra kyAreya vartAto nathI. vaLI AtmA paNa atyaMta sUkSma hovAne kAraNe tene bhavAMtaramAM gati karatAM koI vyAbAdha naDato nathI. karma kevI rIte udayamAM Ave che te samajavA mATe tenI gati-rIti vize thoDuMka jANavuM jarUrI che. pahelI vAta to e ke Aje je svarUpe karma bAMdhyuM hoya te svarUpe te bhAgye ja udayamAM Ave che kAraNa ke udayamAM AvatAM pahelAM temAM keTalAya pheraphAro thaI gayo hoya che. karmamAM pheraphAra thavAnuM kAraNa jIvanA bhAva (adhyavasAya) hoya che. jo jIva dharma tarapha vaLyo hoya to tenA AtmAnAM pariNAmo (bhAvo) kUNA paDyAM hoya to pApakarmano baMdha zithila thaI jAya ane teno josa paNa ghaTI jAya. vaLI tapamAM vaLyo hoya to keTalAMya karma kharI paDyAM hoya ke AghAMpAghAM thaI gayAM hoya. je jIvanAM pariNAmo (bhAva) dUra ane ghAtakI banI gayAM hoya to pApakarmanA zithila baMdha gADha paNa thaI gayA hoya ane keTalAMya puNyakarma paravArI gayAM hoya. jo ke jIvanamAM karelo dharma 1. kayAreya viphala jato nathI. - bIjI vAta e che ke karma kyAreya kamabaddha rIte udayamAM AvatAM nathI. eka sAthe baMdhAyelAM karmano sthitibaMdha judI-judo hoya che. pratyeka karmane pAkavAnI mudata judI-judI rahe che. karmanI prakRti anusAra tene pAkavAnA samayamAM paNa pheraphAra hoya che - taratamatA hoya che. sthitibaMdhano AdhAra mukhyatve jIvAtmAnA bhAva upara hoya che. pratyeka karma bAMdhatI veLAe jIvAtmAnA bhAva sarakhA hotA nathI. keTalAMka karma tIvra bhAvamAM baMdhAyelAM hoya karmasAra 45 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. to keTalAM haLavA bhAvamAM. vaLI karma baMdhAyA pachI paNa tenI sthitimudatamAM pheraphAro thatA ja hoya che. karma vize lakhanArAone jo sthitibaMdhanI vAtanI khabara hoya nahIM to teo karmanA udayamAM vartatI samayanI taratamatA samajAvI na zake. AgaLa ApaNe prakRtibaMdhanI vAta karI che. jIvAtmA pratyeka paLe sAta prakAre karmabaMdha kare che ane ATha prakAre bhogave che. AyuSyakarmano baMdha jIvanamAM eka ja vAra paDe che tethI te paLa sivAya jIva satata sAta prakRtino baMdha kare che paNa AyuSya to bhogave che. tethI te AThe prakAre karma bhogave che ema kahevAyuM. UMghamAM paNa karmano baMdha paDato rahe ane teno udaya paNa vartAto rahe, paNa te jIvAtmAne eTalo spaSTa na vartAya. AtmAnA pratyeka spaMdana sAthe karmabaMdhanI prakriyA cAlu ja hoya che ane jIvAtmA karmanA udayane paNa vedatobhogavato ja hoya che. ApaNe gaMgA-bhunA ke narmadA jevI vizALa paTamAM vahetI nadIo : joI haze. pahADa uparathI paDatAM aneka jharaNAMo ane dhArAo emAM bhaLatI hovAne kAraNe teno paTa vizALa banyo hoya che. vAstaviktamAM A pravAhamAM aneka dhArAo vahetI hoya che. lagabhaga e rIte ApaNA jIvanano karmapravAha ATha prakRtinI dhArAe vahI rahyo hoya che. emAM koI dhArA seMkaDo varSa pahelAMnI hoya. to koI dhArA hajAro varSa pahelAMnI hoya. jema nadI samudramilana mATe AgaLa vadhatI jAya che tema karmapravAha udaya tarapha vaheto hoya che. ATha dhArAe vaheto karmapravAha jyAre tenA aMtima tabakkAmAM AvI jAya che tyAra pachI tene rokI zakAto nathI. jema nadI pahADa uparathI paDavA mATe vaLAMka laI cUkI hoya pachI tene rokI zakAya nahIM tema aMtima tabakkAmAM praveza karelA karmapravAhane udayamAM AvatAM rokI zakAto nathI. A tabakkAne udayAvalikAmAM pravezela karma tarIke oLakhavAmAM Ave che. karma jyAM sudhI udayAvalikAmAM na pravezya hoya tyAM sudhI tene rokI zakAya ke temAM pheraphAra karI zakAya. A karmapravAhamAM kayuM karma AgaLa che ane kayuM pAchaLa che teno AdhAra tenA sthitibaMdha upara hoya che. udayAvalikAmAM pravezela karma e taddana pAkI gayelA phaLa jevuM che. je pAkyA pachI jhADa upara na rahI zake. te nIce paDI ja jAya. tema karmasAra 46 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udayAvalikAmAM pravezela karmano udaya thaIne ja rahe. have jyAre bAMdhela karma bhogavAI jAya che, teno prabhAva batAvI de che tyAra pachI te karmaparamANuomAM cIkAza rahetI nathI. pachI te karmanuM vighaTana thaI jAya che ane jIvAtmA uparathI kharI paDe che. pachI te karma jIvAtmAne pharIthI bhogavavuM paDatuM nathI. paraMtu karmanI paraMparA ahIM aTakI jatI nathI. kAraNa ke jIvAtmA bhogavaTA daramiyAna paNa navAM karma bAMdhato ja rahe che. vaLI tenI pAse sattAmAM (sTokamAM) rahelAM karmano paNa moTo jaththo hoya che. ghaNI vAra to evuM bane che ke jIva bhogave tenA karatAM vadhAre karma bAMdhato rahe che. Ama saMsAranuM A viSacakra cAlatuM ja rahe che. have koIne prazna thAya ke zuM bAMdhelAM karma bhogavavAM ja paDe? ApaNe tenI vigate carcA karIe te pahelAM eTalI vAta samajI laIe ke jIva jeTalo vadhAre vikasita, tello te vadhAre karma bAMdhe ane karmanA bhogavaTAnuM saMvedana tene vadhAre vikasita jIvone mana-vacana ane kAyAnA yogo hoya, pAMceya indriyono pUrNa vikAsa thayelo hoya tethI te karma vadhAre bAMdhe ane jo jAgRta hoya to te vadhAre karma khapAvI zake arthAt ke ochAM karI zake. - have jo ApaNe mULa prazna upara AvIe to sauprathama ema kahI zakAya ke moTe bhAge bAMdhelAM karma udayamAM AvatAM rahe ane bhogavAtAM rahe. karma bhogavAya eTale te jIvAtmA uparathI kharI paDe-pachIthI jIvAtmAe te bhogavavAmAM na rahe. karma jyAre pAkIne udayamAM Ave ane teno prabhAva batAve tyAre te karmano vipAkodaya thayo kahevAya che. Ama phaLa ApatA karmanuM saMvedana jIvAtmAne bhogavavuM paDe. pachI te sukhanuM saMvedana hoya ke duHkhanuM saMvedana hoya. TUMkamAM karma AtmA uparathI khasI jAya ke kharI paDe tyAra pachI teno prabhAva - jIvAtmA upara na paDe ane jIvAtmA tenI saMvedanAthI mukta thaI jAya. paNa bahu majAnI vAta e che ke ghaNI vAra karma teno prabhAva batAvyA vinA, sukha ke duHkhanI saMvedanA ApyA vinA paNa jIvAtmA uparathI khasI jAya che ke kharI paDe che. tene pradezodayathI kharI paDelAM karma kahe che. A vAta ghaNI sUkSma che ane badhA dharmonI pAse te nathI. svabhAvika che ke bAMdhelAM pApakarma pradezodayathI jIvAtmA uparathI dUra thaI na jAya e vAta ApaNane game ja, kAraNa ke pApakarmano bhogavaTo duHkhada hoya karmasAra 47 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che - pIDAjanaka hoya che. puNya bhogavavuM saune game, pApa bhogavavuM kone game ? pradezodayathI karmanA kharI paDavAnI vAta anAyAse bane ane prayatnathI paNa bane. ApaNe jo karmavAdanAM rahasyo jANatA hoIe to karmane Ama hAtha-tALI ApavAnI ramata ramI zakIe. ApaNe e vAta jANI ke keTalAya jmonAM karmane vahana karato karmapravAha ATha dhArAe (prakRtinI) udaya tarapha jaI rahyo hoya che. have Akasmika rIte evuM bane ke eka bAju prabaLa puNyakarma udayamAM AvyuM hoya ane te samaye eka alpa pApakarma paNa udayamAM AvyuM hoya to te vakhate prabaLa puNyakarmanA bhogavaTAmAM alpa pApakarma taNAI jAya. Avo pradezodaya anAyAse paNa thaI jAya ane ApaNe pApakarmanA bhogavaTAmAMthI bacI jaIe. jenI pAse puNyakarmanuM bhAthuM vadhAre hoya te jIvone AvI taka maLavAno saMbhava vadhAre rahe. keTalIka vAra evuM paNa bane che ke jIve prabaLa puNyakarma bAMdhyuM hoya je bhogavavA tene devanA bhavamAM ja AvavuM paDe ane pApakarma bhogavavA narkanA bhavamAM javuM paDe. have te karmano bhogavaTo karavA mATe jarUrI bhava maLyo na hoya ane te karma pAkI gayuM hoya to tene potAno prabhAva batAvyA vinA jIvAtmAMthI aLagA thaI javuM paDe ke pachI yogya bhavanI vATa jotA bAjumAM khasI javuM paDe. Ama jo karmane udaya veLAe paraprakRtimAM besavAnuM thAya to teno bhogavaTo paraprakRtimAM thAya jyAM teno prabhAva na paDe. virodhInA gharamAM beThela mANasa kaMI karI na zake tenA jevo ghATa thAya. koIka vAra evuM paNa bane ke karmano je sthitibaMdha paDyo hoya te pramANe teno samaya pUro thavA Avyo hoya paNa tene udayamAM AvavA mATe yogya nimitta na maLe. sAmAnya rIte karma svayaM udayamAM AvatuM nathI. te koI ne koI nimittano Azraya karIne udayamAM Ave che. karmane udayamAM AvavA mATenAM pAMca prabaLa nimitto cheH dravya, kSetra, kALa, bhava ane bhAva. A pAMcamAMthI tene je nimittanI udayamAM AvavA jarUra hoya te nimitta ja maLe nahIM e karma nimittanI rAha joIne besI rahe. daramiyAna teno samaya pUro thaI jAya to paNa tene AtmAthI aLagA thaI javuM paDe. sAMsArika rIte A vAtane joIe to mudata bahAra gayeluM leNuM phogaTa jAya che ane tenI vasUlAta thaI zakatI nathI tenA jevI A vAta che. 48 karmasAra Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmanI vyavasthAno jANakAra mANasa keTaleka aMze nimittonI ramata ramIne karmathI bacI zake, paNa tema karavAnuM haLavAM karma mATe zakaya che. gADha rIte baMdhAyela karma to emane ema pAchAM na jAya. te to jarUrI nimitta UbhuM karIne udayamAM AvI potAnuM leNuM vasUla karIne ja khase. A badhI vAto niyama karatAM apavAda jevI vadhAre che. paNa jANakArI mATe ahIM teno ullekha karyo che. nimittonI vAtane jarA vigate samajIe. zarIrane vyAdhi thayo hoya ane yogya auSadhano upacAra thAya to vyAdhi maTI jAya ke haLavo paDe. atizaya garamI veThavAno yoga hoya paNa pahADa upara zItaLa kSetramAM jaIne vasIe to te karma pradezodayathI khasI jAya. kALanA nimitta sAthe to khAsa cAlAkI cAlatI nathI. moTe bhAge ApaNe kALane AdhIna thavuM ja paDe che. ApaNI vRddhAvasthA kALane kAraNe Ave che. tenAthI kema bacAze? kALano prabhAva to ApaNe sau jANIe chIe. amuka rogo rAtanA samaye vakare che, amuka rogo ziyALAmAM vakare to comAsAmAM keTalAka rogono upadrava vadhAre hoya. A badho kALano prabhAva che. kALanI sAme thoDIka ADaza UbhI karI zakAya paNa kALane sadaMtara rokavAnuM azakya che. bhavanI vAta to ApaNe AgaLa karI gayA. prabaLa puNya bhogavavA devaloka joIe ane prabaLa pApano bhogavaTo narkamAM thAya. amuka karma bhogavavA tiryaMca yonimAM ja javuM paDe. jIvane kacaDIne tame khuzI thaIne mAryo hoya to teno bhogavaTo manuSyabhavamAM bhAgye ja thaI zake. te mATe tiryaMca yonimAM javuM paDe. - bhAvanI vAta viziSTa che ane sAthe sAthe sUkSma paNa che. lAgaNI, vicAra, buddhi, ruci ane jIvana pratyeno abhigama A badhuM maLIne jIvAtmAnuM bhAvataMtra baMdhAya che. jo jIva dharmiSTa hoya, zraddhALu hoya to te . udayamAM AvelA pApakarmane samatApUrvaka veThI le jethI tenI tenA upara eTalI asara na vartAya. Avo jIva puNyakarmanA udayane mamatA vinA - ahaMkAra ke abhimAna vinA bhogavato hoya che jethI karmanI paraMparA nathI sarjAtI ke ochI sarjAya che. jo sAdhaka dhyAnanI dhArAe caDhyo hoya to tenAmAM zuddha bhAva pravartato hoya che. te vakhate teno dhyAnAgni eTalo prajavalita thayo hoya che ke temAM sakaLa karmone bALI nAkhavAnI kSamatA hoya che. te vakhate sAdhaka bhogavaTo karyA vinA tenAM sakaLa karmone pradezodayathI kheravI nAkhe che. AtmAnA karmasAra 49 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UrdhvarohaNanA mArgamAM A dhyAnane kSapakazreNI tarIke oLakhavAmAM Ave che. vAtano sAra e thayo ke jIve saMsAramAM sArA bhAvo sevavA, dharma karatA rahevo, deva-gurunA sAnnidhyamAM rahevuM, anya jIvone duHkha na ApavuM ane sarva sAthe maitrIbhAva rAkhavo. AvA bhAvomAM ramanAra keTalAMya karmo pradezodayathI khaseDI nAkhe che ane navAM karma ochAM bAMdhe che. jIva nimittavAsI che. mATe mANase haMmezAM sArAM nimitto sevavAM jethI tenA bhAva sArA rahe. jevo bhAva tevI pravRtti. sArA saMgamAM pApa nahIM thAya, khoTI sobatamAM pApanA bhArA baMdhAze. anaMta jIvasRSTimAM evA keTalAya jIvAtmAo hoya che ke teo karmanI vyavasthA vize jANIne ke jANyA vinA paNa dharmamaya jIvana jIvIne karmathI mukta thaI jAya che. AvA jIvAtmAone muktAtmAo kahevAmAM Ave che teo jyAre zarIra choDe che tyAra pachI paramAtmA ja banI jAya che ane eka vAra kamarahita thaI gayela zuddhAtmAne pharIthI saMsAramAM AvavuM paDatuM nathI. AvA muktAtmAo haMmezAM prasanna rahe che. teo astitvanA AnaMdane mANe che. temanA astitvane koI vyAbAdha naDato nathI kAraNake temane deha hoto ja nathI. deha karmajanya hoya che ane A muktAtmAo karmarahita hoya che, kaSAyathI mukta hoya che, icchArahita hoya che ane nijAnaMdamAM masta rahe che. 50 karmasAra Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 karma sAthe ramata ATha karaNa ApaNe e vAta jANI ke bAMdheluM karma jyAM sudhI jIvAtmA upara hoya tyAM sudhI te karmano devAdAra rahe che ane e devuM cUkavyA vinA te chUTI zakato nathI. ApaNe karmabaMdha vize jANyuM ane tenA vipAkodaya temaja pradezodayanI vAtanI carcA karI. karma pAkI jAya ane udayamAM AvI jAya eTale teno prabhAva pUro thaI jAya ane tene jIvAtmA uparathI khasavuM ja paDe ke kharavuM paDe, paNa karma vize eka mahattvanI vAta e che ke bAMdheluM karma kyAreya tenA te ja svarUpe udayamAM AvatuM nathI. tenuM kAraNa e che ke karmane baMdhAyA pachI udayamAM AvatAM varSo lAgI jAya che. te daramiyAna jIvAtmA kaMI ne kaMI karato rahyo che jene kAraNe tenA AcAra-vicAra-bhAvomAM satata pheraphAro thatA rahe che. tene lIdhe karmanA prabhAvamAM paNa pheraphAra thaI jAya che. jyAM sudhI karma udayamAM na AvyuM hoya tyAM sudhI jIvAtmA tenA mana-vacana ane kAyAnA yogo, temaja Atmika bhAvo-ruci ityAdine kAraNe bAMdhelAM karmomAM jANatAM-ajANatAM pheraphAra karato ja rahe che. A pheraphArane kAraNe bAMdheluM karma vadhu kilaSTa ane kaparuM paNa banI jAya ke haLavuM paNa thaI jAya. A pheraphAra kevI rItano thaze teno AdhAra jIvAtmAnA valaNa, vRtti, pravRtti upara rahe che. jo jIvAtmAnI vRtti ane pravRtti sArI haze to tenAM puNyakarmano prabhAva vadhAre paDavAno ane pApakarmano prabhAva ghaTavAno. jo jIvAtmAnI vRtti ane pravRtti kharAba rahI haze to tenAM puNyakarmanI asara ochI thaI javAnI ane pApakarma vadhAre duHkha ApavAnAM. jyAM sudhI karma udayamAM na AvyuM hoya tyAM sudhI jIvAtmAnI vRttio ane pravRttionI asara baMdhAyelA karma upara paDatI ja rahevAnI ane temAM pheraphAro thayA karavAnA. A pheraphAro sArA mATe paNa hoya ane kharAba mATe paNa thAya. jIvAtmAe bAMdhelA karmamAM Ama je pheraphAro thatA rahe che. tenAthI jIvAtmA moTe bhAge ajANa hoya che; paraMtu jo jIvAtmA karmanI vyavasthA vize jANato hoya to te sabhAnatApUrvaka-hetupUrvaka potAnI vRttio ane karmasAra 51 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravRttiomAM pheraphAra karato rahe ane sattAmAM paDelAM karmone sAnukULa banAvavA prayatnazIla rahe. Ama udayamAM nahIM AvelAM karmomAM je pheraphAro thAya che ke, karavAmAM Ave che tene karaNo kahe che. baMdhAyela karma upara jANI-vicArIne karaNa lagADavAnuM kAma to kevaLa manuSyabhavamAM ja thaI zake che jyAre mANasane mana vacana ane kAyAno pUrNa yoga hoya che, dharma maLelo hoya che ane deva-guruno joga hoya che. manuSyabhavamAM mANasa zuM sAruM ke zuM khoTuM te samajIne potAnA bhAva badalI zake che ane tene anurupa pravRtti karI zake che. devo to sukha ane bhogomAM evA lapaTAyelA hoya che ke teo A bAbata ocho puruSArtha kare che. nArakInA jIvo evA duHkhamAM hoya che ke teo A bAbata pravRtta thaI zakatA nathI. tiryaMca pAse evI kSamatA hotI nathI. sattAmAM paDelAM karmomAM ke udayamAM nahIM AvelAM karmomAM ATha prakAre pheraphAro thaI zake che jene ATha kiraNo kahevAmAM Ave che. (1) . baMdhanakaraNa (2) niddhattikaraNa (3) nikAcanAkaraNa (4) saMkramaNa (5) udvartanA (6) apavartanA (7) udIraNA (8) upazamana ApaNe AgaLa joI gayA ke saMsAramAM atyaMta sUkSma paramANuonI keTalIya vargaNAo che. temAMthI keTalIka vargaNAo evI che ke je manuSyanA kAmamAM Ave. saMsAra anaMta jIvothI khIcokhIca bharelo che. A vargaNAo ane jIvo sAthe sAthe vase che. jIva e cetana che. vargaNAo jaDa dravyanA atyaMta sUkSma paramANuonI hoya che. jIva jyAre kaSAyano bhAva kare che ane yogonuM pravartana kare che eTale A vargaNAomAMthI karmavargaNA jIvAtmA grahaNa kare che ane potAnI sAthe otaprota karI de che. karmavargaNAnA atyaMta sUkSma paramANuonA jIvAtmA sAthe joDAvAne lAgavAne baMdhanakaraNa kahe che. A pahelAM A vargaNAnA paramANuo jIvAtmAne sparzIne rahetA hatA paNa tene lAgyA na hatA. karmavargaNAnA paramANuone grahaNa karatI vakhate jo jIvAtmAnA kaSAyo (rAga-dveSanAM pariNAmo) tIvra hoya to A paramANuo jIva sAthe gADha rIte saMkaLAI jAya che. tene niddhattikaraNa kahe che. karmaparamANuone grahaNa karatI veLAe jo jIvAtmAnAM pariNAmo atyaMta kaSAyamaya hoya ane yogonuM pravartana karmasAra Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa te rItanuM hoya to karma paramANuo jIvAtmAne sajjaDa rIte coMTI jAya che. tene nikAcanA karaNa kahe che. A rIte jIvAtmAne lAgelA karmaparamANuone bhogavyA vinA jIvAtmAno chUTako thato nathI. niddhattikaraNathI lAgeluM karma jIvAtmAe bhogavavuM paDe che paNa prabaLa puNyakarmathI temAM thoDAka pheraphAra karavAno avakAza rahe che. paraMtu nikAcIta thayeluM karma to bhogavyA vagara jIvAtmAne choDatuM nathI. apavAda tarIke te karma kevaLa dhyAnanI kSapaka zreNImAM ja AtmAthI aLaguM thAya che. A traNeya karaNo karmabaMdha veLAe paNa lAge ane karma baMdhAyA pachI paNa lAge-te vAta dhyAnamAM levA jevI che. karmamAM pheraphAra karanAra je karaNo lAge che temAM eka mahattvanuM karaNa, saMkramaNa che. saMkramaNa eTale eka sAthe bIjAne bheLavavuM. koI jIve evAM karma bAMdhyAM hoya ke jene kAraNe tene ghaNI vedanA ane trAsa bhogavavo paDe tema hoya paNa jo jIva pAchaLathI dharmamAM AvI gayo hoya, tenAmAM sadbhAvo pravartana thatA rahyA hoya ane tenAM vANI vartaNUka te pramANe badalAI gayAM hoya to tenAthI bAMdheluM pApakarma nabaLuM paDI jAya ane te udayamAM Ave tyAre tenAmAM eTalo josa na hoya. vaLI ema paNa bane ke pApakarma karyA pachI jIve pAchaLathI tene mATe pazcAttApa karyo hoya to tenAthI tenA paramANuonA guNamAM paNa pheraphAra thaI gayo hoya. azAnti ane duHkha ApanAru karma zAnti ane sAnukULa saMvedana ApatuM thaI jAya. ahIM e vAta dhyAnamAM rAkhavAnI che ke saMkramaNa enI e prakRtinA karmamAM thaI zake. ATheya prakRtinAM karmomAM saMkramaNane avakAza che, paNa eka prakRtibaMdha thayela karmanuM bIjI prakRtinA karmamAM saMkramaNa na thaI zake. saMkramaNa sArA mATeya thAya ane khoTA mATeya thAya. jIvAtmAnA bhAvo pAchaLathI bagaDyA hoya ane te pramANe jo te khoTI pravRttio karato hoya to tene vadhAre vedanA ane pIDA bhogavavAno paNa vakhata Ave. sAmAnya rIte ApaNane vedanIya karmamAM thatuM saMkramaNa vadhAre sparze che. abAdhAkALamAM arthAta sattAmAM paDelAM-udayamAM nahi AvelAM karmomAM pheraphAra karanArAM be mahattvanAM karaNo che-temAM apavartanA ane urtanA che. jo mANasane karmanI gati-vidhinI jANakArI hoya to te potAnA bhAva, ruci, karmasAra 53 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ valaNa, AcAra-vicAra ane mana-vacana-kAyAnA yogonA yathA tathA pravartana dvArA bhogavavAnA karmane TUMkAvI zake. je karma lAMbo samaya bhogavavAnuM hoya tene ochA samayamAM bhogavAya tevuM banAvI le ane tenA jasamAM paNa te ghaTADo - karI zake. A rIte thatA karmanA bhogavaTAnA ghaTADAne aparvatanA kahe che. jIvAtmA potAnA hitano vicAra karIne A karaNano upayoga kare che. apavartananuM joDiyAkaraNa udvartanA che. temAM paNa aMtaranA bhAvo ane mana-vacana-kAyAnA yogonA yarthAtha pravartanathI karmano bhogavaTAkALa laMbAvI zakAya ane tenI tIvratAmAM vadhAro karI zakAya. jIva potAnA Atmika puruSArthathI ane anurUpa yogonA pravartanathI sattAmAM rahelAM karmonI apavartana ke udvartana kare che. tenAthI te puNyakarmanI tIvratAmAM vadhAro kare che ane pApakarmanI tIvratAmAM ghaTADo kare che. e ja rIte karmanA bhogavaTA kALamAM paNa jIva tene upakAraka rahe te rIte vadhaghaTa karI le che. A karaNo lagADIne jIva lAMbo samaya puSya bhogavI zake ane pApakarmano bhogavaTo TUMkAvI zake ane te rIte tenI asaramAM paNa vadha-ghaTa karI zake che. jo jIva durbhAgyavasAt avaLo puruSArtha kare to tenA pApakarmanI tIvratAmAM ane kALamAM vadhAro paNa thAya. A karaNo lagADavA mATe jIve Atmika puruSArtha karavAno hoya che. jene kAraNe karmanA paramANuomAM AnuSaMgika pheraphAro thaI jAya che. eka upazAmakaraNa che. A kAraNathI jIvAtmA evI avasthAmAM AvI jAya che ke tenAM karmono upazama thaI jAya che. upazama eTale zamI javuM. jema pANImAM kacaro hoya paNa teno upazama thAya eTale te taLIe besI jAya. pachI pANI cokhkhuM thaI jAya. paNa jo koI pANIne halAve ke DahoLe to kacaro upara AvI jAya. AvuM karmanI bAbata bane che. eka vAra karmonuM upazamana thayuM pachI tAtkAlika karmanI badhI gati-vidhi aTakI jAya che ane jIvAtmA jANe karmarahita thayo hoya tevI nirmaLatA te prApta kare che. e avasthAmAM bAMdhela karmano udaya paNa thato nathI. jyAre jIvAtmAne A karaNa lAgeluM hoya che tyAre saMsAramAM rakhaDAvanAra mithyAtva ane mohanIya karmano udaya paNa vIramI gayo hoya che, paraMtu A sthiti lAMbo samaya TakI rahetI 54 karmasAra Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. thoDAka samaya pachI upazama thayela karma vaLI pAchAM upara AvI jAya che ane teno prabhAva batAvavA mAMDe che. AtmAnA UrdhvarohaNanI yAtrAmAM sAdhaka keTalIka vakhata A avasthAmAM AvI jAya che. uddIraNA eka rIte ghaNuM mahattvanuM che. uddIraNA eTale ke je karma udayamAM AvavAnI ghaNI vAra hoya tene Atmika puruSArthathI vahelA udayamAM lAvI bhogavI levAM. koIne evo vicAra Ave ke mANasa AvI uddIraNA zA mATe kare ? je jIvAtmA jJAnI hoya, mumukSu hoya tene lAge ke bAMdhelAM karma bhogavyA vinA chUTako thavAno nathI, to zA mATe Aje jayAre badhI rItanI anukULatA hoya tyAre te bhogavI nA levAM? manuSyabhavamAM puNyodaya cAlato hoya, deva-guru ane dharmanI nizrA maLI hoya tyAre jIva samatAthI karmane vedI zake che tethI AvA sAdhako karmanI uddIraNA karI tene bhogavI le che. vyAvahArika rIte vAtane mUlavIe to jyAre sArI dazA cAlatI hoya tyAre ja devuM bharapAI karI devuM, jethI kaparA kALamAM leNadAra sAme na Ave. je jIvAtmAo mokSamArge prayANa karatA hoya che ane sakaLa karmothI mukta thavA mATe dhyAnanI dhArAe caDhyA hoya che. teone to puNyakarma paNa baMdhanarUpa lAgatuM hoya che. jyAM sudhI karma hoya tyAM sudhI jIvAtmAnI mukti na thaI zake eTale sAdhaka potAnI pAse je kaMI karma bacyAM hoya te sarvanI eka sAthe uddIraNA karI nAkhe che. AtmAnA vikAsakramanA chelle pagathiye AvIne UbhelA jIvAtmAnAM je aghAtIkarma vedanIya, nAma, gotra ane AyuSya bAkI rahyAM hoya tenI teo eka sAthe uddIraNA karI nAkhe che jene kevaLI samuddhAta tarIke oLakhavAmAM Ave che. A samudghAta karyA pachI sAdhaka sarva karma rahita thaIne mokSa tarapha prayANa kare che. karmano abhyAsI jo A ATheya karaNane na jANe to tenuM jJAna adhUruM kahevAya. jIvAtmA mAnavabhavamAM A ATheya karaNono dhAryo lAbha laI zake che. ApaNe te pramANe aMtara-bAhya puruSArtha karatA rahI ApaNA bhAvi pathane sugama banAvI zakIe ane tvarita gatie jIvananA parama prAptavya tarapha gati karI zakIe. karmasAra 55 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. karmano anubaMdha-karmanI paraMparA karmanI vAta karIe ane temAM anubaMdhanI vAta na Ave to te vAta ja adhUrI gaNAya. karmanAM baMdhanI to sau vAta kare che paNa anubaMdhanI vAta bahu ochA kare che ane jANe che. anubaMdhane je sAcavI jANe che te kALakrame jIvananI bAjI jItato ja rahe che ane uttarottara AgaLa ja vadhato rahe che.. ApaNe joyuM ke karmano baMdha paDavAnAM kAraNomAM rAga-dveSa ane manavacana-kAyAnA yoganI prabaLatA rahelI che. rAga ane dveSa - ema to be ja zabdo che paNa tenI saMtati jevA bhAvo krodha, ahaMkAra (mAna), kapaTa (mAyA) ane lobha rahelA che. vaLI tenA sahAyaka bhAvo hAsya, rati, arati, bhaya, zoka ane jugupsA che. A badhAne kAraNe jIvAtmA karmano baMdha kare che. kahevAya che ke kriyAe karma, pariNAme baMdha ane upayoge dharma. teno tAttvika artha laIe to, mana, vacana ane kAyAnA pravartanathI kaMI paNa thAya eTale karma to thaI gayuM ema samajI levAnuM. te kriyA karatI vakhate jIvanA kaSAyo kevA che tenA uparathI karmano baMdha paDI javAno. have Ave che upayoganI vAta-jenA uparathI karmano anubaMdha paDe che. upayoga zabda pAribhASika che. teno artha paNa jarA gahana che. upayoga eTale AtmAnI ruci tenuM valaNa, teno abhigama arthAt ke AtmAnuM bhAvajagata. jo A bhAvajagata sAruM zubha ane zuddha hoya to teno paga dharmamAM ja che - ema mAnavAnuM. jo jIvAtmAnI ruci kharAba hoya, tenuM valaNa koIne duHkha ApavAnuM, koInA duHkhamAM rAcavAnuM hoya ane teno abhigama jIvanamAM yenakena prakAre potAne joItuM meLavI levAno hoya to samajI levAnuM ke A jIvAtmAno paga pApamAM che - pachI bhale te Aje paropakAranAM kAmo karato dekhAto hoya. jyAre mANasa kaMI karma kare che tyAre te vakhate karma koruM nathI hotuM. tenI pAchaLa tenuM bhAvataMtra paDeluM hoya che karma karatI veLAe mANasanuM je bhAvajagata hoya che tene anulakSIne teNe karelA karmano anubaMdha paDe che. 56 karmasAra Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasa puNyakarma karato hoya, bhalamanasAI karato hoya, paropakAranuM koI kRtya karato hoya ke dharmanI kriyA karato hoya to te veLAe tene puNyakarmano baMdha to paDavAno ja, paNa te vakhate tenuM bhAvajagata paNa dAna, zIla, tapa, dharma jevA bhAvothI bhareluM hoya to te karmano anubaMdha paNa puNyano paDavAno. jo tenuM bhAvajagata zubha ke zuddha bhAvothI bhareluM na hoya, jo te kaluSita hoya to tenA karmano anubaMdha sAro nahi paDavAno. tethI to zAstromAM kahe che ke samyagdaSTi jIva saMjogovazAt pApakarma kare to paNa tene puNyano ja anubaMdha paDe. anubaMdha eTale baMdhanI pAchaLa paDato baMdha. karmanA baMdha pramANe jIvAtmAne sukha-duHkha ityAdi bhogavavAmAM Ave paraMtu jo anubaMdha sAro paDyo hoya to te karma jyAre udayamAM Ave tyAre jIvAtmAnA bhAvo sArA rahe. sArA eTale te puNyakarmanA udayane mamatA vinA (ahaMkAra karyA vinA) bhogave ane pApakarmanA udayane samatApUrvaka vedI le arthAta veThI le. pariNAme mANasa potAnAM sukha-samRddhi ke saphaLatAne kAraNe ahaMkAra karIne bIjAM pApakarmo na kare. te samajato hoya che ke je maLyuM che te puNyakarmanA udayane kAraNe che. puNyakarma paravArI jaze to badhuM cAlyuM javAnuM. to pachI maLyAno garva zo karavo? jo pApakarmano udaya AvI gayo hoya to te vicAre : mArAM ja karelAM karmo sAme AvyAM che to emAM bIjAno zA mATe doSa kADhavo ane tene niMdavo? AvA udAtta bhAvo ane abhigama sAthe je vyakita jIvatI hoya tenI pravRtti paNa sArI ane saune sukhada banI rahe tevI thavAnI. Ama vaLI pAchAM te sArAM karma karavAno tethI puNyakarmanA baMdhanI ane udayanI paraMparA UbhI thatI rahevAnI. jo kaMI karatI vakhate mANasanuM bhAvajagata dhUMdhaLuM hoya, tenI ruci pApanI hoya, jIvanano abhigama taddana svArthano hoya, deva-guru-dharma jevAM tattvomAM tene zraddhA na hoya to te jayAre karmabaMdha kare che tyAre tenI sAtheno anubaMdha pApano paDe che, pachI bhale te mANasa te vakhate koI sAruM ke paropakAranuM kAma karato hoya ane teno karmabaMdha puNyakarmano paDato hoya. pariNAme jayAre te karma udayamAM Avaze tyAre te ahaMkArathI chakI javAno ane - evAM karma karavAno ke jene pariNAme tene pApakarmanA ja baMdha paDatA rahevAnA ane Ama pApakarmonA baMdhanI paraMparA sarjAvAnI, je lAMbe samaye jIvAtmAne karmasAra 57 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patananA mArge dorI javAnI. vaLI AvI vyaktine pApakarmano udaya thayo hoya to vAta ghaNI viparIta banI javAnI. eka to te pApa bhogavato haze ane tenA bhogavaTA daramiyAna vadhAre ne vadhAre pApapravRtti karavAno. pariNAme tenA . jIvanamAM pApanI paraMparA cAlavAnI. AvI vyaktine chuTakArAnI AzA ochI. A vAta uparathI e samajAze ke pApakarma to eka vAra mAra khavaDAve ane duHkhI kare paNa pApano anubaMdha vAraMvAra pApa karavAnI paraMparA sarjavAno ane te jIvAtmAne patananI khINamAM dhakelato javAno. tethI UlaTuM jo jIvAtmA puNyakarmano anubaMdha karato raheto haze to te puSya bhogavavAno ane - puNyanI paraMparA sarjavAnI. pariNAme uttarottara tenuM UrdhvarohaNa thavAnuM. jenuM bhAvajagata svastha hoya che, jenI pAse samyagradarzana hoya che te pApa kare to paNa teno anubaMdha puNyano ja hoya. jenuM darzana azuddha hoya che, je avaLuM ja joto hoya ane te puNyakarma kare to paNa tene anubaMdha pApano paDavAno. anubaMdhano AdhAra mANasanI samyagdaSTi upara vizeSa hoya che. tene mANasanA bhAvajagata sAthe vadhAre saMbaMdha rahe che. adhyAtmamArganA yAtrIo jANe che ke jIvanamAM je kaMI karavA jevuM hoya to te karmathI bacavAnuM. pApakarmathI to bacavAnuM ja, paNa paraMparAe puNyakarmane choDIne karmarahita thavAnuM. karmasahita jIva eTale saMsAra, karmarahita jIva eTale mokSa - paramAtma avasthA. anubaMdhane dhyAnamAM rAkhIne jJAnIoe tene cAra bhAgamAM vibhAgIkaraNa karyuM che. je rasaprada che ane samajIne cAlIe to te ghaNuM upakAraka banI rahe tevuM che. A cAra bhAga che : (1) puNyAnubaMdhI puNya (2) pApAnubaMdhI puNya, (3) puNyAnubaMdhI pApa ane (4) pApanubaMdhI pApa. Ama to A vAta ApaNI pratyakSa hoya che paNa ApaNe tenA upara joIe evuM dhyAna jatuM nathI. puNyAnubaMdhI puNya evuM hoya ke jemAM karmano baMdha puNyano paDyo hoya ane teno anubaMdha paNa puNyano paDyo hoya. AvuM karma udayamAM Ave tyAre mANasa bhogave puNya jene lIdhe tene sukha, saMpatti, saMtati badhuM maLyuM hoya ane tenA bhogavaTA daramiyAna tenI vRtti ane pravRtti evI hoya ke te puNyakarmo ja karato rahe. tene kAraNe bIjA bhavomAM vaLI pAchI tene puNyanI karmasAra Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmagrI ja maLI rahe. Ama jIvAtmA uttarottara AgaLa ja vadhato jAya. pachI Ave che pApAnubaMdhI puNya. jemAM bhogavAya puNya ane anubaMdha pApano paDe. A prakAramAM hAlanA moTA bhAganA agraNIo AvI jAya che. teo Aje puNyakarmanA upAnathI thatA lAbho : sattA-saMpatti-saMtati-kIrti vagere bhogave che, paNa temanuM bhAvajagata saMkucita, svArthI, gaNatarIbAja hovAne kAraNe temane pApano ja anubaMdha paDavAno. vaLI sattA ane saMpatti baMne hovAne kAraNe temano vagavasIlo vadhAre hoya che. tene kAraNe teo evAM pApakarma karatA hoya che ke jeno baMdha paNa gADha paDavAno ane te karma udayamAM Ave tyAre temane ghaNAM duHkha bhogavavAM paDavAnAM. AvA loko vyavasthita rIte rasa reDIne moTe pAye pApa karatA hoya che tethI temane rasabaMdha paNa Akaro paDavAno. tyArapachI che. puNyAnubaMdhI pApa. jemAM jIva bhogave che pApakarmanAM phaLa paNa bAMdhe che puNya. vAta, viparIta lAge tevI che, paNa sUkSma che. pApakarmano udaya Ave tyAre AvA loko duHkhamAM jIvatA hoya. temanI zakti ane buddhi pramANe temane maLatuM na hoya, temanI kadara thatI na hoya chatAMya teo koIno leSa karatA nathI, koInI niMdA karatA nathI. potAnI paristhiti mATe teo potAnAM ja pUrvakRta karmano-bhAgyano doSa kADhe che ane anyane to teo nimitta gaNe che. AvA loko Avela Apattio samatAthI bhogave che tethI temane anubaMdha puNyano ja paDato hoya che. je kALakrame udayamAM AvatAM temane bhAvimAM sArA divaso jovA maLavAnA. pachI Ave che kaniSTamAM kaniSTa karma je pApAnubaMdhI pApanuM che. te veLAe mANasa bhogave che pApakarma ane te veLAe tenI vRttio ane pravRttio paNa evI hoya che ke te vadhAre ne vadhAre pApa karato rahe che. udAharaNa tarIke laIe to amuka lokono janma gaMdI galIomAM ane gunegAra mAtA-pitAnI kukhethI thayo hoya che. janmathI ja temane sArA saMskAra maLyA hotA nathI. teo pApa vacce janme che ane pApa karIne ja jIve che. temano to A bhava ane parabhava baMne bagaDelA hoya che. AvA jIvonuM paraMparAe patana thatuM rahe che ane teo vadhAre ne vadhAre duHkhI thatA rahevAnA. karmasAra pa9 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A cAreya anubaMdho vize je carcA karI che te tene AdhIna thavA mATe nahi paNa anubaMdhanI vAta samajIne have pachI pApano anubaMdha to ApaNane na ja paDe eTalA sajAga rahevA mATe ane te pramANe jIvanano abhigama rAkhavA mATe ke keLavavA mATe. bhale kadAca saMjogovasAt Aje pApakarmamAM paga hoya, paNa haiyu kUNuM hoya, temAM saunA kalyANano bhAva hoya, jIva pratye dayA hoya, rAga-dveSa ghaNA pAtaLA paDI gayelA hoya to ApaNane anubaMdha to puNyano ja paDe. pazupakSInA bhavamAM to jIva Avo puruSArtha karI zakato nathI paNa manuSyabhava pAmIne ApaNe ATaluM na karIe to to ema ja kahevAya ke hAthamAM AvelI bAjI ApaNe hArI gayA. jIvanamAM karma to pratyeka paLe baMdhAtAM rahe che paNa teno anubaMdha puNyano ja paDe eTaluM karIe to paNa kyAM? - karmasAra Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. karma sarvasattAdhIza nathI karmanA baMdhanI ane anubaMdhanI asaronI ATalI carcA karyA pachI kadAca koI ema mAnI le ke A saMsAramAM sarva kaMI karmasattA ja che. rakhe, AvuM mAnavAnI bhUla karatA. karma e prabaLa sattA che, paNa saMsAramAM te eka ja nathI. sakaLa saMsArane asara karanAra anya sattAo paNa astitvamAM che jenA upara karmano koI aMkuza nathI. A sattAo - paribaLo cheH kALa, svabhAva, bhavitavyatA, pUrvakRta karma (prArabdha) ane puruSArtha. A pAMceya sattAomAM eka puruSArtha ja ApaNA hAthamAM che. jenA jore ApaNe jIvanane sukhI, samRddha ane prasanna rAkhavA mATe mathyA karIe chIe. puruSArtha eTale AjanuM karma. gaIkAlanuM bhUtakALanuM karma e ApaNuM prArabdha. ApaNA prArabdhane AgaLanA janmomAM ApaNe ApaNA hAthe ja ghaDyuM hoya che je Aje ApaNI sAme AvIne UbhuM rahe che. Ama joIe to astitvanI pAMca sattAomAMthI traNa sattAo kALa, svabhAva ane bhavitavyatA sAthe ApaNe kaMI karI zakIe tema nathI. temano to te jema Ave tema svIkAra karyA vinA ApaNe : chUTako thato ja nathI. eno artha e thayo ke ApaNe samasta jIvana prArabdha ane puruSArtha vaccenA saMgharSa jevuM banI rahe che. e saMgharSamAM koI eka vakhata puruSArtha saphaLa thaIne upara AvI jAya to koI vakhata prArabdha puruSArthane dabAvIne upara AvI jAya. kALa eka evI sattA che ke bhagavAna ke bhagavAna samakakSa banI rahela mahAtmAone paNa tene AdhIna thavuM paDe che. kALa upara koInuMya niyaMtraNa cAlatuM nathI : bhagavAna zrIkRSaNa hoya ke bhagavAna mahAvIra hoya ke pachI bhagavAna buddha hoya. sauneya kALane AdhIna thavuM paDe ane zarIra choDavuM paDe. jene jagate pharistAo tarIke jAgyA hatA teo paNa Aje kyAM che? koI kALane pAcho ThelI zakyuM nathI. karoDo ke abajo varSothI kALacakra cAlyA ja kare che. savAra thAya che, sAMja thAya che, rAtri thAya che ane vaLI pAchI savAra. te pramANe Rtuo thayA karmasAra Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare che. ziyALo, unALo ane comAsuM. koI Adeza karatuM nathI ke karI zakatuM nathI. badhuM enI meLe cAlyA ja kare che. badhuM svayaMsaMcAlita. emAM atyaMta labdhivALA devo paNa vikSepa karI zakatA nathI. tyAM mAnavInI visAta zI? samaya e kALano ja nAno ghaTaka che. jenI asaro ApaNane spaSTa vartAya che. jamInamAM paDela bIjamAMthI aMkUra TI temAMthI choDa banI vRkSa banavA mATe samaya joIe. mAtAnA udaramAM Avela jIvane bhava pramANe zarIra ghaDavA mATe ane teno prasava thavA mATe paNa amuka samaya Avazyaka hoya che. samaya jatAM bALaka pukha thAya. emAMthI prauDha bane ane chevaTe vRddha banIne. - maraNAdhIna thAya. A badhuM kALane kAraNe bane che. kALanI sAme mANasano puruSArtha na cAle. saMsAramAM bIjI sattA svabhAvasattA che. dareka vastune teno svabhAva hoya che. ahIM vastu zabda vizALa arthamAM levAno che. jaDa padArthono svabhAva dhIme dhIme galana ane vigalana thavAno che. temAM kALanI paNa asara hoya che. trasa jIvano svabhAva sukha mATe ahIM-tahIM gati karavAno - pravRtti karavAno hoya che. agni garama che, to pANI zItaLa che. teo temanA svabhAvamAM vartaze. maracAM tIkhAM che, keLAM mIThAM che. teo temano svabhAva nahIM choDe. eka ja jamInamAM jo maracAM vAvyAM haze ane keLAM vAvyAM haze, eka ja prakAranAM khAtara-pANI temane maLyAM haze to paNa choDa upara je maracAM besaze te tIkhAM hovAnAM ane keLa upara beThelAM keLAM mIThAM nIvaDavAnAM. game teTaluM khAdhuM haze to paNa bakarI bAjunI vADamAM mAthuM nAkhIne kaMI moDhAmAM nAkhyA karavAnI, upakAra karanArane paNa vIMchI DaMkhyA vinA nahIM rahevAno ane kUtarAM bhasyA vinA nahIM rahevAnAM. saMsArano svabhAva che sarjana, visarjana ane vaLI pAchuM sarjana. tethI tattvajJo kahe che ke saMsAra eTale punarAvartana ane dharma eTale parivartana. dharma jIvanuM parivartana karI tene deva paNa banAve - paramAtmA paNa banAve. have jo ApaNe ema icchIe ke vastunA svabhAvane ApaNe badalI nAkhIe ane te mATe puruSArtha karatA rahIe to temAM ApaNe kyAreya saphaLa thavAnA nathI. sUryane pazcimamAM nahIM ugADI zakIe, pRthvInI gatine badalI nahIM zakIe. karmasattA, svabhAva- sattA sAme pAMgaLI che. karmasAra 62 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjI sattA bhavitavyatAnI che. bhavitavyatAne keTalAka niyati kahe che. badhA zabdonA khela che. ApaNe pUrvakRta karmone niyati kahI che. kAraNa ke tenAthI bhAgya niyata - nizcita thayeluM hoya che. jyAre bhavitavyatA eTale evI ghaTanA ke te kyAre banaze, kevI raheze, kema banI te vize koI kahI zake nahIM. te teno prabhAva batAvIne ja rahe. tene Cosmic pnenomenon kahI zakAya. saMsAramAM ATalA badhA jIvo kema che ? ATalI sUryamALAo kema che? ATalA tArAo ane nakSatro kema? teno koI uttara nathI. atyAre ApaNI pRthvI AkAzamAM adhdhara laTakelI che. jo te saheja sUryanI tarapha sarake to saLagI jAya ane sUryathI jarA vadhAre dUra jAya to TharI jAya. pRthvIne ahIM ja aTakavAnuM kema thayuM? teno koI javAba nathI. dhUmaketu kyAMkathI AvIne pRthvIne athaDAIne tene gabaDAvI pADe ke anya rIte vinAza vere to temAM ApaNuM kaMI cAle nahIM. A badhAne bhavitavyatA tarIke oLakhAvavI rahI. ajJAta paribaLone kAraNe saMsAramAM je ghaTita thAya ane sakaLa jIvasRSTine tene kAraNe je sahana karavuM paDe temAM karmane vacce lavAya ja nahIM. tenI sAme mAnavIno puruSArtha kaMI karI zake nahIM. ahIM karmanI koI cAvI lAge nahIM. basa, A badhuM Ama che ane Ama banyuM ke bane che - te sivAya mAnavI bIjuM kaMI kahI zake nahIM. na AvI ghaTanAono uttara ApavAnuM azakya hovAne kAraNe dharmoe A vAtane bhagavAnane havAle nAkhI che. jevI izvarecchA. vAstavikatAmAM jIvasRSTinuM nikaMdana nIkaLI jAya evI icchA bhagavAnanI na hoya. jo te tema kare to tenI bhagavattA lAje. TUMkamAM kALa, svabhAva ane bhavitavyatAnI sattAo upara karmano koI prabhAva paDe nahIM. A traNa sattAo samakSa zira jhukAvIne temano svIkAra karyA sivAya ApaNe bIjuM kaMI karI zakIe nahIM. have pachI Ave che pUrvakRtakarma - je prArabdha banIne sAme Ave che. eka rIte joIe to ApaNuM jIvana prArabdha ane puruSArtha (eTale ke vartamAna karma) vaccenA saMgharSamAM ja vyatIta thatuM rahe che. ApaNe joI gayA ke karma e eka dravya che (pudgala). je jaDa paramANuonuM baneluM hoya che. jIvanA sukhaduHkhanuM kAraNa karma che ane karma karanAra jIvAtmA che je cetana che. vAstavikatAmAM A saMgharSa jaDa ane caitanya vacceno che. pUrvakRta karma arthAt karmasAra 63 - Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prArabdhane kAraNe ApaNe je sahana karavAnuM AvyuM hoya che tene pAchuM haThAvIne ke tene anukULa rahIne ApaNe sukha zAnti ane samRddhi mATe satata prayAsa karatA rahIe chIe. karmanI sattA e padArthanI che je jaDa che ane puruSArtha karanAra caitanya sattA che. caitanya sattA jo eka vAra karmasattAno parAjaya karIne kamarahita thaI jAya to pachI tene saMsAramAM rakhaDavuM paDe nahIM ane pachI caitanyasattA tenA svabhAvamAM avasthita thaI jAya. caitanyano mULa svabhAva astitvanA AnaMdamAM rahevAno che paNa karmanA saMgathI teno e svabhAva badalAI gayo che. jaDa evuM karma, caitanyanA svabhAvane dabAvIne tene rakhaDAvIne. . kevI rIte duHkhI kare che te vAta ApaNe AgalAM prakaraNomAM vigate karelI che. - vAstavikatAmAM ApaNe be sattAo sAthe ja nisabata che kAraNa ke bIjI traNa sattAo sAme ApaNuM kaMI nIpaje tema nathI. e traNa sattAonI zaraNAgati ApaNe svIkAravI ja rahe. vaLI eya kharuM ke jANatAM-ajANatAM A bIjI traNa sattAono svIkAra karIne ApaNe jIvatA zIkhI ja gayA hoIe chIe. have ApaNane e vicAra AvyA vinA na rahe ke zuM ApaNe kAyama mATe Ama saMgharSa karatA ja rahevAnuM? kharekhara kahIe to karmanI vyavasthA samajavA mATe A je pustaka lakhyuM che te karmane AdhIna thavA mATe nahi paNa karmane parAjaya ApIne tenI cuMgAlamAMthI bahAra nIkaLI javA mATe. ApaNI dharmakriyAonA hArdamAM jaIe to tenI pAchaLa A vAta rahelI dekhAya che ane jANatAM ajANatAM te sadhAI jAya che. jo ApaNe bhAvathI ane jJAna sahita dharmakriyAo karatA rahIe to vaLI tenuM phaLa satvare maLe ane ApaNe karmathI mukta thatA jaIe. bhale karmasattA ghaNI prabaLa hoya paNa te jaDanI sattA che. jyAre puruSArtha karanAra caitanya sattA che. Ama joIe to jaDane zaktizALI banAvanAra chevaTe caiitanya sattA che. mAnavInI cetanAe ja paramANu baoNmba zodhI kADhyo. je cetanA vinAzanAM sAdhano zodhI vinAza verI zake te cetanA jo sarjanane mArge vaLe to ghaNuM sarjana paNa karI zake. jo te cetanA karmathI rahita thavA mATe kaTibaddha thAya to te paNa te siddha karI zake. bhale pratyeka jIva siddha na thaI zake, paNa pratyeka jIvamAM paramAtmA thavAnI saMbhAvanA to rahelI ja che. karmasAra 64 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma zaktizALI che paNa caitanya tenA karatAM anaMta zaktizALI che. jo te jAge to te karmano parAbhava karIne anaMta AnaMdamAM sthiti karI zake. jaDane zakti ApanAra ApaNe ja chIe. bAkI jaDa pAse puruSArthanI zakti nathI. puruSArtha karavAnI zakti cetana evA jIvAtmA pAse che. paNa karuNa vAta e che ke e zakti moTe bhAge suSupta rahe che ane tene kAraNe jIva saMsAramAM rakhaDyA kare che. bhale jIva ane jaDano saMyoga anAdi kALano rahyo hoya paNa jaDa e jaDa ja rahevAnuM ane caitanya e caitanya ja rahevAnuM. chatAMya baMneno prabhAva ekabIjA upara paDato ja rahevAno. chevaTe karmane karmathI mArI haThAvI tenAthI kAyama mATe mukta thaI javA mATe ja A karmasAra" che. karmasAra 65. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. vAstavikatA ane mAnyatA karmanI nIti-rIti ane prabhAvanI ATalI vAto karyA pachI be-cAra vAtonI carcA karI levI jarUrI lAge che kAraNa ke te bAbata saune sparze che ane tenI gerasamajane kAraNe loko teno bhoga bane che. emAM eka pradhAna vAta mRtyunI che. bahujana samAjamAM evI mAnyatA che pracalita che ke mRtyunAM ghaDI-paLa-tithi-sthaLa vagere nakkI ja hoya che ane te koI mithyA karI zakyuM nathI. AvI mAnyatA ArUDha thavAnuM kAraNa keTaleka aMze manovaijJAnika che. tenAthI mANasane eka sAco-khoTo sadhiyAro maLI rahe che ke mota to nakkI che eTale have ApaNe jema karavuM hoya tema mojathI karyA karo. pariNAme loko khAvA-pIvAmAM sAcavatA nathI, vyasano karatAM pAchA , paDatA nathI ane rAta-dina joyA vagara game tyAre pravAse nIkaLI paDe che. AvI ja eka evI mAnyatA lokArUDha thayelI che ke yAtrAe jatA hoIe ke bhagavAnanA darzane jatA hoIe eTale bhagavAna ApaNuM rakSaNa karatA rahe. A mAnyatAne kAraNe loko game te vakhate ane game te jhaDape yAtrAe javA nIkaLI paDe che. ApaNe jANIe chIe ke keTalAya akasmAto yAtrAethI moDI rAtre pAchA pharatAM thAya che ane mANaso mare che. jo karmanI vyavasthAthI ApaNe supere paricita hoIe to ApaNe AvI bhUla na karIe ane vyavasthita rIte jIvIe jethI akALe thatA mRtyumAMthI bacI jaIe. ApaNe AgaLa carcA karI gayA ke karmano cAra prakAre baMdha paDe che. temAM eka pradezabaMdha che. pradezabaMdha eTale karmanA keTalA paramANuo jIva te vakhate grahaNa kare che. jIva jyAre AyuSyakarmano baMdha kare che tyAre te amuka jaththAmAM (Quantity mAM) AyuSyanA paramANuo grahaNa kare che. jenI pAse AyuSyanA paramANuo vadhAre hoya tenuM AyuSya sAmAnya rIte lAMbuM rahe ane ochA hoya tenuM AyuSya TUMkuM rahe - tema mAnI zakAya. ApaNA pratyeka zvAsocchavAsa sAthe AyuSyanA paramANuo bhogavAtA jAya che ane ochA thatA jAya che - 66 karmasAra Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRddhAvasthA vakhate ApaNI pAse sauthI ochA paramANuo rahelA hoya che ane maraNa sudhImAM to badhA ja paramANuo bhogavAI jAya che. paraMtu dareka jIvAtmA bAMdheluM AyuSya bhAgye ja bhogave che kAraNa ke te mithyA AhAra-vihAra ane vyasano karIne tanAvagrasta rahIne vadhAre pramANamAM AyuSyanA paramANuono vyaya karato rahe che. jo mANasa saMyamamAM jIvato hoya to tenA AyuSyanA paramANuo ochA vaparAya ane te bAMdheluM AyuSya dhIme dhIme bhogave. atyAre tabIbI vijJAnanI zodhone kAraNe ApaNane AyuSya laMbAtuM dekhAya che, paNa vAstavikatAmAM tenAthI AyuSyanA paramANuonA vaparAzanuM niyamana thAya che ane tenA vyayano vega ghaTI jAya che. jIve AgaLanA bhavamAM AyuSyanA paramANuo grahaNa karIne A bhavanuM AyuSya bAMdhyuM hoya che. jo te vakhate A paramANuono jIva sAthe baMdha zithila paDyo hoya to paNa A paramANuo jaladI jaladI jIvAtmA uparathI kharI paDe che ane AyuSya vaheluM pUruM thaI jAya che. vaLI je akasmAta thAya to jIvAtmAne lAgelA AyuSyanA paramANuo hacamacI jAya che ane jIvano saMga choDIne kharI paDe che tethI AyuSya pUruM thaI jAya che. je jIve AyuSyanA paramANuono baMdha sajjaDa karyo hoya che te jIva akasmAta jIravI jAya che kAraNa ke AyuSyanA paramANuo jaladIthI jIvathI alaga thaI jatA nathI. ApaNe jene mRtyu kahIe chIe te vAstavikatAmAM AyuSyanA paramANuonuM jIvathI alaga thavAnuM che. Ama AyuSyano AdhAra jIve AyuSyakarmanA keTalA paramANuo grahaNa karyA che ane teno jIva sAtheno baMdha keTalo dRDha ke zithila che tenA upara che. karmano pradezabaMdha jIvanA manavacana ane karmanA yogone kAraNe thAya che ane te baMdha keTalo gADha paDe che teno AdhAra te vakhatanAM jIvAtmAnAM pariNAmo (kaSAya ityAdi) upara rahe che. jo karmanA siddhAMtane tenA karmabaMdhane barobara samajyA hoIzuM to dharatIkaMpa sunAmI jevI kudaratI honArato vakhate thatAM mRtyuone yathArtha samajI zakIzuM. A ja vAta trAsavAdIo dvArA thatA baoNmba-blAsTa, relave ane pleno vagerenA akasmAtone paNa lAgu paDe che. te vakhate maranAra mANasonAM AyuSya pUrAM thayelAM hotAM nathI, paNa akasmAtane kAraNe jIvane je vyAghAta naDe che tenAthI tenI sAthe rahelA AyuSyanA paramANuo bhegA thaI jAya karmasAra 67 - - - Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane eka sAthe bhogavAI jAya che. teno artha e thayo ke jo mANasa te vakhate tyAM na hota to bacI gayo hota ane pachI bAMdheluM AyuSya AgaLa upara bhogavI zakyo hota. AvI honArato ane akasmAtono bhoga bananAra mANasonAM AyuSya te vakhate pUrAM thaI gayelAM hotAM nathI, paNa AghAtapratyAghAtathI te AyuSya bhogavAI jAya che je bhogavatAM kadAca varSo lAgyAM hota. AvA akasmAtomAMthI kayAreka keTalAka bacI jAya che tenuM kAraNa e hoya che ke te jIvonA AyuSyakarmano baMdha sajjaDa hovAne kAraNe teo asmAtanA AghAta-pratyAghAtane jIravI gayA hoya che. AvI honAratonuM kAraNa vyaktigata karmomAM nathI hotuM; paNa karma sivAyanI je bIjI traNa sattAonI ApaNe carcA karI tenA prabhAvane kAraNe hoya che. emAM kALa ane bhavitavyatA ghaNAM prabaLa che. tenI gati vize koI kahI zakatuM nathI. ajJAta astitvanAM te paribaLo che ane tene ema ja rahevA daIne ApaNe jIvavuM paDaze. jo tene bhagavAnano havAlo ApIzuM to vaLI temAMthI bIjA ghaNA prazno UbhA thaI jaze. ane Ama joIe to bhagavAna e paNa ajJAta astitva ja kahevAya ne? bAkI A vAta samajAvavA keTalAka sAmUhika karmanI vAta AgaLa kare che je vaijJAnika nathI lAgatI. te eka samAdhAna jevI ke dilAsA jevI vadhAre lAge che. jemanI pAse karmanA pradezabaMdhanI vAta ja nathI teo AvI vAta AgaLa karIne ghaTanAne mUlavavA prayAsa kare che. vAstavikatAmAM karma sAmUhika rIte baMdhAtuM ja nathI. karmano baMdha vyaktigata ja hoya che ane teno AdhAra potapotAnA kaSAyonI mAtrA ane yogonA pravartana upara rahelo hoya che. AvI ja eka vAta thoDIka dharmanI jANakArI vALA keTalAka lokomAM pracalita che ke AtmAne karma lAge ja nahIM. jyAM tene karma lAge nahIM tyAM tene bhogavavAnuM hoya ja kyAMthI? ahIM ApaNane pUchavAnuM mana thAya ke to pachI A karma karanAra koNa ane tene bhogavanAra koNa? ane teno je uttara maLe che te saMtoSakAraka nathI hoto. vedAMtamAM A je vAta kahevAmAM AvI che te amuka daSTibiMduthI kahevAyelI che. vAstavikatA e che ke zuddhAtmAne karma na lAge kAraNa ke tene kaSAya hotA nathI. ApaNane lAge che kAraNa ke ApaNo AtmA kaSAyathI raMgAyelo che. karmarahita avasthA ApaNe prApta karavAnI che te 68 karmasAra Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApta na thAya tyAM sudhI ApaNane karma lAgavAnAM ane ApaNe te bhogavavAM paDavAnAM. zuddhAtmA e ApaNuM lakSya che je ApaNe siddha karavAnuM che ane te mATe to A 'karmasAra' che. Ane ja lagabhaga maLatI eka evI vAta pracalita che ke jo mANasa kartRtva bhAvamAM na rahe ane kevaLa sAkSIbhAvamAM varte to jIvane karmano baMdha thAya nahIM. vAta vicAra mAgI le tevI che; paNa prazna e che ke kevaLa sAkSI bhAvamAM A kALamAM koNa jIve che? ane keTalA vartI zakaze ? sAkSIbhAva bahu UMcI avasthA che tyAM pahoMcela jIvane kaSAya na hoya tethI karmabaMdha thavAnuM eka kAraNa na rahyuM, paNa anya kAraNo to UbhAM rahyAM. sAkSIbhAvamAM sthita jIvane manavacana ane kAyAnA yogonuM pravartana to rahe che ja, je karmabaMdhanuM eka mahattvanuM kAraNa che. alabatta e rIte bAMdhelAM karmano bhogavaTo alpa kALano hoya. vaLI jIvane pramAda paNa hoya. tethI kaSAyamAM kyAMka sarakI paDyA vinA na ja rahI zake. taduparAMta jIvananA aMtima lakSyanI dRSTie e vAta paNa vicAravI rahI ke jIva bhavobhavanAM aneka janmonAM karmo potAnI sAthe laIne Avyo hoya tenuM zuM karavAnuM ?- teno jyAM sudhI nikAla na thAya tyAM sudhI jIvAtmA muktAtmA na banI zake. mATe jIvAtmAe anya rIte puruSArtha karavAnI AvazyakatA to UbhI ja rahe che. kevaLa kartRtvabhAva na hovAthI karmarahita thaIne jIvAtmA muktAtmA banI jAya tema na kahI zakAya. karma e saMsAranuM pramukha kAraNa che teno parAbhava karavA mATe samyagdarzana samyaka jJAna ane samyaka cAritra (AcaraNa) ema traNa pAMkhiyo vyUha karI AgaLa vadhavuM iSTa banI rahe che. vaLI keTalAka ema mAne che ke karmanA phaLano tyAga karIne phaLanI apekSA rAkhyA vinA karma karatA rahIzuM to kRtakRtya avasthA sudhI AsAnIthI pahoMcI jaIzuM. vAtamAM thoDuMka tathya che, paNa pUrNa nathI. jIvAtmAne karmano baMdha karavA, karAvavA ane karma karavA protsAhana (anumodanA) ApavAthI paDe che. phaLanI apekSA rAkhyA vinA karma thAya to teno karmabaMdha gADha na paDe paNa 'kriyAe karma' e nyAye teno karmabaMdha paDyA vinA to na ja rahe jeno bhogavaTo jIve karavo ja paDe. hA, ema mAnI zakAya ke phaLanI apekSA rAkhyA vagara karma karanAra jIva svAbhAvika rIte zubha karma ja karato rahevAno. Avo jIva alpa kaSAyathI karmasAra 69 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raMjita (raMgAyelo) hovAno teno lAbha to jIvAtmAne avazya maLavAno. alabatta e to ApaNe svIkAravuM ja paDe ke kartutvanA bhAva vinA karma karavAnI vAta ane phaLano tyAga karIne ke phaLanI apekSA rAkhyA vinA karma . karavAnI baMne vAto kamarahita avasthAnA aMtima lakSya sudhI pahoMcavA mATe sahAyarUpa banI zake tevI che. ahIM ApaNe bIjI paNa eka vAta karI laIe. lokone ghaNI vakhata ema bolatA sAMbhaLIe chIe ke bhagavAne ghAryuM haze te thaze. A kathanathI eka prakAranuM AzvAsana rahe che ke ApaNe zuM karI zakIe? bhagavAne je dhAryuM haze ' te ja thaIne rahevAnuM. paNa A kathanane satya mAnIne vyavahAra karIe to na cAle. sau prathama to e ja vAta nathI samajAtI ke bhagavAna dareka jIva mATe AvI dhAraNA zA mATe kare? ane kare to tenA mATe sArI ja kare ne? jo jIvanamAM A vAta vaNAI jAya to pachI ApaNe kaMI karavAnuM rahetuM ja nathI. bhagavAnanuM dhAryuM ja thavAnuM hoya to jIvanamAM ATalo badho saMgharSa zA mATe karavo? vAstavikatAmAM koI upara besIne AvI dhAraNA karatuM nathI. je kaMI thAya che te ApaNAM karma pramANe. mATe ApaNe to sArAM karma karatA ja rahevuM. tyAra pachI pariNAma sAruM na Ave to mAnavuM ke prArabdha pAse karmanuM kaMI cAlyuM nahIM, paraMtu kareluM kayAreya niSphaLa nahIM jAya. Aje nahIM to kAle, A janma nahIM to bIjA koI janmamAM paNa tenuM sAruM phaLa ApaNane maLavAnuM. vaLI kyAMka kayAMka evuM bolavAno rivAja pracalita che ke bhagavAne joyuM haze te thaze, kAraNake bhagavAne dhAryuM ema kahevAmAM temanA siddhAMtane bAdha Ave che. paNa A to AgaLanA kathananI sudhArelI AvRtti jevuM kathana che. bAkI teno tAtvika artha to eno e ja rahe che. jo A vAtano dora pakaDIne cheka sudhI jaIe to puruSArtha karatAM aTakI javAno vicAra AvyA vinA na rahe. mATe ApaNe to pariNAma anizcita che ema mAnIne sArAM karma karatAM ja rahevuM. sadvicAra ane sadAcAranuM pariNAma sAruM ja Avaze. jevuM ApIzuM tevuM moDA-vahelAM ApaNane maLavAnuM ja che. koI vicArazIla vyaktine evo paNa vicAra AvyA vinA na rahe ke jIva kaSAyo karato rahe che, yoganuM pravartana karato rahe che kAraNa ke te karmathI baMdhAyelo che. jo tene karma vaLagela na hoya to tene kaSAyo na hota ane mana-vacana O - karmasAra Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAyAnA yogonuM pravartana na hota. to jIve prathama karma kyAre karyuM-kema karyuM ke jethI tene karma lAgyAM ane teno saMsAra zarU thaI gayo. dharma A vAtano eTalo ja uttara Ape che ke anAdikALathI jIva karmathI baMdhAyelo che ane te puruSArtha karIne karmathI chUTe to teno saMsAra chUTe. zraddhAthI A vAta loko mAnI le che ane te vinA chUTako nathI, paNa tethI kaMI praznanuM samAdhAna thatuM nathI. prazna Ubho ne Ubho ja rahe che. dareka dharmanA mULamAM AvA prazno maLI Ave che ane tene ati prazno karIne bAjue mUkI devAmAM Ave che. jo A praznano uttara maLI jAya to pachI saMdehane mATe koI avakAza rahe ja nahIM. AvA praznonA je uttaro maLe che te je te dharmanI dhAraNAo jevA lAge ane bicArA manuSya chevaTe koI dhAraNAne khoLe mAthuM mUkayA vinA cAlatuM nathI. chevaTe jIvana eka samAdhAna che. prathama pagale karo ke aMtima pagale karo. te vinA chUTako ja nathI. karmasAra Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11. aMtima lakSya karmavAda ghaNo ja jaTila viSaya che; paNa che vaijJAnika. karmagraMthomAM patharAyelA vistRta jJAnane ahIM atyaMta saMkSipta karIne saraLa bhASAmAM rajU karyuM che. jethI ghaNA loko teno lAbha laI zake. A pustaka vAMcIne mukAI jaze to kaMI khAsa phAyado nahIM thAya. rasto jANIe paNa tenA upara cAlIe ja nahIM to kacAMya na pahoMcAya. mANasanuM jIvana svastha-sukhI-saMpanna banI rahe te mATe A pustaka lakhAyeluM che. AvuM sukhI jIvana jIvavuM muzkela nathI. Aja sudhI ApaNe saMsAramAM ghaNuM rakhaDyA chIe, ghaNA pIDAyA chIe, kAraNa ke ApaNane karmanI vyavasthA vizenI jANakArI na hatI ane kadAca kacAreka haze to te pramANe jIvyA nahIM hoIe. Aje ApaNe manuSya bhavamAM chIe, ghaNI badhI anukULatAo maLelI che tyAre jo jAgI jaIzuM ane karmanA marmane samajIne jIvavA mAMDIzuM to A bhava sudharI jaze ane have pachI maLanArA bhavo paNa sudharI jaze ane eka divasa ApaNe A saMsAranI jaMjALamAMthI chUTI jaIzuM. Aje ApaNe je kaMI chIe, jevA chIe ane je sukha-duHkha bhogavIe chIe te ApaNAM karmane kAraNe ja bhogavIe.chIe te vAta jANyA pachI have ApaNe ApaNA sukhano vicAra karIne ja karma karavAM joIe. karma eTale kriyA ekalI ja nahIM. mana-vacana ane kAyAthI je kaMI thAya te karma ja banI jAya. vaLI ApaNe jAte karma na karIe ane koInI pAse karAvIe to paNa te karmano baMdha ApaNane ja paDe. are, eTaluM ja nahIM paNa jo koI karma karatuM hoya to te joIne ApaNA manamAM je bhAvo UThe tenoya karmabaMdha ApaNane paDyA sivAya rahe nahIM. tethI kahevAya che karavuM, karAvavuM ane anumodavuM te traNeya rIte karmabaMdha paDe che. mATe sukhI thavuM hoya to sAruM vicAro, sAruM karo, sAruM karAvo ane sArA karmanI prazaMsA karo - anumodanA karo. pApakarma karavuM nahIM, karAvavuM nahIM ane koI karatuM hoya to te joI-jANIne rAjI na thavuM. A sukhanI cAvI che. 72 karmasAra Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavAdamAM mULa vAta e che ke jeTalAM karma vadhAre eTalo jIvanano bhAra paNa vadhAre. anaMta kALathI jIva saMsAramAM bhaTakyA kare che te karmane kAraNe. kamarahita thavuM muzkela che, paNa jo eka vAra puruSArtha phoravIne jo jIva karmarahita thaI jAya to te anaMta kALa mATe sukhamAM avasthita thaI jAya. karmathI kaluSita thayela AtmA jIvAtmA kahevAya che. karmarahita thayelo AtmA paramAtmA thaI jAya che. jIvananuM aMtima lakSya to kamarahita thavAnuM hovuM joIe. paNa A vAta jo vartamAnanI sukha-suvidhAo vacce vasatA jIvane na game to teNe eTaluM to avazya karavuM joIe jethI A jIvana sukha-zAMti ane suvidhApUrNa banI rahe ane have pachInA janmomAM AkarAM duHkha veThavAM na paDe. A siddha karavA mATenuM prathama caraNa e che ke bane teTalAM karma ochAM karavAM ane je karIe te sadbhAvathI karavAM. jIvanamAM jeTalo AraMbha-samAraMbha vadhAre teTalo karmano bhAra vadhAre veThavAno AvavAno. A karmano bhAra veThatAM sArA karatAM durbhAva vadhAre thavAnA, hiMsA vadhAre thavAnI eTale tAtvika rIte A sodo khoTano thavAno. jeTalA rAga-dveSanA uchALA ochA ane mana-vacana ane kAyAnuM pravartana maryAdita eTalAM karma ochAM thavAnAM. ane jenAM karma ochAM te vadhAre sukhI. mATe jIvanamAM jarUra karatAM moTA pathArA na karavA. dareka dharmamAM japa-tapa ane saMyamanI vAta thayelI che. tenI pAchaLano garbhita bhAva bane eTalAM karma ochAM thAya ane je thAya te zubha-sArAM ja thAya tevo haze. karmanI bAbatamAM eka vAta nizcita che ke je ApIzuM, jevuM ApIzuM tevuM ApaNane maLaze. Aje nahIM to kAle, A bhavamAM nahIM to have pachInA bhavomAM. mATe bane teTalAM puNyakarma karavA ane pApakarmothI dUra rahevuM. puNyakarma karatI vakhate manomana khuza thatA rahevuM ane tenI prazaMsAno bhAva bhAvatA rahevo * jethI teno baMdha gADha paDe. jANatAM ajANatAM pApakarma thAya ke karavuM paDe to teno pazcAttApa karavo jethI pApakarmano baMdha zithila paDe. - puNyakarma kone kahevuM ane pApakarma kone mAnavuM e bahu sApekSa vAta che paNa tene saraLatAthI samajavA mATenI eka cAvI che ke je ApaNane na game te anya jIvone paNa na ja game. mATe koInI sAthe evo vyavahAra na karavo. jIvamAtra sukha-zAMtino icchuka che. ApaNane je gamatuM hoya te anyane paNa karmasAra Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maLe tevI icchA rAkhavI ane bane to temAM sahAya karavI. ahIM A vAta sArA bhadrika mANasone lakSamAM rAkhIne kahevAyelI che - te dhyAnamAM rAkhazo. jo ATaluM dhyAna rAkhIne vartatA rahIzuM to svabhAvika rIte puNyakarma thatAM raheze ane pApakarmathI bacatA rahevAze. bAkI dareka dharmamAM puNya-pApanI vAto vigate thayelI che. emAM nIra-kSIrano taphAvata karI jANavo, nahIM to puNyakarmane badale anAyAse pApakarmanuM upArjana thatuM raheze. TUMkamAM saunuM sukha e ApaNuM sukha ane saunuM duHkha e ApaNuM duHkha - ema je mAne che teno paga puNyamAM je che ema mAnI zakAya. bAkI svano rAga jeTalo ocho ane paraprati dveSa jeTalo ocho eTalAM karma ochAM thavAnAM ane je thAya teno baMdha gADha nahIM paDavAno. baMdhanI vAta karIe tyAre anubaMdhanI vAta lakSa bahAra na rahevI joIe. jenI ruci dharma prati hoya che, jIvana pratyeno abhigama jeno svastha hoya che, anya jIvonA sukhe je sukhI thato hoya che ane anyanuM duHkha joIne jene duHkha lAgatuM hoya che, jenAmAM rAga-dveSa alpa hoya che, jIvananuM jene yathArtha darzana hoya che (samyaggadarzana) tevI vyaktine moTe bhAge anubaMdha puNyano ja paDe che. pachI bhalene tene na chUTake pApakarmanA bhAgIdAra thavuM paDyuM hoya. AvI vyakti kyAreya rAcI-mAcIne arthAt ke AnaMdapUrvaka pApa na kare. pApano tene pazcAttApa hoya. A to karmanI ane karmanA baMdhanI vAta thaI paNa je karmo udayamAM AvI gayAM hoya tenuM zuM karavAnuM? jo udayamAM Avela karma, puNyakarma haze to sukhasuvidhAo maLatAM rahevAnAM, yaza maLavAno, mAna-sanmAna thatAM rahevAnAM - te samaye mANase garva na karavo ane puNyathI maLela samRddhino upayoga anyane duHkha devAmAM na thAya tenuM dhyAna rAkhavuM. jo pApakarmano udaya pravartato hoya to duHkhamAM divaso javAnA, badhethI niSphaLatA maLavAnI, sAruM karavA chatAMya lokone avaLuM paDavAnuM. Ave vakhate hAyavoya karI duHkhI na thatAM AvI paDela paristhitine saraLatAthI veThI levI - bhogavI levI. manamAM evo vicAra karavo ke Aje huM duHkhI chuM te mArAM ja karmone kAraNe. koI mane zuM duHkha ApavAnuM hatuM? teo to mAtra nimitta ja che. Ama vicArI koInA tarapha durbhAva na sevavo jethI vaLI pAcho pApakarmano baMdha na paDe. 74 * karmasAra Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe kahevAya che ke puNyakarmanA udayane mamatA vinA bhogavo ane pApakarmanA udayane samatAthI veThI lo - sahana karI lo. teno moTo lAbha e thAya che meM karmonI paraMparAthI bacI javAya che ke te TUMkAI jAya che. ApaNe ATaluM ja karIne besI rahevAnuM nathI. ApaNI pAse karmanI gati-vidhi ane rItinuM jJAna che. temAM ApaNe karaNo vize jANyuM che ke jenA dvArA sattAmAM paDelAM (sTokamAM paDelA) karmomAM pheraphAra karI zakAya che. A karaNono yathA-tathA upayoga karIne ApaNe karmamAM saMkramaNa karI zakIe, karmanA bhogavaTAne TUMkAvI zakIe ke vadhArI zakIe, anukULatA pramANe udIraNA karI zakIe. A kAraNono upayoga karavA mATe AMtarika puruSArtha karavo paDe che ane AMtarika puruSArthamAM bhAva ja mukhya kAma kare che. ApaNI dAna-zIla-tapa ane dharmanI vividha kriyAonuM tAtvika prayojana sattAmAM paDelAM (udayamAM nahIM Avela) karmomAM upakAraka pheraphAra karavAnuM hoya che. A bAbata ApaNe eTalA sabhAna na hoIe chatAMya te kriyAo AtmA mATe upakAraka to banI rahe che. - karma vize ApaNe A pustakamAM je carcA karI che te karmanI zaraNAgati svIkAravA mATe nahIM paNa karmathI bacavA mATe ane teno parAbhava karavA mATe che. karma e jaDa evA paramANuonI sattA che. karmane baLavAna banAvanAra chevaTe ApaNe ja chIe - ApaNI cetanA che. jo ApaNe jAgI jaIe ane samajaNapUrvaka jIvavA mAMgIe to karma khasatAM jAya, mArga ApatAM jAya ane jIvAtmA saphaLa thato jAya. karma baLavAna che - samartha che; paNa caitanya tenAthI adhika baLavAna che - ati samartha che. jo ApaNe bAMdhelAM karmane toDatA jaIe, khaseDatA jaIe, navAM AvatAM karmane rokatAM jaIe ane je karmo grahaNa karIe te mukhyatve puNyakarma ja hoya teTaluM dhyAna rAkhIe to aMte vijya ApaNo ja thAya. * karmane rokavAnI kriyAne saMvara kahe che. karmanA visarjananI kriyAne nirjarA kahe che. nirjarA sakAma hoya ane akAma paNa hoya. irAdApUrvaka dharmakriyAo karIne karmane khapAvIe - ochAM karIe te sakAma nirjarA kahevAya. ane jJAna vagara sukha-duHkha bhogavatAM karmanuM visarjana karatA rahIe te akAma nirjarA kahevAya. karmano parAbhava karavAnuM kAma eTaluM saheluM nathI. te mATe jJAna-darzana ane cAritra traNeyanI jANakArI ane pAlana Avazyaka banI jAya che. darzana karmasAra 75 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e batAve che ke ApaNe je sahana karIe chIe ane saMsAramAM rakhaDIe chIe te karmane kAraNe, jJAna karmano parAbhava karavAnA mArgo batAve che ane cAritra eTale je jANyuM tenuM AcaraNa karavuM. A traNeya vastu samyapha hoya to ja kAma sare. jo te viparIta hoya to vaLI ApaNe vadhAre bhaTakI jaIe. je jIva karmano sadaMtara parAbhava karI zake che te mukta thaI jAya che. tyAra pachI te paramAtma dazAmAM avasthita thaI jAya che. arthAt ke AtmA ja paramAtmA banI jAya che. AtmAthI paramAtmA judo nathI ema je kahevAya che te zuddhAtmAne lakSamAM rAkhIne kahevAya che. zuddhAtmA karmarahita hoya, tene kaSAya eTale rAga-dveSa na hoya, pariNAme mana-vacana ane kAyAnA yogonuM pravartana paNa na hoya. te astitva sAthe tadrupa thaIne - samarasa banIne sadAya prasannatA anubhavato hoya. eka vAra zuddhAtmA banela AtmA avatAra laIne saMsAramAM pharI Avato nathI. karmasAranuM lakSya svastha - prasanna jIvana che. sAMsArika rIte sukha-zAMti ane suvidhApUrNa jIvana mATe puNyakarma joIe, paNa zAzvatakALa mATe paramAtmA banIne anaMta prasannatAmAM sthiti karavA mATe karmarahita thavuM paDe. zuddhAtmA banavuM paDe. karmanA jJAnanuM aMtima lakSma paramAtma avasthA che jene aneka rIte aneka nAmothI vidhavidha dharmoe varNavI che, oLakhAvI che. . karmasAra Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa ApaNe karmanI vyavasthA vize je vizada carcA karI che te ApaNe jIvanane svastha ane prasanna rAkhavA mATe karI che. temAM Aloka ane paraloka baMnene dhyAnamAM rAkhavAmAM AvyA che. karmanI vyavasthA vize jANavAno hetu e che ke jANatAMajANatAM ApaNe evAM keTalAMya pApakarmo karIe chIe tenAthI shejamAM ApaNe bacI jaIe ane jo thoDoka ja khyAla rAkhIe to puNyakarmanuM upArjana karatA rahIe. tene pariNAme ApaNe duHkhathI bacatA rahIe ane sukhanuM nirmANa karatA rahIe - je paraMparAe ApaNane paramAtma- avasthA sudhI dorI jAya. sAthe sAthe ApaNe e vAtanuM khAsa dhyAna rAkhavAnuM che ke tema karatAM ApaNe, ApaNI sAthe rahenArAonA ke ApaNA jIvanane asahya karI na mUkIe. ApaNe kyAreya e vAta na bhUlavI joIe ke janma thayo eTale karmamAM prasthAna thaI cUkyuM. prathama zvAsa letAnI sAthe ja karmanI zarUAta thaI jAya che ane jyAM sudhI zvAsa cAlaze tyAM sudhI karma thatuM ja rahevAnuM. janma e karmanuM pariNAma che ane navAM karmonI zarUAta paNa che. jayAM sudhI zarIra che tyAM sudhI karmathI bacavAnuM azakya che. karmathI bacavA mATe zarIrane to pheMkI nahi devAya. se jIvanano be rIte vicAra karavo joIe. eka che tenA lakSyano ane bIjo tenA vyavahArano. bhale lakSya karmarahita thavAnuM rAkhIe paNa jIvana che tyAM sudhI karmano vyavahAra thato ja rahevAno. tenAthI bacI zakAya tema ja nathI. mATe keTalIka dharmadhArAoe karma vize anya rIte vicAra karIne temano mArga cAtaryo che. jenA upara ApaNe ahIM eka UDatI najara nAkhI laIe. kadAca temAMthI koIka vAta ApaNane kAma AvI jAya ane upakAraka nIvaDe. keTalAya loko vyavahArane najaramAM rAkhIne jIve che. to keTalAka paramArthane nizcayane najaramAM rAkhIne jIvavA mAMge che. A baMne atithI bacIne je mANasa jIvana goThave che te sukhe jIvI zake che ane sukhe marI zake che. jIvana eka amUlya avasara che. teno eka ja rIte vicAra karIne ekAMte jIvanAra ghaNI vAra karmasAra 77 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanane zoSI nAkhe che. mATe jIvanano mArga pasaMda karatA pahelAM viveka rAkhavo khAsa jarUrI che. duniyAmAM vidha vidha dharmadhArAo vahe che. te badhAnuM lakSya (svastha ane prasanna jIvana) lagabhaga ekasarakhuM kahI zakAya paNa temanA lakSya siddha karavAnA mArgo bhinna che. emAM eka ati pracalita mArga bhaktino che. bhakti eTale zaraNAgati. temAM je jIvana AvI maLyuM hoya teno prasannatApUrvaka svIkAra karavAnI vAta Ave. tene prabhuno prasAda mAnIne mAthe caDhAvI levAnuM. tenI sAme phariyAda karIe te paNa ThIka na kahevAya. tenAthI bhakti azuddha thaI jAya. A rIte mANasa jIvato hoya to te ghaNAM azubha karmo ke pApakarmothI bacI jAya e svAbhAvika che ane sadbhAvamAM raheto hovAthI puNyakarmanuM upArjana to karato ja rahe. je sva" ne bhagavAnane samarpita karIne jIve che te karmabaMdha kyAMthI kare? ane kare to paNa keTalo kare? teno saMsAra TUMko ja hoya. te mokSanI vATa upara ja che tema kahI zakAya. paNa A rIte jIvanArA keTalA? vAto kare na cAle. bAkI bahujana samAjamAM je bhakti pracalita che te to bhagavAnane rIjhavavA mATenI che ane te mATe dareka gharmo pAse potAnAM vidhi-vidhAno che. A bhakti jIvanamAM dilAso ApI zake paNa te jhAjhe dUra na laI jAya. tenAthI mANasane eka prakArano sadhiyAro maLI rahe che - te tenuM moTuM mUlya che. bIjI bAju vedAMtanI vicAradhArA che. temAM jJAnane ghaNuM mahattva ApavAmAM AvyuM che. jJAnano bhAra karmamAMthI jhUMvanA bhAvane ja kADhI nAkhavA upara che. mANasa jhUMvanA bhAva vinA karma kare to tene karmano jhAjho baMdha na paDe ane je paDe te vadhAre Take nahi. AvI vyakti jIvana mATe Avazyaka karma ja karatI hoya. te saMsAramAM rAcatI na hoya, paraMtu gata janmomAM karmano je bhAra tenA upara hoya tene teNe jJAnathI ane dhyAnathI utAravo rahe. te na Utare tyAM sudhI tene gata janmonAM karmono bhogavaTo karavo paDe ke te mATe bIjo janma levo paDe. ahIM jJAnanI je vAta che te AtmapariNata jJAnanI che. jo jJAna vAtomAM ja vaseluM hoya to eka prakAranI AtmavAMcanA banI jAya ane UlaTAno gADha karmabaMdha paDe. bAkI kevaLa sAkSIbhAvamAM jIvavuM e bahu UMcI avasthA che. je koIne ja siddha thAya. A vAta pAramArthika vadhAre che. vyavahAru ochI che 78 karmasAra Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A bAbatamAM trIjo vikalpa karmayogano che. jenI carcA bhagavadgItAmAM supere thayelI che. gItAkAre karmayogane vadhAre svIkArya banAvavA mATe jJAna ane bhakti baMneno thoDoka sAtha lIdho che ema kahI zakAya. karmayogamAM karmanA phaLanA tyAganI vAta upara bhAra che. karma rahe paNa temAM phaLanI apekSA na hovAthI temAM karmano DaMkha na rahe. vaLI emAM karmane paramAtmAne samarpita karavAnI paNa vAta Ave che. Ama je karma phaLanI Asakti vinA thAya te mahadaaMze zubha ja hoya, vaLI karma karavAmAMthI ahaMkArane dUra karavAnI vAta karmayoge karI che tethI karmabaMdha gADha na paDe. gItAnA karmayogamAM vyavahArane vadhAre najaramAM rAkhIne karmanI vAta karavAmAM AvI che. bAkI A rIte karma koNa kare che? gItAno je karmayoga arjunane uddezIne kahevAyo hato teNe paNa phaLanI apekSA rAkhyA vinA yuddha karyuM hoya tema dekhAtuM nathI. tyAM bIjAnI zI vAta karavI? Ama karmano saue svIkAra karyo che paNa karmathI bacavAnA mArgo saunA sarakhA nathI. koIe nizcaya-paramArtha upara vadhAre bhAra mUkyo che to koIe vyavahAra upara. ApaNe 'karmasAra'mAM je carcA karI che te jainadharmadhArAne najaramAM rAkhIne karI che. temAM karmane ja viSaya banAvIne nizcaya ane vyavahAra baMneno samanvaya sAdhIne viSayanuM nirupaNa karavAmAM Avela che. jaina karmasiddhAMta vaijJAnika che jethI te vadhAre svIkArya banI rahe che. temAM AtmavaMcanA mATe avakAza ocho che. vaLI ApaNA manamAM karma vize UThatA lagabhaga dareka praznano uttara temAMthI maLI Ave che je moTe bhAge ApaNane bIje kyAMyathI nathI maLatA. tema chatAMya anya dharmadhArAoe vAtano kevI rIte vicAra karyo che teno achaDato ullekha aMte karI lIdho che je abhyAsI mATe rasaprada thaI paDaze. karmasAra 79 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2002 zrI caMdrahAsa trivedInAM prasiddha thayelAM pustako (svarUpalakSI) navalakathA : 1. pAche pagale 1993 2. sImAnI pele pAra 2001 3. badalAtA raMga 2004, 4. rAjaramata 2009 5. paralokavAsInI prIta 2010 vinoda bhaMga : 1. taraMgonI bhItaramAM - 1994 2. aSTam aSTam * 2000 3. avaLI savaLI vAto 2003 TUMkI vArtA : 1. paLanAM palAkhAM AtmakathA : 1. smRtinI sAthe sAthe 1999 rekhAcitro : ' 1. vATe ne ghATe 2002 nibaMdha : 1. jIvatarane jIvI jANIe 2000 saMzodhana : 1. mRtyu vijayane paMthe 1996 2. tanAva : samasyA ane samAdhAna 2000 jaina dharma : 1. mahAvIranI sAdhanAno marma - - 1994 2. karmavAdanAM rahasyo 1994 3. jaina AcAra mImAMsA 1995 4. jaina dharmanuM hArda . 1996 bauddha dharma : 1. bauddha dharma : siddhAMta ane sAdhanA 2004 gItA ciMtana : 1. dharmakSetre kurakSetre 2005 (gItAnuM rahasya uddaghATana) gItAnI bhagavattA 2006 3. gItAjJAnasAra 2009 kathA ciMtana : 1. biMba pratibiMba 1992 (parsanala esesa). 2. ghaTanAne ghATe 1996 3. pArakI bhUmi para ghara 1999 4. alpano vistAra 2001 5. paNa huM majhAmAM chuM 2003 6. aMtima vaLAMka 2007 7. mRtyu : samasyA ane samAdhAna 2008 O karmasAra Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pharmasAra mArmikatAnuM sarvajana bhogya pustaka "ApaNe Aje je chIe te karmane kAraNe chIe ane kAle je hoIzuM te paNa karmane kAraNe hoIzuM. paLe paLe jIvanane sukha-duHkhamAM palaTI nAkhatA 'karmano baMdha kevI rIte thAya che, tenAthI kema bacI zakAya, bAMdhelA karmamAM pheraphAra kevI rIte thaI zake, kayAre karma bhogavyA vinA chUTako thAya ja nahi ane kevI rIte vagara bhogavya karmathI chUTI zakAya'evI badhI gahana vAtonuM nirUpaNa A pustakamAM 'thayela che. vaLI lekhake karma vizenI keTalIka bhrAmaka 'mAnyatAonuM supere nirasana karatAM jIvananI 'aMtima lakSya tarapha IzAro paNa karyo che. viziSTa ane vaijJAnika siddhAMtane AdhAre lakhAyela 'A pustakanA vAMcanamAMthI ApaNane mUMjhavatA badhA praznonuM samAdhAna maLI jAya che temAM ja lekhakanI saphaLatA che."