Haribal Macchinu Adbhut Charitra Tatha Mahaprabhavik Navsmaran Mool

Author(s): Hanssagar
Publisher: Motichand Dipchand Shah
Catalog link: https://jainqq.org/explore/036441/1

Page #1
F શ્રી આનંદ-ચંદ્ર-હેસ-જૈન રત્નમાલા-રત્ન શું કરો શ્રી શ્રાદ્ધપ્રતિક્રમણુસૂત્ર-ચાને શ્રી નંદિનુસૂવાન્તર્ગત - ક શ્રી ક હરિબલ મચ્છીનું અદ્ભુત --) ચરિત્ર - મહાપ્રભાવિક શ્રી નવમરણ મૂલ ચ...રિ...ત્રા...નુ..વા...દ...ક પ. પૂ. ધ્યાનસ્થ સ્વગત આગદ્ધારક આચાર્ય દેવેશ શ્રી આનંદસાગરસૂરીશ્વરજી મહારાજાના પટ્ટાલંકાર માલવદેશદ્ધારક પૂ. આચાર્યદેવ શ્રી ચંદ્રસાગરસૂરીશ્વરજી - મહારાજાના પરમવિનેય શાસનકટકેદ્ધારક પૂ. મુનિરાજ શ્રી હિરસાગરજી મહારાજ. અમદાવાદ માંડવીની પિળ નાગજી ભૂધરની પિળવાળા બહેન કાન્તાબહેન કેશવલાલ ડુંગરશીના વષીતપ નિમિત્તે વપીરતપવાળા ભાઈ-બહેને ડુંગરશી કેવળદાસ તરફથી સપ્રેમ ભેટ. સં. 2012 ના વૈશાખ સુદ 3 રવિવાર પાલીતાણા. P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #2
//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// આ સૂતક વિચાર ક. તુવંતી સ્ત્રી-દિન ત્રણ અડકે નહિ, દિન ચાર પ્રતિક્રમણદિક કરે નહિ. [ઉપધાનવાળી શ્રાવિકા અને સાધ્વીજીઓ માટે ઉભય ટંક આવશ્યક નિયત હેવા આદિ કારણે અશક્ય પરિહાર છે] તપશ્ચર્યા ગણાય, દિન 5 પછી પૂજા કરે, રેગાદિ કારણે ત્રણ દિવસ પછી રુધિર જણાય તે વિવેકથી પવિત્ર - થઈને જિનદર્શન, જિનપ્રતિમાની અગ્રપૂજા કરે, સાધુને પડિલાભે, પ્રભુની અંગપૂજા ન કરે. જન્મ સંબંધમાં-પુત્ર જન્મે તો 10 દિન અને પુત્રી દિવસે જન્મે તે ૧૧દિન અને રાત્રિએ જન્મે તે ૧ર દિનનું સૂતક લાગે. ઘરના માણસે 12 દિન સુધી પૂજા ન કરે, જુદા જમે તે બીજાના ઘરના પાણીથી પ્રભુપૂજા કરે. દિન 12 સુધી સાધુ આહાર ન લે. સુવાવડ કરનારી કરાવનારી નવકાર પણ ન ગણે સુવાવડી એક માસ અને 10 દિન જિનપૂજા અને એક માસ સુધી દર્શન ન કરે તેમ સાધુને ન પડિલાભે. ગોત્રીને 5 દિનનું સૂતક લાગે. ગાય, ભેંસ, ઘડી, ઊંટડી ઘરે પ્રસરે તે 2 દિન અને વનમાં પ્રવે તો 1 દિનનું સૂતક લાગે. ભેંશનું દૂધ દિન 15 પછી, ગાય તથા ઊંટડીનું દૂધ દિન 10 પછી અને બકરી-ઘેટીનું દુધ દિન 8 પછી કલ્પ. નિશ્રાના દાસ કે દાસીના જન્મ કે મરણનું સૂતક દિન 3 સુધી. મૃત્યુ સંબંધમાં-દિન 12 સુધી ઘેર જમનારા પૂજા ન કરે, અને દિન 12 સુધી સાધુ આહાર ન લે. જુદા જમનારા જુદા ઘરના પાણીથી પૂજા કરે. મૃતક પાસે સુનારા અને કાંધિયા દિન 3, સંઘ કરનારા દિન 2, સાથે જનાર દિન 1, જિનપૂજા ન કરે. પ્રતિક્રમણાદિક બે દિન મનમાં કરે. મૃતકને અડક્યા ન હોય તે સ્નાન કરવાથી શુદ્ધ થાય. જન્મે તે દિવસે કે દેશાંતરે મૃત્યુ થાય તે 10 દિન, આઠ વર્ષનું બાળક મરે તે 8 દિન, જેટલા મહિનાનો ગર્ભ પડે તેટલા દિવસનું સૂતક. ગાય આદિનું ઘરે મૃત્યુ થાય તે કલેવર લઈ ગયા બાદ 1 દિવસ અને અન્ય તિર્યંચનું કલેવર લઈ જાય ત્યાં સુધી સૂતક વ્યવહાર છે. સંમૂછિમ છ સંબંધી–ગાયના મૂત્રમાં 24 પહેર પછી, ભેશના મુત્રમાં 16 પહેર પછી, બકરીનાં મૂવમાં 12 પહેર પછી, ગાકરના મૂત્રમાં 8 પહેરા પછી, અને નર-નારીનાં મૂત્રમાં અંતર્મ બાદ સંછિમ છો ઉત્પન્ન થાય છે. CamScanner -- વાયરમતોડીasuri M. - Jun Gun Aaradhak Trust

Page #3
[; 'IIIIIIIIIIIlII I ]][II] [II IIIIIIIIIIIIIII] G F શ્રી આનંદ-ચંદ્ર-હંસજેન રત્નમાલા-રત્ન શું ક શ્રી શ્રાદ્ધપ્રતિકમણુસૂત્ર-ચાને ઝીવંદિત્તસૂવાન્તર્ગત ર શ્રી પર હરિબલ મચ્છીનું અભૂત 1 - ચરિત્ર - : ત થાઃ મહાપ્રભાવિક શ્રી નવસ્મરણ મૂલ بهی ચ... રિત્રાનું વાદક પ. પૂ. ધ્યાનસ્થ સ્વર્ગત આગામોદ્ધારક આચાર્ય દેવેશ શ્રી આનંદસાગરસૂરીશ્વરજી મહારાજાના પટ્ટાલંકાર માલવદેશદ્ધારક પૂ. આચાર્યદેવ શ્રી ચંદ્રસાગરસૂરીશ્વરજી મહારાજાના પરમવિનેય શાસનકટકેદ્ધારક પૂ. મુનિરાજ શ્રી હંસસાગરજી મહારાજ. nonnonnnnnnnnnnnnnnnnn વીર સં. 2478 [ પૂ આગમોદ્ધારક સ્વર્ગદિન] વિક્રમ સં. 2008 પ્રકાશક - અને–પ્રાપ્તિસ્થાન = શા મોતીચંદ દીપચંદ છે. ભાવનગર મુ. ઠળીયા. [સૌરાષ્ટ્ર] = કિંમત રૂા૧-૪-૦ Tamaraanananananananananananananana શ્રી અરૂણોદય પ્રીપ્રેસ , ખારગેટ–ભાવનગર. Editi send sesses கோரப்பப்பட்ட பாப்பாப்புப் பாடப்பட்ட மற்றும் போர் (DANI பப்பாட்டப்படப்பட்ட படப்படப்படப் பட்டப்) 451 P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #4
151973 પ્રાકથન. જીવદયાના પાલન વિષે આ શ્રી હરિબલ મચ્છીનું દષ્ટાંત અજોડ ' છે. શ્રી જિનેશ્વર ભગવંતકથિત અહિંસાધર્મનું પ્રાથમિક પાલન કરવા સજજ થએલ પુણ્યવંત આત્માઓને આ દષ્ટાંત અહિંસા ધર્મમાં પ્રવેશ કરવા પરમ આલંબનભૂત છે. શ્રી વંદિતસૂત્રની ટીકાની અંતર્ગત શોભતા આ 500 શ્લોક પ્રમાણુ ઉત્તમ દષ્ટાંતને પણ અનુવાદ પૂ. ઉપ શ્રી વિજયધર્મસૂરિજી મહારાજે શ્રી વંદિત્તસૂત્રના અનુવાદની સાથે ચાર વર્ષ પહેલાં કરેલ છે. અને તે અનુવાદમાં પણ તેમાંના શ્રી જયકુમાર અને વિજયકુમારનાં ચરિત્રના અર્થો અને અનેક સ્થળે અધૂર અનુવાદ થવા પામેલ છે. મહાન પૂર્વાચાર્યવિરચિત આવા અપૂર્વ અને આવશ્યક ગ્રંથન સમાજને શુદ્ધ અને સર્વગસ પૂર્ણ અનુવાદ પ્રાપ્ત થવાને બદલે એ રીતે વિપરીત અર્થવાળો, અશુદ્ધ અને અપૂર્ણ અનુવાદ પ્રાપ્ત થવા પામે છે, તેમાં સમાજને સત્ય વસ્તુસ્વપથી વંચિત રહેવા જેવું બને છે. આ વસ્તુ શોચનીય અને શ્રી વંદિત્તસૂત્રનો તે સમરત અશુદ્ધ અનુવાદ અમારા તરફથી જેમ સાયંત શુદ્ધ તૈયાર થઈ રહેલ છે, તેમ તે સાથે તેમાંના આ અપૂર્વ દષ્ટાંતને પણ અશુદ્ધ અને વિપરીત અર્થો વગેરે દૂર કરવાપૂર્વક યથાશક્તિ સર્વાગશુદ્ધ તૈયાર કરવામાં આવેલ છે. વાચકે આ અનુવાદને પૂ ઉ. શ્રી ધર્મસૂરિજી મ. કૃત તે વંદિત્તસૂત્રના અનુવાદમાંના આ દષ્ટાંતના અનુવાદ સાથે મેળવી જશે તે સ્વતઃ ખાત્રી થશે કે-“પૂ. ઉ. મ. શ્રી વિજયધર્મસૂરિજી મહારાજશ્રીએ સમાજને સદંતર અસ્તવ્યસ્ત જ અનુવાદ પીરસેલ છે. અને તે ભારે ખેદદિલીની વાત છે.” પૂ. ઉપા. શ્રી વિજયધર્મસૂરિજી મ. ને પણ વિનંતી છે કે-આપે વિચેલ તે અનુવાદની ખલનાઓમાં કોઈ જે મારી ભૂલથી રજૂ થતી હેય ને તે સુધારવાની તક આપવા સારુ (જ્ય- વિજ્યકુમારનાં દષ્ટાંતની બકની જેમ આ બુક પણ વાંચીને તેવી ખલના જણાવશો. ભૂલે હશે તે આપનો ઉપકાર જાહેર કરવાપૂર્વક અનુવાદના છેડે સુધારા શિર્ષકાળે જરૂર જાહેર કરીશ. ' હું સસાગર Scanned with CS CamScanner P.P. Ac. Guaratnasuri M.S. Jun-Gun Aaradhakuwa

Page #5
# રાહa(પાર્શ્વનાથાય નમ: II કે શ્રી શ્રાદ્ધપ્રતિકમણુસૂત્ર-યાને–વંદિતુસ્ત્રાન્તર્ગત શ્રી હરિબલ મચ્છીનું અદ્ભુત દષ્ટાંત 4 અ...નુ...વા.... કઃ ૐ શાસનક ટેકેદ્ધારક પૂ મુનિરાજશ્રી હંસસાગરજી મહારાજ #અલ્પ પણ જીવદયા, ક૯૫લતાની જેમ આ ભવમાં -% પણ હરિબલમચ્છીને પ્રાપ્ત થયેલાં સુખની માફક, મનમાં કપેલ ઘણું સુખને ચેડાં કાળમાં આપે છે પ૧ અથવા સહેલે પણ નિયમ કર સારો છે કે જે નિયમનું આપત્તિકાળે પણ આરાધન કરનાર હરિબલમચ્છીની માફક આ ભવને વિષે પણ અતુલ ફલ પામે છે! ારા કાંચનગિરિ (મેરુગરિ) ની જેમ શ્રેષ્ઠ સુવર્ણરિદ્ધિની ગણનાવાળું, તાત્વિક આનંદ કરનારને આલ્હાદકારી અને “સુમન:શ્રી–પંડિતેનું આશ્રયસ્થાન, એવું કાંચનપુર નામે નગર શેભે છે. આવા તે નગરમાં શત્રુરાજાઓની સેનાને ત્રાસ પમાડનાર વસન્તસેન નામે રાજા હતા. તે રાજાને રૂપવડે હિમાલયની સ્ત્રી જેવી વસન્તસેના નામે રાણી હતી. જા કેટલેક વખત સંતાનવિહુણ રહેલ તે રાજા રાણુને જતે દહાડે યુવાનજનને ઉન્માદ કરાવવામાં મૂર્તિમાન વસન્તઝડતુના જેવી શોભાને ધારણ કરનારી અને ઘણુ ગુણનું પાત્ર એવી વસન્તશ્રી નામે પુત્રી પ્રાપ્ત થયેલ. પા કવિ માટે જેમ તેને અનુરૂપ ઉપમાન મેળવી શકાતું નથી તેમ આ વસંતસેન રાજા, અપ્સરાના રૂપને જીતવા સમર્થ અને પ્રિયા બનવાની ઈચ્છાવાળી એવી P.PAC GunratnasUTIMIS Jun Gun Aaradhak Trust

Page #6
ઉદાસ નામે જાય તો અનારિ - શ્રી હબિલ મછીનું તે પુત્રી વસન્તશ્રીને અનુરૂપ વર કેઈપણ સ્થળેથી મેળવી શકયે નહિ ! દા બીજી બાજુ એમ બન્યું કે તે નગરમાં દરરોજ માછલીઓને પકડવાની જાળ નાખવામાં નિષ્ણાત અને પ્રકૃતિએ ભદ્ર એ કેઈ હરિમલ નામને માછીમાર રહે હતે. તે હરિબલને અનાર્યશિરોમણિ અને પ્રચંડ એવી પ્રચંડા નામે ભાર્યા હતી. એ કારણે તેનાથી હંમેશ બીતે અને ઉદાસ રહેતે હરિબલ, સ્વપ્ન પણ સુખ પામતો નહિ 8 કહ્યું છે કેकुग्रामवासः कुनरेन्द्रसेवा, कुमोजन क्रोधमुखी च भार्या | कन्याबहुत्वं च दरिद्रता च, षड् जीवलोके नरका भवन्ति // 9 // અર્થ:-(સુદેવ-સુગુરુ–સુધર્મ અને સુજ્ઞ ધાર્મિકજનેને જ્યાં વાસ ન હોય તે) કુગ્રામમાં રહેવું, દુષ્ટ રાજવીની સેવા કરવી, નબળા આહારે જીવવું, ક્રોધમુખી સ્ત્રી હેવી, ઘણી પુત્રીઓ હેવી, તેમ જ દરિદ્રતા હોવી, એ છ બાબતે આ લેકમાં નારકાવાસ છે. જે માછી હરિબલે એક વખતે નદી કિનારે એક મુનિને જોઈને નમસ્કાર કર્યો. હરિબલને મુનિ મુનિએ તેને “કાંઈ ધર્મ જાણે છે ને મેળાપ અને એમ કહી પિતાની તરફ આકર્ષ્યા અને દયાધર્મની તેને ધર્મ કહ્યો. 10 આ (સાંભળી) પ્રાપ્તિ. હરિબલે કહ્યું-પિતાના કુલને આચાર એ ધર્મ છે અથવા તેના કરતાં મોટે બીજે ધર્મ કે? તેવા સ્વકલમાં ઉતરી આવેલ (આ માં પકડવાના) ધર્મને દરરાજને માટે હું એકાગ્રચિત્તે આ છું. 11 (હરિબલની તે વાત સાંભળીને) મુનિરાજે 5 આવું બેલડું મૂઢબુદ્ધિવાળાને ઘટે છે, સમજી જનેને Scanned with CamScanner Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust -

Page #7
: 3 અદભુત દષ્ટાંત બેલવું યુક્ત નથી. જે કુલના માર્ગે ચાલવામાં ધર્મ હોય તે અધર્મ શબ્દ, નામથી જ નાશ પામી જાય. 12aaaa વળી (કુલાચાર જ ધર્મ તરીકે મનાતે હોય તે ) સ્વકુલાચારને જ ધર્મ કહેવાની નીતિવાળા પુત્રએ પિતાના પિતાનું “દરિદ્રતા– દાસપણું–અન્યાય-દુ:ખીપણું વગેરે ચરિત્ર તજી દેવા યોગ્ય નહિ રહે અર્થાત્ પિતાનાં દરિદ્રતા–દાસપણું-અન્યાય-દુ:ખીપણું વગેરેને પુત્રએ કુલને ધર્મ માનીને નીભાવવાં જરૂરી ઠરે 13 તેથી કુલાચાર એ ધર્મ નથી, પરંતુ પ્રાણીઓનું રક્ષણ કરવું તે વગેરે ધર્મ છે. તેમાં પણ પ્રાણિરક્ષા તે અર્થિત બધું જ આપવામાં રક્ષાભૂમિસ્વરૂપ છે. જે 14 . !=હર્ષની બીના છે કે-સિંહણની માફક અનેક સ્વરૂપવાળી એવી તે જીવદયા એલી જ હોય તે પણ દુઃખે કરીને અંત પમાય તેવાં પાપજન્ય દુઃખે રૂપ હાથીની હારમાળાને હંમેશને માટે સત્વર નાશ કરી નાખે છે! 15aa માટે જો તું દુ:ખથી ખરેખર કંટાળે છે અને સુખને અભિલાષી પણ જે હૃદયથી છે, તે શ્રેષ્ઠ ગુણથી પુષ્ટ એવા હે ધીવર ! તું જીવદયાને વિષે યત્ન કર૧૬ાા (મુનિરાજને તે ધર્મોપદેશ સાંભળીને) બોધ પામેલ હરિબલ બે–ખરેખર દયા જ સાચે ધર્મ છે, પરંતુ રંકને ઘેર ચક્રવત્તીનાં ભજનની માફક માછીમારનાં કુલમાં જીવદયા કયાંથી હોય ?-કેમ પાળી શકાય?” ૧છા ત્રાષિ મહાત્માએ કહ્યું- તું (કુલના કારણે) જીવદયાનું અધિક પાલન કરવા સમર્થ ન છે, તે આટલું કર કેજળમાં પહેલા આવેલ મત્સ્યને તારે જીવતે છે દેવો. 18 એટલે પણ નિયમ જે બરાબર પાળવામાં આવે તે સભાવનારૂપ જળથી સિંચાએલ તે નિયમ વડના અંકુરાની જેમ Scanned with CamScanner P.P.Ar Gunratnasuri MS lun Gun Aaradhak Trust

Page #8
શ્રી હરિબલ મચ્છીનું અતુલ્ય એવા અનંત ફળે કરીને ફળે છે-અનંત ફળદાતા નીવડે છે! 19 ગુરુમહારાજે બતાવેલ હરિબલે કરેલ તે નિયમ સહેલ હેવાથી ધીવર હરિબલે દયાધર્મનાનિય- તે નિયમ હર્ષપૂર્વક સ્વીકાર્યો, અને મને સ્વીકાર પિતાનાં જાળ નાખવાનાં કાર્ય માટે જઈને અને દેવે તુરત જ નદીના જળની અ દર અવિલંબે જાળ કરેલ પરીક્ષા નાખી. રમા નિયમનું ઘણું વિશાળ ફળ તેને પહેલે તબકકે જ બતાવતા હોય તેમ તે જાળમાં રૂષ્ટપુષ્ટ એ એક મહાન મત્સ્ય તત્કાળ આવી પડ્યો! ઘરના (આ મેટો મત્સ્ય જેવાથી) લેભને લીધે થએલ પુષ્કળ વ્યગ્રતાને હરિબલે, સ્વીકારેલ નિયમના બળવડે રેકીને અને (જાળમાં પહેલે આવેલ તે જ મસ્ય ફરીથી પણ જાળમાં આવે તે તેને જીવતે છોડી દેવે સુગમ પડે એ માટે) તે મજ્યના કઠે કેડી બાંધીને તે મત્સ્યને જલદી છોડી મૂક્ય! દરરા નિર્ભય બન્યું હોય તેમ ફરીથી પણ તે જ મત્સ્ય જાળમાં આવ્યા, છતાં પણ હરિબલે તેને ફરીથી પણ એ પ્રમાણે છોડી મૂકે! (તે મત્સ્યની દયા ખાતર) હરિબલે બીજે સ્થળે જઈને જાળ નાખી, તે ત્યાં પણ જાળમાં તે જ મત્સ્ય આવ્યો ! અને હરિબલે દયાથી તેને છોડી મૂક્ય! એમાં સાંજ સુધી પણ તે જ મત્સ્ય આવ્યા કર્યો અને હરિબલે પણ તેને મુક્ત કર્યા જ કર્યો પારકા તેમ કરવામાં સકૃત નિયમનાં પાલનને વિષે દહઆશયવાળા એ હરિબલનાં મનમાં પરિતાપની વાત પણ ન આવી! ખરેખર, ધીરપુરુષે વિહલતામાં પણ સ્વીકારેલ વિધિને વિષે અધીરતાને ભજતા નથી. 24 સાંજ સમયે એ રીતે છેવટે Scanned with CamScanner Ac. Gunratnasuri M.S. S R Jun Gun Aaradhak Trust

Page #9
અદભુત દષ્ટાંત છૂટે થએલ તે મત્સ્ય, મનુષ્યની વાચાવડે હરિબલને કહેવા લાગે- સાહસિક ! તારા સાહસથી હું પ્રસન્ન થયે છું; તને ઈષ્ટ હોય તે વરદાન માગી લે.” પારપા (એ પ્રમાણે મનુષ્યની વાચાથી મત્સ્યને બોલતે સાંભળીને) અતિ વિસ્મયપૂર્ણ હૃદયવાળે બુદ્ધિમાન હરિબલ પણ માસ્યને કહેવા લાગે - હે મસ્ય! તું મત્સ્ય છે અને મને શું આપી શકીશ? મત્સ્ય પણ કહ્યું-“મને તું મત્સ્ય જાણીશ નહિ, અને (મેં વરદાન માગવા આપેલ વચનની) અવજ્ઞા કરીશ નહિ. કારણ કે-હું સમુદ્રને દેવ છું તે આ પ્રકારે જીવદયાને નિયમ સ્વીકાર્યો ત્યારે હું નજીકમાં હોવાથી મેં તારી (જાળમાં પહેલા આવેલ સભ્યને ન માર) તે પ્રકારની નિયમની કેટને જાણીને (તે કેટીમાં તું કેટલે ટકે છે? એ જેવા) પરીક્ષા કરી છે. ૨૬-૨ના गृहणन्ति नैव नियम, केचिद् गृह्णन्ति निर्वहन्ति न च // ત્તિ નિશ્ચિત જ, તે વિવંaષા પુરા ર૮ અર્થ: કેટલાક નિયમ જ લેતા નથી અને કેટલાક લે છે તે નિયમને નિર્વાહ કરતા નથી. નિયમ લે અને પાળે તેવા તે પાંચ-છ પુરુષો જ હોય છે. પર૮ તું માછીમાર હેવા છતાં પણ તારી (નિયમને વિષે) દાતા છે, તે જોઈને હું પ્રસન્ન થયે છું; માટે કહે હું તને શું આપું? મસ્યરૂપ ધારી તે સમુદ્રના દેવે એ પ્રમાણે કો સતે હરિબલ હર્ષપૂર્વક બેલ્ય-હું જ્યારે આપત્તિમાં આવી પડું ત્યારે તું મારું રક્ષણ કરજે.' પરલા દેવ પણ હરિબલની તે માગણુને સ્વીકાર કરીને તત્કાળ અદશ્ય થયે. આખા દિવસમાં મત્સ્યને લાભ નહિં થયેલ હોવાથી (મસ્ય વિના ઘેર જઈશ તે સ્ત્રી Scanned with CamScanner P. An Ginranas MS lun Gun Aaradhak Trust

Page #10
- શ્રી હરિબલ મચ્છીનું દુ:ખી કરશે, એ ભયથી) હરિબલ તે ગભરાયે થકે તે ત્રિએ શહેર બહારના કોઈ દેવમંદિરમાં રહ્યો 3. ત્યાં રહ્યો થકે “માછીમાર અને શ્રેષ્ઠ બુદ્ધિમાન” એમ બંને પ્રકારે ધીવર- હરિબલ વિચારે છે, જે-અડે ! ચક્રવર્તિના ડાંગર (આજે વાવે અને આજે જ ફળે) ની જેમ મને નિયમ જલદી કેમ કરીને ફલદાયી થયે? 31 એક જ જીવની દયાથી અને તે પણ આ પ્રમાણે વેગથી દેવનું વરદાન પ્રાપ્ત થયું, તે જોતાં બધા જ જીવોની દયા પાળું ત્યારે તે કેને માલુમ કેટલું ફળ પ્રાપ્ત થાય? 32 જી પરની દયાને લીધે જેઓ જંતુઓને કદી પણ હણતા નથી તેઓ ધન્યપુરુષમાં પણ શિરોમણિ છે, તેમ નિરપરાધી જંતુઓને હણવામાં સતત રક્ત એવા મને ધિક્કાર છે. 3 તેથી કેઈક બીજા ઉપાયથી કેમે કરીને પણ જો હું નિર્વાહ ચલાવતે થઉં તે કરેલા સુકૃતને હણી નાખવાના સ્વભાવવાળી હિંસાને હું વિષવેલીની માફક તજી દઉં. 34 દયાધર્મનું ફલ જેણે આ લોકમાં પ્રત્યક્ષ જોયું ! એ તે ભદ્રપ્રકૃતિવાન અને ભવિષ્યમાં પણ કલ્યાણ એ હરિબલ, જેવામાં એ પ્રમાણે ચિંતવે છે, તેવામાં શું બન્યું ? તે હે ભાઈએ ! સાંભળે: રૂપા એક વખતે રાજમહેલને ગોખે બેઠેલી તે રાજપુત્રી વસંતશ્રીએ પહેલાં એક વાસુદેવના રૂપની શોભાવાળા હરિબલ નામના શ્રેષ્ઠીપુત્રને માર્ગે જતે દીઠે. 36 તે શ્રેષ્ઠીપુત્રને જોતાંને વેંત તેની જોડેના-પ્રેમસમુદ્રમાં ડૂબી ગયેલ વસતશ્રી, તે શ્રેષ્ઠીપુત્રને મેળવવાના ઉપાયે કરવા લાગી! અને ભમરી જેમ કમલને જઈ મળે તેમ કેઈક રીતે કેઈક ઠેકાણે તે શ્રેષ્ઠીપુત્રને મળી પણ ખરી! ૩ણા અને ભ્રમિત કરી નાખ Scanned with CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #11
અભુત દષ્ટાંત : 7 નારા ઓષધની જેમ તે ધૂર્તાએ સ્ત્રીસ્વભાવને સુલભ એવાં ચાલાકીપૂર્ણ પ્રિયવચને વડે શ્રેષ્ઠીપુત્રને મિત બનાવી દીધે! 38 પરિણામે સંકેતસ્થાને આવવું, દૂર જવું, પરણવું વગેરે વસંતશ્રીએ તેને જે કાંઇ કહ્યું તે બધું જ શ્રેષ્ઠીપુત્ર હરિબલે રાજાના ભય વગેરેને અવગણીને વિનતની માફક સ્વીકાર્યું. 3 બંનેએ એ રીતે મળવાને માટે કરી રાખેલ સંકેતનું સ્થાન અને દિવસ, ભાગ્ય એ જ હતા કે જે દિવસે અને જે સ્થાને ચિંતાતુર હરિબલ માછી રાત રહ્યો હતો ! 40 હવે તે છૂપા કર્મો કરનારાઓને ઈચ્છિતની પ્રાપ્તિ કરી આપનારી રાત્રિ (પણ તે દિવસે) કોઈ પ્રકારે આ બંનેની પ્રાર્થનાથી હેય તેમ અતિઘેર કાળી બની ! 41 સંકેતસ્થાને જવાની ઉત્કંઠાવાળો શ્રેષ્ઠીપુત્ર હરિબલ, તે રાત્રિને વિષે તૈયાર થઈને “મતિ વણિક હરિબલને ભાગ્યાનુસારિણી, એ યુક્તિ મુજબ બદલે માછીહરિ ચિંતવવા લાગે કે “પુનાત્વિતિબલને દેવકુલમાં હમણાં તે આ પ્રમાણે વર્તવા તૈયાર થયે રાજપુત્રીને છું, પરંતુ જે વેવ પુરસ્ત વિસ્તાર મિલાપ !!! -કેને માલુમ આગળ જતાં શું થશે ? કદાચિત જે રાજા અપરાધી તરીકે મને ઓળખી કાઢે, તે નકકી યમરાજને સુપ્રત કરે. ૪ર-૪૩ એવી આશંકા ઉત્પન્ન થવાને લીધે જવાની ઈચ્છાવાળે હેવા છતાં તે વણિક હરિબલ, જમવાની ઈચછા છતાં જમી શકે નહિ તેમ (કુંવરીએ આપેલ સંકેતસ્થાને) જઈ શકો નહિ ! અહા વણિક લોકોની બીક! ઇજા કહ્યું છે કે Scanned with CamScanner P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #12
શ્રી હરિઅલ મછીનું खोजातौ दाम्भिकता, भोलुकता भूयसी वणिग्जातौ // પ: ક્ષત્રિયજ્ઞાતિ, જ્ઞાતિજ્ઞાતી પુનમઃ બ II અર્થ -સ્ત્રી જાતિને વિષે દાંભિકતા હોય છે. વણિક જાતિમાં પુષ્કળ ડરપોક્તા હોય છે, ક્ષત્રિય જાતિમાં રોષ હોય છે અને બ્રાહ્મણ જાતિમાં લેભ હોય છે. પાપા બહુ આશંકારૂપ વ્યાધિથી વ્યાકુળ એ માણસ ખરેખર, આવાં કાર્યમાં આ લેક સંબંધીનું અને પરલેક સંબંધીનું પણ સ્વહિત કરવાને સમર્થ થતું નથી. 46 અથવા તેવા પ્રકારનું ભાગ્ય તે વણિકનું કયાંથી જાગતું હોય કે-જેણે તે વસંતશ્રી જેવી રાજકુમારીને પામે? કારણ કે પૃથ્વીને ભર્તા બને તે તેવી કન્યાને ભર્તા બને. (‘ના’ શબ્દ કરતાં નાર શબ્દ એકમાત્રા અધિક છે એ હિસાબે) તે વસંતશ્રી તે એકમાત્રાએ અધિક એવી સ્વજાતિ નાર (જાતિ) સાહસથી માતા સાથે બેટી રીતે કલેશ કરીને ઈચ્છા મુજબ જુદા મહેલમાં રહેવા લાગી. ક્રમે સંકેતદિવસે ત્યાંથી ચાલાકીપૂર્વક જાત્યવંત રત્ન વગેરે પુષ્કળ ધન અને વસ્ત્રો લઈ શ્રેષ્ઠ અશ્વ પર બેસી આપેલ સમયે (હરિબલ માછી રહ્યો છે તે) દેવકુલના દ્વારે સાક્ષાત્ નગરદેવીની માફક આવી. 48 કલા (રાજમહેલથી દેવકુલે) નિર્વિધ સત્વર આવવાથી આનંદમાં આવી જવાને લીધે અત્યંત વૈર્યવાન બનેલી તે વસંતશ્રી બોલી–“ભાગ્યશાળીએને વિષે મુખ્ય એવા હે હરિબલ! [રિ-પ્રશ્નાર્થે. ! આપ અહિં છે? 50 અચ્છતા દેવીની માફક અશ્વનું વાહન અને દિવ્ય અલંકારને ધારણ કરવાવાળી તે વસંતશ્રીને જઈને તેમજ કાનને અમૃત સરખું તેનું તે પ્રકારનું વચન સાંભળીને દેવકુલમાં રહ્યા થકા વિરમય પામવાપૂર્વક પ્રમુ*િ Scanned with CamScanner = :.. મોરામાં P જ Jun Gun Aaradhak Trust

Page #13
અદ્ભુત દૃષ્ટાંત થએલ હરિબલ માછીએ (‘હા’ હું છું એમ સૂચવતે) હુંકાર કર્યો ! આનંદને હેતુ નહિ હોવા છતાં પણ તે હુંકારથી વસંતશ્રી અંતરમાં અત્યંત આનંદ પામી! ૫૧-પરા અને બોલી-હે ચતુર ચિત્તવાળા હરિબલ! ઉતાવળી ગતિએ આગળ ચાલો, કે જેથી કરીને દેશાન્તર જવાથી આપણા મને ફળે 53 “નકકી પ્રેમમાં આસક્ત એવી આ બાળા, અહિં મળવાને સંકેત કરી રાખેલ કેઈ મારા નામના બીજા માનવીને બોલાવે છે. તેથી તે સ્થાને હું જ શા માટે ન જઉં? આ સંગ લાગ્યથી જ ઉપસ્થિત થયેલ છે” એ પ્રમાણે હૃદયમાં ચિંતવને માછી હરિબલ, દેવકુલમાંથી સત્વર નીકળીને અને ત્યારબાદ તેની આગળ થઈને ચાલવા લાગ્યું ! પ૪-પપા પાપીજનેની પરંપરારૂપ (મચ્છ પકડવાની) સાર્થ =જાળને તેણે કુકર્મને છોડવાની સાથે ત્યાં જ ફેંકી , દીધી! ખરેખર, રાજ્યની આશા વર્તતી હોય ત્યાં ભિક્ષાનું કપાલ (માગી ખાવાની ખેપરી) કોણ હાથમાં લે?,પ૬ આગળ ચાલતાં તેને તેવા પ્રકારને જોઈને તે કુંવરી શંકામાં પડી અને બોલી–હે કુસાર ! નગ્નની જેવા અને વાહન વિનાના કેમ છો? શું તમારું ધન, કેઈએ પણ હરી લીધું? (ધન તે કાંઈ હરાયું નથી પણ) “આજે તારા વડે મારું દુષ્કર્મ જ હરાયું છે!” એમ મનમાં બોલતે તે ઉત્તમ બુદ્ધિવાળે હરિબલ, બહારથી જવાબમાં કુંવરીને ઘણું વિલંબે માત્ર હુંકાર જ આપવા લાગ્યા ! 57-58 નકકી સઘળું જ ગુમાવ્યું હોવાને લીધે પ્રેરિત હેવાથી આ બેલ નથી” એમ વિચારીને વસતશ્રીએ “વરની જેમ તમે આ (હું લાવી છું તે) શ્રેષ્ઠ વેષને ધારણ કરે I Scanned with CamScanner PIPPANEGINTanasir MESE Jun Gun Aaradhak Trust

Page #14
શ્રી હરિબલ મચ્છીનું 10 : એ પ્રમાણે કહ્યું અને જણાવ્યું કે-હે નિપુણ! પુષ્કળ લાવી હું તેનાથી વિશુદ્ધ હેતુથી સિદ્ધિ શક્તિ રાજ કુંવરીને પ્રાપ્ત થાય તેમ આપણાં સઘળાં જ હરિબને દિલાસે ઈચ્છિત કાર્યોની ખરેખર સિદ્ધિ થશે અને પરદેશ 59-60 તેથી કરીને (ધન ગયું છે. પ્રયાણુ, વિષયમાં ખેદરૂપ ચંડાળની પાસે પણ જવાનું રહેતું નથી. પંડિત પુરુષો ધનહાનિ વગેરેને ખરાબ સ્વપ્રની જેમ યાદ પણ કરતા નથી. in૬પા એ પ્રમાણે કહીને વિદુષી વસન્તશ્રીએ હરિબલનાં મનને આનંદિત કરવાને માટે માર્ગને વિષે તે તે પ્રકારની પ્રેમરસમાં ઉલ્લાસ પેદા કરનારી વાર્તાઓ કરવા માંડી. Hદરા છતાં “વારિ:’ દરેક બાબતમાં માત્ર “હુંકાર જ આપવાને નિરધાર કરી બેઠેલ હરિબલ તે કુંવરી જે જે વાત કરે છે, તે દરેક વાતેના ઉત્તરમાં પણ માત્ર હુકાર જ આપતે રહ્યો આ “હુંકારપણું હરિબલને જીવદયાના નિયમની માફક તાત્કાલિક ફલને માટે થયું ! 63. આ હરિબલ માછીનું તથા પિલા હરિબલ વણિકનું ઊંચાઈ પણું વગેરે સરખું હેવાથી તેમજ " તમણા અજ્ઞાનરૂપી અંધકાર અને રાત્રિને અંધકાર એ બે અંધારાને લીધે તે વસન્તથી પહેલાં નિ:શંક હતી, પરંતુ તે પછી તે તેને આ પ્રકારે શંકા થવા લાગી કે 64aa આ માણસ' પ્રમાણે અહંકારીની જેમ માત્ર ગૂઢતાસૂચક હુંકાર જ કર્યા કરે છે? આ પ્રમાણે શંકિતની માફક મારાથી પણ કેમ ચાલે છે? ગુસ્સે થએલ સ્વામિની જેમ કયારેય મારી સામે મહું કેમ કરતે નથી? વળી બેઅદબ Scanned with CamScanner P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaraurtinust

Page #15
અભુત દૃષ્ટાંત : 11 જે હોવાથી આ કઈ પણ બીજો પુરુષ તે નહિ હોય ? 65-66aaaa તે બાળા એ પ્રમાણે શંકારૂપ શલ્યની પીડાની પરંપરાથી સંકટગ્રસ્ત બની છે, તેવામાં તેની શંકાના નિવારણ માટે જ હેય તેમ ચન્દ્રને ઉદય થયે. ૬ળા ચંદ્રને ઉદ્યોત થયે સતે તે બાળા જેવામાં હરિબલની બીજો જ પુરુષ નજીક આવીને જુએ છે, તેવામાં ઈચ્છિત જણવાથી બાળા- હરિબલને બદલે તેને (હરિબલ માછીને) ને પરિતાપ. જાણીને તેણીએ અત્યંત “હા-હાકાર કરી મૂકે! ૬લા અકસ્માતપણે કઠેર વજ પડવાની માફક હણાઈ જવાને લીધે અત્યંત દુ:ખાસ્ત બની, અને વિચારવા લાગી કે-અરે દુર્દેવ! તને ધિક્કાર છે કે-જલપાન કરવા જતાં સરોવરના કીનારાના કીચડમાં ખૂચી જવાને લીધે જલ અને સ્થલ બંનેથી ભ્રષ્ટ થએલા હાથીની જેમ હું પણ રાજ્યસુખ અને પતિસુખ બંનેથી ભ્રષ્ટ થઈ ! દુલા કહ્યું છે કેनिदाधे दाहारीः प्रचुरतरतृष्णातरलितः॥ . सरः पूर्ण दृष्ट्वा त्वग्तिमुपयातः करिवरः // तथा पके मनस्तटनिकटवर्तिन्यपि यथा // न नीर नो तीर द्वयमपि विनष्ट विधिवशात् // 70 અર્થ:–“ગ્રીષ્મઋતુમાં ગરમીથી પીડાએલે અને અત્યંત તૃષાને લીધે આકુળવ્યાકુળ બનેલે શ્રેષ્ઠ હાથી, જળથી ભરેલું સરેવર દેખીને ઉતાવળે તે સરોવર પાસે આવ્યઃ એવામાં તે સરોવરના કિનારાની નજીકમાં રહેલ કીચડમાં એ ખુંચી ગયા કે (ત્યાં ઊભે આ બાજુ નીર અને પેલી બાજુ તીર નજરે જુએ છે છતાં તે) પાણી પાસે કે તીરે P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. INGIN AFTratolnak rust

Page #16
12 : શ્રી હરિબલ મચછીનું જવાને શક્તિમાન બન્યું નહિ ! અર્થાત્ તે બિચારે દેવગે નીર અને તીર બંનેથી ભ્રષ્ટ થયે ! 7 " જે હેતુ માટે પિતા વગેરેને વિરહ કરે પડ્યો, રાજ્યલક્ષમીને ત્યાગ કર્યો, ભાગી નીકળી અને લોકવિરુદ્ધ આચરીને અહિં આવી તે મણિને બદલે માટીની જેમ બાળાને વણિક હરિબલને બદલે માછી હરિબલ પ્રાપ્ત થયે! 71 ખરેખર વિદ્વાન પુરુષોએ પુરુષને માટે અને વિશેષ કરીને સ્ત્રીઓને માટે સ્વચ્છ વર્તવાને નિષેધ કરેલ છે, તે ઉચિત છે; કારણ કે સ્વછંદ ચારિતાનું આ ફળ મને પ્રથમ તકે જ પોતાના સ્વછંદને પ્રાપ્ત થયું! II૭રા દુબુદ્ધિવાળી એવી શચતી કંવરીનું મને ધિક્કાર છે કે–મેં પહેલાં “આ અચેતન બની નિર્ધન અને નગ્ન જ છે એમ નિર્ણય ધરણી પર કરી લીધે નહિ. હવે તો દીર્ધકાળ ઢળી પડવું. શરીર તપાવીને પણ મારી મરણ સિવાય ગતિ કઈ? I73aaaa હંમેશને માટે જીવતાં મરવા જેવા આ મૂર્ખ, દુર્ભાગી, ખરાબ કુલવાળે, દુષ્ટ અને અનિષ્ટ વગેરે પ્રકારના પતિના સગ કરતાં મરી જવું તે સારું છે એ પ્રમાણેની અત્યંત માનસિક વ્યથાથી પીડાતી હવાને લીધે પિતાના જીવનનાશને પણ ઈચ્છતી એવી તે દુઃખી વસન્તશ્રી, મુંઝાઈને બેભાન બની અશ્વ પથ્થી નીચે પટકાઈ પડી, અને ચિતન્યવિહેણ બની જવા પામી હોય તેમ ધરણી પર આળોટવા–તરફડવા લાગી. II74-75 (કુંવરીની આ સ્થિતિ જોઈને હરિબલ વિચારે છે કે, આ કુંવરી મને માત્ર જોઈને પણ અગ્નિમાં ડૂબી ગઈ હોય એવી મૂછિત બની, તેવી તેની જોડે હું નિર્માગી, ગ્રહવાસ Scanned with CamScanner 2. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #17
: 13 . અદ્ભુત દષ્ટાંત વગેરેની આશાનું યુદ્ધ કરું છું, તે કેમ બને! મારે કરવું શું ? અથવા મારા પર તુષ્ટમાન થએલ હરિબલના સમુદ્રને દેવ, અહિં મને સહાય કરો. દેવસાનિધ્યથી ઉત્તમ બુદ્ધિવાળે હરિબલ એ પ્રમાણે બાળાને વિચાર- એવામાં તે દેવનું સ્મરણ કરે છે, તેવામાં પલટ. કુંવરીને શુભ વિચાર આવ્યા અને વિચારવા લાગી કે-“જે ગયું તેને ખેદથી શું લાભ? વળી ગયું તેને શેચ કરનાર, પિતાની પિતે પ્રાંસા કરનાર અને સ્વાર્થને વિનાશ કરનાર મૂર્ખ છે. | 76-77-78 છે “શાળા સંઘર્ષમાં કહ્યું છે કે“વાવઝ ન છામિ દુજ મા, . गत न शोचामि कृतन मन्ये॥ द्वाभ्यां तृतीयो न भवामि राजन् ! મરમાદરા: ન મુનિ મૂવાં ? 72 છે અર્થ:-(કે રાજાએ કેઈને મૂર્ખ કહ્યો તે બાબત તે માણસ જણાવે છે તેવા લક્ષણવાળે રાજાને પૂછે છે કે-) હે રાજન! હું રસ્તે જતાં ખાતો નથી, બોલતાં હસતો નથી, ગઈ વસ્તુને શોચ કરતું નથી, કેઈના પર ઉપકાર કર્યો હશે તે તે “મેં કર્યો” એમ માનતો નથી અને બે જણ વાત કરતા હોય તેની વચ્ચે ઘુસી જઈને હું ત્રીજે થતું નથી. પછી અમારા જેવા માણસો કયા ગુણથી મૂર્ખ કહેવાય? 79" માટે (રાજકુંવરી મનમાં ધારે છે કે-) કમેં આપેલા આ પતિને જ વિશેષ પ્રકારે જાણી લઉં કે–એ કેણુ છે ?.. તેની જાતિ કઇ છે? તે પોતે કેવા પ્રકારે છે અને તેનું જીવનસ્વરૂપ શું છે? A 8 પહેલાં સંકેત કરી રાખેલ હરિબલને Scanned with CamScanner P.P.Ac. Gunratnasuri MS Jun Gun Aaradhak Taust

Page #18
: - - 14 : શ્રી હરિબલ મચ્છીનું સ્થાને તૈયાર અને હવે મારી સમીપમાં રહેવાથી આ પુરુષ ભાવી ભાગ્યવાન તે ગણાય, અથવા તે હું જ મદભાગ્યવાળી કે જેથી આવા પુરુષને અનુસરી. / 81 / તેથી કરીને આ બાબત એમને પૂછીને પણ નિર્ણય કરું, અથવા તે જેને માલીક માન્યા તેનાથી નિર્ણય કરવાને પણ શું હોય ?" એ પ્રમાણે વસતશ્રી, સંશયની પરંપરામાં અટવાઈ રહી છે, તેવામાં આકાશમાં આ પ્રમાણે દેવવાણી થઈ કે-“ત-વંગિ! જે તું શ્રેષ્ઠતમ મહત્વને ઈચ્છતી છે તે તારા અસમાન ભાગ્યથી આવી મળેલ અને બે પ્રકારે દેવવાણીથી બંનેને મહદય પ્રાપ્ત કરનાર એવા આ (હરિ ઉપજેલ આનંદ, બળ માછી) પુરુષને પતિ તરીકે સ્વીકાર અને વનમાં જ કર. 82-83 ' એ પ્રમાણે આકાશમાં ગાંધર્વ લગ્ન. થએલ દિવ્ય વાણીએ સાધેલી છે ઇચ્છા - જેની એવી તે વસન્તશ્રી, હૃદયને વિષે આનંદિત થઈ અને પ્રિયઆલાપવડે કરીને વિનય અને પ્રેમપૂર્વક હરિબલ માછીને બોલાવવા લાગી 84 . તેમજ પહેલાં પરિતાપને લીધે લાગેલી તૃષાને દૂર કરવા સારુ હરિબળ પાસે જળ માગ્યું! ખરેખર, સ-રાગની અર્થિની એવી તે કુમારીએ તે અવસરે જણ-પાણી માગ્યું તે ઉચિત જ છે. ૮પ નવા અનુરાગને માટે કઈ પણ અમૃત કરતાંય ઈષ્ટ તેય છે.” એ હિસાબે (તે કુંવરીની યાચના પૂરવાને ) પ્રમુદિતચિત્તવાળે હરિબલ, જળ લાવવાને માટે જલદી રવાના થયે દશા નીર અને તીરે હેવાનાં સ્થાને નીશાનીઓ ઉપરથી જાણી લેવાને અભ્યાસી હબિલ, ત્રિને વિશે પણ જંગલમાં ભમતે કઈ સ્થળેથી જળ મેળવીને અતિ તૃપાને લીધે જીવનથી Scanned with oamScanner Ad Gunratnasuri MS. Jun Gun Aaradhaklee

Page #19
અદ્દભુત દષ્ટાંત 15 : જવા બેઠેલી વસન્તશ્રીને જીવન લાવી આપવાની જેમ પાણી લાવીને આપવાવડે સંતુષ્ટ કરી ! 87 રત્રિને વિષે પણ અજાણ્યા જંગલમાં જલદી જળ લાવવાથી વસન્તશ્રીએ-હરિ- બેલ, સાહસિકતામાં પણ અતિશયી-અધિક છે” એમ નિર્ણય 88 બાદ આ વધૂવરને પ્રસાદવિધિવડે “હવેથી તમારે સુપ્રભાત છે.” એમ દર્શાવવા સારુ હેય તેમ વિશાલ શોભાવાળી સૂર્યની પ્રભાત બનની પ્રીતિની માફક સર્વતઃ વિસ્તાર પામી અર્થાત્ રાત્રિ વ્યતીત થઈ અને પઢિયું ખીલી ઊઠયું. તેટલા હવે “મનથી જે સુંદર માન્યું તે જ જગતમાં સુંદર છે” એ હિસાબે હરિબલને રૂપવાન અને સૌભાગ્યના ભંડાર તરીકે જોતી વસન્તશ્રી, હરિબલને સ્નેહપૂર્વક કહે છે. હે સૌભાગ્યવ તેને વિષે મુખ્ય! હમણાં મારું પાણિગ્રહણ કરે, અને આપના પ્રતિ વિનયવાળી એવી મને ગ્રહણ કરે, આજ (આજની આ પળ જ ) લગ્નવેળા છે, એમ મેં પહેલાં પણ નિણીત કરી રાખેલું છે. . 90-91aa અહે નિયમધર્મને મહિમા !" એમ તિવતાં અત્યંત રોમાંચ અનુભવતા તે હરિ, (પક્ષે-કબણ) ગાન્ધર્વ વિવાહથી લમી જોડે વિવાહ કરે તેમ વસન્તશ્રીને પરણ્ય ! 92 | આ હરિબલની સાથેપ્રવૃદ્ધિ વડે લક્ષ્મીનું સરખાપણું બતાવતે હાય [ તું અને હું બંને શ્રી–લક્ષ્મીમાં સરખા છીએ, તું વસન્તશ્રીને વર્યો છે, તે જે સમયે હું ઉદયશ્રીને વર્યો છું, એમ જણાવતે હાય) તેમ સામે સૂર્ય (નારાયણ) પણ ઉદયશ્રીને ખરેખર તે જ વખતે પર! અર્થાત હરિબલ અને વસન્તશ્રી ગાંધર્વલગ્નથી જોડાયા તે જ વખતે સૂર્યને ઉદય થયો. 93 . ( ત્યાંથી બંને આગળ ચાલતાં. આવેલ) કેઈ ગામમાં બુદ્ધિ Scanned with CamScanner PP.AC. GLDC નાના Jun. Gun Aaradhak. Tove

Page #20
શ્રી હરિબંલ મચ્છીનું શાળી એવી આ નવપરિણીત વસન્તશ્રીનાં વચનથી લક્ષણ કરીને ઉત્તમ અને ગતિમાં ચતુર એવા “લક્ષમીના સંગમ જેવા” એક શ્રેષ્ઠ અશ્વને હરિબલે ખરીદી લીધે. I 94 | એ પ્રમાણે જે જે કાર્ય માટે જરૂર લાગી તે તે કાર્યને ગ્ય દાસ દાસીઓ પણ રાખી લીધા! છતે પૈસે કોણુ બુદ્ધિમાન | શરીરને કલેશ આપવામાં પ્રવર્તે? લ્પા હવે પૂર્વ કૃતકૃત પ્રેરેલ હોય તેમ ક્રમે કરીને બહુ દેશોનું ઉલ્લઘન કર્તા તે હરિબલ, લક્ષ્મીથી ભરપૂર એવા વિશાલપુર નામના નગરમાં આવ્યું. 96 રાજકુંવરીએ લાવેલા ધનથી ઘરને યેગ્ય સમગ્ર સામગ્રી વસાવવા ભાગ્યશાળી બનેલ હરિબલ તે નગરમાં શ્રેષ્ઠતર મકાન ભાડે લઈને તેમાં સુખપૂર્વક રહેવા લાગે! અને વિચારે છે કે–નિંદ્ય એ હું કયાં? ધન્યા એવી આ રાજકન્યા કયાં ? અને મને દરિદ્રોને આ અપાર ધન કયાં? (જે વસ્તુઓને મારે | માટે કદિ સંભવ નથી તે) આ દરેક વિશાલપુરના વસ્તુઓને વેગ મને ખરેખર પૂર્વસંચિત રાજાથી પણ શુભ કર્મથી પ્રાપ્ત થયું છે, તેથી આજે પ્રાપ્ત હીરબલનું થએલ થએલી લહમીનું ફલ શું કામ ન મેળવું? બહુમાન. 97-98aaaa એ પ્રમાણે વિચારીને હરિબલ, * ધનને અત્યંત પ્રકારે દાન આપવામાં અને સંગમાં ઉપયોગ કરવામાં પ્રવર્યો. ખરેખર, પુરુષના ભાગ્યને અસ્પૃદય થાય છે, ત્યારે તેની મતિને પણ અસ્પૃદય થાય છે. 1લ્લા પુષ્કળ દાન અને વિશાલ લેગ વગેરેના ભપકાથી નગરમાં હરિબલની “આ કોઈ રાજાને પુત્ર છે” એ પ્રમાણે ખ્યાતિ ફેલાવા પામી! અથવા તે દાનથી શું થતું નથી?' માં કહ્યું છે કે Scanned with SamScannes છે .. કાન Jun Gun Aaradhak Trust

Page #21
અભુત દષ્ટાંત : 17 पात्र धर्मनिबन्धन तदितरे प्रोद्ययाख्यापन। मित्रे प्रीतिविवर्द्धक रिपुजने वैरापहारक्षमम् // भृत्ये भक्तिभरावह नरपतौ सन्मानपूजाप्रद। "T. भट्टादौ च यशस्कर वितरण न क्वाप्यहो निष्फलम् // 101 // અર્થ -પાત્રમાં દાન આપવાથી ધર્મનું કારણ બને છે, સામાન્ય જનમાં દાન આપવાથી અત્યંત પ્રકારે દયાની ખ્યાતિ ફેલાવનારું બને છે, રાજાને વિષે જોડવાથી પૂજા-સત્કારનું સ્થાન પ્રાપ્ત કરાવે છે અને ભાટ-પંડિત વગેરેમાં જોડવાથી ચશ વિસ્તારે છે! ખરેખર કઈ પણ ઠેકાણે આપવું તે નિષ્ફળ નથી! 101aaaa એ પ્રમાણે હરિબલની પ્રસિદ્ધિ સાંભળીને તે નગરના રાજાએ હરિબલને રાજસભામાં બોલાવીને તેનું બહુ સન્માન કર્યું. શુભના ઉદયે સઘળું જ અનુકૂળ બની જાય છે. i102aaaa હરિબલ પણ રાજાની એવી સુંદર સેવા બજાવવા લાગ્યો કે-જેથી પોતે રાજાનું શ્રેષ્ઠ પ્રસાદપાત્ર બની ગયે! કારણ એક જ કે-રાજસેવાને જાણનારા તે હરિબલ પાસે ખરેખર સેવારૂપ કામધેનુ હતી. 103 શાસ્ત્રકારે પણ કહે છે કે- શૂરવીર પુરુષ, વિદ્વાન્ પુરુષ અને અન્યની સેવાને જાણ પુરુષ; એ ત્રણ પુરુષે સુવર્ણનાં પુષ્પો ઉગાડનારી પૃથ્વીને મેળવે છે. ૧૦જા આદરપૂર્વક વસન્તી પર ભેજન કરાવવું તે સર્વ સન્માનમાં રાજાની ફદષ્ટિ, પહેલું સન્માન છે.” એમ વિચારીને અને હરિબલને રાજાએ એક દિવસે હરિબલને તેની સ્ત્રી હણવાન સહિત જમવા નિમંત્રણ આપીને ભક્તિદષ્ટ ઉપાય પૂર્વક જમાડ્ય. 105aa પરિણામ એ આવ્યું કે-હરિબલની સ્ત્રીનું અસમાન રૂપ Scanned with CamScanner P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. HIGIT Aradhakanust

Page #22
શ્રી હરિબલ મચ્છીનું જોઈને રાજા તેમાં લુબ્ધ બને એટલું જ નહિ, પરંતુ તે સ્ત્રીને મેળવવા સારું) હરિબલને સત્વર હણી નાખવાને પણ વિચાર કરવા લાગે ! કામીજનેનાં ચિત્તને ધિક્કાર છે! If16 રાજાના આ ખરાબ ઉદ્દેશને મંત્રી સમજી ગયે હવા તો પણ તેણે રાજાને તે અશુભ આશયથી અટકાવ્યું તે નહિ પરંતુ હરિબલને વધ કરવાની બુદ્ધિ આપીને તેમાં ઉત્તેજિત કર્યો! 107 ધિક્કાર છે કે–સ્વામીને પ્રસાદ જ મેળવવાની તુચ્છ આશાથી દુરાશયી મંત્રીઓ, તુચ્છ આશને પણ પિષ છે. ખરેખર, તેઓ આ લેક અને પરલેકને વિષે તેન ફળ તરીકે ભવિષ્યમાં પ્રાપ્ત થનારી અનર્થની પરંપરાને પણું. વિચારતા નથી! 108 કહ્યું છે કે સર્વત્ર ગુરુમા પાન, पुमांस: प्रियवादिनः॥ अप्रियस्य च पथ्यस्य, वक्ता श्रेोताच. દુર્ટ: ID અર્થ:- સજન ! મીઠું બોલનારા પુરુષે સર્વત્ર મળી આવવા સુલભ છે, પરંતુ હિતકારી એવું અપ્રિય-કરું. બોલનાર અને તેને સાંભળનાર એક પુરુષ પણ મળવો મુશ્કેલ છે. 109o. હવે તે મંત્રીની બુદ્ધિએ રાજા. રાજસભામ બેઠા થકે આ પ્રમાણે છે કે મારા પુત્રને વિવાહ મહોત્સવ સર્વ મહોત્સવે કરતાં અતિ ઉત્કર્ષથી કરવાને ઈચ્છું છું, તેથી તે મહત્સવ પ્રસંગે દુશ્મન માટે ભયંકર એવા બિભીષણને આમંત્રણ આપવું છે માટે આ સભામાં એવે સત્તાધિક પુરુષ કેશુ છે? કે જે લંકાએ જઈ બિભીષણને અહિં સપરિવાર આવવાનું આમંત્રણ આપી આવે ?" in110-111. રાજાને તે અઘટિત આંદેશ સાંભળીને સર્વ સભાજનો નીચું જોઈ રહો સતે કપટથી રાજા, હરિબલનાં મુખ સામે જેવા લાગે તેવામાં દંભને ભંડાર એવે તે મંત્રી બે-“હે દેવ! આ ined with CamScanner IP.P. A Gunratnasuris t Jun Gun Aaradhak Trust

Page #23
અભુત દષ્ટાંત : 10 આપના સેવકે કેવા? કે–જેઓ સ્વામીના આદેશમાં આમ નપુંસકતાપૂર્ણ દેખાતા નીચું મુખ કરી બેઠા છે? ૧૧ર-૧૧વા મનુષ્યને સાધ્યના સિદ્ધિ થવામાં કારણ તરીકે ચિત્તને ઉત્સાહ હેવાથી પહેલેથી જ ઉત્સાહ વગરના નિર્માલ્ય જણાના માણસોથી વસ્તુની સિદ્ધિ કેમ થાય ? n114 હે દેવ ! તમારી ધારણે આ હરિબલ માટે જ ઉચિત છે કે-જે મહાઉત્સાહી અને કાર્ય કરનાર છે. વિશેષ કહીએ તો સમસ્ત જગતને ધત્તા (કહેવાય છે તે હરિ નહિ, પરંતુ આ હરિજ છે” પા એ પ્રમાણે પોતાની બેટી પ્રશંસા સાંભળીને ખોટી) લજજાને તજી દેવાની ઈચ્છા બિભીષણને હોવા છતાં પણ હરિબલે કર્માધીનતા આમંત્રણ કરવાનો અને ધીરતાને અવલંબીને રાજાની તે હરિબલે લજજાથી આજ્ઞાને લજજાથી સ્વીકાર કર્યો ! અહા ! કરેલ સ્વીકાર : પુરુષને શું અદ્દભુત ત્રપા-લજજાગુણ! અશ્વો અગ્નિને અવગુણને પણ મેખરે હોય છે, તેમ લજજાવડે જ વીરપુરુષે ભયંકર યુદ્ધ વગેરેમાં મૃત્યુને અવ૫ણને પણ મોખરે હોય છે. ૧૬-૧૧ળા હરિબલે ઘેર ગયા બાદ રાજાની તે ઘેર હરિબલને આજ્ઞાન પતે કરે પડેલ સ્વીકાર વગેરે લંક મોકલવામાં કરેલ વાત સાંભળીને અને તેમનું કહેલું વસંતશ્રીને ભાસેલ વિચારીને રાજાનું ચિત્ત જાણી લીધું ભયંકર જોખમ હોવાને લીધે ખેદિત થએલી બુદ્ધિમાન અને હરિબલને વસંતશ્રીએ હરિબલને કહ્યું–ખરેખર! શિખામણ. રાજાએ પિતાના મકાને આપેલ ભેજન સમયે જોઈને મને મેળવવાને અને આપને Scanned with CamScanner P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #24
20 : શ્રી હરિબલ મચ્છીનું હિણવાને માટે આ અનર્થ આદર્યો છે. ૧૧૮-૧૧જા જો દુષ્ટ બુદ્ધિવાળા એવા રાગાધ રાજાએ આ યથેચ્છ આદેશ કર્યો તે હે સ્વામી! તમે તે વખતે એ આદેશને સાહસથી શા માટે સ્વીકાર્યો? ૧૧વા વિચાર્યા વિના કાર્ય કરનારાઓને નક્કી અનર્થ આગળ ઊભે છે. જુઓ, ઉતાવળને લીધે છે પતંગીયે અગ્નિમાં ભમસાત્ થતું નથી ? 12aa કહ્યું છે કે— सहसा विदधीत न क्रियामविवेकः परमापदां पदम् // | घृणते हि विमृश्यकारिण,गुणलुब्धाः स्वयमेव सम्पदः।।१२२/ અર્થ -અવિવેકપણે સહસાત્કારે ક્રિયા ન કરવી. કારણ કે તેમાં પરમ આપદાનું ભાજન બનવું પડે છે વિચારી કાર્ય કરનારને ગુણલબ્ધ એવી સંપત્તિએ, પિતાની મેળે જ આવી મળે છે. ૧૨રા હે દાક્ષિણ્યતાના ભંડાર ! આ દાક્ષિણ્યતા કેવી ? તેમાં લાજ બેવા જેવું શું હતું? કારણ કે બીજાના સ્વાર્થને વિનાશ કરવામાં મલિન પ્રકૃતિના માણસને તે પરમ આનંદ હોય છે. 123aaaa હજુય કોઈપણ ઉપાયે કંઈ વિચારીને કઈક બહાનું કાઢી રાજાને ફેરવી નાખે. રાજા પાસે કરેલ સ્વીકારમાંથી ફરી જાવ; કારણ કે–પિતાના સ્વાર્થને પિતે નાશ કરનાર તે અતિ મૂર્ખ ગણાય છે. 124 વસંતશ્રી એ પ્રમાણે કહેવું સાંભળીને સત્ત્વશાલી હરિબલ બોલ્યા- હે ભેળી ! આ શું બોલે છે? સજજનેની કઈ રીતની જેમ પ્રાણાને પણું સજજનેએ સ્વીકારેલું અન્યથા થાય? 125aa સ્વીકારેલ કાર્યને પીડિત હૃદયવાળ કાયર પુરુષ જ જલદી પણ મૂકી દેરાહુથી પીડિતદશામાં પણ મૃગચિને નહિ છોડનાર ચંદ્રમાની જેમ સાહસિક પુરુષ સ્વીકારેલ કાર્યને કદિ પણ ત્યજતે નથી 'I126aaaa કહ્યું છે કે Scanned with . Jun Gun Aaradhak Trust

Page #25
અદ્ભુત દૃષ્ટાંત : 21. अलसायतेण वि सजणेण, जे अक्खरा समुल्लविआ // ते पत्थरटकुक्कुरिय व्य, न हु अन्नहा हुंति // 127 // અર્થ:- સજજન પુરુષ, પ્રમાદ અવસ્થામાં પણ જે અક્ષર બેવેલ હોય તે પત્થરમાં ટાંકણુથી કેરેલની માફક અન્યથા થતા જ નથી ll૧૨છા વળી સ્વીકૃતના પાલનમાં પુરુષને જે થવું હોય તે થાવ, જોઈએ તે મસ્તક છેદાઈ જાવ કે લક્ષ્મી સર્વથા ચાલી જાવ. I12aa વળી અપવાદ છે તે તે સ્વીકારેલ કાર્યમાં આગળ જતાં જે કોઈ પણ અનર્થ જણાતો હોય ત્યારે વિચારવા ગ્ય છે અને તે વખતે પણ તે અનર્થ, તેવા ભાવિ અનર્થના ત્યાગમાં જ નિશ્ચય કરવા ગ્ય છે 12aa તેથી કરીને ભવિષ્યમાં જે થવું હોય તે થાવ, એમ ધારીને તે કાર્યને માટે અવશ્ય જઈશ. અથવા તો ન્યાય માર્ગે ચાલનારાઓને વિષમ માર્ગ પણ “સમ” જ છે; ઊલટું પણ સીધુ જ છે ૧૩ળા મને કઈ પણ મારી ચિંતા નથી, પરંતુ મારા ગયા બાદ સિંહ જેમ હરિણીને ઉંચકી જાય તેમ રાજા તારું હરણ ન કરે?' એ પ્રકારે તારી અત્યંત ચિંતા છે 131aaaa એ પ્રમાણે સ્વામિનું ઉત્તમતાપૂર્ણ, નિર્દોષ અને સુંદર બેલવું સાંભળીને ખુશ થએલી અને સ્વામીને વિરહ થતું હોવાના કણથી પીડિત વસતશ્રીએ સર્વ થએલી એવી તે વસન્તશ્રી, ગદાદુ કંઠે ચિંતાથી સ્વામિને બોલી “હે સ્વામી! જે રમ જ છે તે નિશ્ચિત કરવાનું આપને તે માર્ગે માંગલિક છે, પરંતુ થતાં પતિની લંકા છે કલ્યાણકારી અને યશસ્વી ! આપ ભણી વિદાય અને કૃપા કરી સત્વર પધારજે, અને મારી સમુદ્રકિનારે ચિંતાડે આપના શરીરને અશરીર ગણી ચિંતા. બાળશે નહિહુ શીયલનું સુંદર રીતે Scanned with CamScanner PPP. Ac Gunratnasuri MS. lun Gun Aaradhak Trust

Page #26
- ચતુર હોય છે. ll૧૩રથી શ્રી હરિબલ મચ્છીનું રક્ષણ કરીશ. શીલરક્ષણમાં કુલ બાળાએ ચતુર હોય છે. II ૧૩જા અજ્ઞાન છું તે પણ વિનંતિ કરું છું કે આ જીવનનું રક્ષણ કરજે. અવિચારી પણ કાર્ય કરીને પિતાની જેમ મરણ તે નહિ જ કરતા. ૧૩પા કારણ કે– जीवन् भद्राण्यवाप्नोति जीवन्पुण्य करोति च। મૃત લેનારા: ચાત, ધમકુમતથા II 23 અર્થ: જીવતાં થકા કલ્યાણની પરંપરા મેળવાય છે અને જીવતે નર પુણ્ય કરી શકે છે. જ્યારે મરેલા માણસને દેહને નાશ થાય છે અને ધર્મથી અટકવાનું બને છે. કદા અથવા તે હે પ્રિયતમ ! ચતુર પુરુષને વિશેષે શું શિખામણ આપવાની હોય? તે પણ નેહઘેલી મહિલા જે તે પણ બેલે જ I૧૩છા નેહમય અને મુગ્ધ બનાવે તેવી તે ભેળી અંગનાની અમૃત ઝરતી વાણીને સતત પઈને ખુશ થએલ શાણે હરિબલ, ક્ષણવારમાં દક્ષિણ દિશામાં ચાલ્યું. 138 આ રીતે સત્ત્વને અપૂર્વ મિત્ર હરિબલ, પિતાનાં સુખેથી વિખૂટો પડતાં અને ઈદ્રિના વિષય-સમૂહને ત્યજી દેવામાં ચડતા પરિણામને જ રંગી બનતાં મુનિની જેમ શોભવા લાગે. ૧૩લા ક્રમે તે હરિબલ, જાંના સુસવાટથી પડતા સમુદ્રના વિકટ કિનારે પવનની જેમ આવ્યું ! અથવા ઉદ્યમીને કેાની માફક કાંઈ ડર છે? II૧૪ળા જેને પાર પામવો મુશ્કેલ છે અને જેની અંદર મનથી દુખે પ્રવેશ વાળા સમુદ્રને દેખીને ભવ્ય પ્રાણી શકાય તેવા એ ભીષણ સ્વરૂપવાળા સમુદ્રને દેખીને ભ સંસારને દેખી ઉદ્વેગ પામે, તેમ હરિબલ ઉદ્વેગ પામ્યા. It અને વિચારે છે કે-“પ્રિયાએ ના કહી છતાં પણ રૂડાના વાગે હું અહિં આવ્યુંહવે સમદ્રથી વિહિત 41il CS Scan Scanned with CamScanner e nratnasuri Jun Gun Aaradhak Trus

Page #27
અભુત દૃષ્ટાંત ભયવાળી લંકામાં હું કેવી રીતે જઈશ? ll૧૪રા લંકા પહેાંચવાનું જાણવાવાળા જેને ત્યાં પહોંચવામાં વહાણ વગેરે કઈ ઉપાય હેવાનું કહેતા નથી, અને હું પ્રતિજ્ઞા કરેલ કાર્ય કર્યા વિના પાછે પણ કેમ જઉં? in૧૪વા પહેલાં હું ધીવર હવા છતાં પણ ભાગ્યને આટલી મહાન ભૂમિ પામે, આટલી ઊંચી હદે આવ્યું. હવે તે ભાગ્યથી જ ભવિષ્યમાં જે સ્થિતિમાં મૂકાવાને હવે તે આ સ્થિતિમાં મૂકાયે છું ! હવે મારું શું થશે ? I/144aa ખરેખર મેં એક જીવની દયાનાં ફલને ચેડા ઘનની જેમ જલદી ભેગવી નાખ્યું, તેથી દરિદ્રની જેમ મને આ અતિ દુઃખીપણું યુક્ત છે ૧૪પા આ રીતે હરિબલ જે તેજસ્વી પણ તે દક્ષિણ દિશામાં તેજહીન બની ગયું અને તે આશ્ચર્ય પણ નથી; કારણ કે તેજના સ્વામી સૂર્યનું તેજ પણ તે દિશામાં (દક્ષિણયનનો સૂર્ય થાય ત્યારે) ઘટી જાય છે. 146 અથવા રાજાને તે સેવક તે દિશામાં નિસ્તેજ બની જાય તેમાં આશ્ચર્ય નથી: કારણ કે–તે દિશામાં પેસતાં તે સૂર્યનું તેજ પણ ઘટી જાય છે. II૧૪છા હરિબલ જડ બુદ્ધિ નહિ હોવા છતાં જડાશય સમુદ્ર)ને સંગમ પામીને જ હોય તેમ તે વખતે જડમતિ બની ગયું ! અન્યથા જે કાર્ય કરવાનું જ છે, તેમાં વિલંબ કેમ? in148 ચિત્તમાં અત્યંત વૈર્ય ધારણ કરીને હરિબલ, વળી ચિંતવવા લાગે-“મેદની વાત છે કે મને જે અનુચિત છે, કાયરતાને કાયરની હરિબલને સમુદ્રમાં જેમ હું ફેગટ શું કામ વહન કરું છું? પૃપાપાત અને મહાન પુરુષે માટે “સ્વીકારેલ કાર્ય કરવું દેવસહાયથી અથવા મરવું એ એક જ માર્ગ છે. માટે લંકાગમન. જે બનવું હોય તે બને સાહસના અવલંબનથી જલદી જ સમુદ્રમાં પ્રવેશ કરું li૧૪-૧૫મા” Scanned with CamScanner PA.cc.unca nasuS Subsumerદાતાજા પાસ

Page #28
શ્રી હરિબલ મછીનું એ પ્રમાણે ધિર્યથી નિરધાર કરીને અને ચિત્તવૃત્તિને નિચ = કરીને તે હદપાર ભયવાળા સમુદ્રને વિષે હરિબલ, જેવામાં નૃપાપાત કરે છે, તેવામાં પ્રથમ આપેલ વરદાનના ગે. આકર્ષાએલ સમુદ્રવ તેના પર પ્રસન્ન થશે અને સ્નેડપૂર્વક બે - હે ભદ્ર! હું શું કાર્ય કરું ?" /૧૫૧-૧૫રા “જીવ. દયાના નિયમનું કેવું અતુલ ફળ છે ! કે-ભૂસાઈ ગએલ વિધિની જેમ મને વિસ્મૃત થએલ પણ આ દેવ સંકટ વખતે અલ્પ પણ વિલંબ વિના પિતાની મેળે જ પ્રગટ થયે! 153' એ પ્રમાણે તિવતાં ખુશ થએલ તે શિષ્ટ : બુદ્ધિવાળા હરિબલે દેવને સ્પષ્ટ કહ્યું કે-“મને લંકામાં લઈ જા, * અને આ કાર્યના નિર્વાહમાં (આ કાર્ય પાર ઉતરશે કે નહિં! એવી) થઈ રહેલ શંકાને દૂર કરી” ૧૫જા (જેનું કૃષ્ણ ' દમન કર્યું કહેવાય છે તે) કાલિયનાગ જેમ કૃષ્ણને લઈ જાય તેમ હવે તે દેવ, મહાન મત્સ્યનું રૂપ ધારણ કરીને હરિબલને પોતાની પીઠ પરના વિશાલ પ્રદેશ પર સ્થાપીને જલમાર્ગે લંકાની દિશામાં લઈ ચાલે ! પપા હળવા પવનની * જેમ અપાર સમુદ્રને નીકની માફક ઉલંઘીને તે મચે હરિબલને મહાન યાનપાત્ર લાવે તેમ લંકાના ઉપવનમાં લાવી મૂક્યો ! ૧પ૬ ત્યારબાદ વિદ્યાધરનાં “સર્વઋતુનાં પુષ્પ અને ફળવાળા તેમજ વિદ્યાના વિધિથી સિદ્ધ થએલ વિવિધવૃક્ષના સમૂહવાળાં” તે જેવા એગ્ય ઉદ્યાનને ક્ષણવાર જોઈને આનંદિત થએલ હરિબલે, આકાશની માફક અંદર અને બહાર સ્વર્ણલામીથી ભરપૂર અને ખેચરેથી વાસિત એવી બાલઈન્દુની જેવી નિષ્કલંક લંકાને વિષે પ્રવેશ કર્યો! 15158 લંકાની પરમ શોભારૂપ અમૃતનું ચક્ષુવડે તૂષિતની જેમ Scanned with CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust -

Page #29
માલત દષ્ટાંત સુખપૂર્વક પાન કરવામાં પરવશ બનેલા લંકામાં પ્રવેશ હરિબલ, (ફક્ત ફરતા) કેઇ એક શૂન્ય લંકાની વિશિ. સુવર્ણ મહેલમાં પેઠા ! I 159 ઇ તે જતા સમજવા તે મહેલમાં- “મેરાના ફૂટે જેવા ઘડ્યા. નગરીના માત્ર વિનાના નાના તબેલાઓને, ઠીકરીઓના એક જ ઢગલાઓની જેમ પડેલા સેનામહોરોના મહેલનું વર્ણન. મેટા ઢગલાઓને, અને જુવારના કણના જથ્થાની જેમ (ટેકરો થઈ શકે નહિ એટલે) બિનવાન એકઠા કરેલા મેતીના જથ્થાઓને, ચણેઢીઓના મહાન અગલાઓની જેમ નવા દીપતા પરવાળાના જથ્થાઓને, ખડીના ટુકડાઓની માફક સ્ફટિકને, બેરના ઢગલાની જેમ લાલ મણિએને, સાકરના ટુકડાના ઢગલાઓની જેમ શ્રેષ્ઠ હીરાના ઢગલાઓને, ઘાસના મણિના ઢગલા જેવા અતિ લીલા કિરણવાળા ઇન્દ્રનીલમણીઓને, જાબુના ઢગલાઓની જેમ એકઠા કરેલા રિઝરત્નને, બીજા પણ કાંકરા કરવાની જેમ એકઠા કરેલા વિવિધ પ્રકારના ઢગલાબંધ મણિઓને તેમજ ઈશ્વનની જેમ પડેલા સુંદર સુગંધિત મજબૂત ચંદન કાષ્ઠોને, જાડા કપડાના ઢગલાની જેમ દેવળ્ય(દેવતાઈ વ)ના ડગલાએને, જાડા ધાબળાઓના ઢગલાની જેમ પડેલા રત્નકંબળનાં ઢગલાને, ઢગલાબંધ ખડકેલા હિરણ્ય અને મણિમય વાસણને, માટીનાં વાસણોની સુંદર , ઉતરડે( ઉપરા ઉપર ખડકેલ શ્રેણી)ને અને તેવા પ્રકારના બીજા પણ “ઘરને ચગ્ય’ સચરચીલાઓને-આસન શમ્યા વિગેરે અસંખ્ય લતને” ઊચી નજરે જેતે હરિમલ અત્યંત વિસ્મય પામે, હા હિ૦ થી 167 મારા cs Scar Scanned with CamScanner PP. Ac Gunratnasuri MS lun Gun Aaradhak Trust

Page #30
શ્રી હરિગલ મછીનું આવી સમૃદ્ધિ વડે મનહર એ આ મહેલ શુન્ય - નિર્જન કેમ? એમ વિચારતે હરિગ્રહ વિધાધર કન્યાને કમળમાં જમર પેસે તેમ તે હવેલીન , મેળાપ અને ઓરડામાં પેકે. 168 u તેમાં ન, પાણિગ્રહણુ! યોવનરૂપ લક્ષ્મીની શાલા જેવી સોભાગે . કરીને વિશાલ એવી એક ચેતનહીe બાળાને મરણ પામ્યા જેવી હાલતમાં જોઈને હરિબ ! વિચારવા લાગ્યાઆ ઘરમાં (આવી સ્થિતિમાં પડેલી) 1 આ બાલા એકલી છતાં લેશ માત્ર નષ્ટ નહિં પામેલ અને " અતિ પુષ્ટ એવી સુંદર આકૃતિવાલી કેમ? અથવા તો માત્ર : મરણ પામી હોવાને દેખાવ કરીને પી છે? અથવા તો કર્મની ગતિ કેણ જાણે છે 16-170 5 સહેજ ખેદ છે અને વિરમયવાળા હરિભલે તત્કાળ ત્યાં તે ગાલાને એવાજ છે જેમ “તે બાલાનું જીવિત હોવાની માફક” કરે લટકતા | અમૃતથી ભરેલાં એક તુંબડાને જોયું.! . 171 5 ત્યાર ગહ ઉત્તમ બુદ્ધિમાન અને દયાળુ એવા હરિબલે તે તું- * ડામાં દેખેલ જળરૂપ પદાર્થને પાણીની બુદ્ધિએ આ અરે ! તન બલાના આખા શરીર છાંટયું! ખરેખર ઉત્તમ સ્વભાવ પરહિતપરાયણ છે. . 12 માં તત્કાલ સૂઈને ઉડી હોય તેમ તે આલા ઉઠી અને બેસવાને માટે વ્યવસ્થિત તૈયાર થઈ: સામે હરિબલને જોઈને સ્નેહભરી વાણીવડે તે ગાલા હરિબલને આ પ્રમાણે ખુશ કરવા લાગી હે ઉત્તમ પુરુષ! બીજાને ઉપકાર કરવારૂપ આ સારભૂત પ્રવૃત્તિવડે તમારા ઉત્તમપણાનો નિર્ણય કરું છું તે પણ કહે આય કેણ છે? કયાં રહે છે? અને અહિં શા કાજે આવ્યા છે? - 173Scanned with CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #31
અદ્ભુત દષ્ટાંત 174 . હરિબલે પણ કહ્યું-“વિશાલપુરના મદનવેગ નામના રાજાને સેવકમાં અને અત્યંત માન્ય હું હરિબલ છું. A 175 . ( રાજાએ) લંકાના વિભિષણ નામના રાજાને આમંત્રણ આપવા માટે મને મોકલ્યો છે અને દેવના પ્રભાવથી મસ્યરૂપી વાહન ઉપર બેસીને અહિં આવ્યો છું. આ 176 I હવે હે બાલા! તું તારું વૃત્તાંત પણ યથાવસ્થિત કહે.” એ પ્રમાણે હરિબલે કહ્યું તે જાણે પૂર્વના સ્નેહથી જ હોય તેમ પરમ રોમાંચ અનુભવતી તે બાલાએ કહ્યું લંકાપતિના દેવમંદિરમાં પુષ્પ લાવવાનું કામ કરનાર પુષ્પબટુક નામે મારે પિતા છે, અને તે સ્વભાવે કટુ તેમજ દુષ્ટ કર્મ કરનાર છે વિષધર નાગથી વિષહરિણી મણિની જેમ કુસુમની શોભા કરતાં સુકોમળ એવી કુસુમશ્રી નામે હું તે પુષ્પબટુની પુત્રી છું: હે સંસારની વિષમ રીતિ! # 177 થી 179 (મને કે પતિ મળશે? તે જાણવા સારૂ) એક દિવસે પિતાએ સામુદ્રિકશાસ્ત્રના જાણ એક રિમિત્તિકને પૂછયું : નિમિત્તિઓએ કહ્યું-“સુલક્ષણવાળી આ કન્યાને ભર્તા પૂથ્વીને ભર્તા થશે !" મે 180 કહ્યું છે. છે કે જેના પગ અને હાથ વગેરેને વિષે) અભ લક્ષણેના કલશ, આસન, અશ્વ, રથ, શ્રીવત્સ, સુંદર લાભ. યૂપ, બાણ, માલા, ચામર, કંડલ, અંકુશ, ' , યવ, ધ્વજ, ભાલું, મત્સ્ય, વેદિકા, વિજ, શંખ અને છત્ર હોય તે પુરૂષે રાજા થાય અને સ્ત્રીઓ રાણી થાય. 181 છે જે નારીના ભાલને વિષે ત્રિશૂલ હોય તે સમસ્ત નારીઓની સ્વામિની થાય હસતાં ભાલને વિષે સ્વસ્તિક જણાય તે રહી પણ સર્વ સીએની Scanned with CamScanner - - - carદાદાસા iris lun Gin Amers !

Page #32
શ્રી હરિબલ મચ્છીનું સ્વામિની થાય. / 182 . લલાટમાં અદશ્યપણે કે પ્રગટપણે મસ હોય તે તે સ્ત્રી લક્ષમીવાન થાય, ડાબા ગાલ ઉપર મસે હોય તે રાણું થાય અને મિષ્ટાન્ન લેવાની બુદ્ધિવાળી થાય: 183 / અથવા હૃદયને વિષે લાલ જેવું ચિહ્ન હોય તે ધન ધાન્ય વગેરેના સુખથી ભરપૂર હોય, નાસિકાના અગ્રભાગે લાલ મસ હેય તે રાજમાતા અથવા રાણી થાય. # 184 ? નૈમિત્તિકની એ પ્રમાણે વાત સાંભળીને મારે તે મેં જે મૂર્ખ પિતા રાજ્યના લેભથી મને પરણવાને ઇચ્છે છે! ઉન્માર્ગે જ જવામાં તત્પર એવા લેભાંધને ધિક્કાર છેઃ in 185 / કહ્યું છે કે-fધાં ટીધૂંધ ગઝંધા માमायकोवधा / कामंधा लोहंधा इमे कमेण विसेसंधा' // 185 // અર્થ રાત્રિ અંધ, દિવસ અંધ, જાતિ અંધ, માનાંધ, માયાધ, ક્રોધાંધ, કામાંધ અને લેભાંધ” એ આઠ જાતિના આંધળા ગણાય છે, અને તેઓ અનુક્રમે એકેક કરતાં ચઢીઆતા હોવાથી “લેભાંધ” દરેક જાતિના અંધે કરતાં વિશેષ અંધ છે. 186 માં આ રીતે લેભ સર્વવિનાશી છે. આ લેભની જ દુર્મતિને લીધે લેભથી નહિ નિવર્તતા એવા તે મારા પિતાને અત્યંત ખિન્ન થયેલા એવા ભારા માતા આદિ સમસ્ત સ્વજનવગે. મુસાફર સમશાનમાં વૃક્ષને દૂરથી જ તજી દે તેમ સત્વર તજી દીધું છે. ખેદની વાત છે કે પિતા પણ પુત્રી તરીકેને નેહ ભૂલીને અપમાગે વર્તે છે: અનુચિત કરવાની વાત તે બાજુએ રહો. પરતુ અનુચિત ચિતવવું તે પણ નેહરૂપી વન બાળી નાખવાને દાવાનળ સરખું છે. તે 187-188 છે. ચંડાલના Scanned with P AC Gunratnasumus Jun Gun Aaradhak. D e

Page #33
અદભુત દષ્ટાંત જેવા તે કર પિતા પાસેથી વેગે નાશી છુટવા ઈચ્છને મને તે દુબુદ્ધિ, કેદીની માફક અહિ ઝકડી રાખે છે. In 189 તેનું કાર્ય કરી આપવાને આધીન અને સ્વભાવે નિર્દય હદયવાળી એવી પ્રાપ્ત કરેલી વિદ્યારે મને જલદિથી મૃત જેવી બનાવીને તે અનાર્ય પિતાનાં કાર્ય માટે બહાર જાય છે. તે 190 ( વળી ઘેર આવે એટલે આ તુંબડામાંથી અમૃત લઈને અને મારા પર સીંચીને તમે જીવતી કરી તેમ તે અનાર્ય પોતાના કાર્ય માટે મને જીવતી કરે છે ! 191 આ પ્રમાણે સંકટમાં ડૂબેલી હું કઈ ઉપાયે મરણને પણ ઈચ્છી રહી છું : અનુચિત કાર્ય આચરવા કરતાં પ્રાણુને હણી નાખવા તે પણ ગ્ય છે. 12 જે પ્રાર્થિત વસ્તુઓને પૂરી પાડનાર કલ્પવૃક્ષના આપ મેઘ છે તે આપના પાસે કાંઈક પ્રાર્થના કરું: પ્રાર્થિત મેળવી આપવું તે ખરેખર સુગુણુતાના મૂળ માણે છે. / 193 મે કહ્યું છે કે'दुक्खाण एउ दुःक्खं गुरू गुरुआण हियमझमि / अपि परो पस्थिजह जापि परो पत्थणाभगो // 194 // અર્થ–મહન્તના હૃદયમાં દુઃખેમાં પણ એ તે મોટું દુ:ખ છે, જે પર પાસે પ્રાર્થના કરવી, અને જે બીજાએ કરેલ પ્રાર્થનાને ભંગ કર. 194 " હે સૌભાગ્યવતેને વિષે મુખ્યી જેના પૂર્વના પુણ્યના ઉથે જ આપ અહિં ખેંચાઈ આવ્યા છે તેમ અહિં પધાર્યા છે તે આપના ઉપર રાગવાળી એવી મારું આપ પાણિગ્રહણ કરે I 15 મારું જીવિત પણ એમ હ૪ મારું ચિત્ત આપને વશ આપ્યું સમજે. હમણાં લગ્નવેલા પણ ઉ ત્તમ છે. તેથી હે નાથ ! વિલંબથી સર્યું !" in 16 . . ! Scanned with CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #34
શ્રી હરિબલ મચી 30 : ન વિતર્ક કરવા કુસુમશ્રીનું તે વચન સાંભળીને હરિબલ વિત હા -અહો ! એક વાર પાળેલી જીવદયાનો પણ કે મહિમા! કે જે અપ્સરાના રૂપને પણ હણ કહેવડાવે છે આ વિદ્યાધરની પુત્રી, વિદ્યાધરને ત્યાગ કરીને પણ આ આલિંગન કરવાનું આગ્રહથી સ્વીકારે છે ! | 19-198 અહો ! દેવની માફક તે જીવદયા જ મારું મહાન ભાગ્યો એ પ્રમાણે હર્ષિત થએલ હરિબલ, તે બાળાને માનથી આદર આપતે થકે તેનું પાણિગ્રહણ કરીને પ્રસન્નતાનું જ ભાજન બનાવી. 14 - વિદ્યાધર કન્યા સહિત હરિબળનું - લંકાથી પાછા આવવું : હવે કુસુમશ્રી પણ હરિબલને કહેવા લાગી કે-હે નાથ ! કલ્પ ણ ઈચ્છનારને માટે પાપસ્થાનકની જેમ અહિં હમણ જ રહેવું યંગ્ય નથી 200 | કદાચિત પુષ્પબટુક આવી ચડે તે ભયંકર ક્રોધમાં આવીને અનર્થ પણ ન કરી શકે માટે આ સ્થાનેથી જલદી બીજે ચાલે. મે 201 / બિલ પણને ફળ વગરનું નિમંત્રણ આપવાથી સર્યું : કારણ કે દેના ઈન્દ્રોની જેમ ખેચરના ઈન્દ્રો કયારે પણ મજ કાર્યમાં આવતા નથી. 202 . અહિં આપ આજો અને બિભીષણને આમંત્રણ કર્યું છે, એ વાતની રાજાને ખાત્રી આપવા માટે તે સાચી ખાત્રીવાળું પણનું નિશાન (એંધાણુ) હું લાવી આપીશ.' કુસુમશ્રીએ હરિબલને એ પ્રમાણે કહીને અને તુલ નિર્વિધ્ર ઉપાય કરીને નિશાનીને માટે બિભીષણ માંથી અત્યંત ગુપ્તપણે ચંદ્રહાસ નામનું બિલ આ વાતની આપની ખાત્રીવાળું બિભીઆપીશ. # 23/ અને તુર્તજ છે - બિભીષણના, સહનું બિભીષણનું Scanned with CamScanner u nratnasuri M.S. S Jun Gun Aaradhat

Page #35
અદ્ભુત દૃષ્ટાંત : 31 લઈ આવી, અને તે ચંદ્રહાસ ખર્શમાં મુખ જેતી તે વિદુષી કુસુમશ્રીએ તે ચંદ્રહાસ ખડ્ઝ પિતાના સ્વામીને આપ્યું ! ખરેખર, સમર્થ પુરુષવડે દુઃસાધ્ય એવું દુર્ઘટ કાર્ય સમર્થ પુરુષ વચ્ચે રહેતી અબલા પણ સાધી શકે છે ! 204205. કુસુમશ્રીની બુદ્ધિ અને કાર્યકુશળતા જોઈને આશ્ચર્ય ચકિત થયેલા હરિબલે, હવે ચંદ્રહાસ ખળું લઈને તેમજ પિતાના તે મહેલમાંથી જેણીએ સારભૂત લક્ષ્મી લીધી છે, એવી તે કુસુમશ્રી સહિત સિદ્ધરસ જેવું તે અમૃતનું તુંબડું લઈને “અદ્ભુત શક્તિ સાથે યેગી નીકળે તેમ લંકા નગરીની બહાર સત્વર નીકળ્યો ! 206 (સમુદ્ર-કિનારે આવ્યા બાદ સ્મરણ કરતાંની સાથે જ મસ્યરૂપ ધારણ કરીને હાજર થયેલ દેવની પીઠ ઉપર “વૃષભ ઉપર શંકર અને પાર્વતી આરૂઢ થાય તેમ” તે બંને જલદી આરૂઢ થયા. I 208. ત્યારબાદ સમુદ્રમાર્ગો પરસ્પર કુતૂહલના જ રસે ચઢેલા તે હરિબલ અને કુસુમશ્રીને–તેમણે વિશાલપુર જવાના પ્રગટ કરેલ આશય મુજબ” તે મત્સ્ય દેવે વિશાલપુરના અરણ્યમાં લાવી મૂક્યા ! | 209 - વિશાલપુરનગરમાં વસતશ્રીનું રાજાના આક્રમણમાંથી બચી જવું. . વિશાલપુરથી લંકા જવા માટે હરિબલ, વસન્તશ્રીથી છૂટો પડીને ગયા બાદ વિશાલપુરના તે વિકારી રાજાએ વસન્તશ્રીને પિતાના મહેલમાં લાવવા માટે જે કૃત્ય કર્યું તે હવે કહું છું. તે 210 કામદેવે દાસ બનાવી દીધેલ તે રાજા, (હરિબલને એ પ્રમાણે લંકાના બહાને મરણના મુખમાં ધકેલી દેવાથી) ખુશી થયે અને હરિબલની સ્ત્રી વસન્તશ્રીને Scanned with CamScanner DE A Gunratnasuri MS. ગાદini =કાકા ----

Page #36
શ્રી હરિબલ પછી, વિવિધ પ્રકારની ઉત્ત ખુશ કરવાને માટે તેણે દાસીઓને વિવિધ પ્રકારના વસ્તુઓ આપીને વસન્તશ્રી પાસે મોકલી. 211] ને એ રીતે આવેલી જોઈને) વસન્તશ્રીએ પિતાના મજ કક વિચારીને દાસીઓને કહ્યું–‘મારા મકાને રાજાએ આ વિવિધ વસ્તુઓ કેમ મેકલાવી છે ?' | 212 . રાજા પહેલાં શીખવી રાખેલી દાસીઓ બેલી-હે નિપુણે ! તને ખબર નથી. કેરાજાના પ્રસાદ પાત્ર બનેલા તારા પતિને રાજાએ પિતાના કાર્ય માટે મોકલેલ છે ? A 213 . (એ પ્રમાણે હરિબલને પોતાના કામે મોકલ્યા પછી) હરિબલના ઘરની ચિંતા રાખવી તે રાજાને યુક્ત છે, અને તેથી અમારી સાથે આ દરેક વસ્તુ રાજાએ તને મોકલાવી છે " એ પ્રમાણે દાસીએનું બોલવું સાંભળીને આ વસ્તુઓ લેવી તે વાઘનો વળ સ્વીકારવા જેવું છે, ચોરને કોટવાળ તરીકે સ્વીકારવા જેવું છે અને દૂધના રક્ષણ માટે બીલાડે કબુલવા જેવું છે એમ જાણવા છતાં “કામાંધે ઠગવાને એગ્ય છે, એ ઉક્તિ અનુસાર” વસન્તશ્રીએ તે દરેક વસ્તુઓ “રાજાને મહાન પ્રાસાદ” એમ કહીને સ્વીકારી લીધી બદ આશય ખુલ્લો ૨૧૪-૨૧૫એ પ્રમાણે વખત જ કરવા મદનમ પિતાને મલિન આશય વસતશ્રી રાજજે ઉપર ખુલ્લો કરવાના ઈરાદે આશામાં ને આ ઉપર મોકલેલ રાજાએ વસન્તશ્રીને વસ્તુઓ આ ભેટણ અને રહેવા તરીકે અને સુખ સમાચાર - - સંદેશા, } રહેવા તરીકે કેટલાય દિવસે જ માં Rય દિવસો વિતાવ્ય.., માઉં ‘ઉત્તમોત્તમ રમ ણીની સ્પૃહાવાળો હું રાજા છું અને તું ઉs (Cs Scanned with CamScanner P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Sear Jun Gun Aaradhak Tant

Page #37
અદ્દભુત દત [; 33 પ્રમાણે લક્ષક–સંબંધદાર શબ્દથી રાજાએ દૂતી દ્વારા પિતાને આશય વસન્તશ્રીના લક્ષ્ય પર આ.! ર૧છા ત્યારબાદ કામવાસનાથી પીડાતા તે રાજાએ, વસન્તશ્રી પાસે દૂતી દ્વારા પિતાના તે દુષ્ટ અભિપ્રાયને વાચામાં પણ રજુ કર્યો! અહે મન્મથના પૂરની વૃદ્ધિ ! ર૧ વસન્તશ્રીને રાજાને તે અભિપ્રાય તેના દેહને બાળવા સમર્થ થનહિ માત્ર કાનમાં પેસતાં–પેસતી વખતે જ બાળનાર થયે, કારણ કે પહેલા અંતરમાં તે અભિપ્રાયને સહન કરી લીધેલ છે. ૨૧લા થએલ પરિતાપ પણ (દૂતીને દુષ્ટ વાતને ઉત્તર આપવામાં જડબુદ્ધિ બની ગએલ વસન્તશ્રીનાં બુદ્ધિબલરૂપ પાણીને શેષી લેવાપૂર્વક જે પરિતાપે - વસન્તશ્રીને સજજડ પીડા કરેલી તે મનને માન આપી પીડાકારી તે હેતે સાર૨ના વસન્તશ્રીને રાત્રે ઘેર આવેલા મેં આપને આશય આપે કહ્યા પ્રમાણે - રાજને જણાવ્યું છે અને વસન્તશ્રીએ તેને કઈ કૃત્રિમ આદર પણ પ્રકારે નિષેધ કર્યો નથી એ આ પ્રમાણે વસન્તશ્રી પાસેથી પાછી આવેલી તે દૂતીએ રાજાને જણાવ્યું. એટલે જે વાતને નિષેધ કર્યો નથી તે વાત માની કહેવાય” એમ સમજીને રાજ્ય પ્રમુદિત 2. 21 અને કામવાસનાના વેગને આધીન બને તે મદગિ રાજ કામી પુરુષને માટે કામધેનુ ગણાતી સત્રિને વિષે વસન્તશ્રીના મકાને ચોરની માફક ગુપ્ત રીતે આ રરર અત્યંત કામાર્ત એ આ રાજા વસન્તશ્રીને જોઈને અત્યંત પ્રમેહ ધારણ કરવા લાગ્યા! તે દેખીને તે સતીએ પણ તેને કઈક યુક્ત અને કાંઈક અયુક્ત એ પ્રભેદ દેખાડયો પારરકા રાજાને જોઈને થએલ દ્વેષ અને ખેદને મનમાં સમેટીને Scanned with CamScanner PP. An Gunratnasurilmas _lun Gun Aaradhak Trust

Page #38
શ્રી હરિબલ પછીનું અને સહેજ ચેનચાળા વિવરીને વસન્તશ્રીએ રાજાને આસન આપવું વગેરે ઉચિત આદર કર્યો! ર૨૪ “આપ અહિં પધાર્યા, તે મારી જેવી ઉપર પણ મહાન ઉપકાર કર્યો: ઈત્યાદિ વાણીવડે પણ રાજાને આદર કર્યો ! અહો ! ઉત્તમ જને ના બુદ્ધિ! આરપા સતીને માટે મન, વચન અને કાયામાં સંવાદ-સુમેળ હોય તે જ પ્રશંસનીય કહેલ છે, જ્યારે તે વસન્તશ્રીને તે તે વખતે એ પ્રમાણે મન, વચન અને કાયાને અત્યત વિસંવાદ-દર્ભેળ જ પ્રશંસનીય થયે! ર૨૬ કષ્ટની વાત છે કેપિતાનાં શીયલનાં પિષણને માટે સતી હોવા છતાં પણ વસન્તશ્રીએ અસતીને યંગ્ય ચેષ્ટા કરવી પડી ! શું પોતાનામાં સોરભની સમૃદ્ધિ લાવવા સારુ કેતકી અશુચિ(ખાતર)ને સંગ કરતી નથી? તારા ત્યારબાદ રાજા –હે ધન્યબાળા ! તને મારા જનાનખાનામાં લઈ જવાને હું અહિં આવ્યો છું, કારણ કે-રત્ન, સુવર્ણ સિવાય શોભતું નથી. n228 વસન્તશ્રી પણ ચતુર વાણીથી બેલી-“આપ આ સાચું કહ્યું છે. જુઓને-ઉદયરૂપ લક્ષ્મી પણ સૂર્ય પ્રકાશતે સતે ચંદ્રને સેવતી નથી?” ર૩૦ રાજા હસીને રહસ્યને ખાનગી વાતને પણ પ્રકાશતા બે રમણિ! તારા સ્વામીને કાર્યને બહાને મરણને માટે જ મેં ભયંકર સંકટમાં નાખે છે ! ર૩૫ સમુદ્રમાં પડવાથી તેને જીવિતવ્ય છે કયાં? અને જે તે પ્રતિજ્ઞાથી ભ્રષ્ટ થાય અને પાછો આવે તે હું હણી નાખવાને છું! ર૩રા હે સુંદર નારી! આ દંભને આરંભ મેં ખરેખર તારા માટે જ કર્યો છે, માટે મારે તું સત્વર સ્વીકાર કર.” ધિક્કાર છે કામધેને કે( કામવાસનાને આધીને બનતાં) જેઓ પોતાનું ગોપવવા લાયક ચરિત્ર પણ ખુલ્લું કરી નાખે છે! ર૩૩ાા કહ્યું છે કે - e << તે Scanned with CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #39
અદ્ભુત દષ્ટાત, : 25 कुविअस्स आउरस्त य, बसणासत्तस्स रायरत्तस्स। मत्तस्स मरंतस्स य, सम्भावा पायडा हुन्ति // 234 // અર્થ-ક્રોધ વખતે, રોગ વખતે, વ્યસનમાં ચકચૂર હોય તે વખતે, રાગમાં રક્ત હોય ત્યારે, મગજ ખસી ગયું હોય ત્યારે અને મરણ પામતી વખતે મનુષ્યના કાળ વિલંબ માટે અંતરંગઆશયે પ્રકટ થઈ જાય છે પર૩૪ વસન્તશ્રીનું બહાનું. ત્યાર બાદ “અશુભ કાર્યને માટે કાલક્ષેપ કરે તે શુભ છે” એમ ધારીને વસન્તશ્રીએ કહ્યું- હે નરાધિપ ! ફલની ઈચ્છાવાળું આ કૃત્ય, હાથ સામે પડયું છે, પછી આ ઉતાવળ શું? ર૩પા માટે હે પ્રભે! હરિબલના નક્કી સમાચાર આવે ત્યાં સુધી ધીરજ ધરીને રાહ જુઓ: “અતિ ઉતાવળ” પ્રાપ્ત થએલ શુભને પણ જલદી ત્રાસિત કરી મૂકે છે. ર૩૬ રાજાએ પણ વિચાર્યું કે આ વસન્તશ્રી પણ મને વશ રહીને જ તેના પતિના મરણને નિર્ણય કરવાની અપેક્ષા રાખે છે, તેથી કપટવૃત્તિથી પણ તેની વાત સ્વીકારું. ર૩ના “ભવિષ્યમાં હિતકારી એ કઈ ઉપાય હમણાં જ લઉં છું” એ પ્રમાણે મનમાં ચિંતવીને વસન્તશ્રીનું વચન માન્યું અને વસન્તશ્રીના પુયે વિદાય કરેલ એ તે રાજા પિતાને મહેલે પાછા આવ્યો! ર૩૮ એ રીતે પોતાના બુદ્ધિકૌશલ્યથી જેણે (રાજાના હાથમાંથી પણ) શિયલનું રક્ષણ કર્યું છે, એવી તે વસંતશ્રી પણ ચાતકી વરસાદની વાટ જુએ તેમ ઉત્કૃષ્ટપણે પિતાના સ્વામી હરિબલનું આગમન જેવા લાગી-પિતાના સ્વામી જલદી આવે તે ઠીક, એમ વાટ જેવા લાગી. ર૩લા હવે બુદ્ધિશાલી હરિબલ, કુસુમશ્રીને કુસુમના બગીચામાં મૂકીને પિતાના ઘરનું સ્વરૂપ જેવા સારું ગુપ્તચરની જેમ તદ્દન ગુપ્ત રીતે કંઈક રીતે પિતાના Scanned with CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. lun Gun Aaradhak Trust

Page #40
શ્રી હરિબેલ મચ્છીનું આવાસસ્થાનની નજીકમાં આવીને સખી સાથે વાત કરી રહેલી પિતાની પ્રિયાને ગુપ્તપણે સાંભળવા લાગે! સતીત્વની ગુપ્તપણેાર૪૦-૨૪૫ “આવવામાં વિલંબ કરી ખાત્રી બાદ હરિ રહેલા સ્વામી હજુ સુધી પણ આવ્યા બલનું પ્રગટ થવું. નહિ, એવામાં રાજા, જે કપટથી સ્વામીની અમંગલ વાત જણાવતે થકે અહિં આવી ચઢયે તે મારી સ્થિતિ શું થશે? એ વખતે રાજાને આ બાબતમાં હું ઉત્તર શું આપીશ? મા-ખેદની વાત છે કે-હું શીલ કેમ સાચવીશ? હવે તે જે રાજા આવશે તે તેને મારા પ્રાણ આપી દેવા એ એક જ રસ્તે છે! ૨૪૨-૨૪કા” એ પ્રમાણે પિતાની પ્રિયાનું સતીપણામાં દેષ વગરનું ચરિત્ર સાંભળીને અત્યંત ખુશી થએલ હરિબલ, પિતાની પ્રિયા પાસે-પ્રિયાએ ઈચ્છેલું શુભ પ્રગટ થાય તેમ-જલદી પ્રગટ થયે ! ર૪જા (પિતાના સ્વામી હરિબલને અચાનક જતાં) રેમરાજીથી અત્યંત અંકુરિત થએલ શરીરતાળી તે વસન્તશ્રીએ હરિબલને પણ એવી વાણીથી સ્વાગત પૂછવાપૂર્વક રાજાનું સમસ્ત વૃત્તાંત જણાવ્યું ર૪પા હરિબલે પણ ઘેરથી નીકળ્યો ત્યાંથી આરંભીને પાછા આવ્યા ત્યાં સુધીનું સમસ્ત વૃત્તાંત જેવું બને તેવું કહ્યું. પ્રેમના સ્થળે છુપાવવા જેવું શું હોય ? ર૪૬ વાતના રસમાં ને રસમાં તે બુદ્ધિમાને સહસાત્કારે કુસુમશ્રીનું પાણિગ્રહણ કરવાની વાત વસન્તશ્રીને કહી દીધી અને પછી “મનમાં આ ઠીક ન થયું” એમ આશંકા લાવીને જોવામાં પિતે પિતાને ધિક્કારે છે, તેવામાં કુસુમશ્રીને સવીકાર્યાની વાત સાંભળીને] સમસ્ત પ્રકારે આનંદમય દેહવાળી બની ગએલ વસંતશ્રી બેલી-વનમાં રહેલી મારી તે સૌભાગ્યવંતી બેનને કેમ ન લાવ્યા? ર૪૭–૨૪૮ મારી તે બહેનને Scanned with CamScanner PP. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun-Gun Aaradhak. Most

Page #41
અદભુત દષ્ટાંત : 37 મળવાની ઈચ્છાવાળી હું હમણું જ એમની સામે જાઉં છું!” શકય ઉપર તે આને દ્વેષ હવે જોઈએ વસંતશ્રીએ કુસુમ- તેને બદલે આ વસંતશ્રીને કુસુમશ્રી મીને માનભેર ઉપર પ્રેમ કેમ? એ પ્રમાણે હરિબલને તેડવા જવું. હૃદયમાં સ દેહ ચાલી રહ્યો છે, તેવામાં– - ઓચિયતાને ખાતર વસંતશ્રી બલી“હે સ્વામી ! આ બાબતમાં જે સંદેહ ધરાવે છે તેને ત્યજી દે. હું મારી બહેન પ્રતિના સ્નેહને હૃદયમાં ખરેખરી રીતે વહન કરું છું ર૪૯-૨૫વા આપસ આપસમાં એકબીજાને દ્રોહ કરે છે તે શક્ય મૂહ-મૂર્ખ છે. કારણ કે–આવી બાબતમાં ફળ મળવું તે પિતપોતાનાં કર્મને આધીન છે.”, ' એ પ્રમાણે કહીને વસંતશ્રી, પતિની પાછળ પાછળ કસુમશ્રીની સામે ગઈ ! ર૫૧ વસંતશ્રીને આવતી જોઈને કુસુમશ્રી અંતરમાં એકદમ હર્ષિત થઈ અને બહારથી સમસ્ત પ્રકારે આનંદઘેલી બની ગઈ ! ખરેખર વસંતશ્રીના ગે કુસુમશ્રીની આ વિકાસમાન સ્થિતિ ઉચિત છે. એટલે કે-વસંતઋતુની શોભાને વેગ મળે ત્યારે કુસુમની શોભા વિકસાયમાન બને તે ઉચિત છે. રપરા વસંતશ્રી અને કુસુમશ્રી બંને, પ્રણામ કરવાંઆલિંગન કરવું–કુશલ સમાચાર પૂછવા વગેરે વડે એવી પ્રેમપૂર્વક પરસ્પર લેટી કે જાણે સાચા બહેનપણાને પામી ! પારપડા પિતાની શોર્ય તરીકે સગી બહેન હોય છતાં પણ શેય, મિત્રભાવે સ્નેહ ધરાવતી નથી જ્યારે આ વસંતશ્રી માનુષી તરીકે અને કુસુમશ્રી વિદ્યાધરી તરીકે વિજાતીય હોવા છતાં પણ આપસમાં અત્યંત સ્નેહવાળી છે !“અહા પતિનું ભાગ્ય!!! ર૫૪માં તે બંને એની સાથે મળીને હરિબલે પિતાનું કાંઈક . Scanned with CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #42
38 : શ્રી હરિબલ મચ્છીનું હિત વિચારીને અને કોઈ પુરુષને કાંઇક પ્રકાશીને પિતાનું આગમન રાજાને જણાવવા સારુ મેડલ. હરિબલના સમા- મારપપા તે પુરુષે પણ જઈને રાજાને કહ્યું ચારથી રાજને “હે રાજન! આશ્ચર્યની વાત છે કે-હરિબલ, વાપાતનું દુઃખ. બિભીષણને આમંત્રણ આપીને અને તેની પુત્રીને પરણીને નગરનાં ઉપવનમાં ક્ષેમકુશળ આવેલ છે! ર૧દા' કાનનાં મૂળ સુધી ઊંડા પેસી ગએલા આ વાયવડે હણાઈ ગયો હોય તેમ હતબુદ્ધિવાળે તે મદનવેગ રાજા, વિચારવા લાગ્યું કે-અધિક્કાર છે કે-લંકા મેકલવામાં હરિ બલ માટે ધાર્યું હતું બીજું અને થયું બીજું!” પર પડ આ હરિબલ લંકા કેવી રીતે ગયે અને લંકાપતિ બિભીષણની પુત્રીને કેવી રીતે મેળવી ? આ બધું સત્ય હશે કે અસત્ય? હા! હવે હું શું કરીશ?” I58 હરિબલનું આગમન સાંભળતાની સાથે જ તૃષ્ણતુર એ આ રાજા, શિશુપાલની જેમ જે અત્યંત ક્ષેભ પામ્ય તેમાં કાંઈ પણ નવું નથી. અર્થાત્ હરિ કહેતાં કૃષ્ણની સેનાનું આગમન સાંભળીને શિશુપાલ પણ અત્યંત ક્ષે ક્યાં નહેતે પામ્યા? INલા આમ છતાં ધૃષ્ટતાને અવલંબી રાજાના હાથે ઉત્સવથી “કેઈના પણ તરફથી જેને ભય નથી નગરપ્રવેશ પામેલ એવા મને ભય કેનાથી? માટે બહુ માન હરિબલે સ્ત્રીએ જોડે અને દાનપૂર્વક હું હરિઅલને જોઉં અને સંકેત મુજબ રાજ- પરીક્ષા પણ કરું:”આ પ્રમાણે વિચારીને સભામાં લંકામવાસનું ખરેખર, આ હરિબલે મહાન કાર્ય કર્યું રજુ કરેલું છે એમ કહેવા લાગેલા રાજાએ હરિચમત્કારિક વર્ણન, બલને તેની પ્રિયાની સાથે સર્વોત્તમ હા મહત્સવપૂર્વક પિતાના નગરમાં પ્રવેશ GS Scanned with CamScanner P.P.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #43
અદ્દભુત દષ્ટાંત '39 કરા ! ર૬પા હરિબલ પણ પિતાની બંને પ્રિયાને તથા અમૃત ભરેલાં તુંબડાને પિતાનાં મકાને પહોંચતા કરીને રાજાની સભામાં આવ્યો અને તે વખતે જ રાજાને દેવની જેમ પ્રણામ કર્યા. ર૬રા રાજાએ બહુ સન્માન કરીને “લંકા ગયે કેવી રીતે? બિભીષણે પુત્રી કેવી રીતે આપી? અહિં પાછો આવ્યો કેવી રીતે? વગેરે સઘળી બીના હરિબલને પૂછી, એટલે શિષ્ટ બુદ્ધિવાળે હરિબલ સ્પષ્ટ બે-“હે પ્રલે ! આપે ફરમાવેલું કાર્ય પહેલાં કરીને પછી ઘેર કટે હું અહિં આવ્યો છું. ર૬૩ અને તે સઘળે વૃત્તાંત આ પ્રમાણે છે. હું અહિંથી લંકા જવા ચાલ્ય: કેટલાક દિવસે સમુદ્રના કિનારે પહોંચ્યા દુખે તરી શકાય તેવા તે સમુદ્રને જોઈને તેને તરી જવાની શક્તિ નહિ ધરાવતે એ હું અત્યંત ઉદ્વેગ પામ્યું. ર૬૪માં તેટલામાં સમુદ્રને વિષે મારી સામે આવતા એક રાક્ષસને મેં જે ! તેનાથી હું બાને નહિ. મેં તે જાક્ષસને લંકા પહોંચવાને ઉપાય પૂછ. ર૬પા રાક્ષસે પણ કહ્યું–જે પુરુષ, વીર્યબળથી કાષ્ટભક્ષણ કરે–અગ્નિમાં પ્રવેશ કરે તે પુરુષને જ લંકામાં પ્રવેશ થાય, અને તેનું ત્યાં સન્માન થાય! ર૬દા એ પ્રમાણે સાંભળીને મેં વિચાર્યું કે આ કાર્યમાં મરણ અવશ્ય છે અને લંકા પહોંચવું તે સંશયભરેલું છેતે પણ પ્રભુનું કૃત્ય અવશ્ય કરવું. ર૬ળા તે કેવલ નામધારી સેવકને ધિકાર છે, કે જેસ્વામીના કૃત્યમાં મરણથી બીવે છે. સુભટને તે કાર્યની આશાએ મરણ પણ પ્રશંસનીય છે. ર૬૮ એ પ્રમાણેને ભાવ હૃદયસાત કરીને સત્યના સ્વીકારવાળા એવા મેં “આ મરણ માટે જ ચિતા રચું છું.” એ પ્રમાણે વિચારીને મેટી ચિતા તૈયાર કરી અને તેને ચોમેરથી સળગાવી ! ર૬લા એ ચિતામાં Scanned with CamScanner P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #44
શ્રી હરિબલ મછીનું હું સાહસથી સત્વર પડશે અને તુરત ભમસાત્ થ ! જાવ વ્યમાન પ્રજવલી રહેલા અગ્નિમાં કાલવિલંબ કેણુ? કે થાય છે? ર૭ળા મારી ભમવાળાં તે વિસ્મયસ્થાનને તે રાક્ષસે ભેટની જેમ લંકાપતિ બિભીષણ સામે લંકાગમનના રસ- “મારે સમગ્ર વૃત્તાંત કહેવાપૂર્વક’ મૂકયું! પ્રદ વર્ણનમાં હરિ-૨૭૧ાાતે અદભૂત સાવિક વૃત્તિથી અત્યંત ભલે રાજાનેનિ:શંક પ્રસન્ન થએલ બિભીષણે “શંકરે ભક્ષ્મી કરવા “તે લંકા ભૂત કામને જીવતે કર્યો તેમ, પિતાના ગયે જ છે' એવી શક્તિથી મને યથાર્થ જીવતે કર્યો !. આપેટી ખાત્રી. ર૭રા હે રાજન! દેવની જેમ અસલરૂપે - તત્કાલ બેઠા થએલ એવા મારા વિષે અત્યંત પ્રશંસાવાળા તે બિભીષણે મને મોટા આગ્રહથી પિતાની પુત્રી આપી ! ર૭૨ા મારી તે સાત્વિક વૃત્તિથી જ બિભીષણે મેટા મહત્સવપૂર્વક અને બંનેને-વર વધુને વિવાહ કર્યો, અને દેવદૂષ્ય વસો, આભરણે, પુષ્કલ ધન વગેરે મને ઘણું આપ્યું. રાજા અને તેની પુત્રીને કર મેલાવામાં ઘણું અંધે, હસ્તિર વગેરે આપવા માંડયું, પરંતુ અમારે તે દરેક વસ્તુ અહિં આવવામાં અડચણરૂપ હોવાથી અમે સવીકાર્યું નહિ! ર૭૫ “તમે અહિં જ રહે, વિદ્યા સાધે અને આ તમારી નવી વલ્લભાની સાથે નવા નવા મહેલમાં રહીને વિદ્યાધરીઓ સંબંધીના નવા-નવારોને પણ લાગવે એ પ્રમાણે બિભીષણે ધણું કહેવા માંડયું, એટલે મેં કહ્યું- હે દેવ! વિશાલપુરના રાજાએ પોતાના પુત્રના વિવાહ ૫ર આપને આમત્રણ આપવા સારું અને મેક છે, તેથી તે કત્યને ગૌણ કરીને હું અહિં કેવી રીતે રહું? ખરેખર, પારકાનાં કાર્ય મા | Scanned with CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #45
અદભુત દૃષ્ટાંત પિતાના કાર્યને હાનિ થવા દેવી, એ મહાન પુરુષને સ્વભાવ છે મ 277-78 છે તેથી અમારા ઉપર કૃપા કરીને આપ પધારવાવડે વિશાલપુરને જલ્દી પાવન કરે, (મારી એ પ્રમાણે વિનંતિ સાંભળીને) બિભીષણે પણ “જે એમ છે તે વિશાલપુર જાવ, અને વિવાહના દિવસે હું મારી પોતાની મેળે જ વિશાલપુર આવીશ: આ બાબત તમારા રાજાની ખાત્રી માટે આ વસ્તુ નિશાની તરીકે આપું છું, તે તમારા રાજાને આપજે.” એ પ્રમાણે બોલતા થકા પોતાનું આ દેવતાઈ ચન્દહસ ખા મને આપ્યું ! 280 ત્યારબાદ બિભીષણે જ દેવતાઈ શક્તિથી મારી તે પ્રિયા સહિત મને પણ અહિં જલ્દી મેક !" એ પ્રમાણે કહીને બુદ્ધિમાન હરિબલે રાજાને તે દેવતાઈ ચંદ્રહાસ પણ આપ્યું ! 281 A તેવી કન્યા તથા અજ્ઞની નિશાનીથી અને હરિબલનું તે બેલવું મુક્તિયુક્ત જણવાથી તે સમગ્ર સત્યાત્યને પણ રાજાએ સત્ય તરીકે માન્યું. # 282 . ખરેખર, માણસ સત્યના આધારે કહેવાતા. અસત્યને સત્ય તરીકે જ માને. કપૂરના સમૂથી મિશ્રિત એવા રેતીના સમૂહને કપૂર તરીકે જ વ્યવહાર થાય છે. 2 283 માં માત્ર કાગડાની જેમ એક આંખવાળા તે એક ધૂર્તમંત્રીએ હરિબની તે વાત મનથી માની નહિ; વાતમાં કઈ પણ પ્રકારે છિદ્ર નહિ મળવાથી વચનથી તે તે મંત્રી પણ હરિબલની તે તે વાતનો વિરોધ કરી શકશે નહિ. 284 | રાજા, સર્પ, ચાહિયે, ચેર, વ્યંતર, વ્યાધ્ર વગેરે પશુ, શત્રુ અને શાકિની, એટલા જણ દુષ્ટ હોય તે પણ છળ મળ્યા વિના નિષ્ફળ આરંભવાળા મનાતા તેઓ પરનું વિપરીત શું કરી Is Scanned with CamScanner 12 Gunratnasuri M.S. - Jun Gun Aaradhak Trust

Page #46
શ્રી હરિબલ મછીનું ખરેખર, કુબુદ્ધિવડે મેં કુશળકપટથી આ હરિબલને અતિ ભયંકર સંકટમાં નાખે. જ્યારે રાજાએ હરિબલ- હરિબલ તે મારા વચન ખાતર ભસ્મીને સભા વચ્ચે ભૂત થયે! અહે, એમનું ઉત્તમપણું! કરેલ અપાર આથી નક્કી આ હરિબલ અત્યંત સન્માપ્રશંસા-સત્કાર. નને યેગ્ય છે” એ પ્રમાણે મનમાં ચિત વતા રાજાએ સભામાં બેઠેલા જનેને ઉદ્દેશીને “આ હરિબલનું અહો સાહસ ! અહે સ્વીકારેલ કાર્યને નિર્વાહ! અહા સુંદર ભાગ્યની સંગતિ! પિતાના સ્વાર્થમાં અહો અસ્પૃહા ! અહા પિતાના સ્વામીનું કાર્ય કરવાની કુશળતા ! અહે મારે માટે પરમ મિત્ર!” એ પ્રમાણે હરિબલની નિર્દોષ પણે પ્રશંસાની ઘોષણા કરતાં સુંદરમાં સુંદર વસ્ત્રો અને આભૂષણેથી હરિબલને સત્કાર કર્યો, અને તેને ઘણું મહત્સ પૂર્વક ઘેર મોકલ્યું ! 286 થી 289 મે અથવા ધર્મને વિષે રાખવામાં આવેલ તાત્વિક વૃત્તિ અને વિષમ કાર્યોને વિષે રાખવામાં આવેલ સાત્વિક વૃત્તિ, કામધેનુની જેમ મા૫ વગરના કયા ઈચ્છિત પદાર્થોને આપતી નથી. ર૯૦ હરિબલની એ પ્રમાણે અનેક પ્રકારે સ્પૃહા કરવા લાયક એવી અસમાન સમૃદ્ધિ દેખીને હરિબલે કરેલું કાર્ય પતે નહિ કરવાથી તે વખતે સભાજને પિતાને પિતે નિંદવા લાગ્યા! ! 291 / ખરેખર, પ્રકૃણ વીરપુરુષના વૃત્તાંતરૂપ ચારિત્રસંપને જેતે કાયર પુરુષ પણ “આંબલીની કાતરીને જેતે માણસ જેમ પિતાનાં દાંત ભીંજાવી શકે છે તેમ” વિરતા પ્રતિ પ્રેરાય છે. 292 ત્યારથી માંડીને રાજાના પરમ પ્રસાદનું ભાજન બનેલ તે હરિબલને યશ એ તે વચ્ચે કે-આખું યે નગર તેના Scanned with camScanner Am Gunratnasuri M. S cm Aaradhak Trust

Page #47
અદ્ભુત દૃષ્ટાંત : 43 પારાવાર ગુણોત્કીર્તાનનું વાચાળ બની ગયું ! 293 . જેમ ભયથી કેપ ચાલ્યા જાય, લોભના ઉદયથી માન ચાલ્યું જાય, સુખથી દુઃખ ચાલ્યું જાય, કલહથી નેહ ચાલ્યા જાય. મહેસવથી શેક ચાલ્યા જાય અને હર્ષથી ખેદ ચાલ્યું જાય તેમ હરિબલનાં તે વૃત્તાંતથી વિસ્મયતાના જાગેલ રસવડે રાજાને અંતરમાં હતું તે અત્યંત તીવ્ર એ વિષયવાસનાને આગ્રહ આસ્તે આસ્તે મન્દ મન્દતર થઈ ગયે! ર૯૪–૨૯૫ સંકલ્પરૂપ નિ છે જેની એ કામદેવ પ્રગટવામાં મૂળભૂત સંકલ્પ જ છે, નહિ કે બીજું કઈ કારણ છે કામ સંબંધી સંકલ્પને બીજા વિકલ્પદ્વારા નાશ કરી નાંખવામાં આવે તે કામ કયાંથી હોય? | 296 મે કહ્યું છે કે - काम ! जानामि ते रूपं, संकल्पात् किल जायसे // न त्वां संकल्पयिष्यामि, न च त्वं मे भविष्यसि! // 297 // અર્થ-હે કામદેવ ! હું તારું સ્વરૂપ જાણું છું કેમનમાં તારી બાબતના આવતા સંકલ્પથી જ તું ઉત્પન્ન થાય છે, પરંતુ હું તને સંકલ્પમાં જ લાવીશ નહિ અને તું મને પ્રગટીશ નહિ ! 297 જેનું ચરિત્ર લક્ષ્યમાં આવતું નથી એવો તે હરિબલ, આનંદ અને પ્રેમમાં રક્ત એવી તે “આનંદ અને પ્રેમ એમ બંને પ્રકારે' બંને પ્રિયતમાની જોડે રતિ અને પ્રીતિ સાથે કામદેવ શોભે તેમ શોભવા લાગ્યો! ર૯૮ બિલના આ મહિમાને સહન નહિ કરી શક્વાને લીધે અપાર ધરનાર તે મંત્રી, રાજાને જમાડવાનું આમંત્રણ આપવા પૂર્વક હરિબલને અત્યંત પ્રેરણા કરવા લાગે. ર૯૯ ! એ અતિ બહુમાન આપીને આવ લીધેલ મનવાળા ન સહેજ મુગ્ધબુદ્ધિ એવા હરિબ બંને પ્રિયાએ ઘણે Scanned with CamScanner P2. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #48
શ્રી હરિબલ મચ્છીનું 44 : વાર્યો હોવા છતાં (રાજાને પિતાને ઘેર તેડીને જમાડવાના સકલ સામગ્રી તૈયાર કરાવો! 300 ભાવી અનર્થને વિચાર્યા વિના હરિબલે, મંત્રી આદિકને પણ સાથે નેતરીને રાજાને પરિવાર સહિત જમવાને માટે ઉલ્લાસપૂર્વક આમંત્રણ આપ્યા # 301 છે અને ભેજન–સમયે પિતાનું અતુલ કોશલ્ય બતાવવા સારુ વસંતશ્રી અને કુસુમશ્રીને નવાં-નવાં વસ્ત્રાભૂષણ પહેરાવીને તે બંને સ્ત્રીઓના હાથે ભેજન પીરસાવવું વગેરે કાર્ય કરાવ્યું ! 302 / જેમ છલથી હરિબલની સ્ત્રીઓ પ્રેતવડે ગ્રહણ થવાય, દુઃખિત અવપર જમવા આવેલ સ્થાથી મનની પીડા થાય, કુષ ખાવાથી, રાજાની ફરી કુદૃષ્ટિ વ્યાધિ થાય, કુનીતિથી અપયશ થાય, કટુવચન બોલવાથી સમાને ક્રોધ થાય ઈષ્ટજનના મરણથી શેક થાય, મેઘની ગર્જનાથી કરડેલ હડકાયા કૂતરાનું ઝેર પ્રગટ થાય અને પવનથી અગ્નિ ફેલાય તેમ હરિબલની તે બંને સ્ત્રીઓને જોઈને નહિવત્ બની ગએલે કામદેવ પ્રગટ થયે! I 303-304 આટલી બધી ‘સુવત્તિ'=લક્ષ્મી, સમૃદ્ધિ આ વિદ્વાને કયાંથી પ્રાપ્ત કરી પ્રસિદ્ધિમ તે આ બે સ્ત્રીઓ જ છે! જે હરિબલને હણું તે સ્ત્રીઓ સહિત આ બધી જ સમૃદ્ધિ માટે આધીન થાય | 305 " એ પ્રમાણેના તર્કથી કઠીન હૃદયને બનેલ રાજ જમ્મ, સત્કાર પામ્યા અને પિતાના મહેલે આવ્યો. રાજાને તે ભાવ જાણીને દુર્મતિના મંત્રો એવા તે મંત્રીએ કહ્યું કે દેવ! ( આપે અદ્યાપિ પર્યત) કરેલ તકોડાનાં પિષણને યોગ્ય એ બે દેવીઓ જ છે, એમ જાણે. જે બંને દેવી cs Scanneતમા પર રામવાળી છે, કારણકે-તેણીઓએ વિવિધ પ્રકારની CamScanner PP. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #49
અદભૂત છાત અવાજ છી તમારી ભક્તિનું પોષણ કર્યું છે. તે 306-307 ? ની તે વાત સાંભળીને બમણું રણુરણુટપૂર્વક ઊંચેથી રાજ કરતા રાજા બે -“જે એમ જ છે તે છે મંત્રી ! ભવિષ્યમાં હિતનું કારણ એ “હરિબલના મૃત્યુને” ઉપાય કોઇવ. I 308. ખલજનની માફક મંત્રી, “બરાબર અવસર પ્રાપ્ત થયું છે, એમ જાણીને " બે -“હે દેવ ! હરિબલનું હ લંકામાં ભમસાત્ થઈને પહોંચ્યું વગેરે) વચન ઠગારું છે. કારણ કે- અગ્નિમાં પ્રવેશ કરતા મનુષ્યને જીવતા થવાનું બને જ કેમ? . 309 " તેથી કરીને યમરાજને બોલાવવાના હાને હરિબલને જલદી અગ્નિમાં નાંખવે !" રાજાએ પણ છઠ્ઠો કાન ન સાંભળે તેવી રીતે મંત્રીને તુરત “એમ જ કરીએ” એમ કાનમાં કહ્યું ! / 210 | ધિક્કાર છે ધિક્કાર છે ધૃષ્ટને, દુછોને, પાપિષ્ટને અને બીજાને થતા કોની અવગણના કરનારાઓને કે-જે દુબુદ્ધિજને, બીજાઓને પણ આપણું બતાવીને દુર્બદ્ધિ આપે છે! 311 અન્યદા રાજાએ હરિબલને બેલાવીને કહ્યું-તારા જેવા મિત્રને (આ કહેવા માગું છું, તે) આદેશ કરે મને ઘટતું નથી, તે પણ તારા સિવાય બીજાને સાધ્ય નથી, એવું અમારું સાધ્ય તને કહું છું. 312 / મારા પુત્રના વિવાહ પ્રસંગે પિતાને કિંકર દેવતા એની સાથે યમરાજને અહિં આમંત્રણ યમરાજને આમ આપવા ઈચ્છું છું. તે કાર્યમાં અગ્નિમાં Bણ કરવાની પ્રવેશ કરવાથી સાધ્ય છે, પરંતુ તે તમાSIબલને આગા. રાથી સિદ્ધ થશે જ! | 214 . કારણકે સિંહ, સાહસિક, સજજન, મેઘ, ચંદ્ર, છે, અને અનિની શક્તિ અસાધારણ છે 314 છે તેથી Scanned with CamScanner PP. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #50
- 46 : શ્રી હબિલ મીનું કરીને તે સાત્વિકશિરેમી ! આ પ્રકારનું મારું સાથ, તું પહેલાની માફક સાધી આપ” આ પ્રમાણે રાજાનું વચન છે, તે મંત્રીની પ્રપંચરચના છે, એમ નિશ્ચય કરીને હરિબલ ચિંતા કરવા લાગ્યો કેપહેલાંની માફક રાજાએ પાપી એવા મંત્રીની બુદ્ધિએ ચાલીને આ ફરીથી દુષ્ટ આદેશ કર્યો છે. અથવા તે કુપાત્રને વિષે મેં જે જન વગેરેને સત્કાર કર્યો તેનું આ બરાબર ફળ છે. 316 ને કહ્યું છે કે - 'उपकृतिरेव खलानां दोषस्य महोयसो भवति हेतुः // अनुकूलाचरणेन हि कुप्यन्ति व्याधयोऽत्यर्थम् // 317 / / અર્થ -દુર્જને પર ઉપકાર કરે, એ જ મેટા દેશનું કારણ થાય છે. વ્યાધિઓ છે તે તેને અનુકૂળ રહેવાથી અત્યંત કપાયમાન થાય છે. I 317 " ત્યારબાદ પહેલાં મેં (હું અગ્નિમાં પડ્યો વગેરે) જણાવેલી કથા ખેટી ન કરે, એમ વિચારપૂર્વક રાજાએ યમરાજને આમંત્રણ કરવાની કરેલ આજ્ઞાનો સ્વીકાર કર્યો અને કેક પ્રકારની બુદ્ધિને ચિંતવિને હરિબલે રાજાની તે આદેશ સંબંધીની વાત અને સ્ત્રીઓને જણાવી. I 318 | રાજાને જમવાનું કહેતી વખતે હરિ બલને વાર્યા હોવાથી બંને સ્ત્રીઓએ તે. સમસ્ત નાગરિક. (રાજાને જમવા બેલાવવામાં આવેલ આ જનની સમક્ષ દુષ્ટ કુલ બાબત) સામાન્ય ઠપકે આપીહરિબળનું ઘર ને સભ્યતાભર્યા શબ્દોમાં કહ્યું- અમારી ચિતામાં બુદ્ધિવડે અમે અમારું રક્ષણ કરીશું. આપ ઝંપલાવવું. ઉ ત્તમ પ્રકારે દીર્ધકાળ છે.” i319 હવે રાજાએ પોતાને યશ-શરીર વગેરે Scanned with CamScanner PP. A unratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #51
અદ્દભુત દર્શત જ બાળી નાખવા માટે હોય તેમ નગરની બહાર લાકર ગાહ ચિતા સળગાવીને તૈયાર કરી ! I 320 | ત્યારબાદ હબિલનું બહુમાન કરીએ છીએ” એમ દેખાડવાને અને બીજાઓને તેવી ખાત્રી બેસાડવાને માટે રાજા અને મંત્રી બંને પરિવાર સહિત હરિબલને યમરાજ પાસે મેકલવા સારૂ આવ્યા! I 321 / હરિબલ અગ્નિમાં પડવાનું કહે છે તે સાચું છે કે-દંભવાળુ છે ? એ જાણવા સારૂ મનમાં આવે તેમ બોલતા નગરજને સંભ્રમપૂર્વક તે સ્થળે કૌતુક જેવાને એકઠા થયા: I 322 | નવા પાણીના પૂરમાં પડેલા તરીયાને જુએ તેમ તે સમસ્ત નગરજને ચિતાથી દૂર ઊભા ઊભા જોઈ રહ્યા છે, તેવામાં તે સહના દેખતાં હરિબલ, મનમાં કાંઈક ચિંતવીને ચિતાના અગ્નિમાં સત્વર પેઠે ! I 323 અગ્નિમાં પેસતાંની સાથે હાહાર અને અપાત કરવા લાગી ગએલા નગરજનોએ શેકથી અને રાજા તથા મંત્રીએ હર્ષથી હરિબલને સ્પષ્ટપણે ભસ્મસાત્ તે દીઠા ! | 324 . રિ રિ!=તિ ખેદે, વિષ્ણુના જેવા તેજવાન, ધીર અને વીરશિરોમણી હરિબલને કપટી રાજાએ ફેકટ શું કામ બાળી નાંખ્યું હશે? અહાહા, જાણ્યું હરિબલની લક્ષ્મી અને સ્ત્રીઓમાં લુબ્ધ એવા આ રાજાએ, ખરેખર-ધિક્કાર છે દબુદ્ધિવાન મંત્રીની બુદ્ધિ જોડે મૈત્રી કરવાથી આ પ્રકારનું આ બીજું ઘેર કાર્ય કર્યું છે તે 326 " ઈત્યાદિ પ્રકારે તે ખતે જ લેકેમાં તે રાજા અને મંત્રી બન્નેની એક સરખી પ્રસરી; કારણ કે-હદયમાં છૂપાવેલું પણ ઉગ્ર પાપ દુધજેમ અત્યંત પ્રસરે જ છે. I ૩ર૭ આ બાજુ હરિબલ, રણ કરેલ સમદ્રના દેવની સાનિધ્યતાથી અગ્નિમાં લેશમાત્ર Scanned with CamScanner PP. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #52
શ્રી હરિબલ મચ્છીનું 48 : દાઝયે તે નહિ, પરંતુ તપેલા જાત્યવંત સુવર્ણની માફક અતિ તેજદાર કન્તિવાળે થયે 328 અંજનસિદ્ધ પુરુષ ની જેમ તે વખતે હરિબલ લેકેથી અટક્ય બન્યો! ત્યાર બાદ કેઈક સ્થળે કાલનિર્ગમન કરીને તે દિવસની રાત્રિના શાંત વાતાવરણવાળી પહેલા પહેરે જ પિતાને દેવની સહાયથી ઘેર આવ્ય! I 329. (હરિબલને એ હરિબલનું નિરા- રીતે અગ્નિ પરીક્ષામાંથી પણ આબાદ બાધ બચી જવું, ઉગરી આવેલ જોઈને) વિસ્મય થવા અદૃશ્ય રહેવું પૂર્વક હર્ષિત થયેલી અને પ્રફુલ્લપણે મંદ અને પ્રભાતે ઘેર હાસ્યમય બનેલી વસતશ્રી અને કુસુમ* આવવું. શ્રીએ દેવ જેવા દિવ્યશરીરવાળા હરિ બલને તુંબડામાંના અમૃતથી સિં! 1 330 બીજાને માટે કષ્ટ ઉઠાવનારા જનને ખરેખર વિપત્તિ પણ સત્વર સંપત્તિમાં પરિણમે છે! શું અગુરુ (અગર )ને બાળવાથી સુગંધને વિશાલ ફેલા થાય એ વિધિ નથી? છે 331 / હરિબલ પિતાનાં મકાનમાં પિતાનો સ્ત્રીઓ સાથે જેવામાં પ્રેમવાર્તા કરે છે. તેવામાં ત્યાં વિષયવાસનાવડે અત્યંત ઉન્મત્ત બનેલે રાજા, ઉતાવળે યથેચ્છપણે આવી રહ્યો છે.! ૩૩ર / રાજાને આવતે જાણીને તે બંને સ્ત્રીઓએ પિતાના સ્વામી હરિબલને કહ્યું- હે પ્રિય! આપ છૂપી રીતે સંતાઈને અમારું કાંઈક કોશલ્ય જુઓ. 333 / હરિબલે એ પ્રમાણે કયે છતે, શાણી એવી તે બંને સ્ત્રીઓએ રાજાને આકર્ષણ થાય તેવી રીતે સત્કા૨ કરે, આસન આપવું વગેરે બધું જ સજર્યું! I 334 છે અને રાજાને પૂછવા લાગી કે હે દેવ ! આપને અત્યારે કેમ પધારવું થયું ? રાજા પણ Ics Scanned with CamScanner PP. Ac. Gunratnasuri M.S. મદન Jun Gun Aaradha-va

Page #53
અદભુત દૃષ્ટાંત ની જેમ વિના કારણે જ અત્યંત હસતે અને ઉલ્લુસતો હે માન્ય સ્ત્રીઓ ! યુવાન યુવાનને લેવા આવે તેમ તમારી પ્રતિ અતિ ઉત્કંઠાવાળે એ હું વિષયાંધ રાજાને તમો બન્નેને મારા મહેલે લઈ જવા સારુ હરિબલની સ્ત્રી- અહિં આવ્યો છું, તે તમે શું જાણતી ઓને ઉપદેશ નથી ? A 335-336 રાજાનું તેવું અને રાજાને બેસવું સાંભળીને તે બને સ્ત્રીઓ રાજાને દુરાગ્રહ, કહેવા લાગી-[હે નેતા! એ પ્રમાણે બોલવું , તે આપને-નેતાને માટે ઉચિત નથીઃ કારણ કે–રાજાને સેવકજનનું પિષણ કરે છે માટે” પિતા કહેલ છે. આ 337 વળી દેવરમણી જેવી મનોહર હોય તે પણ પરનારી અત્યંત પ્રકારે તજવા યોગ્ય છે. તેમાં પણ માણસેએ સેવાની સ્ત્રીને તે પુત્રવધુની જેમ વિશેષ પ્રકારે દુરથી જ જવા યોગ્ય છે. A 338 ગુનેગાર પ્રજાને દંડ કરતા હોવાથી રાજા તે અકૃત્યને અટકાવનારા હોય છે જે તે પણ અકૃત્યકારી બને તે પછી તેની પ્રજાનાં અકૃત્યને અટકાવનાર કોણ? * 339 પહેરેગીર તસ્કરનું કામ કરે અને રક્ષક માણસો ધાડ પાડે છે તે પાણીમાંથી અગ્નિ અને સૂર્યથી અંધકાર ફેલાવા જેવું છે! 340 1 હે રાજન ! આ બંને નારીઓ મને ભજશે-મારાથી વિષયની વાંછું થશે” એ તમને અસ૬ આગ્રહ કેમ છે? અમે પ્રાણાંતે પણ શીલને મલિન કરશું નહિ . 341 / કહે છે કે - 'वर' शृंगो तुङ्गाद् गुरुशिखरिणः कापि विषमे पतित्वाऽय कायः कठोनहषदन्तर्विदलितः // , P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. - ---. -. .sini

Page #54
શ્રી હરિબલ મીન પ૦ : वर न्यस्तो हस्तः फणिपतिमुखे तीक्ष्णदशने / वरं वह्नौ पातस्तदपि न कृतः शीलविलयः // 342 // અર્થ –મહાન પર્વતના ઊંચા શિખર ઉપરથી કેઈપણ વિષમ સ્થળે પડીને કાયાને કઠીન પત્થરો વચ્ચે ચૂરે કરી નાખવે તે શ્રેષ્ઠ છે, તીણ દાંતવાળા શેષનાગના મુખમાં હાથ નાખે શ્રેષ્ઠ છે, અગ્નિમાં પડીને બળી મરવું શ્રેષ્ઠ છે અને શીલને વિનાશ ન કરે તે તે દરેક કરતાં પણ ત્રણ છે. in ૩૪ર I માટે હે રાજન ! વિપાકે પરમ કટુ એવા પરનારીગમનના પાપથી તમે વિરામ પામે-વિરામ પામે. કારણ કેતેવી અન્યાયભરી રીતિ, મરકીના ફેલાવાની જેમ પુણ્યવાનને લધુતા ફેલાવનારી છે. આ 343 / કહ્યું છે કે - 'सत्यपि सुकृते कर्मणि, दुर्नीतिरेवाऽन्तरे श्रियं हरति। तेलेऽनुपभुक्तेऽपि हि, दीपशिखां हरति वाताली // 344 // અર્થ –પૂર્વનું પુણ્યોદય વિદ્યમાન હોવા છતાં જે વચમાં થવા પામતી દુનીતિ જ લક્ષ્મીને નાશ કરે છે. વળીઆ ને વાયુ તેલને ઉપભોગ કરતે નહિ હોવા છતાં પણ તે તેલથી બળતા દીવાની શિખાને તે નાશ કરે જ છે 344" માટે પિતાનાં કલ્યાણની ઈચ્છાવાળાએ નીતિમાં પ્રવર્તવું, પણ અનીતિમાં પ્રવર્તવું નહિ, મનુષ્યને નીતિ જ સર્વસંપત્તિનું મૂલ છે અને શુભાકારી છે. 345 ને કહ્યું છે કે‘ પુ સરિષ્ઠ ને? મને મન: विद्यास्वभ्यसन न्यायः श्रियामायुः प्रकातितम् // 346 / / અર્થ:–વૃક્ષોનું આયુષ્ય પાણી, મનુષ્યનું આયુષ્ય ધ કામદેવનું આયુષ્ય મન, વિદ્યાનું આયુષ્ય પરાવર્તન " Scanned with CamScanner PP Anunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #55
313 13 C: પા અભુત દાંત ગીત આયુષ્ય ન્યાય જણાવેલ છે. તે 346 " શ્રત સાંભથી બુદ્ધિ શેને છે, પુણ્ય કરવાથી હોશિયારી વધે છે, વાણકારી વસ્તુઓથી નારી શોભે છે, પાણીથી નવી શોભે છે. ચંદ્રથી રાત્રિ શેભે છે, સમાધિ જાળવવાથી ધીરજ શોભે છે અને નીતિથી રાજાપણું શેભે છે . 347 ઈત્યાદિ વિવિધ વચને અને નવી નવી યુક્તિથી તે બંને સીઓએ રાજાને ઘણે ઉપદેશ કર્યો, છતાં પણ રાજા સમયે જ નહિ ! ખરેખર નવા મહાવર આદિમાં ઉત્તમ ઓષધ વગેરે પણ નિષ્ફળ થાય છે. તે 348 ઊલટો કામની અત્યંત દુષ્પીડાવશાત્ રાજા બોલ્યો-“હે સુંદરીઓ ! રાજા તમારી પ્રાર્થના કરી રહ્યો છું છતાં તમે મારામાં કેમ અનુરાગ ધરતી નથી? તમે “પતિ આવે તે શું થાય ?" એવી શંકા ન કશે. તે ન આવે એ માટે તેને સ્મસાત્ કર્યો છે. તેથી આ બાબતમાં તમે બંને નવયૌવનાનો રતિના કારણરૂપ ગતિ હું જ છું: 349-350 હે નિર્બળ એવી અબળાઓ ! ગર્વમાન એ હું બળાત્કારથી પણ તમને લઈ જઈ શકું છું, માટે “વન –મારી ઉપર મારા પણાની બુદ્ધિ ધરાવવાપૂર્વકના રાગથી મારા મહેલે આવો: એ પ્રમાણે વર્તશે તેમાં આપણે સ્નેહ અરસપરસ નિખાલસ રહેશે. તે ૩૫ર " રાજાનું તેવું તુચ્છ બલવું સાંભળીને તે બંને સ્ત્રીઓ બોલી-અધિકાર છે તને! તારો નિષેધ કર્યો છતાં પણ કપટકુશળ બુદ્ધિવાળે એ તું દૃષ્ટ કાગડાની માફક કેમ કરીને કના કિનારે બેઠા કટુ આરડે છે? અહિંથી ખસ, દૂર જો નહિ ખસે તે તારા પાપનું ફળ જલદીથી પામીશ.: પ્રમાણે બાળાઓ કહેવાના પરિણામે રાજા જેવામાં અહં . Scanned with CamScanner re. A ceasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #56
શ્રી હરિબલ મચ્છીની થર : કારથી બલાત્કાર કરવા જાય છે. તેવામાં કુસુમશ્રીએ વિ. બળથી ઢબંધન વડે ચરબધ બાંધીને રાજાને એ તે ભથિ પર પટક્યા કે–તેના બધા દાંત પણ હરિબલની સ્ત્રી. ગયા! I ૩૫ર થી પ૪ . “અમે નિર્મળા ઓએ રાજાને અને સદાને માટે બીજાને ઉપકાર કરે દુર્દશામાં મૂકવા-નારા છીએ, જ્યારે આ રાજા મલિન છે પૂર્વક પ્રચંડ અને બીજાઓને અપકારી છે” એમ સતીત્વની કરા- જાણુને જ હોય તેમ રાજાના તે દાંત વેલી ખાત્રી. રાજાને તજી દૂર ગયા! 355 ર તે વખતે રાજાનો દુઃખે નિગ્રહ કરી શકાય તે તે અનંત ગ્રહ પણ તેના અહંકારરૂપી ગ્રહની સાથે ) ભયભીતના જેમ દાંતની સાથે નાસી ગયો ! H 356 પાશબંધના મજબૂત બંધનને લીધે તેમ જ ભૂમિ પર પટકાયાથી દાંત પડી જવાને લીધે ઉત્પન્ન થએલ મહાન પીડાવડે અત્યંત દુ:ખી થએલે રાજા વ્યાધિગ્રસ્તની જેમ અત્યંત રડવા લાગે ! ( ૩પ૭ | તે વખતે લાળ ચાલી જવી, દાંત પડી જવા, ભૂમિ પર પડયું રહેવું, શોભાહીન થઈ જવું વગેરેવડે રાજા યુવાન હોવા છતાં પણ ઘરડે જણાવા લાગ્યો ! ખેદની વાત છે કેલાભની ઈચ્છાવાળા રાજાને મૂલ પણ નાશ પામ્યું. 358) કહ્યું છે કેથેડા દિવસ રહેનારા અને મદ કરાવનાર એપ યૌવનમાં દુરાત્માઓ એવા પ્રકારના અપરાધે કરે છે કેઅપરાધને લીધે આખે જન્મ જ ગટ થાય છે.! રૂપલા પરદા રાગમનના મેગે પણ પ્રાણુ ઘર વિડંબનાઓ પી છે દષ્ટિવિષ જેવા દુષ્ટ સર્પની દષ્ટિમાં પણ સામાનું એ નથી શું? 360 || Scanned with Camscammer..... Op. Accurraneouri MS Jun Gun Aaradhak Trust

Page #57
અભુત ન : 13 ત્યારબાદ પૃથ્વીને રડાવનારું આકંદન અને દાંત વગરના અત્યંત હીન અને દીન મુખ ધરાવવાવડે કૃપાનું પાત્ર બનેલા રાજાને કુસુમશ્રીએ દયા લાવીને કહ્યું-“હે રાજન્ ! તું અન્ય પ્રતિ તે તે પ્રકારનાં પાપ કરવામાં રસિક હોવા છતાં પણ અપાર કૃપાને લીધે કેમલ હદયવાળી હું તને અહિં તે જલ્દી પણ છોડી દઉં છું, પણ યાદ કરજે કે-નરક આદિમાં કર્મ તને છેડશે નહિઃ 361-362 | ફરી એ પ્રમાણે કરીશ નહિ” ઈત્યાદિ ઉપદેશ આપીને કુસુમશ્રીએ રાજાના “મૂર્સિમાનું દુષ્કર્મોને છૂટા કરવાના જેમ” પાશબંધના બ ધને સત્વર છૂટા કરી નાખ્યા ! i 363 છે તેથી રાજા પૃથ્વીતલ ઉપર પડયે હોવા છતાં પણ શરીરે જલ્દી સ્વસ્થ અને સાવધાન થયે! અથવા હરિબલની તે પ્રિયાની મહેરબાનીથી કઈ વસ્તુ અત્યંત દુઃપ્રાપ્ય હોય? I 364 ત્યારબાદ પિતાને બહુ જ શોચતે રાજા અત્યંત લજજાભર્યા સંકેચાયેલા નેત્રે ધીમે ધીમે ગતિવાળે બજે થકે પશ્ચાત્તાપ અને નિંદા સહિત અત્યંત ગુપ્તપણે પિતાના મહેલે આવ્યું. . 365 | શરીરના બાહ્ય સુખ આપનારા ઉપાયે કરવાવડે રાજાએ તે રાત્રિ પસાર કરી અને સવારે લજજાથી કઈક બહાનું બતાવવાપૂર્વક મુખ ઢાંકીને રાજસભામાં બેઠે. . 366 . રાજાને રાત્રે જે જે વીતક બન્યું તે બધું રાજા પાસેથી મંત્રીએ આપણે જાણી લીધું હોવાથી “તત્વગામી પુરુષ જેમ ભય, વિસ્મય અને કરુણ રસરૂપ ત્રિતયીને એક સાથે અનુભવે તેમ” તે મંત્રી, ભયવિરમય અને કરુણ રસવડે જાણે કે-એક સાથે જ ત્રણ ૨પપણું પામ્ય ! 367 II હવે જેણે છૂપા રહીને પિતાની સ્ત્રીઓનું અત્યંતતર આશ્ચર્ય Scanned with CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #58
શ્રી હરિબલ મચ્છીનું કારી ચરિત્ર જોયું છે અને તે હરિબલ, પિતાના ઘેરથી રાજા ગયા બાદ પોતાની પ્રિયાઓ જોડે પ્રિય એવે વાર્તાલાપ કરે છે કે- “તમે બંનેએ અનુચિતકારી રાજાને સ્ત્રીઓની કાર્ય. આ બધું યેગ્ય જ કર્યું છે. કારણ કેદક્ષતાની હરિબલે મૂખંજન અફળાવ્યા વિના અને ઉપકરેલ પ્રશંસા અને દ્રવિત કર્યા વિના કદી પણ સાચું સ્વી દુષ્ટમંત્રીના કારતું નથી. તે 368 છે તેમાં પણ ખરાબ રેજને વિચાર. સારથી રથને ઉન્માર્ગે લઈ જાય તેમ આ રાજાને દુર્બુદ્ધિ આપીને કુમાર્ગે લઈ જનાર તે દંભી મંત્રી છે. . 70 | રાજા, અશ્વ, પુરુષ, સ્ત્રી, વીણા, શાસ્ત્ર અને શસ્ત્ર એ સર્વનું સુંદર કે અસુંદરપણું બીજાને આધીન છે . 371 મે કહ્યું છે કે - 'वल्ली नरिंदचित्त, वक्खाणं पाणि च महिलाओ / तत्थ य वच्चंति सया, जत्थ य धुत्तेहि निजति // 372 // અર્થ –વેલડી, રાજાનું ચિત્ત, વ્યાખ્યાન, પાણી અને સ્ત્રીઓ પૂર્ણ પુરુષ જ્યાં ખેંચી જાય ત્યાં જાય છે. તે 372 ." વિષમ સન્નિપાત જેવા મંત્રીએ જ તાવની જેમ રાજાને દુશ્મતિકાર બનાવી દીધેલ છે, તેથી પહેલાં તે મંત્રીને પ્રતિકાર કર યુક્ત છે. . 373 . દુષ્ટ ઈરાદાવાળો માણસ સપના જેમ કદ ચિત્ જીવતાં સુધી પણ પિતાની પ્રકૃતિ છોડતું નથી; તેથી નક્કી અનર્થનું મૂલ એ મંત્રી મૂળમાંથી ઉખેડી નાખવા જે છે. તે 374 . દુનીતિથી હણવા લાયક એ મંત્રોને વિષે દયાળુને પણ દયા રાખવી શું કામની? ખરેખર દુષ્ટોનું દમન કરવું અને શિષ્ટજનેનું પાલન કરવું તે ન્યાય છે. ૭પી તે મંત્રીને નિગ્રહ કરવાને માટે તેણે કરેલા દંભને અને cs Sca Scanned with CamScanner PP. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Led

Page #59
અભુત દત : 55 દભ અને પ્રપંચ જ નિર્વિધ્ર ઉપાય છે. કારણ કેપર દંભથી જ સાધી શકાય છે. તે 376 // કવિઓએ પણ કહ્યું છે કે - ते मढधियः पराभवं, भवन्ति मायाविषु ये न मायिनः // ઇ દિતિ રાટારતથવિધા, સંવૃતાંત્રિરિાતા વાવ: અર્થ -માયાવી પુરુષની જોડે જેઓ માયાવી બનતા નથી તે મૂઢ બુદ્ધિવાળા પુરુષે પરાભવ પામે છે. કારણ કે બખ્તર વિનાના શરીરવાળાને તીક્ષણ બાણો હણી નાખે છે તેમ શઠ જનો સરલ માણસોનાં હૈયામાં પેસીને તેઓને હણી નાખે છે. 377 | મંત્રણના જાણકાર પુરુષને વિષે ગુપ્ત વાત ચાર કાને રહી હોય તે પ્રશંસનીય ગણાય છે તેને બદલે આ હરિબલને (લંકાથી આવ્યા બાદ નગરપ્રવેશ કર્યો તે પહેલાં રાજાને મળ્યા પછી લંકા જવા આવવા સંબંધી વાત રાજાને કેવી રીતે કરવી, તે વિચારીને નક્કી કરવા હરિબલ, વસંતશ્રી અને કુસુમશ્રી ત્રણેએ વિશાળપુરના નગરના ઉદ્યાનમાં ખાનગી મંત્રણા કરી છે તે) છ કાને ગએલી વાત પણ ભવિષ્યમાં (નગરમાં પ્રવેશ કર્યો ત્યારથી લઈને અત્યાર સુધીમાં) દરેક કાર્યની સિદ્ધિ કરી આપનારી નિવડી ! . 378 (મંત્રણાના જાણકાર વિશેષજ્ઞોએ મંત્રણાનું વિધાન “ચતુળ અંગ” એમ નક્કી કર્યું, પણ “વ મંત્ર’ એવું વિધાન કર્યું નથી) બળ મ” એવું વિધાન કરવામાં પહેલા” એવા આ લ -રણ કરેલ સમુદ્રદેવની મૈત્રીથી દેવદૂષ્ય વસ્ત્રો અને છે. આ ભરવડે દેવેની જે દેવતાઈ વેષ ધારણ કર્યો CScam Scanned with CamScanner PP Antunatnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #60
* શ્રી હરિબલ મચ્છીનું અને સવારમાં યમરાજના દ્વારપાળ જેવા ભયંકર રૂપધારી દેવતાઈ પુરુષને પોતાની સાથે લઈ જવાપૂર્વક . રાજાની સભામાં જઈને રાજાને હર્ષથી નમસ્કાર ભયંકર રૂપધારી કર્યો.! 379 - 380 દેવલેકમાંથી દેવતાઇ પુરુષની ઉતરી આવેલ હરિ-શ્રીકૃષ્ણની જેમ તેવા સાથે હીરબલનુ દિવેષ અને શરીરવાળા હરિબલને રાજસભામાં આવવું જોઈને સમસ્ત લેકની સાથે રાજા અંત અને યમપુરીને ૨માં વિસ્મય પામે ! 38 “ધિક્કાર કત્રિમ વૃત્તાંત છે મંત્રીને કે જેનું (સળગીને મરેલ રાજાને કદી જીવતે થાય? એ પ્રકારનું શંકાસંભળાવ: વાળું લંકા પ્રસંગનું) વચન પાપી છે. ખરેખર! હરિબલનું (લંકામાં ભમસાત થઈને ગયે, એ) કૃત્ય સાચું છે કારણ કે-આ હરિબલ, યમરાજ પાસે જવામાં અમારી સામે સાક્ષાત્ ભસ્મીભૂત થયે હતે છતાં પણ અહિં આવ્યું છે! 382 " હરિબલનાં કૃત્ય સંબંધમાં એ પ્રમાણે નિણીત વિચારવાળા બનેલા તે રાજાએ હરિબલને પૂછયુ-“હે મહાસાહસિક! તું અહિ જલદી કેવી રીતે આવ્યા અને સાથે આવેલ આ માણસ કોણ છે?” હીરબલે પણ કહ્યું-“હે રાજન ! અહિંથી હું જેવામાં બળતા દેહે યમરાજ પાસે જઉં છું, તેવામાં યમરાજે પિતાના કિંકરે દ્વારા મને પિતાની પાસે અણુ અને મારા તે સાહસથી સંતુષ્ટ થઈને મને જીવતે કર્યો! 383-384o. દેવે સંબંધીની તે પ્રભાવશાળી ભૂમિના પ્રભાવથી હું શરીર અદ્દભુત શોભાવાળે થયે! સાત્ત્વિકતાથી વેલ કષ્ટને લીધે દેવ તુષ્ટાયમાન થયે સતે શિષ્ટજનોને શું ઈષ્ટ પ્રાપ્ત થતું નથી ? Scanned with CamScanner 2P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #61
(અદ્ભુત દષ્ટાંત 385 % અને હેરા અને હે રાજન વાણી અને મનને અગોચર એવી - યમરાજની શું અદ્ધિ જોઈ !!! : , હે હરિબલ ! તે ત્યાં શું શું નદ્ધિઓ જોઈ અને કેવી આ રીતે બધું જોયું?એ પ્રમાણે રાજાએ આશ્ચર્યપૂર્વક નથી હરિબલે કહ્યું-“હે સજન ! ઇન્દ્રપુરીની અદ્ધિનું વિમાન ઉતારી નાખે તેવી ચમરાજના સંયમની નામે તારી છે. અને તે નગરને રાજા યમરાજ જાણે ધર્મરાજ ઈ ! ચક્ષે તે રાજાની પ્રજા છેઃ a 386-387 aa તેની તેજસી નામે શુભકારી એવી વિખ્યાત સભા છે. તે રાજા પિતાના ચાર હાથમાં અનુક્રમે-કુકડો, દંડ, લેખણુ અને પુસ્તકને ધારણ કરે છે ! ઈન્દ્ર વગેરે દેવે પણ તે રાજાની સેવાના સ્વભાવને ધારણ કરે છે ! વિષ્ણુ, બ્રહ્મા અને મહેશશંકર પણ તે રાજાની મહેરબાની મેળવવા તપ તપી રહ્યા છે! ગીશ્વરે પણ તે યમરાજની જ બીકથી યેગને અભ્યાસ કરી રહ્યા છે. વિશેષ શું કહું ? વન જેમ મેઘને વશ છે તેમ ત્રણેય જગત તે યમરાજને જ આધીન છે! I 38-30 થર અધકારના નાશને જન્મ આપનાર એ સૂર્ય, તે યમરાજને પિતા છે. વળી વિદુષી સ્ત્રીઓને વિષે મુખ્ય વિદુષી આથી સંજ્ઞા નામે માતા છે. 391 અને વજાનો જેમ જગતમાં અત્યંત દસહ એવો શનિ નાએ તેને પ્રશંસનીય માતા છે તેમજ પિતે મલિન હોવા છતાં પણ જગતને જેણે 2 કર્યું છે એવી યસના નામે તે યમરાજને બહેન છે: 32 લો અને શત્રઓનાં મુખને ધૂમાડાથી માલ " નામે તે રાજાને પરાણી છે. વળી પાડાને વિષે - ચા એ પાડે તેનું મુખ્ય વાહન છે rs Scanned with B CamScanner AC. Gunratnasuri M.S. LEGITIGA Tradnak Trust

Page #62
58 : શ્રી હરિબલ મીન જગતનાં જંતુઓએ જેને સત્કાર કર્યો છે. એ આ (માન સાથે આવેલ) વંધ્યત નામે તેને દ્વારપાળ છે અને તેમાં પરાક્રમવડે કરી ચંડ અને મહાચંદ નામના તેના બે શ્રેમ સેવકે છે. આ 394 | ત્રણ જગતને પ્રાણીઓનાં સારા અને નરસાં ચરિત્રોને લખનાર ચિત્રગુપ્ત નામે તેને લેખક છે. એ પ્રમાણે તે યમરાજની સર્વાગ સંપૂર્ણ ઋદ્ધિ પણ અનન્ય સાધારણ–અસમાન છે! | 395 II અને તે જે પ્રસન્ન થાય તે કલ્પવૃક્ષ જે છે, પરંતુ રષ પામે તેનું કૃતાન્ત (અન્ત આણનાર) નામ સત્યજ છે; કે-જે નામ વિશ્વ ઉપર અપ્રતિ હત પ્રભુતાખ્યાપક લક્ષણરૂપ છે. ૩૯દા | રાજ, મથ્યાદિને લેકમાં પણ કહ્યું છે કે-જેના રેષથી યમનું કન્યાદાન સામાને ભય નથી અને તુષ્ટતાથી ધનમાટે આમંત્રણ! ત્રાદ્ધિની પ્રાપ્તિ નથી; તે જન્મે થકે શું કરશે ? # 397 (હે રાજન !) તેવા પ્રકારની તે સમૃદ્ધિ જોઈને મેં મારી આંખનું સફલપણું માન્યું: લેકે પણ કહે છે કે-અહુ જીવવાથી પણ બહુ જોયું ભલું. 398 મ હે રાજન! પૂર્ણ પ્રીતિવાળા એવા તે યમરાજને મેં અહિં આવવાને આમંત્રણ આપ્યું, એટલે ચમ રાજે કહ્યું–બહુ આદર કરવાથી હું તે આવીશ, પરંતુ જે મારા પર મિત્રતા ધરાવે છે, તે મંત્રી વગેરે સમસ્ત બલ સહિત તારે નેતા એક વાર અહિં આવે, જેથી તેને ઉચિત કાંઈક ભક્તિ કરીએ ! u 39-400 , આ માટે પરમ આદરભર્યા હદયવાળા યમરાજે મને પ્રાર્થના કરવાની જા વારંવાર આજીજી કરીને અને દિવ્ય વસ્ત્રો તથા અલક આપીને કહ્યું કે આ દિવ્યરૂપવાળી, ભાગ્યશાળી અને Scanned with CamScanner - cliદાદા . કા કી ': ia G. Jun Gun Aaradhakra

Page #63
'અદભુત છત : 59 છે એવી મારે ઘણીય કન્યા છે, તેથી આ એક કન્યાને પણ. અને અમને હર્ષનું સ્થાન પ્રાપ્ત કરાવ. ૪૦૧પર II યમરાજની એ વાત સાંભળીને મેં કહ્યું- હે રાજન ! યમરાજ !) કન્યાએ તે મારા રાજા-મંત્રી વગેરેને સહહને ઉચિત તરીકે આપવા ગ્ય છે, અને તે આટલાથી જ સંતોષ છે. કારણ કે-નાકર માટે સ્વામીની સેવાનું ફલ ભરણપોષણ છે. જે 43 છે દુશ્મનેને બાંધવામાં–તેને વધ કરવામાં તેની જોડે યુદ્ધ કરવામાં–તેને કિલ્લો લેવામાં–સ્વામીને મહેલ કરવામાં અને સ્વામીને ત્યાંના મહોત્સવમાં સેવકે કષ્ટ ઉઠાવે છે, પરંતુ તે દરેક કષ્ટોનું સમસ્ત ફલ નેતાનું જ ગણાય છે. 404o મારી આ વાત સાંભળીને યમરાજે કહ્યું“હે ભાઈ! તે પછી તારે રાજા વગેરેને અહિં જલદી મેકલવા રહે છે.” એ પ્રમાણે યમરાજે ઘણું ઘણું કહીને મને અર્ડિ મેક, અને આપને અતિ ઉત્કૃષ્ટ બહુમાનથી બેલાવવાને માર્ગ બતાવવાને અને આપના પ્રતિનું બહુમાન દેખાડવાને માટે તે યમરાજે તેના આ વૈધ્યત નામના પ્રતિ -દ્વારપાળને મેક છે અને આ વૈધ્યત જ દેવતાઈ શક્તિથી મને અહિં જલદી લાવ્યા છેમાટે હે રાજન ! આપ તેની નગરીએ પધારે: સજને, અથી જનેને ઈષ્ટરીતે 'વાવાળા હોય છે. . 405-6-7 તે વખતે જેવું હરિ1 કહ્યું તેવું, અને તેનાથી અધિક વર્ણન હરિબલની સાથે “લા તે યમરાજના દ્વારપાળે પણ રાજાને કહ્યું ! ખરેખર Sઈ પુરુષ કહેવા બેસે તેમાં પ્રથમની વાત સાથે વિસંવાદ આવે જ કયાંથી? 408 એ વખતે મંત્રીની કરજ ભલીને રાજાને દુબુદ્ધિ દેનાર દેવતાઈ પુરુષ કે Scanned with CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #64
શ્રી હરિબલ મચી યમરાજના દ્વારપાળ .! ખરેખર, સુંદર, Sાવામાં બ્રહ્મા પણ જડ તે પૂર્વ મંત્રીએ પણ હરિબલની અને યમરાજન ની તે વાતને વેદની વાત જેવી માની લીધી! ખરે, રીતે ગોઠવેલી મંત્રણાને તત્ત્વરૂપે જાણવામાં બ્રહ્મા બની જાય છે! 4.9 હરિબલ અને યમરાજ પ્રમાણેનાં પિતાના આશય(દુરાશય)ને ઉન્માદ કરાવના, બંધબેસતાં વાકયેથી રાજા મંત્રી વિશે હરિબલની વાત- બધા જ યમપુરીમાં જવાને ઉતાવળ થી રાજા વગેરેની કરવા લાગ્યા 40 | માણસેને યમન યમપુરીમાં જલદી નામ સાંભળે ત્યાં બીક લાગે છે જ્યારે જવાની ઉત્કંઠા! તે વખતે તે યમ પાસે જવું તે કૌતક રૂપ બન્યું ! કે-જેથી રાજા, મંત્રી વગેરે પણ યમને ઘેર “હું પહેલે જઉં, હું પહેલે જઉં ! એ પદ્ધતિથી” જવાની ઈચ્છાવાળા થયા ! અડાડ શું લેભને મહત્સવ! w411 પહેલાં દાંત પડી જવાને લીધે થઈ રહેલ પીડાને વિસ્તાર અત્યંત ઉગ્ર અને તાજો જ હોવા છતાં પણ તે બધી જ પીડા, ત્રાદ્ધિની આસક્તિરૂપ ઓષધથી ક્યાંઈ પણ નાસી ગઈ! | 412 કે હવે ચિતામાં પડીને યમરાજ પાસે જવા રાજા તૈયાર થયે! જ્યારે પેલા મંત્રી તે રાજાની પહેલાં જ તૈયાર થયે! કર્મથી હણાએલ બુદ્ધિવાળા સભ્ય જને પણ રાજા અને મંત્રીની હરિફાઈની રીતે જ તથા થયા! / 413 . ત્યારબાદ કેટલાક પુષ્કળ દેવકન્યા, 6 દિવ્ય અને દેવતાઈ અલંકાર વગેરના લે.ભી અને કહે કોતુથી પણ નગરની બહાર ચાલ્યા. આ 414 . મનને, દના અપૂર્વ કારણભૂત એ તે વૃત્તાંત ચોમેરથી જ - દેવતાઈ દ્ધિના લાલચુ ગરજને પણ તે શ; ii દેવકન્યા, દેવતાઈ, 1 . અને કેટલાક છે. 414, મનને વિને સામરથી સાંભળીને શુ તે રાજા, પ્રધાન Scanned with CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #65
અદભુત દૃષ્ટાંત અને સભ્યજનોની સ જોડાયા ! અહો , સળગા : 6 તેની સાથે ભળી ગયા. અગ્નિમાં પડવા જવા અહ, લોભનું સામ્રાજય !!! I415aa હવે રાજાના થી કઈ અજબ પ્રકારનો અત્યંત મેટી ચિતા રચાવીને વેલી તે ભયંકર હોવા છતાં પણ ભાવસ્થિતિની માફક તે તેને આનંદપ્રદ બની ! ! 46 દેવતાઈ દ્ધિ પ્રાદિતી લાલચે આ ચિતામાં પડવું તેમાં સહુને માટે ભસ્મસાત થઇ જવાનું નક્કી છે, અને દૂરના દેવતાઈ ત્રિદ્ધિ વગેરે પદા ની પ્રપ્તિ અનિશ્ચિત છે. છતાં પણ તે વખતે તે દરેક જનો ચિતામાં પડવા એકાગ્રચિત્ત થયા! અહે સંસારીજનો ! I૪૧છા સંસારી પ્રાણીઓ એ પ્રકારના હેવાથી જ કહ્યું છે કે - રોડ , મઢવા તહg wવવંતાણા सा जइ जिगरधम्मे, कायलमज्झट्ठिा सिद्धि // 418 // અર્થદ્રવ્યમાં અથવા રૂપવંતી સ્ત્રીઓ પ્રતિ પ્રાણની જેમ બુદ્ધિ હોય છે, તે બુદ્ધિ જે જિનેશ્વર ભગવંતના ધર્મને વિષે આવી જાય તે મેક્ષ હથેલીમાં જ છે. તે 418 . તે ઘેર ચિતામાં પડીને સળગી મરવા તૈયાર થએલા તે ભવાભિનંદી પ્રાણીઓ, દેવકન્યા વગેરેની અત્યંત લાલસાવશાત્ તે વખતે દારૂ પીધેલની માફક વિવિધ પ્રકારની બૂમ“લડ શબ્દો કરવા લાગ્યા, આનંદ કરવા લાગ્યા ! 41 પરબાદ જેવામાં તે બધાજને “હું પહેલાની હરિફાઈપૂર્વક” . ( શરીરને ચિતામાં હોમે છે, તેવામાં તે હરિબલ, મા દયાથી એકદમ વિચારે છે કે “નિરર્થક કુબુદ્ધિવાળા માં શું મહાન અન આરં ? પાપીઓને તે નરકમાં જ છે. પરંતુ એવા નિરપરાધીજના વધથી મારું તથા પણ સ્થાન છે. પર Scanned with CamScanner SP. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust T

Page #66
શ્રી હરિઅલ મીન વિર શિક્ષા પાલુ સ્થાન કયાં? ૪ર૦-૪૨૧ II શાણાજને માટે શિક્ષા અપરાધીને જ કરવી ઉચિત છે: “શિક્ષા બાબત એ એમ હિ રાખવામાં ન આવે” તે તે કહેવાતા ડાહ્યાજને વિચાર વગરના દાવાગ્નિની જેવા જ લેખાય. I 422 5 " હવે આ બધા નિરપરાધીજનેને બચાવવા અહિં ઉપાય શું?’ એ પ્રમાણે હરિબલ વિચારે છે, તેવામાં હરિઅલને આશ્ચર્ય પમાડતા તે યમરાજના કૃત્રિમ દ્વારપાળ જનતાને કહેવા લાગે કે-“હે નગરજને ! તમે જે દિવ્યકન્યા વગેરે ફલના અમિલાવી હો તે કેઈ ઉતાવળ કરશે નહિ; અને યમરાજ પાસે આવવા સારુ ધારણ કરેલા હર્ષથી પ્રાપ્ત કરેલું ફળ હારશે નહિ; હું કહું તેમ કરવા ધ્યાન આપે અમારા સ્વામી યમરાજ વિષમ છે, પદ્ધતિપૂર્વક જ તેમની પાસે જવું યોગ્ય છે, તેથી કરીને આ રાજાને જે કઈ ખાસ માન્ય હોય તે માણસ મારી સાથે આવે; તે પછી રાજા અને તે પછી પ્રજાને સમૂહ આવે.” યમરાજના દ્વારપાળની તે મુજબની વાત સાંભળીને મંત્રી વિચારવા લાગ્યું કે–ખરેખર, અગ્નિમાં સળગી મરીને પડ્યું - યમરાજ પાસે પહોંચી જવામાં મને અપ કર્ણદ્ધિદાતા મંત્રી- પાર ઈષ્ટફલની પ્રાપ્તિ થશેઃ દ્ધિ મેળવનું સહુ પહેલાં જ વામાં સને મોખરે રહેતે અને ચિતામાં પડવું ! સંકટ આવી પડે છતે સહુની પાઈ રહતે કઈ બુદ્ધિમાન ધૂર્ત, ધૂર્ત બુક જ પુરુષાર્થનું સમર્થન કરે છે કે દાન કરવામાં, જ સૂવામાં, વ્યાખ્યાન કરવામાં, જમવામાં, સભાસ્થાનમાં દેવડમાં, અતિથિપણામાં, રાજકુલમાં, અને પહેલાં રાજ જાસ્થાનમાં, લેવડ ને પહેલાં કરવામાં પૂર્ણ Scanned with CamScanner ---P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak True

Page #67
અદ્દભુત દત ફલ સમજનાર માણસે ગામમાં, પાણીમાં, ભ. પ્રમાણ જનાર માણસ, શૂન્ય જંગલમાં, શૂન્ય મકાનમાં, શન્ય પાણીમાં, ભયનાં સ્થાનમાં, લડાઈમાં, ચડવા ઉતરવામાં, માં અને રાત્રિને વિષે મોખરે ન થવું "23 થીઝરલા એ આગે વિચારતા મંત્રીએ રાજાને કહ્યું-સ્વામી! આ વેધ્યત(યમના મિ દ્વારપાળ)ની સાથે હું અગાઉથી જઉં!” રાજાએ પણ આજ્ઞા આપી. આથી પિતાને કૃતાર્થ માનતે તે મંત્રી ખુશી થયે! I 430 ત્યારબાદ તે દિવ્યનરે (વંધ્યતે) ચારે બાજુ વાલા ફેલાવી રહેલ ભયંકર ચિતાગ્નિને વિષે ઝુંપાપાત કર્યો, અને તુરત કેટલાક માણસની સાથે દુબુદ્ધિ એવા તે મંત્રીએ પણ ઝપાપાત કર્યો ? / 43 . ખેદની વાત છે કે-ચિતાગ્નિમાં પડતાં જ તે મંત્રો, દુબુદ્ધિની સાથે ભસ્મસ્વરૂપે બની ગયો અથવા તે આ મંત્રી કેઈ તેવા પ્રકારના પિતાના મનેરથને લઈને યમને ધામ પહોંચી ગયા. 432 . તે ચિતાગ્નિમાં પડવાના રંગે ચઢેલે રાજા પણ એવામાં તે ચિતાગ્નિમાં ઝંપલાવવા સારુ પતંગની ચેષ્ટા કરે છે હરિબળે યાથી તેવામાં કરુણાવંત હરિબલે તેને બંને રાજાને અગ્નિમાં બાજથી પકડી લીધે! I 333 / ખેદની ૫ડતાં બચાવવા. વાત છે કે “મને તું આ કાર્યમાં વિદ્ય વડે પરાધીન બનાવે જ કેમ?” એ પ્રમાણે રેષથી કઠોર વાણી ઉચ્ચારી રહેલ રાજાને હરિબલે કહ્યુંઉ રાજન ! જે કાંઈ હું કહું તે સ્થિર થઈને સાંભળે: વિચાયાં રિનું કાર્ય કરનારને આ લોક અને પરલોકને વિષે અત્યંત 1 પ્રાપ્ત થાય છે, માટે શાણા માણસોએ સાક્ષાત જોઈને. અને ઉત્તમ રીતે પરીક્ષા કરીને પછી કાર્યો કરવા લાયક છે. cs :૪૩પtl કારણ કે-હે દેવ ! કોઈ પણ મરણ પામેલ CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #68
શ્રી હરિબલ મછા પણ બનવી સંભવિત માણસ જાતે થાય તે વાત દેવાથી પણ બનાવી : નથી, આ સર્વ તે મેં માત્ર કુશળ એવું કપટના ટક પ્રગ છે! Is૩દા આપને આપેલ ખરાબ સલાહરૂપ કૂટ પ્રપંચની રર વડે એ દુષ્ટ મંત્રીએજ આપના મુખે મને બહુ વખત મા સંકટમાં નાખે છે ૪૩ણા તે મહાપાપી આત્માએ આપને પણ દાંત પડવાની પીડા વગેરે ગાઢ કષ્ટ સમૂહમાં નાખ્યા છે. I438 જે માણસ આમ હવાને દાવ ધરાવીને સામાને દુર્બદ્ધિ આપે છે, બીજાનો દ્રોહ કરે છે અને બીજાનાં ધન-સ્ત્રી વગેરેમાં રત બને છે તે માણસ જીવતે ન હો: 4395 હે રાજન ! જ્યાં દુષ્ટ વિચાર અને દુષ્ટ સલાહ આપનાર દુષ્ટ મંત્રી હોય ત્યાં આપ શું કરે? સામે માણસ દુષ્ટ હોય છતાં પણ જે મંત્રી સુવિચારક એવો સુંદર હોય તે તે દુર પણ શું કરી શકે ? 440 એથી કરીને હે દેવ! મેં દંભ અને પ્રપંચથી તે દુષ્ટ મંત્રીને અગ્નિસાત કર્યો છે. વ્યાધિ, વિષવૃક્ષ અને દુષ્ટજને કોઈપણ રીતે જેમ બને તેમ જલદી ઉખેડી નાખવા લાયક છે. 441 !# છે ' હરિબલે અગ્નિથી બચાવેલ રાજાએ દુષ્કમેને ખેદ કર. હે સ્વામિન ! તમે મારા સ્વામી છે. તેથી આ પ્રવેશતાં દેખી ખેદિત એવે હું તમારી ઉપેક્ષા કરે કારણ કે સ્વામીને દ્રોહ ર તે મહાપાપ છે. ' * બીજા કેઈને દ્રોહ કરો તે પણ દુખના સામે નારો થાય છે, તે પછી મિત્ર, સ્વામી કે ગુરુની તે તે કેને માલમ કે કળે? 43 ની હા છે. તેથી અગ્નિને વિષે ઉપેક્ષા કેમ કરું? પાપ છે. કરો “ના સમૂહને આપ* ગુરુને દોહ કર = લો. હરિબલનું એ Scanned with CamScanner PPP. AN GIA ... M:S. Jun Gun Aaradhakrust

Page #69
અભુત દેત પ્રમાણેનું ખ્યાન સાંભળ સંભીરપણે વિચારવા હs મ્યાન સાંભળતાં અત્યંત શંકિત મનવાળે રાજા વિચારવા લાગ્યું. ખેદની વાત છે કે આ મારું દષ્ટ ચરિત્ર જાણે છે ? એ પ્રમાણે ઉદ્ભવતી નવીન ન મહાન ગાઢ લજજાની અત્યંત પીડાને લીધે મૂછી વિના પણ શૂન્યમને મૂચ્છિત બનેલ તે સજા (હરિબલની સામે) નીચું મુખ કરીને ઉભો ! 4444-45 છે એટલે ઉત્તમ વૈદ્ય જેમ ઓષધથી વ્યાધિને શમાવે તેમ ઉત્તમ સ્વભાવવાળા હરિબલે રાજાને રુચે તે તે પ્રકારનાં ઉત્તમવચનેથી રાજાની તે વ્યથા દૂર કરી ! << 446 1 ત્યાર બાદ પૂછીને જાણવા મળેલ દેવનું સાનિધ્ય વગેરે અભુત ચરિત્રેવડે અત્યંત વિસ્મય પામેલ રાજા, પોતાનું મસ્તક ધુણવતા વિચારવા લાગે કે-એ પ્રકારના મારા અપરાધમાં અને એવા પ્રકારે શક્તિમાન હોવા છતા પણ આ હરિગલે મને બળવા દીધો નહિ તેમ જ મારું રાજ્ય લીધું નહિ તેથી ખરેખર તે પરમ ઉપકારી છે 1447-448 મ પતે સર્વ વાતે સમર્થ વિા છતાં સામાના સમસ્ત અપરાધોને ક્ષમાવડે સહન કરે છે અને અભ્યની દ્ધિ ગ્રહણ કરતું નથી તે ક્ષમાપણાનું આ લકત્તર ચરિત્ર છે. કેઈ નવીન બાબત નથી. 1 449 અર લેણદાર એવા આ ઉત્તમ હરિબલે મારા પર કરેલા ઉપકારના પ્રકમાં ત્રણમાંથી હું અધમાધમ દેવાદાર પરમ ઉપકારના કેવી રીતે અણુમુક્ત હરિબલની પ્રશંસા રાજા ભવથી વરા પિતાના મહેલે ? 1 અણુમુક્ત દશાને પામીશ ? # 450 ઈત્યાદિ પ્રકારે ના પ્રશંસા અને પિતાની નિંદા કરવામાં પર બનેલ ભવથી વરાગ્ય પામેલ પ્રાણિની જેમ મહાકટૈ કિ - મહેલે ગયે. હ૪૫૧ u દિવ્ય સ્ત્રી-દ્ધિ વગેરે પદાથી દશા નકામી નીવડવાને લીધે વિસ્તૃત શોકમાં ગરકાવ (તિની આશા નકામી નીવડવાન P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #70
શ્રી હરિબલ મીન - હતની વિસ્મયતાપ, થિએલા સમસ્ત લેકે પણ હરિબલનાં તે વૃત્તાંતની વિશે પ્રશંસા કરતા પોતાને મકાને , હરિબલને પોતાની ૪૫ર >> અકસ્માત્ રીતે બનેલી કન્યા અને સમગ્ર નિમિત્તથી આ રાજાને વૈરાગ્યરંગનેસ રાય આપીને થયે! ખરેખર મહાન પુરુની આ રીત | રાજાનું ચારિત્ર છે. I૪પ૩ // ત્યારબાદ પ્રચુરીરિક લઈ મોક્ષગમન. પ્રત્યુપકાર કરવાને ઈચ્છતા હોય તેમ તે રાજાએ, હરિબલને પિતાની કરિ, અર્પણ કરવાની માફક પિતાની પ્રફુલ્લયોવન કન્યા આપીને તે બન્નેને શુભ દિવસે મહોત્સવપૂર્વક વિવાહ કર્યો ! 454 | અને હસ્તમિલાપ અવ સરે દીર્ઘકાળથી જમાવેલ પિતાનો પ્રતાપ સમર્પણ કરી દેવાની જેમ પરમપ્રભેદથી મસ્તરાજ્ય | પણ સમર્પણ કર્યું. ! અહો રાજાનું ઉચિતનું જાણપણું! ૪૫પા બાદ પહેલાં કરેલાં અપાર દુષ્કાનું ગુરુ પાસે પ્રાયશ્ચિત્ત કરીને નિપુણ રાજા, ચારિત્ર અંગીકાર કરી મુક્તિપદને વર્યો. પદા હવે આ બાજુ હરિબલનું પ્રથમનું નિવાસસ્થાને કાંચનપુર નામે નગર છે તે નગરના પિતાની પુત્રી વર શ્રીની ચેમેર શેધ કરતા” વસન્તસેન રાજાએ કઈ છે ફરનાં વચનથી હરિબલનું તેવા પ્રકારનું વૃત્તાંત + 457 aa કહ્યું છે કે - वार्ता च कौतुकवती विशवा च विद्या, लोकोत्तरः परिमलच कुरानामे // तेलस्य बिन्दुरिव वारिणि दुर्निवारमेतत्त्रय प्रसरतीति किमत्र चित्रम् ? // 4 // નું વૃત્તાંત સાંભઈ, , વિધા, બ? # કદ 0 Scanned with CamScanner P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhat

Page #71
અદ્દભુત દત અર્થ:- - કૌતુક ઉપજાવે તેવી વાર્તા, નિર્મળ વિદ્યા અને હરિણની નાભિમાં રહેલ કસ્તુરીને અદ્દભુત પરિમલ–સોડમ એ ત્રણને પ્રસાર, પાણિને વિષે તેલના બિંદુની માફક દુર્નિવાર છે તેમાં આશ્ચર્ય શું ? 458 “એ બીજે કઈ નહિ પણ મારે જમાઈ હોવે જોઈએ' એ પ્રમાણે ધારીને અને પ્રધાનપુરુષનાં મુખથી તે વાતની હરિબલનું સ્ત્રીઓ ખાત્રી કરીને અત્યંત હર્ષિત થએલ “અવ સહિત પોતાનાં સરચિત કૃત્યના જાણ એવા તે વસન્તસેન કાંચનપુર આવવું રાજાએ હરિબલને પુત્રની જેમ પિતાની અને તે નગરના પાસે બેલાવ્યો. ૪૫૯અત્યંત વિસ્મય રાજાએ પણ અને હર્ષ બંને પેદા કરાવનાર હરિબલ હરિબલને પણ મહત્વ પ્રાપ્ત કરેલ ઈન્દ્રની માફક રાજય આપવું ! ત્રણેય સ્ત્રીઓની સાથે સમસ્ત દ્ધિપૂર્વક કાંચનપુરે આવ્યો. તે 460 છે “હે વત્સ! અગ્ય એવી સ્વેચ્છાચારીવડે પણ તે વિશ્વને સન્માન્ય એ કઈ અદભૂત પતિ પ્રાપ્ત કર્યો, એ જોતાં તું ખરેખર ઉત્કૃષ્ટ ભાગ્યશાળી છો' એ પ્રમાણે વસન્તસેન રાજા વગેરેએ પિતાની પુત્રી વસન્તશ્રીની પણ પ્રશંસા કરી. . 461 / પ્રેમનાં સ્થળે પિતાનું સ્થાન જ આપી દેવું યોગ્ય છે. એ હિસાબે સસરા વસન્તસેન રાજાએ પોતાના જમાઈ હરિબલને પોતાનું રાજ્ય સમર્પણ કરી દઈને અને રાણી સહિત દીક્ષા લઈને રાણી સહિત મુક્તિ પ્રાપ્ત કરી. . ૪૬ર છે , હવે શત્રુન્યનાં વિસ્તૃત બલરૂપી અભિમાન સપને ગળી જવામાં માર સમાન હરિબલ, ચડતા ભાગ્યદયે પ્રાપ્ત થએલ " વિશાલ રાજ્યનું પાલન કરવા લાગે. 463 છે ત્યારથી Scanned with CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #72
68 : શ્રી હરિબલ મચ્છીનું તેની ત્રણેય સ્ત્રીઓ તે પટ્ટદેવીએ બની ! તદુપરાંત હરિબલે બીજી પણ ઘણી રાજકન્યાઓનું પાણિગ્રહણ કર્યું ! અ૪૬૪ ને અભયદાન દેવું, સુપાત્રદાન કરવું વગેરે પુણ્યથી તે ભવે પણ અતુલક્તની પ્રાપ્તિ થાય તે આશ્ચર્યકારી નથી પરંતુ આ હરિબલે કરેલા (જાળમાં પહેલે મત્સ્ય આવે તેને જ છોડી દેવારૂપ એક દેશીય) જીવદયાના અ૫ નિયમથી પણ આવા પ્રકારનું મહાન ફલ પ્રાપ્ત કર્યું તે આશ્ચર્યકારી છે! 465 + હરિબલનાં તે અત્યંતતર ફલ આપનાર અલ્પ સુકૃતને વિષે-અમૃત, કુંવારી કન્યાએ કાંતેલું સૂતર, ચકવર્તિનાં ચમ– છત્ર વગેરે રને, વડનું બીજ, બીજને ચંદ્રમા, રિંહનું બચ્ચું, કેશેટે, જાત્યવંત મણિ, સિદ્ધરસ, રસાયણ અને એકાક્ષરી મહાવિદ્યા વગેરેની ઉપમા ઘટે છે. તે 46667 | યેગ્ય ધન પામેલ કૃપણની જેમ હરિબલ, રાજવીપણામાં પણ “ખરેખર કયાં મારું માછીમારનું કુકૃત્ય અને આ મારા આધિપત્યવાળી સર્વશ્રેષ લક્ષમી! આશ્ચર્ય છે કેજીવદયા કોડરાણા ફલથી પણ વધારે ફલ આપનારી છે!” એ પ્રકારે નિયમની અનુમંદનારૂપ પિતાના નિયમની આરાધનાને તે પ્રતિદિવસ સંભારતે કદિ પણ ભૂલ નથી! 468-69 જ કોઈ સામાન્યજન પણ પિતાનાં સુકૃતનાં અનુભવગેચર થતાં તાજાં ફલને કદિ પણ ભૂલ નથી તે પછી પિતાનાં સુકૃતની તે ભાવમાં જ સિદ્ધિવાળે હરિબલને નિયમદાતા આ સુબુદ્ધિઓને ભંડાર હરિગલ સદ્દગુરુને રોગ તે પિતનાં નિયમને કદિ વિસરે અને શ્રાવકનાં જ કેમ? | 470 મ હવે તે હરિબલ, વ્રતની પ્રાપ્તિ. એક દિવસે પિતાના હદયમાં વિચારવા Scanned with aman 1PP. A Gunratnasuri MS Llun Gun Aaradhak Trust

Page #73
અભુત દષ્ટાંત લાગે કે-“જે ગુરુદેવની દેશનારૂપી અમૃતથી મને આ દિવ્યઋદ્ધિ દાસીની જેમ આવી મળી છે, તે ગુરુદેવ જે પધારે તે હું કૃતાર્થ થાઉં: " એ પ્રમાણેનાં તેનાં ધ્યાનથી આકર્ષાઈને હેય તેમ તે ગુરુમહારાજ ત્યાં સત્વર આવી સમસર્યા! પુરુષોને પદાર્થની પ્રાપ્તિમાં ઈચ્છાને જ વિલંબ હોય છે. 471 72 | વનપાળે તે ગુરુદેવનું આગમન જણાવવાથી ઉલ્લાસ પામતે રાજા હરિબલ, મહાન આડંબરપૂર્વક ગુરુમહારાજ પાસે ગયે અને સુગુરુને પ્રણામ કર્યા. 473 બાદ પંડિત એવા તે હરિબલે ગુરુદેવને વિજ્ઞપ્તિ કરી કે-“હે પુણ્યભંડાર ! હું નિઘ-માછીમાર પણ આપના પ્રસાદથી આટલી અધિક વૃદ્ધિ પામેલ સમૃદ્ધિ તત્કાળ પામ્યો છું. મેં 474 I હે કરૂણાભંડાર ! મારી ઉપર કરૂણા કરે અને મારી વિનંતિ ધ્યાનમાં લ્ય: મને સિદ્ધગતિમાં સ્થાપે. હૃદયમાં સમ્યફ પ્રકારે સ્થાન આપી મારું હિત કુરમા. મારા પર આટલી કૃપા કર.૪૭૫ . આથી પ્રણામ કરતા તે નૃપતિને સુકૃતને વિષે જ રક્ત જાણીને ગુરુ મહારાજ સત્યવાણીથી બોલ્યા: તું ધન્ય છે કે-ઉત્તમ બુદ્ધિવાળા એવા તારી ધર્મને વિષે બુદ્ધિ છે ! | પ૭૬ મે કહ્યું છે કે केचिद्भोजनभागनिर्भरधियः केचित्पुरन्ध्रीपराः, केचिन्माल्याविलेपनैकरसिकाः केचिच्च गीतोत्सुकाः // केचिद्यूतकथामृगव्यमदिरानृत्यादिबद्धादराः, केचिद्वाजिगजोक्षयानरसिका धन्यास्तु धर्मे रताः // 477n અર્થ–સદ્ધિ પ્રાપ્ત થયા પછી કેટલાકે વિવિધ પ્રકાનાં ભેજનેમાં નિર્ભરબુદ્ધિ બની જાય છે, કેટલાકે સ્ત્રીઓ Scanned with CamScanner .22. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #74
શ્રી હરિબલ મછીનું માં મુગ્ધ બની જાય છે, કેટલાક પુષ્પ અને વિલેપનમાં જ રચ્યાપચ્યા રહે છે, કેટલાક સુંદર ગીત સાંભળવામાં ઉત્સા હોય છે, કેટલાક જુગાર, સ્ત્રીકથા આદિ ચાર વિકથા, શિકાર સુરાપાન અને નાટક આદિમાં દઢ આદરવાળા થઈ જાય છે. કેટલાક જને, ઘેડા, હાથી, બળદ વગેરે વાહનોના રસીયા થઈ જાય છે! (દ્ધિમંતેની બહુલતાએ આજ પ્રચલિત સ્થિતિ વચ્ચે) જે ઋદ્ધિમંતે ધર્મને વિષે રક્ત રહે છે, તે ધન્ય પુરુષ છે. તે 478 વળી ખરેખર યતિધર્મ અને શ્રાવકધર્મ એમ બંને પ્રકારના પણ ધર્મનું મૂલ જીવદયા છે! બાકીનાં વ્રતે આદિ સમસ્ત ધર્મો તે તે જીવદયારૂપ ભૂલને વિસ્તાર છે. I478 તેવી તે જીવદયાને પાળવાને માટે જ વિદ્વાન સર્વવિરતિ ધર્મમાં આદર કરે છે. સર્વવિરતિનાં પાલન વિના જીવદયાનું યથાર્થ આરાધન થતું નથી. 479 I હે બુદ્ધિમાન ! જે ભાગ્યશાળી, યતિધર્મનું પાલન કરવામાં શક્તિમાન ન હોય તે ઉછરંગભેર સમ્યક્ત્વપૂર્વક ગૃહિધર્મને સ્વીકાર કરે છે. 480 છે તે બાર પ્રકારને ગૃહિધર્મ પણ પ્રાણીઓનાં રક્ષણને માટે જ પ્રરૂપેલ છે. લોકો પણ એક લક્ષ્મી સાર વિવિધ સદુપાયે કરતા નથી શું ? | 481 | જીવદયા વિના કરવામાં આવતા સમગ્ર ધર્મો પણ ચેડા કાલમાં અવશ્ય નાશ પામે છે. જેમકે–નાગરવેલીને છેદ થયે સતે વેલડીને વળગીને રહેતા પાંદડાં વેલડીથી દૂર રહેવા છતાં પણ સૂકાઈ જાય છે. ૪૮વા વિશેષ કહેવાથી શું? યમ-નિયમ વગેરે સમગ્ર ધર્માનુષ્ઠાન દયા વિના નિષ્ફલ છે. અલ્પ એવા ચમ-નિયમાદિ તે જીવદયાથી બહુ ફલવાળા થાય છે, માટે તે જીવદયાને વિષે જ [cs Scan Scanned with CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #75
અભુત દષ્ટાંત : 7. યત્ન કરવો ઘટે છે. 483 | ઇત્યાદિ ગુરુની દેશનારૂપ અમૃતથી સંતુષ્ટ થએલ તે હરિબલ રાજાએ વિશિષ્ટભાવથી સમ્યગ્ગદર્શન પૂર્વકના શ્રાવકનાં પ્રથમ અણુવ્રતને સ્વીકાર કર્યો અને બાકીનાં 11 વ્રત પણ યથાશક્તિ અગીકાર કરીને કલ્પવૃક્ષની પ્રાપ્તિથી દરિદ્ર હર્ષિત થાય તેમ શ્રાવકનાં વ્રતની પ્રાપ્તિ થવાથી હર્ષિત થએલ હરિબલ રાજા પિતાની પ્રિયાઓ સાથે પિતાનાં નિવાસ સ્થાને આવ્યું 484-85 II. ત્યારથી જીવદયાનાં પાલનમાં પ્રયત્નશીલ બનેલ હરિબલે ધર્મકાર્યમાં મશગૂલ એવા પિતાના દેશભરમાં પડહ વજડાવવા પૂર્વક “મારી’ શબ્દ બલવાનું પણ અટકાવી દીધું ! અને સાત નારકીઓનાં સત્ય પ્રતીક હોય તેવાં (જગતના પ્રાણીએને સંકટમાંથી વ્યાકુળ બનાવનાર) સાતેય વ્યસનને પિતાની પૃથ્વીમાંથી હાંકી કાઢયાં! તદુપરાંત ઉપકારરૂપ સારબુદ્ધિવાળા તે હરિબલે તે તુંબડામાંનાં અમૃતવડે લેકેને બહુ પ્રકારે ઉપકાર કર્યા. / 486-87-88 મે કહ્યું છે કે - मेहाण जलं चंदाण चंदिण, तरुवराण फलनिवहो / . सप्पुरिसाण विढत्तं, सामन्न सयललोआण // 490 // અર્થ:–મેઘનું જળ, ચંદ્રમાની ચાંદની, આમ્રવૃક્ષને ફલસમૂહ અને સત્પની સમૃદ્ધિ, સમસ્તજને માટે સામાન્ય ઉપગની હોય છે. તે 48. એ પ્રમાણે નીતિકુશલતાવડે અને અગણ્યપુ વડે આ હરિબલ રાજાએ ધર્મસામ્રાજ્ય અને પિતાનાં સામ્રાજ્યને એકછત્રી બનાવ્યું ! | 490, જો કે તે હરિબલ, જાતે માછી-કૃત્યે જાળ નાખનાર--બતે પણ માછી અને કુલે પણ માછી હવા છતાં Scanned with CamScanner PP. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #76
શ્રી હરિબલ મછીનું (ગુણવડે) આ સમર્થ રાજા થયા તે (ગુણ પ્રગટે ત્યારે ) જાતિ, કૃત્ય, સેબત અને કુલથી શું ? 491 મે કહ્યું છે કે कौशेय कृमिज सुवर्णमुपलादूर्वाऽपि गोलोमतः / पङ्कात्तामरसः शशाङ्क उधेरिन्दीवर गोमयात् // काष्ठादग्निरहे:फणादपि मणि-गोंपित्ततो रोचना / प्राकाश्य स्वगुणोदयेन गुणिनो गच्छन्ति किं जन्मना ? // અર્થ:–રેશમ કોશેટામાંથી, સુવર્ણ પત્થરમાંથી, પવિત્ર ગણતી ધરે ગાયની રુંવાટીમાંથી, લાલકમળ કાદવમાંથી, ચંદ્ર સમુદ્રમાંથી, કાળું કમલ છાણમાંથી, અગ્નિ અરણિનાં કાણમાંથી, મણિ સર્પની ફણામાંથી, અને ગોરોચન ગાયનાં પિત્તમાંથી ઉત્પન્ન થાય છે; એ હિસાબે ગુણીજને પિતાના ગુણના ઉદયવડે પ્રસિદ્ધિને પામે છે. જન્મસ્થાનથી શું ? 42 . [હરિ શબ્દનાં જેમ ઇન્દ્રસિંહ પુરુષોત્તમ અને સૂર્ય વગેરે અપર નામે છે, તેમ ચાપલ-પંકાસક્ત (એટલે વાંદરે–દેડકે) વગેરે અપર નામે પણ છે.] આ હરિ, વાંદરે અને દેડકા આદિની ચાપલ્યતા અને ક્ષુદ્રતા આદિથી નહિ; પરન્તુ ઈન્દ્રના જેવા અધર્યવડે, સિંહના જેવા પાકમવડે, વાસુદેવના જેવા રાજ્યવડે અને સૂર્ય સમા પ્રતાપવડે સાચે હરિ થયે! 493 અથવા તે જેઓ સામ્રાજ્યની પ્રાપ્તિમાં પણ બુદ્ધિની ઉત્તમતા તજતા નથી, તેવા ગ્ય ચરિત્રવંતેનું વિશેષ વર્ણન (થઈ શકે તેમ નથી છતાં) કરવા મથવું તે જ અયોગ્ય છે. 494 છે આ હરિબલને સમુદ્રદેવે વરદાન આપેલ સમયમાં ઘણે સમય ગયે સતે સકેત કરી રાખ્યું હોય તેમ સિદ્ધાંત જાણ એવા તે નિયમદાતા ગુરુમહારાજ સમય જ Scanned with CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradackinust

Page #77
અદભુત દષ્ટાંત હરિબલનાં પાટનગરની નજીકમાં પધાર્યા. કલ્પણ તે ગુરુ મહારાજનું પ્રસાદપૂર્વક પધારવું સાંભત્રણેય પહદેવીએ ળીને ગુરુમહારાજની સામે હરિબલ રાજા સહિત ચારિત્ર લઈ વિધિપૂર્વક આવી નમન કરીને ઉચિત હરિબળ રાજર્ષિ સ્થાને બેઠે સતે ગુરુમહારાજ બોલ્યામુક્તિ પદ પામ્યા “જે માણસ જે નિયમથી વિસ્મય પમાડે તેવી સમૃદ્ધિને પ્રાપ્ત કરે છે, તે માણસે તે નિયમ એવી સુંદર રીતે આરાધવા યોગ્ય છે, કે જેથી–તે નિયમ એ માણસને વળી પાછી તે સમૃદ્ધિ અધિકાધિક આપે B 496-47 હે હરિબલ રાજન્ ! જીવદયારૂપ સુકૃતથી તું આટલી શ્રેષ્ઠતર ગઠદ્ધિ પામે છે તેથી કરીને તું તે જીવદયાનું જ આરાધન કર અને દુઃખે કરીને સાધ્ય એવી સિદ્ધિગતિને સુખે સાધી લે. # 398 મ હે રાજન! તે જીવદયાનું સમ્યફ પ્રકારે આરાધન સાધુપણુંમં જ થાય છે. શ્રાવકધર્મમાં તે તે ધર્મ, રામે િઉત્તમોત્તમ રીતે પાળવા છતાં પણ સવા વસે જ દયારૂપે છે. અલ્લા કહ્યું છે કે “પૂરા દુમા ગોવા” [ આ ગાથાને અર્થ વંદિત્તસૂત્રની નવમી " પુમિ' ગાથાના વિવરણની શરૂઆતમાં વિસ્તારથી કહેવાઈ ગયું છે.] 500 તેથી કરીને હવે તું દુ:ખે કરીને વશ કરી શકાય એવા મેહને નિગ્રહ કર અને યતિધર્મને સ્વીકાર કર: અત્યંત ધનાસ્ત્ર એવા રાજ્યને વિજળીના ચમકારા જેવું માન. 501 0 એ પ્રમાણે ગુરુમહારાજના ઉપદેશથી પ્રસરેલ વૈરાગ્યરસની ઊમિથી અંતર જેનું બપ્પરવાળું બની ગયું છે, એવા તે હરિબલ રાજાએ પ્રજાના આનંને માટે મેટા કુંવરને Scanned with CamScanner -PP.AC. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #78
શ્રી હરિબલ મછીનું - - - પિતાના પદે સ્થાપીને ત્રણેય પટ્ટદેવીઓની સાથે ચારિત્ર ગ્રહણ : કર્યું અને સદાને માટે જીવયતનામાં ઉપગવાળા બની દુસ્તપ તપીને શાશ્વત ભેગેવાળી મુકિતપુરીમાં પોંચ્યા. IF પર–૧૦૩ છે એ પ્રમાણે હે ભવ્યજને ! આ લેકમાં પણ પૂર્ણ ફલવાળું હરિબલ રાજાનું ચરિત્ર વિચારીને સુકૃતવડે પ્રાપ્ત થતા જયવાળી જીવદયાને વિષે યત્ન કરે. તે 504 . પ રિ પ્રથમ પુર વિધોવર ' Scanned with - ------ - an ce : PP. AC Gunratnasuri MS. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #79
| રથ નવમાનિ 1. શ્રી નવકારમંત્ર મરણ. " નમો અરિહંતાણું, નમો સિદ્ધાણે, નમે આયરિઆણું, નમે ઉવજઝાયાણું, નમે લોએ સવ્વસાહૂણં; એસે પંચ નમુક્યારે, સવપાવપણાસણ, મંગલાણં ચ સવ્વર્સિ, પઢમં હવઈ મંગલ. - 2 શ્રી ઉવસગ્ગહરં સ્મરણ. ઉવસગ્ગહરં પાર્સ, પાસે વંદામિ કમ્મઘણુમુક વિસહરવિસનિન્નાસ, મંગલકવ્વાણઆવાસં 1 વિસહરકુલિંગમંત, કંઠે ધાઈ જે સયા મણુઓ તસ્સ ગહરાગમારી-દુજરા જંતિ ઉર્વસામ, મે 2 ચિઠ્ઠઉ દૂરે મતે, તુક્ઝ પણ વિ બહફલે હોઈ, નરતિરિયેસુ વિ જીવા, પાવંતિ ન દુફખદગશ્ચ 3 તુહમ્મતે લદ્ધ, ચિંતામણિકપુપાયવળ્યહિએ; પાવંતિ અવિઘેણું, જીવા અયરામાં કાણું 4 ઈએ સંયુઓ મહાયસ!, ભક્તિમ્ભરનિબ્બરેણ હિઅએણ; તા દેવ! દિજજ બેહિ, ભવે ભવે પાસજિણચંદ! પ . 3. શ્રી સંતિક સ્મરણ. " સંતિકર અંતિજિર્ણ જગસરણું જયસિરીઈ દાયા; સમરામિ ભરપાલગ-નિવાગરુડજ્યસેવં ( 1 ઝ સ નમે વિપસહિ-પત્તાણું સંતિસામિપાયાણું ઝોં સ્વાહામંતેણું, સવ્વાસિવહુરિઅહરણુણ ર aa છે સંતિનમુક્કારે, ખેલેસહિમાઈલદ્ધિપત્તાણું સોં હીં નમે સ-સહિપત્તાણું ચ સિરિ Scanned with CamScanner PP. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #80
. શ્રી સંતિકર સ્મરણ 3 વાણી તિહુઅણુસામિણી–સિરિદેવીજફખરાયગણિપિ ગહદિસિપાલરિંદા, સયા વિ રફખંતુ જિણભરે છે કા રકમ મમ રહિણ, પન્નત્તી વજજસિંખલા ય સયા; વર્જક ચકેસરિ, નરદત્તા કાલિ મહાકાલિ | 5 | ગોરી તહ ગંધારી મહજાલા માણવી આ વઈરુટ્ટા અછુત્તા માસિઆ, મહામાણી સિઆએ દેવીઓ 6 જફખા ગેમુહ મહજખ, તિમુહ જખેસ તું બુરુ કુસુમ માયગા વિજ્યાજિઅ, બંભે મણુઓ સુરકમારે છે હા છમ્મુહ પયાલ કિન્નર, ગલે ગંધવ તય જખિદે, કુબર વરુણે ભિઉડી, ગોમેહે પાસ માયગા 8. દેવીએ ચક્ટસરિ, અજિઆ દુરિઆરિ કાલી મહાકાલી, અગ્રુઅ સંતા જાલા, સુતારયાદસેય સિરિવછા છે લા ચંડા વિજયંકુનિ, પન્નઈત્તિ નિવાણિ અચુઆ ધરણી, વાઈ ઘુત્ત(દત્ત) ગંધારિ, અંબ પઉમાવઈ સિદ્ધા 10 ઈએ તિસ્થરફખણયા, અનેવિ સુરાસુરી ય ચઉહાવિ, વંતર જોઈણી પમુહા, કરંતુ રફખ સયા અડું 11 એવં સુદિરિગણ-સહિએ સંઘમ્સ સંતિજિણચંદે, મન્ઝ વિ કરેઉરખું, મુણિસુંદરસૂરિશુઅમહિમા / 12 . ઈએ સતિન હસમ્મદિ૬િરમુખ સરઈ તિકાલ જે સવદ્વરહિએ, સ લહઈ સુખસંપર્યં પરમ + 13 . 4. શ્રી તિજયપહત્ત સ્મરણ તિજયપહત્તપયાસય-અમહાપાડિહેરજુતાણું; સમયમિ નડિઆણં, સરેમિ ચ% જિર્ણિદાણું 1 પણવીસા * અસીઆ, પનરસ પત્રાસ જિવરસમૂહાનાસેહ સયલ ભવિઆણું ભત્તિજુત્તાણું 2 વિસા પણુયાલા વિ ય, તો Scanned with CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aarauknust

Page #81
શ્રી નવસ્મરણાનિ : ce પન્નતરી જિણવજિંદા ગહભૂઅરદ્ધસાઈણિ, ઘેરુવસગપણ સંતુ I ૩સત્તરિ પણતીસા વિય, સી પચેવ જિણગણે એસે; વાણિજલજલણહરિકરિ ચેરારિમહાભયં હરઉ ૪પણપન્ના ય દસેવ ય, પન્ની તહ ય ચેવ ચાલીસા રમુખતુ મે સરીરે, દેવાસુરપણુમિઆ સિદ્ધા પા 3 હરહુંહઃ સરસું સઃ, હરહુંડઃ તહ ય ચેવ સરસું સ; આલિવિયનામગભં, ચક્કે કિર સવ્વએભદ્ર 6 ૩ઝ રેહિણિ પન્નત્તિ, વજજસિંખલા તડ ય વજઅંકુસિઅ ચક્ટસરિ નરદત્તા, કાલિ મહાકાલિ તહ ગેરી છા ગંધારી મહાલા, માણુવિ વઈચ્છુ ત ય અદ્ભુત્તા; માણસિ મહમણસિઆ, વિજજાદેવીએ રકૂખંતુ 8 પંચદસકમ્મભૂમિસુ, ઉપન્ન સત્તરિ જિણુણ સયં; વિવિહરયાઈવન્નો-વહિએ હરઉ દુરિઆઈ 9aa ચઉતીસઅઈસયજુઆ, અ૬મહાપાડિહરક્ય હા, તિસ્થયરા ગયહા, ઝાએઅબ્બા પણું 10. 4 વરકણયસંખવિમ-મરગયઘણુસન્નિતું વિગય મેહં; સત્તરિય જિણાણું, સવ્વામરપૂઈએ વંદે. (સ્વાહા) + 11 ભણવઈવાણવંતર-જે ઈસવાસી વિમાણવાસી અ; જે કે વિ દુદ્દદેવા, તે સવે ઉવસગંતુ મમ. (સ્વાહા) 12 ચંદણકપૂરેણું, ફલએ લિહિઊણુ ખાલિએ પીએ; એગંતરાઈગહભૂઅ–સાઈણિમુગં પણ 13 ઈએ સત્તરિસર્યજંતું, સમ્મ મંતં દુવારિ પડિલિહિઅં; દુરિઆરિવિજયવંત, નિદ્ભુતં નિશ્ચમચેહ. 14 / પ.નમિઊણ સ્મરણ નમિજણ પણુયસુરગણચૂડામણિકિરણજિએ મુણિણો, ચલણજીઅલં મહાભય-પણાસણું સંથવં પુછે ૧સડિય Scanned with CamScanner FLAC, Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trus

Page #82
74 : શ્રી નમિજણ સ્તવન કરચરણનતમુહ. નિબુડુનાસા વિવન્નલાયન્ન; કુદ્રુમડ રેગનવપુલિંગનિસળંગ 2 | તે તુહ ચલણરાહણ-સલિલંજલિસેયર્ફિઉલ્કાહા; વણવદ ગિરિપાયવ પત્તા પુણે લ૭િ ને 3 દુન્વાયખુભિયજલનિહિ, ઉભડકલ્લોલભીસણરાવે, સંબંતભયવિસંકુલ નિજાભયમુક્કાવારે I 4 અવિદલિઅને જાણવત્તા, ખણણ પાવંતિ ઈછિએ કુલં; પાસજિણચલણજુઅલં, નિચ્ચ ચિ. જે નમંતિ નરા તે પા ખરાવણુદ્ધયવણદવ-જાલાવલિમિલિયસયલમગહણે ડઝંતમુદ્ધમયવહુભીસણરવભીસણમ્મિ વણે II 6 / જગગુરણે કમજુઅલ, નિવાવિઅસલતિઅણુ અં; જે સંભરંતિ માગુઆ, ન કુણઈ જલણે ભયં તેસિં ૭વિલસંતભેગભીસણ-કુરિઆસણનયણતરલછડાલં; ઉચ્ચભુજંગ નવજલય સત્યોં ભીસણયાર | 8 | મન્નતિ કીડસરિસ, દરપરિચ્છવિસામવિસવેગા તુહ નામકુખરકુડસિદ્ધ-મતગુઆ નરા લેએ / 9 / અડવાસુ ભિવ્રુતકર-પુલિંદસલભીમાસુ, ભયવિહરવુકાયર-ઉલુરિઅપહિઅસત્યાસુ છે 10 | અવિલત્તવિહવસાર, તુહ નાહ પણામમત્તાવાર વવગવિગ્યા સિગ્ધ, પત્તા હિયઈચ્છિયું ઠાણું / 11 | જલિઓનલનયણું, ઘરવિયારિયમુહં મહાકાયં; નહેકુલિસઘાયવિઅલિઅગઇંદકુંભOલાભ | 12 પણુયસસંભમપસ્થિવ-નહમણિમાણિક્કપડિઅપડિમસ અહ વય ણપહરણુધરા, સિહ કુદ્ધ પિન ગણુતિ . 13. સસિધવલદંતમુસલ, દહકદ્યાલવુઉચ્છાણં મહુપિંગનયણજુઅલ, સસલિલનવજલહરારાવ . 14 . ભીમ મહાગંઈદ, અચ્છા, સન્નપિ તેનવિ ગણુંતિ, જે તુહ ચલણજુઅલ, મુણિવઈ તુ સમલ્લીશુ . 15 | સમરશ્મિ તિખખમ્માભિઘાયપવિત્ર Scanned with CamScanner Jun Gun Aaradhalt

Page #83
* 5 = = = = શ્રી નવસ્મરણાનિ ઉદ્ધયકબંધે, કુતવિણિભિન્નકરિકલહ-મુકકસિક્કારપઉરશ્મિ 16 નિજિજયપદપુરરિઉન્નદિનિવહા ભડા જસં ધવલ પાવંતિ પાવપસમિણ, પાસજિણ! તુષભાવેણ / 17 છે ગજલજલવિહર–રારિમઇંદગયરણભાઈ પાસજિણનામસંકિ– તeણ સમંતિ સવ્વાઈ ! 18 છે એવું મહાભયડર, પાસજિર્ણિદસ્ય સંવિમુઆરં; ભવિયજણાણંદયરે, કદ્વાણપરંપરનિહાણું છે 19 / રાયભજખરમ્બસ -કુસુમિણદુસ્સઉણ રિખપીડાસુ સંઝાસુ દેસુ પંથે, ઉવસગે તહ ય રયણાસુ | 20 | જે પહઈ જે અ નિસુણઈ, તાણું કઠણે ય માણતુંગસ્સ પાસે પાવ પસમેઉ, સલભુવણશ્ચિઅચ્ચલણે I ર૧ | ઉવસગ્મતે કમઠા-સુરશ્મિ ઝાણાએ જો ન સંચલિઓ; સુરનરકિન્નરજુવઈહિં, સંયુઓ જયઉ પાસજિણે 22 . એઅસ્સ મઝયારે, અરઅંકૂખરેહિ જે મતિ; જે જાણુઈ સે ઝાયઈ, પરમપયન્ધ કુડું પાસું છે 23 પાસહ સમરણ જો કુણઈ, સંતુહિયએણ, અત્તરસવાહિય, નાસઈ લસ્સ કરણ 24 ' 6. શ્રી અજિઅસંતિ સ્તવન . અજિએ જિઅસલ્વયં, સંતિ ચ પસંતસવગપાવ જયગુરુ, સંતિગુણકરે, દેવિ જિણવરે પણિવયામિ. (ગાહા) + 1 વવશયમંગુલભાવે, તે હં વિલિતવનિમલસતાવે; નિવમમહમ્પભાવે, સામિ સુરિસમ્ભવે. (ગાહા) II 2 સવદુખપ્પતીણું, સવ્વપાવપૂસંતિયું. સયા અજિયસંતી, ણ, અજિઅસંતીણું (સિલેગ) 3 અજિયજિણ! સુહhવાણું, તવ પુરિસુત્તમ નામકિતણુંક તહ ય cs Scanned with CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak To

Page #84
- - - - - શ્રી અજિઅસંતિ સ્તવન ધિઈમઈMવત્તણે, તવ ય જિગુત્તમ! સંતિ! કિરણ (માહિઆ) I & II કિરિઆવિહિસંચિઅકર્મોકિલે વિમુખ પરં, અજિએ નિશ્ચિમં ચ ગુણે હિંમડામણિસિદ્ધિગયું; અજિઅસ ય સંતિમહામુણિણે વિ અ સંતિકર, સયયં મમ નિવુઈકારણથં ચ નમસણય. (આલિંગણયું) | 5 | પુરિસા! જઈ દુખવારણું, જઈ અ વિમ સુખકારણું અજિએ સંતિ ચ ભાવઓ, અભયકરે સરણું પવનજહા. (માહિઆ) 6 અરઈરઈતિમિરવિરહિઅમુવરયજમરણ, સુરઅસુરગલભુચગવઈપયયપણિવUઅં; અજિઅમહમવિ એ સુનયનયનિ9ણમભયક, સરણમુવસરિઅ ભુવિદિવિજમહિએ સયયવણમે. (સંગ,ય) | 7 | ત ચ જિષ્ણુત્તમમુત્તમનિત્તમસત્તધર, અજ્જવમવનંતિવિમુત્તિસમાહિનિહિં, સંતિકર પણમામિ દમુત્તમતિસ્થય, સંતિમુણી મમ સંતિસમાહિવર દિસી. (સેવાણું) 5 8 ! સાવસ્થિyવ્યપસ્થિરં ચ વરહસ્થિ-મસ્થયપથવિચ્છિન્નસંથિએ, થિરસરિચ્છવચ્છ મયગલલીલાયમાણવરગંધહત્યિપલ્યાણપસ્થિય સંથારિહં; હWિહOબાહું પંત કણુગઅગનિવયપિંજરે પવરલખણવચિઅમચારુ રૂવ સુઈસુહમણુભિશમપરમરમણિજવરદેવદુંદુહિં નિનામહુરયસુહગિર (વે) 9 અજિએ જિઆરિગણું, જિઅસરવભર્યા ભવે હરિઉં, પણમામિ અહં પય, પાવ પસમેઉ મે જયવં.. (રાસાલુદ્ધઓ) 10 કરજણવયહસ્થિણ ઉરનરીસરે પઢમં તઓ મહાચક્રવટિએ મહ૫ભાવે, જો બાવત્તરિપુરવરસહસવરનગરનિગમજણવયવઈ બત્તીસાયવસહસાણુયાયમાગે; ચઉદસવરરયનવમહાનિહિચઉસંસિહ સાવરજીવણ સુંદરવઈ ચુલસીહયગયરહસયસહસ્સલામ Scanned with CamScanner P.P Accueratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #85
શ્રી નવસ્મરણાનિ : 81 છાણવઈગા કેડિસામી આસી જે ભારહમ્મિ ભયવંડ (વે) પણ 11 મ તં સંર્તિ સંતિક, સંતિણું સવભયા; સંર્તિ ગુણામિ જિર્ણ, સંતિ વિહેઉ મે. (રાસાનંદિય) I 12 મ ઇખાગ! વિરહનરીસર! નરવસહા! મુણિવસહા!, નવસારસસિસકલાણુણ! વિગતમ! વિહુઅરયા !; અજીઉત્તમ! તેઅગુણહિં મહામુણિઅમિઅબલા! વિલેલકુલા! પણમામિ તે ભાવભયમૂરણ! જગસરણ! મમ સરણું. (ચિત્તલેહા) 13 દેવદાણુવિદચંદસૂરવંદ ! હતુજિ૫રમલઠ્ઠરાવ! જંતરમ્પપટ્ટસેઅસુદ્ધનિદ્ધધવલદતપતિ ! સંતિ ! સરિત્તિમુક્તિજુત્તિગુત્તિપવર!, દિરતેઅ! વંદ! ધેઅ! સવ્વલેઅભાવિ. અપભાવ! અ! પઈસ મે સમાહિ. (નારાયઓ) જ 14 w વિમલસિલાઈએ સેમ, વિનિમિસૂરકરાઈએ તે તિઅસવગણઈએ રૂવે, ધરણિધરપ્પવરાઈએ સારે. (કુસુમલયા) 1 15 1 સરે અ સયા અજિ, સારીરે આ બલે અજિઅં; તવસંજમે આ અજિએ, એસ ગુણમિ જિર્ણ અંજિએ (જુઅગપરિરિગિઅં) સ 16 / સમગુણહિં પાવઈ ન ત નવસરયસસી, તેઅગુહિં પાવન તં નવસરયરવિ, રૂવગુણહિં પાવઈ ન તંતિઅસગણવઈ, સારગુણહિં પાવઈન તં ધરૂ ધરવઈ (ખિજિજઅયં) તિસ્થવર વત્તયંતમરયરહિઅં, ધીરજણયુઅશ્ચિમં ચુકલીકલુસં; સંતિમુહhવત્તયં તિગરણપયઓ, સંતિમહં મહામુર્ણિ સરણમુવણમે. (લલિઅય) તા 18 વિષ્ણુએણયસિરરઈઅંજલિરિસિગણુસંધુએ થિમિ, વિબુહાહિયધણજઈનરવઈશુઅમહિઅગ્નિએ બહુસેક અઇમ્મયસરચદિવાયરસમહિઅસપૃશં તવસા, ગયણુંગણુવિચરણસમુઈઅચારણવંદિએ સિરસા. (કિસલયમાલા) મા 19 તે અસુર Scanned with CamScanner PP. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Jadi

Page #86
82 : શ્રી અજિઅસંતિ સ્મરણ ગલપરિવંદિઅં, કિન્નરગણમંસિઅં; દેવકેડિયસંધુ સમણસંઘપરિવંદિ. (સુમુહં) પર અભયં અણડ, અરયં અયં અજિસં અજિઅં, પયઓ પણમે (વિજજીવિલસિએ) 21 . આગયા વરવિભાણદિવકણગરહતુરયપહકરસહિં હલિએ, સસંભમેઅરણખભિ-અલલિઅચલકુંડલંગયતિરાડસેહંતમઉલીમાલા (વે ) II 22 સુરસંઘા. સાસુસંઘા, વેરવિઉત્તા ભક્તિસુજુત્તા, આયરભૂસિઅસ ભમપિડિએ. સુસુવિડિઅસલ્વબોઘા, ઉત્તમકંચણરયણપવિયભાસુરભૂઃ ભાસુરિઅંગા, ગાયસણયત્તિવસાગપંજલિપેસિયસીસણમા. (યણમાલા) / 22 વંદિકણ જણ તા જિણું, તિગુણમેવ ય પુણે પાહિણું; પણમિઊણું ય જિર્ણ સુરાસુરા, પમુઈઆ સભવાઈ તે ગયા. (ખિત્ત) મે 24 મહામુણિમહં પિ પંજલી, રાગદેસભયમહવન્જિ; દેવદાણવનરિંદવંદિઅં, સંતિમુત્તમ મહાતવં નમે. (બિત્તય) રપા અંબરંતરવિઆરણિઆહિં, લલિઅહંસવેગામિણિઆહિ; પીણસેણિથણસાલીણિઆહિં, સકલકમલદલ અણિઆહિં. (દીવયં) | 26 મે પણનિરંતરથણભરવિણમિયગાયલઆહિ, મણિકંચણ પસિદિલમેહલ હિઅણિતડાહિ; વરબિંખિણિનેઉરતિલયવલયવિભૂસર્ણિઆહિં, રઈકરચઉરમણડરસુંદરદૃષિઆહિ (ચિત્તફખરા) 27 a દેવસુંદરીહિ પાયવંદિઆહિં વંદિઆ જ ય જસ્ટ તે સુવિક્રમા કમા, અપૂણે નિડાલએહિં મંડણડુણપગારએહિં કેહિં કેહિ વિ અવંગતિયપત્તલેહના એહિ ચિહિં સંગઢંગમાહિ, ભત્તિ ત્રિવિવંદણાગયાર્ડ હુતિ તે વંદિઆ પુણે પુણે. (નારાયઓ) + 28 # તમે જિણચંદ્ર, અજિઆં જિઅમે ધુઅસલ્વકિલેસ, પથ Scanned with CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhakrist

Page #87
શ્રી નવસ્મરણાનિ પણમામિ. (નંદિમયં) | 29 થુઅવંદિઅયસ્સા રિસિગણદેવગણેહિં, તો દેવહુહિં પયઓ પણમિઅસ્સાજસ્મ જગુત્તસાસણઅસ્સા, ભત્તિવસાયપિડિયઆહિં, દેવવરછરસાબઆહિ, સુરવાઈગુણપંડિઅયા હિં. (ભાસુરયં) . 30 વંસસતંતિતાલમેલિએ તિઉપરાભિરામસર્મીસએ કએ અ, સુઈ સમાણ આ સુસજજગી અપાયજાલઘંટિઆહિ; વલયમેહલાકલાવનેઉરાભિરામસમીસએ એ અ, દેવનટ્રિઆહિં હાવભાવવિભુમપગારહિં નચ્છિઊણ અંગહારએપ્તિ, વંદિયા ય જસ તે સુવિક્કમ કમા, તય તિલેઅસવ્યસત્તસંતિકારયં પસંતસવ્વપાવોસમે સહં નમામિ સતિમુત્તમ જિશું. (નારાયઓ) - 31 છે છત્તચામરપડાગજૂઅજવમંડિઆ, ઝયવરમગતુરયસિરિવછબ્યુલંછણા; દીવસમુદ્રમંદરદિસાગસેહિઓ, સર્થીિએ વસહસીહરહચક્રવરંકિયા. (લલિઅય) I ૩ર / સાવલા સમuઈદા, અસદુદા ગુણહિં જિદા પસાયસિદા તવેણ પુદા, સિરીહિં ઈદા સિહિં જુદા. (વાણુવાસિઆ) મે 33 . તે તવેણ ધુઅસવ્વપાવયા, સવ્વલે અહિઅમૂલપાવયા; સંયુઆ અજિઅસંતિપાયયા, હુંતુ મે સિવસુહાણુદાયયા. (અપરાંતિકા) છે 34 એવં તવબલવિઉલ, થુખં માએ અજિઅસંતિજિજુઅલ વવશયકમ્મયમલ, ગઈ ગયં સાસય વિલિ. (ગાહા) + 35 . તે બહુગુણ પસાયં, મુખમુહેણ પરમેણ અવિસાયં; નામેઉ મે વિસાયં, કુણુઉ આ પરિસા વિ અ પસાર્યા. (ગાહ) / 36 in તું મેએઉ આ નંદિ, પાવેલ અ નંદિસેમભિનંદિક પરિસા વિ ચ સુહનંદિ, મમ ય દિસઉ સંજમે નંદિ. (ગાહા) 37 II પક્રિખયચઉમ્માસિસ, સંવચ્છરિએ અવસ્ય ભણિી સેઅો સહિ, ઉવ Scanned with CamScanner P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhakrist

Page #88
શ્રી ભક્તામર સ્તોત્ર સગનિવારણે એસે. 38 in જે પહઈ જે આ નિસુણઈ. ઉભએ કાલપિ અજિઅસંતિથય; ન હુ હુંતિ તસ્સ રેગા, પુળ્યુપન્ના વિનાસંતિ | 39 | જઈ ઈચ્છહ પરમપર્યા. અહવા કિર્તિ સુવિFર્ડ ભુવણે તા તેલફકદ્ધરણે, જિણવયણે આયરે કુણહ >> 40 ઈતિ. 7. શ્રી ભક્તામરસ્તેત્ર ભક્તામરપ્રભુતમોલિમણિપ્રભાણા-મુદ્યોતકં દલિત પાપતમેવિતાનમ; સમ્યક્ પ્રણમ્ય જિનપાદયુગે યુગાદા-વાલમ્બન ભવજલે પતતાં જનાનામ 1. ય: સંસ્તુતઃ સકલવાળું મયતત્વબેધા–દુભૂતબુદ્ધિપટુભિઃ સુરલેકનાથે; તેોર્જગતત્રિતયચિત્તહરેદારે, તેણે કિલામપિ તે પ્રથમ જિનેન્દ્રમ in 2 1 બુદ્ધયા વિનાડપિ વિબુધર્શિતપાદપીઠ!, તેનું સમુધતમતિવિંગતત્રપેહમ ; બાલં વિહાય જલસંસ્થિતમિÇબિસ્મમન્યઃ ક ઈચ્છતિ જનઃ સહસા ગ્રહીતુમ ? 3 વક્ત ગુણાનું ગુણસમુદ્ર ! શશાકાન્તાન, કસ્તે ક્ષમઃ સુરગુરુમતિમેદપિ બુદ્ધયા; કલ્પાન્તકાલપદ્ધતનક્રચક્ર, કે વા તરીતુમલમખ્ખનિધિ ભુજાભ્યામ? + 4 સાડતું તથાપિ તવ ભક્તિવશાળ્યુનીશ! કતું સ્તવં વિગતશકિતપિ પ્રવૃત્ત, પ્રીત્યાત્મવીર્ય વિચાર્ય મૃગે મૃગેન્દ્ર, નાગ્યેતિ કિં નિજશિશે: પરિપાલનાર્થમ? | પ, અ૫થત મૃતવતાં પરિહાસધામ, વદ્ભક્તિવ મુખરીફરતે બલાત્મામ; યëકિલઃ કિલ મધો મધુર વિરોતિ, સચ્ચાર્જંતકલિકાનિક કહેતુઃ | 6 | વત્સસ્તવેન ભવસન્તતિસન્નિબદ્ધ, પાપં ક્ષણત ક્ષયપાલ શરીરજાજામ; આક્રાન્તલેકમલિનીલમશેષમાશુ, સૂયશુભિK Scanned with CamScanner -2 == ..ALS. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #89
મી નવસ્મરણાનિ મિવ શાર્વરમન્ધકારમ | 7 | મતિ નાથ ! તવ સંસ્તવન મયેદ-મારભ્યતે તનુધિયાપિ તત પ્રભાવાત; ચેતે હરિષ્યતિ સતાં નલિનીદલેષ, મુક્તાફલઘુતિમુપૈતિ નનૂદબિન્દુ: I 8 આસ્તાં તવ સ્તવનમસ્તસમસ્તષ, વત્સકથાપિ જગતાં દુસ્લિાનિ હન્તિ, હરે સહસ્ત્રકિરણ કુરુતે પ્રભવ, પદ્માકરેછુ જલજાનિ વિકાશશાંજિ 9 | નાત્યભુત ભુવનભૂષણભૂતનાથ ! ભૂતગુણભુવિ ભવન્તભિપ્ટવન્ત તુલ્યા ભવન્તિ ભવત નનુ તેન કિ વા?, ભૂત્યાશ્રિતં ય ઈહ નાત્મસમ કતિ 10 ભવનમનિમેષવિવેકનીયં, નાન્યત્ર તેષમુપયાતિ જનસ્ય ચક્ષુ, પીત્યા પયઃ શશિકરતિદુગ્ધસિડ, ક્ષારં જલં જલનિધેરશિતું ક ઈચ્છત? 11 . યઃ શાન્તરાગચિભિઃ પરમાણુભિત્વ, નિર્માપિતસ્ત્રિભુવનેકલલામભૂત !; તાવઃ એવ ખલુ તેણવઃ પૃથિવ્યાં, યત્ત સમાનમપરં નહિ રૂપમસ્તિ ( 12 વફä કુવ તે સુરનરેગનેત્રહારિ, નિ:શેષનિજિતજગત્રિત પમાનમ; બિબ્બે કલંકમલિનં કવ નિશાકરસ્ય?, યદ્રાસરે ભવતિ પાડુંપલાશકલ્પમ 10 | સપૂર્ણમડલશશાંકકલાકલાપ-બ્રા ગુણસ્ત્રિભુવનં તવ લંઘયતિ, યે સંશ્રિતસિજગદીશ્વરનાથમેકં, કસ્તાન્નિવારયતિ સંચરતે યથેછમ? . 14 ચિત્ર કિમત્ર યદિ તે ત્રિદશાંગનાભિનીતું મનાગપિ મને ન વિકારમાર્ગમ; કલ્પાન્તકાલમતા ચલિતાચલેન, કિં મન્દરાદ્વિશિખરં ચલિત કદાચિત? I 15 . નિવર્તિર૫વર્જિતતૈિલપૂર, કૃત્યં જગત્રયમિદં પ્રકટીકરષિ; ગમે ન જાતુ મતાં ચલિતાડચલાનાં, દીપેડપરત્વમસિ નાથ ! જગત્મકાશ: * 16 નાસ્ત કદાચિદુપયાસિ ન રાહુગમ્ય, સ્પષ્ટીકષિ સહસા યુગપજજગતિ, નાસ્સોધદરાનરુદ્ધમહા Scanned with CamScanner P.P.Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradadik Trust

Page #90
શ્રી ભક્તામર સ્તોત્ર 86 : પ્રભાવ, સૂર્યાતિશાયિ મહિમાડસિ મુનીન્દ્ર ! લેકે છે 17 નિત્યદયં દલિત મેહમહાધકારં, ગમ્ય ન રાહુવદનસ્ય ન વારિદાનામ; વિશ્વાજતે તવ મુખર્જમન૫કાન્તિ, વિદ્યોતય જગદપૂર્વશાબિ બમ / 18 | કિ શર્વરીષ શશિનાહિ વિવસ્વતા વ, યુગ્મભૂખેÇદલિતેવુ તમસ્તુ નાથ !; નિષ્પન્નશાલિવનશાલિનિ જીવલેકે, કાર્ય કિયજજલધરજલભારન ? 19 જ્ઞાન યથા ત્વયિ વિભાતિ કૃતાવકાશ, નવં તથા હરિહરાદિષ નાયકેવુ; તેજ: સ્પરન્મણિષ યતિ યથા મહત્ત્વ, નવં તુ કાચશક કિરણકુડપિ | 20 | મન્ચે વરું હરિહરાદય એવ દષ્ટા, દBષ યેષુ હૃદયં ત્વયિ તેષમેતિ, કિ વીક્ષિતેન ભવતા ભુવિ યેન નાન્ય, કશ્ચિન્મને હરતિ નાથ! ભવાન્તરેડપિ | 21 / સ્ત્રીનું શતાનિ શતશે જયન્તિ પુત્રાનું, નાન્યા સુતં ત્વદુપમં જનની પ્રસૂતા; સર્વ દિશા દધતિ ભાનિ સડસમિ, પ્રાચેવ દિગૂ જનયતિ સ્પરદેશુજાલમ | 22 . –ામામનક્તિ મુનયઃ પરમં પુમાંસમાદિત્યવર્ણમમવં તમસ: પુરસ્સાત્ ; –ામેવ સમ્યગુપલભ્ય જયન્તિ મૃત્યું, નાન્યઃ શિવઃ શિવપદસ્ય મુનીન્દ્ર! પત્થા | 23 / –ામવ્યયં વિભુમચિત્યમસંખ્યમાધું, બ્રહ્માણમીશ્વરમનતમનંગકેતુમ; ગીશ્વરં વિદિતયેગમનેકમ, જ્ઞાનસ્વરૂપમામલે પ્રવદન્તિ સન્તઃ 24 બુદ્ધત્વમેવ વિબુધાર્ચિતબુદ્ધિધાત, ત્વ શરીડસિ ભુવનત્રયશર–ાત ; ધાતાસિ ધીર ! શિવમાર્ગવિધવિધાનાત્ , વ્યક્ત ત્વમેવ ભગવદ્ ! પુરુષોત્તમોડસિ | 25 | તુલ્યું નમસ્ત્રિભુવનસિંહરાય નાથ !, તુત્યે નમ: ક્ષિતિતલામલભૂષણાય; તુલ્યું નમસ્ત્રિજગતઃ પરમેશ્વરાય, તુર્ક્સ નમે જિન ! ભદધિશેષણાય | 26 કે વિસ્મત્ર ચદિ cs Scanned with camscamer PP. Ac Cunratnasuri MS. Jun Gun Aaradhak Towe

Page #91
શ્રી નવસ્મરણાનિ. 1 : 87 નામ ગુણરશેષેત્વ સંશ્રિત નિવકાશયા મુનીશ!, દેર્ષરુપાત્તવિવિધાશ્રયજાતો, સ્વમાન્તરેડપિ ન કદાચિદપીક્ષિતેડસિ 27 aa ઉચ્ચેરશેકતરુસંશ્રિતમુન્મયૂખમાભાતિ રૂપમમલ ભવતે નિતાન્તમ; સ્પષ્ટદ્યુસકિરણમસ્તતવિતાન, બિલ્બ રવેસિવ પધરપાર્થવતિ 28 સિહાસને મણિમયૂખશિખાવિચિત્ર, વિશ્વાજતે તવ વપુ: કનકાવદાતમ; બિબ્બે વિયલિસદંશુલતાવિતાન, તુંગે દયાદ્વિશિરસીવ સહસરમે: I ર aa કુંદાવદાતચલચામરચાશેભ, વિશ્વાજતે તવ વધુ કલધૌતકાન્તમ ઉદ્યચ્છશશાંકશુચિનિર્જરવારિબારમુચ્ચસ્ત૮ સુરગિરેવિ શાતકૌમ્મમ | 30 | છત્રત્રયં તવ વિભાતિ શાહુકાન્તમ: સ્થિત સ્થગિતભાનુકરપ્રતાપમ; મુક્તાફલપ્રકરજાલવિવૃદ્ધશેભ, પ્રખ્યાપ ત્રિજગતઃ પરમેશ્વરત્વમ I 31 ઉન્નિદ્રહેમનપજપુંજકાન્તી, પર્યહ્રસન્નખમયૂખશિખાભિરામો, પાદો પદાનિ તવ યત્ર જિનેન્દ્ર ! પત્તા, પદ્માનિ તત્ર વિબુધા પરિકલ્પયક્તિ છે 32 / ઇથં યથા તવ વિભૂતિભૂજિનેન્દ્રા, ધર્મોપદેશનવિધી ન તથા પરસ્ય; યાદ પ્રભા દિકૃતઃ પ્રહતાલ્પકારા, તાદ તે ગ્રહગણમ્ય વિકાશિડપિ / 33 . એતન્મદાવિલ વિલેલકલમૂલમત્તભ્રમભ્રમરનાદવિવૃદ્ધકેપમ; ઐરાવતાભભિમુદ્ધતમાપતન્ત, દદ્ધ ભયં ભવતિ | ભવદાશ્રિતાનામ્ / 34 . ભિન્નકુમ્ભગલજીવલશેણિતાક્તમુક્તાફલપ્રકરભૂષિતભૂમિભાગ બદ્ધક્રમ: ક્રમમાં હરિણાધિપિડપિ, નાકામતિ કમયુગાચલસંશ્રિત તે છે 35 | કલ્પાન્તકાલયવનેષ્ઠતવહિકલ્પ, દાવાનલજ્વલિતમુર્જવલમુકુંલિગામ, વિશ્વ જિઘસુમિવ સમ્મુખમાપતન્ત, વન્નામકીર્તનજલ શયત્યશેષમ 36 . રક્તક્ષણે સમકેકિલકચ્છનીલ, ક્રોધ Scanned with Cam Scanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Tas

Page #92
શ્રી કલ્યાણ મંદિરતે દ્વતં ફણિનમુન્હેણમાપતખ્તમ ; આક્રામતિ દમયુગેન નિરસ્તશંક-વન્નામનાગદમની હદિ યસ્ય પુંસ: | 37 વલ્ચત્તરંગગજગજિતભીમનાદમા બેલ બલવતામપિ ભૂપતનામ; ઉઘદિવાકરમચૂખશિખાપવિદ્ધ, ત્વત્કીર્તનાત્ તમ છવાશુ ભિદામુપતિ 38 5 કુન્તાગ્રભિન્નગજશેણિતવારિવાહ-વેગાવતારતરણાતુરધભીમે યુદ્ધ જયં વિજિતદુર્જયજેયપક્ષા–સ્વત્પાદપંકજવનાશ્રમિણે લભતે ૩૯અલ્પેનિધી મુભિતભીષણનકચક્ર–પાઠીનપીઠભયદબણવાડવાગ્નો; રત્તરશિખરસ્થિતયાનપાત્રાસ્રાસં વિહાય ભવત: સ્મરણાદુ વજતિ જ 40. ઉદ્ભુતભીષણજદરભારભુસ્રા:, શોચ્યાં દશામુપગતાગ્રુતજીવિતાશા, ત્વત્પાદપંકજડમૂતદિગ્ધદેહા, મર્યા ભવનિ મકરધ્વજદુલ્યા : આ 41 છે આપાદકઠમુરુશંખલખ્રિતા, ગાઢ બૃહત્રિગડકેટિનિવૃષ્ટજંઘા, ત્વન્નામમન્નમનશં મનુજાઃ સ્મરન્તઃ, સદ્ય સ્વયં વિગતબન્ધભયા ભવન્તિ છે 42 મત્તદ્વિપેન્દ્રમૃગરાજદવાનલાહિ-સંગ્રામવારિધિ મહોદરબધુનેસ્થમ તસ્યાશુ નાશમુપયાતિ ભયં ભિયેવ, યસ્તાવક સ્તવમિમ મતિમાનધીતે 43 તેત્રસજે તવ જિનેન્દ્ર ! ગુણનિબદ્ધ, ભક્ત્યા મયા રુચિરવર્ણવિચિત્રપુષ્પામ; ધ જને ય ઈહ કઠગતામજન્ન, તે માનતુંગમવશા સમુપતિ લક્ષમીઃ ઇજા ઈતિ 8. શ્રીકલ્યાણમંદિર સ્તોત્ર કલ્યાણમન્દિરમુદારમવલ્લભેદિ, ભીતાભયપ્રદમગિન્દિતમંબ્રિપદ્મમ; સંસારસાગરનિમશેષજતુ પિતાયમાનમનિમ્ય જિનેશ્વરસ્ય 1 2 ચમ્ય સ્વયં સુરગુર્ગરિમામ્બરાશે:, તેત્ર સુવિસ્તૃતમતિ ત્રિભુવિધાતુમ તીર્થેશ્વરસ્ય કમઠમકેતે Scanned with CamScanner PP. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #93
શ્રી નવસ્મરણીને : 49 સ્તસ્યાહમેષ દિલ સંસ્તવન કરિષ્ય 2. સામાન્યતેડપિ તવ વર્ણયિતું સ્વરૂપમસ્માદશાઃ કથમીશ! ભવન્યધીશા ધૃષ્ટડપિ કૌશિકશિશુર્યદિ વા દિવા, રૂપે પ્રસ્ત્રપતિ કિ કિલ ઘર્મરમે? 3 aa મેહક્ષયાદનુભવન્નપિ નાથ ! મર્યો, નૂનં ગુણાનું ગણુચિતું ન તવ ક્ષમત; કલ્પાન્તવાન્તપયસર પ્રકટેડપિ ચસ્મા”ીયેત કેન જલધેનુ રત્નરાશિઃ? . 4 / અલ્પદ્યતેડસ્મિ તવ નાથ! જડાશયેપિ, કરૂં સ્તવં લસદસખ્યગુણાકરસ્ય; બાલકપિ કિં ન નિજબાહુયુગ વિતત્ય, વિસ્તીર્ણતાં કથતિ સ્વધિયાડબુરાશે ? . પ . યે ગિનામપિ ન યાન્તિ ગુણાસ્તવેશ!, વકતું કર્થ ભવતિ તેવુ મામાવકાશ: ; જાતા તદેવમસમીક્ષિતકારિતેય, જલ્પન્તિ વા નિજગિર નનું પક્ષિણડપિ n 6 આસ્તામચિન્ય મહિમા જિન! સંતવસ્તુ, નામાપિ પતિ ભવતે ભવતા જગન્તિ; તીવ્રતપિપહતપાWજનાન નિદાધે, પ્રણાતિ પદ્મસરસ સરસોડનિલપિ તા 7 હર્તિનિ ત્વયિ વિભે! શિથિલીભવન્તિ, જ ક્ષણેન નિબિડા અપિ કર્મબન્ધા; સો ભુજમયા ઈવ મધ્યભાગમભ્યાગતે વનશિખડિનિ ચન્દનસ્ય 8 મુચન્ત એવ મનુજા સહસા જિનેન્દ્ર !, રોદ્રપદ્રવશતત્વયિ વીક્ષિતેડપિ, ગેસ્વામિનિ ટ્યુરિતતેજસિ દષ્ટમા, રરિવાશુ પશવ: પ્રપલાયમાન: A 9 + - તાર જિન! કર્થ ભવિનાં? ત એવ, વાયુહન્તિ હૃદયેન યદુત્તરન્ત: યા દતિસ્તતિ ચજજલમેષ નૂનમન્તર્ગતમ્ય માતઃ સ કિલાનુભાવ: # 10 પn અસ્મિન્ હરપ્રભતડપિ હતપ્રભાવઃ, સોડપિ ત્વયા રતિપતિઃ પિતઃ ક્ષણે વિધ્યાપિતા હતભુજઃ પયસાથ ચેન, પીત્ત ન િતદપિ દુધરવાડવેન? 11 | સ્વામિન્નન૫ગરિમાણ Scanned with CamScanner AC. Gunratnasuri M.S. lun.Gunacadhaka

Page #94
શ્રી કલ્યાણ મંદિરસ્તાવ મપિ પ્રપન્નાસ્વ જન્તવ: કથમહે! હદયે દધાના જન્મદ્ધિ લઘુ તરત્ર્યતિલાઘવેન, ચિત્ય ન હન્ત ! મહતાં યદિ વા પ્રભાવ: # 12 / ક્રોધત્વયા યદિ વિપ્રથમ નિરસ્તા, ધ્વસ્તાસ્તદા બત કર્થ કિલ કર્મચોરાઃ ?; ઑષત્યમુત્ર યદિ વા શિશિરાપિ લેકે, નીલમણિ વિપિનાનિ ન કિ હિમાની? I 13 ત્વાં ચેગિને જિન! સદા પરમાત્મપમન્વેષથતિ હૃદયાખુજકેશદેશે; પૂતસ્ય નિર્મલયેદિ વા કિમન્યદક્ષસ્ય સમ્મવિ પદે નનુ કર્ણિકાયા? - 14 માં ધ્યાનજિનેશ! ભવતે ભવિનઃ ક્ષણેન, દેહં વિહાય પરમાત્મદશાં વ્રજનિક તીવ્રાનલાલભાવમાસ્ય લેકે, ચામીકરત્વમચિરદિવ ધાતુભેદ: 15 ના અન્તઃ સદૈવ જિન ! યસ્ય વિભાવ્યસે ત્વ, ભવ્યેઃ કર્થ તદપિ નાશયસે શરીરમ; એતસ્વરૂપમથ મધ્યવિવતિને હિ, યદ્વિગ્રહં પ્રશમયન્તિ મહાનુભાવા: I 16 w આત્મા મનીષિભિરયં ત્વદભેદબુદ્ધયા, ધ્યાતે જિનેન્દ્ર ! ભવતીહ ભવત્રભાવ પાનીયમમૃતમિત્યનુચિત્યમાન, કિં નામ ને વિષવિકારમયાકરેતિ? # 17 –ામેવ વીતતમસં પરવાદિનેપિ, નૂન વિભે! હરિહરાદિધિયા પ્રપન્ના, કિં કાચકામલિભિરીશ! સિતડપિ શો, ને ગૃહાતે વિવિધ વર્ણવિપર્યચણ? # 18 ધર્મોપદેશસમયે સવિધાનુભાવાદાસ્તાં અને ભાવતિ તે તરશેક, અશ્લગતે દિનપત સમાહ અહેડપિ, કિં વા વિબેધમુપયાતિ ન જીવલેકઃ? જ 19 ચિત્ર વિજે! કથમવામુખવૃત્વ, વિવકૂ પતત્યવિરલા સુરપુષ્પવૃષ્ટિ ત્વચરે સુમનસાં યદિ વા મુનીશ!, ગચ્છાન્તિ તૂનમ એવ હિ ધનાનિ 20 તે સ્થાને ગભીરહદયેદધિસમ્ભવાયા, પીયૂષાં: તવ ગિર: સમુહરચતિ, પીત્વાયતઃ પરમસમાર્દિ. Scanned with CamScanner P.P. AG. Gunratnasuri M.S. ... Sarnak Trust

Page #95
શ્રી નવસ્મરણાને સભા, ભવ્યા વ્રજતિ તરસાડગજરામરત્વમ / 21 In સ્વામિન્ ! સુદ્રમવનમ્ય સમુત્પતખ્ત, મન્થ વદન્તિ શુચય: સુચામરોઘાયેડમે નતિં વિદધતે મુનિપર્શવાય, તે જૂનમૂર્ધ્વગત ખલુ શુદ્ધભાવા: I 22 / શ્યામ ગભીરગિરમુજવલહેમરત્નસિંહાસનસ્થમિહ ભવ્ય શિખડિનસ્વામ; આલેકયન્તિ રભસેન નદનમુએશ્ચામીકરાદ્વિશિરસીવ નવાઝુવાહમ / 23 ઉગચ્છતા તવ શિતિવ્રુતિમર્ડલેન, લુપ્તચ્છદચ્છ- વિરકતરુબભૂવ; સાન્નિધ્યતેડપિ યદિ વા તવ વીતરાગ !, નીરાગનાં વ્રજતિ કે ન સચેતને પિ? 24 | ! પ્રમાદમવધૂય ભજવ્વમેનમાગત્ય નિવૃતિપુરિ પ્રતિ સાથેવાહમ; એકત્રિવેદયતિ દેવ ! જગત્રયાય, મન્ચે નદન્નભિનભ: સુરદુન્દુભિને II 25 / ઉદ્યોતિતેષ ભવતા ભુવનેષ નાથ!, તારાવિતા વિધુર્ય વિહતાધિકાર: મુક્તાકલા૫કલિતો સિતાતપત્રવ્યાજાત્ ત્રિધા ધૃતતનુવમભ્યપેત: 26 વેન પ્રપતિજગત્રપિડિતન, કાન્તિપ્રતાપયશસામિવ સંચચેત; મણિયહેમરજતપ્રવિનિમર્તન, સાલણ ભગવન્નભિતે વિભાસિ | 27 દિવ્યરાજે જિન ! નમત્રિદશાપિપાનામુત્સજ્ય રત્નચિતાનપિ મોલિબન્ધાન ; પાઠો શ્રમતિ ભવતે યદિ વા પરત્ર, વત્સંગમે સુમન ન રમન્ત એવા 28 - નાથ! જન્મજલધેવિપરાશ્મખેડપિ, યત્તારયસ્વસુમતે નિજપૃષ્ઠલગ્નાન; યુક્ત હિ પાર્થિવનિપસ્ય સતત-વૈવ, ચિત્ર વિભે! યદસિ કર્મવિપાકશૂન્ય: 29 વિવેશ્વરેડપિ જનપાલક! દુતત્વ, કિં વાક્ષરપ્રકૃતિરલિપિ સ્વમીશ !; અજ્ઞાનવત્યપિ સદૈવ કથંચિદેવ, જ્ઞાન ત્વયિ -પુરતિ વિશ્વવિકાશહેતુઃ 30 | પ્રાક્ષારસન્નુતનભાંસિ Ics Scanned with Cam Scanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradlek Trust

Page #96
શ્રી કલ્યાણમંદિરતૈત્ર રજાંસિ રેષાદુસ્થાપિતાનિ કમઠેન શઠન યાનિ યાપિ તેસ્તવ ન નાથ! હતા હતાશે, ગ્રસ્તત્વમીભિયમેવ પર દુરાત્મા 31 u યદુ ગજહૂજિતઘનૌઘમદશ્વભીમ, બ્રશ્યત્ત. ડિમ્મુસલમાંસલઘેરધારમ; દંત્યેન મુક્તમયે દુસ્તરવારિ છે, તેનવ તસ્ય જિન ! દસ્તરવારિકૃત્યમ + 32 >> ધ્વસ્તર્વેકેશવિકૃતાકૃતિમર્ત્યમુસ્કાલભૂ ભયાદવન્નવિનિર્મદગ્નિ, પ્રેતવ્રજ: પ્રતિભવન્તમપીરિત ય, સેકસ્યાભવતુ પ્રતિમજં ભવદુ:ખહેતુઃ 33 ધન્યાસ્ત એવ ભવનાધિપ ! યે ત્રિસધ્ધમારાધયન્તિ વિધિવત્ વિધુતા કૃત્યા; ભલ્લસત્પલકપક્સલદેહદેશા, પાદદ્વયં તવ વિભે! ભુવિ જન્મભાજ: 34 I અસ્મિન્નપારભવવારિનિધો મુનીશ !. મન્ચે નમે શ્રવણચરતાં ગતસિફ આકર્ષિતે તુ તવ ગોપવિત્રમ→, કિં વા વિપ- 1 દ્વિવધરી સવિધ સમેતિ? 35 જન્માન્તરેડપિ તવ પાદયુગન દેવ!, મન્ય મયા મહિતમીહિતદાનદશમ, તેને જન્મનિ મુનીશ! પરાભવનાં, જાતે નિકેતનમહં કથિતાશયાનામ છે 36 . નૂન ન મેહતિમિરાવૃતાચન, પૂર્વ વિશે ! સમૃદપિ પ્રવિલેકિતડસિક મમવિધેિ વિધુરયતિ હિ મામનથ પ્રેદ્યત્રબન્ધગત: કથમ તે ? મ 37 / આકર્ણિતેડપિ મહિsપિ નિરીક્ષિતેડપિ, સૂનું ન ચેતસિ મયા વિદ્યુતસિ ભત્યા; જાતોડસિમ તેને જનબાધવ! . દુખપાત્ર, યસ્માત્ “ક્રિયા: પ્રતિકલનિત ન ભાવશૂન્યા” I 38 I - નાથ! દુ:ખિજાવત્સલ! હે શરણ્ય, કાયપુણ્યવસતે ! વશિનાં વરેણ્ય! ભક્ત્યા નતે મયિ મહેશ! દયાં વિધાય, દુઃખારેલનતત્પરતાં વિધેહિ n39 નિ: સખ્યસારશરણું શરણું શરણ્યમાસાદ્ય સાદિતરિપુ પ્રતિક Cs Scanned with CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Ac arnust.

Page #97
શ્રી નવસ્મરણામિ વાતામ; ત્વત્પાદપજમપિ પ્રણિધાનવ-ળે, વળેકસ્મિ ચંદ્ર ભુવનપાવન ! હા હતુંડમિ 40 દેવેન્દ્રવન્ય વિદિતાખિલવસ્તુસાર !, સંસારતારક! વિભ! ભવનાધિનાથ !, ત્રાયસ્વ દેવ ! કરુણ હદ! માં પુનાહિ, સીદન્તમદ્ય ભયદવ્યસનાબુરાશે: 41 યદ્યતિ નાથ ! ભવદંબ્રિસરેરહાણ, ભકતઃ ફલં કિમપિ સન્તતિસંચિતાયા, તને ત્વદેકશરણસ્ય શરણ્ય! ભૂયા, સ્વામી ત્વમેવ ભુવનેત્ર ભવાન્તરેડપિ / 42 ઈë સમાહિતધિયે વિધિવજિજનેન્દ્ર! સાન્દ્રોલસત્પલકકંચુક્તિાભાગા, ત્વબિમ્બનિર્મલમુખાબુજબદ્ધલક્ષા, યે સંસ્તવં તવ વિભો ! રચયન્તિ ભવ્યાઃ . 3 / જનનયનકુમુદચન્દ્ર!, પ્રભાસ્વરા: સ્વર્ગ સમ્પ ભુકૃત્વા, તે વિગલિતમલનિચયા, અચિરાજ્યેક્ષ પ્રપદ્યતે | 44 | ઈતિ છે. 9. બૃહત શાન્તિ સ્તોત્ર ભભ ભવ્યા! શ્રત વચન પ્રસ્તુત સર્વમત, યાત્રામાં ત્રિભુવનગુરહંત ભક્તિભાજતેષાં શાતિર્ભવતુ ભવતામહે. દાદિપ્રભાવા-દારેગ્યશ્રીધૃતિમતિકરી ફલેટાવિધ્વંસહેતુક ! 1 it ભ ભ ભવ્યલેકઃ ! ઈહ હિ ભરતૈરાવતવિદેહસમ્ભવાનાં સમસ્તીર્થકૃતાં જન્મેન્યાસનપ્રકમ્માનન્તરમવધિના વિજ્ઞાય સૌધર્માધિપતિ, સુષઘટાચાલનાન્તરે સકલસુરસુરે: સહ સમાગટ્ય, સવિનયમભટ્ટારકે ગૃહીત્યા, ગત્યા કનકાદ્રિશગે, વિહિતજન્માભિષેક: શાન્તિમુઘોષયતિ યથા, તતે હે કૃતાનુકારમિતિ કૃત્વા “મહાજને યેન ગતઃ સ કામ સોધમાં કવિતા તિથી Scanned with CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhakawali

Page #98
બૃહશાન્તિસ્તવ પન્થા " ઈતિ ભવ્ય સહ સમેત્ય, સ્નાત્રપીઠે સ્નાત્ર વિધાય, શાન્તિમુપયામિ. તપૂજાયાત્રાસ્નાત્રાદિમહોત્સવાન્તરમિતિ કૃત્વા કણ દવા નિશમ્યતાં નિશમ્યતાં સ્વાહા. >> પુણ્યાતું પુણ્યાહં પ્રીયનાં પ્રીયન્તાં ભગવોઉંન્તઃ સર્વજ્ઞા: સર્વદર્શિનસ્ટિકનાથાસ્ત્રિકમડિતાસ્ત્રિપૂજ્યાગ્નિલેકેશ્વરબ્રિકેદ્યોતકરા: છેષભ-અજિત-સમ્ભવ–અભિનન્દન-સુમતિ-પદ્મપ્રભસુપાર્શ્વ—ચન્દ્રપ્રભ-સુવિધિ-શીતલ-શ્રેયાંસ-વાસુપૂજ્ય વિમલઅનન્ત-ધર્મ-શાન્તિ-કુન્શ–અર–મલિ મુનિસુવ્રત-નમિ-નેમિપાર્થવર્ધમાનાન્તા જિનાઃ શાન્તાઃ શાનિકરા ભવતુ સ્વાહા. છે મુન મુનિપ્રવરા રિયુવિજયક્ષિકાન્તારેષ દુર્ગમાર્ગેષ રક્ષતુ વે નિત્ય સ્વાહા. - 23 હ શ્રી વૃતિ–મતિ-કીર્તિ-કાન્તિ-બુદ્ધિ-લહમીમેધા-વિદ્યાસાધન–પ્રવેશ-નિવેશનેષ સુગહીતનામાને જયન્ત તે જિનેન્દ્રા, રક રોહિણ-પ્રજ્ઞપ્તિ–વજાખલા-વજકુશી–અપ્રતિચક્રા–પુરુષદત્તા-કાલી-મહાકાલી-ગોરી-ગાંધારી-સર્વાચ્યા–મહા જ્વાલ–માનવી–વેરોચ્યા–અચ્છમા-માનસી–મહામાનસી પડશે વિદ્યાદે રક્ષતુ તે નિત્ય સ્વાહા. આચાર્યોપાધ્યાયપ્રભૂતિચાતુર્વસ્ય શ્રીશ્રમણસભ્ય શાન્તિભવતુ તુષ્ટિર્ભવતુ પુષ્ટિર્ભવતુ. , , ગ્રહાશ્ચન્દ્ર-સૂર્યારિક-બુધ-બૃહસ્પતિ-શુક્ર-શનૈશ્ચરરાહુ-કેતુસહિતા: સલેકપાલા: સેમ-યમ-વરુણ-કુબેર–વાસવા CS) Sca. Scanned with CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #99
- શ્રી નવસ્મરણાનિ ssદિત્ય-સ્કન્દ-વિનાયકે પેતા એ ચાન્ડેડપિ ગ્રામ-નગર-ક્ષેત્રદેવતાદયતે સર્વે પ્રીયતા પ્રીયન્તાં, અક્ષણકેષ-કેષ્ટાગારા નરપતયશ્ચ ભવતુ સ્વાહા. 34 પુત્ર-મિત્ર-બ્રાહુ-કલત્ર-સુહત-સ્વજનસમ્બધિબધુવર્ણસહિતા: નિત્યં ચામુંદપ્રમેહકારિણ, અસ્મિશ્ચ ભૂમડલાયતનનિવાસિસાધુ-સાધ્વી-શ્રાવક-શ્રાવિકાણું રેગપસર્ગવ્યાધિ-દુઃખ-દુર્ભિક્ષ-દોર્મનસ્યોપશમનાય શાન્તિર્ભવતુ. તુષ્ટિ-પુષ્ટિ-અદ્ધિ-વૃદ્ધિ માલ્યત્સવા સદા પ્રાદુભૂતાનિ, પાપાનિ શામ્યન્ત દુરિતાનિ શત્રવ: પરામુખી ભવતુ સ્વાહા. શ્રીમતે શાન્તિનાથાય, નમ: શાન્તિવિધાયિને ગેલેક્યસ્યામરાધીશમુકુટાલ્પર્શિતાયે ૧શાન્તિઃ શાન્તિકરઃ શ્રીમાન , શાન્તિ દિશતુ મે ગુરુ; શાન્તિવ સદા તેષાં, યેષાં શાતિગૃહે ગૃહે 2 | ઉન્મેષ્ટરિષ્ઠ-દુષ્ટગ્રહગતિ-દુ:સ્વદુર્નિમિત્તાદિ સમ્પાદિતહિતસમ્પ#ામગ્રહણું જયતિ શાન્ત 3 | શ્રીસઘજગજજનપદ-રાજાધિપ-રાજસન્નિવેશનામ; ગોષ્ટિકપુરખ્યાણું વ્યાહરણે વ્યહવેચ્છાન્તિમ છે 4 શ્રીશ્રમણ સંઘ શાનિર્ભવત, શ્રીજનપદાનાં શાન્તિર્ભવતુ, શ્રીરાજાધિપાનાં શાન્તિર્ભવતુ, શ્રીરાજસન્નિવેશનાં શાન્તિભવતુ, શ્રીષિકાનાં શાન્તિર્ભવતુ, શ્રીપરમુખાણું શાતિર્ભવતુ, શ્રીપરજસ્ય શાનિર્ભવતુ, શ્રી બ્રહ્મલેકસ્ય શાન્તિર્ભવતુ, 4 સ્વાહા, સ્વાહા, 4 શ્રી પાર્શ્વનાથાય સ્વાહા. એષા શાન્તિઃ પ્રતિષ્ઠાયાત્રાનાત્રાઘવસાનેષ શાન્તિકલશે ગૃહીત્યા કુંકુમચંદનકરાગધૂપવાસકુસુમાંજલિસમેતા, સ્નાત્રચતુષ્કિકાયાં શ્રીસંઘસમેતઃ શુચિચિવ, પુષ્પવસ્ત્રચનાScanned with CamScanner P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust

Page #100
અહતશાન્તિસ્તોત્ર ભરણાલંકૃતઃ પુષ્પમાલાં કઠે કૃત્વા શાન્તિમુદ્દષયિત્વા શાન્તિપાનીયે મસ્તકે દાતમિતિ. ) - નત્યન્તિ નૃત્ય મણિપુષ્પવર્ષ, રવજતિ ગામતિ ચ મંગલાનિ; તેત્રાણિ ગત્રાણિ પઠતિ અંબાન, કલ્યાણભા હિ જિનાભિષેકે 1 શિવમસ્તુ સર્વજગત , પરિહિતનિરતા ભવતુ ભૂતગણ દેવા પ્રયાતુ નાશ, સર્વત્ર સુખી ભવંતુ લેકા: 2 અ તિર્થીયરમાયા, સિવાદેવી તુહ નયરનિવાસિની; અહ સિવ તુમહ સિવં, અસિવસમં સિવં ભવતુ સ્વાહા. A 3 | ઉપસર્ગો ક્ષય યાતિ, છિદ્યતે વિધવશ્વય મન પ્રસન્નતામેતિ, પૂજ્યમાને જિનેશ્વરે 4 મા સર્વમંગલમાંગલ્ય, સર્વકલ્યાણકારણમક પ્રધાન સર્વધર્માણાં, જેને જયતિ શાસનમ 5 5 મ. છું ઇતિ નવસ્મરણાનિ aa છે P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradha

Page #101
અસજઝાય વિચાર[પ્રવચન સારોદ્ધારાદિના આધારે ૧-સૂર્યગ્રહણે જઘન્યથી 12 ને ઉત્કૃષ્ટથી 16 પ્રહર, ચંદ્રગ્રહણે જાન્યથી 8 ને ઉત્કૃષ્ટથી 12 પ્રહર અસરઝાય, તેટલો ટાઈમ જિન મંદિર-જિનપૂજા તથા વ્યાખ્યાન બંધ. ૨-સુર્યોદય સૂર્યાસ્ત, મધ્યાહ્ન અને મધ્યરાત્રિની પહેલાની અને પછીની 24-24 મિનિટ એમ 48 મિનિટના ચાર સંધ્યાકાળને વિજયમુહૂર્ત કહેવાય છે. તે ચારે સંખ્યામાં સ્વાધ્યાય ન થાય. ૩–જે નગર કે ગામમાં ઈદની માફક જેટલા દિવસ પશુવધ થાય તેટલા દિવસ અસ્વાધ્યાય. ૪-માંસ કે લેહીને વરસાદ પડે તે એક અહેરાત્ર, અને પ–મહિલાદિ–ધૂમસાદિ વરસે ત્યાં સુધી અસજઝાય. તેટલે ટાઈમ પડિલેહણાદિ હલન ચલનાદિ કોઈ પણ ક્રિયા ન થાય ૬-ચૈત્ર શુ 15, અષાડ સુ. 15, આસો શુ. 15, અને કાર્તિક શું. 15 સુધીના ચાર મહાન ઓચ્છવો જે દેશમાં જે જે કાળે પ્રવર્તે તેટલા કાળ ઉપરાંત તે પછીને પડવો પણ અસઝાય. - રાજયુદ્ધ-મલ્લયુદ્ધ-ગામયુદ્ધ તેમજ સ્વેચ્છાદિકના ભયથી ઉપજેલ અરવસ્થતાદિ જેટલો કાળ પ્રવર્તે તે ઉપરાંત એક દિવસ અસજઝાય. ૮-રાજા, ગ્રામસ્વામી કે દંડિકાદિના મૃત્યુ પછી નવો રાજ આદિ ન થાય ત્યાં સુધી અસઝાય. ૯-મસ્યાદિ પંચેન્દ્રિયનું કલેવર 60 હાથ સુધીમાં હોય અને વચ્ચે રાજમાર્ગ ન હોય તે ત્રણ પ્રહર અસઝાય. ૧૦-ઉંદર આદિનું બિલાડી આદિથી મરણ થાય તે 8 પ્રહર, 11-60 હાથમાં ઈડુ ફૂટે તે ત્રણ પ્રહર અને પડે પણ કહે નહિ તે ઇંડું ન લઈ જાય ત્યાં સુધી તથા ઈડું વસ્ત્ર ઉપર ફૂટે તે તે વસ્ત્ર 60 હાથની અંદર ધાવે તે અસજઝાય. ૧૨-હાથણી પ્રસરે 3 પ્રહર, ગાય આદિ પ્રસવે તે જરા લટકે ત્યાં સુધી અને જરા પડ્યા પછી 3 પ્રહર અસજઝાય, ૧૩માણસનું ચામડું-લેહી–માંસ 100 હાથની અંદર હોય તો એક અહોરાત્ર, સ્ત્રીને આશ્રીને ઋતુના 3 દિન, પુત્ર જન્મે છ દિન, પુત્રી જન્મે 8 દિન ૧૪-આસો તથા ચૈત્ર શુ. 5 ના બપોરના બારથી વ. 1 સુધી, ૧૫-ત્રણ ચોમાસીનાં પ્રતિક્રમણથી વ. 1 સુધીના રસ દીનની અસઝાય. ૧૬-પકુખી પ્રતિક્રમણ બાદ તે રાત્રે, તથા ૧૭-ધરતીકંપ થાય તે આઠ પ્રહર અસજઝાય. Dev CamScanner P.P. Ac Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak True

Page #102
| શ્રી શ્રાદ્ધપ્રતિકમણુસૂત્ર યાને વંદિત્તસૂત્રો અનુવાદ, 3 નં.૫૫૫ ના ઊંચા ગ્લેજ ટકાઉ અને સફેદ કાગળ ઉપર શ્રી અર્થદીપિકા 1 ટીકાના આધારે અનેક હસ્તલિખિત પ્રતિના શુદ્ધ પાઠ મેળવીને તલસ્પર્શી થયેલું શ્રી વંદિતુસૂવનું ભાષાંતર પૂર ઝડપે છપાઈ રહ્યું છે. આગળ છપાયેલા અનુવાદમાંની હજારો ભૂલ સુધારીને આ શુદ્ધ અનુવાદ તૈયાર થઈ રહેલ છે. વિશેષાર્થ-સ્પષ્ટીકરણ-ફૂટનેટ વિ. સહિત આ ગ્રંથ ઘણુ ખર્ચે તૈયાર થતો હોવા છતાં દાતાઓની નોંધપાત્ર સહાયના યોગે શ્રાવકોને નિત્ય | ઉપયોગી એવા આ અનુપમ ગ્રંથ દઢ રતલી પુંઠાના પાકી છીંટના ! આકર્ષક બાઈડીંગમાં ક્રાઉન 8 પેજ લગભગ 70 ફરમાનો દળદાર હોવા ? છતાં માત્ર રૂા. 10-0-0 રાખેલ છે. નકલો મર્યાદિત હોવાથી વખતસર ગ્રાહક થવા વિનંતિ છે. 1 શ્રી જયકુમાર અને શ્રી વિજયકુમારનું આદર્શ ચરિત્ર. સમત્વની દઢતા વિષેનું શ્રી વંદિસૂત્રની ટીકામાંના આ ચરિત્રને : અનુવાદ ઉ. શ્રી ધર્મવિ. મ. એ સં. ૨૦૦૫માં બહાર પાડેલ શ્રી i વંદિત્તસૂત્રના અનુવાદમાં કરેલ છે. વિદ્વાન વાચકવરે આ પુસ્તિકામાંના શ્લેકે બ્લેકના અનુવાદને પૂ. ધર્મવિ.મ.એ કરેલ તે અનુવાદ સાથે મેળવી જેશે, તે આશા છે કે-આ 473 શ્લોકના દષ્ટાંતના જ તે અનુવાદમાં ઉ. શ્રીના પ્રાયઃ સેંકડો ઉપરાંત વિપરીત અર્થો, હજારથી વધુ અસંબંધ સ્થળો, અને અધુરે અનુવાદ ખ્યાલમાં આવ્યા વિના રહેશે નહિ. તુર્ત વસાવી સંતોષ પામો. કિ. રૂા. 1-4-0 P.P. Ac. Gunratnasuri M.S. Jun Gun Aaradhak Trust