Book Title: Jain Dharma Vigyanni Kasotie Ke Vigyana Jain Dharmni Kasotie
Author(s): Nandighoshvijay
Publisher: Bharatiya Prachin Sahitya Vaigyanik Rahasya Shodh Sanstha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004553/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma vijJAnanI kasoTIe ? ke vijJAna jainadharmanI kasoTIe ? Maxwell Newton Faraday J=9 F=em,m VXE= ce Lord Mahavira Einstein De. Broglie E=mc? a=W/my The Unique Scientist of the Universe Planck P.C. Vaidya J.C. Bose h=6.625x1034 Joule-Sec dv/dr =0 paMnyAsa naMdIghoSavijaya gaNi Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma vijJAnanI kasoTIe? vijJAna jainadharmanI kasoTIe? : lekhaka : pa. pU. zAsanasamrATa AcArya zrI vijayanemi-vijJAna-kastura-yazobhadra-zubhaMkarasUrijI mahArAjanA paTadhara 5. pU. A. zrI vijayasUryodayasUrijI mahArAjanA ziSya pa. pU. paMnyAsa zrI naMdIghoSavijayajI gaNi yeSu keva tya paryAya RISSIOS L: prakAzaka : bhAratIya prAcIna sAhitya vaijJAnika rahasya zodha saMsthA 45 - bI, pArulanagara, bhuyaMgadeva cAra rastA pAse, solA roDa, amadAvAda 380 061, phona naM. 7480702 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenadharma vijJAnanI kasoTIe? ke vijJAna jenadharmanI kasoTI? Jainadharma Vijnanani Kasotia? Ke Vijnana Jainadharmani Kasotie? ISBN 81-901845-1-2 lekhaka: pa. pU.paMnyAsa zrI naMdIghoSavijayajI gaNi (c) sarvAdhikAra paropakAra karanAra saMsthAone samarpita prAptisthAna 1. zrI sarasvatI pustaka bhaMDAra hAthIkhAnA, ratanapoLa, amadAvAda 380 001. phona naM. 5356692 2. DaoN. kAminIbahena eca. vorA, siddhi AI hospiTala e-203, svAminArAyaNa komlekSa, paMcatIrtha pAMca rastA, pAlaDI, amadAvAda 380 007 phona naM. 6601342, 3. zrI kAminIbena gogarI 3/15, maMgala, 76/c, raphI ahamada kIDavAI roDa kiMgsa sarkala, mATuMgA, muMbaI 400 019 phona naM. 24096330 prathamavRtti : 3000 prata, Disembara, 2003 mUlya : rU. 20 - 00. prakAzaka : bhAratIya prAcIna sAhitya vaijJAnika rahasya zodha saMsthA 45 - bI, pArulanagara, bhuyaMgadeva cAra rastA pAse, solA roDa, amadAvAda 380 061, phona naM. 7480702 mudraka : amRta prinTarsa kikA bhaTTanI poLa, ghIkAMTA, amadAvAda -1 phona naM. 2169852 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya pa. pU. zAsanasamrATa tapAgacchAdhipati AcArya bhagavaMta zrI vijayanemisurIzvarajI | mahArAjanA samudAyanA pa. pU. A. zrI vijayasUryodayasUrIzvarajI mahArAjanA ziSya pa. pU. paMnyAsa zrI naMdIdhApavijayajI mahArAjanI preraNAthI sthapAyela amArI saMsthAe jAnyuArI, 2000mAM temanA dvArA likhita "jainadarzananAM vaijJAnika rahasyo" pustaka prakAzita karela, tyArabAda jUna, 2001mAM uparokta pustakanI ja aMgrejI AvRtti prakAzita karI che. A baMne pustako jainadarzana ane vijJAnanA rasiyA visjanamAM ghaNA ja Adara pAmyAM che. A baMne pustako vidrabhAgya hovAthI sAmAnya lokonI eka mAMgaNI hatI ke amArA jevA sAmAnya jJAna dharAvatA loko mATe saraLa bhASAmAM ane vijJAnanI atigahana paribhASA ane carcAthI mukta evuM pustaka prakAzita thAya to sAruM. tethI amArI saMsthA dvArA teozrInA "jenadarzananAM zAnika rahasya" pustakanA saMkSapa rUpe A pustaka "jainadharma vijJAnanI kasoTIe? ke vijJAna jainadharmanI kasoTIe?" prakAzita karI rahyA chIe. pa. pU. paMnyAsa zrI naMdIghoSavijayajI mahArAjanI preraNA ane mArgadarzana anusAra amo eka AMtararASTrIya vaijJAnika prayogazALAnI sthApanA karavA mAgIe chIe. tenI pUrvabhUmikA rUpe amAM A prakAranAM saMddhAttika tathA prAyogika saMzodhanAtmaka pustakonuM prakAzana karI rahyA chIe. amArA A pustakona AI. esa. bI. ena. naMbara paNa prApta thayA che. amArA TrasTa taraphathI A caturtha prakAzana che ane te jaina-jainatara sAmAnyavargamAM mAnya tathA AdaraNIya banaze evI amone zraddhA che. A prakAranAM viMjJAnika saMzodhana tathA graMtha prakAzananA mahAna bhagIratha kAryamAM amone Arthika sahayoga ApanAra zrI pArzva padmAvatI zva, mu. pU. jaina saMgha, pArUlanagara, amadAvAda jeoe amArI saMsthA mATe pAyAnuM kArya karyuM che, tathA Arthika sahayoga ApanAra anya saMdhA. TrasTo ane zrAvaka sadgRhasthonA paNa amAM hArdika AbhAra mAnIe chIe. sAthe sAthe A graMthanuM suMdara sughaDa mudraNa karI ApanAra amRta pri-TursanA mAlika zrI hasamukhabhAI parIkha tathA zrI hemaMtabhAI parIkhanA AbhAra mAnIe chIe. vi. saM. 2000 bhAratIya prAcIna sAhitya vaijJAnika rahasya zodha saMsthA kArtika vada -7, ravivAra amadAvAda 380 061 16 navembara, 2003 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ke badhAM parama pUjya zAsanasamrATa AcArya bhagavaMta zrImadvijayanemisUrIzvarajI ma.nA paTTadhara pa. pU. AcArya zrI vijayavijJAnasUrIzvarajI manA paTadhara Hda pa. pU. prAkRtavizArada A. zrI vijayakastUrasUrIzvarajI ma. sA. E STES che , I . para che. te ja che for S e . T 2 | kAkI kAkA || 15 = | |Diu 1) gA, tAlukA || gps; ; , , , , , , jele istit poistaa [ relI kIzara vada 11= IS dalA tara ) che Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarpaNa vikramanI vIsamI sadInA mahAna jyotirdhara, kApaDAjI, zerIsA, RsdaMbagiri Adi aoDa tIrthoddhAras, prAcIna graMthoddhAraka, yugapradhAna, jIvadayAnA mahAba jyotirdhara, paramopakArI sugRhItabAmadhetha prAtaHsmaraNIya hoSThika brahmacaryanA tejapUMja zAsabasamrATa sUricakrayakravartI tapAgacchAdhipati bAlabrahmacArI parama pUjya AcArya bhagavaMta zrImad vijayanemisUrIzvarajI mahArAja sAhebanA paTaghara 5. pU. saraLa svabhAvI AcArya mahArAja zrI vijayavijJAnasUrIzvarajI mahArAjabA paTaghara pa. pU. prAkRtavizArada saraLasvabhAvI AcArya zrI vijayastUrasUrIzvarajI ma. sA.nI 26mI kALadharma tithibA dine teozrInA pavitra caraNa kamaLamAM sAdara samarpaNa paM.baMdIghoSavijaya gaNi r Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthika saujanya 1. zrI dharmanAtha po. he. jenanagara che. mU. jaina saMgha, pAlaDI, amadAvAda 2. zrI sumatinagara che.mU.pU. jaina saMgha, mRdaMga phaleTsa, amadAvAda 3. zrI pArtha - nemi ArAdhanA bhavana TrasTa amadAvAda pU. sA. zrI amitayazAzrIjInI preraNAthI 4. DaoN. sudhIrabhAI vI. zAha, jenanagara, pAlaDI amadAvAda 5. zrI zaradabhAI sI. zAha (sAbugoLA), phattehapurA amadAvAda 6. zrI nIlaharSa the. mU. jaina saMgha, vAsaNA amadAvAda - pa. pU. sA. zrI maMjulayazAzrIjInI preraNAthI 1. zrI caMdanavADI the. mu. pU. jaina saMgha, zAhIbAga amadAvAda - pa. pU. sA. zrIratnaprabhAzrIjInI preraNAthI 8. zrImatI kuMdanabena vasaMtabhAI dalIcaMdabhAI zeTha pAlItANA pa. pU. munizrI jinakIrtivijayajInI preraNAthI 9. DaoN. rAjendrabhAI je. zAha godharAvALA amadAvAda 10. zrI gautamabhAI zAMtilAla vorA, saMghapati jhAMjharavA pU. sA. zrI amitayazAzrIjInI preraNAthI, revatInagara (bhAvanA TenAmenTa-vAsaNA)thI TIMToDAnA charI pAlita saMghanI smRtimAM 11. zrImatI mInAkSIbena azvinabhAI dozI godharA 6 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhakIya nivedana trizalAnaMdana kAzyapagAtrIya zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInA janmane Aje 2600 varSa pUrNa thayAM che. te nimitte bhArata sarakAra ane vividha rAjya sarakArI dvArA vividha prakAranAM Ayojano karI zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmIne zraddhAMjali arpavAmAM AvI. kharekhara, jenadarzana saMpUrNapaNe vaijJAnika che tevuM AjanA mahAna vijJAnIo paNa svIkAre che. bhAratanA AMtararASTrIya khyAtiprApta suprasiddha vijJAnI DaoN. jayaMta 1. 122(Director & Homi Bhabha Professor. Inter-University Centre for Ashonomy and Astrophysics. Pune-41 007 ) e mArA pustaka'Scientific Secrets of Jainism'nI samIkSA karatAM lakhyuM che ke "prastuta pustakamAM lekhake dalIla karI che ke vijJAna je dAvo kare che tenA karatAM jenA vicAradhArA vadhu paripakva che, vadhu vyApaka che ane vadhu saMtoSakAraka che." A pustikAnuM saMkalana/saMkSepa sAmAnya vAcakone dhyAnamAM rAkhI, bhAratIya prAcIna sAhitya vaijJAnika rahasya zodha saMsthA (RISSIOS), amadAvAda dvArA prakAzita 'jenadarzananAM vaijJAnika rahasyo' pustakanA AdhAre karavAmAM AvyuM che. A saMzodhana, saMpAdana tathA prakAzananA apUrva kAryamAM sahakAra, sahAya tathA baLa ApanAra mArA ziSya munizrI jinakIrtivijayajI tathA zrI pArzva padmAvatI caM. mU. pU. jaina saMgha, pArUlanagara, amadAvAdanA kAryakara TrasTI bhAIo zrI suprimabhAI pI. zAha, zrI prakAzabhAI bI. zAha Adi, zrI akSaya e. gAMdhI tathA zrI saMjayabhAI pI. zAhane A take yAda karuM to te anucita nahi ja gaNAya. mArA A kAryamAM pa. pU. viddhaduvarya munipravara zrI bhuvanacaMdrajI mahArAjanI satata preraNA tathA mArgadarzana maLatAM rahyAM che, ane pa. pU. zAsanasamrATazrInA samudAyanA pU. AcArya mahArAja, munirAjaM tathA pU. sAdhvIjI mahArAjae A kAryamAM ghaNo ja ! sahakAra Apyo che, te mATe huM tanA sadAya RNI chuM. A saMkalana karavAmAM tathA prabhu mahAvIre prarUpela sanAtana satya svarUpa siddhAMtonuM nirUpaNa tathA arthaghaTana karavAmAM jinAgama ke jinAjJA viruddha kAMI paNa lakhAyuM hoya to trividha trividha micchA mi dukkaDa daI viramuM chuM. - paM. naMdIghoSavijaya gaNi vi. saM. 2000 kArtika vada-7 ravivAra zrI haThIsiMha kesarIsiMha upAzraya pAMjarApoLa, rilipha roDa, amadAvAda - 380 001 . Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuM ? kayAM ? 09 29 0 ka. 1. zramaNa bhagavAna mahAvIra : aMka vaizvika vijJAnI 2. jainadharmanuM vaijJAnika mahattva 3. jainadarzanamAM paramANu 4. jenadarzana ane AinsTAinanA sApakSatAvAda 5. jainadarzana ane ApaNuM zarIra | 6. tIrthaMkara paramAtmAnA suvarNa kamaLa uparanA vihAranuM rahasya 7. jenadarzanamAM dhvaninuM svarUpa 8. maMtrajApanA prakAra ane tenuM vaijJAnika mahattva che. bhagavAna mahAvIra - trilokagura 10. brahmacarya : vaijJAnika vizleSaNa 11. bhagavAna mahAvIrasvAmInuM tapa ane tenuM vaijJAnika rahasya 12. parva-tithimAM lIlotarIno tyAga zA mATe? 13. pANI : sacitta ane acitta : samasyA ane samAdhAna 14. kaMdamULa ane bahubIja 15. pa Avazyaka : eka vaijJAnika vizleSaNa 16, Indriya ane IndriyajJAna : Adhunika vijJAna ane jainadarzananI dRSTie 7. devanAgarI lipi ane tenuM vaijJAnika mahattva 4 ma 56 59 6,3 69 16 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadharma vijJAnanI kasoTIe? vijJAna jainadharmanI kasoTIe? zramaNa bhagavAna mahAvIra : eka vaizvika vijJAnI zramaNa bhagavAna mahAvIrano janma I. sa. pUrve 599mAM te samayanA magadha deza AjanA bihAranI rAjadhAnI kSatriyakuMDanagaramAM caitra suda-13nI madhyarAtrie thayo hato. temanA pitAnuM nAma siddhArtha rAjA ane mAtAnuM nAma trizalA rANI hatuM. temanuM bAlyAvasthAnuM nAma vardhamAna hatuM. temanI 28 varSanI umara thatAM temanA mAtA pitA svargavAsI thayAM. tyAra pachI be varSa bAda 30 varSanI uMmare kArtika vada-10nA divase teoe pravrajyA grahaNa karI AtmasAdhanAno mArga apanAvyo. sADA bAra varSanI ghora tapazcaryA ane AtmasAdhanAnA aMte vaizAkha suda-10nA divase temane parama AtmajJAna arthAtu kevaLajJAna prApta thayuM. te kevaLajJAna dvArA jagatanA saghaLAMya dravyonAM saghaLA paryAya arthAt dareka padArthanA bhUta-bhaviSya ane vartamAnakALane pratyakSa karatA teo tIrthakara tarIke prasiddha thayA. chevaTe Aso vada-30 [O))] divALInI zubha rAtrie teo A zarIrano tyAga karI mokSe gayA. jaina paraMparAmAM tIrthaMkarapaNAnA bhAvane Ahatya kahe che. A AInya eka prakAranI Atmika ane paulika zakti che. Atmika eTalA mATe ke tIrthaMkara thanAra AtmAe pUrva bhavamAM bhAvela sakaLa jIvarAzinuM kalyANa karavAnI utkRSTa bhAvanAnuM e pariNAma che, ane paugalika eTalA mATe ke sakaLa jIvarAzinuM kalyANa karavAnI utkRSTa bhAvanA dvArA prApta karela tIrthakara nAma karmanI puNyAInuM e pariNAma che. koIpaNa karma paudgalika che. pudgala eTale paramANu. tIrthakara nAmakarmanI kArmaNa vargaNAmAM rahela paramANuomAM utkRSTa prakAranAM varNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya che. utkRSTa AtmasAdhanA dvArA prApta Atmazakti ane tIrthaMkara nAmakarmanI puNyAI dvArA prApta padgalika zaktinA samAgama dvArA eka pracaMDa UrjAno prAdurbhAva thAya che jene AIjya kahevAmAM Ave che. Adhunika vijJAnanI paribhASAmAM A zaktine jaivika vIjacuMbakIya zakti kahI zakAya. tIrthaMkara paramAtmAnI A zaktino anubhava jagatanA pratyeka jIvane tIrthaMkara Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtmAnA mahattvapUrNa pAMca prasaMgoe thAya che. AthI tIrthaMkara paramAtmAnA A pAca prasaMgone kalyANaka kahevAmAM Ave che. 1. tIrthaMkara paramAtmAno jIva devalokamAMthI tIrthakara tarIke janma levA mATe A pRthvI upara mAtAnA garbhamAM utpanna thatAMnI sAthe ja temanA AIjyanA anubhava rUpe jagatanA pratyeka jIvane sukhano anubhava thAya che. tIrthakaranA A ajJAta | agocara paraMtu bhavya prasaMgane avanakalyANaka kahe che. 2. tIrthaMkara paramAtmAnuM bhautika zarIrarUpe avataraNa thavAnI prakriyA te janma. A samaye temanA tIrthaMkara nAmakarmanI puNyAInI eTalI pracaMDa tAkAta hoya che ke tenA prabhAva rUpe jagatanA pratyeka AtmAne alaukika AllAdanI anubhUti thAya che ane sarvatra prakAza phelAI jAya che. mATe ja A prasaMgane janma kalyANaka kahe che.) gRhastha dazAmAM paNa A jIvo jyAM jAya tyAM saunuM kalyANa karatA rahe che.' temanA jIvananI pratyeka paLa saunuM kalyANa karanArI hoya che. 3. tyAra pachI Ave che AtmasAdhanAnI alaukika prakriyAnI zarUAta svarUpa pravrajyA grahaNanI paLa. atyAra sudhI parakalyANanI bhAvanA mAtra hatI. have e bhAvanAne amalamAM mUkavAno puruSArtha karavAnI zubha zarUAta thAya che. saMsAratyAganA A bhavya prasaMgane dIkSA kalyANaka kahe che. 14. saMsArano tyAga pachI ekAMte sva ane para, ubhayanuM kalyANa karanArI kaThora AtmasAdhanAnA aMtima phaLasvarUpe chevaTe prApta thAya che kevaLajJAna. tIrthakara paramAtmAne kevalyaprAptinA samayathI temanA tIrthaMkaranAmakarmanI pracaMDa tAkAtanA saune pratyakSa anubhava thavA lAge che. A tAkAta eTalI pracaMDa hoya che ke teo jyAM jyAM vicare che tyAM tyAM temanA gayA pachI paNa pratyeka jIvane cha cha mahinA sudhI mAtra sukha ane sukhano ja anubhava thAya che. ane tethI paramAtmAnA A prasaMgane kevaLajJAna kalyANaka kahe che. 5. AyuSyakarmanI sattA jyAM sudhI hoya che tyAM sudhI upadeza ApavA dvArA paramAtmA sau jIvonuM kalyANa kare che paraMtu AyuSyakarmano aMta AvatAM paramAtmA A pArthiva zarIrano tyAga karI zuddha AtmasvarUpa prApta kare che. paramAtmAnA mokSagamana svarUpa A prasaMgane nirvANa kalyANaka kahe che. AvA parama pavitra mahApuruSa zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmInA janmane | Aje 2601 varSa tathA nirvANane 2529 varSa pUrNa thayAM che. teoe kahela siddhAMto Aje paNa vijJAnanI kasoTImAMthI pAra Utare che ane tethI ja te sarvagrAhya ane sarvamAnya bane che. 10 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 2 jainadharmanuM vaijJAnika mahattva jJAna traNa prakAre thAya che : J. anubhavathI - avalokano dvArA, 2. tarka arthAt ciMtana dvArA, 3. AMtaraskUraNA dvArA arthAt AtmapratyakSa. avalokano dvArA prApta arthAt cAkSuSapratyakSa athavA indriyapratyakSa jJAna kyAreka bhrAmaka paNa hoI zake che | arthAt te nirapekSa satya (Absolute truth) na hotAM, sApekSa satya ja hoya che. to bIjI tarapha taka / ciMtana dvArA prApta jJAna buddhino viSaya che ane tenI paNa maryAdA hoya che. keTaluMka anubhavajJAna ane saghaLuMya AtmapratyakSa jJAna kyAreya buddhino viSaya banI zakatuM nathI. te haMmezAM tarka | buddhithI para ja hoya che. tarka arthAt ciMtana dvArA prasthApita siddhAMto anubhava-avalokanonI kasoTIe pAra Utare pachI ja te vijJAnamAM sthAna pAme che. jyAre AMtaraskUraNA dvArA prApta AtmapratyakSa jJAnane AvI koI cakAsaNInI AvazyakatA rahetI nathI. alabatta, AMtaraskUraNAthI prApta jJAna te vyakti mATe ke samagra samAja mATe khUba mahattvapUrNa hovA chatAM ane samAjano adhikAMza varga ane mAnyatA Apato hovA chatAM e | jJAnane vijJAnamAM koI sthAna hotuM nathI. paNa ATalA mAtrathI AMtaraskUraNAthI prApta jJAnanuM mahattva jarAya ghaTatuM nathI. temAMya jIvananA aMtima tabakkAmAM ke | kaTokaTIbharyA prasaMgoe, jyAM vijJAna paNa potAnA hAtha heThA mUkI de che e tabakke A AdhyAtmika jJAna ja jIvananuM amRta banI rahe che. bhAratIya saMskRtimAM prAcIna kALanA mahAna AdhyAtmika puruSoe potAnI yogasAdhanA / dhyAnasAdhanA dvArA karela karmonA kSayathI, teone prApta jJAnanuM zabdomAM nirUpaNa karela che arthAt AMtaraskUraNAthI prApta AtmapratyakSa jJAnane yathAzakya teoe zAstromAM batAvela che. alabatta, te paNa saMpUrNa satya na hotAM mAtra satyano maryAdita aMza ja hoya che. kAraNa ke saMpUrNa satya to khuda tIrthakara paramAtmA paNa kahI zaktA nathI kema ke teonuM AyuSya maryAdita hoya che ane nirUpaNa karavAnA padArtho anaMtA hoya che tathA vANImAM anukramathI ja padArthonuM nirUpaNa karI zakAya che. jainadarzananAM dharmagraMtho | AgamonA praNetA, jeone kevaLajJAna svarUpa AtmapratyakSa jJAna dvArA traNe lokanA traNe kALanA sarva dravyonA badhA ja paryAyo | rUpAMtaro(phases)nuM hastAmalakavatu (hatheLImAM rahela nirmaLa jaLanI mAphaka) pratyakSa thayela che, te tIrthaMkara paramAtmA che. jainadarzana arthAt jaina vijJAnane Adhunika vijJAna sAthe khUba ja meLa maLe che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alabatta, jaina vijJAna kharekhara guNAtmaka (Qualitative) che ane te tIrthaMkara paramAtmA dvArA kathita che. jyAre Adhunika vijJAna mahadaMze parimANAtmaka (Quantitative) che, to paNa baMne(jainadarzana ane Adhunika vijJAna)mAM tenA mULabhUta khyAlono AdhAra tArkika dalIlo ja che. AlbarTa AinsTAina 'vijJAna ane dharma' (Science and Religion) nAmanA temanA lekhamAM (1940, Nature, Vol. 146, P. 605-607) kahe che : "Science, without religion is lame: Religion, without science is blind." (dharma vinA vijJAna paMgu che, vijJAna vinA dharma aMdha che.) jainadarzana e vijJAna sAtheno dharma /darzana che. AinsTAina AgaLa lakhe che.: "Science is the attempt at the posterior reconstruction of existence by the process of conceptualization." (navA khyAlo nIpajAvavAnI prakriyA dvArA koIpaNa ghaTanA ke padArthanI tyAra pachInI punarracanA mATeno prayatna, e vijJAna che.) jainadarzanamAM sajIva ane nirjIva padArtho sahita A brahmAMDanA pratyeka pAsAno vicAra karavAmAM Avyo che. AinsTAina paNa kahe che : "A person who is religiously enlightened appears to me to be one who has, to the best of his ability, liberated himself from the fetters of his selfish desires." (koIpaNa manuSya, je dhArmika rIte prabuddha athavA saMskArasaMpanna che, te mane, mArI dRSTie, tenI potAnI aMgata svArthapravRttionA baMdhanathI mukta thayela athavA to mukta thavAnI sauthI vadhu zakti dharAvanAra jaNAya che.) A rIte AinsTAina jIvana jIvavAnA jaina mArganuM / jaina paddhatinuM varNana kare che. eka rIte to vijJAna ane adhyAtma, baMne eka sikkAnI ja be bAju che. chatAM eka vAta spaSTa rIte khyAlamAM rAkhavAnI ke vijJAnanI duniyAmAM kazuM ja aMtima satya nathI. jyAre adhyAtmanI duniyAmAM aMtima satya ja mukhya vastu che. vijJAna kyAreya saMpUrNa ke aMtima satya pAmI zakatuM nathI. hA, e aMtima athavA to saMpUrNa satyanI vadhu najIkamAM najIka jaI zake che. aMtima satya pAmavA mATe vijJAnanAM atyAdhunika upakaraNo paNa binaupayogI ane binakAryakSama puravAra thAya che kema ke tyAM AtmAnA jJAnarUpI upakaraNo ja upayoga anivArya bane che ane A jJAnarUpI sAdhana adhyAtmamArga vinA upalabdha ja nathI. tethI vizvanA TocanA 12 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhautikazAstrIo paNa vizvanA sakaLa padArthonA guNadharma ane brahmAMDanI saMracanA, tathA anya paribaLono gaNita ane vijJAnanI madadathI tAga pAmavA prayatna kare che, ane e prayatnonA aMte paNa A vizvanA saMcAlaka baLanI zaktinuM rahasya hAtha na AvatAM, teo Izvara ke karma jevI koI adazya sattAno svIkAra kare che. A ja kAraNe bhUtakALanA DaoN. AinsTAina, DaoN. openahAimara jevA prakhara vijJAnIo tathA vartamAna kALanA Do. abdussalAma AjhAda, DaoN. haragoviMda khorAnA, DaoN. helIsa oDAbAsI jevA vijJAnIo IzvaramAM zraddhA dharAve che. temanI zraddhA koI eka dharma ke saMpradAyagata hotI nathI. eTale ke aMdhazraddhA nahi paNa vizALa arthamAM dharma uparanI buddhijanita niSpakSa zraddhA hoya che ane | satyano svIkAra e AvI zraddhAnuM agatyanuM lakSaNa che. tethI ja DaoN. helIsa DAbAsI jevA vijJAnI pote muslIma hovA chatAM, teoe potAnA "Atomic structure" pustakanA pahelA prakaraNanI zarUAtamAM kahyuM che ke: The idea that all matter consists of aggregate of large numbers of relatively few kinds of fundamental particles is an old one. Traces of it are found in Indian philosophy about twelve centuries before Christian Era." jyAre AvA pragatizIla vijJAnI ema kahetA hoya ke A aNuvijJAnanuM mULa bhAratIya tattvajJAnamAM raheluM che tyAre ApaNA dezanA vijJAnIoe A dizAmAM agatyanuM saMzodhana hAtha dharavuM joIe. kAmaNa vargaNA svarUpa karmanA pudgala skaMdho / kaNo saMbaMdhI jaina vibhAvanA / khyAla tathA dravya-zakti tarIke pudgala vagere sArI rIte samajI samajAvI zakAtA nathI. thoDA samaya pahelAM ja vijJAne ilekTrona ane phaoNTona zodhyAM. jyAre jainadarzana prAthamika kaNo tarIke kAmaNa vargaNAnA kaNo darzAvyA che. kArpaNa vargaNAnI vibhAvanA e jainadarzananI ajoDa vibhAvanA che. kAraNa ke phakta A kaNo ja AtmA sAthe saMyojita thaI zake che. jaina vijJAna ja eka evuM vijJAna che | ke je kudaratI bhautika ghaTanAonI sAthe sAthe Adhibhautika (Super natural) ghaTanAo, sajIva ane nirjIvanAM saMyojana, caitanya ane bhautika vijJAnane samajAvI zake che. bhAratIya saMskRtinA prAcInatama pravAha svarUpa jainadarzananA prAcIna graMthomAM ghaNAM ghaNAM vaijJAnika siddhAMto chupAyelA che. AjanA jamAnAmAM, navI peDhI samakSa Adhunika gaNita ane vaijJAnika sAdhano dvArA A siddhAMtonuM nirUpaNa karavuM atyAvazyaka che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 jainadarzanamAM paramANu prAcIna jaina dharmagraMthomAM jaNAvyA pramANe cha mULabhUta dravyo che : 1. jIva, 2. dharma, 3. adharma, 4. AkAza, 5. kALa ane 6. pudgala. A cha dravyomAMthI dharma, adharma ane AkAza saMpUrNapaNe amUrta che eTale ke raMga, gaMdha, sparza, rasa ane AkAra rahita che. jyAre jIva dravya pudgalanA saMyogathI mUrtatva prApta kare che. bAkI zuddha Atma dravya paNa amUrta eTale ke niraMjana nirAkAra che. jaina dArzanikoe samaya/kALane paNa eka dravya mAnyuM che, e jainadarzananI vizeSatA che. te paNa amUrta che, mAtra kAryathI tenuM anumAna thaI zake che. TUMkamAM, A samagra brahmAMDanI dareka cIja-vastu pachI te sUkSma hoya ke sthUla hoya, dRzya hoya ke adRzya hoya, anubhavagamya (indriyagamya) hoya ke anubhavAtIta (indriyAtIta) hoya, darekano samAveza mAtra pudgala ane pudgala saMyukta jIva tattvamAM thaI jAya che ane pudgala dravyanA atisUkSmatama kaNa ke jenA be bhAga kyAreya koIpaNa kALe thayA nathI, thatA nathI ane bhaviSyamAM kyAreya tenA be bhAga thavAnI zakyatA paNa nathI evA sUkSmatama kaNane paramANu kahevAmAM Ave che. AvA sUkSmatama paramANuo bhegA thaI jagatanI koIpaNa vastunuM nirmANa karI zake che. jaina siddhAMta pramANe pudgala dravyamAM anaMta zakti che. jo ke AtmA(zuddha jIvatattva)mAM paNa anaMta zakti che, paNa baMnemAM moTo taphAvata e che ke AtmAnI zakti svaniyaMtrita che, jyAre pudgala dravyanI zakti paraniyaMtrita che. jainadarzananAM graMthomAM A samagra brahmAMDanuM ane tenA eka eka paramANu tathA e paramANuonA samUhathI banatA padArtho vize vistRta vicAraNA karela che ane AcArAMga nAmanA pavitra jaina AgamamAM to tyAM sudhI kahyuM che ke "je egaM jANai, e savva jANai; je saLaM jANai, se egaM jANai / " ( je ekane jANe che te sarvane jANe che, je sarvane jANe che te ekane jANe che.) A eka ane sarva koNa? enI spaSTatA karatAM TIkAkAra maharSi zrI zIlAMkAcAryajI kahe che ke eka eTale samagra brahmAMDanA dareka padArthanA mULabhUta paramANu jenuM kyAreya koIpaNa rIte vibhAjana zakya nathI eTale ke je sadAne mATe avibhAjya che. A dRSTie AjanA vijJAnIoe mAnela paramANu, paramANu che ja nahi kAraNa ke tenuM ilekTraoNna, proTaoNna, nyUTraoNna, kvArka vagere aneka prakAranAM sUkSma kaNomAM vibhAjana zakya che ane thAya che. 14 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atyAra sudhI proTaoNnane avibhAjya mAnavAmAM Avato hato, paraMtu chellAM saMzodhanoe darzAvyuM che ke e proTaoNnanA mULabhUta kaNo kvArka che ane traNa kvArTa bhegA thaI eka proTaoNna bane che. jainadarzananI mAnyatA pramANeno paramANu, A brahmAMDanA sakaLa padArthonA sarjana mATe mULabhUta ekama che ane e eka paramANune saMpUrNa rIte jANavo eTale samagra brahmAMDanA dareka padArthane jANavA kAraNa ke e eka paramANu bhUtakALamAM A brahmAMDanA dareka padArthanA bhAga tarIke rahelo hato ane bhaviSyamAM dareka padArthanA mULabhUta ekama tarIke te rahevAno che eTale te eka ja paramANune jANavA/oLakhavA mATe samagra brahmAMDanA dareka padArthanuM jJAna jarUrI che tethI kahyuM ke je eka paramANunuM saMpUrNa jJAna meLave che, tene samagra brahmAMDanuM jJAna thaI jAya che ane jene samagra brahmAMDanuM jJAna che te eka paramANune paNa saMpUrNa rIte jANe che. pudgala dravyano dareka paramANu varNa, gaMdha, rasa ane sparza dharAve che ane te ja pudgalanuM lakSaNa che. eTale jyAM jyAM koIpaNa sAdhana vaDe ke indriya vaDe varNa athavA gaMdha athavA rasa athavA sparzano anubhava thato hoya tyAM tyAM paramANusamUho avazya hoya che ane te padArtha paNa paudgalika che tema mAnavAmAM Ave che. kyAreka paramANusamUha bahu alpa pramANamAM hovAthI, te padArthamAMnAM varNa, gaMdha, rasa, sparza ApaNI indriyathI grAhya hotA nathI, paNa tethI tenA astitvano niSedha karI zakAya nahi. dA. ta. alTrAvAyoleTa (pArajAMbalI) kiraNo ane inphrAreDa (adhorakta) kiraNo, je cakSuthI grAhya nathI chatAM phoTogrAphika pleTa upara enI asara jhIlavAmAM Ave che. : jaina graMthoe zabda (dhvani), aMdhakAra, udyota (ThaMDo prakAza), dA.ta. caMdrano prakAza, Atapa (ThaMDA padArthamAMthI nIkaLato uSNa prakAza) eTale ke sUryano prakAza, prabhA eTale ke prakAzanA aniyamita prasAraNa athavA parAvartana athavA vyatikaraNa) vagerene pudgalanA vikAra svarUpa batAvyA che eTale ke pudgalanA sUkSmatama aNuo(paramANuo)thI banela mAnyA che. pudgala vize varNana karatAM tattvArthasUtra(racayitA : vAcaka zrI umAsvAtijI)nA pAMcamA adhyAyamAM jaNAvyuM che ke 'pUrayanti galayanti iti pudgalA:' pudgala dravyamAM tenA nAma pramANe pUraNa tathA galananI prakriyA satata cAlyA ja kare che. dareka prakAranA paudgalika padArthomAM sarjana eTale ke navA navA paramANuonuM umerAvuM tathA pUrvanA paramANusamUhomAMthI keTalAkanI chUTA paDavAnI prakriyA eTale visarjana satata cAlyA kare che. koIpaNa padArtha sUkSmabuddhithI jotAM eka sarakho kyAreya raheto ja nathI. dA. ta. ApaNA zarIramAM abajo koSo che. temAMthI dararoja lAkho koSono nAza ane bIjA 15 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lagabhaga teTalA ja athavA to vadhatA ochA koSonuM navasarjana thatuM ja rahe che. ANvika bhautikazAstramAM AvatI baMdha (fussion) ane bheda(fission)nI prakriyAo e pUraNa ane galananAM zreSThatama udAharaNo che. A baMne prakriyA karatI vakhate zaktinI jarUra paDe che, amuka saMyogomAM baMdha(fussion)nI prakriyAthI aNuzakti maLe che to amuka saMyogomAM bheda(fission)nI prakriyAthI aNuzakti maLe che . ANvika prakriyAmAM vaparAtA yureniyamamAMthI tathA reDiyama vageremAMthI traNa prakAranAM kiraNo AlphA, bITA, gaeNmA kiraNo nIkaLe che. A kiraNo paNa eka jAtanA kaNono varasAda ja che ane te sIloskopa jevA sAdhanomAM spaSTa anubhavI zakAya che. AlphA kiraNonA kaNo hilIyamanA aNunI nAbhi jevA hoya che ane bITA kiraNomAM ilekTraoNna hoya che. jyAre gaMmA kiraNo, prakAzanA kiraNo jevAM hoya che. prakAzanAM kiraNo paNa NonAM ja banelAM che ane tene phoTaoNna kahevAmAM Ave che. jaina graMthomAM jaNAvyA pramANe paramANuonA samUhanA prakArone vargaNA kahevAmAM Ave che. A saMpUrNa brahmAMDamAM AvI vargaNAonA anaMtAnaMta prakAra che paraMtu jIvonA upayogamAM AvatA mukhya ATha prakAra che. te dareka prakArane vargaNA kahevAmAM Ave che : 1. audArika vargaNA 2. vaikriya vargaNA 3. AhAraka vargaNA 4. taijas vargaNA 5. bhASA vargaNA 6. zvAsocchavAsa vargaNA 7. mano vargaNA ane 8. kArmaNa vargaNA vargaNA eTale koI eka cokkasa saMkhyAmAM joDAyela paramANuonA ekamono samUha. prathama vargaNA eTale A brahmAMDamAM vidyamAna alaga alaga eka eka paramANu, jeonuM astitva alaga alaga che, te badhA ja paramANuono samAveza prathama vargaNAmAM thAya che. te rIte bIjI vargaNA eTale babbe paramANuonA ekamo, tRtIya vargaNA eTale traNa traNa paramANuonA ekamo. A rIte anaMta paramANuonA samUha rUpa ekamono samAveza audArika vargaNAmAM thAya che. A audArika vargaNAnA dareka paramANu-ekamamAM anaMta paramANuo hoya che ane A ekamo vaDe ja vartamAna jagatanA pratyakSa jaNAtA lagabhaga badhA ja padArtho banelA che. A vargaNAonA paramANu-ekamamAM jema jema paramANuonI saMkhyA vadhatI jAya che tema tema temAM rahela paramANuono pariNAma vadhu ne vadhu sUkSma thato jAya che. vartamAna sajIva sRSTi athavA devo ane nArako sivAyanA jIvonA zarI2 vagere A audArika vargaNAnA paramANu-ekama dvArA niSpanna thayela che. audArika 16 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vargaNAmAM rahela paramANuo khUba sthUla che. jyAre vaikriya vargaNAnA 52mANu-ekamomAM, A audArika vargaNAnA paramANu-ekamomAM rahela paramANuo karatAM ghaNA vadhu paramANuo rahelA hoya che. eTale svAbhAvika rIte ja teno pariNAma vadhu sUkSma bane che. trIjA naMbare Avela AhAraka vargaNAnA paramANu-aMkomAM, vaikriya vargaNAnA paramANu-ekama karatAM ghaNA vadhu paramANuo hoya che. tethI te vadhu ghana temaja sUkSma hoya che. A AhAraka vargaNAnA paramANu-ekamono upayoga viziSTa prakAranA jJAnI sAdhu (saMta puruSa) karI zake che. vartamAna samayamAM A pRthvI upara AvA koI viziSTa jJAnI saMtapuruSa che nahi tethI A vargaNAnA paramANu-ekamono koI upayoga nathI. tyArapachI cothA naMbare AvelI taijas vargaNAnA paramANu-ekamomAM rahela paramANu . vadhu sUkSma hoya che ane dareka sajIva padArthamAM A vargaNAnA 52mANu-ekamo hoya che. A vargaNAnA paramANu-ekamonuM mukhya kArya je te sajIva padArthanA zarIramAM khorAkanuM pAcana karavAnuM che ane te bhUkha lAgavAnA mukhya kAraNa svarUpa che. tyArapachI tenA karatAM vadhu sUkSma pariNAmavALA paramANuonA ekama svarUpa bhASA vargaNA che. A vargaNAnA paramANu-ekamono upayoga phakta prANI vibhAganA jIvo ja karI zake che. paraMtu vanaspati vagere jeone phakta eka ja indriya che teo A bhASA vargaNAnA paramANu-ekamono upayoga karI zakatA nathI. TUMkamAM, avAja paNa paudgalika che. zvAsocchvAsa vargaNAnA paramANu-ekamonA paramANuo bhASA vargaNAnA paramANuo karatAM paNa vadhu sUkSma che. Ano upayoga sajIva sRSTinA pratyeka jIve karavo paDe che. ane zvAsocchvavAsa vagara koIpaNa jIva, jIvI zakato nathI ema AjanuM vijJAna paNa kahe che ane jaina dharmazAstro pramANe vanaspati sahita pRthvI eTale ke patthara, mATI vagere, pANI, agni ane vAyumAM paNa jIva che te jIvone paNa zvAsocchavAsanI kriyA karavI paDe che tyAre A vargaNAnA paramANu-ekamono upayoga anivAryapaNe kare che. manovargaNAnA paramANu-ekamonA paramANuonI saMkhyA zvAsocchvAsa vargaNAnA paramANu-ekamomAM rahela paramANuonI saMkhyA karatAM vadhu hoya che. A vargaNAnA paramANu-ekamono upayoga manavALA manuSyo tathA prANIo karI zake che. Ano savizeSa upayoga vicAra karavAmAM ja thAya che. atyAranA vijJAnIo paNa manane 17 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIvra gativALuM mAne che kAraNa ke ApaNuM mana eka sekaMDamAM athavA to tenA karatAM paNa sUkSma samayamAM lAkho ane karoDo mAila dUra jaI zake che ane tenA saMbaMdhI vicAra karI zake che. A badhI karAmata mana ane manovargaNAnA paramANu ekamonI ja che. ane chelle atyaMta sUkSma paramANuonA ekama svarUpa kArmaNa vargaNAnI vAta karIe. A vargaNAnA paramANu-ekamomAM sauthI vadhu paramANuo hoya che. A vargaNAno upayoga dareke dareka sajIva padArtha kare che. dareka sajIva padArthanA AtmAne lAgelA karmo, A kArmaNa vargaNAnA paramANu-ekama svarUpe ja hoya che. jo koI vijJAnI, A vargaNAnA paramANuone koIpaNa sAdhana vaDe joI zakavA samartha bane to, te je te vyakti ke sajIva padArthanA bhUta-bhaviSya ane vartamAna jANavA samartha banI zake paraMtu A vargaNAnA paramANu koI paNa sAdhanavaDe joI zakAya tema nathI. te mATe to AdhyAtmika zakti ane atIndriya jJAna joIe. je atyAranA samayamAM prApta thavuM azakya nahi toya khUba durlabha to che ja. vijJAnIoe je aNuo-paramANuo tathA ilekTraoNna, proTaoNna, nyUTraoNna, pojhiTraoNna, kvArka vagere saMkhyAbaMdha je mULabhUta kaNo zodhyA che, te badhA ja ApaNI A vargaNAnA prathama prakAra audArika vargaNAmAM AvI zake che. jaina zAstrakAroe pudgala dravyanA varNanamAM tenA varNanA mukhyatve pAMca prakAra batAvyA che. sapheda, lAla, pILo, nIlo (bhUro) ane kALoM. citrakAmanA viSayamAM sapheda ane kALA raMga sivAya mukhyatve traNa raMga batAvyA che. bAkInA raMga A traNe raMganA saMyojana dvArA bane che. raMgIna chabInA chapAI kAmamAM paNa lAla, pILo, bhUro ane kALo raMga vaparAya che. gaMdhanA be prakAra che.: 1. sugaMdha ane 2. durgaMdha. rasanA pAMca prakAra che : 1. kaDavo, 2. tIkho, 3. tUro, 4. khATo, 5. madhura. khArA rasanI ahIM gaNatarI karI nathI paraMtu kyAMka kyAMka khArA rasane chaThThA rasa tarIke grahaNa karyo che. sparzanA ATha prakAra che : 1. guru arthAt bhAre, 2. laghu arthAt haLavAM, 3. mRdu/komaLa, 4. karkaza, 5. zIta/ThaMDo, 6. uSNa/garama, 7. snigdha/cINo, 8. rukSa arthAt lukhkho. ekalA svataMtra paramANumAM zIta athavA uSNa ane snigdha athavA rukSa ema be prakAranA sparza hoya che. jyAre anaMta paramANuothI banelA paramANu-samUhomAM kyAreka paraspara virodhI na hoya tevA cAra sparza hoya to keTalAkamAM AThe ATha 18 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sparza hoya che. upara batAvelI ATha prakAranI vargaNAomAMthI prathama cAra prakAranI vargaNAonA 52mANu-samUhomAM AThe ATha prakAranA sparza hoya che to bAkInI cAra vargaNAnA paramANu-samUhomAM cAra prakAranA sparza hoya che. baMgALI vijJAnI DaoN. satyendranAtha bojhanuM bojha AinsTAina sTeTisTiksa, DaoN. pra. cu. vaidyanuM kiraNotsA2I tArAnA gurutvAkarSaNa kSetrane lagatuM saMzodhana jainadarzananI 52mANu saMbaMdhI keTalIka mAnyatAone samarthana pUruM pADe che. bojha-AinsTAina sTeTisTiksa Adarza vAyuonA kaNa temaja phoTaoNna kyo aMgenI samaja Ape che. jainadarzana pramANe A samagra brahmAMDamAM AkAzapradezo (Space-points) maryAdita pramANamAM che. jyAre pudgala-paramANunI saMkhyA anaMta che. eka AkAzapradeza (space-point) eTale eka svataMtra paramANune rahevA mATe joItI jagyA/avakAza. AvA maryAdita AkAzapradezomAM anaMta pudUgala paramANuo kaI rIte rahI zake? eka AkAzapradezamAM svataMtra eka ja paramANu rahI zake che paraMtu te ja AkAzapradezamAM anaMta paramANuonA samUha svarUpa pudgala-skaMdha arthAt anaMta pudgala paramANuo paNa rahI zake che. jainadarzane batAvela bhautikazAstrano A siddhAMta AThe prakAranA karmathI mukta zarIrarahita AtmAnA saMbaMdhamAM paNa lAgu paDe che. mokSamAM mukta AtmAnuM sthAna che. A mukta AtmAo arupI ane azarIrI che. te darekanuM svataMtra astitva che ane jaina siddhAMta pramANe mukta thatI vakhate arthAt nirvANa samaye zarIranI je UMcAI hoya che tenI be tRtIyAMza UMcAI mokSamAM te AtmAnI hoya che. Ama chatAM je sthAne eka mukta AtmA hoya che te sthAne bIjA anaMta muktAtmAo paNa hoya che. AnI sAdI-sIdhI ane saraLa samajUtI ApatAM jaina dharmagraMthomAM tenA vRttikAra AcArya bhagavaMto dIvAnA prakAzanuM udAharaNa Ape che. jema ke eka oraDAmAM eka nAnakaDo dIvo pragaTAvavAmAM Ave to samagra oraDAmAM teno prakAza phelAI jAya che. have te ja oraDAmAM evA 20-25 ke seMkaDo dIvA pragaTAvavAmAM Ave to oraDAnI divAlo upara ane oraDAmAM dareka jagyAe badhA ja dIvAno prakAza hoya che paraMtu koIeka jagyAe kevaLa eka ja dIvAno prakAza hoya evuM banatuM nathI. madhya pradezanA praoN. pI. ema. agravAlanA jaNAvyA pramANe eka ja AkAzapradezamAM anaMta paramANuonuM avasthAna tathA te ja rIte mokSamAM samAna AkAzapradezomAM anaMta AtmAonuM avasthAna bojha-AinsTAina sTeTisTiksa dvArA samajAvI zakAya che. 19 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | DaoN. pra. cu. vaidya sAhebanuM saMzodhana paNa jainadarzananA pula paramANu siddhAMtanuM samarthana kare che. teonA saMzodhana pramANe kiraNotsArI tArA ke sUryanuM gurutvAkarSaNa baLa teTalA ja dravyamAna tathA kadavALA sAmAnya arthAt kiraNotsarga nahi karatA tArA karatAM ochuM hoya che. AnI gaNatarI teoe gANitika samIkaraNo dvArA ApI che. jainadarzana pramANe zakti e guNa che ane guNaparyAyavad dravyam (guNa tathA paryAyavALuM hoya te dravya) (tattvArthasUtra, adhyAya 5, mUtra- 37) anusAra te dravyamAM rahe che ane je pudgala mUrta/rUpI dravya che tene dravyamAna (mass) avazya |hoya che. prakAzanAM kiraNo paNa dravya che, guNa nathI. kiraNA guNA na, dabU.... e dravyamAM ja zakti rUpI guNa che eTale kiransArI tArA ke sUrya prakAza pheke che. tyAre vastutaH temAMthI sUkSma kaNa ja bahAra pheMkAya che. A sUkSma kaNone paNa dravyamAna (mass) hoya che ane te jemAMthI bahAra pheMkAtA hoya che, tenA gurutvAkarSaNa kSetramAM Avela padArtha upara athaDAya che ane tenI gatimAM athavA | je te tArA ke sUrya taraphanA AkarSaNamAM ghaTADo kare che. alabatta, A ghaTADo prakAzanA najIvA vegamAna (momentum=p=mv=mc) anusAra sAva najIvo hoya che. AvA sAva nagaNaya kahI zakAya tevA ghaTADAnuM gaNita DaoN. pra. cu. vaidya sAhebe ApaNane ApyuM che. Ama chatAM haju Aje paNa Adhunika bhautikazAstra phoTaoNnane zUnya dravyamAna(mass)vALA mAne che. Adhunika bhautikazAstra ema mAne che ke sUrya vagere ke tethI adhika dravyamAnavALA tArAonA vadhu paDatA gurutvAkarSaNa baLanA kAraNe tenI AsapAsanuM AkAza saMkocAya che ane temAMthI pasAra thatA padArthano mArga thoDo vakrAkAra bane che. vastutaH jaina dArzanika mAnyatA pramANe AkAza eka akhaMDa dravya che, te apaudgalika che tathA niSkriya ane nirguNa che. alabatta, naiyAyiko zabdane AkAzano guNa mAne che, paraMtu jainadarzana zabdane saMpUrNataH paulika mAne che ane te Adhunika vaijJAnika upakaraNo dvArA paNa siddha thaI zake che. eTale jenA dArzanika mAnyatA pramANe nirguNa ane niSkriya evA AkAza upara koIpaNa padArthanA gurutvAkarSaNa baLanI jarA paNa asara thatI nathI paraMtu tenA | gurutvAkarSaNa kSetramAM AvatA paulika padArtho upara tenA gurutvAkarSaNa baLanI asara thAya che ane te padArtha - sUrya ke tAro - kiraNotsarga karatAM hoya to, te kiraNotsarga te ja padArthanA gurutvAkarSaNabaLamAM ghaTADo kare che. A ghaTADo prakAza/phoTonanA svarUpamAM je zaktinuM utsarjana tAro ke sUrya kare che, te zakti arthAt phoTonane paNa dravyamAna (mass) hovAnuM siddha kare che. 20. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | AinsTAinanA janarala thiyarI oNpha rileTIviTI (General Theory of | Relativity) anusAra sUryanA gurutvAkarSaNabaLanA kAraNe tArAnA kiraNanA vakrIbhavana (Solar deflection of a star light) dvArA thatuM te tArAnuM sthAnAMtara saMpUrNa khagrAsa sUryagrahaNa daramyAna noMdhI zakAyuM che, tethI paNa phoTonane dravyamAna hovAnuM siddha thAya che kAraNa ke je paulika hoya arthAt jene dravyamAna (mass) | hoya tene ja gurutvAkarSaNabaLanI asara thAya che. jo prakAzanA kaNonuM dravyamAna zUnya hoya to koIpaNa prakAranA prabaLa gurutvAkarSaNabaLanI tenA upara koI asara thatI nathI. paraMtu upara batAvyuM tema G.T.R.mAM tArAnA kiraNa upara sUryanA prabaLa garutvAkarSaNanI asara noMdhAI che tethI prakAzanA kaNonuM dravyamAna zUnya nathI, te siddha thAya che. alabatta, A mAruM potAnuM saMzodhana/tAraNa che, AnI sAthe badhA ja siMmata thAya ja evuM huM kahI na zakuM paraMtu khUba ja najIkanA bhaviSyamAM badhA ja vijJAnIo mArA A tAraNa sAthe saMmata thAya to mane jarAya Azcarya nahi thAya. A che jainadarzananuM adbhuta paramANu vijJAna. 2] Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzana ane AinsTAinano sApekSatAvAda anekAntavAda arthAt sApekSatAvAda jainadarzananI mahattvapUrNa bheTa che. koIpaNa eka) padArthanA ke eka praznanA vividha pAsAo ke dRSTikoNathI vicAra karavo tene bhagavAna zrI mahAvIra svAmIe anekAntavAda kahyo che. jainadarzana pramANe A samagra brahmAMDamAM anaMtA padArtho che, ane te dareka padArthonAM anaMtA paryAyo che. Ama chatAM ya e saghaLA padArthono phakta cha dravyamAM samAveza thaI jAya che. A chaye dravyo zAzvata / nitya che. ane te chatAM te ja padArtho paryAyanI daSTie anitya paNa che. A rIte eka ja padArthamAM paraspara virUddha evA nityatva ane anitya tathA bIjA paNa aneka dharmonuM kathana karavuM tenuM ja nAma sApekSatAvAda / anekAntavAda che. bhagavAna mahAvIrano A sApekSatAvAda mULabhUta rIte to vaicArika che Ama chatAM te A brahmAMDanI ghaNI ghaTanAone samajAvavAmAM saphaLa thAya che ane te rIte dazya vizvanA ghaNA praznonuM te samAdhAna karI Ape che. bIjI tarapha I.sa. 1905mAM suprasiddha vijJAnI AlbarTa AinsTAine Adhunika bhautikazAstramAM prakAzanA vaMganA saMdarbhamAM viziSTa sApekSatA siddhAMta zodhyo ane tyAra pachI I.sa. 1915mAM gurutvAkarSaNanA saMdarbhamAM sAmAnya sApekSatA siddhAMta zodhyo. AinsTAine prasthApita karela A baMne siddhAMta AinsTAinanI kalpanA ane buddhinI nIpaja che. paraMtu AinsTAinanA A siddhAMtane spaSTarUpe na samajanAra ane jaina tattvaciMtako / vidvAno mAtra zabdanA sAmyanA kAraNe zramaNa bhagavAna mahAvIre darzAvela sApekSatAvAda ane AinsTAine darzAvela sApekSatAvAdane eka ja mAne che paraMtu te baMnemAM AsamAna jamIna jeTalo taphAvata che. AinsTAinanA sApekSatAvAdanA A baMne siddhAMto be pUrvadhAraNAo upara AdhArita che. pUrvadhAraNA eTale koIpaNa jAtanI sAbitI vagara svIkArelI mAnyatA. AinsTAinanA viziSTa sApekSatA siddhAMtanI prathama pUrvadhAraNA e che ke samagra brahmAMDamAM prakAzanA vegathI vadhu vega koIpaNa padArthano hoto nathI / hoI zakato nathI. alabatta, atyAranA saMjogomAM A pUrvadhAraNAnuM arthaghaTana bhinna bhinna vijJAnIo bhinna bhinna rIte kare che. bIjI pUrvadhAraNA e che ke prakAzano 22, Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vega acaLa (constant) che. temAM kyAreya vadhAro ke ghaTADo thaI zakato nathI. Aje AinsTAinanA viziSTa sApekSatA siddhAMta ane sAmAnya sApekSatA siddhAMta aMge punaH vicAraNA karavAno samaya pAkI gayo che kAraNa ke thoDA samaya pahelAM amerikAmAM sthAyI thayela bhAratIya vijJAnI DaoN. i. sI. jI. sudarzane gANitika rIte prakAza karatAM vadhu vegavALA kaNonuM astitva siddha karI batAvyuM che ane tenuM nAma teoe Teksona ApyuM che. eTaluM ja nahi amerikAnI prinsTana yunivarsiTInA vijJAnI lIjuna vAMge karelAM chellAM saMzodhano anusAra prakAzano potAno vega paNa tenA mULabhUta vega 3,00,000 ki.mI./sekaMDa karatAM 300 gaNo anubhavAyo che tathA vijJAnIo prakAzanA vegane ghaTADIne zUnya karI sthira karI zake che. vartamAna saMjogomAM AinsTAinanI A baMne pUrvadhAraNA khoTI sAbita thaI cUkI che. jainadarzananA dharmagraMtha svarUpa paMcamAMga zrI bhagavatI sUtra arthAt vyAkhyAprajJapti sUtra nAmanA AgamamAM zrI mahAvIrasvAmIe, temanA prathama ziSya gaNadhara zrI gautamasvAmIjIe pUchela praznanA uttaramAM spaSTapaNe jaNAvyuM che ke - paramANupogale NaM bhaMte ! logassa puranthimillAo carimaMtAo padghimilluM carimaMta egasamaeNaM gacchati, paccazcimillAo carimaMtAo puranthimilla carimaMta egasamaeNaM gacchati, dAhiNillAo carimaMtAo uttarilla. jAva gacchati, uttarillAo dAhiNilla. jAva gacchati, uvarillAo carimaMtAo helsiM carimaMta ega jAva gacchati, heTriollAo carimaMtAo uvarihyaM carimaMta egasamaeNaM gacchati ? haMtA gotamA ! paramANupogale NaM logassa puranthimillAo carimaMtAo pacyasthimillaM. taM ceva jAva uvarirai carimaMta gacchati | (bhagavatIsUtra, zataka-16. uddezaka-8) paramANu pudgala eka ja samayamAM A loka/brahmAMDanA cheka nIcenA cheDAthI cheka uparanA cheDA sudhI pahoMcI zake che. ane samaya e jaina dRSTie kALano sUkSmatama aMza che. vaLI AvA asaMkhyAtA samayo bhegA thAya tyAre eka AvalikA bane che ane AvI 5825.42 AvalikA bhegI thAya tyAre eka sekaMDa bane che. brahmAMDa jaina dRSTie maryAdita ane sthira hovA chatAM uparanA cheDAthI nIcenA cheDA sudhInuM aMtara AMkaDAmAM batAvI na zakAya teTaluM moTuM che mATe jainadarzana anusAra paNa 23 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AinsTAinanI prathama pUrvadhAraNA khoTI siddha thAya che ane bIjI pUrvadhAraNA paNa jainadarzana anusAra khoTI siddha thAya che tethI tenA AdhAre AinsTAine karela gaNita paNa khoTuM che. TUMkamAM, AinsTAinanI A baMne pUrvadhAraNA khoTI hovAnA kAraNe AinsTAinanA viziSTa sApekSatA siddhAMta tathA sAmAnya sApekSatA siddhAMta amuka maryAdA sudhI ja arthAt dazya jagata mATe prakAza karatAM ochA vegavALA padArtho mATe ja sAcA sAbita thAya che paraMtu prakAza karatAM vadhu vaMgavALA padArtho mATe teno upayoga thaI zakto nathI. AinsTAine potAnI dhAraNA anusAra teNe pote karelI gaNatarI pramANe : 1. jema jema padArthano vega (Velocity) vadhato jAya tema tema te padArthanI laMbAI ghaTatI jAya che ane jo te padArthano vega prakAzanA vega jeTalo thaI jAya to te padArthanI laMbAI / kada zUnya thaI jAya che. 2. jema jema padArthano vega vadhato jAya tema tema te padArthanuM dravyamAna (mass) vadhatuM jAya che ane jo te padArthano vega prakAzanA vega jeTalo thaI jAya to te padArthanuM dravyamAna anaMta thaI jAya che. 3. jema jema padArthano vega vadhato jAya tema tema te padArtha mATe samaya dhImo paDato jAya che ane jo te padArthano vega prakAzanA vaMga jeTalo thaI jAya to samaya te padArtha mATe sthira thaI jAya che. ane tethI A gaNatarI pramANe koIpaNa padArthano vega prakAza karatAM vadhu hoI zakato nathI mATe ja atyAranA vijJAnIone ema mAnI levAnI pharaja paDI che ke, kadAca prakAza karatAM vadhu vegavALA kaNo astitva dharAvatA hoya to paNa teonI vaMga prakAza karatAM ocho kyAreya thato nathI ane prakAzanI gatine teoe eka evuM biMdu kalpI lIdhuM ke tenAthI thatA be vibhAgamAM baMne bAju AvelA kaNo, e biMdune oLaMgI anya vibhAgamAM kyAreya praveza karI zakatA nathI. matalaba ke prakAza karatAM ochA vegavALA kaNono vega kyAreya prakAza karatAM vadhu thaI zakato nathI ane prakAza karatAM vadhu vegavALA kaNono vega kyAreya prakAza karatAM ocho thaI zakato nathI. paraMtu jainadarzananA zAstro AinsTAinanI A mAnyatA svIkAratA nathI. upara jaNAvyuM te pramANe koIpaNa padArtha, jeno vega prakAza karatAM vadhu che te potAno vega ocho karatAM karatAM zUnya paNa karI zake che ane e padArtha jyAre pharIvAra gatimAna thAya che tyAre teno vega vadhato vadhato prakAzanA vega karatAM hajAro gaNo 24 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhu thaI zake che. TUMkamAM, AinsTAinanA viziSTa sApekSatA siddhAMta anusAra padArthano vega jema jema vadhato jAya tema tema te padArthanI laMbAImAM ghaTADo, dravyamAnamAM vadhAro tathA te padArtha mATe samayanI gati dhImI paDavI vagere mAtra kAlpanika che, vAstavika nathI. A rIte AinsTAinano viziSTa sApekSatA siddhAMta mAtra dRzya jagatanI ja keTalIka ghaTanAone samajAvI zake che, jyAre bhagavAna mahAvIrasvAmIe darzAvela sApekSatA siddhAMta dazya adazya jagatanI badhI ja ghaTanAone samajAvI zakavA samartha che, kAraNa ke jainadharma paNa vijJAna che, eTaluM ja nahi. parama vijJAna (supreme science ) che kAraNa ke vijJAna kevala bhautika padArthone ja sparzI zake che, samajAvI zake che, jyAre jainadharma e cetanA-caitanya-AtmAne paNa sparze che, samajAvI zake che, jene sparza karavo ke samajAvavuM asaMbhava jaNAya che. vijJAna phakta bhautika padArthone ja badalI zake che, navuM rUpa ApI zake che, jyAre jainadharma cetanA-AtmAne paNa anubhavI zake che ane rUpAMtarita karI zake che, je joI zakAto nathI ke sparzI zakAto nathI. mATe ja jainadharma parama vijJAna (supreme science) che. 25 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzana ane ApaNuM zarIra manuSya janma bahu ja durlabha che ane manuSya janma sivAya kyAreya mokSa prApti thaI zakatI nathI. vaLI saMsAramAM jIva jyAM sudhI mokSa pAmato nathI tyAM sudhI te zarIra sahita ja hoya che. A zarIra vinA te kyAreya dharma ArAdhanA karI zakato nathI mATe ja zAstrakAroe kahyuM che 'zarIramAAM khalu dharmasAdhanam' tethI ApaNA A zarIra aMge ApaNe jANavuM khUba jarUrI che. jaina dharmazAstro pramANe zarIranA pAMca prakAra che. 1. audArika zarIra, 2. vikriya zarIra, 3. AhAraka zarIra, 4. tejas zarIra, 5. kArpaNa zarIra. dareka jIvane ochAmAM ochA traNa zarIra hoya che. kyAreka viziSTa puruSone eka sAthe cAra zarIra paNa hoI zake che paraMtu eka sAthe pAMca zarIra to koIpaNa jIvane kyAreya hotAM nathI. sAmAnya rIte ApaNI A bhautika duniyAnA jIvone arthAt pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspati vagere jeone mAtra sparza rUpa indriya ja che, teo ane te sivAya hAlatA cAlatA zudra jIva-jaMtuo jeone jaina jIvavijJAna pramANe beindriya, indriya ke caurindriya vargamAM mUkavAmAM Ave che te tathA pANImAM rahenAra mAchalAM vagere jalacara jIvo, gAya, ghoDA vagere pazuo, sApa, khisakolI vagere ane cakalI, kAgaDo, popaTa vagere pakSIo jene paMcendriya kahevAmAM Ave che, te badhAne phakta audArika, taijasu ane kAzmaNa ema kula traNa zarIra hoya che, jyAre devo ane nArakone vaikriya, taijasu ane kAzmaNa ema kula traNa zarIra hoya che. teonA vaikriya zarIrane teo dhAre te rIte vividha svarUpa-AkAravALuM nAnuM-moTuM banAvI zake che. AjanA vijJAnIonI bhASAmAM tene aMgrejImAM desire body (aicchika zarIra) kahevAya che. jyAre samagra sRSTimAM eka manuSya ja evo che ke jene ApaNI skUla AMkhathI dekhAtuM hADa-mAMsa-cAmanuM dArika zarIra to che ja, paraMtu te jo viziSTa kriyA-tapa vagere kare to vaikriya zarIra athavA viziSTa prakAranuM jJAna prApta kare to AhAraka zarIra paNa banAvI zake che. Ama chatAM, eka sAthe vaikriya ane AhAraka banne zarIra te banAvI zakato nathI. A pAMca prakAranA zarIramAMthI jeno khAsa ullekha karavo che te ja huM zarIra ane kAzmaNa zarIra che. A baMne prakAranAM zarIra samagra brahmAMDamAM saMsArI jIvamAtrane hoya che ja. hA, je jIva samagra karmanA baMdhana toDIne mokSe gayo che 26 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAt aSTakarmathI mukta thaI gayo che, tene A pAMca zarIramAMthI eka paNa zarIra hotuM nathI tethI tene azarIrI kahevAmAM Ave che. A taijas -kAryaNa zarIrane aMgrejImAM vital body kahe che. audArika zarIra athavA sthUla bhautika zarIra aMge Adhunika vijJAne vipula mAhitI upalabdha karAvI ApI che paraMtu AdhyAtmika dRSTie tenuM khAsa koI mahattva nathI. taijas zarIra jene sUkSma zarIra paNa kahevAmAM Ave che tathA je khorAkanuM pAcana karI sthUla zarIranAM ghaTaka dravyo lohI, carabI, mAMsa, asthi, majjA vagere banAve che te tathA sthUla ane sUkSma zarIranA svarUpa vagere jenA AdhAre nakkI thAya che te kArpaNa zarIra, jene kAraNa zarIra paNa kahevAmAM Ave che, te baMne khUba agatyanAM che. devatAonA citramAM, teonA mastaka pAchaLa cItaravAmAM AvatuM bhAmaMDaLa, temanI divyatAnuM pratIka che. vastutaH te teonA sUkSma zarIra/taijas zarIranI zuddhino prabhAva che. anya jIvone ane manuSyane paNa AvuM gherAva kSetra hoya che jene AbhAmaMDaLa (aura) kahevAmAM Ave che. vastutaH A AbhAmaMDaLa jaivika vIjacuMbakIya kSetra (bio-electromagnetic field) ja che. jema dareka cuMbakane potAnuM cuMbakIya kSetra hoya che tema dareka jIvane potAnuM prabhAvakSetra hoya che. manuSyanA A AbhAmaMDaLano AdhAra sUkSmazarIra/taijas zarIranI zuddhatA upara che ane teno AdhAra kAryaNa zarIre grahaNa karela pudgala-paramANu tathA tenA varNa, gaMdha, rasa ane sparza upara che. vaLI zubha ke azubha pudgala-paramANunA grahaNano AdhAra manaHsthiti arthAt mana dvArA karAtA zubha ke azubha vicAro upara che. eTale pariNAma svarUpe AbhAmaMDaLanI tIvratA ane zuddhi-azuddhino AdhAra mana-vicAro upara che. A AbhAmaMDaLane koIka zaktikavaca paNa kahe che ane A mana jene atyAranA loko chaThThI indriya (sixth sense) kahe che te paNa sUkSma paramANu-samUha ekonuM baneluM che. zrI azoka kumAra datta A AbhAmaMDaLane joI zake che. teo jaina na hovA chatAM temano anubhava jaina dArzanika mAnyatAone anusarato jaNAya che. e hakIkata eka bAju jaina mAnyatAone pramANa puruM pADe che to bIjI bAju emanA anubhavo satya hovAnI jaina janatAne pratIti karAve che. temanA A anubhavo tathA AvA ja prakAranA bIjAone thatA anubhavo saMzodhananuM eka navuM kSetra kholI Ape che. temanuM eka vidhAna to jaina karmavAda(Jain Karma Philosophy)ne Azcaryajanaka rIte pratibiMbita kare che. teo kahe che ke je zaktikaNoM A zakti 27 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavacanA gherAmAM AvI jAya che tene sUkSma zarIra bhojananA rUpamAM grahaNa kare che. sthUladRSTie jaina dArzanikoe cAra prakArano AhAra batAvyo che. 1 kavalAhAra, 2, prakSepAhAra, 3. lomAhAra, 4. ojAhAra, (1) koLiyArUpe rAMdheluM anAja vagere mukha dvArA khAvuM te kavalAhAra. (2) moM dvArA AhAra levAnI zakyatA na hoya tyAre chidra pADIne athavA iMjekzana dvArA sIdhA ja lohImAM zaktidAyaka padArtho ke auSadha vagere ApavA te prakSepAhAra. (3) vAtAvaraNamAM rahela AhAra pANInA sUkSma aNuone rUMvADA dvArA grahaNa karavA te lomAhAra. (4) garbhastha zizu ke jIva utpattinA prathama samaye mAtA-pitAnA zukra-zoNitano AhAra kare te ojAhAra. sUkSmadRSTie jaina karmasiddhAMta pramANe A AtmA/jIva jeTalA AkAzapradezamAM rahelAM hoya tenAthI anantara AkAzapradezamAM rahela kArmaNa vargaNAnA pudgala skaMdhone grahaNa kare che ane AtmA tene potAnA kAryaNa zarIramAM bheLavI de che. A pachI te AtmAnI sAthe kathaMcit abheda svarUpa prApta karI le che. A zaktikavaca arthAt AbhAmaMDaLa aMge zrI datta kahe che ke jema zaktikavacano gherAvo moTo tema zaktikaNone grahaNa karavAnI ane tene bahAra nakAmA veDaphAi jatA/nIkaLI jatA rokavAnI kSamatA paNa vadhu hoya che. kadAca, A aMge evuM kahI zakAya ke jema jema jIvonI unnati vadhu tema tema teonuM A zaktikavaca arthAt AbhAmaMDaLa vadhu ne vadhu moTuM, zuddha ane spaSTa thatuM jAya che. mATe ja daivI tattvo arthAt devI-devatA tathA tIrthaMkara paramAtmA devAdhidevanuM AbhAmaMDaLa zuddha, spaSTa ane najare joI zakAya tevuM hoya che. jaDa padArthomAM paNa AvuM AbhAmaMDaLa hoI zake che paraMtu te sajIva padArthanA jevuM sthira athavA AdhyAtmika utkrAnti pramANe vikAsa pAmatuM hotuM nathI. te to divase divase kSINa thatuM jAya che, nisteja thatuM jAya che. devomAM paNa teonuM AyuSya cha mAsa bAkI rahe tyAre, teonuM AbhAmaMDaLa nisteja thaI jAya che, teonI phUlanI mALA karamAI jAya che ane zarIra malina thavA lAge che. paraMtu je devo ekAvatArI arthAt pachInA bhavamAM manuSyapaNuM pAmI mokSe javAnA hoya che, teone A niyama lAgatAM nathI. teonuM AbhAmaMDaLa divase divase vadhu tejasvI bane che, phUlanI mALA paNa karamAtI nathI. vaLI A AbhAmaMDaLa arthAt jaivika vIjacuMbakIya kSetranI tIvratAno AdhAra mananI zakti athavA saMkalpazakti upara che. jema jIvanI saMkalpazakti tIvra bane tema tenuM AbhAmaMDaLa moTuM ane tIvra bane che. mATe manuSya potAnI mAnasika zakti/saMkalpazaktine satata zubha vicAro, maMtrajApa ane iSTa devanA smaraNa dvArA tIvra banAvavI joIe. tIrthaMkara paramAtmAnA adbhuta AbhAmaMDaLa aMgenI vizeSa mAhitI have pachInA prakaraNamAM ApavAmAM Avaze. 28 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 tIrthaMkara paramAtmAnA suvarNa kamaLa uparanA vihAranuM rahasya kevaLajJAnI tIrthaMkara paramAtmAne pRthvI upara paga mUkavAne badale devakRta suvarNa kamaLa upara ja paga sthApana karavAnuM zuM kAraNa? A aMge keTalAka loko ema paNa kahe che ke tIrthaMkara paramAtmAe to saMsArano tyAga karyo che, teo kaMcana-minInA tyAgI che, aparigrahI che, to teone besavA mATe suvarNanA siMhAsana ane vihAra karavA mATe suvarNa kamaLanI racanA zA mATe? A aMge koI spaSTa kAraNa ke javAba jaina dharmagraMthomAM prApta thato nathI, paraMtu keTalAka Adhunika ciMtako, vidvAno tathA jaina munio A praznanA uttaramAM ema jaNAve che ke tIrthaMkara paramAtmAne kevaLajJAna utpanna thAya tyAre ane tyAra bAda temanA zarIramAMthI satata vipula pramANamAM UrjA utsarjita thatI rahe che. A UrjAnA jaththAne dhAraNa karavAnI kSamatA pRthvImAM nathI. phakta suvarNa ja eka evo padArtha che ke je A UrjAne dhAraNa karI zake che. tethI ja prabhune kevaLajJAnanI prApti thayA bAda turata devo suvarNa kamaLanI racanA kare che ane prabhu kAM to tenA upara paga sthApana karI vihAra kare che athavA tenA upara birAjamAna thAya che athavA to samavasaraNamAM suvarNanA siMhAsana upara birAjamAna thaI upadeza Ape che ane te samaye paNa prabhunA caraNa to suvarNa kamaLa upara ja sthApana thayela hoya che. A uttaranA pratiprazna rUpe mArA parama pUjya gurudeva AcArya zrI vijaya sUryodayasUrijI mahArAja ema kahe che ke A vAta barAbara nathI. vaLI A vAtane zAstrano koI AdhAra paNa nathI ane suvarNa pRthvImAM ja utpanna thAya che tethI te paNa pRthvIkAya ja che. jo pRthvImAM kevaLajJAnI tIrthaMkara paramAtmAnI UrjAnA vipula jaththAne jhIlavAnI kSamatA na hoya to, suvarNamAM te kSamatA kyAMthI Ave? arthAt na ja AvI zake. tethI A suvarNa kamaLanI racanAnuM rahasya bIjuM ja kAMI hovuM joIe. A aMge vaijJAnika siddhAMtonA AdhAre vicAratAM A praznano uttara nIce pramANe ApI zakAya. atyAre vijJAnamAM e siddha thaI gayuM che ke dareka sajIva padArthamAMthI eka prakAranI zakti/UrjA satata utsarjita thatI rahe che. A zaktine vijJAnIo jaivika-vIja-cuMbakIya-zakti (Bio-electromagnetic-energy) kahe che. A zakti joI zakAtI nathI paNa anubhavI zakAya to che ja. kyAreka 29 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atIndriya zaktivALA mahApuruSo A zaktine joI zake che. jyAM vIjazakti hoya tyAM cuMbakatva avazya hoya ja. baMne zakti ekabIjI sAthe saMkaLAyelI che evuM pratipAdana I.sa. 1833mAM mAikala pherADee kareluM ja che. vaLI jyAM vIja-cuMbakIya zakti hoya tyAM vIja-cuMbakIya kSetra paNa hoya che. ApaNe bhale, jaivika-vIja-cuMbakIya kSetrane joI zaktA nathI paraMtu Aje atyAdhunika vaijJAnika sAdhano dvArA, kirtiyana phoTogrAphIthI jaivika-vIja-cuMbakIya kSetranA raMgIna phoTogrAphsa levAya che, eTaluM ja nahi, temAMnA raMgonA AdhAre tathA tenI apUrNatAnA parIkSaNa dvArA rogonuM nidAna paNa karavAmAM Ave che. prAcIna kALanA mahApuruSoe A jaivika-vIja-cuMbakIya kSetrane AbhAmaMDaLa (aura) nAma ApeluM ja che. manuSyanA AbhAmaMDaLanI bAbatamAM niSNAtono evo abhiprAya che ke koIpaNa roga zarIramAM praveze tenA traNa mahinA pUrvethI AbhAmaMDaLamAM te roganI asara jaNAvavA lAge che. eTale kirliyana phoTogrAphI dvArA levAyeluM AbhAmaMDaLanA phoTogrAphsanA parIkSaNa dvArA rogane jANI tenA upacAra karI rogane zarIramAM pravezato aTakAvI zakAya che ane nIrogI banI zakAya che. alabatta, tyAre paNa roga sUkSma svarUpe to zarIramAM pravezI gayo hoya che. mAtra sthUla svarUpe teno AvirbhAva thayo hoto nathI. TUMkamAM, jaivika-vIja-cuMbakIya zakti vijJAnasiddha hakIkta che emAM koI zaMkAne |sthAna nathI. A zaktinuM utsarjana dareka sajIva padArthamAMthI thAya che e kharuM, paraMtu tenA prakAra ane jaththAno AdhAra te te padArthanI zArIrika, mAnasika ane AdhyAtmika utkrAnti upara che. sAthe sAthe te te sajIva padArthanA AtmAne lAgelAM zubha-azubha karmo tathA AtmAnI zaktine AvaraNa karanArAM karmo keTalA pramANamAM dUra thayAM che? tenA upara paNa teno AdhAra che. A badhA ja ghaTako kevaLajJAnI tIrthaMkara paramAtmAmAM sauthI vadhu pramANamAM hoya che, tethI teonI jaivika-vIja-cuMbakIya zakti uttamottama prakAranI tathA uccatama jaththAmAM hoya che. jaina dArzanika paraMparA pramANe koIpaNa jIvane mana, vacana ane zarIra e traNamAMthI ochAmAM ochuM zarIra to darekane hoya ja, cAhe e jIva game teTalI nimnatama kakSAmAM arthAt prAmika avasthAmAM kema na hoya? jainadarzana pramANe mana hAthI, gAya, ghoDA, vagere pazuo tathA cakalI, popaTa, menA, koyala vagere pakSIo, manuSyo, devo ane nArakone ja hoya che. jyAre 30 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekendriya gaNAtA pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati tathA beIndriya, teindriya, caurindriya ane mana vagaranA pazu, pakSI, jaLacara jIvo ane manuSyone paudgalika mana hotuM nathI. AthI te jIvone mana dvArA thatA zubha ke azubha karmano baMdha paNa thato nathI. tethI te kAraNe thato jaivika vIjacuMbakIya zakti/kSetramAM thato vadhAro ke ghaTADo paNa hoto nathI paraMtu eka zarIra vidyamAna hovAthI tenA dvArA thatA zubha ke azubha karmabaMdha thavAthI jaivika vIjacuMbakIya zakti/kSetramAM vadhaghaTa thAya che. saMsArI arthAt karmasahita jIva mATe A ghaTaka kyAreya zUnya thatuM nathI. te ja rIte saMsArI jIva game tevI prAthamika avasthAmAM hoya to paNa tenI AdhyAtmika zakti kyAreya zUnya thatI nathI. nioda arthAt baTAkA, DuMgaLI jevA sAdhAraNa vanaspatikAyanA jIvomAM paNa cAra aghAtI karmo saMbaMdhI temAMya khAsa karIne nAmakarma ane vedanIyakarma saMbaMdhI zubhakarma kyAreya zUnya thatuM nathI. ethI UlaTuM A cAra karmo saMbaMdhI game teTalAM azubha karmo bhegAM thAya to paNa AtmAnI anaMta zaktine saMpUrNapaNe DhAMkI zakavA samartha thatA nathI. tevI ja rIte AtmAnI anaMta zaktino ghAta karanArA ghAtI karmo (jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya)no game teTalo samUha bhego thAya to paNa AtmAnI anaMta zaktine saMpUrNapaNe DhAMkI zakatAM nathI. A rIte samagra sajIva sRSTimAM ekadama prAthamika kakSAnA gaNAtA jIvomAM paNa jaivika vIjacuMbakIya zakti kyAreya zUnya thatI nathI. kevaLajJAnI tIrthaMkara paramAtmAmAM - 1. zArIrika zakti sauthI vadhu pramANamAM hoya che kAraNa ke teone prathama vajaRSabhanArAca saMghayaNa (hADakAMnI saMracanAno eka prakAra) hoya che. jemAM sauthI vadhu upasarga-pariSaha vagere sahana karavAnI kSamatA hoya che. kALacakra temanA upara mUkavAmAM Ave to paNa teonuM mRtyu ke zarIrano nAza thato nathI. 2. zArIrika zakti sauthI vadhu hovAnA kAraNe manobaLa/mAnasika zakti paNa sauthI vadhu hoya che kAraNa ke zarIra majabUta hoya to ja mana majabUta rahI zake che, teTalA mATe ja prathama saMghayaNavALA manuSyane devo paNa dhyAnamAMthI vicalita karI zakatA nathI. 3. mana-vacana-kAyAnI ekAgratA ja dhyAna che, tethI jeonuM zarIra ane mana majabUta hoya teonuM dhyAna paNa utkRSTa/zreSTha kakSAnuM hoya tethI AdhyAtmika paristhiti paNa uttamottama hoya. 4. jema AtmAne zubha karmano vadhumA vadhu udaya hoya tema tenI jaivika 31 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIjacuMbakIya zakti paNa vadhumAM vadhu hoya che. tIrthaMkara paramAtmAe pUrva bhavamAM | zubhakAryo tathA zubhabhAva dvArA sauthI zreSTha ane sauthI viziSTa puyAI dharAvatuM tIrthakara nAmakarma bAMdhela hoya che. teno udaya tathA tenI sAthe saMbaMdha dharAvatAM anya zubha karmo ati ugrapaNe udayamAM Ave che, tethI teonI jaivika vIjacuMbakIya zakti sauthI vadhu hoya che. 5. tIrthakara hovAthI prAyaH teone koIpaNa jAtanA azubha karmono udaya hoto nathI tethI tenA saMbaMdhita jaivika vIjacuMbakIya zaktimAM koIpaNa jAtano avarodha | Avato nathI. 6. AtmAnA guNane AvaraNa karanArA, AtmAnI anaMta zaktine pragaTa thatI rokanAra mukhya cAra karma che : 1. jJAnAvaraNIya, 2, darzanAvaraNIya, 3 mohanIya ane 4. aMtarAya, jene ghAtI karma kahe che. A karmo kevaLajJAnIne saMpUrNapaNe dUra thaI gayAM hoya che. tethI teonA AtmAnI anaMta zaktine pote tathA anya jIvo pragaTapaNe anubhave che. upara batAvyuM tema chaye cha prakAre kevaLajJAnI tIrthaMkara paramAtmAnI zakti uttamottama prakAranI ane uccatama jaththAmAM pragaTa thAya che. A zakti sUkSma jaivika vIja cuMbakIya UrjA svarUpe hoya che. A UrjA pRthvI sahana karI zakatI nathI mATe suvarNa kamaLa upara prabhu pAda sthApana karI vihAra kare che tevuM nathI, paraMtu A zaktithI vAtAvaraNa khUba ja zaktizALI banI jAya che. A zaktine manuSyo ke anya prANI jhIlavA samartha hotA nathI, jhIle to teone lAbha thavAne badale nukasAna thavAnI vadhu saMbhava rahe che, athavA to prabhunI uccatama zaktino lokone vadhu samaya lAbha maLe te mATe tIrthaMkara paramAtmAnI ucca jaivika vIjacuMbakIya UrjAne pRthvImAM UtArI devA mATe devo suvarNa kamaLanI racanA kare che ane prabhu tenA upara paga sthApana karI vihAra kare che. ApaNe sAmAnya rIte joIe chIe ke gaganacuMbI imArato upara eka tAMbAno tAra UMce mUkavAmAM Ave che jeno bIjo cheDo jamInamAM UtArelo hoya che. tenuM kAraNa e hoya che ke comAsAmAM vAtAvaraNamAM rahela vIjaLInA bhAre dabANane te tAra grahaNa karI jamInamAM UtArI de che. tethI AjubAjumAM bIje kyAMya vIjaLI paDatI nathI. basa, A ja siddhAMta upara devo prabhu mATe suvarNa kamaLanI racanA | karatA hoya ema mAruM potAnuM mAnavuM che kAraNa ke suvarNa e vIjaLI mATe atisUkSmagrAhI (sensitive) padArtha che ane tAMbA karatAM paNa te atisuvAhaka (most conductive) che. tethI suvarNa kamaLa dvArA prabhunI e zakti jamInamAM |UtarI jAya che. jenA prabhAve prabhu jyAM jyAM vihAra kare che tyAM tyAM prabhunA 32 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIrathI amuka yojanAnA vistAramAM tathA prabhu vihAra karIne anyatra gayA pachI paNa te ja sthAnamAM eTale ke prabhue jyAM jyAM vihAra karyo hoya tyAM tyAM che mahinA sudhI koIpaNa prakAranA roga, duSkALa, ativRSTi, anAvRSTi, macchara, mAkhI, pataMgiyAM, tIDa vagere kSudra jaMtuono upadrava ke evA prakAranI kudaratI Apattio AvatI nathI. eTaluM ja nahi, paraMtu e kSetramAM rahela manuSyo ane prANIonI azubha vRttio paNa dUra thaI jAya che, AthI ja, AjathI 2500 varSa pUrve thaI gayela zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmInI vihArabhUmi - magadha eTale ke AjanuM bihAra tathA temanI | kalyANaka bhUmio; khAsa karIne to kevalajJAna kalyANakanI bhUmi - RjuvAlikA nadIno kinAro, tathA nirvANa kalyANakanI bhUmi - pAvApurInuM vAtAvaraNa haju | Aje paNa pavitra jIvone alaukika divya anubhUti karAve che. A rIte prabhu samagra sRSTi upara satata upakAra karatA rahe che. A che prabhue pUrva bhavamAM bhAvela 'savi jIva karuM zAsana rasI'nI utkRSTa bhAvanAnuM utkRSTa pariNAma. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 jainadarzanamAM dhvaninuM svarUpa prAcIna jaina dArzanika sAhitya tathA taMtravijJAna dhvanine kaNa svarUpe ja svIkAre che, eTaluM ja nahi paNa tenA raMgo paNa teo darzAve che. te sAthe pazcimanA arvAcIna sAhityamAM pazcimanI be-traNa vyaktioe dhvaninA varNa/raMga joyA che tevA ullekho prApta thAya che. tevI ja rIte zrI azoka kumAra dattane paNa A prakAranI kudaratI bakSisa che, teone atyAre paNa dhvaninA raMgono anubhava thAya che . jainadarzana dhvanine pudgala paramANu samUhathI utpanna thato mAne che tethI pudgala paramANunA pratyeka guNadharma sUkSma svarUpe paNa dhvanimAM rahela hoya che. tattvArthasUtra, jainonA digaMbara zvetAMbara saukoIne mAnya che, temAM spaSTapaNe pudgala dravya ane tenA sUkSmatama, avibhAjya aMza svarUpa paramANumAM varNa, gaMdha, rasa ane sparza hovAno nirdeza karela che. mATe dhvanino varNa je rIte koIka atIndriyajJAnI puruSA joI zake che tema tevA anya koIkane tenA rasa ke gaMdhano paNa anubhava thaI zake che. jo ke dhvaninA sparzano anubhava to saukoIne thAya che tathA Tepa rekaoNrDara, grAmophonanI raeNkarDa vagere dhvaninA sparzathI ja taiyAra thAya che. atyaMta moTA dhvaninA sparzano paNa ApaNane spaSTa anubhava thAya che ja, te aMge koI vizeSa TippaNa karavAnI AvazyaktA nathI. jaina prAcIna paraMparAmAM keTalAka viziSTa tapasvIone tapanA prabhAvathI viziSTa zaktio prApta thayAnA nirdeza maLe che. AvI zaktione jaina sAhityamAM 'labdhi' kahevAmAM Ave che. zrI siddhacakra mahApUjana nAmanA vidhividhAna viSayaka graMthamAM AvI judI judI aDatAlIsa viziSTa labdhionAM nAma prApta thAya che. temAM 'saMbhinnasrAMtasu' nAme eka viziSTa labdhi che. A labdhi jene prApta thAya che, te potAnI koIpaNa eka indriya dvArA te sivAyanI anya cAra indriya dvArA prApta thatuM jJAna meLavI zake che, arthAt mAtra sparzanendriya/tvacA dvArA joI paNa zake che, sugaMdha ke durgaMdhano anubhava paNa karI zake che, zabda paNa sAMbhaLI zake che tathA svAda paNa mANI zake che. alabatta, AjanA jamAnAmAM AvI viziSTa labdhinI prApti prAyaH asaMbhava lAge che tethI koIne AvI vAtamAM zraddhA na bese, paNa tethI e prakAranI zaktio hoI zake ja nahi, evuM vidhAna karavuM yogya nathI. 34 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI azoka kumAra dattane prApta thayela dhvaninA varNane pratyakSa karavAnI zakti paNa AvI ja koI viziSTa ajJAta labdhi hovI joIe. zrI dattanI A viziSTa zakti jaina karmavAda pramANe matijJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI prApta thaI hovI joIe kAraNa ke A karmathI pAMceya indriya tathA chaThuThA mana dvArA prApta thatA jJAnanuM AvaraNa thAya che. arthAt A karma indriyapratyakSajJAnamAM bAdhaka bane che. jyAre A karmanuM AvaraNa AtmA uparathI dUra thAya che tyAre sahajapaNe ja indriya pratyakSa jJAna thAya che. zrI dattane thayela saMskRta akSaronA raMgano anubhava ane prAcIna taMtra vijJAnanA graMthomAM batAvela saMskRta akSaronA raMgamAM ghaNe sthAne arasaparasa meLa maLato nathI, to vaLI taMtra vijJAnanA graMthomAM paNa aMdaroaMdara akSaronA varNano meLa maLato nathI, Ama chatAM, A ullekho eTaluM to siddha kare ja che ke prAcIna kALanA RSi-munio ane viziSTa ArAdhako / tAMtrikone dhvaninA raMga vize anubhava thatA hatA. brahmAMDamAM sarva jagyAe bhASA eTale ke dhvaninI utpatti tathA prasaraNa kaI! rIte thAya che te khUba ja dhyAna daIne vyavasthita rIte samajI levAnI jarUra che. A vize AcArAMga nAmanA jaina AgamanA dvitIya khaMDanA cothA bhASAkAta adhyayana nAmanA prakaraNamAM kahyuM che ke (zabda)bhASAnA cAra prakAra che. 1. utpattijAta : agAu jaNAvela vargaNAomAMthI, bhASA vargaNAmAM jeno samAveza thAya che tevA paramANu samUha ekamone jIva zarIra vaDe grahaNa kare ane vANI vaDe bhASA rUpe pariNamana karI pAchA bahAra kADhe athavA nIkaLe te paramANu samUha ekamone utpattijAta zabda kahevAmAM Ave che. 2. paryavajAta : upara jaNAvela paddhatie bahAra nIkaLelA zabdanA paramANu-samUha ekamo vaDe tenI AjubAjunA vizreNigata eTale ke paMktibaddha na hoya tevA bhASA vargaNAne yogya paramANu samUha ekamone athaDAIne, te paramANu-samUha ekamone zabdarUpe pariNAve che. A navA pariNamana pAmelA zabdane paryavajAta zabda kahevAmAM Ave che. 3. attarajAta : prathama prakAre pariNamana pAmela zabdanA paramANu-samUha ekamo jyAre samazreNi eTale ke paMktibaddha rahela bhASA vargaNAne yogya paramANu-samUha ekamone athaDAI tene zabda rUpe pariNAmAvI temAM ja bhegA bhaLI jAya tevA zabdane attarajAta zabda (bhASA) kahevAmAM Ave che. 4. grahaNajAta : have je je bhASA vargaNAnA paramANu-samUha ekamo | 35 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASA(zabda) rUpe rUpAMtarita thayAM hoya, pachI te sama zreNimAM rahela bhASA vargaNAnA paramANu-samUha ekamo hoya ke vizreNimAM rahela bhASA vargaNAnA paramANu samUha ekamo hoya, temAMnA keTalAka paramANu-samUha ekamo kAnanA chidramAM praveza kare che ane jenI asara magajamAM rahela zruti kendra upara thAya che tene grahaNajAta zabda kahevAya che. A paramANu samUha ekama dravyathI anaMta pradezavALA eTale ke anaMta paramANuonA samUharUpa hoya che. kSetrathI asaMkhyAtA pradezAtmaka AkAza pradezamAM rahela hoya che. kALathI asaMkhyAtA samayanI sthitivALA hoya che. ane bhAvathI vividha prakAranAM varNa, gaMdha, rasa ane sparzathI yukta A paramANu-samUha ekamo hoya che ane tene grahaNajAta zabda kahevAmAM Ave che. A sivAya grahaNa thayA vinAnA bhASA rUpe pariNamana pAmela paramANu-samUha ekamonuM tarata ja visarjana bhASA vargaNAnA paramANu-samUha ekamomAM ke anya jAtanA paramANu-samUha ekamamAM thaI jAya che. dhvaninI zaktino AdhAra Adhunika vijJAna anusAra tenI kaMpasaMkhyA upara che. jema tenI kaMpasaMkhyA vadhu tema tenI zakti vadhu. jo dhvaninI zaktino saMgIta rUpe vyavasthita upayoga karavAmAM Ave to te ghaNI upakAraka siddha thAya tema che. pudgala paramANamAM acinya zakti che teno svIkAra to AjanuM vijJAna paNa kare che. aMgrejI dainika TAImsa opha inDiyAnI 3, sapTe., 1995, ravivAranI pUrtimAM saMgIta aMge eka lekha Avyo hato, temAM spaSTa jaNAvyuM hatuM ke vAtAvaraNa (havA) saMgItanA sUrothI zaktivALuM bane che. (Air is charged with musical| ions.) alabatta, te lekhamAM lekhake pAzcAtya saMgItanA popa saMgIta ke Disko saMgItanuM varNana karyuM hatuM ane e saMgIta daramiyAna keTalAkane vAtAvaraNamAM raMgaberaMgI AkAro nRtya karatA dekhAtA hatAarthAt teone dhvaninA varNa/raMgano sAkSAtkAra thayo hato. saMgItanI mAphaka maMtra vijJAnamAM paNa dhvanino viziSTa upayoga thAya che. maMtra eTale cokkasa prakAranA kArya mATe, cokkasa prakAranA devothI adhiSThita thayela cokkasa prakAranA mahApuruSo dvArA viziSTa prakAranA zabda athavA akSaronAM saMyojana dvArA lipibaddha karAtuM dhvaninuM svarUpa. prAcIna kALanA mahApuruSoe AvA viziSTa prakAranA maMtronA cokkasa/nizcita artho arthAt viSayo potAnI atIndriya jJAnadRSTithI joyA che ane eTale ja zabda/maMtranA AvA viziSTa raMgone jonAra zrI azoka kumAra datta, ApaNA prAcIna RSi-munio mATe maMtrArthadRSTA' zabda prayoje che. maMtroccAraNanuM rahasya samajAvatAM zrI azoka kumAra datta potAnA anubhavonuM 36 For Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varNana karatAM kahe che : "maMtroccAraNamAM ane bhagavad nAmano uccAra karatAM bhUrA ane sapheda raMganA kaNasamUho dekhAya che ane tenAthI prANIonuM zarIra puSTa thAya che. te sAthe maMtroccArathI sUkSmazarIra prakAzapUMjanI camaka ane prakharatA vadhI jAya che. ane tethI ja bhagavad nAma japa ane maMtroccAraNanuM vidhAna saMpUrNapaNe vaijJAnika che tenuM mane bhAna thayuM." lepha. karnala sI. sI. bakSI, potAnA vaizvika cetanA nAmanA pustakamAM maMtra jApa aMge jaNAve che ke dareka avAja, dhvani ke zabda, tenuM mAnasika uccAraNa thAya ke vAcika, te vakhate amuka nizcita svarUpanAM spaMdano utpanna thAya che. ApaNe vicAra karIe chIe tyAre paNa (ApaNA magajamAM zabdanI / dhvaninI aspaSTa utpatti thAya che. jene saMskRta vyAkaraNanA niSNAto-ciMtako sphoTa kahe che. ane) te akSaronI cokkasa chApa ApaNA mana samakSa racAI jAya che . atyAre pazcimanA dezomAM maMtra, yaMtra, taMtra vize viziSTa kahI zakAya tevuM saMzodhana cAle che. vibhinna pustako dvArA maMtra, yaMtra, taMtranAM rahasyo vaijJAnika paddhatie rajU karavAmAM Ave che. yaMtra, e maMtramAM rahela akSaronA saMyojana dvArA banelA zabdonA dhvaninuM AkRti svarUpa che. hamaNAM iMglaeNnDathI prakAzita eka aMgrejI pustaka jovA maLyuM. A pustakamAM 'ronAlDa nAmetha' nAmanA eka vijJAnIe TonoskaoNpa nAmanA eka vaijJAnika upakaraNa dvArA ilekTraoNnika vAIbrezana philDa(Electronic vibration field)mAMthI 'zrIsukta'nA maMtranAM dhvani pasAra karyo ane te dhvaninuM 'zrIyaMtra'nI AkRtimAM rUpAMtara thaI gayuM jenuM sthira citra ApavAmAM AvyuM che. eno artha e thayAM ke 'zrIyaMtra' e 'zrIsukta'nuM AkRti svarUpa ja che. je rIte grAmophAnanI raeNkarDamAM dhvanine mudrita karavAmAM Ave che te ja rIte koIpaNa maMtranA dhvanine upara darzAvela sAdhanamAMthI pasAra karavAmAM Ave to tenuM AkRti svarUpa prApta thaI zake che. vaLI grAmophaoNnanI raeNkarDamAMthI punaH dhvani prApta karI zakAya che te rIte yaMtrAkRtimAMthI maMtra prApta karI zakAya che tema keTalAkanuM mAnavuM che. vaLI je rIte Adhunika vijJAnamAM zaktinuM pudgala(dravyakzo)mAM ane dravyaNAM(pudgala)nuM zaktimAM rUpAMtara thAya che tema yaMtranuM maMtramAM ane maMtranuM yaMtramAM rUpAMtara zakya che mATe ja yaMtranA sthAne maMtra ane maMtranA sthAne yaMtra mUkI zakAya che. prAcIna kALanA mahApuruSo pote je maMtranI ArAdhanA/sAdhanA karatA haze te maMtronuM AkRti svarUpa arthAt yaMtra svarUpa teoe potAnI divyadRSTithI joyuM haze athavA te maMtranA adhiSThAyaka devoe prasanna thaI te maMtronuM yaMtra svarUpa te te sAdhakone batAvyuM haze. tyAra bAda te sAdhakoe te svarUpane bhojapatra ke tADapatra 37 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagere para lekhana sAmagrI dvArA rekhAMkti karyuM haze ane te paraMparAe ApaNI pAse AvyuM che. vastutaH yaMtra e eka prakAranuM vividha bhaumitika AkRtinuM saMyojana che. je rIte judA judA vyaMjano ane svaronA saMyojana dvArA maMtra bane che te ja rIte vividha prakAranI bhaumitika AkRtionA saMyojana dvArA yaMtro bane che. TUMkamAM, jema maMtra jApa iSTaphaLanI siddhi karI Ape che tema yaMtra paNa iSTaphaLanI siddhi karI zake che kAraNa ke te paNa maMtranuM ja svarUpa che. A che! dhvaninI adbhuta zakti. 38 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrajApanA prakAra ane tenuM vaijJAnika mahattva pUjAkoTi samaM stotraM, stotra koTi samo japaH / japakoTi samaM dhyAnaM dhyAnakoTi samo layaH / / vItarAga paramAtmA ke anya koIpaNa deva-devI vagerenI karoDavAra pUjA karavA barAbara tenI akavAranI stutipATha-stotrapATha hoya che. karoDavAranI stuti barAbara ekavArano jApa hoya che. karoDavAranA jApa barAbara ekavAranuM dhyAna hoya | che ane karoDavAranA dhyAna barAbara ekavArano laya hoya che kAraNa ke layamAM dhyAtA, dhyeya ane dhyAna traNenI ekarUpatA hoya che. ahIM sAmAnya rIte pUjA kahetAM paramAtmA athavA ISTa deva-devInI pratimAnI zreSTha dravyo vaDe karAtI arcA levI. te judA judA prakAra vaDe - aSTaprakArI, paMcaprakArI, ekopacArI, ekavIzaprakArI ke bahuvidhaprakArI jovA maLe che. A pUjAmAM pUjananAM dravyonI mukhyatA hoya che. ane temAM prAyaH kAyAno vyApAra ja mukhya hoya che ane evI karoDavAranI pUjA barAbara eka vakhatano stotrapATha che. bAkI devAdhidevanI pUjA karatI vakhate jo mana-vacana-kAyAnI ekAgratA AvI jAya ane mana zubha adhyavasAyanI zreNie caDI jAya to, nAgaketunI mAphaka phUlapUjA karatAM karatAM paNa kevalyaprApti thaI zake che. tevI ja rIte stutipAThamAM sAmAnya rIte vacana ane kAyAno vyApAra ja mukhya hoya che ane mananA vyApAra goNa hoya che ane evA karoDa vakhatanA stotrapATha barAbara eka vakhatano jApa gaNAya che. jApamAM sAmAnya rIte mananI ja mukhyatA hoya che, tyAM vacana ane kAyAno vyApAra prAya: hotAM nathI ane mana vd TgATM 1rapa vAmokSayoH ukti anusAra mana jyAre azubha kAryamAMthI nivRtta thaI, zubha kArya jApa vageremAM pravRtta thAya che tyAre azubha karmanA Asavano saMvara thaI jAya che ane zubhakarmabaMdha thAya che ane temAM AgaLa vadhatAM jApa karanAra dhyAnastha thaI jAya che ane tethI karoDa vakhatanA jApa barAbara eka vakhatanuM dhyAna che. e dhyAnamAM dhyAtA, dhyeya ane dhyAna traNa alaga alaga hoya che. temAM mana, vacana ane kAyAnI ekAgratA ja mukhya hoya che. dhyAnastha AtmA jyAre dhyAtA, dhyaya ane dhyAna traNeno abhaMda anubhave che ane paramAtma svarUpa athavA Atma svarUpamAM ramaNatAno anubhava kare che tyAre te layanI avasthAne prApta kare che. Avo laya karoDa vakhatanA dhyAna barAbara hoya che. uparyukta zloka pramANe pUjA, stuti(stotra)pATha, japa, dhyAna ane laya uttarottara 39 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhu zaktizALI che. temAM jApanA mukhya traNa prakAro che : 1. bhASya athavA vAcika, 2. upAMzu ane ?, mAnasa. 1. jApa karanAra sivAya anya vyakti sAMbhaLI zake te rIte uccArapUrvaka jApa karavo te bhASya athavA vAcika jApa kahevAya che. 2. anya vyakti sAMbhaLI na zake te rIte manamAM hoTha phaphaDAvIne jApa karavo te upAMzu jApa kahevAya che. 3. je jApamAM hoTha, jIbha vagerenA upayoga vagara manathI jApa karavAmAM Ave che te jApane mAnasa jApa kahevAmAM Ave che. dharmasaMgraha nAmanA graMthamAM upAdhyAyajI zrI mAnavijayajI gaNie kahyuM che : | .....sazabdAnmaunavAn zubhaH / maunajAnmAnasaH zreSThaH, jApaH zlAghyaH paraH paraH / / / sazabda (bhASya) jApa karatAM mauna (upAMzu) jApa zubha che ane mauna (upAMzu)| jApa karatAM mAnasa jApa zreSTha che. A traNe jApa uttarottara zreSTha che. - zrI pAdaliptasUrikRta pratiSThApaddhati(kalpa)mAM kahyuM che ke jApanA mAnasa, upAMza ane bhASya e traNa prakAro che. jemAM antarjalpa paNa na hoya, kevaLa manathI thatA jApa, jeNe pote ja jANI zake te mAnasa jApa. jemAM antarjalpa hovA chatAM bIjA na sAMbhaLI zake te upAMzu jApa ane bIjA sAMbhaLI zake te bhASya jApa. pahelo mAnasa jApa kaSTasAdhya che ane tenAthI zAntikAryo karAya che mATe te uttama che. bIjo upAMzu jApa sAmAnya ane pauSTika kAryo mATe karAto hovAthI madhyama che! ane trIjo bhASya jApa sukara ane bIjAnA parAbhava (vazIkaraNa) vagere duSTakAryo mATe karAto hovAthI adhama kahyo che. - Adhunika bhautikazAstramAM DI. broglI nAmanA vijJAnIe dravya-kaNa taraMgavAda | dvArA jaNAvyuM che ke koIpaNa sUkSma kaNo taraMga svarUpe varte che ane te kaNone lagatA taraMganI taraMgalaMbAI mATenuM eka sUtra tene ApyuM che. Ini' jyAM , taraMgalaMbAI, h plAMkano acaLAMka, m kaNanuM dravyamAna ane je kaNano vega che. A ja sUtramAM mpa = letAM . = h /p thAya che. jyAM viMgamAna che ane e dravya-kaNanI zakti mATenuM sutra che. E=nhf, jyAM E zakti che, ke plAMkano acaLAMka che, AvRtti(kaMpasaMkhyA) (frequency) che ane n=1, 2.3.4... vagere pUrNAka (integer numbers) che. eTale ke koIpaNA taraMga svarUpa dravyakaNanI zaktino AdhAra tenI AvRtti upara che ane AvRtti taraMgalaMbAInA vyasta pramANamAM vadhe che ane ghaTe che. eTale ke taraMgalaMbAI vadhe to 40 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvRtti ghaTe ane taraMgalaMbAI ghaTe to AvRtti vadhe. vaLI te taraMgalaMbAI paNa dravyaNanA dravyamAna (daLa) ane vaMganA guNAkAranA vyasta pramANamAM vadhe che ane ghaTe che. eTale ke koipaNa sukSma dravyakaNanuM dravyamAna athavA geMga athavA to te baMne vadhAravAmAM Ave to tenA pramANamAM te dravyaNanI taraMgalaMbAI ghaTe che. pariNAma AvRttinI saMkhyA vadhI jAya che ane tethI ja tenI zakti paNa vadhI jAya che. A ja vAta ApaNA RSi-munioe darzAvela jApanA prakArone lAgu pADI zakAya che. jaina dharmagraMthomAM jaNAvyA pramANe mukhyatve vargaNAonA ATha prakAra che. vargaNA e jainagraMthonAM pAribhASika zabda che. vargaNA eTale ekasarakhA athavA samAna saMkhyAmAM paramANuone dhAraNa karanAra paramANusamUha-ekamonAM prakAra. prathama vargaNA eNTale samagra brahmAMDamAM vikharAyelA chUTA chUTA eka eka paramANuo. dvitIya vargaNA eTale babbe paramANuonA samUha rUpa aMko. tRtIya vargaNA eTale traNa traNa paramANuonA samUha rUpa ekamo. caturtha vargaNA eTale cAra cAra paramANuonA samUha rUpa ekamo. A rIte paramANusamUha ekamonA anaMtAnaMta prakAro che. paraMtu temAMthI nIce jaNAvela phakta ATha prakAra jIvo mATe upayogI che. 1. audArika vargaNA 2. vaikriya vargaNA, 3. AhAraka vargaNA, 4. taijas vargaNA, 5. bhASA vargaNA, 6. zvAsocchavAsa vargaNA, 7. mano vargaNA, 8. kArpaNa vargaNA A badhI ja vargaNAonA pratyeka paramANu-ekamamAM anaMta paramANuo hoya che chatAM audArika vargaNAnA paramANu ekama karatAM vaikriya vargaNAnA paramANu-ekamamAM vadhu paramANuo hoya che. tenA karatAM AhAraka vargaNAnA paramANu-ekamamAM vadhu paramANuo hoya che. te rIte uttarottara vargaNAnA paramANu-ekamamAM paramANuonI saMkhyA vadhu ne vadhu hoya che ane teno pariNAma vadhu ne vadhu sUkSma thato jAya che. tethI bhASA vargaNAnA paramANu-ekama karatAM mano vargaNAnA paramANu-ekamamAM vadhu paramANuo hoya che. ahIM dhyAna rAkhavA jevI bAbata e che ke jaina Agamo vikramanI pAMcamI-chaThThI sadImAM lipibaddha karavAmAM AvyA tyAM sudhI jaina zramaNa paraMparAnA sAdhu-sAdhvIomAM Agamo kaMThastha rAkhavAnI paraMparA hatI. jyAre Adhunika bhautikazAstranA kvaoNnTama mikeniksanI zodha cheka vikramanI 20mI sadInA aMtamAM thai che. Adhunika bhautikazAstra pramANe dhvanizabda arthAt bhASA vargaNAnA paramANu ekamonI jhaDapa 330 mITara/sekaMDa hoya che. jyAre tejas vargaNAnA 41 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramANu-ekamo eTale ke vIja cuMbakIya taraMgo (electromagnetic waves), prakAza ane reDiyo tathA TelivijhananAM mojAMnI jhaDapa 30 karoDa mITara/sekaMDa hoya che. eTale ja bhASA vargaNAnA paramANu-ekamamAM, taijasu vargaNAnA paramANu ekamAM karatAM ghaNA vadhu pramANamAM hovA chatAM tenI zakti ochI jaNAya che. jyAre mana vargaNAnA mana svarUpe athavA vicAra svarUpe pariNamelA | paramANu samUha ekamomAM sauthI vadhu paramANuo hoya che ane te paNa khUba ja sUkSma pariNAmI hoya che, sAthe sAthe ApaNe rojiMdA jIvanamAM anubhavIe chIe! tema mananI athavA vicAronA pudgalanI gati paNa khUba ja hoya che. AthI tenI zakti paNa anaMta hoI zake che. AdhyAtmika RSi-munioe jaNAvela jApanA prakAromAM prathama vAcika athavA bhASya jApamAM bhASA vargaNAnA paramANu samUha ekamAMno upayoga thAya che ane tinI jhaDapa khUba ja ochI hovAthI tenI AvRtti (kaMpasaMkhyA) ghaNI ochI hoya che. te kAraNe tenI zakti paNa thoDI ja hoya che. tethI te rIte karela jApamAM, je te maMtranA adhiSThAyaka deva sudhI tenI asara/saMdezo pahoMcatAM vAra lAge che eTaluM ja nahi paNa tenI tIvratA paNa khUba ja ochI hoya che. jyAre bIjA prakAranA upAMzu jApamAM paNa bhASA vargaNAnA paramANu samUha ekamano upayoga thAya che ane tenI jhaDapa paNa 330 mITara/sekaMDa hoya che. tenA dvArA jApamAM azrAvya dhvani taraMgo utpanna thAya che. sAmAnya rIte ApaNA kAna 20000nI kaMpasaMkhyAvALA dhvani taraMgo sAMbhaLI zake che, tenAthI vadhu AvRttivALA dhvanitaraMgo ApaNA kAna mATe agrAhya bane che. tethI upAMzu jApamAM pedA thayela UMcI kaMpasaMkhyAvALA azrAvya dhvanitaraMgomAM sArI evI zakti hoya che tethI bhASya jApa karatAM upAMzu jApane sAro kahyo che. sauthI zreSTha mAnasa jApa che kAraNa ke A jApamAM mAtra mano vargaNAnA paramANu-samUha ekamano upayoga thAya che ane temAM paramANuonI saMkhyA paNa vadhu hoya che ane teno vega paNa sauthI vadhu hoya che eTale mAnasa jApa dvArA utpanna thayela taraMgo sauthI vadhu kaMpasaMkhyAvALA hovAthI tenI zakti paNa acijya) hoya che. A mAnasa jApanA taraMgo, taijas vargaNAnA vIja cuMbakIya taraMgo karatAM paNa ghaNA vadhu vaMgavALA tathA ghaNA vadhu pramANamAM paramANuvALA hovAthI temAM anaMta zakti rahelI che. AthI traNa prakAranA jApamAM mAnasa jApane zreSTha batAvyo che ane A jApane ajapAjApa paNa kahevAmAM Ave che kAraNa ke vastuta: A| jApamAM mukhano upayoga ja thato nathI, mAtra manano ja upayoga thAya che A che maMtrajApanI adbhuta rahasyamaya upayogitA. 42 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 bhagavAna mahAvIra - trilokaguru dhyAnamUlaM gurormUrtiH pUjAmUlaM guroH pAdau / mantramUlaM gurorvAkyaM mokSamUlaM guroH kRpA / / gurunI pratimA athavA AkRti arthAt deha, e dhyAnanuM mULa che. gurunAM caraNakamaLa arthAta pagalAM pUjAnuM mULa che. gurunuM vAkya, Adeza arthAt zabdo, e maMtranuM mULa che athavA zreSThamaMtra che ane e traNe (dhyAna, pUjA tathA maMtra) vaDe prApta gurunI kRpA/AzIrvAda mokSanuM parama kAraNa che. bhAratIya AdhyAtmika paraMparAmAM gurunuM jeTaluM mahattva che teTaluM mahattva anya koI paNa pAzcAtya paraMparAmAM hovAnuM jANavA maLyuM nathI. bhAratIya AdhyAtmika paraMparAmAM mukhya traNa tattvo che.: deva, guru ane dharma. deva ane guru eka jIvaMta vyakti svarUpa che. jyAre dharma e guNa svarUpa/bhAvAtmaka che. deva ane gurumAM pAyAno taphAvata e che ke deva prathama guru svarUpe ja hoya che. tyArabAda teo deva devAdhideva paramAtma svarUpa prApta kare che. e paramAtma svarUpa ApaNuM parama dhyeya che. enI tathA dharmanA bhAvAtmaka svarUpanI oLakha ApaNane guru dvArA ja thAya che ane eTale ja guru tattvanI mukhyatA batAvatAM kabIrajIe kahyuM che ke : guru goviMda donoM khaDe, niko lAguM pAya, balihAri guru ApakI, goviMda dIyo batAya. gurue haju saMpUrNa paramAtma svarUpa prApta karyuM nathI paraMtu paramAtma svarUpanI prAptinA sAcA mArge prayANa karI dIdhuM che. e sAcA mArganI oLakha tathA teonuM anubhavajJAna dareka sAdhaka mATe mArgadarzaka bane che, ane e mArgadarzaka vinA paramapadanI prApti ke AtmasAkSAtkArano anubhava pAmavAnI jarAya zakyatA hotI nathI. mATe ja bhAratIya AdhyAtmika paraMparAmAM gurunI AvazyakatA nahi balake atiAvazyaktA batAvI che. e mATe eka jagyAe kahyuM che ke : guru dIvo, guru devatA, guru viNa ghora aMdhAra, je guruothI vegaLA, raDavaDyA saMsAra. ApaNA prAcIna RSi-munioe gurunuM ATaluM badhuM mahattva akAraNa 43 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSkAraNa batAvyuM nathI. teo khUba jJAnI hatA ane sAthe sAthe anubhavajJAna paNa tene hatuM. teoe je kAMI prApta karyuM hatuM, te mAtra gurunI kRpA/AzIrvAdathI ja prApta karyuM hatuM ane e sAthe jaMoe guruonA/vaDIlonA AzIrvAda prApta karyA nathI teo mahAsamartha ane vidvAna hovA chatAM saMsAramAM rakhaDyA che, raDavaDyA che, te teoe pratyakSa anubhavyuM che, joyuM che, tethI teoe guruonuM je mahattva batAvyuM che te satya che ane Adhunika vijJAnanI daSTie paNa te yogya che. dareka jIvaMta prANI, pachI te sthaLa hoya ke sUkSma te darekamAM eka prakAranI | zakti hoya che jene AdhyAtmika paribhASAmAM Atmazakti kahI zakAya. jyAra | Adhunika vijJAnanI paribhASAmAM tene vIjacuMbakIya zakti kahI zakAya. e sajIva padArthanI vIjacuMbakIya zaktinI tIvratAno AdhAra AtmAnA vikAsa upara rahelo | che. jeTalo AtmAno vikAsa vadhu teTalI tenI zaktino AvirbhAva vadhu. ahIM vikAsa eTale AdhyAtmika vikAsa artha levo. nyU sAyanTisTa' nAmanA vijJAnanA megejhinamAM amuka prayogonA ahevAla | pragaTa thayA che, te mujaba mAnavImAM paNa Avo megneTika kaMpAsa arthAtu cuMbakIya hokAyaMtra chearthAtu ApaNe paNa ApaNI jANa vagara koIpaNa cuMbakIyakSetranI asara heThaLa AvI zakIe chIe. jeoe vijJAnano thoDo paNa abhyAsa karyo haze teone khabara haze ke lohacuMbakanI AsapAsa tenuM potAnuM eka vIjacuMbakIya kSetra hoya che ane te cuMbakIya rekhAo dvArA darzAvAya che. jo ke A cuMbakIya kSetra adazya hoya che, chatAM Tebala upara mUkelA eka moTA kAgaLa upara eka lohacuMbaka mUkI, tenI AsapAsa lokhaMDanI jhINI bhUkI khUba AchA pramANamAM phelAvI do, tyArabAda te Tebalane | AMgaLI vaDe thapakAratAM te lokhaMDanI bhUkI ApoApa cuMbakIya kSetramAM cuMbakIya rekhAonA svarUpamAM goThavAI jAya che. A cuMbakIya kSetramAM jo lokhaMDa Ave to tene te lohacuMbaka AkarSe che. jo tenA cuMbakIya kSetramAM vAraMvAra pheraphAra karavAmAM Ave to vIja pravAha utpanna thAya che ane A vIja pravAha dhAtunA tAra vageremAMthI pasAra karavAmAM Ave to temAM cuMbakIya zakti utpanna thAya che. Ama vIja zani ane cuMbakIya zakti paraspara saMkaLAyela che. baMne zakti bhegI thaI vIjacuMbakIya zakti bane che. tevA ja prakAranI balake tenAthI paNa sUkSma ane vadhu zaktizALI zakti sajIva padArthamAM hoya che. dhULa vIjacuMbakIya zakti ane kSetranA niyamo. jaivika cuMbakIya zakti ane kSetrane paNa lAgu paDe che. jema eka cuMbakane bIjA cuMbakanA cuMbakIya kSetramAM laI javAmAM Ave to tenA samAna dhruvo, vacce apAkarSaNa ane asamAna dhruvA vacce AkarSaNa thAya che. arthAt eka cuMbakano 44 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhAva tenA kSetramAM Avela bIjA cuMbaka athavA vastu upara paDe che. tema eka jIvanA vicArono prabhAva tenI pAse Avela anya jIva upara paNa paDe che. dareka sajIva padArthanI AsapAsa vIjacuMbakIya kSetra hoya che jene AbhAmaMDaLa kahevAmAM Ave che ane kirliyana phoTogrAphInI madadathI A AbhAmaMDaLanI chabI paNa laI zakAya che ane eTale ja prAcIna RSi-munioe kahyuM che : .. citraM vaTa tarormUle. vRddhAH ziSyA gururyuvA / gurostu maunaM vyAkhyAna, ziSyAstu chinnasaMzayAH / / (Azcarya che ke vaDanA vRkSa nIce beThelA yogI munimAM ziSyo vRddha che ane guru yuvAna che ane enA karatAM moTuM Azcarya to e che ke gurunuM mauna eja vyAkhyAna che ane tenAthI ziSyonAM saMzaya dUra thAya che.) A rIte AdhyAtmika rIte vikasita guruonAM sAMnidhyamAtrathI ziSyono Atmika vikAsa thAya che ane teomAM acinta zaktiono prAdurbhAva thAya che. bhAratIya AdhyAtmika paraMparAmAM bhinna bhinna saMpradAyamAM, bhinna bhinna paddhatie guru ziSyone AzIrvAda Ape che. A AzIrvAda paNa eka prakArano zaktipAta ja che. sAmAnya rIte AzIrvAda lenAra ziSya AzIrvAda ApanAra gurunA pagamAM paDe che ane teonA caraNakamaLa pakaDI le che ane tyArabAda guru tenA mastaka upara hAtha mUke che ane AzIrvAda Ape che. A kriyA daramyAna gurunA hAthamAMthI nIkaLato vIjapravAha ziSyanA mastakamAM thaI ziSyanA hAthamAM Ave che ane teno gurunA caraNe sparza karavAthI gurunA zarIramAM praveza thAya che. Ama vIja pravAhanuM cakra pUrNa thatAM gurunI zakti ziSyamAM Ave che, AvI zake che. anya paraMparAmAM guru ziSyanuM mastaka saMdhe che tyAM paNa A pramANe bane che. jaina paraMparAmAM zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmI jenonA covIsamA tIrthaMkara hatA ane teonA prathama ziSya zrI gautamasvAmI hatA. A baMnenA guru-ziSya tarIkeno saMbaMdha prasiddha che. jo ke teonuM mULa nAma indrabhUti che ane gautama teonuM gotra che. Ama chatAM atyAre jema moTA mANaso aTakathI oLakhAya che tema prAcIna kALamAM RSimunio gotranA nAmathI oLakhAtA hatA. tethI jaina paraMparAmAM teo gaNadhara zrIgatamasvAmIjI tarIke oLakhAtA hatA ane atyAre paNa e ja nAmathI teonI ArAdhanA karavAmAM Ave che. jaina dharmagraMtha kalpasUtramAM jaNAvyA pramANe, bhagavAna mahAvIrasvAmInI uMmara 42 varSa hatI ane indrabhUti gautamanI uMmara 50 varSa hatI tyAre baMneno meLApa thayo hato. te pahelAM teo 14 vidyAnA pAragAmI evA brAhmaNa paMDita hatA ane te yajJa-yAgAdi karAvatA hatA. - - Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teone 500 brAhmaNa ziSyono parivAra hato. jyAM sudhI indrabhUti gautame bhagavAna mahAvIrasvAmIne joyA na hatA ane teonA AdhyAtmika vIjacuMbakIya kSetramAM pravezyA nahotA tyAM sudhI teo bhagavAna mahAvIrane paNa vAda-vivAdamAM jItI, potAnI vijaya patAkA samagra vizvamAM laherAvavAnI khvAhiza dharAvatA hatA. paraMtu jyAM bhagavAna mahAvIrasvAmI birAjatA hatA, e samavasaraNanI najIka AvatAM ja, darzana thatAM ja, bhagavAna mahAvIrane jItavAnA temanA aramAnonA cUrecUrA thaI jAya che, ane pote ja bhagavAna mahAvIranA dhyAnamAM khovAI jAya che ane A rIte dhyAnamUrta puro mUrti pada yathArtha bane che. kahevAya che ke tIrthaMkara paramAtmA jyAre dharmopadeza ApatA hoya che, tyAre bAra bAra yojana dUrathI manuSyo ane pazu-pakSIo temano upadeza sAMbhaLavA mATe Ave che. arthAt teonuM vIjacuMbakIya kSetra bAra bAra yojana sudhI vistareluM hoya che. AjanA yugamAM zArIrika rogone dUra karavA jema ekyupaMkcara, ekyuprezara, raMgacikitsA paddhatino upayoga thAya che tema cuMbakIya paddhatino paNa upayoga thAya che. A ja vAta triloka guru zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInI kevaLI avasthAnA varNana uparathI phalita thAya che. teonuM jaivika vIja cuMbakIya kSetra eTaluM prabhAvazALI hatuM ke teo jyAM jyAM vihAra karatA te te kSetramAM vihAra daramyAna lokonA roga dUra thaI jatA ane vihAra pachI cha-cha mahinA sudhI koI roga thatA nahotA. koIne paraspara vairabhAva raheto nahoto ane teonA prabhAvathI ativRSTi ke anAvRSTi svarUpa duSkALa paNa paDato nahoto. jANe ke teoe A badhA upara hipnoTijhama (mesmerijhama) na karyuM hoya ! vastutaH tIrthaMkaronA jIvananA A badhA atizayo (vizeSa paristhitio) koI camatkAra nahotA, paraMtu teonA AtmA uparathI karmanAM AvaraNa dUra thavAthI prAdurbhAva pAmelI AtmazaktinA vIjacuMbakIya kSetrano ja prabhAva hato, ema najIkanA bhaviSyamAM pazcimanA vijJAnIo siddha kare to navAI pAmavA jevuM nathI. indrabhUti gautamane bhagavAna mahAvIrasvAmI pAsethI, AtmAnA astitva vizenI potAnI amUrta/arUpI zaMkAno javAba maLatAM teo bhagavAna mahAvIrasvAmIne potAnA guru tarIke svIkArI. potAnuM jIvana guru caraNe samarpita karI dhyAnamUrta puro pAau padane caritArtha karI batAvyuM ane jyAre zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmI, zrI indrabhUti gautama vagere agiyAre gaNadharone pravrajyA (dIkSA) Ape che tyAre bhagavAna pote sugaMdhI cUrNa (vAsakSepa) indra mahArAjAe dharI rAkhelA suvarNathALamAMthI laIne agiyAre gaNadharonA mastaka upara nAkhI AzIrvAda Ape che ane e AzIrvAda dvArA potAnA kevaLajJAnarUpI prakAzano aMza ziSyomAM 46 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pragaTAve che. tenAthI zramaNa bhagavAna zrImahAvIrasvAmIe kahelAM mAtra traNa vAkyo (1) uppanna i vA (2) vigame i vA (3) dhurva i vA (jerna jaina paribhASAmAM tripadI kahevAmAM Ave che)nA AdhAre saMpUrNa dvAdazAMgI (bAra aMga) ane cauda pUrva jevA mahAna dharmagraMthonI racanA kare che. Ama gurunA zabda svarUpa tripadI, maMtrasvarUpa bane che ane e rIte maMtramUtaM purofi pada caritArtha thAya che. dIkSA pachI lagabhaga 30 varSa sudhI gaNadhara zrI gautamasvAmIe zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInI sevA-zuzruSA bhakti-vaiyAvacca karI ane tenA prabhAve zrI gautamasvAmIjImAM viziSTa labdhio / zaktio utpanna thAya che. jenA kAraNe teonA nAmanI AgaLa 'anantalabdhinidhAna evuM sArthaka vizeSaNa mUkavAmAM Ave che. Ama chatAM teone kevaLajJAnanI prApti thatI nathI, tenuM kAraNa phakta teonAM zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmI taraphano anurAga hato. e dUra karavA zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI potAnA nirvANa kALanI rAtrie zrI indrabhUti gautamane pAsenA gAmamAM rahela devazarmA nAmanA brAhmaNane pratibodha. karavA mokale che. te brAhmaNane pratibodha karIne pAchA vaLatAM rastAmAM zrI gautamasvAmI, bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInA nirvANanA samAcArathI AkuLa vyAkuLa thAya che ane e gurunI virahavedanAmAMthI vairAgya pragaTe che ane khuda zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI pratyenA rAganuM baMdhana tUTI jatAM kevaLajJAnanI prApti thAya che. A rIte mokSamUlaM puroH chUpA pada paNa zrI gautamasvAmInA jIvanamAM caritArtha thAya che. A rIte zramaNa bhagavAna zrI mahAvIra svAmI kharekhara triloka-guru, trijaga-guru hatA. 47 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 brahmacarya : vaijJAnika vizleSaNa Aje samagra vizvamAM, anAcArathI phelAto eIDjha roga phelAI cUkyo che tyAre e rogathI bacavA mATe eka mAtra upAya tarIke pariNata gRhastha mATe svadArAsaMtoSaviramaNa vrata arthAt ekapatnItva tathA anya vyakti mATe brahmacaryanuM pAlana che. vaLI Ajano samAja vijJAnanI siddhiothI eTalo badhAM aMjAI gayo che ke koIpaNa bAbatamAM vijJAnanA niSkarSane te aMtima satya mAnIne cAle che. paraMtu dareka kSetranA vijJAnIo pote kabUla kare che ke ame prakRtinAM ghaNAM badhAM rahasyo khullAM karyAM che paraMtu enA karatAM kaMIkagaNAM rahasyo udghATita karavAnAM bAkI che. eTale vijJAnanA kSetramAM koIpaNa saMzodhanane aMtima satya ke nirapekSa satya tarIke svIkAravuM joIe nahi. sAmAnya rIte manuSyano ane prANI mAtrano svabhAva che ke potAne je anukULa hoya teno svIkAra te jhaDapathI karI le che. prANImAtramAM AhAra, bhaya, maithuna ane parigrahanI saMjJA arthAt bhAva anAdi kALathI eTalA prabaLa che ke A cAra bhAvane anukULa koIpaNa vicArane te tarata ja svIkArI le che ane tethI ja brahmacaryanA mahattva aMgenAM saMzodhano jeTalAM jhaDapathI amalI banatAM nathI tenAthI ghaNI vadhu jhaDape kahevAtA saeNksolaoNjIsTonAM kahevAtAM saMzodhano tathA phroIDa jevA mAnasazAstrIonAM saMzodhano amalI bane che. alabatta, A saMzodhano sAva vajUda vagaranAM ke pAyA vagaranAM nathI. chatAM, te phakta sikkAnI eka bAju che. brahmacarya aMge phroIDanI aMgata mAnyatA pramANe vIrya e to mahAna zakti che. e zaktine koI sArA mArge vALavI joIe. brahmacaryanuM pAlana karI mAnasika / bauddhika baLa vadhAravuM joIe. eTale sikkAnI bIjI bAjuno paNa vicAra karavo joIe. A aMge reyamanDa barnArDanuM 'Science of Regeneration' pustaka jovA jevuM che. temAM te kahe che ke manuSyanI jAtiyavRttionuM saMpUrNa saMcAlana aMtaHsrAvi graMthio dvArA thAya che. A aMtaHsrAvi graMthione aMgrejImAM eNnDokrAInalaeNMnDrUjha kahe che. A aMtaHsrAvi graMthio jAtiya raso utpanna kare che, ane tenuM anya graMthi upara paNa prabhutva hoya che. ApaNA lohImAM rahelA jAtiya rasonI pracuratAnA AdhAre ApaNuM yauvana TakI rahe che. je divasathI aMtaHsrAvi graMthio jAtiya raso utpanna karavAnuM ochuM kare che, te divasathI ApaNanuM vRddhatva ane azaktino anubhava thavA lAge che. brahmacaryanuM zArIrika, mAnasika ane vAcika 48 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema traNa prakAramAMthI koIpaNa prakAre pAlana nahi karavAthI, puruSa ane strI, baMnnenA zarIramAMthI seksa horamonsa bahAra vahI jAya che. A seksa horamonsa moTe bhAge lesIthIna, phospharasa, nAITrojana ane AyoDIna jevAM jIvana jarUrI tattvonAM banelAM che. chellAM saMzodhanoe ema batAvyuM che ke saMsIthIna nAmanuM tattva magajano poSTika khorAka che. gAMDA manuSyonA lohImAM lasIthIna lagabhaga nahivat mAtrAmAM jovA maLyuM che. teonA pUrva jIvanano abhyAsa karatAM evuM jANavA maLyuM che ke moTA bhAganA dardIo potAnI yuvAnImAM ghaNA moTA pramANamAM anAcAranA ravADe caDI gayelA hatA. to, zuM AjanA bhogavilAsathI bharapUra jamAnAmAM mana, vacana ane kAyAthI saMpUrNa rIte brahmacarya pALavuM zakya che kharuM ? Ano javAba moTA bhAganA 'nA' mAM Apaze, paraMtu mArI dRSTie prAcIna maharSioe batAvelI brahmacaryanI nava vADo (maryAdAo)nuM jo yathArtha svarUpe custa rIte pAlana karavAmAM Ave to brahmacaryanuM saMpUrNa pAlana saraLa ane svAbhAvika banI jAya che. jaina zAstromAM darzAvyA pramANe te brahmacaryanI nava vADo nIce pramANe che. 1. strI (puruSa), pazu ane napuMsakathI rahita AvAsamAM rahevuM. 2. ekalI strIne te strIone ekalA puruSe dharmakathA paNa kahevI nahi ane puruSa strI saMbaMdhI ane strIe puruSa saMbaMdhI vAtono tyAga karavo. 3. strInI sAthe puruSa eka Asana upara besavuM nahi ane strIe vAparela Asana upara puruSe be ghaDI / 48 miniTa sudhI tathA puruSanA Asana para strIe eka prahara / traNa kalAka sudhI besavuM nahi. 4. strIe puruSanAM ane puruSa strInAM netra, mukha vagere aMgo sthira daSTithI ! jovAM nahi. 5. jyAM bhIMta vagere AMtare rahela strI-puruSanI kAma-krIDAnAM zabdo saMbhaLAya tevA 'kuSyantara'no tyAga karavo. 6. pUrve gRhasthAvAsamAM karela kAmakrIDAnA smaraNano tyAga karavo. 7. praNIta AhAra arthAtu atisnigdha, pauSTika, tAmasika, vikAraka AhArano tyAga karavo. 8. rukSa arthAt lukhkho, sukko AhAra paNa vadhu pramANamAM na karavo. 9. keza, roma, nakha samAravAM nahi. snAna, vilepanano tyAga karavo. zarIrane zaNagAravuM nahi. 49. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAminArAyaNa saMpradAyamAM paNa brahmacaryanuM ghaNuM mahattva che. te saMpradAyanA zrI niSkuLAnaMdajIe uparyukta brahmacaryanI nava vADa upara aMka kAvya / pada banAvyuM che ane temAM teno mahimA batAvyo che. upara batAvelI brahmacaryanI nava vADa saMpUrNapaNe vaijJAnika che. tenuM vaijJAnika vizleSaNa nIce pramANe ApI zakAya. brahmacaryanI prathama vADa anusAra sAdhue strI, napuMsaka ane pazu-pakSIthI rahita AvAsamAM rahevuM. dareka jIvamAM sUkSma pramANamAM vIja zakti che. dA.ta. samudramAM ilekTrika ila nAmanI mAchalI hoya che. tenA ilekTrika karanTano ApaNane anubhava paNa thAya che. jyAM vIja zakti hoya tyAM cuMbakIya zakti paNa hoya ja. Ama ApaNA saumAM jaivika vIjacuMbakIya zakti che. tethI saune potAnuM vIjacuMbakIya kSetra paNa hoya ja. cuMbakanA niyama pramANe pAsapAse AvelA be cuMbakanAM samAna dhruvo vacce apAkarSaNa ane asamAna dhruvo vacce AkarSaNa thAya che. strI ane puruSa pAsapAse AvatAM temanA dhruvo paraspara ulTA hovAnA kAraNe | AkarSaNa pedA thAya che, tethI brahmacaryanuM pAlana karanAre strI, napuMsaka ane pazu-pakSIthI rahita sthAnamAM rahevuM joIe. brahmacaryanI bIjI vADa pramANe ekalA puruSe ekalI strIone dharmakathA paNa kahevI nahi tathA puruSa strI saMbaMdhI ane strIe puruSa saMbaMdhI vAtono tyAga karavo. ekalo puruSa ekalI strI sAthe vAta kare tyAre bannene ekabIjAnI sAme jovuM ja paDe che ane upara jaNAvyuM tema strI-puruSamAM cuMbakIya dhruvo paraspara ulaTA hovAnA kAraNe paraspara sAme jovAthI baMnenA dhruvomAMthI nIkaLatI cuMbakIya rekhAo saLaMga thaI javAthI baMnenuM cuMbakIya kSetra eka thaI jAya che ane jaivika cuMbakIya AkarSaNa vadhI jAya che ane vIjapravAhanuM cakra puruM thaI jAya to baMne , vacce tIvra AkarSaNa pedA thAya che. pariNAme saMyamI puruSanuM patana thAya che. brahmacaryanI cothI vADa pramANe strIe puruSanAM ane puraSe strInAM netra, mukha vagere aMgone sthira dRSTithI jovAM nahi tenuM paNa Aja kAraNa che. brahmacaryanI trIjI vADa pramANe strI-puruSe eka Asana upara na besavuM temaja je sthAne strI beThI hoya te sthAne brahmacArI puruSe 48 miniTa sudhI tathA je sthAne puruSa beTho hoya te sthAne strIe 3 kalAka sudhI na besavuM. koIpaNa manuSya eka sthAne bese che tyAre tenA zarIranI AsapAsa te manuSyanA mAnasika vicAro pramANe sAruM ke kharAba eka vAtAvaraNa bane che. A sivAya je te sthAne besela strI ke puruSanA zarIramAMthI sUkSma pudgala-paramANuo utsarjita 50 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. A paramANuonI kAMI kharAba asara ApaNA citta upara na thAya te mATe ja A niyamano brahmacaryanI nava vADamAM samAvaMza karyo che. brahmacaryanI pAMcamI vADamAM kuDvantarano tyAga karavAno che ane chaThThI vADamAM pUrve gRhasthAvAsamAM karela kAmakrIDAnA smaraNano tyAga karavAno che. uparyukta baMne prakAranAM kAryathI manuSyanuM jaivika vIjacuMbakIya kSetra vikRta bane che. vastutaH ApaNAM zubha ke azubha vicAro ja ApaNA jaivikacuMbakIya kSetrane sAruM ke kharAba kare che. A jaivikavIjacuMbakIya kSetrane AbhAmaMDaLa paNa kahevAya che. tenI viziSTatA aM che ke tene manuSya dhAre te dizAmAM dhAre teTale dUra sudhI phelAvI zake che. eTale koIpaNa vijAtiya pAtra aMgenAM azubha vAsanAyukta vicAra paNa te baMne vacce paraspara mAnasika AkarSaNa caMdA kare che. baMne vacce mAnasika saMyoga thatAM vIjapravAhanuM cakra pUrNa thatAM ja ajANatAM ajJAta rIte adRzya anAcAranu sevana thaI brahmacarya vratanuM mAnasika khaMDana thaI jAya che. strI-puruSanAM paraspara viruddha dhruvonuM joDANa pAMca prakAre thaI zake che : 1. sAkSAt maithuna dvArA, 2. mAtra sparza dvArA, 3. rUpa arthAt cakSu dvArA, 4. zabda eTale ke vacana-vANI dvArA, ane 5. mana dvArA. mATe ja brahmacaryanuM saMpUrNa naiSThika pAlana karanAra vyaktine zAstrakAroe viruddha jAtino saheja paNa sparza karavAnI ke tenI sAme sthira dRSTithI jovAnI, tenI sAthe ghaNA samaya sudhI vArtAlApa karavAnI ke mana dvArA teno vicAra karavAnI paNa manAI pharamAvI che. tattvArtha sUtra nAmanA jainagraMthanA cothA adhyAyamAM Avela devonA vaiyika sukhanI vAta uparyukta hakIkatanI sAkSI pUre che. tattvArtha sUtrakAra zrI umAsvAtijI kahe che ke IzAna devaloka sudhInA devo sAkSAt maithuna dvArA, tenA karatAM ucca kakSAnA devo anukrame mAtra sparza dvArA, mAtra cakSu dvArA, mAtra vacana dvArA ane mAtra mana dvArA potAnI vAsanA saMtoSe che. brahmacaryanA pAlana mATe atisnigdha, pauSTika ke tAmasika AhArano tyAga ka2vo joIe. sAmAnya rIte sAdhue dUdha, dahIM, ghI, goLa, tela, pakvAnna, miThAI vAparavAnA hotA nathI kAraNa ke A chaye jAtanA padArtho zarIramAM vikAra pedA karavA samartha che paraMtu je sAdhu sAdhanA, abhyAsa, adhyApana vagere karatA hoya ke zArIrika rIte azakta hoya to te A charyamAMthI koIpaNa padArtha gurunI AjJA pramANe laI zake che. jo zarIrane jarUrI zakti karatAM vadhu zakti maLe to paNa vikAra pedA kare che. tethI brahmacaryanA pAlana mATe atisnigdha, pauSTika ke tAmasika AhArano tyAga karavo joIe. 51 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te ja rIte lukhkho suko AhAra paNa vadhu pramANamAM levAmAM Ave to paNa zarIramAM jaDatA ane vikAra pedA kare che mATe tevo rukSa AhAra paNa maryAdita pramANamAM levo. keza, roma, nakha samAravA ane snAna, vilepana karavAnuM paNa brahmacArI mATe niSiddha che kAraNa ke brahmacArInuM vyaktitva ja tejasvI, ojasvI hoya che mATe teone snAna, vilepananI jarUra nathI. jo teo snAna, vilepana kare to vadhu dedIpyamAna bane ane anya vyakti mATe AkarSaNanuM kendra bane. pariNAme kyAreka azubha vicAra dvArA vijAtiya vyaktinuM cuMbakIya kSetra malina baneM ane e vyaktinA saMparkamAM AvanAra sAdhunuM mana paNa lina banatAM vAra lAgatI nathI mATe sAdhue zarIrane zaNagAravuM nahi ke snAna, vilepana paNa karavAM nahi. A nava prakAranA niyamonuM jeo custapaNe pAlana kare che temanA mATe zArIrika ane mAnasika baMne prakAre brahmacaryanuM pAlana AjanA kALamAM paNa zakya che, ane tenA pAlanathI aneka prakAranI labdhi-siddhi prApta thAya che. vaLI naiSThika brahmacaryavALA mahApuruSonAM sAMnidhyamAM ane temanA smaraNathI paNa naiSThika brahmacarya pALavAnuM sAmarthya prApta thAya che. amArA saunA parama upakArI gurudeva zAsanasamrATa AcArya zrIvijayanemisUrijI mahArAja paNa AvA naiSThika brahmacaryanA tejapUMja hatA. temanA nAma smaraNathI paNa amArAmAM naiSThika brahmacarya pALavAnuM sAmarthya utpanna thAya che. 52 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 bhagavAna mahAvIrasvAmInuM tapa ane tenuM vaijJAnika rahasya zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmIe dIkSA lIdhA pachI bAra varSa, cha mahinA ane paMdara divasa sudhI vividha prakAranuM tapa karyuM. te A pramANe : saLaMga cha mahinAnA pANI vagaranA upavAsa eka vakhata, pAMca divasa ochA cha mahinAnA upavAsa eka vakhata, nava vakhata cAra-cAra mahinAnA upavAsa, be vakhata traNa traNa mahinAnA upavAsa, be vakhata aDhI aDhI mahinAnA upavAsa, cha vakhata babbe mahinAnA upavAsa, be vakhata 45-45 divasanA upavAsa, bAra vakhata eka eka mahinAnA upavAsa, boMtera vakhata paMdara paMdara divasanA upavAsa, 12 aThThama (traNa divasanA upavAsa), 229 chaThTha (be divasanA upavAsa), 10 divasanA upavAsanI sarvatobhadrapratimA, 4 divasanA upavAsanI mahAbhadrapratimA, 2 divasanA upavAsanI bhadrapratimA ane eka divasano upavAsa dIkSAnA divase. zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmInA jIvanamAMthI preraNA laIne AjanA yugamAM paNa ghaNA jaino AvA vividha prakAranA tapa kare che. A prakAranuM tapa karavA pAchaLano mULabhUta hetu mokSaprAptino hoya che. Ama chatAM jainadharmamAM darzAvela tapa ane tenA prakAra saMpUrNapaNe vaijJAnika che. rAtribhojanano tyAga paNa AjanA jamAnAmAM eka prakAranuM tapa che. zarIravijJAnanI dRSTie rAtrinA samaye mAMTe bhAge zArIrika pravRtti, parizrama ocho karavAno hovAthI pAcana kriyA paNa maMda paDI jAya che. tethI rAtribhojana karanArane moTe bhAge ajIrNa, gesa (vAyu) vagere rogo thAya che. e sivAya rAtrinA samaye sUryaprakAzanI gerahAjarImAM vAtAvaraNamAM ane khorAkamAM paNa jIvANuonI ghaNA moTA pramANamAM utpatti thAya che. sUryaprakAzamAM ja evI agamya zakti che ke tenI hAjarImAM vAtAvaraNanA pradUSaNa ane binaupayogI sUkSma jIvANuAMno te nAza kare che. temAMya sUryodaya pachInI 48 miniTa ane sUryAsta pahelAMnI 48 miniTa pahelAM bhojana karavAnuM jaina dharmagraMthomAM vidhAna che kAraNa ke sUryodaya ane sUryAsta samaye mAkhI, macchara vagere kSudra jaMtuono upadrava ghaNo hoya che . jainadharma pramANe biyAsaNAnA tapamAM AkhA divasamAM phakta be vakhata bhojana karavAnuM che temAM rAtribhojanano tathA rAtre pANIno paNa saMpUrNa tyAga karavAno che ane divase paNa UkALeluM pANI pIvAnuM che. eTale ArogyanI dRSTie pANImAM 53 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahela jIvajaMtu dvArA phelAtA koIpaNa roga thavAnI saMbhAvanA rahetI nathI. ekAsaNuM eTale divase phakta eka ja vakhata ekIbeThaka jamI levuM. te pahelAM ke te pachI divasanA bhAgamAM UkALelA pANI sivAya kAMI levAnuM nathI. A rIte divasamAM phakta eka vakhata niyamita jamavAthI zarIranAM yaMtrone rAtri daramyAna saMpUrNa ArAma maLe che tethI rAtre lohI tathA oNksijananI jarUra paNa ochI paDe pariNAme hRdaya tathA phephasAMne vadhukAma karavuM paDatuM nathI tethI zarIrane saMpUrNa ArAma maLe che ane savAranA kAryomAM khUba ja sphUrti anubhavAya che. ekAsaNA ane biyAsaNAmAM AhAra paNa abhakSya. apathya ke tAmasika AhAranA tyAgapUrvaka sAttvika ane samaoNla levAya che tethI abhakSya ke tAmasika AhArathI utpanna thatI vikRti pedA thatI nathI. AhAranA traNa prakAra che: 1. sAttvika, 2. rAjasika, 3. tAmasika, sAttvika jIvana jIvavA IcchanAre sAttvika AhAra ja karavo joIe. bane to rAjasika AhAra paNa na karavo paraMtu tAmasika AhAra to kyAreya na karavA kAraNa ke te krodhAdi kaSAyone utpanna karanAra athavA poSaka/uddIpaka che. jaina dharmagraMthomAM varNavela nIti-niyamo pramANe vartanAra tAmasika AhArano tyAga saraLatAthI karI zake che. pariNAme koI jAtanA roga thatA nathI. AyaMbila eka viziSTa prakAranuM tapa che. A tapamAM divase mAtra eka ja vakhata lukhkhA sukkA AhAranuM bhojana karavAnuM che, temAM mukhyatve dUdha, dahIM, ghI, goLa(sAkara), tela, pakvAza, miThAIno tyAga karavAno hAMya che. temAM haLadara, maracuM ke bIjAM masAlA paNa vAparI zakAtA nathI. A tapathI AdhyAtmika dRSTie jIbha upara vijaya meLavI bAkInI cAreya indriya upara vijaya meLavI zakAya che. pAMceya indriya kAbumAM AvatAM cAra kaSAya ane mana upara paNa vijaya maLe che. pariNAme, karmabaMdha alpa ane karmanirjarA vadhu thatAM mokSaprApti thaI zake che. A sivAya A tapathI zarIramAM kapha ane pittanuM zamana thAya che kAraNa ke kapha utpanna karanAra padArtho dUdha, dahIM, ghI, goLa ane miThAIno A tapamAM sarvathA tyAga hoya che. ane lIlAM zAkabhAjI je sAmAnya rIte pittavardhaka hoya che teno paNa tyAga thAya che. AyurvedanI dRSTie sarva rogonuM mULa vAtta, pitta ane kaphanI viSamatA ja che ane sAmAnya rIte loko pitta ane kapha pedA kare tevAM ja padArtho vadhu khAya che ane tethI Arogya bagaDe che. jaina dharmaguruoe paNa mahinAmAM cAra, pAMca ke bAra mahinAmAM caitra mahine tathA Aso mahine nava nava AyaMbila karavAnuM kahyuM che. caitra mAsa tathA Aso mAsa RtunA saMdhikALa che tethI A samaya daramyAna khAsa Arogya bagaDavAnI saMbhAvanA hovAthI jo AhAramAM 54 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pathyApathyano viveka jALavavAmAM na Ave to kyAreka bahu lAMbA samayanI bimArIno bhoga banavuM paDe che. AyurvedamAM kahyuM che ke vaidyAnAM jhAravI mAtA, futA tu kurakumAra: vaidyarAja mATe zarada Rtu mAtA samAna che ane vasaMta Rtu pitA samAna che kAraNa ke A be RtumAM ja loko mAMdAM paDe che ane DaoNkTaro tathA vaidyone sArI evI kamANI thAya che. upavAsa e jainadharmanuM AgavuM viziSTa tapa che. upavAsa be prakAranA che. 1. tivihAra 2. cauvihAra. jaina paraMparA pramANe upavAsanI zarUAta AgalA divasanI sAMja thI thAya che ane samApti bIjA divasanI savAre thAya che tethI pUrA 36 kalAkano upavAsa hoya che. tivihAra upavAsamAM divase savAranA lagabhaga 10 vAgyAthI sAMjanA sUryAsta sudhI phakta UkALeluM pANI ja pIvAmAM Ave che. jyAre cauvihAra upavAsamAM AhAranAM to saMpUrNa tyAga hoya che ja paNa sAthe sAthe | pANInuM eka TIpuM paNa levAmAM AvatuM nathI. jIvana mATe AhAra, pANI ane havA Avazyaka che. temAM zakti mATe AhAra, e AhArane pacAvavA mATe pANI ane pacelA AhAramAMthI zakti meLavavA mATe oNksijana svarUpe havA Avazyaka che. upavAsa jema AtmazuddhinuM sAdhana che tema dehazuddhinuM paNa sAdhana che. upavAsa karavAthI zarIranA AMtarika ghana | kacarAno nikAla thAya che, zarIramAM vadhela vAta, pitta, kaphanuM upazamana athavA utsarjana thAya che ane zarIra zuddha thAya che. upavAsamAM keTalAkane bIjA ke trIjA divase pittanI ulaTIo thAya che ane te dvArA vadhArAnuM pitta bahAra nIkaLI jAya che. kapha hoya to te paNa dUra thaI jAya che. mATe paMdara divasamAM ke mahinAmAM eka upavAsa avazya karavo joIe. TUMkamAM, jainadharmamAM jaNAvela rAtribhojanatyAga, biyAsaNuM, ekAsaNuM, AyaMbila, upavAsa vagera tapa ArogyavijJAna ane zarIravijJAnanI dRSTie saMpUrNapaNe vaijJAnika che ane tenAthI AdhyAtmika lAbhanI sAthe sAthe zArIrika taMdurastImAM paNa ghaNA ghaNA phAyadA thAya che. 55 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 12 parva-tithimAM lIlotarIno tyAga zA mATe ? jainadharma prAcIna kALathI tenI AhAra-vihAranI tathA AcAra-vicAranI paddhati mATe sArAye vizvamAM prasiddha che. tenA eka eka siddhAMta ane AhAra-vihAra AcAra-vicAranA pratyeka niyama saMpUrNapaNe vaijJAnika che kAraNa ke A niyamo koI | sAmAnya manuSya dvArA pracalita karAyA nathI paNa jainadharmanA 24mA tIrthaMkara zrI mahAvIrasvAmI bhagavAne tene saMpUrNajJAna/kevaLajJAna prApta thayA pachI potAnA ziSya parivAra, sAdhu-sAdhvI ane anuyAyI svarUpa zrAvaka-zrAvikA ane ethIya AgaLa vadhIne samagra mAnavajAta ane saMpUrNa sajIvasRSTinA parama kalyANa mATe nirUpyA che. jaina paraMparAmAM pracalita ghaNA niyamomAMthI eka niyama evo che ke jainadharmanuM pAlana karanAra sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAe dareka mahinAnI bAra parva-tithi (be bIja, be pAMcama, be AThama, be agiyArasa, be caudasa, pUnama ane amAvAyA) athavA pAMca parva-tithi ( suda pAMcama, be AThama, be caudasa), caitra mAsa ane Aso mAsanI suda sAtamathI pUnama sudhInA ane kArtika mAsa, phAgaNa mAsa ane ASADha mAsanI suda sAtamathI pUnama sudhInA nava divasa tathA paryuSaNa parvanA ATha divasa daramyAna lIlotarI arthAt lIlAM zAkabhAjIno tyAga karavo joIe. - lIlI vanaspati sajIva hovAnA kAraNe parva-tithinA divase potAnA mATe thaIne vanaspatinA jIvonI tathA tenA Azraye rahela anya hAlatA cAlatA jIvonI hiMsA na thAya te mATe parva-tithinA divasomAM lIlAM zAkabhAjIno tyAga karavAno che. badhI ja parva-tithiomAM pratyeka zrAvaka-zrAvikAe lIlotarIno tyAga karavA ja joIe evo koI ekAMte Agraha nathI. tethI parva-tithinI gaNatarI paNa sApekSa che eTale koI zrAvaka-zrAvikA mahinAmAM pAMca parva-tithinI ArAdhanA kare to koIka bAra parva-tithinI ArAdhanA kare che. TUMkamAM, parva-tithinA divasomAM ochAmAM ochuM pApa ane vadhumAM vadhu dharma ArAdhanA karavI joIe e tenuM tAtparya che. bIjuM, lIlAM zAkabhAjI dareka prakAranAM, badhAM ja sajIva hoya che. jyAre loTa, cokhA, dALo vagere sajIva hotAM nathI ane ghauM, java, maga, maTha, coLA, aDada, | caNA, tuvera vagere dhAnya sajIva hoya paNa kharA ane na paNa hoya. kAraNa ke eno pAka thayA pachI amuka samaya pachI A dhAnya svayameva nirjIva thaI jAya che. A| 56 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vize pravacanasAroddhAra nAmanA jaina graMthamAM dhAnyAnAbIja tvam dvAramAM kahyuM che ke, ghauM, java, DAMgara, jAra, bAjarI vagare dhAnya koThImAM nAMkhI, barAbara DhAMkI, chANa vagerathI lIMpIne baMdha karI devAmAM Ave to te vadhumAM vadhu traNa varSa sudhI bIja tarIka sajIva rahe che tyAra pachI nirjIva bane che. te ja rIte tala, maga, masUra, vaTANA, aDada, coLA, kaLathI, tuvera, caNA, vAla vagere pAMca varSa pachI nirjIva bane che. jyAre alasI, klAsiyA, kaMga, kodarA, zaNa, sarasava, kodarI, rAlaka vagere dhAnya vadhumAM vadhu sAta varSa sudhI sajIva rahI zake che. tyAra bAda te avazya nirjIva bane che. upara batAvyo te samaya vadhumAM vadhu che jyAre ochAmAM ocho samaya aMtarmuhUrta arthAt be ghaDI (48 miniTa) che. arthAt te dhAnyanA dANAmAM jIva utpanna thayA pachI phakta 48 miniTa pachI paNa te nirjIva banI zake che. A rIte anAjadhAnya nirjIva paNa hoI zake che. tethI lIlotarInA upayoga karavAthI je TaluM pApa baMdhAya che teTaluM pApa lIlotarIno tyAga karavAthI baMdhAtuM nathI. parva-tithimAM lIlotarIno tyAga karavAnuM eka anya tArkika ane zAstrIya kAraNa e che ke lIlotarIno tyAga karavAthI manuSyane lIlotarImAM Asakti thatI nathI. sAmAnya rIte sukAM kaThoLa vagere karatAM lIlAM zAkabhAjI phaLo vageremAM svAda/mIThAza khUba ja hoya che mATe manuSyane sukAM kaThoLa karatAM lIlAM zAkabhAjI ane phaLono AhAra karavo khUba ja game che. jo dararoja teno AhAra karavAmAM Ave to temAM teNe Asakti utpanna thaI jAya che. pariNAme bhavAMtaramAM temAM utpanna thavuM paDe che kAraNa ke karmavAdano niyama che ke jyAM Asakti tyAM utpatti. vastutaH je zAkAhArI che tene lIlAM zAkabhAjI levAnI khAsa jarUriyAta nathI paraMtu je mAMsAhArI che teone lIlAM zAkabhAjI levAnI khAsa jarUra che kAraNake tenA khorAkamAM manuSyanA zarIrane joInAM kSAra, viTAmIna, kArbohAiDreTsa hotAM nathI. vaLI mAMsa vageremAM reSA hotA nathI te kAraNe tene baMdhakoza thaI jAya che. te mATe tene lIlAM zAkabhAjI levAM paDe che. vaidyone anubhave A vAta satya jaNAI che. jyAre zAkAhArI manuSya niyamita zAkabhAjI letAM hovAthI teone AvI takalIpha thatI nathI. bIjuM, lIlAM zAkabhAjImAM himoglobina bharapUra hoya che. A tattva phephasAmAM havAmAMthI oNksijana meLavI lohI zuddha kare che. jyAre prANija dravyomAM te bilakula hotuM nathI tethI tenuM zarIra phikku thaI jAya che. zAkAhArI manuSyonA 57. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zarIramAM te sArA evA pramANamAM hovAthI lIlAM zAkabhAjI levAnI koI jarUra nathI. vaLI kaThoLa vageremAM te hoya che ja. AyurvedanI dRSTie vicArIe to lIlAM zAkabhAjI pittavardhaka che jyAre kaThoLa vAyukAraka che tethI lIlAM zAkabhAjI vadhu pramANamAM levAya to pittano prakopa thAya te na thAya ane zarIramAM vAta, pitta ane kaphanuM pramANa barAbara jaLavAI rahe te mATe dara traNa divasa eka vakhata lIlAM zAkabhAjIno tyAga karavo joie ane kaThAMLanuM sevana karavuM joIe. ane parva-tithio prAyaH 62 traNa divase eka Ave che. AkhAya pakhavADiyAnA aMte caudasa-pUnama ke cAMdasa-amAvAsyA e babbe tithi saMyukta Ave che. tenuM kAraNa phakta eTaluM ja ke e paMdara divasamAM kadAca pitta thoDuM paNa vadhI gayuM hoya tAM tenuM zamana te be divasamAM lIlAM zAkabhAjIno tyAga karavAthI thai jAya che. kArtika mAsa, phAgaNa mAsa, caitra mAsa, ASADha mAsa ane Aso mAsanI suda sAtamathI pUnama sudhInA divasone aThThAI kahe che. vastutaH A samaya Rtuono saMdhikALa che. A samayamAM zarIramAM vAta, kapha ane pittanI asamAnatA sarjAya che ane Arogya bagaDe che. te vadhu na bagaDe te mATe AyaMbilanA tapa dvArA kapha ane pitta kare tevA padArthono tyAga karavo joIe. AyurvedamAM kahyuM che ke vaidyAmAM zAravI mAtA, pitA tu sumAra vaigharAja mATe zarada Rtu mAtA samAna che ane vasaMta Rtu pitA samAna che kAraNa ke A be RtuomAM ja loko mAMdAM paDe che ane DaoNkTaro tathA vaidyone sArI evI kamANI thAya che. Ama dhArmika, vaijJAnika, svAsthya temaja AyurvedanI dRSTie zAkAhArI evA ApaNe saue parva-tithinA divase lIlAM zAkabhAjIno tyAga karavo joIe. 58 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 pANI : sacitta ane acitta : samasyA ane samAdhAna pANI sajIva che. pANIno pratyeka aNu sajIva che. sAthe sAthe te bIjA jIvonI utpattinuM sthAna hovAthI temAM keTalIya jAtanA jIvANu-kITANu utpanna thAya che, je ApaNA zarIramAM vividha prakAranA rogAM utpanna karI zake che. mATe svAsthyanI dRSTie pANI UkALIne ja pIvuM jAIe. atyAre kyAMka kyAMka pANIne acitta/prAsuka banAvavA mATe temAM thoDI rAkha, cunoM ke sAkara nAkhavAmAM Ave che. jo ke zAstrIya dRSTie rAkha, cunoM ke sAkara nAkhavAthI pANI acitta/prAsuka thaI jAya che, Ama chatAM rAkha ke cuno keTalA pramANamAM nAkhavA joIe ane te nAkhyA pachI keTalA samaya pachI pANI acitta/prAsuka thaI jAya che tenI koI mAhitI zAstra athavA anya koI srota dvArA prApta thatI nathI. vastutaH A rIte acitta/prAsuka thayela pANI phakta sAdhu-sAdhvIe ja levuM yogya che. kAraNa ke temanA mATe koI zrAvaka-gRhastha paNa pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati Adi sacitta dravyonI virAdhanA/hiMsA kare to teno doSa te te sAdhu-sAdhvIne lAge che. jo sAdhu-sAdhvI mATe ja A rIte rAkha, curno, ke sAkara nAkhI pANI acitta karavAmAM Ave to e pANI acitta/prAsuka hovAM chatAM sAdhu-sAdhvI mATe aNNaSaNIya/akalpya che. prAcIna kALamAM gAMcarI levA nIkaLela sAdhu-sAdhvIne svAbhAvika ja dALa athavA cokhA dhoyela pANI athavA roTalI banAvatI vakhate chelle loTavALuM pANI, jemAM loTa ke anya koI paNa khAdya padArthano svAda jaNAto na hoya ane e pANI tarasa chIpAvavA samartha hoya to te pANI teo potAnA pAtramAM letA hatA. paraMtu zrAvako mATe to tapazcaryAmAM sAmAnya rIte traNa vakhata UbharA AveluM acitta/prAsuka pANI levAno ja niyama che. upara jaNAvI te prAcIna zvetAMbara paraMparA hatI ane te paNa zAstrAdhArita. atyAre A prathA jaina sAdhu-sAdhvInA keTalAka saMpradAya- samudAya-gaccha ke vibhAgamAM Aje paNa cAlu che. eTale ja teono anuyAyI bhakta zrAvaka varga, temanA mATe A rIte rAkha, cuno ke sAkara nAkhI pANI acitta/prAsuka kare che, je sarvathA anucita che. A rIte A prakAranuM pANI levAthI acitta/prAsuka pANI grahaNa karavAno mukhya Azaya ja mAryo jAya che. tethI ja zvetAMbara mUrtipUjaka sAdhu-sAdhvI samudAyamAM have traNa UbharA Avela UkALeluM acitta pANI ja levAmAM Ave che. tene pAkuM pANI kahevAmAM Ave che. jyAre sabhya saMskRta bhASAmAM 'acitta' pANI ane zAstrIya paribhASAmAM 'prAsuka' pANI kahevAmAM Ave che. 59 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAka loko evI zaMkA kare che ke kuMDAmAM ekatrita karela varasAdanuM mIThuM pANI, phavAonuM khAruM pANI, nagarapAlikA/grAmapaMcAyata Adi dvArA ApavAmAM AvatuM klorinayukta pANI, zuddha karela gaMgAjaLa, khanija jaLa, gaMdhayukta kuMDonuM garama pANI vagere dareka prakAranA pANIne acitta karavA mATe zuM eka ja cIja rAkha athavA cuno che? teo mAne che ke bhinna bhinna prakAranA pANI mATe bhinna bhinna prakAranI cIja hovI joIe paraMtu A teno bhrama che. zAstramAM sacitta pRthvI, pANI vagerene acitta banAvavAnI be prakAranI prakriyA batAvI che. jyAre eka prakAranI sacitta mATI bIjA prakAranI citta mATInA saMparkamAM Ave tyAre baMne prakAranI mATI acitta thaI jAya che. baMne prakAranI mATI eka bIjA mATe svakAyazastra bane che ane jyAre mATImAM pANI nAkhavAmAM Ave che tyAre te mATI ane pANI baMne paraspara parakAyazastra banI eka bIjAne acitta banAve che. ahIM rAkha vanaspatikAya athavA pRthvIkAyano vikAra che, jyAre cuno pRthvIkAya che mATe koIpaNa prakAranA pANIne rAkha athavA cunAthI acitta banAvI zakAya che. jainadharmanA susthApita niyamomAMthI eka niyama evo che ke zakya hoya to pratyeka vyaktie UkALeluM ja pANI pIvuM joIe ane temAMya je gRhastha tapazcaryA karatA hoya temanA mATe tathA jaina sAdhu-sAdhvI mATe A niyamamAM koI vikalpa/apavAda nathI. jaina jIvavijJAna pramANe pANI svayaM sajIva che. atyAre koI paNa jainadarzananA niSNAta/paMDita/tattvajJa athavA sAmAnya vijJAnavighne pUchavAmAM Ave ke jainadharmamAM pANI UkALIne ja zA mATe pIvAnuM vidhAna karavAmAM AvyuM che? to sau ekI avAje kahI de ke kAcuM "pANI svayaM sajIva che ane temAM bhinna bhinna prakAranA asaMkhya jIvANuo rahelA che. jenAthI zarIramAM ghaNI jAtanA rogAM thavAno saMbhava che. sacitta pANImAM e badhA jIvonI utpatti niraMtara cAlu ja rahe che, je pANI UkALyA pachI baMdha thaI jAya che, mATe pANI UkALIne pIvuM joIe." ahIM evA prazna pUchavAmAM Ave che ke jainadarzana anusAra koIpaNa prANI athavA vyaktine vaMzavRddhi karavA mATe ke vaMzavRddhi baMdha karavA mATe preraNA karavI Ucita nathI kAraNa ke temAM paNa saMpUrNapaNe aneka doSonI saMbhAvanA che. ApaNe to kaivala draSTA banIne nirapekSapaNe audAsInyabhAve badhuM jovuM joIe. to pachI koI paNa jIvanI vaMzavRddhi rokavAno ApaNane zuM adhikAra che? A praznano javAba ApavA ApaNA sau mATe muzkela che. arthAt pANI UkALavuM te paNa ApaNA mATe to hiMsaka pravRtti ja che. pachI bhale ne te ApaNA mATe UkALIe ke bIjA mATe UkALIe. 60 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TUMkamAM, "pANI UkALIne zA mATe pIvuM joIe?" e prazana yathAvatuM ja rahe che. A praznano uttara vaijJAnika saMzodhanonA AdhAre A pramANe ApI zakAya. vijJAnanA siddhAMta pramANe pratyaka pravAhamAM dhanavidyutabhAravALA aNuo tathA RNavidyutabhAravALA aNuo hoya che. kuvA, taLAva, nadI, varasAda vagerenA pANImAM kSAra hoya che ane sAthe sAthe temAM RNavidhutabhAravALA aNuo paNa vadhu pramANamAM hoya che. A RNavidyutabhAravALA aNuvALuM pANI pIvAthI zarIramAM khUba ja tAjhagIno anubhava thAya che. AvuM pANI kyAreka vikAra paNa pedA kare che, paraMtu jyAre pANIne garama karavAmAM Ave che tyAre te pANI acitta to thaI ja jAya che paNa sAthe sAthe temAM rahela RNavidyutabhAravALA aNu taTastha thaI jAya che. pariNAme garama karavAmAM Avela pANI zArIrika ane mAnasika vikRtio pedA karI zakatuM nathI mATe ja sAdhu-sAdhvI tathA tapazcaryA karanAra gRhastha garama karela acitta pANI pIvuM joIe. A vAtanI vaijJAnika sAbitInA svarUpamAM jaNAvavAnuM ke amerikA jevA vikasita dezamAM hamaNAM thoDAMka varasothI vAtAnukulita erakanDizanDa kacerI vageremAM vAtAvaraNane dhanavidyutubhAravALA aNuothI rahita athavA RNavidyutubhAravALA aNuovALuM karavA mATenA viziSTa sAdhano bajAramAM upalabdha che, je ghaNI saMkhyAmAM vecAya che. enuM mukhya kAraNa e che ke vAtAnukulita sthAnomAM jyAM havA ThaMDI karavAmAM Ave che, tyAM saheja paNa garamI lAgatI nathI to paNa tyAM beThela karmacArIvargane kAma karavAnuM mana thatuM nathI ane zArIrika-mAnasika jaDatA-sustI AvI jAya che. A rIte joIe tevuM ane joIe teTaluM kAma thatuM nathI. A aMge saMzodhana karatAM jANavA maLyuM ke vAtAnukulita vAtAvaraNamAM dhanavidyutubhAravALA aNuonI saMkhyA ghaNI vadhu hoya che, jo te ochI karavAmAM Ave ane sAthe sAthe RNavidyutubhAravALA aNuonI saMkhyA vadhAravAmAM Ave to vAtAvaraNa tAjhagIvALuM ane skUrtidAyaka banI jAya. A saMzodhananA AdhAre ja teoe vAtAvaraNane RNavidyutubhAravALuM banAvavA mATe AyonAIjhezana upakaraNa banAvyuM. A mazIna dara sekaMDe abajonI saMkhyAmAM RNavidyutubhAravALA aNuo pedA karIne bahAra pheMke che. varasAdanA divasomAM ApaNane anubhava che ke evA divasomAM phakta khAI pIne sUI javAnI ja vRtti rahe che, koI kAmamAM mana lAgatuM nathI kAraNa ke e samaye vAtAvaraNamAM dhanavidyutubhAravALA aNuonuM pramANa khUba ja hoya che. mATe garama/UkALeluM pANI pIvuM te mAtra jIvadayA ane Arogya vijJAnanI daSTie ja nahi paNa mananI prasannatA ane taMdurastI mATe paNa jarUrI che. upara je kAMI kahyuM te saMpUrNa rIte vaijJAnika che. 61 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalAka loko evI dalIla kare che ke dharatI upara prApta badhA ja prakAranA pANImAM mATI, rAkha vagere padArtho bhaLelAM hoya che arthAt te pANI acitta ja hAya che to te pANIne pharIthI acitta karavAnI zI jarUra? zuddha pANI to phakta prayogazALAmAM ja upalabdha che. temanI A vAta avazya vicAraNIya che, paraMtu tenuM paNa samAdhAna che. A rIte prApta pANI acitta paNa hoI zake ane sacitta paNa. ApaNI pAse evuM jJAna nathI, tethI ApaNane so TakA khAtrI nathI ke A pANI sacitta che ke acitta. ane eTale ja te pANI bhale kudaratI rIte acitta thayeluM hoya tAM paNa tene punaH acitta karavuM jarUrI che. keTalAka loko varasAdanA pANInI, rasoDAmAM varALamAMthI pANImAM rUpAMtara pAmela pANI sAthe sarakhAmaNI karatAM kahe che ke varasAdanuM pANI jo sajIva che ta rasoDAmAM rasoInA vAsaNa upara DhAMkela, DhAMkaNA upara lAgelI varALamAMthI utpanna thayela pANInAM TIpAMne paNa sajIva mAnavA joIe paraMtu temanI A vAta bhrama utpanna karanArI che. uparanI baMne prakriyA samAna jaNAya che paraMtu baMnemAM ghaNo taphAvata che. vikramanI bAramI zatAbdimAM thayela zrI zAMtisUrijIe racela 'jIvavicAra' prakaraNa tathA jIvAbhigama' vagere AgomAM varasAdanA pANIne citta apkAya tarIke batAvyuM che. kyAreka varasAdanA pANImAM mAchalIo paNa hoya che mATe varasAdanA pANIne acitta na mAnavuM joIe. sAmAnya rIte zrAvako divasamAM eka vAra savAre pANI gALe che je citta hoya che. pUrNa garama karela acitta pANInI maryAdA aMge zvetAMbara paraMparAmAM pravacanasAroddhAra nAmanA graMthamAM batAvyuM che ke traNa vakhata UbharA Avela acitta pANI UnALAmAM pAMca prahara (15 kalAka), comAsAmAM traNa prahara (9 kalAka) ane ziyALAmAM cAra prahara (12 kalAka) acitta rahe che, tyAra bAda te sacitta thaI jAya che. mATe ja rasoDAmAM varALamAMthI rUpAMtara pAmela pANI acitta ja hoya che kAraNa ke temAM upara batAvela samayamaryAdA karatAM vadhu samaya pasAra thayo hoto nathI. jyAre varasAdanuM pANI, pANImAM parivartana pAmyA pachI upara batAvela samaya karatAM vadhu samaya pasAra thaI gayo hoya che, mATe ja zAstrakAroe varasAdanA pANIne citta batAvyuM che. A ja rIte prayogazALAmAM taiyAra karavAmAM Avela zuddha pANI (Distiled Water) paNa citta ja che. TUMkamAM, pratyeka sAdhu-sAdhvI tathA zrAvakoe taduparAMta Arogyaprada jIvana jIvavA IcchanAra saue traNa UbharA Avela UkALeluM pANI pIvuM jarUrI che. 62 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 kaMdamULa ane bahubIja Aja kAla jaina samAjamAM ghaNA loko kaMdamULa zA mATe na khavAya, te aMge vAraMvAra prazna pUche che ane sau koI potAnI buddhi ane kSayopazama pramANe uttara Ape che. Ama chatAM lokone joIe tevo saMtoSa thato nathI. lagabhaga cAreka varSa pahelAM rIvA (madhya pradeza) kaoNlejanA rasAyaNazAstranA prophesara / vijJAnI Do. naMdalAla jaina mArI pAse AvyA hatA. teoe paNa mane kaMdamULa aMge prazna pUchayo hato. temanI sAthe thayelI vAtacIta nIce pramANe hatI. | DaoN. naMdalAla jainaH kayA jaina graMthamAM, keTalA varSa pahelAM lakhavAmAM AvyuM che ke baTAkA khAI zakAya nahi ? teno niSedha karavAnuM kAraNa zuM ? muni naMdIghoSavijayaH koI paNa jaina graMthamAM ke AgamamAM baTAkA ke kaMdamULa nA khavAya te aMgeno koI ja ullekha prApta thato nathI. jaina graMthomAM | AgamomAM phakta vanaspatikAyanA prakAro ja batAvyA che. 1. pratyeka vanaspatikAya ane 2. sAdhAraNa vanaspatikAya. sAdhAraNa vanaspatikAyane anaMtakAya paNa kahevAmAM Ave che. jaina zAstromAM sAdhAraNa vanaspatikAya anaMtakAyanAM lakSaNo banAvelAM che ane tenAM thoDAMka te jamAnAmAM pracalita namunAnAM nAma batAvelAM che. eTale zAstromAM badhAM ja prakAranAM anaMtakAyanAM nAma Ave ja evo Agraha rAkhavo ke zAstramAM batAvelAM ja anaMtakAyano niSedha karavo ane e sivAyanAM anaMtakAya khavAya evo artha karavo yogya nathI. | DaoN. naMdalAla jena: kaMdamULamAM anaMta jIvo hoya to sukSmadarzaka yaMtrathI avazya dakhAvA joIe. dA. ta. dahIMmAM bekTariyA vagere. | muni naMdIghoSavijayaH bekTariyA vagere baMIndriya jIvo hovAthI dahIMthI to bhinna che mATe te sUkSmadarzaka yaMtra dvArA alaga joI zakAya che. jyAre sAdhAraNa vanaspatikAya svayaM sajIva che tethI temAM sUkSmadarzaka yaMtrathI jIva-AtmAne alaga jAvAno prazna ja asthAne che. zuM AtmA zarIrathI bhinna joI zakAya kharo ? anaMtakAya eTale temAM anaMtA jIvo-AtmAo hoya che. tethI teno zAstromAM spaSTa niSedha karela nahi hovA chatAM te laI zakAya nahi kAraNa ke tenuM bhojana karavAthI anaMta anaMta jIvonI hiMsA karavAnuM pApa lAge che. sAmAnya rIte moTA bhAganI vanaspatinA mULanA vikAro (Modification of Root) jene loko kaMdamULa kahe che, te anaMtakAya hovAthI loko kaMdamULa nahi khAvAno niyama le che. paraMtu jamInamAM thatI badhI ja vanaspati anaMtakAya hotI 63 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. dA. ta. magaphaLI, magaphaLInI uparanI chAla tAMtaNAvALI hoya che. tenuM pratyeka aMga navo choDa pedA karI zakatuM nathI. temAM anaMtakAyanAM kaI ja lakSaNo che nahi. te ja rIte badhI ja vanaspatinAM jamIna bahAranA bhAgo thaDa, phaLa, phUla, pAMdaDAM, pratyeka vanaspatikAya hotAM nathI. kyAreka te paNa anaMtakAya hoya che, eTale te jamIna bahAra thatAM hovA chatAM abhakSya ja che. DaoN. naMdalAla jaina AcArAMga sUtranAM bIjA zrutaskaMdhamAM lasaNa Adino pATha Ave che, tenuM zuM samAdhAna ? muni naMdIghoSavijaya e pATha meM paNa vAMcyo che. temAM ane zrI dazavaikAlika sUtramAM sAdhuna gocarImAM zuM khape ? kevuM kahyuM ? e aMgeno spaSTa nirdeza karela che. tamAM spaSTa jaNAvyuM che ke sAdhune prAsuka AhAra-pANI ja kahyuM. ahIM prAsuka"} zabda khUba ja mahattvapUrNa che. prAsuka eTale zuM ? DaoN. naMdalAla jenaH prAsuka eTale nirjIva ane koIpaNa vanaspati - anAja raMdhAI jAya eTale agni dvArA te nirjIva banI jAya che to anaMtakAya - baTAkA, DuMgaLI, lasaNa Adi raMdhAI jAya pachI kema na khavAya ? muni naMdIghoSavijaya: prAsuka eTale nirjIva to kharuM ja paNa mAtra e AhArapANI nirjIva hoya e pUratuM nathI. e nirdoSa paNa hoya e jarUrI che. DaoN. naMdalAla jenaH nirdoSa eTale zuM ? muni naMdIghoSavijaya: prAsuka eTale ApaNA khorAka mATe khAsa nirjIva karela na hovuM joIe. baTAkA, DuMgaLI, lasaNa vagere anaMtakAya raMdhAyA pachI ke baTAkAnI kAtarI sukAyA pachI nirjIva hovAM chatAM nirdoSa nathI. DaoN. naMdalAla jainaH kaI rIte ? muni naMdIghoSavijayaH Adu sukAI jAya pachI tene sUMTha kahe che. Adu lIluM hoya tyAre anaMtakAya hoya che, paNa e sukAI jAya pachI anaMtakAya rahetuM nathI. te ja rIte baTAkAnI kAtarI vephara paNa sukAI jAya pachI anaMtakAya gaNAtI nathI. paraMtu baMnenI sukAvAnI prakriyA taddana bhinna bhinna che. Adune taDake sUryaprakAzamAM rAkhavAmAM Ave to te svayameva sukAI jaze. jyAre AkhA baTAkAne sUryaprakAzamAM mUkavAmAM Avaze to te sukAze nahi. paNa kohavAI jaze, saDI jaze. TUMkamAM baTAkAne sukavavo hoya to tenA charIthI TUkaDA karavA anivArya che ane koIpaNa vanaspatine nirjIva karavAnI mukhya be paddhati che. 1. agnithI rAMdhavAnI ane 2. charIthI samAravAnI. eTale baTAkAnA anaMta anaMta jIvonI ApaNA khorAka mATe ja hiMsA karavI , charIthI samAravA ke agnithI rAMdhavA jarUrI hovAthI, te nirjIva hovA chatAM nirdoSa nathI mATe ja teno khorAkamAM upayoga karI zakAya nahi. 64 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - DaoN. naMdalAla jainaH baTAkA vageremAM anaMta jIvo to dekhAtA ja nathI to te anaMtakAya kaI rIte ? muni naMdIghoSavijayaH tame anaMtakAyanI vyAkhyA zI karo cho ? DaoN. naMdalAla jainaH anaMtakAya eTale eka ja zarIramAM anaMta jIvo hoya te. muni naMdIghoSavijayaH barAbara che. eka ja zarIramAM anaMta jIvo / AtmAo hoya te anaMtakAya. tame je vyAkhyA karo cho tene ja barAbara samajo. zAstramAM kahyuM che ke sAdhAraNa vanaspatikAyamAM anaMta AtmAnuM eka ja zarIra hoya che ane te anaMta jIvonAM janma maraNa paNa eka sAthe ja thAya che eTaluM ja nahi paNa AhAra-pANI ane zvAsocchavAsa paNa eka sAthe ja le che. eTale tame je DuMgaLIno eka koSa (Cell) ke baTAkAno eka sUkSma kaNa je sUkSmadarzaka yaMtra (Microscope)mAM juo cho, te to anaMtA jIvonuM ekamAtra zarIra ja che. e koSa (Cell)mAM anaMtA AtmAo che paNa ApaNe kyAreya AtmAne zarIrathI bhinna joI zakatA nathI. ApaNe je joIe che te phakta eka zarIra ja che. te eka koSa svarUpa zarIramAM anaMtA AtmAo rahelA hoya che. DaoN. naMdalAla jainaH A eka kalpanA nathI ? muni naMdIghoSavijayaH nA, ApaNe koIpaNa sAdhana vaDe e anaMtA AtmAone joI zakatA nathI teTalA mAtrathI te kalpanA na kahevAya. kevaLajJAnI tIrthakara paramAtmAoe je kAMI kevaLajJAnathI joyuM che, tenuM ja nirUpaNa teoe karyuM che mATe te kalpanA nathI paNa vAstavika che. tame to rasAyaNazAstrI vijJAnI cho. tame ilekTrona, proTona, nyUTrona, klArka vagere saba-eNTamika pArTikalsa joyAM che ? A sUkSma kaNo keTalA vijJAnIoe joyAM che ? DaoN. naMdalAla jainaH nA, meM A sUkSma kaNo jayAM nathI ane A sUkSma kaNo | AMgaLInA veDhe gaNAya teTalA ja vijJAnIoe joyAM che. muni naMdIghoSavijaya: barAbara, tame ke meM, ApaNe koIe e sUkSma kaNo joyAM | nathI. Ama chatAM ApaNe tenA astitvane svIkArIe chIe. sAmAnya manuSya evA vijJAnIoe joyelA sUkSma kaNone ApaNe svIkArIe ane kevaLajJAnI tIrthakara paramAtmAe joyela eka ja zarIramAM rahela anaMta AtmAone ApaNe kalpanA kahIe te barAbara nathI. - DaoN. naMdalAla jainaH bIjI vAta, baTAkAmAM jo anaMta jIvo hoya to te ja baTAkAnA rasamAM, kaNo/mAvAmAM anya prakAranA jIvANuono uchera karavAmAM Ave 65 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che jene kalcara (Culture) kahevAmAM Ave che te zuddha arthAtu temAM phakta te ja| prakAranAM jIvANu jovA maLe che, ema kema ? jo baTAkA anaMtakAya hoya to te jIvo paNa temAM dekhAvA joIe. jyAre prayogamAM evuM dekhAtuM nathI tenuM zuM kAraNa ? muni naMdIghoSavijayaH tamArI vAta barAbara che. tame jyAre kalcara (Culture) karavA mATe baTAkA vagereno rasa ke mAvA vagere lo cho tyAre te paNa sajIva ja hoya che tenA pratyeka kaNamAM anaMta anaMta AtmAo hoya che. paraMtu bIjA jIvo teno phakta sTArcanA kaNo tarIke khorAkamAM upayoga kare che mATe ja kalcaraCulture)mAM je jIvANu ucheravAmAM Ave che temAM tenA sivAya bIjA jIvo dekhAtA nathI. DaoN. naMdalAla jainaH jyAM jIvono samUha che, tyAM tene anukULa paristhiti samApta karI devAmAM Ave to te jIvo marI jaze ane to temanA mRtyu pachI temAM baTAkA vageremAM saDo thaI jaze ane te lAMbA samaya sudhI sArAM rahI zakaze nahi paraMtu kaMdamULa ghaNA lAMbA samaya sudhI tAjA ja rahe che. tenuM zuM kAraNa ? jo temAM jIva hoya to jamInanI aMdara ja te surakSita rahI zake che. teNe mATImAMthI bahAra kADhyA pachI temAMnAM jIvonuM mRtyu thaI jaze ane te saDavA mAMDaze. muni naMdIghoSavijayaH jeo AvuM mAne che temanI A mAnyatA taddana khoTI che. tene nirjIva karavAno phakta eka ja upAya che. parakAyazastrathI ghAta arthAt charI vagerethI TUkaDA karIne agnithI rAMdhavuM. bIjI vAta, sajIva padArthamAMthI AtmA nIkaLI jAya pachI arthAt tenuM mRtyu thaI jAya pachI tenA zarIramAM saDo thaI ja jAya evo koI niyama nathI. Adhunika yugamAM ane prAcIna kALamAM mRtakane lAMbA samaya sudhI sAcavI rAkhavA mATe zuSkIkaraNanI paddhati apanAvavAmAM AvatI hatI mATe kaMdamULane e rIte sukavI devAmAM Ave to temAM saDo thavAnI koI zakyatA rahetI nathI. dA. ta. AdumAMthI | DaoN. naMdalAla jainaH jo ApaNe kaMdamULa nathI khAtA to sUMTha, haLadara kema khavAya? muni naMdIghoSavijayaH Adu, haLadara lIlAM hoya tyAre anaMtakAya hoya che. te svayameva sukAI jAya pachI te anaMtakAya rahetAM nathI. sUryaprakAzamAM te svayameva sukAI jAya che, te mATe tenA charIthI TUkaDA karavA paDatA nathI. jyAre baTAkAne, | sukavavA mATe samAravA paDe che. bIjI vAta, suMTha, haLadara auSadha che. teno khUba ja alpa pramANamAM AkhA divasamAM bhAgye ja ekAda camacI jeTalo upayoga thAya che. jyAre baTAkA vagere khorAka che, mATe prAcIna AcAryo dvArA suMTha, haLadara AcaNI 66 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, jyAre baTAkA vagerenI kAtarI anAcI che, mATe teno upayoga thaI zake nahi. DaoN. naMdalAla jainaH kaMdamULa sivAyanI vanaspatimAM kIDA, IyaLa vagere jovA maLe che, jyAre kaMdamULane kApatAM te ekadama sApha cokhA jovA maLe che. muni naMdIghoSavijaya: zAstrakAroe anaMtakAyanI A ja oLakhANa ApI che.) anaMtakAyanA TUkaDA karatAM, tenA vyavasthita sapramANa TUkaDA thAya che. temAM tAMtaNA reSA ane gAMTha vagere hotAM nathI. Ama chatAM temAM sUkSma jIvANu kITANu to hovAnA je. DaoN. naMdalAla jaina: baTAkAnuM nAma ApaNA prAcIna zAstromAM maLI zakatuM nathI kAraNa ke baTAkA bhAratanI pedAza nathI. sara vaoNlvara ravAla I. sa. 1586mAM tene dakSiNa amerikA(brAjhila)thI vilAyata lAvyA. tyArapachI I. sa. 1615 AsapAsa baTAkA bhAratamAM AvyA, mATe baTAkA anaMtakAya che evuM kathana kevalI sarvajJanuM nathI, paraMtu koIka chabastha choDela gapyuM ja che. muni naMdIghoSavijayaH nA, A vAta barAbara nathI. zAstromAM badhA ja prakAranAM anaMtakAyanAM nAmano ullekha saMbhavita nathI. paraMtu anaMtakAyanAM lakSaNo ja zAstramAM Ave che. e lakSaNonA AdhAre ApaNA prAcIna AcAryoe baTAkA vagerene anaMtakAya batAvyA che. sapharajana vagere paNa bhAratanI upaja nathI ane zAstramAM kyAMya teno ullekha Avato nathI, Ama chatAM ApaNA prAcIna/arvAcIna koIpaNa AcArye teno niSedha karyo nathI. DaoN. naMdalAla jainaH ApanI sAthenI A vAtacItathI ghaNA varSothI mArA manamAM baTAkA vagere aMge je prazno hatA tenuM suMdara samAdhAna thayuM che. bahubIja aMge paNa loko vAraMvAra prazna pUche che. te aMge IsaronA vijJAnI DaoN. rajanIbhAI dozI sAthe nIce pramANe vAtacIta thaI hatI. DaoN. rajanIbhAI dozIH rIMgaNa, aMjIra, jamarUkha vageremAM bahubIja che mATe te abhakSya che, to kAkaDI, bhIMDAM vagere bahubIja nathI ? muni naMdIghoSavijaya: dharmasaMgraha' nAmanA graMthamAM jaNAvyA pramANe bahubIjA vanaspatinAM bIjanI upara sukSma pAradarzaka paDa hotuM nathI. jyAre kAkaDI vagerenA bIjanI upara sUkSma pAradarzaka paDa hoya che mATe te bahubIja kahevAtAM nathI. bIjuM bIjanAM prakAra upara paNa teno AdhAra rahe che. je vanaspatinAM bIja rasoI daramyAna nirjIva thaI jatAM hoya te vanaspati bhakSya bane che jyAre je vanaspatinAM bIja rasoI daramyAna nirjIva thatAM nathI mATe tevI vanaspati abhakSya bane che. dA. ta. jamarUkha vagere, jyAre aMjIra vagere to kAcAM ja khavAya che. AthI te abhakSya bane che. te 67 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adhunika vijJAna pramANe rIMgaNamAM viSamaya dravya vadhu pramANamAM che. tethI te abhakSya ja che. jaina paraMparAmAM yatanA ja mukhya dharma che. 'dazavaikAlikasUtramAM jyAre ziSyane kahevAmAM AvyuM ke cAlavAthI hiMsA thAya che, UbhA rahevAthI, besavAthI, sUI rahevAthI, bolavAthI, are ! AhAra karavAthI paNa hiMsA thAya che. to ziSya prazna pUche che ke jo cAlavAthI, UbhA rahevAthI, besavAthI, sUvAthI, bolavAthI ane AhAra karavAthI paNa hiMsA thatI hoya to amAre jIvana kaI rIte pasAra karavuM ? kahaM care ? kahaM ciThe ? kahamAse ? kaha sae ? ___ kahaM bhuMjaMto ? bhAsaMto ? pAvakammaM na baMdhai ? dazavaikAlika sUtra, adhyayana - 4, gAthA - 7 A praznanA uttaramAM guru kahe che : jayaM care, jayaM ciThe, jayamAse, jayaM sae / jayaM bhujaMto, bhAsaMto, pAvakammaM na baMdhai / / dazavaikailika sUtra, adhyayana - 4, gAthA - 8 jayaNApUrvaka cAlavuM, jayaNApUrvaka UbhA rahevuM, jayaNApUrvaka besavuM, sUvuM, bolavuM ane AhAra karavo jethI pApa karma baMdhAya nahi. A rIte jainadharmamAM jayaNA ja mukhya che mATe ochAmAM ochA sAvadya vyApAra dvArA jIvana nirvAha karavAnI sUcanA zAstrakAroe ApI che. je jayaNAnA vadhumAM vadhu pAlana dvArA ja saphaLa thaI zake che. 68 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 paDuM Avazyaka : eka vaijJAnika vizleSaNa yAkinImahattarAsunu bhagavAna haribhadrasUrijI mahArAje yogaviMzikAnI prathama gAthAmAM kahyuM che ke "mokhkhaNa joyaNAo jogo" je kriyA AtmAne mokSanI sAthe joDI Ape te kriyAne yoga' kahevAya che. trizalAnaMdana kAzyapagotrIya zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmIe sarvajIvonA hita mATe aneka prakAranI yaugika prakriyAonuM nirUpaNa karyuM che. temAM cha Avazyaka eka mahattvapUrNa prakriyA che. jainadarzananI eka viziSTatA e che ke enI koIpaNa kriyA saMpUrNapaNe saprayojana, sahetuka ane vaijJAnika hoya che ane e kriyAmAM AtmAne karmathI rahita banAvI mokSa apAvavAnI aciMtya zakti hoya che. cha Avazyaka sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA mATe eka mahattvapUrNa prakriyA che. A cha Avazyaka pratikramaNamAM Ave che ane pratikramaNanI A viziSTa vidhi zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInA samayathI cAlI Ave che. prathama tIrthakara zrI AdIzvara prabhu tathA carama tIrthaMkara zrI mahAvIrasvAmInA zAsanakALamAM devasi, rAI, pakakhI, caumAsI, tathA sAMvatsarika ema pAMca prakAranA pratikramaNa che. jyAre zrI ajitanAtha vagere bAvIsa tIrthakaronA zAsanakALamAM mAtra devasi ane rAI pratikramaNa hatA. arthAt teonA zAsanakALamAM paNa che Avazyaka to hatAM ja.. cha AvazyakamAM pratikramaNa sauthI mahattvapUrNa prakriyA che kAraNa ke temAM chae Avazyakano samAveza thaI jAya che. A vidhinAM mULa sUtro dvAdazAMgInAM racayitA, tIrthaMkara paramAtmAnA mukhya ziSyo-gaNadhara bhagavaMtoe racelAM che evI mAnyatA paraMparAthI cAlI Ave che. gaNadhara bhagavaMtoe dvAdazAMgInI racanA ardhamAgadhI bhASAmAM karI che tathA tenA mULa svarUpa upadeza carama tIrthaMkara paramAtmA zrI mahAvIrasvAmIe lokabolI svarUpa ardhamAgadhI bhASAmAM Apyo che. zrI mahAvIrasvAmIe upadeza mATe tathA gaNadhara bhagavaMtoe dvAdazAMgInI racanA mATe samagra bhAratavarSamAM prayukta vividha bhASAo tathA vidvadumAnya saMskRta bhASAmAMthI ardhamAgadhI bhASAne ja kema pasaMda karI ? tenA pratyuttara svarUpe sAmAnya rIte ema kahevAmAM Ave che ke loko sArI rIte samajI zake te mATe prabhue upadeza lokabolI svarUpa ardhamAgadhI bhASAmAM Apyo. paraMtu A vAta yogya nathI kAraNa ke koIpaNa tIrthaMkara paramAtmAnI vANIno eka atizaya-viziSTatA e che ke prabhunI vANIne koIpaNa manuSya, strI-puruSa potAnI bhASAmAM samajI zake che 69 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTaluM ja nahi pazu-pakSI vagere tiryaMco paNa prabhujInA upadezane potAnI bhASAmAM samajI zake che. vaLI zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInA kALamAM samagra bhAratavarSamAM vividha lokabolI pracalita hatI temAMthI ardhamAgadhI bhASAmAM ja upadeza ApavAnuM tathA gaNadhara bhagavaMto dvArA te ja bhASAmAM sUtra racanA karavAnuM mukhya kAraNa vaijJAnika che. A cha Avazyaka karavA mATenI yogyatA alpakaSAyatA, tathA tenuM prayojana rAga, dveSa, krodha, mAna, mAyA, lobha vagere kakSAnA pariNAma ochA karavAnuM kSINa karavAnuM che, temAM vANI tathA vANImAM prayojAtA zabdo ane vaNAM-akSaro eka mahattvanuM paribaLa che. krodhAdi kaSAyathI abhibhUta manuSyanI vANI atyaMta kaThora ane karkaza hoya che. jyAre cha Avazyaka dvArA kaSAyajaya karavA tatpara banela manuSyanI vANI atyaMta mRdu ane komaLa hovI joIe. dhvani-zabda paNa paudgalika che arthAt pudgala dravyanA sUkSma avibhAjya aMza svarUpa paramANuonA samUhathI niSpanna che ane varNa, gaMdha, rasa ane sparza e pudgala dravyanuM eka mahattvanuM lakSaNa che tethI dareka zabda ke dhvanimAM te cAreya hovAnAM ja " paraMtu mRdu ane komaLa sparzavALA dhvanimAM zubha varNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya che. jyAre kaThora ane karkaza sparzavALA dhvanimAM azubha varNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya che. azubha vavALA dhvani-zabdo, teno prayoga karanAra tathA tenuM zravaNa karanAranA manamAM azubha asaro utpanna kare che. tenA pariNAma prayoktA ane zrotA banne azubha karmabaMdha kare che. jyAre cha AvazyakanI parama pavitra kriyA mukhyatve zubha-azubha banne prakAranAM karmanI nirjarA karavA mATe karavAmAM Ave che. tethI A kriyA karanArane kadAca karmanirjarA na thAya to paNa azubha karmano baMdha to na ja thavo joIe evAM pAramArthika prayojanapUrvaka gaNadhara bhagavaMtoe, teo saMskRta bhASAnAM prakAMDa vidvAnuM ane cauda vidyAnA pAragAmI hovA chatAM ApaNA Agama-dvAdazAMgI ane AvazyakasUtrone ardhamAgadhI bhASAmAM sUtrabaddha karyA che. saMskRtabhASA ane saMskRtabhASA uparathI UtarI AvelI bhAratIya bhASAomAM sAmAnya rIte 12 ke 14 svaro ane 33 vyaMjano hoya che. paraMtu amuka bhASAmAM e badhA ja svaro ane vyaMjanono upayoga thato nathI. temAMya ardhamAgadhI bhASAmAM atyaMta kaThora ane karkaza gaNAtA svara-vyaMjana tathA joDAkSarono prayoga thatuM nathI. ardhamAgadhI bhASAmAM zabdo atyaMta mRdu ane komaLa hoya che. A zabdono uccAra paNa prayoktA ane zrotAnA mana/adhyavasAyamAM ane parivartana karavA samartha hoya che. A adhyavasAyanA zuddhikaraNathI ApaNA AbhAmaMDaLanuM paNa zuddhikaraNa thAya che ane te dvArA zArIrika, mAnasika, bhautika ane AdhyAtmika 70 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unnati thAya che ane eTale ja ApaNA sUtro ane Agamone ApaNA pUrvanA AcAryo/mahApuruSa maMtra svarUpa mAnatA hatA. je rIte vidyA ke maMtrano artha jANyA vagara paNa e vidyA ke maMtrano pATha-jApa iSTa kAryasiddhi karI Ape che, te rIte A sUtronA zabdonA artha samajyA vagaranuM mULa zabdonuM zravaNa paNa zrotA ane prayoktA bannenuM kalyANa karanAra bane che ane eTalA mATe ja paryuSaNA mahAparvama chellA divase zrI kalpasUtra mULa arthAt zrI bArasAsutranuM sAvaMta vAMcana-zravaNa karavA-karAvavAmAM Ave che. temAMya pratyeka sAdhu-sAdhvI mATe A bArasAstranuM zravaNa ati Avazyaka gaNAya che. "namo arihaMtANa" bolatI vakhate je bhAva Ave che, te kyAreya "arihaMta paramAtmAne namaskAra thAo" bolatAM AvavAno nathI. namaskAra mahAmaMtra Adi pratikramaNanAM sarva sUtro manuSyanI AdhyAtmika unnatinuM mahAna sAdhana che. vaLI atyAre amerikAmAM jeo jaina nathI evA seMkaDo amerikano mAnasika zAMti mATe, namaskAra mahAmaMtra vagereno uccArapUrvaka jApa kare che ane mAnasika zAMti prApta kare ATheka varSa pahelAM IMglenDanI suvikhyAta prakAzana saMsthA Thames Hudson dvArA prakAzita 'Yantra' pustaka mArA vAMcavAmAM AvyuM. temAM tenA lekhaka zrI madhu khannAe batAvyuM che ke ronAlDa nAmetha (Ronald Nameth) nAmanA vijJAnIe brAhmaNonA 'zrIsukta'nA dhvanine Tonoscape nAmanA yaMtramAMthI pasAra karatAM tenA paDadA upara zrIyaMtranI AkRti prApta thAya che. have 'zrIsukta'nA badale tenA arthanA dhvanine ke zrIsuktanA zabdonA kramane badalIne teno dhvani pasAra karavAmAM Ave to zrIyaMtranI AkRti prApta thAya kharI? arthAtu caudapUrvadhara dvAdazAMgInAM racayitA gaNadhara bhagavaMtoe je sUtraracanA karI che te saMpUrNa vaijJAnika ane sarvajIvAnuM hita karanAra maMtra svarUpa che ane eTalA mATe ja kadAca 'namaskAra mahAmaMtranA mULabhUta svarUpane 'namo hetu siddhAcAryopAdhyAyasarvasAdhubhya svarUpa saMskRtamAM saMkSepa karanAra prakAMDa tArkika ane kavi zrI siddhasena divAkarajIne temanA |gura) bhagavaMta zrI vRddhavAdisUrijIe AgamasUtrone saMskRtamAM pheravavAno vicAra karavA badala kaThora prAyazcita ApI thoDA samaya mATe saMgha bahAra karyA hatA. A hakIkta ema darzAve che ke pratikramaNanAM mULa sUtromAM koI ja pheraphAra karavo te tenA mahattvano ane tenI asarono nAza karanAra bane che. khuda tIrthakara paramAtmA paNa dIkSA samaye karemi bhaMte' sUtrano uccAra kare che, paNa tenA arthano uccAra karatA nathI ane te rIte sUtranA mULa zabdano Adara kare che. ahIM phakta mULa zabdanuM ja mahattva batAvyuM che, paNa zAstrakAra bhagavaMtoe to, 71 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULa zabdanI sAthe tenA arthane paNa eTaluM ja mahattva ApyuM che kAraNa ke ethI vinA bhAvazuddhi - adhyavasAyazuddhi saraLatAthI thaI zakatI nathI. tethI zAstrakAroe vyaMjana-artha ane tadubhaya arthAt vyaMjana ane artha-banneno jJAnAcAramAM samAveza karyo che." saMvatsarI pratikramaNa arthAt paryuSaNAnI ArAdhanA zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmInA samayathI avicchinnapaNe cAlI Ave che. alabatta, A pratikramaNanI vidhimAM seka seke athavA saMpradAya maMda thoDIka bhinnatA thatI AvI che. A vidhimAM prAyazcita tathA karmakSayanA kAyotsarga/kAusagga, stavana-sajjAya (svAdhyAya) nityakramamAM AvatAM hovAthI temane pratikramaNanI vidhi sAthe joDI devAmAM AvyA che. eTalo bhAga prakSipta che. bAkI mULavidhimAMthI kAMIpaNa ochuM karavAmAM AvyuM nathI. zrIkalpasUtra mULa(bArasAstromAM sAmAcArImAM caudapUrvadhara zrI bhadrabAhusvAmIe svayaM kahyuM che ke je pramANe tIrthaMkara paramAtmAe cAturmAsanA pacAsamA divase paryuSaNAnI ArAdhanA karI te ja pramANe gaNadhara bhagavaMtoe paNa cAturmAsanA pacAsamA divase paryuSaNA karyA che. je rIte gaNadhara bhagavaMtoe paryuSaNA karyA te rIte gaNadhara bhagavaMtonA ziSyoe paNa cAturmAsanA pacAsamA divase paryuSaNA karyA, te ja rIte sthavira munioe paryuSaNA karyA ane te jA, pramANe atyAre je zramaNa nigraMtho vicare che teo paNa cAturmAsanA pacAsamA divase paryuSaNA kare che, te rIte ame AcAryo, upAdhyAya paNa Aje cAturmAsanA pacAsamAM divase paryuSaNA karIe chIe. paraMtu bhAdaravA suda-4nI rAtrinuM ullaMghana karavuM kahyuM nahi. (jahA NaM samaNe bhagavaM mahAvIre vAsANaM savIsai rAe mAse viikkaMte vAsAvAsaM pajjosavei, tahA NaM gaNaharAvi vAsANaM savIsai rAe mAse viikkaMte vAsAvAsaM pajjosaviMti / jahA NaM gaNaharAvi vAsANaM savIsai rAe mAse viikkaMte vAsAvAsaM pajjosaviMti tahA NaM gaNaharasIsAvi vAsANaM jAva pajjosaviMti | jahA NaM gaNaharasIsAvi vAsANaM savIsai rAe mAse viikkaMte vAsAvAsaM pajjosaviti tahA NaM therAvi vAsANaM jAva pajjosaviMti / jahA NaM therAvi vAsANaM savIsai rAe mAse viikkaMte vAsAvAsaM pajjosaviMti tahA NaM je ime ajjattAe samaNe niggaMthA viharaMti eevi ya NaM vAsANaM jAva pajjosaviMti | jahA NaM je ime ajjattAe samaNe niggaMthA vAsANaM jAva pajjosaviMti, tahA NaM amhaM pi AyariyA uvajjhAyA vAsANaM 72 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAva pajjosaviMti / jahA NaM amhaM pi AyariyA uvajjhAyA vAsANaM jAva pajjosaviti tahA NaM amhe vi savIsai rAe mAse viikkaMte vAsAvAsaM pajjosavemo | aMtarAvi ya se kappai pajjosavittae / no se kappai taM rayaNi uvAiNAvittae / ) [ tvamUtra sAmAdArI sUtra-2, 4, 6, 6, 7, 8 ] paryuSaNA eTale saMvatsarI/vArSika pratikramaNa arthAt ApaNI pratikramaNanI vidhi zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmInA samayathI cAlI Ave che. pratikramaNanI vidhimAM amuka sUtro vAraMvAra Ave che tethI vidhinA tathA tenA prayojana saMbaMdhI rahasyothI ajJAta ArAdhakonA manamAM evo prazna utpanna thAya ke A sUtra to pUrve AvI gayela che tAM ahIM tene punaH zA mATe mUkavuM joIe? vastutaH koIpaNa eka zabda ke sUtrano jyAre ApaNe punaH prayoga karIe chIe tyAre pUrvanA saMdarbha karatAM pachIno saMdarbha bhinna hoya che ane te ja kAraNe te zabda ke sUtra jeTalI vAra prayojAya teTalI vAra dareka vakhate tenI vibhAvanA (Concept) ane tAtparya bhinna bhinna hoya che. dA.ta. 'dharma' zabda. dharma zabdanA vibhinna artho che eTale bhinna bhinna vAkyo ane prasaMgonA saMdarbhamAM tenA bhinna bhinna artha thatA hoya te svAbhAvika che. Ama chatAM, eka ja arthamAM eka ja graMtha ke lekhamAM bhinna bhinna sthaLe prayukta dharma zabdanI vibhAvanA sarva sthaLe samAna hotI nathI. temAM thoDI thoDI bhinnatA AvatI ja hoya che. te ja rIte sAmAyika-pratikramaNa AdinI vidhimAM vividha sthaLe prayukta eka ja sUtra vibhinna sthaLonA saMdarbhamAM vibhinna vibhAvanA, artha ane prayojana dharAvatA hoya che. eTale te sUtra pUrve AvI gayela hovA chatAM, je te sthaLe tenuM viziSTa mahattva hoya che. vaLI pratikramaNa Adi vidhiomAM 'suguru vAMdaNA' (vaMdanaka) sUtra dareka samaye babbe vAra bolavAmAM Ave che. ghaNAne A aMge prazna thAya paraMtu 'vAMdaNA' sUtra guru bhagavaMta pratyenA vinayanI abhivyakti karavA mATe che ane gurudeva ApaNA sauthI najIkanA upakArI che kAraNa ke prabhunI vANIne ApaNA sudhI pahoMcADI, deva-guru ane dharmanuM tAttvika svarUpa teo ApaNane samajAve che. tethI guru pratyeno atyaMta pUjyabhAva batAvavA mATe 'vAMdaNA' sUtra be vAra bolavAmAM Ave che. sAmAyika, caturviMzatistava, vaMdanaka, pratikramaNa, kAryotsarga ane pratyAkhyAna e cha Avazyakano krama paNa khUba ja vicArapUrvaka yojavAmAM Avyo che. rAga-dveSanA pariNAma sama-zithila thayA vinA zrI jinezvara prabhu ke zrI jinezvara prabhue prarUpela 73 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma ke tattvo pratye zraddhA utpanna thatI nathI eTale rAga-dveSanA pariNAma sama karavA mATe 'sAmAyika' Avazyaka sau prathama kahyuM che. zAstromAM samyaktvane paNa sAmAyika kahyuM che. samyaktvanI prApti pachI prabhu ane prabhunAM vacano pratye zraddhA, ahobhAva ane pUjyabhAva utpanna thAya che. pariNAme teo pratye svAbhAvika ja namaskAra thaI jAya che, eTale sAmAyika pachI turata 'caturvizatistava' mUkyuM che. tIrthaMkara paramAtmA pachI turatanuM sthAna guru mahArAjanuM che eTale temanA pratyeno vinaya-bhakti-bahumAna vyakta karavA mATe 'vaMdanaka' Avazyaka mUkyuM che. vaLI pApathI pAchA haThavAnI prakriyA svarUpa pratikramaNa haMmezAM gurunI samakSa, gurunI sAkSIe karavAnuM hoya che. A kriyA karatAM pUrve avazya temane vaMdana karavuM joIe tethI pratikramaNa pUrve 'vaMdanaka' Avazyaka mUkavAmAM AvyuM che. 'pratikramaNa' AvazyakamAM gurunI samakSa bhUtakALamAM thayelA pAponI kabulAta karyA pachI guru bhagavaMta e pAponA prAyazcita rUpe tapa, japa, kriyA, anuSThAna karavAnuM kahe che. tenA pratIka svarUpe dainika, pAkSika, cAturmAsika ke sAMvatsarika prAyazcita tarIke anukrame pacAsa zvAsocchuvAsa pramANa be logassa, traNaso zvAsocchavAsa pramANa bAra logassa, pAMcaso zvAsocchuvAsa pramANa vIsa logassa ane eka hajAra ATha zvAsocchavAsa pramANa cAlIza logassa ane eka navakArano kAyotsarga karavAmAM Ave che. dhyAna svarUpa ApyaMtara tapa agni samAna che. tenAthI pApa karma baLIne bhasma thaI jAya che. paNa kAyotsarga to tenA karatAM paNa utkRSTa sthitinuM nirmANa kare che. kAyotsarga sarva prakAranAM, bAhya-AtyaMtara tapamAM sauthI zreSTha tapa che kAraNa ke kAyotsargathI AtmAno zarIra sAtheno saMbaMdha tUTI jAya che. AvI utkRSTa sthitinuM nirmANa kAyotsarga vagara zakya nathI. bhUtakALamAM karela/thayela pAponuM mithyA duSkRta daI te mATenA prAyazcita svarUpe kAyotsarga rUpa ApyaMtara tapa karyA pachI e pAo bhaviSyamAM punaH na thAya te mATenuM pratyAkhyAna karavuM jarUrI che tethI sauthI chelle 'pratyAkhyAna' Avazyaka mUkyuM che . A rIte cha AvazyakanAM krama paNa saMpUrNapaNe vaijJAnika ane AtmAnA guNonI e ja kramathI prApti karAvanAra che. A cha AvazyakanI kriyA mana, vacana, kAyAnI ekAgratA, trikaraNazuddhi ane zuddhabhAvapUrvaka karavAmAM Ave to yAkinImahattarAsunu bhagavAna zrI haribhadrasUrijI mahArAjanA kathana anusAra te AtmAne mokSanI sAthe joDanAra hovAthI yoga 74 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpa - dhyAna svarUpa bane che mATe sau zraddhALu zrAvakoe pUrepUrI bhakti-bahumAna ane zraddhApUrvaka cha Avazyaka pratidina karavAM joIe. prAMta cha Avazyaka aMge parama pavitra gItArtha zAstrakAra bhagavaMtonA Azaya viruddha ke jinAjJA viruddha lakhAyuM hoya to micchA mi dukkaDa daI viramuM chuM . saMdarbha: I, 'yogavizikA' gAthA-1 kartA: yAkinImahattarAsuna zrIharibhadrasUrijI mahArAja 2. zrI kalpasUtra TIkA, prathama vyAkhyAna, mULa: zrIbhadrabAhusvAmIjI, TIkAkAra: upA. zrIvinayavijayajI 3. ejana. 4. tRtIya Agama sthAnAMgasUtramAM aMgabAhyazratanA Avazyaka ane Avazyakatirikta evA be bheda batAvI Avazyakane gaNadharakata ane Avazyakatiriktane sthavirakRta batAvyuM che. 5. tiri, nara, surasamudAya ke acirAnA naMda re, eka yojanAmAM samAya ke acirAnA naMda re, temane prabhujInI vANI ke acirAnA naMda re, pariNAme samaje bhavi prANI ke acirAnA naMda re. zrI zAMtinAthajinastavana, racayitA: paM. zrI pravijayajI mahArAja 6, * jainadarzananA vaijJAnika rahasyo che. muni naMdIghoSavijayajI pR. 89. *** saddhayAra urjA a, ....... navatattva gAthA-11 *ga - sparza-rasa-gaMdha-varNavantaH pudagalAH || || tattvArthasUtra adhyAya-5, sutra-28 7. jainadarzananAM vaijJAnika rahasya le. muni naMdIdhokhavijayajI maMtra, yaMtra ane dhvani| : eka vaijJAnika vizleSaNa' pR.188 8. jenadarzananAM vaijJAnika rahasya le. muni naMdIghoSavijayajI maMtra, yaMtra ane dhvani : eka vaijJAnika vizleSaNa' pR.191 ** 'Yantra' by Madhu Khanna, p. 116 9. zrIkalpasUtra TIkA, vyAkhyAna-5 mULa: zrIbhadrabAhusvAmIjI, TIkAkAra: upA. zrIvinayavijayajI 10. vajana attha tadubharya... nANami sUtra, gAthA-2 11. zrIkalpasUtra mULa, sAmAcArI, sUtra naM.- 3thI 8. 75 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ls Indriya ane IndriyajJAna : Adhunika vijJAna ane jainadarzananI dRSTie jainadarzana saMpUrNapaNe vaijJAnika che evuM Adhunika vijJAnanAM saMzodhano darzAve che. jenadarzananAM siddhAMtonI prarUpaNA sarvajJa tIrthaMkara paramAtmAe karI che. jainadarzananI mAnyatA pramANe A brahmAMDa-loka kALathI anAdi anaMta che tethI tenA siddhAMtonI prarUpaNA karanAra tIrthakaro paNa anaMtA thayA che ane bhaviSyamAM anaMtA tIrthakaro thaze. badhA ja tIrthakaro eka sarakhA ja siddhAMtonI prarUpaNA kare che. A tIrthaMkara paramAtmAnI sauthI moTI vizeSatA e che ke pravajyA grahaNa karyA pachI teo temanA sAdhanA kALamAM saMpUrNa mAna rAkhe che. sAdhanA pUrNa thayA bAda kevalajJAna svarUpa utkRSTa AtmapratyakSa jJAna prApta thayA pachI ja teo vANIno pravAha zarU kare che arthAtu upadeza Ape che. teoe zarIradhArI saMsArI jIvonA IndriyanA AdhAre pAMca prakAra batAvyA che. | Indriya pAMca che. 1. sparzanendriya | tvacA, 2. rasanendriya / jIbha, 3. dhrANendriya | nAka, 4. cakSurindriya ( AMkha, 5. zravaNendriya / kAna.' ekendriya jIvone phakta eka ja Indriya - sparzanendriya hoya che. pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspati ekendriya jIvo che. beIndriya jIvone phakta be | Indriya- sparzanendriya tathA rasanendriya hoya che. zaMkha, koDA, jaLa, karamiyA, porA, aLasiyA vagere beIndriya jIvo che. te Indriya jIvone sparzanendriya, rasanendriya ane dhrANendriya hoya che. mAMkaDa, jU, kIDI, udhai, maMkoDA, IyaLa, ghImela, dhanerA vagere Indriya jIvo che. cauridriya jIvone uparanI traNa indriya tathA cothI cakSurindriya hoya che. vIMchI, bhamarA, tIDa, macchara, vagere caurindriya jIvo che. paMcendriya jIvomAM zravaNendriya | kAna paNa hoya che. gAya, ghoDA, hAthI, siMha, vAgha, vagere pazuo, mAchalI, magara vagere jaLacara jIvo, deDakA jevA ubhayacara jIvo, popaTa, menA, koyala, kAgaDA, cakalI vagere pakSIo, sarpa, gho, vagere sarIsRpo / ura:parisarpa, noLiyA, garoLI vagere bhuja:parisarpa, deva, manuSya tathA narakanA jIvo paMcendriya che.' hamaNAM gujarAta samAcAranI tA. 5 mArca 2003, budhavAranI 'zatadala' pUrtimAM DiskavarI kolamamAM DaoN. vihArI chAyAno mAika meM' nAmanA eka dekhatA chatAM aMdha vyaktinA anubhavanuM vizleSaNa karato lekha vAMcavAmAM Avyo. teno sArAMza A pramANe che. mAika me traNa varSano hato tyAre khANiyA mATe je phAnasa vaparAya che, jenI 76 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zodha hasphI DevIDa nAmanA vijJAnIe karela, tenA baLataNamAM vaparAtA dravyathI bharela jAra arthAt kAcanI baraNI tenA mukha pAse ja phUTI jatAM, akasmAt thayo. te akasmAtumAM 'mAika me e saMpUrNapaNe DAbI AMkha gumAvI dIdhI ane jamaNI | AMkhano korniyA baLI gayo. te rIte te saMpUrNa aMdha banI gayo. tyArabAda aMdhatva sAme jhajhUmI teNe keTalIya mahAna siddhio prApta karI. dikhato mANasa je rIte kArya kare tenA karatAM paNa vadhu sArI rIte, sUkSma rIte, jhINavaTathI ane jhaDapI e badhAM ja kAryo karato rahyo. aMdha mANasonI parvata/TekarIo UtaravAnI skIIMga hariphAImAM te varlDa rekorDa dharAvato hato. spardhAmAM sIdhA caDhANavALA 'bleka DAyamaMDa nAmanA parvata uparathI te kalAkanA 35 mAIlanI jhaDape nIce UtarI Avato hato. A saMpUrNa aMdha 'mAika mene I. sa. 2000nA mArca mahinAmAM tene dRSTi ApatuM eka oNparezana karI jamaNI AMkhamAM kaoNrniyA besADavAmAM Avyo ane 20 mArce tenI paTTI kholavAmAM AvI tyAre tene dRSTi maLI gaI hatI. tenI patnI tathA tenAM bALako para tenI dRSTi paDI. te jamaNI AMkhe badhuM ja joI zakato hato. Ama chatAM te dRSTi dvArA spaSTapaNe koIne paNa oLakhI zakato nahoto. ApaNane sAmAnya rIte khabara che ke ApaNI AMkha kaoNrniyA (pAradarzaka paTela) ane lensa (netramaNi) ema be lensa dharAve che. vastumAMthI nIkaLatA athavA parAvartita thatAM prakAzanAM kiraNo A be lensa dvArA tenI pAchaLa rahela reTinA (netrapaTala) upara paDe che ane eka pratibiMba race che. A pratibiMbane jJAnataMtuo dvArA magajanA cakSurindriya dvArA thatA anubhavane oLakhanAra dRSTi kendrane pahoMcADAya che ane A daSTi kendra te saMketono saMpUrNa abhyAsa karI vastunA saMpUrNa svarUpanI AtmAne oLakhANa karAve che. che paraMtu 'mAika mene dRSTi maLI gayA pachI paNa te dRSTi dvArA sAme rahelA. padArthane spaSTapaNe oLakhI zakato nathI. tenI dRSTi saMpUrNa svaccha che, Ama chatAM tenuM magaja e dazyanuM pRthakkaraNa karI zakatuM nathI. mAika me'ne AMkha dvArA je mAhitI maLe che tene ukelavAnuM tenuM magaja zIkhyuM nathI eTale magajamAM e jAtanI prakriyA thatI nathI. DaoN. vihArI chAyAe kaoNpyuTaranI paribhASAmAM A takalIphanuM pRthakkaraNa karI batAvyuM che. komyuTaramAM hArDavera ane sophTavera nAmanA be progrAma / kAryakrama Ave che. te ja rIte ApaNuM zarIra e kudaratanuM advitIya kaoNpyuTara ja che. AMkha teno ja eka bhAga che. temAM kaoNrniyA, reTinA, netramaNi (lensa) vagere hArDavera che. jyAre AMkha dvArA jenuM darzana karavAmAM Ave che ane tene anubhava svarUpe cheka AtmA sAthe joDavAnuM kAma mana ane magaja nAM dRSTi kendranI kAryazIlatA svarUpanuM Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sophTavera dvArA thAya che. mAika me'nA kissAmAM hArDavera to barAbara hatuM paraMtu, reTinAthI jJAnataMtu dvArA Avela saMdezAnuM pRthakkaraNa/vizleSaNa karavAnuM kAma karatuM sophTavera kAma karatuM nathI tethI dazya jovA chatAM e dazyano AtmAne spaSTa) anubhava thato nathI. A ja vAtane 2500 varSa pUrve thaI gayela zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmIe temaNe prarUpelAM jainadarzananAM dharmagraMtho ane AgamomAM nIce, pramANe samajAvI che. je kharekhara Azcaryajanaka rIte upara kahelI vAtanI sAthe khUba ja sAmya dharAve che. jaina zAstrakAroe pAMceya IndriyanA be prakAra batAvyA che. 1. dravyandriya ane 2. bhAvendriya * dravyandriyanA be prakAra che. 1. nivRtti ane 2. upakaraNa. te ja rIte bhAvendriyanA paNa be prakAra che. 1. labdhi ane 2. upayoga. " jene karmavAda pramANe IndriyanI prApti aMgopAMga nAmakarma tathA nirmANa nAmakarmanA AdhAre prApta thAya che. ane tene nivRtti rUpa dravyendriya kahevAmAM Ave che. dA. ta. sparzanendriya svarUpa tvacA, rasanendriya svarUpa jIbha, dhrANendriya svarUpa nAka, cakSurindriya svarUpa AMkha ane zravaNendriya svarUpa kAna. nivRtti svarUpa dravyendriya prApta thayA pachI e saMpUrNapaNe kArya kare ja evo koI niyama nathI. jyAre je te IndriyamAM je te Indriya saMbaMdhI viSayane grahaNa karavAnI zaktine upakaraNa dravyandriya kahevAmAM Ave che. dA. ta. tvacA prApta thayA pachI paNa jJAnataMtuo kAma na karatA hoya to sparzano anubhava thato nathI. ahIM nivRtti rUpa dravyendriya prApta thavA chatAM upakaraNa rUpa dravyandriyano abhAva che. te ja rIte | bAkInI Indriya mATe jANI levuM. TUMkamAM tvacAnI sparzano anubhava karavAnI kSamatA, jIbhanI svAda pArakhavAnI kSamatA, nAkanI sugaMdha ke durgaMdha pArakhavAnI, kSamatA, AMkhanI dRzya jovAnI kSamatA tathA kAnanI zravaNa karavAnI kSamatA te upakaraNa dravyendriya che. nivRtti ane upakaraNa svarUpa dravyendriya prApta thavA chatAM labdhi ane upayogI rUpa bhAvendriya prApta na thAya to te dravyandriyano koI upayoga nathI arthAt te nirarthaka banI jAya che. labdhi ane upayoga svarUpa bhAvendriyanuM svarUpa A pramANe che. | nivRtti ane upakaraNa rUpa dravyandriya dvArA te te IndriyanA viSaya saMbaMdhI saMdezA magajane pahoMcADavAmAM Ave che. have magajamAM pahoMcela saMketone ukelavAnuM kAma magajamAM rahela bhAva Indriya svarUpa labdhi kare che. labdhi eTale zakti jene | kaoNpyuTaranI bhASAmAM sophTavera kahI zakAya. te mananA joDANa dvArA sakriya bane tyAre upayoga svarUpa bhAvendriya kArya kare che. te te Indriya saMbaMdhI labdhi tene 78 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvaraNa karanAra karmanA kSayopazama/nAzathI prApta thAya che. dA. ta. gatinAmakarma tathA jAtinAmakarma dvArA deva, manuSya tathA nAraka gatimAM pAMceya IndriyanI zakti prApta thAya che. jyAre tiryaMcagatimAM jAtinAmakarmathI ekendriya, beIndriya, teIndriya caturindriya ke paMcendriyapaNuM prApta thAya che. tethI te te jAtimAM teTalI ja Indriya saMbaMdhI zakti/labdhi prApta thAya che. have upayoga svarUpa bhAva Indriyano AdhAra matijJAnAvaraNIya, zrutajJAnAvaraNIya tathA acakSudarzanAvaraNIya ane cakSudarzanAvaraNIya karmanA kSayopazama/nAza upara che. tethI paMcendriyapaNuM prApta thavA chatAM kyAreka upara batAvela cAramAMthI koIpaNa karmanA astitva/udayanA kAraNe te te Indriya saMbaMdhI jJAna prApta thatuM nathI. koIpaNa Indriya dvArA grahaNa karela saMdezAnuM pRthakkaraNa karavAnI zakti te labdhi svarUpa bhAva Indriya che. A zakti kAryAnvita thAya to dazyanI oLakha athavA Indriya dvArA prApta jJAna AtmA sudhI pahoMce che jene upayoga svarUpa bhAva Indriya kahe che. Ama banne prakAranI dravya Indriya ane banne prakAranI bhAvendriya mananA joDANa dvArA kArya kare che tyAre AtmAne te te IndriyanA viSayano anubhava thAya che. AtmAne Indriya pratyakSa padArthano Indriya dvArA anubhava karAvavAmAM mana eka agatyanuM mAdhyama bane che. AtmA ane Indriya dvArA thatA anubhavane mana joDI Ape che. jo manano Indriya sAtheno saMparka toDI nAkhavAmAM Ave to Indriya dvArA thato anubhava AtmA sudhI pahoMcato nathI. 'mAika me'nA kissAmAM 40 varSa sudhI magajanA dRSTi kendrano jarA paNa upayoga karavAmAM Avyo nahoto kAraNa ke nivRtti ane upakaraNa svarUpa dravya IndriyanI dRzyane grahaNa karavAnI zakti nahotI. pariNAme te saMbaMdhI magajanuM dRSTi kendra kAma karatuM baMdha thaI gayela. have jyAM sudhI dRSTi kendra kAma karatuM na thAya tyAM sudhI koIpaNa dRzyanI sAcI oLakha tene prApta thAya nahi. Ano AdhAra tenA matijJAnAvaraNIya ane zrutajJAnAvaraNIya karmanA kSayopazama/nAza upara che. ghaNIvAra loko AMkhane kemerA sAthe sarakhAve che. Ama jovA jaIe to kemero je rIte kAma kare che te ja rIte AMkha paNa kAma kare che. paraMtu AMkhanI kAma karavAnI zakti ane jhaDapa Adhunika yuganA supara kaoNmpyuTara karatAM kyAMya vadhu che. dA. ta. kemerAmAM koI dazya jhaDapavuM hoya to te dRzyanA padArtho keTalA dUra che enI gaNatarI karI phokasIMga karavAmAM Ave che. have ema mAnI laIe ke e dazyamAM koI eka padArtha sAva najIka che ane bIjo padArtha ghaNo dUra che. have kemerAmAM jo tame najIkanA padArtha upara phokasIMga karI ene spaSTa karazo to dUrano padArtha 79 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jhAMkho dhuMdhaLo dekhAze ane dUranA padArthane spaSTa karazo to najIkano padArtha jhAMkho dekhAze. kemerAmAM banne padArtha sAthe spaSTa dekhAze nahi. jyAre ApaNI AMkhanI sAme eka padArtha sAva najIka hoya ane bIjo padArtha ghaNo dUra hoya to paNa baMne eka sAthe spaSTa dekhAze. A ja ApaNI AMkhanI viziSTatA che. A rIte saMpUrNa spaSTa citra/dazya phakta AMkha dvArA ja jhIlI magajanAM dRSTi kendramAM mokalAya che tyAM tenA saMbaMdhI labdhi svarUpa sophTavera hoya che teno jyAre magaja upayoga kare che tyAre ja AtmA sudhI e dRzya pahoMce che ane enI kAyamI asara ApaNA magajanA kaoNmpyuTaramAM saMgRhIta thaI jAya che. ane kyAreka be pAMca daza varSo pachI paNa e dRzyamAMno koI padArtha ApaNI naja2 sAme AvI jAya che tyAre magaja tenI memarI-yAdazakti-smRtinA khajAnAmAMthI e ja jUnA dRzyanI chabIne smaraNapaTa/smRtipaTa para lAvI de che. ane enuM mULa kAraNa ApaNA jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmono kSayopazama/ nAza tathA labdhi ane upayoga svarUpa bhAva IndriyanuM kArya che. vaLI A smRtisaMskAra ApaNA AtmAnI sAthe pachInA bhavamAM paNa Ave che ane kyAreka pUrvabhava saMbaMdhI koIka dRzya ke padArtha jotAM tenuM smaraNa thaI Ave che. jone jAtismaraNajJAna kahevAmAM Ave che. jaina dArzanikoe A prakAranA pUrvajanmanA jJAnane matijJAna arthAt yAdazaktino ja eka prakAra batAvyo che. I TUMkamAM, mAtra bAhya upakaraNa svarUpa dravya Indriya prApta thavAthI AtmAne teno anubhava thaI zakato nathI. paNa jyAM sudhI bAhya upakaraNa svarUpa dravyendriyathI grahaNa karela saMketone labdhi ane upayoga svarUpa bhAva Indriya dvArA ukelavAmAM nathI AvatA tyAM sudhI AtmAne teno anubhava thato nathI. A anubhavamAM mana/magaja paNa eka khUba ja Avazyaka sAdhana che. te IndriyanA viSayane ane te saMbaMdhI anubhavane AtmA sAthe joDI Ape che. jaina paraMparAmAM kAyotsarga eka prakAranuM utkRSTa dhyAna che. kAyotsargamAM tenA zabdonA artha pramANe kAyA arthAt zarIranuM utsarjana/ visarjana karavAmAM Ave che ane tenI eka viziSTa prakriyA che. dhyAna eTale mana, vacana, kAyAnI ekAgratA te sAruM paNa hoI zake ane kharAba paNa hoI zake. sArA dhyAnane jaina paribhASAmAM dharmadhyAna ane zukladhyAna kahe che, jyAre kharAba dhyAnane ArtadhyAna ane raudradhyAna kahevAmAM Ave che. priya padArthanA viyogamAM ane apriya padArthanI prAptimAM manuSyamAtrane ArtadhyAna thayA vinA rahetuM nathI. te ja rIte prApta karela padArthanA rakSaNamAM ane aprApta padArtha prApta karavAnI ciMtAmAM manuSyane raudradhyAna thAya che. sAmAnya rIte manuSya kharAba dhyAna vAraMvAra karato hoya che. paraMtu zubha 80 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna sau mATe khUba ja kaSTasAdhya che. temAM upara batAvelI samaja khUba ja upayogI puravAra thAya tema che. dhyAnamAM manano vyApAra khUba ja mahattvapUrNa che. mana jeTaluM UMDuM ciMtana kare teTaluM dhyAna vadhu sudRDha hoya che paraMtu A ciMtanano AdhAra jJAna che. jeTaluM jJAna vizALa teTaluM UMDuM ciMtana thaI zake che. eTale ke jJAna ja dhyAnano pAyo che. jJAna vinA dhyAna thaI zake nahi. kAryotsarga daramyAna mana ciMtanamAM parovAya jAya che eTale teno AtmA sAtheno saMparka joDAI jAya che ane bAhya dravyendriya sAtheno saMparka tUTI jAya che. A rIte dhyAnastha avasthAmAM dravyandriyanAM bhAvendriya sAtheno saMparka tUTI jAya che. pariNAme kAyotsarga avasthAmAM koI paNa upasarga eTale ke koI manuSya ke pazu-pakSI dvArA zarIrika du:kha pahoMcADavAmAM Ave to teno AtmAne jarA paNa anubhava thato nathI. ane eTalA mATe ja dhyAnastha bhagavAna mahAvIrasvAmIne govALiyAe kAnamAM khIlA ThokyA tyAre koI vedanAno anubhava thayo nahoto paraMtu kharaka vaidya jyAre prabhu mahAvIrasvAmInA kAnamAMthI khIlA kADhyA tyAre bhagavAne bhayaMkara cIsa pADI hatI. A rIte vijJAna je atyAre saMzodhana karIne batAve che te ja vastu bhagavAna mahAvIrasvAmIe 2500 varSa pahelAM jaina dharmagraMthomAM batAvI che. saMdarbha: 1. jainadarzananAM vaijJAnika rahasyo le. muni zrI naMdIoSavijayajI pu.naM. 166 2. kalpasUtra TIkA vyAkhyAna naM. 6 (TIkAkAra upA. zrI vinayavijayajI) 3. sparzana-2sana-prANa-cakSuH-zrotAni 120I (tattvArtha sUtra- adhyAya 2, sUtra naM. 20) 4. jIvavicAra prakaraNa gAthA naM 2, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21 5. paMcendriyANa // 15 // dvividhAni // 16 // nivRttpapaka2Nadravyendriyam 17 // (tattvArthasUtra, adhyAya-2, sUtra naM. 15, 16, 17) 6. laSNupayogau bhAvendriyam // 18II . (tattvArthasUtra, adhyAya-2, sUtra naM. 18) 7. nivRttiraphUgopA ganAmanirvartitAnIndriyadvArANi || nirmANanAmA gopAGUgapratyayA / / (tattvArthasUtra TIkA, adhyAya-2, sUtra naM. 17) 8.yatra nivRttidravyendriyaM tatrAMpakaraNendriyamapi na bhinnadezavatti, tasyAH svaviSayagrahaNazaktanivRttimadhyavattinItvAt / / (tattvArthasUtra TIkA, adhyAya-2, sUtra naM. 17) 9. labdhirgatijAtinAkarmajanitA tadAvaraNIyakarmakSayopazamajanitA ca / / (tattvArthasUtra TIkA, adhyAya-2, sUtra naM. 18) 10. sparzAdiSu matijJAnopayogaH / (tattvArthasUtra TIkA, adhyAya-2, sUtra naM. 18) 11. karmagraMtha TIkA, gAthA naM. 4-5 (A. zrI devendrasUrita) 12. kalpasUtra saMskRta TIkA vyAkhyAna naM. 6 ( TIkAkAra upA. zrI vinayavijayajI) 181 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 devanAgarI lipi ane tenuM vaijJAnika mahattva bhAratIya saMskRtimAM prAcIna kALathI saMskRta bhASAne gIrvANa bhASA / devabhASA kahevAmAM Ave che. ane A bhASA tathA bhAratIya saMskRtinI anya keTalIka bhASAonI lipi devanAgarI che. bhASA ane lipi be alaga alaga bAbata che. dhvanizAstramAM baMnenuM viziSTa mahattva che. bhAratavarSanI keTalIka bhASAnI lipi devanAgarI che. temAM hindI, saMskRta, prAkRta, marAThI vagere bhASAono samAveza thAya che. devanAgarI lipivALI bhASAo ane tenA uparathI utarI AvelI anya bhASAonI eka mahattvapUrNa viziSTatA e che ke te bhASAnA zabdo ke vAkyo vagerenA uccAra custapaNe te te zabdo ke vAkyomAM prayojAyela svara-vyaMjanone ja anusare che. arthAt te bhASAomAM je pramANe bolAya che te ja pramANe lakhAya che ane je pramANe lakhAya che te ja pramANe bolAya paNa che. vAkyo ke zabdomAM lakhAyela eka paNa akSara svara ke vyaMjana anuccarita (silent) raheto nathI. alabatta, prAcIna kALamAM prayukta veda vAkyomAM prayojAyela svarono uccAra paNa viziSTa paddhatithI karavAmAM Avato hato eTale te svaronA svarabhArane jaNAvavA mATe tenA upara viziSTa cihna paNa mUkavAmAM AvatAM hatAM ane teno uccAra karavAmAM custapaNe e cihnone anusa2vAmAM AvatAM hatAM. tenuM vaijJAnika kAraNa hatuM ane che. devanAgarI lipinA svaro tathA vyaMjanonI goThavaNI ane tenA uccAra saMpUrNapaNe vaijJAnika che evuM Adhunika vijJAnanAM saMzodhanoe batAvI ApyuM che. devanAgarI lipimAM svaronI saMkhyA cauda batAvI che. A, A, haiM, rUM, 3, , RR, rR, rR , i, mAM, au aM ane gna mAM nirdeza karela N ane TM svara nathI paraMtu te baMneno svataMtra uccAra zakya na hovAthI tenI pUrve jJa mUkavAmAM Avyo che tethI prAcIna kALanA sarva vaiyAkaraNoe temane svaranI sAthe sthAna ApyuM che. maMtrazAstramAM tenuM viziSTa mahattva hovAthI maMtrazAstrakAroe soLa svaro gaNAvyA che. pANinIya paraMparAmAM dIrgha RR ane dIrgha nlR batAvyA nathI kAraNa ke teno bahu ja alpa pramANamAM jovA maLe che. jyAre 'zrIsiddhahemazabdAnuzAsana'(saMskRta vyAkaraNa)nA kartA kaLikALa sarvajJa zrI hemacaMdrAcAryajIe dIrgha RR ane dIrgha tR baMneno nirdeza karyo che. ' ane te saMbaMdhI niyamo paNa batAvyA che. devanAgarI lipinA vyaMjana aMgenI vyavasthA prAcIna kALathI nIce pramANe cAlI Ave che. ' prayoga 82 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDa, , , gha, 3 -- vava - varca, da, cha, , , ai-dIva- tAtra, Ta, 2, 3, Dha, Na - Taart - mUrdhanya. ta, tha, , , na - tavA - saMgha, , , va, bha, ma - gva -- goSTha, ya, va, ra, la - uSmAkSara za -- tAtavya, 5 - mUrdhanya, - DhaMtya, - mAkhaTVT , kSa = C + 5, 3 = + > va - daMtyauSTya 5 varganA pAMce pAMca vyaMjanonuM utpattisthAna kaMTha | gaLuM hovAthI tene kaMThya kahevAmAM Ave che. jyAre rAvarganA vyaMjano bolatI vakhate jIbha ane tAluM / tAlavAnAM saMyoga thayA vagara raheto nathI tethI tene tAlavya arthAtu tAlavA dvArA niSpanna kahevAmAM Ave che. varganA vyaMjanonI asara cheka mUrdhanuM arthAtuM mastiSka sudhI pahoMce che, athavA tenuM utpattisthAna mastiSka che, tethI tene mUrdhanya kahevAya che to tavarganA vyaMjano bolatI vakhate jIbha upara nIce ema baMne tarapha dAMtane sparza kare che tethI tene daMtya kahe che. varganA vyaMjano bolatAM baMne hoTha bhegA thAya che tethI tene okya vyaMjana kahe che. " kahevAya che ke sADA traNaso varSa pUrve thaI gayela mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAje kAzInA koI vidvAna sAthe pravargano eka paNa vyaMjana ane vano upayoga karyA sivAya kalAko sudhI zAstrArtha karela. ane aMkya vyaMjanano upayoga thayo nathI enI khAtrI mATe uparanA eka ja hoThane lAla raMganA haratAla vaDe raMgI devAmAM Avela. jo pravarganA vyaMjanano bolavAmAM prayoga thAya to uparanA hoThano raMga nIcenA hoThane lAgI jAya. paraMtu upAdhyAyajI mahArAje A AkarI zaratanuM barAbara pAlana karela. upara batAvyuM te pramANe 2, 3. 2, na, za, Sa, sa, dRnA paNa cokkasa uccArasthAno batAvela che. ne mahAprANa kahevAmAM Ave che kAraNa ke teno uccAra nAbhi ane chAtImAMthI karavo paDe che. devanAgarI lipimAM chelle kSa ane jJa ApavAmAM Ave che paraMtu A baMne akSaro svataMtra akSaro nathI paNa babbe vyaMjanonA saMyojanathI niSpanna thayela che. ahIM e yAda rAkhavAnuM che ke Adhunika vijJAne haju hamaNAM ja I. sa. 1867mAM ja dhvanizAstra(acoustics)nI zodha karI e pUrve hajAro varSothI A varNamAlA tathA tenuM vizleSaNa prAcIna bhAratIya sAhityamAM thatuM AvyuM che ane saMskRta vyAkaraNano abhyAsa karanArA sau teno abhyAsa karatA hatA ane Aje paNa kare che. jyAre pazcimamAM te samaye koI paNa prakAranA vijJAnano janma paNa thayo nahoto. I. sa.nI sattaramI sadImAM thaI gayelI arnasTa glenDI (Ernst Chlandi) nAmanA jarmana vijJAnI ane niSNAta saMgItakArane dhvanizAstra(acoustics)no pitA mAnavAmAM Ave che.' devanAgarI lipi ke jemAM prAcIna kALathI saMskRta bhASA dvArA ApaNA vicAro 83 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane lAgaNIo abhivyakta karavAmAM AvatI hatI. ane e mATe te agatyanuM mAdhyama hatI. A lipinA svara vyaMjanonA AkAra paNa khUba ja mahattvanA che. prAcIna kALanA divya jJAna dharAvanArA mahApuruSoe A svara vyaMjanonA AkArane potAnA viziSTa jJAna dvArA pratyakSa karyA hatA ane tyAra bAda ja e akSaronA AkArane lipi baddha karyA hatA eTale ke uccArAyela svara vyaMjananA dhvanine AkAra ApyA. Aje hajAro varSo pachI paNa e svara vyaMjanonA AkAra-lipimAM koI khAsa parivartana AvyuM nathI. eTaluM ja nahi paNa I. sa. 1967mAM svIsa DaoNkTara sva. hase jenI nAmanA ArTIsTa ane vijJAnI saMzodhake khAsa noMdhyuM che ke jyAre paNa hibru ane saMskRta (prAkRta ane ardhamAgadhI) jevI prAcIna bhASAnA svara vyaMjanono uccAra karavAmAM Ave che tyAre tenI sAme rahela retImAM te te svara vyaMjanonI AkRti / AkAra upasI Ave che. jyAre ApaNI vartamAna bhASAonA uccAra daramyAna AvuM pariNAma maLI zakatuM nathI.' A aMge prazna upasthita karatAM hensa jenI kahe cheH "A zI rIte zakya bane? zuM bhAratIya ane hibru niSNAtone A vAtanI samaja hatI? ane hoya to e mahAna Azcarya svarUpa che. zuM pavitra bhASAo aMgeno temano koI cokkasa khyAla | vicAradhArA haze? ane A pavitra bhASAonA lakSaNo zuM hatAM? zuM A bhASAomAM bhautika padArthomAM parivartana karavAnI ke tenA upara asara nIpajAvavAnI tAkAta hatI? athavA zuM e bhASAnA maMtronI zakti dvArA bhautika padArtho utpanna karI zakAtA hatA? athavA zuM koI vyakti gAMDI thaI gaI hoya athavA tene koI roga thayo hoya to tene A pavitra maMtronA gAna | gIta-saMgIta dvArA nirogI svastha karI zakAya? zuM daMtakathA svarUpa pirAmIDanA camatkArika prabhAva jevI asara A pavitra sUro-svaro dvArA nIpajAvI zakAya kharI?"* ahIM yAda rahe ke bhAratIya bhASAonI lipi tathA dhvani-uccAra aMgenA A prazno koI bhAratIya ke hAlI mavAlI vyaktinA nathI paraMtu I. sa. 1957thI A kSetramAM saMzodhana karanAra svIsa DokTara sva. hensa jenInA che. prasaMgopAtta bIjI eka vAta khAsa noMdhavA jevI che ke vi. saM. 1199 AsapAsa gujarAtanI asmitAnA purAdhA kaLikALa sarvajJa zrI hemacaMdrAcAryajIe zrI siddhahemazabdAnuzAsana nAme eka vyAkaraNanI racanA karI che. A vyAkaraNamAM mukhyatve prathamanA sAta adhyAya/ vibhAgamAM saMskRta bhASAnuM vyAkaraNa batAvyuM che paraMtu A ja vyAkaraNanA AThamA adhyAyamAM prAkRta vagere cha bhASAonuM vyAkaraNa paNa batAvyuM che. te cha bhASAo A pramANe che: 1. prAkRta, 2. ardhamAgadhI, 3. zaurasenI, 4. paizAcI, 5. cUlikA paizAcI, 6. apabhraMza." AmAM paizAcI bhASA 84 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe kahevAya che ke prAcIna kALathI A bhASAmAM pretayoninA jIvA vyavahAra kare che tethI pretayoninA jIvone vaza karavAnA maMtra A bhASAmAM hoya che. jeno artha e maMtranA sAdhakone paNa bhAgye ja khabara hoya che. prAcIna zvetAmbara mUrtipUjaka jaina paraMparAnA sAhityamAM navasmaraNa tarIke prasiddha stotro saMgIta-cikitsA ane maMtra-cikitsAnA amUlya sAdhano che. hamaNAM ja inTaraneTa uparathI prApta mAhitImAM jaNAvyA pramANe phabiena mamana (Fabien Maman) nAmanA saMzodhake jaNAvyuM che ke saMgItanA sUromAM C, D, E, F. G, A, B, C ane D' sUronA kramathI saMgItamaya uccAra karavAmAM Ave ane te lagabhaga 14-14 miniTa sudhI satata cAlu rAkhavAmAM Ave to kensaranA kozono nAza thAya che tevuM prAyogika pariNAmomAM jovA maLyuM che, eTaluM ja nahi sUkSmadarzakayaMtra (mAIkroskopa)mAM mUkelI kensaranA kozonI slAIDamAM dekhAtA kensaranA kozAno * nAza thato pratyakSa joI zakAya che ane tenA phoTA paNa levAmAM AvyA che. je A aMgenI vebasAITamAM mUkavAmAM AvyA che. 11 chellA keTalAMka varSonA amArA pUjya gurudeva AcArya zrI vijaya sUryodayasUrIzvarajI mahArAjanA anubhavomAM upara jaNAvela navasmaraNa stotramAMthI trIjA zrI saMtikara stotrano adbhuta prabhAva jovA maLyo che. zrI sArAbhAI maNilAla navAba dvArA prakAzita mahAprabhAvika navasmaraNa graMthamAM eka saMtikaruM kalpa ApavAmAM Avyo che. emAM batAvyA pramANe vidhi karavAthI eno anubhava thaI zake che. A zrI saMtikaraM stotranI racanA zrI munisuMdarasUrijI mahArAja nAmanA jainAcArye karela che. A stotramAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI stuti karavAmAM AvI che. jaina paraMparA pramANe A vartamAna avasarpiNI kALamAM thayela covIza tIrthaMkaro paikI zrI zAMtinAtha soLamA tIrthaMkara che. kaLikALa sarvajJa zrI hemacaMdrAcAryajIe triSaSTizalAkApuruSa caritramAM jaNAvyA pramANe zrI zAMtinAtha prabhu temanI mAtA zrI acirAdevInA garbhamAM hatA tyAre hastinAgapura nagaramAM koI paNa kAraNe marakI-mahAmArInAM bhayaMkara upadrava thayo hato te samaye jJAnI guru bhagavaMtanI sUcanA anusAra zrI acirA mAtAnA snAtra abhiSekanA jaLano samagra nagaramAM chaMTakAva karavAmAM Avyo hato ane tenAthI samagra nagaramAMthI roga dUra thaI gayo hato." prathama dRSTie AjanA A vaijJAnika yugamAM A asaMbhava azakya jaNAya paraMtu taTastha saMzodhaka dRSTithI A prasaMganuM mUlyAMkana karAya to AmAM koI Azcarya pAmavA jevuM nathI. A stotranA racayitA AcArya zrI munisuMdarasUrijI mahArAja paNa maMtrazAstranA 85 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAna jJAtA ane sattvazALI mahApuruSa hatA. teoe sUrimaMtranI saMpUrNa ArAdhanA vidhipUrvaka 24 vakhata karI hatI. je sAmAnya rIte koI paNa AcArya mAtra eka ke be vakhata ja karatA hoya che. A stotranA vidhipUrvakanA jApathI kensara jevA mahAvyAdhimAM tenI gAMTho AMgaLI gayela anubhavavA maLI che. vaLI bIjI mahattvapUrNa bAbata e che ke koIpaNa saMgItanA sAdhana dvArA utpanna karAtA saMgItanA sUro karatAM saMgItakAra manuSya pote mukha dvArA je sUro utpanna kare che te vadhu zaktizALI hoya che ane te dardI upara dhArI asara utpanna kare che. A| vAta AjanA vaijJAnika saMzodhanomAM spaSTa anubhavavA maLI che. je tArkika rIta paNa saMpUrNa satya che kAraNa ke saMgItanA sAdhano dvArA utpanna karAtA sUramAM eka ja prakAranA sUramAM judA judA ghaNA prakAranA akSaro zabdonA dhvanino samAveza thaI jAya che. jyAre saMgItakAra manuSya dvArA mukhathI te ja sUrano uccAra karavAmAM Ave che tyAre te phakta eka cokkasa prakAranA akSaro ke zabdono dhvani hoya che. tethI te vadhu ghana - tIvra bane che. pariNAme saMgItanA sAdhananA dhvani karatAM tenI vadhu spaSTa asara anubhavAya che. sAmAnya rIte Adhunika auSadhavijJAnamAM je kensaranA vyAdhine asAdhya mAnavAmAM Avyo che, te saMgItanA sUro dvArA ane maMtra cikitsA dvArA maTI zake che evuM pazcimamAM thayela saMzodhano darzAve che. maMtrazAstranA vaijJAnika saMzodhano mATe hAlamAM amerikAmAM navuM ja taiyAra karAyela Tonoskopa (Toroscope) nAmanuM yaMtra khUba ja upayogI che. A yaMtranuM mahattva batAvatAM tenA saMzodhaka hensa jenI kahe cheH bIjA koI paNa jAtanA ilekTronika sAdhananI madada vinA ja Tonoskopa nAmanuM A yaMtra manuSyanA avAjanuM dazyamAM rupAMtara karI Ape che ane A sAdhananI madadathI bhASAgata | koI paNa svara ke vyaMjanane tathA saMgItanA vibhinna surone sIdhe sIdhA bhautika | AkRtimAM dazyamAna banAvI AgaLanA saMzodhana karavAnI zakyatAo nirmANa thaI che. * amArI bhAratIya prAcIna sAhitya vaijJAnika rahasya zodha saMsthA' (Research, Institute of Scientific Secrets from Indian Oriental Scriptures), amadAvAda, je hamaNAM ja kAryAnvita thaI che te have TUMka samayamAM ja A yaMtranI madadathI sva. hase jenIe AgaLa pUchelA praznonA uttara meLavavA prayatna karaze tathA yaMtra, maMtra, taMtra aMge viziSTa prAyogika saMzodhana kArya hAtha dharaze. TUMkamAM, saMskRta bhASA eka evI viziSTa bhASA che ke je saMpUrNapaNe vaijJAnika 86 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che eTaluM ja nahi prAcInakALanA RSi munione A aMge jeTalI mAhitI hatI temAMnI aMza mAtra paNa ApaNI pAse nathI. te mAhitI meLavavA A saMsthA dvArA saMzodhano hAtha dharavAmAM Avaze. saMdarbha: 1. jainadarzananAM vaijJAnika rahasyo le. muni zrI naMdIIvijayajI (pra. bhAratIya prAcIna sAhitya vaijJAnika rahasya zodha saMsthA jAnyu. 2000) pR. 91 2. juoH pANinIya aSTAdhyAyI (saMskRta vyAkaraNa) 3. siddha DemazabdAnuzAsana sUtra audantAH svarAH / 1 1 - 4. aM aH anusvAravisaga 11-1-9 4. siddhahaMmazabdAnuzAsana sUtra auvattA (carAH / 1 9 4. eka- dvi- trimAtrA hasva-dIrgha- plutAH 1 1 - 5 | anavarNA nAmI 116 / lRdantAH samAnAH 1 1 7 / aM aH anusvAravisargau / 1-1-9 ww 5. siddha zabdAnuzAsana sUtra kAdirvyajanam / 1 - 1 - 6, 6. siddha DebhazabdAnuzAsana sUtra tulyasthAnAsyaprayatnaH svaH / 1 1 17 tathA tenI vRtti / 7. Ernst Chlandi who has been referred to as the father of acoustics (An Article "The Science of Sound Healing" from Internet) 8. In his research with tonoscope, Jenny noticed that when vowels of the ancient languages of Hebrew and Sanskrit were pronounced, the sand took the shape of the written symbols of these vowels, while our modern languages, on the other hand did not generate the same result. (An Article "The Science of Sound Healing" from Internet) 9. Jenny questioned how this was possible. Did the ancient Hebrews and Indians understand what seemed a mystery to us? Is there something to the concept of "Sacred Languages"? What qualities of these "Sacred Languages" possess? Do they have the power to influence and transform physical reality, to create things through their inherent power, or, to take a concrete example, through the recitation or singing of sacred text, to heal a person who has gone "out of tune"? Were these "sacred tones" used to create such miracles as the pyramids? (An Article "The Science of Sound Healing" from Internet) 10. juoH siddhahemazabdAnuzAsana, AThamo adhyAya, cAMI pAda 11. The most dramatic influence on the cells (as shown in the actual photographs above) came from the human voice when Maman sang a 87 - Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ series of scales into the cells. Over a period of fourteen minutes the nine musical notes (CDEFG-A-B and C and D from next octave above) were sung. The structure quickly disorganized. (An Article "The Science of Sound Healing" from Internet) 12. mahAprabhAvika nava smaraNa - (prakAzakaH sArAbhAi maNilAla navAba, amadAvAda) 13. juAMH tripuSTizalAkApuruSacaritramAM zrI zAMtinAtha caritra (kartA: kaLikALa sarvajJa zrIhemacaMdrAcAryajI) 14. The human voice carries something in its vibrations that makes it more powerful than any musical instrument. (An Article "The Science of Sound Healing" from Internet) 15. The tonoscope was able to make the human voice visible without any electronic apparatus as an intermediate link. This made possible an ability to view the physical image of a vowel, a tone that a human being produced directly. Thus, Jenny could not only hear a melody they could see it, too! (An Article "The Science of Sound Healing" from Internet) 88 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Research Institute of Scientific Secrets from Indian Oriental Scriptures (RISSIOS) bhAratIya prAcIna sAhitya vaijJAnika rahasya zodha saMsthA Reg. Office: C/o Mr. Supremebhai P. Shah 45/B, Parulnagar, Sola Road, Near Bhuyangdev X Roads, Ghatlodia, Ahmedabad - 380 061 INDIA Phone No. +91-79-7480702, Mobile: 98250-71116, E-mail:nandighosh@yahoo.com Website:http//:www.jainscience-rissios.org tA. ka. amArI saMsthAne 80 (jI) (5) heThaLa inkamaTekSa mAphInuM sarTiphikeTa maLela che. saMsthAnuM dhyeyaH bhAratIya prAcIna tattvajJAna ane tenI prAcIna hastapratonA AdhAre IkolojI, bhautikazAstra, gaNita, maMtrajApa, saMgIta, AhAravijJAna, dhyAna, vaikalpika cikitsA paddhatio aMgenuM prAyogika vaijJAnika saMzodhana karavA mATe "bhAratIya prAcIna sAhitya vaijJAnika rahasya zodha saMsthA"nI sthApanA karavAmAM AvI che ane te mATe sAbaramatI-aDAlaja hAIve upara narmadA kenAla pAse eka saMzodhana kendra UbhuM karavAmA AvI rahyuM che. saMzodhananuM lakSyaH | ApaNI navI peDhI ane AvatI bIjI aneka peDhIo je mAtra zAstrIya ane tArkika purAvAo tathA dalIlane mAnya karatI nathI ane vaijJAnika sAbitIo mAge che, teomAM dharmazraddhA utpanna karavA tathA daDha karavA pa. pU. zAsana samrATa tapAgacchAdhipati AcArya bhagavaMta zrI vijayanemisUrIzvarajI mahArAjanA samudAyanA pa. pU. siddhAntavAcaspati AgamajJa AcArya zrI vijayaudayasUrIzvarajI mahArAjanA paTTadhara pa. pU. jyotiSamArtaDa AcArya zrI vijayanaMdanasUrIzvarajI mahArAjanA varadahaste jemanI dIkSA thaI che te, pa. pU. sattvazIla AcArya zrI vijaya sUryodayasUrIzvarajI mahArAjanA ziSya pa. pU. paMnyAsa zrI naMdIghoSavijayajI mahArAjanI preraNAthI amoe uparokta nAmanI prAyogika vaijJAnika saMsthA zarU karI A saMzodhano dvArA navI peDhImAM AdhyAtmika ane naitika hiMmata-zakti pedA karI teonuM ucca kakSAnuM cirasthAyI saMskArayukta cAritrya ghaDatara, jIvanaghaDatara karavAnuM amArI saMsthAnuM lakSya che. amArI saMsthAnA saMzodhano dvArA koIpaNa vyakti potAnA 89 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaijJAnika dRSTikoNano vikAsa sAdhI zakaze ane bauddhika zaktino vikAsa karI zakaze.) buddhimAna vyakti rASTranA vikAsamAM paNa sAro sahayoga ApI zakaze. teo potAnA rojiMdA jIvanamAM paNa AdhyAtmika siddhAMtono upayoga karI Atmika vikAsa karaze. saMsthAnuM mahattva AjanA yuganI ane navI peDhInI mAMgane pahoMcI vaLavA AkhAya vizvamAM ApaNA prAcIna dharmagraMtho-sAhityanA AdhAre prAyogika vaijJAnika saMzodhana karatI AvI eka paNa saMsthA che nahi. RISSIOS ja A prakAranI ekamAtra ane sarva prathama saMsthA che. * bhAratIya saMskRtinI dhArmika bhAvanA, saMsakAramaya jIvana, kauTuMbika mUlyo vadhaze. * dhArmika, AdhyAtmika ane naitika jIvana mUlyo UMcA jaze. * navI peDhI vaijJAnika draSTikoNathI dharma ane jIvanane samajIne svIkAraze. saMsthAnI pragatiH amArI saMsthA taraphathI pU. munizrI naMdIghoSavijayajI ma. likhita jenadarzananA dsulas 26741" (Scientific Secrtes of Jainisin) Yarl soll lead reu aMgrejI AvRttinuM prakAzana karI tenI ghara beThA opana buka ekjhAmanuM Ayojana karela. vi. saM. 2058, zrAvaNa suda - 3 ravivAra, tA. 11-08-2002nA zubha divase amoe amArI saMsthAnA tatkAlIna kAyAlayanuM udghATana ApaNA gujarAtanA gaurava samAna vizvaprasiddha gaNitavijJAnI DaoN. pI. sI. vaidyanA zubha haste karAvela. te sAthe bahumukhI pratibhAsaMpanna DaoN. madhusUdanabhAI DhAMkIe amArI vebasAITanuM udghATana karela. A prasaMge zeTha zrI zreNikabhAI ke. lAlabhAI, zrI vimaLAbena esa. lAlabhAI - atula, DaoN. abhijitasena (IPR), DaoN. narendrabhAI bhaMDArI (PRL), DaoN. jitendrabhAI bI. zAha, DaoN. ramaNabhAI cI. zAha - muMbaI, DaoN. je. ema. zAha - muMbaI, zrI zAMtilAla zAha (taMtrIzrI, gujarAta samAcAra) paNa padhArela. vizeSamAM amane jaNAvatA AnaMda thAya che ke amoe amArI saMsthA mATe sAbaramatI-aDAlaja hAIve upara, narmadA kenAla pAse, zrI ratnavATikA - amIjharA | phArma madhye zrImatI raMjanabena anilabhAI gAMdhI parivAra dvArA nirmANAdhIna zrI, logassa tIrthanI bAjumAM ja lagabhaga dasa hajAra vAra jamIna prApta karI, temAM vaizAkha vada-3, ravivAra, tA. 18-05-2003nA savAre zubha muhUrte zrI logassa tIrthanA mukhya jinAlaya zrI zaMkhezvara pArzvanAtha jinAlayanA khAtamuhUrtanI sAthe sAthe RISSIOSnA mukhya makAnanuM khAtamuhurta PRLnA agraNI vijJAnI DaoN. narendrabhAI bhaMDArInA zubha haste karavAmAM AvyuM che. ane jeTha suda - 5, guruvAra, tA. 05-06-2003nA zubha muhurte zilAthApana zrI zreyAMsabhAI zAha (menejiMga taMtrIzrI, gujarAta samAcAra)nA zubha haste karavAmAM AvyuM che. 90 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMzodhananA viSayaH 1. bhautikazAstra (Physics): (a) zuddha AtmA ane paramANuno vega keTalo che? (b) zuM prakAzano vega kharekhara acaLa che.? (c) zuM vIjacuMbakIya taraMgo kharekhara astitva dharAve che? (d) zuM gurutvAkarSaNanA kyAMnuM vAstavika astitva che? (9) gurutvAkarSaNa zuM che? (f) prakAza kharekhara zeno banelo che? karyo ke taraMgo (g) A samagra brahmAMDanuM saMcAlana karatAM mukhya baLo kyAM? (h) AtmAnI sAthe saMyojita thatA kArmaNa vargaNAnA karyAM. teono eka bIjA sAthe zuM saMbaMdha che? (i) dhvani, maMtrajApa, saMgItanI manuSyanA mana tathA Arogya (j) varNamAlAnA akSaro svara vyaMjananA raMgo ane tenI upara thatI asara. (k) raMga ane tenI asara (I) avakAza ane kALa : vibhAvanA ane lakSaNo 2. kha-bhautikazAstra (Astrophysics) : (a) vizva saMracanA : vividha vaijJAnika mAnyatAo ane prAcIna mAnyatAo (b) brahmAMDa - loka (Universe) Adi ke anAdi? (c) zyAma-garta (Black-holes) ane zveta-biMduo (White Dwarfs) (d) pratidravya (anti-matter) 3. gaNita (Mathematics): (a) saMkhyA tathA gaNitanI utpatti, tenI zodha koNe karI? (b) Adhunika gaNita ane prAcIna gaNita (c) jaina gaNita ane vaidika gaNita (d) 8 nI kiMmata (9) zUnyanI vibhAvanA zodha ane upayoga 4. paryAvaraNa (Ecology): (1) vividha dhArmika paraMparAoH (a) paryAvaraNa ane ikolojInI dRSTie prAcIna sAhitya, ItihAsa, samAjavidyA (sAmAjika rIta rivAjo), ane adhyAtma vidyA (b) hindu dharmanI vividha zAkhAo, daitavAda ane advaitavAdanAM abhyAsa 91 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (c) pRthvI, pANI, agni, vAyu, tathA vanaspatinA jIvono anya jIvo upara upakAra tathA anya prANI sRSTino manuSya upara upakAra 5. jIva-bhautikazAstra (Bio-physics): (a) mAnava AbhAmaMDaLa ane roganidAna (b) atIndriyajJAna ane aMtaHskUraNA (c) TelipathI tathA dUra cikitsA paddhati (d) vaikalpika cikitsA paddhatio 6. bhASA (saMzodhana mATe) : saMskRta, prAkRta, pAlI, ardhamAgadhI 17. dharma : (1) hindu dharma, bauddha dharma ane jaina dharmanA vividha vidhividhAno/kriyA kAMDo (a) mUrtipUjA (b) upavAsa ane vrata-niyama (c) dhArmika tahevAro (d) brahmacarya | 8. maMtravijJAna : (a) stuti, stavana, jApa (b) hindu, baMddha tathA jaina paraMparAnA maMtra-yaMtra 9. AhAra ane jIvanavijJAna : (a) AhAranA prakAra ane tenI asaro (b) AhAranI Tevo ane phAsTa phUDanI kharAba asaro 10. yoga ane dhyAna : (a) zarIra, AtmA ane mAnava svabhAva upara yoga tathA dhyAnanI asara (b) yoga, dhyAna ane Arogya saMzodhana mATenI sAdhana sAmagrI tathA sagavaDatA: 1. pravacana - parisaMvAda - pradarzana khaMDa 2. prayogazALA 3. saiddhAttika saMzodhana kendra 4. saMzodhana graMthAlaya 5. sAmAnya graMthAlaya 6. vahIvaTI vibhAga - 4 7. dhyAna khaMDa 8. pANInI paraba 9. kenTIna 10. nirdezaka bhavana 11. saMzodhako - sTApha - nivAsasthAna 12 vAhana - pArkiMga vyavasthA 13. svAgata kakSa tathA pUchaparacha vibhAga 14. salAmatI rakSaka vibhAga 15. cabutaro - parabaDI 92 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | prayoga mATenA sAdhana : 1 ilekTrona mAikroskopa (sUkSmadarzaka yaMtra) 2. pTikala mAikroskopa 3. Teliskopa 4. Tonoskopa 5. osIloskopa 6. kirliyana kemerA 7. DijITala mAikroskopika kemerA 8. DijITala sTIla kemerA 9. DijITala viDIyo kemerA 10, InphA-reDa kemerA 11. IlekTroensephelogrAma prakAzana sAmagrI : 1. phoTo kopIyara mazIna naMga 2 2. komyuTara 5 sI. pI. yu. tathA [30 moniTarsa 3. lesara prinTarsa naMga 2 4. inka jeTa prinTarsa naMga - 5 5. lepaTopsa naMga - 3 6. viDIyo projekTara 7. philma tathA slAIDa projekTara 8. TI. vI. ane vI sI. Ara. RISSIOS nA TrasTIo : 1. Do. divyezabhAI vI. zAha e-5, mahAvIrakRpA vIna baMgalojha, sI pI. nagarasAme, ghATaloDiyA, amadAvAda 380061 phona naM. 7474634 2. pro. eca. epha. zAha 'rUpAyatana 18, mANekanagara, aMkura skula sAme, pAlaDI, amadAvAda 380 007 phona naM. 6620976 3. zrI snehalabhAI e. zeTha 2, zItala-chAyA epArTamenTa, bhUgoLa bhavana sAme, dAdA sAhebanAM pagalAM pAse navaraMgapurA, amadAvAda 380 009 phona naM. 7912926 4. zrI suprimabhAI pI. zAha 45-bI, pArUlanagara, bhuyaMgadeva cAra rastA pAse, solA roDa, amadAvAda - 61. phona naM. 7480702 5. zrI saMjayabhAI bI. koThArI 5, rAja haMsa pArka epArTamenTa, rAjahaMsa sosAyaTI, yu. sTApha kvArTarsa pAse, elIsabrIja, amadAvAda - 380 006 phona naM. 6302462 93 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. zrI bI. ena. zAha divAna phaLiyA, vejalapura 389 340 phona naM. 02676-234201 RIssIOS nI vahIvaTI samitinA sabhya : 1. zrI saMjayabhAI e. zAha 2. zrI anilabhAI esa. gAMdhI 3. zrI bhIkhubhAI sI. coksI 4. zrI bipinabhAI sI. gajarAvALA 5. zrI guNavaMtabhAI ke. zAha RIssIOS nI saMzodhana samitinA sabhyo : 1. DaoN. pI. sI. vaidya, amadAvAda 2.. DaoN. madhusUdanabhAI e. DhAMkI, amadAvAda 3. DaoN. sudhIrabhAI vI. zAha, 4. DaoN. je. ema. zAha, muMbaI amadAvAda 5. DaoN. (pro.) yazapAla, 6. DaoN. kAminIbena vorA, amadAvAda noIDA-gAjhiyAbAda RIssIOS nI salAhakAra samitinA sabhyo : 1. DaoN. jitendrabhAI bI. zAha, amadAvAda 2. DaoN. vimaLAbena esa. - lAlabhAI, atula (valasADa) 3. DaoN. kumArapALa desAI, amadAvAda 4. pra.(DaoN.) ke. vI. marDiyA, lIjha, yu. ke. 5. DaoN. pradIpabhAI ke. zAha, yu. esa. e. 6. DaoN. pI. bI. gaDA, yu. esa. e. 7. DaoN. ke. Ara. zAha, keneDA . zrI pravINabhAI ke. zAha, - yu. esa. e. 9. zrI kiriTabhAI sI. daphatarI, yu.esa.e. 10. zrI ramezabhAI bApAlAla zAha, surata 11. zrI jitubhAI ke. zAha, muMbaI tA. ka. amArI saMsthAe 35 heThaLa 100% inkamaTekSa mAphInuM sarTiphikeTa meLavavA arajI karela che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muni naMdIghoSavijayajI gaNi ane temano zakavartI prayAsa Ama to jaina sAdhuomAM abhyAsanI sAmAnya paraMparA to hoya ja che, paNa zrI, naMdIghoSavijayajI AgamonA abhyAsa uparAMta eka anokhA cIle cAlI rahyA che. jo tAo opha phijhiksa zakya che, jemAM eka vaijJAnika adhyAtmanI keDIe javA mathe che, to e paNa vAbhAvika ja che ke adhyAtmanAM cazmAM caDAvelo koI sAdhu vijJAnanuM parIkSaNa kare. munizrI kahe che : "mane thayuM ke ApaNe pratikriyArUpe zuM karavA saMzodhana karavuM joIe ? prAcIna graMthonAM vaijJAnika tathyonI sarANe Adhunika vijJAnanAM tathyo kema na caDAvI zakAya ?" A jijJAsAmAMthI naMdIghoSavijaya mahArAjano vijJAna adhyAtma pravAsa zarU thayo. A pravAsa to pahelAM ekalapravAsa hato. pachI temAM vijJAna-jagatanAM moTAM mAthAM sAmela thatAM gayAM. enA paripAkarUpe muni naMdIghoSavijayajInI preraNAthI 'bhAratIya prAcIna sAhitya vaijJAnika rahasya zodha saMsthA Research Institute of scientific secrets from Indian Oriental scriptures'nI sthApanA thaI. A saMsthAnI eka veba sAITa muni zrI naMdIghoSavijayajInA mArgadarzana anusAra taiyAra karavAmAM AvI che. jenuM nAma che : http//www.jainscience-rissios.org muni 48 varSanI vayanA che paNa temano vijJAnano abhyAsa be dAyakAthI ya vadhuno che. emanA guru AcArya zrI sUryodayasUrijI atyaMta pratibhAvAna jaina sAdhu che. emaNe ziSyane jaina siddhAMtonI dRSTie Adhunika vaijJAnika siddhAMtono abhyAsa karavA uttejana ApyuM. - pahelAM ATha varSanA sAdhu jIvananA abhyAsamAM muni naMdIghoSavijaye saMskRta ane prAkRta bhASAomAM vidvattA meLavI ane jaina AgamonI draSTie Adhunika vaijJAnika vicArano abhyAsa emaNe zarU karyo. A gALA daramyAna emaNe gujarAtImAM lakhavAnuM zarU karyuM. jenA phaLasvarUpa "jainadarzananAM vaijJAnika rahasyo" pustaka bahAra pADavAmAM AvyuM. A pustakanI prastAvanAmAM Do. pI. sI. vaidhe lakhyuM: "Ama juo to adhyAtma ane vijJAna judA judA staranA viSayo che. adhyAtma e ciMtanajanya pravRtti che, jyAre vijJAna e anubhavajanya pravRtti che. muni naMdIghoSavijayajI jaina tattvapraNAlInA niSNAta to che ja, khuzInI vAta to e che ke temaNe anubhavajanya vijJAna-praNAlIne samajavAno bharacaka prayatna karyo che. AthI baMne praNAlIo vaccenA saMbaMdha mATe temanA vicAro jANavA rasaprada thaI paDaze." muninA gujarAtI pustakanuM aMgrejI saMskaraNa paNa thayuM che. bhAratanA hAlanA rASTrapati Do. abdula kalAmane emaNe A aMgrejI saMskaraNanI prastAvanA lakhavA vinaMtI karelI. Do. abdula kalAme te vakhate namratAthI ema kaheluM ke khagoLavijJAnano emaNe bahu abhyAsa nathI tethI suprasiddha vijJAnI Do. jayaMta viSNu nAralIkara pAse prastAvanA lakhAvavAnI bhalAmaNa karI hatI. - tuSAra bhaTTa, retImAM rekhAcitro, gujarAta TAImsa, saptaka pUrti, pR. 4, nyUyorka, tA. 10 jAnyu. 2003 ISBN 81-901845-1-2 g