Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ A zrI jainazvetAMbara mUrtipUjaka erDIMganA hitArthe pragaTa thatuM buddhiprabhA pukhta i chuM. viSaya. phAlI. navIna varSAsana dana. mhArUM navIna varSa. ... IT LIGHT OF REASON. jJAnadarzanacAritrANi mokSamArgaH REGIST RED N. B. 87k C: eprIla 1912. adhyAtmajJAnanI AvazyakatA. An extract from History of Hindu chemistry kharI udAratA. zabdanI divya zakti. ... digdha pitR prema, paththara bhAMganAra. prAsaMgIka udgAra. viSayAnukramaNikA, 1s caMda ho. prasiddhakattAzrI adhyAtmajJAnaprasArakama'DI vyavasthApaka-zrI jaina zvetAMbara mUrtipUjaka khADIza taraphathI zaMkaralAla DAhyAbhAi kApaDIA 1454 suprInTenDenTa amadAvAda. vArSika lavAjama pelTeja sAthe rU. 1--4-0 sthAnika 1-0-0 amaDhAvAda thI savijaya' prITIjha presamAM zA. sAMkalaca'da harIlAle chApya pRSTha * 4 . . . pa 9 15 ra 3 5 28 30
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 450- beDIMga prakaraNa. boDIgamAM vidyAthIonI saMkhyA--hAla boDIMgamAM vidyArthIonI saMkhyA 80 nI che jemAM 1 inTaramAM 4 prIvIesamAM 2 meDIkalaskulamAM 11 meTIkamAM 17 sIkasamAM 15 raphathamAM 6 zeryamAM 3 thaImAM 1 sekanDamAM 4 kasTamAM 2 ArasI TekanIkala skula 1 oIla peInTIMga (phoTogrAphI) mAM ane 12 gujarAtImAM abhyAsa kare che tathA 6 TeIlaranuM kAma zIkhe che. A mAsamAM beThagane maLelI madada 50-0- zA. vADIlAla maganalAlanI vatI ha. mAstara manasukharAma anepacaMda bA. he. gaMgAnA zubha lagna prasaMganI yAdagIrI mATe. amadAvAda. zrI. muMbAinA motInA kAMTAnA TrasTIo taraphathI zeTha hirAcaMdabhAI nemacaMdabhAI. bA. dara mAse rU. 150) pramANe kAyama ApavA kahelA te mAgazara piSa tathA mAhA mAsanA. ha. jhaverI. sArAbhAI bhegIkAlanI vatI jhaverI. cImanalAla sArAbhAI. muMbaI. 156- te zrI. muMbaImAM vasatA nIcenA sadagRhasthoe dara mAse nIce mujaba rakama ApavA kahelI te paikI sAtamA mAsanA ha. jhaverI. sArAbhAI bhegIlAlanA javAbathI jhaverI. cImanalAla sArAbhAI. muMbAI. --0-0 jhaverI. lAlabhAI maganalAla. 10-0-0 jhaverI. mehanalAla hImacaMda. 10-0-0 jhaverI. maNIlAla savacaMda. 5-0-0 jhaverI. mohanalAla gokaladAsa. 10-0-0 jhaverI. amRtalAla mohallAlabhAI, cha- - jhaverI. mohanalAla lalubhAI tathA. bIjA dalAlanA maLIne. 10-0- jhaverI. bheLAbhAI bApAlAla. -8-0 jhaverI. amRtalAla kALIdAsa. 10-0- jhaverI bhegIlAla maholAlabhAi. 11-0-0 jhaverI. caMdulAla choTAlAla. 10-0-0 jhaverI, mANekacaMda kapuracaMda. 10-0-00 zeTha. maganalAla kaMkucaMda. 11-0-0 jhaverI. sArAbhAI bhegIlAla. 10-0-0 jhave. lAlabhAI mANekalAla. 10-0-0 jhaverI. lAlabhAI sArAbhAI. 10-0-0 jhaverI. udecaMda bhAyacaMda. pa-0-0 jhaverI, jagAbhAI bheLAbhAInI kuM, jhaverI. bhASacaMda jhaveracaMdanI patnI bAI. nAnI bAInA mAthe haze. vADIlAla sArAbhAIe ApyA bA. kabATa lAvavA mATe muMbAi. 676----
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA. (The Light of Reason) brahmAnandavidhAnake paTutaraM zAntigrahadyotakam / / satyAsatyavivekadaM bhavabhaya-bhrAntivyavacchedakam / / pithyApAnivartakaM vijayatAM syAdvAdadharmapadam / loke sUryasamaprakAzakamidaM 'buddhimabhA' mAsikam / / varSa 4 thuM. tA. 15 mI eprIla. sana 1912 aMka 1 le. aiaiaiaiaiM namaH vAri. tacha Alasa sacha udyama, vicAre kRtya karavuM zuM ! dharI utsAha jAgrata thaI, kare kAryo bhalAInAM kriyA vaNuM kSaNa nathI jAta, nakAmA besavAthI zuM ! karI vRtti kiyA sanmukha, kare kAryo bhalAInAM. ahaMtA vaNa kare kAryo, vibudhe kAmanA che. ahaMtAthI kare kAryo, pratikULa svArthathI ao; adhikAre kriyAomAM, adhikAraja manuSyone; kriyAo dharmanI karavA, tapAsI le adhikAraja. acala zraddhA acala haiyeM, kriyAo dharmanI karavI; abhaya adveSa niHkhe, kriyAo dharmanI phaLatI. paDezirapara acAnaka je, bajAvI le bhalI rIte, jaNAve jJAna saha pharajo, viveke kRtya taratamatA. bharI pagalAM sukRtyamAM, zikhava pATha ane sadAcAra pravAho saha, vahe che santagiriyethI. niyamasara kArya karavAthI, kriyAyegIpaNuM maLatuM. buddhacabdhi sarva adhikAre kriyAo dharmanI jJAne.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11- , wkhay - 55 -4 , , , , , , , , ~~~~~~ buddhiprabhA kavvAli. AtmikadharmakAryanI unnatinI dizA. tvarita jAgratu thaIne uTha, tapAsI le adhikAraja, vijaya nija kAryamAM dhArI, sadA mAM rahe ! temAM vipattinAM caDhe vAdaLa, tathApi kArya nahi tajaje, prabhu mahAvIranuM citraja, hRdayapaTamAM khaDu karaje. upAdhinI kasoTImAM, sadA suvarNavat rahIne sadA AgaLa vahyA karavuM pharI pAchaLa nahI jevuM. are cidiza upasargo nihALIne jarA nahi bhahIM. dharIne AtmanI zraddhA, musAphara cAlaje AgaLa. kharekhara AtmazaktithI, vipattihima pIMgaLaze, pratikSaNa kAryamAM AgaLa, bharI pagaluM aDaga raheje, vijya bhAvI thaze nizcaya, hRdayamAM dhAe nakkI. pratikSaNa kArya thAvAnuM, thatuM ane paripUrNa ja; vicArIne hRdaya dharaje, vahe AgaLa vahe ! AgaLa. pramAdI tuM dI bana nahi, pramAdo AvatA haraje, viveke cAlaje AgaLa, pariNAma ja bhaluM ane. are cetana banI jA sUra, vijaya medAnamAM maLaze. svI capAsamAM sAdhana, satata utsAhane Teke. buddhacabdhi" kAryanI siddhi, kharI anateja dekhAze. 3 ratiH zAntiH zAntiH valasADa pAza vadI 10 svagata. uttarAyaNa
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ navIna varSAbhinaMdana. navIna varSAbhinaMdana. (maNilAla mohanalAla. vakIla. pAdarA. ) maMdAkrAMtA, kAluM gheluM, zISa vayataNuM, bAlakuM, lADakuM, A, Ave Aje, "varasa navale," tattvanA pyAsI pAse; mIThA zabda, surabhi bharane, tattvajJAne bharelA, varSanI mahe, "gata varasa" mAM zakya sevA bajAvI. jIjJAsu chuM-" navIna varase " sarva jIjJAsuonuM, AvuM Aje, " nutana vacce," dhArIne Apa pAse, pAme vAMcI, prabhukathita te, dharmanA marmane si, tyAgI nidrA, jhaTapaTa kare jJAna ke vadhAre. kAvya mITha,-prabhu bhajanane, bhAva vairAgya merA, gAvAnuM huM,muja hRdayanA, divya nA anerA baMsI mAMhe, ajaba lahari, A "navA varSa" jAme, enA bhaktA, zravaNu karatA, zAvatu sukha pAme. vaMdu pAtha janaMda, pApaharatA, mukti pati, sukhadA, jenI mahera, sadA bhavijana hare, karmadi, sA ApadA; prAtaH samaraNIya, nAma je prabhu taNuM, kalyANakArI, mudA, Ape aMjalI , kRpA jaLa taNI-"mIThA navA varSamAM, " vasaMtatilakA varSa prabhu vacananI varNavatuM je; sutro dayA suniti dharma gajAvatuM te, vairAgya dAna zubha dhyAna sujJAna thApe; buddhi prabhA" navina varSa ja harSa Ape. ( 1 kamadi. aSTa karma vigere.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ , , , , , , , , , , buddhiprabhA mahAraM navIna varSa. vAcakavRMda taravepArIonA karakamaLamAM ramatAM ramatAM Aja huM hArA cothA varSamAM praveza karuM chuM. haratuM, ramatuM, patu, AkhaDatuM bALaka heya tema, huM paNa mahArI bAlyA- vasthAnA divase prabhusmaraNa, AtmajJAna, vairAgyabhAvanA, dayA-vizva prema, kAvyadarzana tathA tattvajJAnanA ucca siddhAtinuM digadarzana karAvatAM vyatita karUM chuM. vAMcana, e bALaka-yuvAna-vRddha - strI temaja purUSanI jANukanI pAThazALA che, jyAM vidyArthIavasthA pUrNa karyA bAda anubhavAthI avasthA temaja AtmamaMthanakALamAM, darekane jIvana paryata kaI kaI zikhavAnuM hoya che ja; tevA vAMcanamAM paNa tatvajJAna-vizuddha mArga, tathA nirmaLa niti niyamonuM ucca zikSaNa ApatuM vAMcana huM mArI yathAzakti ApavA praya tna karuM chuM. mArA netAo tathA poSakenI samadaSTi mArA vAMcakenI jANa bahAra nathIja. banatAM sudhI niMdAvikathA tathA carcAone nahiM pipavAnI atyAra karelI rItine ma jALavI rAkhI che, tathA uttama lekhaka-pujya munivara temaja jaina yuvAnanI kalamane prakAzamAM lAvavAno mAro udeza paNa pAra pADavA huM ughukta rahuM chuM. tattvajJAsuo mATe svAdvAda zailInuM ucca rahaya, adhyAtma jJAnanI apUrva kucIo, sAmAnya vAcako mATe dayA-dAna-niti sadAcAranA siddhAMta kAvya rasanA pipAsuo mATe ucca arthabhAva pUrNa kAvyo, tathA kathA vArtAnA rasIkone mATe tevA viSayone janasamAjanI draSTi maryAdAmAM lAvavA mahuM mAruM banatuM karyuM che tathA karatA rahevAne daDha nizcaya mahe karyo che. mahArA vAMke Aja mahane tadana navAja svarUpamAM alaMkRta thayela leze. kadamAM, 25 mAM, lakhANamAM, temaja dareka rIte mane unnata karyA chatAM paNa lavAjama tene teja rAkhI vAcakane prema kharIdava mahArA netAone alabata medhAja paDaze to paNa mahArA chajJA su premIonI snehari daSTithI ja tene aMga vaLI gaye huM hamajIza. gatavarSamAM mahArA dhaNu zubhecchakoe mArA pratye batAvelI lekhInI-salAha temaja bIjI rItanI dareka madada mATe huM temane AbhArI chuM ne tevI ja madada sadA ApatA rahevAnuM AmaMtraNa saprema karuM chuM. hArA vAcakone bhaviSyanAM moTAM meTAM vacano ApavA karatAM zAMtipurvaka kArya karI batAvavuM 5 vicAryuM che. chevaTe mahArA vAMcake potAnuM kartavya rahamajI zuddha tava rasanuM pAna karatA rahI ucca zreNi ArUDha thAya evI AzA bharI zubha vRttio sAthe-huM mahArA pramANamAM AgaLa vadhu chuM. iyAM vistare zAMti-zAMti-zAMti. tA. 1 lI eprIla 1912 caitra sudI pUrNa mA. buddhiprabhA
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmajJAnanI AvazyakatA adhyAtmajJAnanI AvazyakatA. lekhaka-munizrI buddhisAgara-pAdarA) pratyeka dhArmika kriyAomAM adhyAtmarasa reDAya che. koIpaNa dharmanI kriyAmAM uDA utarIne tapAsIe chIe te ucca prakAranuM rahasya avAdhAya che. AtmAnA zubhAdi adhyavasAyane utpanna kare che te te kriyAone paNuM Apa karIne adhyAtma tarIke upadezAya che. vastutaH vicArIe te AtmAnA jJAnAdi guNeja -adhyAma tarIke kahI zakAya. AtmAnI zaktione jaNAvanAra adhyAtmazAstranA kartAoe Atmatatvano anubhava karIne te te bAbatane jaNAvI che. Atmatatvano anubhava karavAne mATe yogIe ekAta sthAna seve che. kaI guphAomAM jaIne AtmatattavanuM dhyAna dhare che. koI aSTAMgayoganI sAdhanamaNUlIkA vaDe AmataravanuM dhyAna dhare che. parabhAvamAM je je AmAnI zaktinuM pariNamana thayuM che tene AtmabhAve karavI teja adhyAtmakriyAno mukhya udeza hoya che. manavyavaDe bhAva mananI zuddhi karIne rAga dveSa dazAne tyAga karavA uttama adhyAtmajJAnIo prayatna kare che. AmAnI je aMze zuddhi thAya che te te aMge adhyAtmatatvano prakAza thAya che. jaina dharmane phelAvo karavAmAM adhyAtmajJAnanI atyaMta AvazyakatA che. eka mahAzaya vidvAna jaNAve che ke adhyAtmatattvanA prophesaro dharmane phelAvo kyA kayA upAyothI karavo te sArI peThe jANatA hovAthI teo AtmAnI zaktine te te upAyo dvArA pravahAvIne dharmapracArakAryamAM atyaMta vijayane meLave che. AtmatatvamAM vizeSa uMDA utarIne tene anubhava karavAthI pratyeka manuSyonA AtmAnI pravRttine avabodhI zakAya che. AtmAnA zubhAdi adhyavasAya upara kalAkonA kalAke paryanta abhyAsa karavAthI pratyeka manuSyanA manamAM thatA adhyavasAyone jANavAnI zakti prApta thAya che. je je bAbateno jJAnavaDe saMyama karavAmAM Ave che te te. bAbatanuM sArI rIte AtmAne jJAna thAya che. Amatatva saMbaMdhI jeo kalAkonA kalAke paryanta abhyAsa kare che teo AtmatatvanA ravarUpane jANI zake che. AtmA chahsthAvasthAmAM vicAra karavAne mATe samaye samaye ananta madravyane grahaNa kare che. manekavyanI sahAya levI paDe che. sArA vicAro karavAmAM madravyanI sahAya levAmAM Ave che te zubhalezyAne utpAda thAya che. je je vastuo saMbaMdhI vicAro karavAmAM Ave che te te vastuo saMbaMdhI kSApakSamajJAna pragaTe che. duniyAnA padArtho saMbaMdhI vicAra karavAthI te te vastuenA jJAnano pazama vRddhi pAme che. jenA pakSamajJAnavaDe sarva prakArane kSayapazama pragaTe evA AtmatAvane mane dravyanI sahAya vaDe vicAra karavo joIe. mane dravyanI sahAya vaDe Atmatatvane vAraMvAra vicAra karavAmAM Ave che te AtmatatvanI vAsanAnI daDhatA thAya che. avagraha, Ihi, apAya ane dhAraNuM A cArabheda kharekhara matijJAnanA che. avagrahAdi cAra bheda vaDe AtmatatvanuM parokSa dazAmAM ciMtavana karavAthI Atmatattva saMbaMdhI kalAkanA kalAke paryata saMyama thavAthI Atmatatvano vizeSata: anubhava thAya che. niyama evo che ke je padArthanuM vAraMvAra cintavana karavAmAM Ave che te padArthanA jJAnane kSayopazama vRddhi pAmavAthI te padArthanuM sArI rIte jJAna prApta karI zakAya che. te niyamane anusarI AtmatatvanuM kalAkonA kalAko sudhI AgamonA anusAre manana karavAmAM Ave che te AtmAnA svarUpane
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA. - - - - - - - - 5 sparzI zakAya che. prakhyAta zodhaka eDIsane aDatAlIza kalAka sudhI phonAmAnA vicAronI zreNiye vaDe phonogrAphanI zodha karIne padArtha saMyamanI siddhi karI batAvI che. eDIsananI pada kalAkanA kalAke paryata jeo AgamAnusAre AtmatatvanuM manana karyA kare che teo AtmatAva saMbaMdhImAM eTalA badhA uMDA utarI jAya che ke tenI jagatanA bAhya ane samajaNa paNa patI nathI. AtmAnuM phakata rAtrI dIvasa je manokavyavaDe citavana kare che teo chellAmAM chelluM satyakartavya prApta kare che. jene siddhAntanA anusAra Amatatva samajAyuM che teo parama sukhano mahAsAgara pitAnAmAM che ema nizcaya karIne temaja manana smaraNa vaDe ramAtA kare che. duniyAmAM aneka prakAranAM tanuM jJAna karatAM paNa je AnaMda maLato nathI te AnaMda pitAnA svarUpanuM manana karatAM maLe che. eka pUrvAcArya lakhe che ke sarva prakAranA sene avabodhavAnI jJAnazakti ane satyasukha jANavAnI zakita kharekhara AmAmAM rahI che tyAre AtmAnuM ja avalaMbana karIne tenuM je jJAna karavAmAM Ave te keTalo badho AnaMda thAya ane tene keNu varNavI zake. AtmatatvanA jJAna saMbaMdhI adhyAtmajJAnIo khUba uMDA utarIne tenA sahaja sukhane svAda anubhave che tethI adhyAtmIonA zirapara duHkhanuM AkAza tUTI paDe tepaNuM teo Atmatavane Azraya kadI tyajatA nathI. adhyAtma jJAnano tiraskAra karavA mATe ekAnta jaDavAdIoe bAkI rAkhyuM nathI. jaDavAdIoe adhyAtma jJAnIone duHkha devAne prANone paNa nAza kayo che tathApi adhyAtmajJAnIoe bAhya prANumelane tyAga karavAmAM peluM sahaja sukha anubhavyA pachI pAchI pAnI karI nathI-AtmAnA sayasukhane je jJAnIoe svAda cAkhe che teo kadI cakravati vA devatAone paNa hIsAbamAM gaNatA nathI. tene te AtmatatvanI dhUna lAgI hoya che tethI teone bAhya padArtho para AsaktibhAva raheto nathI. adhyAtmajJAnIe sarva AtmAone patAnA AtmasamAna mAnIne tenA upara zu prema dhAre che. teonA hRdayamAM tRSNA svArtha ane vighayika sukhanI icchA rahetI nathI. Atmatattvane anubhava thayA pazcAta mehanuM jora ghaTavA mAMDe che ane AtmAnuM jora vadhavA mAMDe che-adhyAtmajJAnIe jagatanA jIvone pitAnA Ama samAna mAne che tethI teone nAza na thAya te mATe dayAvratane aMgIkAra kare che-teenA manamAM koI paNa jIvanI lAgaNI na duHkhAya evo vicAra pragaTe che tethI teo satyavratane aMgIkAra kare che. adhyAtmajJAnIo bhAvathI paravastunI IcchA mAtrane tyAga karavA prayatna kare che ane dravyathakI para pudgala vastune grahaNa karavA prayatna karatA nathI. adhikAra bhede teo asteyavatane dhAraNa kare che. adhyAtmajJAnIone paravastunA bheganI IrachA rahetI nathI. paravastunI vRddhine teo nAkanA mela samAna avadhe che tethI teo paravatu saMbaMdhI IrachAone rodha karavA tathA pacendriya vilAnI IchAo upara kAbu meLavavAne mATe - ktimAna thAya che. IcchAnA tyAgarUpa Antarika brahmacaryane dhAraNa karavA kharekharI rIte teo samartha bane che. bAhya jaDavastuone dhanarUpe mAnavAnI vRttine teo kabula karatA nathI. bAhyadhanamAM je je aMze mUcha rahetI nathI te sarva adhyAtmajJAnane pratApa avabodhavo. cAvati AdinI padavIo ane karoDa rUpiyAne tyAga karIne jeo AtmatatvanI ArAdhanA kare che temAM adhyAtmajJAnano mahimA samyagu avabodhAya che. namirAjAe dIkSA aMgIkAra karI ane sarva vastuonuM mamatva dUra karyuM. IndramahArAjAe temanA kharA tyAganI parIkSA mATe temanI AkhI nagarI baLatI dekhADI. antaHpuranI rANIone agninA bhayathI pikAra karatI dekhADI te paNa namarAja munivara kahevA lAgyA ke AmAM mAruM kaI baLatuM nathI, te
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmajJAnanI AvazyakatA e indranI IndrajALathI maha na pAmyA temAM khAsa adhyAtmajJAna ja kAraNa bhUta hatuM. skaMdhakasUrinA pAMcaze ziSyone pANImAM ghAlIne pIlavA mAMDayA. pratyeka munie AtmatattvanI bhAva nAvaDe pIlAtAM chatAM paNa zarIradvArA thatAM du:khane sahana karyA ane AtmAmaji upayoga dhAraNa karI paramasamatAbhAva dhAraNa karyo. pANImAM pIlAtAM keTaluM badhuM duHkha thatuM haze tene jeNe anubhava karyo hoya te jANe. zarIranA koI aMgane je capu lAgI jAya che te keTaluM badhuM duHkha thAya che tyAre ghANImAM pIlAtI vakhate keTalI badhI vedanA thatI haze tevI asahya vedanAne sahana karavAmAM satya adhyAtmajJAnanI keTalI badhI samarthatA che te jJAnIpurache jANI zake che. aMdhakarinA ziSyone adhyAtmajJAnanI kharekharI pakavadazA hatI tethI teo AtmAthI zarIra chUTuM paDatAM paNa uttama dhyAnane dhArI zakyA. ApaNe tevA muninAM daTAnta laIne tevI dazA potAnAmAM pragaTAvavA mATe prayatna karavo joie. adhyAtmajJAnanA abhyAsIonuM prathamAvarathAnuM jJAna te gulAbanA puSpa jevuM hoya che. gulAbanuM puSpa jema sUryane tApa pAmIne karamAI jAya che tema adhyAtmajJAnanA abhyAsIonuM prAthamika jJAna paNa aneka prakAranA upasargo AvatAM TaLI jAya che--aneka prakAranA duHkhanA sAmuM je adhyAtmajJAna TakI rahe che ane je AtmAnA guNonuM rakSaNa karavA samartha thAya che teja pakava thaeluM adhyAtmajJAna avadhavuM. prathamAvasthAmAM utpanna thatuM adhyAtmajJAna, sAmAnya hovAthI te jJAnavaDe joIe tevI zAnita maLatI nathI to paNa te jJAnanA baLavaDe pakava evA adhyAtmajJAnamAM praveza karI zakAya che-aneka prakAranA hetuo pAmIne prathama avasthAmAM thatuM evuM adhyAmazAna pAchuM TaLI jAya che tethI tevA jJAnavALAo uttama AcAro ane vicAravaDe baLavAna na hAya to temAM adhyAtmajJAnano doSa gaNAto nathI. jeonI Agamabuddhi ghaNuM hotI nathI teo adhyAtmajJAnanA mArgamAMthI koinA bharamAvAthI pAchA paDI jAya che ane adhyAtmanI nindA karavA maMDI jAya che. teo potAnA adhikArane nahi oLakhIne adhikAravinAnI vastumAM mAthuM ghAlavA jAya che tevuM thAya temAM koI jAtanuM Azcarya nathI. eka ziyAla hatI te eka uMcI beraDInAM bora khAvA prayatna karavA lAgI. te ghaNuM kadI paNa eka bera tenA mukhamAM AvyuM nahi. anya ziyAle tenI mazkarI karI. ane kahyuM ke te eka bora paNa kema khAdhuM nahi? pelI mUrkha ane dhRta ziyAle kahyuM ke-meM beraDInA borane tapAsa karyo ane te khATa jaNAya tethI meM khAdhAM nahi ane choDI dIdhA. pelI tenA mAthAnI ziyALe kahyuM ke boraDInAM bAra jo tame mukhamAM cAvIne parIkSA karI heta te tamArI parIkSAne huM svIkAra karI zakata mATe have bolavAnI tasdI lezo nahi. adhyAtmajJAnanI bAbatamAM paNa pelI ziyALanI peThe keTalAka prayatna kare che ane adhyAmasukha levA prayatna kare che paNa teo mUrNa azraddhALu ane vAtAnAja mAtra rasIyA hovAthI ane temaja Amikadharma kriyA tarapha lakSya pravRtti nahi rAkhanAra hovAthI teono adhyA bhaNAnamAM praveza thato nathI ane Amatatvano anubhava thato nathI tethI teone Atmika sukha maLatuM nathI tethI teo ane kaMTALIne adhyAtmamArgathI pAchA paDe che ane keI tenuM kAraNa pUche to teo pelI jUhI ziyAlanI peThe potAnI bhUla chUpAvavAne mATe agaDa bagaDe bake che paNa teonA vAkAne tattvajJAnIo hIsAbamAM gaNutA nathI. adhyAtmasukhano jeNe anubhava karyo che te pakavajJAnI kadI koInA bharamAvyAthI adhyAtmatatvano tyAga karatA nathI. adhyAtmajJAnanI apakavadazAvALA manuSyoe pakavattAnavALA manuSyanuM AlaMbana
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhAlevuM joIe--adhyAtmajJAnIoe pitAnA uttama sadAcAravaDe ane jagatasevArUpa pharajavaDe pratipakSIone paNa jaNAvI devuM joIe ke jaDavAdanA zuSkajJAnathI amo dura chIe-adhyAtmajJAnanI pakavadazA thatAM uttama sthiratA prApta thAya che. AvuM AdhyAtmikattAna kaMI pustake mAtra vAMcavAthI maLe tema dhAravuM nahi-sAkSAtagurUnA bodhathI je adhyAtmajJAnane rasa anubhavAya che te kadI pustakanA vAcanathI anubhavAta nathI. pustakedAza adhyAtmajJAnane je baMdha karavAmAM Ave che tene pakake karavAne mATe eka saddagurUnI AvazyakatA che. zrI sadArUvinA adhyAtmajJAnane abhyAsI ghaNI bAbatomAM bhula kare che ane tene adhyAtmajJAna saM. baMdhI ghaNuM anubhave maLI zakatA nathI. sarUnI AjJAvinAne svachandI manuSya kharekhara harAyA Dhera jevo che. jenA mAthe koI saddagurU nathI te adhyAtmajJAnanA pradeza AgaLa AvIne ve AgaLa pAchaLa ThapakAine pAcho vaLe che ane tethI te bAhya vastuomAM sukhane mATe phAMphAM mAre che. duniyAnA pratyeka uttama kAryamAM dakSatra meLavavAne mATe koI paNa gurUne avastha karavA paDe che te mekSanA mArgamAM praveza karavAne mATe adhyAtmajJAnanI pApta arthe koI munivara saddagurU karavA joIe. jeoe mekSamArga prati prayANa karyuM che tevA munivara adhyAtmajJAnanI kuMcI ApavAne mATe samartha bane che. saMsArika upAdhiyono tyAga karIne jeo kalAnA kalAkAparyanta eka AtmAne tAravAne mATe nirapAdhidazA bhegave che ane AtmatatvanI vicAraNAmAM layalIna rahe che teo sadagurU hoI zake che-je munivara saddagurUe adhyAtmatAnane ghaNe uMDe anubhava karyo hoya che ane jene anubhava kharekhara vItarAgavANInA anusAre che tevA adhyAtmajJAnI munivaranI AjJA svIkArIne ane temanA dAsa ziSya thaIne adhyAtmajJAnano anubhava karavo joIe ema upara lakhelI vAta khAsa dhyAnamAM rAkhavI joIe. amastAnane anubhava kharekhara pAtALakuvA jevuM che. pAtALakuvAnuM pANI jema khUTatuM nathI tema adhyAmane anubhava paNa na na pragaTavAthI kadI khUTato nathI. adhyAmajJAnanA baLavaDe dararoja Atmatatva saMbaMdhI no anubhava pragaTa thAya che ane tethI pratyeka bAbatone sAra saMkSepamAM samajAya che-keTalAka samyaga anubhavavinAnA lebhAgu pAmIo hoya che teonI amuka bAbatamAM daSTi maryAdAvALI thaI javAthI teo potAnA vicAramAM jANe sarva prakAranuM adhyAtmajJAna samAI gayuM hoya e dhamaMDa rAkhIne aneka prakAranA kadAca jenI tenI sAthe karIne manamAM AnandanA ThekANe kalezane dhAraNa kare che. keTalAka samyagajJAnanA abhAve amuka jAtanI kriyA kare toja adhyAtma kahevAya evA uchInA vicAravaDe bole che. potAnI buddhivaDe jeo pUrNa anubhava karyA vinA adhyAmajJAna upara vicAra bAMdhavA jAya che teo dhaNI bhUla kare che ane teo pazcAta adhyAtmajJAnane anubhava lahIne potAnI bhUlo mATe pazcAttApa kara che. gajasukumAlamunivara ke je zrIkRSNanA bhAI thatA hatA temaNe bAlyAvasthAmAM dIkSA aMgIkAra karI hatI. bAlyAvasthAmAM dIkSA aMgIkAra karIne teo smazAnamAM kAyotsarga karI ubhA rahyA. temanA sasarA semi zrIgajasukumAranA zarIra para mATInI pALa bAMdhIne temAM beranA aMgArA bha. zrIgajasukumAle adhyAtmajJAnanA baLavaDe agninA duHkhane sahana karyuM. potAnA manamAM jarAmAtrapaNu krodha AvavA dIdho nahi. pitA. nA manamAM teo adhyAtmajJAnathI uttama samatAbhAvanI bhAvanA bhAvavA lAgyA ane zarIrane tyAga karIne paramasukha pAmyA. zrIgajasukumAlanuM dAna kharekhara adhyAmabhAvanAnI puSTimAM hetubhUta che.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ AN EXTRACT FROM "HISTORY OF HINDU CHEMISTRY' By Frifulla Chandra Chandra Ray D.se., Ph.D., Professor of Chemistry, Presidency, College, CALCUTTA Vol. II. PAGE 178 TO 183. The atomic theory of the Jainas:-Of the nine catagories of the Jainas, that of Ajive (the not soul or non-Ego) consists of fivo entities, four of which are emmateriol (ara), Viz, Merit, demerit, space and time, aud the fifth, material (), possessing of figure). The last is called Pudgala (matter), and this alone is the vehicle of energy, which is essentially kinetic, i. e. of the nature of motion. Every thing in the world of not-soul (the non-Ego) is either an entity (5), or a change of state in an entity (a), Pudgala (matter) and its changes of state ( paryAya ) whether of the natnre of subtile motion ( parispanda ) or of Evolution (afton), must furnish the Physical as opposed to the Metaphysical basis of all our explanations of nature. Pudgala (matter) exists in two formus,--Anu (atom) aud Skandha (aggregate). The Jainas begin with an absolutely homogeneous mass of Pudgalas, which, by differentiation (a) breaks up into several kinds of atoms qualitatively determined, and by differentiation, integration, and differentiation in the integrated (agara, Mia Amazig-- Umasvati, Chap, V, Sutra 26 ), formis aggregates (Skandhas). An Anu has no parts, no beginning, middle or end. An Anu is not only infinitestimal, but also eternal and ul. timate. A Skandha way vary from a binary aggregate (u) to an infinituur (arazarga). A binary Skandha is an aggregate of two Anus (atoms), a tertiary Skandha is formed by the addition of an atom ( Anu) to the binary () and so on Ad Infinitum. The asceuding grades are (1) what can be numbered (eicau), (2) indifinitely large (aszau). (3) infinity of the first order (a), (4) infinity of the second order (afataza), and so on.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 An extract from " History of Hindu Chemistry," General properties of matter: The specific characters of the Pudgalas (Matter) are of two kinds, (1) those which are found in atoms as well as in aggrigates, and (2) those which are found only in aggregatur. Qualities of touch, tasto, smell and colour come under the first head. The original Pudgalas being homogeneous and indorterminate, all sensible qualities, including the infrasensible qualitics of atoms, are the result of evolution ( TOTA ). Every aton has thus evolved possesses and infrasensible (or potential) taste, sinell and colour, ( one kind of each) and two infrascosible tactile qualities e. g. a certain degroe of rouglmess or smoothness (or dryness and moistness ? ) and of heat or cold. Earth-atoms, Apatonis etc. are but differentiations of the originally homogeneous Pudgalas. The tactile qualities at, itasi, JC, sifa ) uppear first, but qualities of taste, smell and colour are involved in tho possession of trcticle qualities. An aggregato (Skandha) whether binary, tertiary or of a higher order, possesses ( in acldition to touch, taste, smell and colour ) tho following physical characters:-- (1) sound, (2) atomic linking, or mutual attraction and ropulsion of atoms, (3) dimension, small or great, (4) figure, (5) divisibility, (6) opacity and casting of shadows, and (7) radiant heat and light. Sensible qualities. Tactile qualities aro of the following kindshardness or softness, heaviness or lightness (ilegrees of pressure ), heat or cold, and roughness or simoothness (or dryness and viscosity ?). Of these, the atouis (Ames) possess only topera. ture, and degrees af roughness or smothness, but all the four kinds of tactile qualities in different degrees and combinations characterise aggregates of matter from the livary molecule upwards. The Jains appear to have thought that gravity was developed in molecules as the result of atomic linking. Siaple tastes are of five kincis,-bitter, pungent, astringent, acid and sweet. Salt is supposed by some to be resolvable into sweet, whilo others consider it as a compound taste. Sviells are either plear sant or unpleasant, Mallislena notes some clementary varieties of unpleasant smell, E.S. the smell of asafoetidla, ordure, etc. The sinple colours are five-black, blue, red, yellow and white. Sounds
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ An extract from "History of Hindu Chemistry. 11 may be classed as loud or faint, bass (thick) or treble (hollow), clang or articulate speech. dr The most remarkable contribution of the Jainas to the atomic theory relates to their analysis of atomic linking, or the mutual attraction (or repulsion-) of atoms, in the formation of molecu les. The question is raised in Umasvati's Jaina Sutras (circa A. D. 40)-what constitutes atomic linking? It mere contact (or juxataposition) of atoms sufficient to cause linking? No distinction is here made between the forces that bind together atoms of the same Bhuta, and the chemical affinity of one Bhuta to another. The Jainas hold that the different classes of elementary substances (Bhutas) are all evolved from the same primordial atoms. The intra-atomic forces which lead to the formation of chemical compounds do not therefore differ in kind from those that explain the original linking of atoms to form molecules. Mero juxtaposition (!an ) is insufficient; Linking of atoms or molecules must follow before a compound can be produced. The linking takes place under different conditions. Ordinarily speaking, one particle of matter (g) must be negative, and the other positive (fangaga); the two particles must have two peculiar opposite qualities, roughness and smoothness (Fya and fear or dryness and viscosity ?), to make the linking possible. But no linking takes place where the qualities, though opposed, are very defective or feeble () % We have scen that, ordinarily speaking two homogeneous particles, i. e. both positive, or both negative do not unite. This is the case where the opposed qualities are equal in intensity. But if the strength or intensity of the one is twice as great as that of the other, or exceeds that portion then even similar particles may be attracted towards each other. In every case change of state in both the particles is supposed to be the result of this linking, and the physical characters of the aggregate depend on the nature of this linking. When particles of equal intensity (nega. tive and positive) modyfy each other, there is mutual action; in cases of unequal intensity, the higher intensity transforms the lower, it being apparently thought that an influence proceeds
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 An extract from "History of Hindu Chemistry. from the higher to the lower. All changes in the qualities o atoms depend on this linking. A crude anticipation this, of the ionic theory of chemical combinations, very crude but immensely suggestive, and possibly based on the observed electrification of smooth and rough surfaces as the result of rubbing. The interpretation of ond ft as dry and viscous (or as vitre ous and resinous ?) must be rejected in this connection as unten able The Tattavarthadhigama of Umasvati which expounds the theory, must probably dates back to the first half of the firs1 contury A. p. Cf. Umasvati-Tattvarthadhigama, Chap. V. 1 eka cAra eka mullAMnI pAghaDI taphaDAvIne dADI gayA. muThThAM te daravAjA AgaLa jai ehA. lAke tene puchyA lAgyA ke mullAMjI cAratA gayA tame tenA pAchaLa deDavAnu DI tyAM kema beThA ? mullAM zAMtapaNe mAlyA jaine karyA javAnA che ? chevaTe tene ahI to AvavuMja paDaze ne ', "" '' tarataja smazAnana A bAju nAsa cAra jA " * eka aMdhArI rAtre eka AMdhaLA mANasa eka khabhe dAMDaluM ne hAthamAM phAnasa la cAlatA hateA tene kAi mAse puchyu. are gAMDA jevA ! te dIve! zAmATe rAkhyA che ? tAre rAtrI zune dIvasa zu AvA daza dIvA hoya te paNa tArAthI zuM jaNAvAnuM che ? jeva te AMdhaLA khelyA. bhAre A dIvA mArA mATe nathI ! e to tamArA dekhatA dha " mATe che ke tee dhakkAmArI mArUM mATaluM phADI nA nAkhe 3 eka vRddha DAsI khUdhI thai thai gai hovAthI hAthamAM lAkaDI lai kamaramAMthI vaLa gayelI cAlatI hatI. tevAmAM tene eka juvAnImAe TALamAM puchyu ke DosImA ! zuM ve che ? te DeAsIe javAba ApyA bhA ! mArI jIvAnI ! yuvaka zaramai cAlatA thayA. * AphIsane! menejara--( sIpAine }--kumare kAgaLA barAbara pAchu karyo ke ? sIpAi--hA ! paNa tIkITa ceDhavAmAM thoDI bhula thai sAheba, vilAyatanA kAgaLa mA~ AnAnI ne dezAvaranA kAgaLane eka AnAnI bhulathI caDhAi gai hatI. menejara--arere ! paNa te pheravI nAMkhIne ? sIpAi--hA ! hura ! kAgaLaparanA ziranAmAMja pheravI nAMkhyAM sAheba. sAhebanA mIjAjanuM tharmomeTara 101 pAiTapara. gayuM.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaDa vastunAM mukhya lakSaNe kalakattAnA presIDensIkolejanA rasAyaNazAstranA prophesara prIphula caMdrarAya, che. i. sa. . uparanA lekhano anuvAda. jenanA nava tattvomAM ajIva pAMca prakAranA che. jemAMnA cAra dharma, adharma, kALa a AkAza amRta che ane pAMcamA prakAra mUrta che. A mUrti prakArane pudagala kahe che, ane A pudgala eja zaktine dhAraka che. ajIva dravyamAM dareka vastu kAti dravya cha hoya che ke paryAyarUpe hoya che. A paryAyanA paNa be bheda che, parispada ane pariNAma ane te kudaratano saghaLA khalAso AdhyAtmika rIte nahi paNa bhautikarIte Ape che. pudgala be rUpe mAluma paDe che, aNurUpe athavA skalparUpa. pudgalanI sAmyavasthAthI jaina Ano AraMbha kare che. jenA bhedathI aneka paramANumaya vibhAga paDe che, ane jenA saMdhAta, bheda ane saMdhAtabhedathI ska bane che. aNunA bhAga paDatA nathI. te anAdi che, madharahita che, ane aMtarahita che. aNu e pudagalane ananno bhAga che, chatAM te zAzvata che ane chevaTane che. skandhanA yukathI AraMbhI anaMtANuka sudhI aneka vibhAga paDe che. dayaNuka be paramANuone bane che. vadhumAM eka aNu umeravAthI te yajka bane che, ane A rIte anatANuka sudhI jANavuM, "saMkhyaya,' * asaMkhyaya," " ananta" ane "anatAnaH" ema vibhAgo paDe che. jaDa vastunAM mukhya lakSaNo. pugalanAM be prakAranAM lakSaNa che. keTalaka lakSaNa paramANumAM temaja skadhamAM mAluma paDe che, ane keTalAMka lakSaNa te kevaLa skandamAM ja mAluma paDe che. prathama vibhAgamAM sparza, rasa, gaMdha ane varNanA guNane samAveza thAya che. mULa pudgala ekaja svarUpI hovAthI, ane anizcita hovAthI paramANunA sadhaLA guNe pariNAmanuM phaLa che. A pramANe pariNAma pAme che. dareka paramANune eka prakArano rasa, gadha ane varNa hoya che, ane be prakAranA sparza hoya che jevA ke khara, nigdha, uSNa ke zIta. pRthvIkAya, apakAya, vagerenA pudgalo ekaja svarUpI pudagalanA jUdA jUdA bhede che. sparzanA prakAra jema ke khara, snigdha, uSNa, zata vagere prathama dekhAya che paNa A sparzaguNamAM rasa, gadha ane varNane paNa samAveza thAya che. cabuka, TayaNuka, athavA vadhAre vadhAre aNunA skalpamAM spa, rasa, gaMdha ane varNa uparAMta bhautika sAta lakSaNe hoya che. (1) zabda (2) bandha (8) saumya, rathaulpa, (4) saMsthAna (5) bheda (6) tamaH chAyA (7) AtaSa ughAta. sparza guNanA nIcenA prakAra che. kharatA athavA snigdhatA, halakApaNuM athavA bhArepaNuM, garama athavA ThaMDuM, kharabacaDApaNuM athavA suMvALAza AmAMthI aNuomAM te thoDIka agara vadhAre garamI, atharA kharabacaDApaNuM ke suMvALAza hoya che paNa cAra prakAranA sparzanA prakAra jUdA jUdA saMyogarUpe ane judA judA pramANamAM thANukathI anantAnane paramANuonA dhanuM khAsa lakSaNa hoya che. jaina ema mAne che ke paramANuonA AkarSaNavikarSaNathI
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 buddhimabhA gurUtvAkarSaNu aNumAM pedA thAya che. rasa pAMca prakAranA che. kaDavA, tIkhe, madhura, tUrA, ane khArA. lavaNune kaeNTalAka madhuranA bhAga samaje che ane bIjAenA mata pramANe te sayeAgarUpa che. gandha e prakAranI che. sugandha ane durgandha. malidheNAcAya durgaMdhanA keTalAka vibhAga pADe che, jevI ke hIMganI ga, vagere. mULaraga pAMca prakAranA che. kALe, vAdaLI, rAtA, pILA ane dhoLe. zabda avAja) nA paNa dhImA athavA mATe, jADI athavA pAta ( peAle ) avyakta te vyakta paramANuvAdanA saMbaMdhamAM paramANuonA Aka duvika NuthI draSaNuka vagere kevI rIte bane che te sabaMdhamAM jainonI noMdha vakhANavAlAyaka che. paramANuonu AkarSavikarSaNa zA kAraNuthI thAya che ? A savAla umAsvAmIkRta tattvArthIdhigamasUtramAM ubhA karavAmAM Avye che ? e paramANuone sAthe mUkavAthIja zuM temane samaiga thAya che? ekaja bhUtanA paramA Ane sAthe beDanAra zakti athavA te eka bhUtanA bIjA bhRta sAthenA rasAyaNika sabaMdha A saMbaMdhamAM bhinnatA darzAvavAmAM AvI nathI. jene ema mAne che ke eka prakAranA mULa paramANuemAMthI jUdA jUdA bhUtA (tattva) pariNAma pAmelA che. je kAraNathI para mANue bhegA maLIne jUdA vRdA caNaka vagere thAya che teja kAraNeAthI tattvane rasAyaNuka samaiga bane che. kevaLa sAthe mUkavAthIja sayAga thate nathI. samaiga ane te mATe paramAnuM Aka OvikaNu thavAnI jarUra che. A kavikaNuM jUdI jUdI sthitimAM bane che. sAdhAraNa rIte pudgalane dareka paramANu viSamayukta paramANu sAthe sayAgamAM Ave che; A sayeAga thAya te mATe kSatva athavA snigdhatva jevA khAsa viredhI guNAnI jarUra che paNa tyAM guNe vidhI chatAM jadhanya guNuvALA hAya tyAM sayoga thA asaMbhavita che. sAdhAraNa rIte karIye to banne pejhITIva ane banne DregeTIva ( eTale banne ekaja guNavALA ) paramANue neDAtA nathI. vaLI virUddha guNavALA chatAM sarakhA sAmarthyavALA paramANu paNa beDAtA nadhI. paNa sarakhA guNavALA e paramANue ya chatAM ekanu sAmarthya khInna karatAM bamaNuM hoya tA, athavA te karatAM paNa vadhAre heya te ekaja sarakhA guNavALA paramANu paNa eka khIjA prati AkarSIya. dareka khAbatamAM AkarSaNavika nA niyama pramANe banne paramANu. AnI sthitimAM pheraphAra thAya che, ane skandhanA bhaitika lakSaNonA AdhAra paNa AkarAMviSNu upara AdhAra rAkhe che. sarakhA sAmarthyavALA paNu virUddha guNavA paramANue eka bIjApara asara kare che paNa e sAmarthyamAM phera hoya te vadhAre sAmarthyavALA para maNu theADA sAmarthyavALA paramANupara asara kare che. tattvAnA guNanA pheraphAra A kaNavikarSaNupara AdhAra rAkhe che. sAnika sayeAgane vAste je AyAnIna vAda che, tenI A zarUyAta che. A zarUyAta ne ke asaMskRta che, chatAM te ghaNuM sUcave che. ane vatune dhasavA vagere suMvALI ane kharabacaDI sapATonuM nirIkSaNa karavAthI zeAdhI kADhI hoya ema lAge che. kSa ane snigdhanA artha sUkuM athavA bhinAzavALu karavu e ayukta che. zrIumAsvA mIkRta tattvArthAdhigama sUtrane AdhAre A paramANuvAda lakhavAmAM Avye che, ane te i. sa. nA prathama saikAnA pahelA pacAsa varSa daramyAna lakhAyeluM che.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharI udAratA. 15 kharI udAratA. { lekhaka-eka jaina grejyueTa ) ApaNe A jamAnAmAM udAratAnAM aneka dRSTAnta dina pratidina sAMbhaLIe chIe. amuka manue hospITala baMdhAvavA vAte pa0 000 rUpIA AvA athavA to amuka zeTha keLavaNI phaMDamAM 20000 rUpIA AyA. AvA samAcAra sAMbhaLatAM ApaNune udA ratAno kAMika khyAla Ave che. udAratAno A eka mArga che, ane te paNa uttama che, chata haravakhate vastra, khorAka ke dhana ApavAmAMja udAratAno samAveza thato nathI. kharI udAratA e kAMI alokika vastu che, ane teno khyAla ApavAne A lekha lakhavAnI pravR. tti thaI che. udArakArya e udAra bhAvanuM bAhya svarUpa hovuM joIe ane te ravAbhAvika rIte ja hadayamAMthI vahevuM joIe. manuSyajAtipratine prema A udAratAnuM rUpa dhAraNa kare che ane tethI khare udAra manuSya lokonuM bAhya duHkha dUra karIne ja besI raheto nathI; paNa je kAraNathI te duHkhanI utpatti thaI hoya te kAraNane dUra karavA mathe che ke pharIthI te manuSyane tevA prakAranuM da:kha anubhavavAne prasaMga na Ave. jyAM kharI udAratA che tyAMja ATalA prayAsane saMbhava che, bAkI koI duHkhIne dekhI tenA tarapha be paisA pheMkavA e kAma te udArabhAva vinAnA ma nuSyo paNa lekalajajAe kare che. khe udAra manuSya bIjAnI khAmIo, khIjAnA avaguNe, ane bIjAnA do tarapha najara karatA nathI. A khAmIo, avaguNo ane deSa upAdhi AzrayI rahelAM che, paNa te upAdhanI pAchaLa AmAti saMpUrNa pavitratAnA tejathI jhaLakI rahI che. A apUrNa jagatamAM dareka pUrNatA tarapha javA prayatna karI rahyuM che paNa jyAM sudhI pUrNatA saM. pAdana na thAya tyAMsudhI apUrNatA najare paDe to temAM Azcarya zuM? je sthaLe halavo bane che, te sthaLe tame jAo, ane tyAM kevI rIte nokaravarga khAMDanI cAsaNIne pagataLe kacare che, ane temanA zarIramAMthI nIkaLatA parasevAnA binduo te cI. jamAM kevI rIte paDe che, e saghaLuM tame juo to te cIja tamane khAvI paNuM na game chatAM tame halavo AnaMdathI khAya che. pUrNatA prApta karatAM pahelAM dhaNu apUrNa sthiti AmAM thaIne dareka vastu temaja manuSyane pasAra thavAnuM hoya che. kharo udAra manuSya dareka jIvane unnati tarapha dhIme dhIma prayAsa karato jue che, ane upAdhimAM raheluM IzvaravuM ? joI zake che, ane tethI bIjAnA de daragujara kare che. eka sADAcAra varSanuM bALaka cAra varSanA bALaka karatAM potAne vadhAre moTuM mAne che. huM be AgaLa uo chuM, ema kahI pitAnI sarasAI batAvavA prayatna kare che paNa moTA mananI apekSAe to A banne bALako che. teja rIte raheja jJAna maLatAM, saheja sattA maLatAM, saheja guNamAM AgaLa vadhatAM, ApaNe pitAne bIjAo karatAM adhika jJAnI Adhaka sattAvAna ane adhika guNI mAnIe chIe, paNa je mahApurUSo che, mahAtmAe che, jIvanmukata che, temanI apekSAe ApaNe sarve bALaka chIe. udAra purUSa A sarva
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhimabhA. joI zake che, potAnA avaguNe samaje che, ane tethI bIjAnA avaguNone kSattavya gaNI te tarapha daSTi nahi dharavatAM bIjAomAM prakaTa thayelA ceDA paNu guNa joI hadayamAM AnaMda mAne che, ameda dhAraNa kare che. mahatvanuM zuM che. ane bIna mahatvanuM zuM che, A be to vacce ApaNe bheda pADavA joIe. dhaNAkharA jagatanA kaleze bina mahatvanI bAbatomAM ja thAya che. kAraNa ke kharU mahattava zemAM raheluM che teno kaI ratImAtra paNa vicAra karatuM nathI. je sIdhI rIte unnatine sahAyakAraka che, te mahatvanuM che ane je unnatimAM ghaNe lAdhe samaye ane ghaNuM ja ADakatarI rIte saheja madadagAra thAya te bina mahatvanuM che. khare udAra purUSa sAmAnya manuSya jAtinA hitane A kAma hitakArI thaze ke nahi, e vicAra manamAM rAkhI dareka kAryane tapAse che. ane je kharo mahattvano savAla lAge, tene vAte khaDakanI mAphaka acaLa ubho rahe che, paNa jayAM bAhya kriyAonA athavA rUDhInA ke evA savAlo Ave che, tyAM potAnA vicAro satya svarUpamAM jAhera kare che, paNa temane vAste Agraha karatA nathI. kAraNa ke kaI ubhA ubhA prabhunI prArthanA kare, ane kaI beThA beThA kare, paNa jyAM sudhI te banne jaNa prabhunI prArthanA kare che, tyAMsudhI teo kaI rIte te kare che te bInamahatvanuM che. prArthanA karavI e bAbatamAM te acaLa rahe che, paNa kevI rIte te karavI tenI bAbatamAM khare udAra purUSa tadana nirAgrahI bane che. potAnAthI tadana judI rIte vartatA manuSyonA Azaya tarapha te najara rAkhe che, ane tethI te sarva sAthe maitrIbhAva rAkhI zake che. manuSyanI udAratA tenAM nAnAM kAmo parathI jaNAI Ave che, A jIvanaja nAnA nAnA banAvonuM baneluM che, ane tethI kaMIpaNa manuSyanI udAratAnI kasoTI tene dararAjanA jIvanavyavahAra uparathI sArI rIte thaI zake che. te potAnA nokaravarga tathA Azrita jana prati kevI rIte varte che, te jIvananA du:kha kevA svabhAvathI sahana kare che, je kAmamAM tene kAMIpaNa lAbha na maLavAna hoya te kAma te kevA utsAhathI kare che, athavA te bIjAo sAthenI levaDadevaDamAM te kevI nyAyanItithI varte che-AvI AvI bAbatomAM ja tenI udAratA ke udAratAnI khAmI jaNAI Ave che. jaMdagImAM evA keTalAka prasaMgo Ave che ke jyAre kAyara purUSe paNa vIrane pATha bhajave che, ane eka mahAna purUSane chAje tevA umadA kAma kare che, paNa te uparathI te kharo udAra ke mahAna che ema mAnavAmAM bhUla thAya che paNa jeno jagatanA lokone kadApi khyAla paNa na Ave tevI potAnI uca bhAvanA (ideal ) ne jagatamAM anubhavavAne kaI jANe nahi tema, koInI prazaMsAnI darakAravinA kAma karyuM javuM emAMja kharI udAratA che. The earth's bravost truest heroes Fight with an inward foe And win a victory grander Than you or I can know.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharI utAratA. vIrA mAMtar zRGga sAthe laDe che, vijaya meLave che. dareka paLe temane sAme laDavAnu heAya che. udAra purUSa jagatanA kharA ane ahAdura jANI thakIe tenA karatAM paNa meATe nI ane anudAratAnI prabaLa vRtti upara jaya meLave che, ane udAratAnA dRAkhalArUpa bane che. ane tame ke 4 kRSNutAnI, svA mA halakI i eka meAcIe eka nAnA bALakane sArU eka chuTanI eDa banAvI, jyAre te te taiyAra thai, tyAre te hAthamAM lekha tapAsavA lAgyA. tapAsatAM tene lAgyuM ke A yuTanu cA maDuM kANu che, ane te bicArA nAnA bALakanA kumaLA pagane herAna karaze. A vakhate tenI svArtha vRttie kahyuM " calAvI le kyAM te jovA beThe che ? vaLI karIthI navu sAma lai mahenata zA sArU karavI ! " paNa te vRtti upara jaya meLavatAM udAratAe tene jaNuAvyu` ke thoDI takalIph ane nukazAna veThI le, paNa bicArA bALakanA kumaLA pagane ! sArUM iAmAM nAMkhe che !" Aja khare udArapurUSa ! ane AnuM nAma te kharI udAratA } ane bAja izvaranA bhakta! eka bIje dAkhalA ApaNe vicArIe. je pheraphAra karavAnA che, te AMtara svabhAvanA che. hRdayanA bhAva badalavAnI bhAvazyaktA che. khare udAra purUSa game te sthitimAM hAya athavA game tevA saMjogAmAM hAya, chatAM peAtAnI udAranRtta anusAra te sthiti tathA sa MjogAmAM varte che. te kArtinI lAlasA vinA peAtAnu krAma karye jAya che, paNa jema kasturInI gaMdhane vAste sAgana khAvAnI jarUra nathI te te peAtAnI meLeja bleke che, teja rIte kharI udAratA aMdhArAmAM pazu prakAzathI nIkaLe che. tevA manuSya pApakAranu kAma karavAnI zodhamAMja haiya che, ane te pApakAratti eja udAra tAnuM parama lakSaNa che. have ApaNe udAratAnA eka navInaja pradezamAM vicarIe. kANu manuSya sabaMdhI abhiprAya bAMdhI nahi besavAmAM paNu parama udAratA rahelI che. A eka navIna viSaya che paNa jarA vicAra karanAranA lakSamAM AvyAvinA raheze nahi ke jemane ApaNe jagatanI daSTie udAra jANIe chIe, tevA dhaNA manuSyeAmAM A udAratAnI khAmI draSTigeAcara thAya che. manuSyanA ravabhAvamAM kSaNe kSaNe pheraphAre thayAM kare che. tenA cAritranuM trAjavuM sthira nathI, te pachI tenA amuka kAryaM ke amuka vacana uparathI te AveAja manuSya che athavA Ave nathI, evA cekasa abhiprAya bAMdhI besavAmAM ApaNe te manuSyane meTA anyAya karIe chIe. kayA sageimAM, kevI mananI sthitimAM, kevA kAsara amuka kAma karavAmAM AvyuM che, te jyAM sudhI ApaNA jANavAmAM na Ave tyAM sudhI te kArya karanAra manuSyanA smAzaya sabadhI tulanA bAMdhavAmAM ApaNe chetarAIe chIe. je tamArAmAM eka guNu heAya te tame A tulanA bAMdhI rA|, ane te guru te jo kAI naddhi paNa sApaNuM. jyAM sudhI tenA mananA vicArA, tenA hRdayanA Azcaya kaLavAnI zakti ApaNe prApta karI nathI, tyAM sudhI bIjA sabaMdhI cAkasa abhiprAya nahi bAMdhatAM mananA dvAra niraMtara khullA rAkhavAM be e
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA, ke jethI banne pakSanuM kathana sAMbhaLavAne ApaNane prasaMga maLe, ane A rIte aneka apekSAe eka vastune jotAM ApaNe satyanI samIpamAM AvI zakIe. ApaNe badhA praphazITa vAMcanArAnuM kAma moTe bhAge karIe chIe. praphazITa tapAsa nArAe zAbdanI camatkRti, bhASAnuM mAdhurya, arthanuM gaurava athavA te zailInI rasikatA vagere uttamatA tarapha bIlakula najara na karatAM pUrNavirAma kayAM mukavAmAM AvyuM nathI, athavA te kaye akSara barAbara uThelo nathI. tevA najIvA doSo taraphaja lakSa Ape che, te ja rIte ApaNe paNa udAratAnA abhAve bIjAnA guNo tarapha najara na karatAM tenA doSa tarapha sahaja draSTi deravIe chIe. keTalAka manuSyo ema kahe che ke ame to manuSyanA hadayanI parIkSA karanArA chIe. Ane artha eTaloja thAya che ke teo manuSya kayAM sudhI adhama sthitie pahoce che, tenI nedha lenArA teo che, paNa manuSya keTalI uccatA prApta karI zake che, tene tene khyAla sarakho paNa hoto nathI kAraNa ke teonI draSTi meTe bhAge paraguNa grahaNamAM nahi paNa paradoSa darzanamAM lAgelI hoya che. zrI buddha dhammapada sUtramAM jaNAvyuM che ke -- he ziSya atula ! A vAta sarva kALane vAste kharI che ke "je cUpa besI rahe che tenI lo ke niMdA kare che, je bahu bole che, tenI loke niMdA kare che, je huM bole che tenI paNa teo niMdA kare che. A jagatamAM evo eka paNa manuSya nathI ke jenI niMdA na thaI heya." manuSyanuM jIvana game tevuM pavitra, niSkalaMka ane ucca hoya, chatAM anudAra svabhAvanA manuSyo temAM kAMI paNa deza ApaNuM karyA vinA rahe ja nahi. keTalAka kaheze ke Ato manuSyano sAmAnya avaguNu che. paNa jene manuSya svabhAvane daivI svabhAvamAM badalavA heva teNe A sAmAnya avaguNa upara jaya meLave joIe ema kahevuM e nyAyayukta che. A sAmAnya avaguNa jaNAve che ke te puruSa game teTaluM dAna kare che, chatAM je A paradejanA anvaghaNane sAmAnya avaguNa tenAmAM hoya te haju tene bahu zikhavAnuM che. A avaguNanuM kevuM sAruM pariNAma Ave che, tene kadApi tame vicAra karyo che ? kALIe mahAmahenate ati zrama lekha, Atmabhoga ApI jALa race che, paNa tame hAtha halAvIne tene eka kSaNamAM nAza kare che. te ja rIte koI manube keTalA prakAranA svArthane bhega ApI, paropakAranAM kAma karI, Indriyanigraha karI cAritra pratidA bAMdhI hoya; tene tame eka kSaNavAramAM gAphelAIthI belelA ekAda zabadathI, AMkhanA eka kaTAkSathI athavA te khabhAnA mareDathI toDI nAMkhe che, A zuM ochI nirdayatA che ? Avo purUja anaudAra nahi te pachI anaudAra keNa kahevAya !
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharI udAratA. 19 kAinA saMbaMdhamAM sAMbhaLelI vAta uparathI abhiprAya bAMdhI khesavAmAM, ane vagara paisAnA pherInI mAphaka jyAM tyAM te vAta phelAvavAmAM ApaNe kevu bhAre jokhama kheDIe chIe, keTalAkane raDatAM karIe chIe, keTalAkanuM Akhu jItranA duHkhamaya banAvIe chIe, keTalAkane ApadhAta karavA jevA prasaMgamAM ANI mUkIe chIe ane keTalAkanuM cAritra lUTI temane hamezane vAste pAyamAla karIe chIe, A bhayaMkara pApane e khyAla AvatA heya te parsanadAnA pApane dezavaTe ApI udAratAne pATha zikhe. ApaNe ghaNIvAra ajJAnavAdI ( Ignorants ) nI nidA karIe chAe, athavA temanI taraph halakI ttithI joe chIe paNa te ajJAnavAdanA kAMipaNa guNa heya te te A bAbatamAM che, tema kahe che ke 'ame jANatA nathI, mATe mAnatA nathI. ' A niyama pramANe ApaNe kAMipaNu manuSya sabaMdhI abhiprAya bAMdhavAmAM vartavu joie. ApaNe kAi manuSyane najare paNa na joye hAya tenA saMbaMdhamAM pazu na AvyA hoie, chatAM amuka mAdhurse tenA saMbaMdhamAM kahelI vAta uparathI abhiprAya AMdhavA, ane taiTalethI paNa besI na rahetAM te bedhaDaka jyAM tyAM jaNAvatAM pharavuM e meTAmAM mATeA avaguNu che, ane eja kharI udAratAnI khAmI che. ApaNe sAmAnya vAcitamAM evA niyama pratipAghna karIe chIe ke sAmA manuSyane peAtAnA bacAvamAM zu kahevAnu che, te sAMbhaLyA sivAya ApaNe kAMipaNu anumAna AvI zakIe chIe. chatAM ApaNA mitrA, svajane ane sAMAnA sakhadhamAM, temanA taraphanA khacAvanI lIlA sAMbhaLyA sivAya caikasa khATA abhiprAye! bAMdhI aesIe chIe, e hRdayanI keTalI badhI niSThuratA ! krUratA !! te A niSThuratA ane krUratAnA pApamAMthI khacavuM heya teA manane udAra banAve, nAnA nAnA dekhAne jatA kare, upAdhinA deza tarapha draSTi nahi karatAM aMdara rahelA prakAzita Atmatejane nihALatAM zikhe ane kAipaNa manuSya ke banAva saMbaMdhamAM cAkasa etarI abhiprAya bAMdhavAne badale mananAM dvAra navA prakAza meLavavAne khullAM rAkha. AthI tamArU mana sphaTika jevu nirmaLa thaze, ane AtmajyaMti te para paDI tamane unnata banAvaze. gaNitazAstranA vidvAna prephesara !-peAtAnI vAMcananI rUmamAM kaSTane pesavA detA nahIM. mAtra tenI ' vhAlI 'khilADI ne tenuM baccuM meneja pesavAnI rajA hatI. paNa te khene pesavA mATe bAraNAM udhADatI vakhatanI kAMTALAbharI kacaDa kayaDa mATe te kaMTALatA ne eka rasto zeSadhI kADhayA. teNe bhItamAM eka maiTu ane eka nAnu ema be kANAM pADayAM ne khIlADI moTA kANAMmAMthI ne accu nAnAmAMthI sukhethI na Ava karatAM. presaranA eka mItre tene puchyu " mI. ka-olADIyA mATe be kANAM pADavAnI kaI pazu agatya zvetA nathI. yu meTA kANAmAMthI nAnuM baccu na nIkaLI zakta ? kharekhara gaNitazAstrI prephesare peAtAnI gaNatrImAM sajjaDa bhula kIdhI hatI. prophesara zaramAIne cAlI gayA.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA zabdanI divya zakti. ( maNilAla mohanalAla vakIla. pAdarA. ) Think before you speak, Look before you leap. yadA yadA muJcati vAkya bANam tadA tadA jAtI kUla pramANam vicArIne vira uccAra vANi." tiranA ghA rUjhAvA rahela che paNa zabdanA bANanA ghA kadI rUjhAtA nathI kAraNa te ghAno malama adyApi koI paNa hakIme banAvyoja nathI. vAcaka vRMda ! janasamAjanI draSTi maryAdAmAM tadana jaDa jevo jaNAte " zabda" ke devi che; ane tenI asara kevI camatkArIka che; tenuM kaIka vivecana huM tamane kahI jAuM chuM. tirthaMkara bhagavAne uccArelA ane gaNadhara bhagavAne guMthelAM su je dIrdhakALathI prarUpaNa kare che, temaja phonogrApha nAmanuM yaMtra zodhI kahADI AkhI Alamane AzcaryamAM garakAva karI nAkhanAra mahAna tatvavettA "eDIzana " nI zodhakhoLathI adhunA jaNAvyuM che ke zabda " e pudagalIka vastu che ane jevo te belAya che ke turtaja tenAM paramANu ( Particles ) cAda rAjalokamAM phelAI ApaNI kaviyane athaDAya che. jevA paramANuMonA skaMdhano te " zAbda' banelo hoya che. pachI te game te zAMtinAM ke krodhanA ne game tevA mukhamAMthI te belA hoya che tevoja te lAbha ke nukazAnakAraka thaI zake che, kAraNake ApaNe joIe chIe ke kaI mahA samartha-pagI ke je dunIyAM dArIthI tadana virakta hoya che ane AtmAnaMdamAM masta hoya che te je kaMI prasannatAthI kaMi " zabda" le che to te " varadAna " gaNAya che ane atizaya saMtApIta-krodhIta thaI bole che te te zrApa gaNAya che ane te varadAna evuM camatkArIka hoya che ke te paLamAM raMkane rAya, muphalIsane cakravarti banAvI zake che. jyAre zrApathI rAyanA raka ne gAdIpatine bhIkhArI banAvI de che. jo ke varadAna vA zrApa yogIonA mukhathI bolAyelA zabda sIvAya bIju kaMija hetuM nathI. . Itara sAmAnya manuSya paNa evA ja zabdo bolI zake che paNa tenI saphaLatA siMcIta paNa thaI zakatI nathI. sAtvikattivALA, pUrNa brahmacarya dhAraNa karavAvALA, moha, mAna, mAyA, lobhanA tyAgI ane AtmAnaMdamAM ramavAvALA yogani mahAtmAonI vANI, e temanuM paramAtmAnI premamaya bhaktimaya hadaya ja hoya che, ne te vANuM eja " varadAna " che ke je trIbhuvanane DolAvI zake evuM prabaLa sAma dhAraNa kare che. e pratApa temanA pegapUrNa hRdayane ja che kAraNake sAkSAta paramAtmAnA adhiSThAyakone paNa cogIonAM 'varadAna " ( sa ) saphaLa karavA hAjarA hajura rahevuM paDe che. evAM pratibhAzALI varadAna e chegIonA " zabda " sIvAya bIjuM kaMIja nathI. sAmAnya manuSya paNa yogIonA belelA zabdo uccArI zake che paNa teo A
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdanI divya zakti. 21 www tyaMta teja padArtho bhakSaNu karatA heAvAthI, nidra, vikathA-maithuna ne anAcAre sevatA heAvAthI, hRdaya paramAtmAnA prema vinAnuM jIrUM heAvAthI, ane hRdaya malIna heAvAthI~~(jema jUThThuM khAlanAranA zabdo khIjAe pramANu rAkhatA nathI tema) temanA te zabda varadAnapaNa dhAraNuM karI zakatA nathI ane te satyaja che ke kayAM te mahA samartha yeAgIe ane kAM te pAmara manuSyA ? ! manuSya mAtra ke jeo vRttienA dAsa che--kAi paNa jAtanA niyama 3 sutra vinA aniyamita jIvana gALanAra heAya che, paramAM ke paramAtmAnuM jemane leza paNu jJAna hetu nathI, sadgurUnA vacanAmRtanuM pAna kadI hAtu nathI tevA paramAtmAne potAnA hRdayamAM lAvI temanAM darzana icche--potAnA zabdonI saphaLatA icche, e kema banI zake vA2e ? aAya. kAraNake vicAra kare ke ApaNe kAi amaladArane ApaNA tyAM padharAvavA--lAvavA icchIe to prathama ApaNe ApaNuM dhara-AMgaNuM sApha karavu paDe che--tenA satkAra arthe taiyArIe karavI paDe che--ane kadAca gAyakavADa sakhA mahArAjane ApaNe tyAM lAvavA dhArIe te to ApaNe keTalI cokhkhAIthI AMgAdhara~sAn karIe, pANI chaMTAvIe, dhvA tAraNu bAMdhIe-kevAM puSpa-matta-uDAvIe ne mahArAntane kema karIne khuza khuza karI zakIe tenAja khyAla ApaNe rAkhIe chIe--paNu kadAca nAmadAra zahenazA ApaNe tyAM to nahi pazu dezamAMja padharAvavA hAya !--temanA mATe ApaNe zaherAnAM zahera baMdhAvI daIe ardha vAvaTA tAraNA bAMdhI ie, ane rUpIAnA kharce karI avanavA pheraphAra karI nAMkhIe, te| bhAI ! A te ApaNA hainAhanA paNa zahenazAha, anAthanA nAtha, trIbhruvananA svAau, indra sarakhAneA pazu pujya, aAraNu zaraNu, taraNu tAraNahAra paramAtmAne ApaNA hradaya rUpI gharamAM padharAvavA sArUM ApajI hradaya zuM tadana svaccha-sugaMdhamaya-ne suMdara na karavu te e ke ? mehamAyAnA kacarAvALu, vAsanAe rUpI durgaMdhIvALu ane ane adhama anAyAreA rUpI mAMkaDa macchara vALu-ne rAga dveSa rUpI kutarAonA nivAsa vALuM melu hRdaya zuM paramAtmAne padharAvA lAyaka yeAgya sthaLa che zuM ? nA ! nA ! kadI nahI. evA malIna sthaLamAM paramAtmA AvavAnI sApha nA pADaze ! temane mATe te dharma dhyAnarUpa sAvaraNIthI hRdaya sAk svaccha karI vairAgya ne brahmarUpa tApathI mehu mAna mAyA lAbha Adi tRNuM bAlInAMkhI samabhAvane sumati-- rUpa jaLanA chaMTakAva karI dayA, vairAgya, udAsInatA rUpI suvAsI attarane! chaMTakAva karI, AtmAnaMdanI divya laherIe nuM pAraNuM ApaNA hRdaya paTapara bAMdhIzuM to kharekhara parama kRpALu paramAtmA Apepa te pAraNApara Avaze gesase are sAkSAtkAra khulaze ! ! kema na Ave ! paramAtmAne karelu AmaMtraNa kharA hRdayanuM heAya te hradaya paramAtmAnuM raTana-manana-dhyAna vizuddha rIte karatu hAya, padharAvavAnu ghara svaccha-suMdara hAya to te hradayamAM prabhu ma na Ave ! ahA ! balihArI zA mATe na Ave te! jee. evA prabhumaya hRdayathI uccarAyalA zabdo zuM sallRtA dhAraNu na karI zake } ? alabata karI zakeja, evAM ghaNAM AlI jevAM hRdaya! hAya che ke je khAtAM gAMDAM dhelAM--jazuAya-paNu aMdarathI te hradaye prabhu premamaya-bhaktivAna-ne AtmAnaMdanI ajaba khumArImAM masta DhAya che ke je khumArImAM AnadadhanajI jevA mahAtmAe suvarNasiddhine hIsAbamAM gaNI naheAtI
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA 1 . ne tiryakaroe cakravartinI rIdhdhIne lAta mArI hatI. evA paramAmAmAM sAkSAtkAra karelA hadayonA AzIrvAda ke zrApa satya nivaDe ne te dIrdhakALa sudhI pahoMce emAM zuM navAI ne e zrApa nA AzIrvAda te " zabda ' sIvAya kaMIja hotuM nathI. mULarAja solaMkI para gusse thaI eka vakhate kaI cAraNI ( bhATanI strI ) e tene " bhUtA " roga thavAno zrApa Apo hato te rAga gAdI para besanAra darekane thatuM hatuM. chevaTa "kumArapALa rAjA te gAdI para beThA ne temanA zarIramAM te roga praveza karavA lAgyo. te jayAre temanA gurU kalikAlasarvajJa zrImada hemacaMdrAcArya jANyuM tyAre temaNe kumArapALa pAse rAjya mAgI lIdhuM ane pati gAdIe beThA teja " sUtA ' roga AcAryanA zarIramAM paDe. AcAryazrI mahA samartha hatA. temaNe turta ja eka kahoLuM maMgAvyuM ane parakAya praveza" vidyAnA baLe pitAnA jIvane kaLAmAM pesA ne te ja vakhate java sAthe " bhUtA" roga paNa keLAmAM peThe. pachI keTalAka (zabdo maMtroccAra karI eka uMDA khADAmAM te kehanuM dATI dIdhuM-ane Ama sUtA roga kumArapALanA vaMzamAMthI hamezane mATe adrazya thaye vAMco! e " zrApa " " parakAya praveza' vidyA-maMtra-ne zrApanuM nivAraNa e badhuM zuM hatuM phakta amuka " zabdo ja bIjuM kaMija nahIM. juo ke phakta cAraNInA kharA chagarathI belAyalA zabda teja zrApa hatA ane te zabdoe keTalI peDhI sudhI khA. nAkharAbI karI hatI. A uparathI " zabda " nA sAmarthyano khyAla Avaze. kharekhara bhakti bhAvathI-premapUrNa hada dhAre to pitAnI vAMchanAo pAra pADI zake, ane icchIta lAbha meLavI zake. A bAbata nRsiMha mahetA tathA mirAMbAI jevA bhaktanA anya darzanIonA dAkhalA dUra mukIe to ApaNe mATe ApaNeja zAstronA dAkhalA mojuda che. pUrva jyAre bahu upasargo thatA hatA tyAre " upasarga hara " nAmaka stotranA uccArathI sAkSAta devatAo hAjarAhajura AvatA ne bolAvanAranAM kAryo karatAM e AvAhana zakti paNa "zabda" sIvAya bIjI kaMija nahotI. vaLI ApaNe joIe chIe ke maMtravAdIo-maMtra (zabda) sAmarthyathI dhAre te karavA samartha hoI zake che. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArye pATaNamAM jogaNa tathA devione bAMdhI rAkhI hatI. AnaMdadhanajIe javarane dura besADyo hato. haribhadrasurie pitAnA celAno ghAta karanAra cAda cuvALIsa baMdha sAdhuone kAgaDAo banAvI dIdhA hatA ane hAla paNa aneka mANase sarSa jevA bhayaMkara viSadharanuM viSa zAMta karI zake che. e maMtro "zabda" zIvAya bIju zuM che? mAtra jovAnuM zabdonA uccAranAranI ajaba yoga zakita. temanA brahmacaryane pratApa AtmasaMyama, ne divya zakti ja che ne tenAja pratApe temanA belAyelA "zabdo' varadAnarUpe praName che. ApaNeja prAcIna jaina graMthano mahAna vajamaya bacatoDane loha thaMbha" kAIthI paNa kadI bolI zakAto nathI-evI divya zakitIthI te baMdha karavAmAM Avyo che ke te ughaDeja nahI ne tadda dvArA bahu mulya asaMkhya graMthonuM rakSaNa thaI zake che paNa siddhasena divAkara sUrijIe bahu mulya auSadhionA curNane amuka (zabda) maMtrothI maMtrI te staMbha kholyo hato ane phakata beja vidyAo zIkhyA teTalAmAM te te punaH devI zakatIthI baMdha thaI gayo ane koIthI paNa na thAya te kArya siddhasena divAkare karyuM ne taMbha khelyo. paNa zAthI? phakta
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdanI divya zakti, amuka zabdonI shAyatAthI kahA vAMcaka zrRM ! zabdasAmarthya keTaluM hAvu te e. atula megALa-nirrasama bhaktibhAva ne premanA apUrva sAmarthyathI hRdayanA uccarAyalA zabdo e matro ne vidyA che. "3 tiranA ghA rUjhAvA sheja che, paNa zabdonA bA rUjhAvA muzkela che. kAraNa te dhAne malama krAi TukIme anAvyAja nathI. e zu batAve che? zreNI vakhata tAmasI prakRtInA manuSye krAvAvasthAmAM evA zabdo kheAlI jAya che ke te zabdo sAmA mANusanI chAtI cIrI nAMkhe che. gussAthI khAlAyalA ' zabdo 'nuM vAtAvaraNu krodhanA skaMdhothI bharapura haiAya che. ne game tevA zAMta hRdayamAM pesatAM te zabdo prabaLa AdhAta kare che ne meTI hAnIone yuddAnA kAraNu bhuta kadAca dhavI melAyalA thoDA zabdo thAya che. 56 * rAna rAna bhaTI bhImagenanA adha putra ' nAmanA eja zabdothI duoNMdhane pAMDavAne karI. mahAbhAratanuM mahAna yuddha AraMbhyu. te kaiArava kuLa nAza thayuM. kAravAmAM nA kahevAthI mahA pratApI kSAtravazacuDAmaNi rANA pratApa aneka yuddA karI nAmanA mukI maraNa pAmyA. mevADanA rANA rAjasaMhanA hAthamAM sapaDAyelA zahenazAha Ara gajeba, tenI rANIe ane, Akhu lAkhA mANasanuM lazkara e badhAnA vananA AdhAra phakta ( rAjasiMhanI strInA) hA ke nAnA zabda para laTakI rahyA hatA. moTA moTA vigrahAnA aMta paNa salAhanA zabdathIja Ave che. ekaja zabdathI harIzcaMdre rAjya ApyuM ne ekaja zabde rAjyArAnA dIvase rAmacaMdrajIe dezavaTe lIdhA ne pUrve paNa aneka rAjakumAre e zade ( maheNAM thIja dezavaTA lIdhA che. eka niva * zabda 'tu kevu divya sAmaya che, eka mIThA zabdo meAlanAra manuSya peAtAnu prasarAve che, sAne mitra banAve che, DAhyA ne sArA varajI zAMta ane AnaMdamaya rAkhe che. jyAre kaTu dhIkkAre che--sAne zatru kare che. pAtAnI AsapAsa rAnarAna ne pAna akabaranuM svAmItva svI che jIvana AnaMdamaya kare che, sarvatra mAnada gaNuAya che ne te peAtAnI AsapAsanu vAtAzabda khelanAra mANusane AkhI dunIyA gusso trAsa duHkha ne azAMtija dekhe che, tenu zarIra pazu kRza banAve che ne pApanAM aneka khAtAM bAMdhe che ane tyAreja pelA kavinAM suvAkyathI sneha sadaiva vAdhe--kuvAkayathI kaleza haMmeza lAva." e vAkayane ee chIe. mATe vicArIne vira uccAra vANI. ** ApaNe kharU` paraMtu << " sArA zabdonAM Andolane mitratA-zAMti-ne AnaMda prasarAve che ne te dareka AtmAne tata karI de che, jyAre kaTu zabdo melatAMja azAMti krodha tathA zatrutAnAM rajakaNo phelAI jAya che te game tevA zAMta hRdayanA manuSyane paNa tata karI de che. vAMcaka ! huMmezAM ! krAi paNa sthitimAM, kAi paNa zabda khelatAM pahelAM bahuja vicAra, kAraNu Think before you speak and look before you leap. khelatAM 5helAM vicAra kare, ane kudatAM pahelAM jIcyA." duniyAMpara apUrva zAMti, bhAtRbhAva, prema, te AnadanA edha varSovave ke azAMtivaira-zatrutA-duHkha prasarAvavuM e dareka zabda khelanAranAja hAthamAM che, ghaNIvAra ghaNAkane ApaNe khelatAM sAMbhaLIe chIe ke arere ! hUM' evuM chelllA na heAta te| kevu sArUM ? mheM khATu kayu ! paNa khelatAM pahelAM vicAra rahetA nathI ne belanArane khyAla DAtA
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA nathI ke mArA bolavAnuM zuM pariNAma Avaze. koI paNa belanAre hamezAM vicAravuM ke mahArA bolAyelA zabda koIne paNa upayoganA zAMtinA ke kAmanA ja hovA joIe. kAraNa zabda e divya vastu che." - rAjAone eka zabda anekane sukhamaya ke duHkhamaya karavA zakita dharAve che. duryodhananA draupadi pratyenA apazabe kaurava kuLa nAza karAvyuM, dazarathaputra rAmane surpanakhA pratyenA lamenA javAbamAM "nA" zabda rAmAyaNanuM yuddha karAvyuM ne zahenazAha jyoja pAMcamAnA eka de kalakattAnI rAjadhAnI pheravI dilhI rAjadhAnI banAvI dIdhI ne vRddha sAvInA ekaja zabda haribhadra surIe taLavA dhArelA 1444 bauddha sAdhu kAgaDAne abhayadAna apAvyuM-ne mahAvIra svAmInA pUrva bhavamAM belAyalA thoDaka zabdoe tirthaMkaranA bhavamAM kAnamAM khIlA ThekAvyA. eka kSaNa mAtramAM nirjIva zabda keTalI nAza ke zAMti prasarAvavA zakatIvALo thAya che? eka eka zabe hajAro jAna badhA che, eka eka zabdaja lAkhanuM nIkaMdana gayuM che eka zabdaja zaheranAM zahera nAza pAmyAM che eka zabdaja zahero baMdhAyAM che. eka zabdaja dunIyA para zAMtinuM sAmrAjya prasaryuM che ane eka zabdaja sarvatra satyAnAza vaLatuM dekhAyuM che. zabdanuM kevuM ajaba sAmartha ? dezanA, gAmanA, saMdhanA, ke nyAtanA ne chevaTa gharanA netAe te pitAnA dareka zabda bahuja saMbhALapUrvaka balavAne che, ne zabda zabade vicAra karavAno che. kAraNa pitAnA belAyelA zabda upara keTalA manuSyanA hita ahItano AdhAra che ne potAnI pAchaLanA mANaso te zabdanuM anukaraNa karaze mATe te kevA belAya che teno vicAra karavo. banatAM sudhI nitAe to potAnA AcAra vicAra-vANI-AhAra-vigere evAM zuddha rAkhavAM joIe ke koI paNa jAtanI azuddhine caMcapraveza thaI zake nahIM kAraNa te azuddhi pitAne ekalAne ja nahIM paNa potAnA pAchaLanAne tathA AkhA samudAyanA hita ahItanuM kAraNa thaI paDe che. zabdone sArA ke narasA, mIThA ke kaDavA, namra ke tAmasI karavA te belanAranA AhAra sabata ne jJAnapara AdhAra rAkhe che. zAMti, paropakAra, dharma AbAdIne dayAnA cAhAnAra dareka sAjana manuSya hamezAM sAde sAvika ne uMce khorAkaja khAvo. banatA sudhI bahu tI khe khA ke tAmasI khorAka khAvo nahI. vaLI dArU ke bIDI ne evAM badI bharyA vyasana te rAkhavAM ja nahI kAraNa te badhAM vyasana pAzava vRttine vRddhigata kare che. je aMte manuSyane nakanAja adhIkArI banAve che. hamezAM dhArmika pustakonuM vAMcana yogIonuM sevana, sajanonI sobata, tathA vRttione nirmaLa tathA saMyama vALI rAkhavI ne pachI juvo ke temanI vANImAM kevuM amRta vahe che. temanI saMtati kevI vinayI ne madhUra bhASaNa karanAra nivaDe che. dareka sukhanA abhilASa manuSya potAnA vicAro ucca-AcaraNa zuddha-vRttIo zAMta vANI amRta tulya mIThI ne prakRtI caMdrakIraNa jevI zItala rAkhavI joIe. kAraNa kadI paNa bhulazo nahI ke ajANe paNa belAyelA zabdonA kIraNa (sko) cauda rAjalokamAM ghaNAkane sukhI vA dukhI karatA karatA amuka mANasanA hRdayamAM pesavAnA ne tenuM pariNAma zubha vA azubha AvavAnuM ja; ane tenA kAraNabhuta paNa "zabda" nA belanAraja thavAnA. ApaNe joIe chIe ke lAMbA vakhatanA nyAtajAta saMdha ke gAmanA jadhaDA koI pratibhAzALI manuSyanA eka zabdathI ja jaDamULathI nIkalI jAya che. zuM te zabda senAnA vA rananA che ?
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ nA nA niHsvArtha -paramA mAnya zabda thAya che. divya pitR prema, 5 vRttivALA manuSyanA mukhathI te zabdo paDayA mATeja te sa banatAM sudhI zabda khAsanAre pAte khelavA mujaba varte che ke nahI ? khADI mukhamAM dhAlI bhIDI tyAgavA khele che te tapAsavuM temaja pete kheAle che te vyAjabI vA jema che temaja khele che te jovuM. kAraNa temAM pAteja DhagAya che. " dunIyAM ArasI che, " vAcaka%0da ! zabdazrInA ApaNA paryaTananA aMte ApaNe neI zakayA chIe ke judI judI sthItImAM sArA ke khoTA melAyalA zabdo mahAna pheraphAra dvIta ke nukazAna karyo vinA rahetAja nathI. mATe sukhanA-zAMtinA bhrAtRbhAvanA ne aMte muktinA abhilANi manuSya - aMte dareka dareka zabda bahuja vicArapUrvaka saMbhAlIne zAMtithI kheAlavA. kAraNu eka vakhata uccarAyelA zabda pachI te sAre ke narasA paNuM " hAthInA dattuLa"nI mAphaka punaH mukhamAM paisatA nathI ne tiranA dhA rUjhAya che--paNu zabdonA dhA kadi rUjhAtA nathI--kAraNu te dhAnA malama adyApi kAi hakIme banAvye nathI. " mATe " vicArIne vira uccAra varhaSNu, " vAcakavRMda ! zabdanI kavi divya zakita che pratyala ma--zAMti-zAMti-zAMti. 4: r divya pitR prema. ( maNilAla maiAhanalAla vakIla. pAdarA. ) paDayAM dukhA zirapara, sahana sA karyAM prema dharIne; dhaNuAM veThayAM, vAgyAM, hajI paNu sahu bANa vacaneA. amArI sevA e, parisadgha sahIkA karavuM; gaNI pyArU' sarve, jIvana vahavu he prabhu ! sAM. zrImad buddhisAgarajI . }) " kAkIlAnuM AlApa yukta madhura gAna, kuLa pulanA bhArathI natra thayelI tarUrAjI, vi kasita puSpathI smitahAsya karI rahela kaeNAmala latA samudAya, svaphTIka jevAM nirmaLa jaLathI lAla bhareluM ane praphulla pAyaNIe yukta evu madhyamAMja AvI rahela eka nAnu sarakhuM jaLAzaya, bhramarAna maMjIla gANa, puSpa sugaMdha mIzrIta zItaLa pavananuM maMdamaMda vahevu ane nirdoSa pazu paMkhIothI jenI zAMtimAM JIta bhaMga paDe che evA 'danavana sarakhA eka araNyanA aMtarbhAgamAM AvI rahelA udyAnamAM, sAyaMkALanA vakhate eka malina vaiSadhArI, paNa suMdara AkRti yukta, bhAvi unnatinA spaSTa cinhAvALA tajI, baraphanA kaDA jevI svaccha sapheda zIlAtaLa para beThA meDhA pAtAnA kAmaLa hAtha tenA vistI bhAla pradezapara pheravatA krAi paNu gUDha-ati gUDha vicAreAmAM magna thai gayA che. te bhagnahRdaya tarUNa ekAeka dIdhuM ni:zvAsa nAMkhIne peAtAnA mana sAtheja elavA lAgyA, ahA ! mhArA janma AvIja sthitImAM thayeA haze ? mheM kartavya parANuM "
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA, mukha thaIne Aja sudhI A sRSTidevInI naisargIya ramaNiyatA sAthe allaDavRttithI kevaLa krIDA karavAmAMja badho vakhata nakAme gumAvyo ne ? A vanazrInI utamottama zobhA, A nikuMjo mAMhelI kemala vanalatAonuM aspaSTa jana, A jaLAzayonI divya taraMgamALAonI dIrva-maMda ane sugaMdhita lahario, madhukaranA suvarNa ghaMTArava sarakhA mRdu kalarava, e badhuM jotAM jotAMja, phaLaphulapara jIvana calAvanAra sudra kITakanI jema zuM A amulya mAnava janma ne aneka uttamottama kArya karI zakAya evuM AyuSya dhULadhANuM karI nAMkhavAneja sarajAyuM che !!! mArA para zastra paheragirone pero kema! dareka jaNa karUNAmaya daSTithI mArA tarapha juve che chatAM bolatA kema nahIM hoya ? uttama-ucA zIkharAvALAM he do ! sahada vadhIkA badhinIo ujajavala prakAza reDanAra ravi kiraNe ! bAla-kA-mane mArI karma kathA kahe ! zA mATe mugu hAsya karo che? bole. huM paNa praSTi devine eka niHsIma sevaka chuM mArI tamane dayA nathI AvatI zuM? mArUM sarva amulya AyuSya AvIja kartavya zunya sthitImAM ja laya thaze? sahastra razmI bhagavAna! tArI vizada-kiraNa-mALA ane digaMta kIrtivAna ane zuravIrothI Akramita thayelA evA ke pUNya zALI nagara prati nahI derI jAya ? jo ! tuM have asta thavA jAya che to mArI ATalI vinaMtI lakSyamAM le ! huM zidiyA vaMzaja chuM ! chatAM nahIja sAMbhaLe ke ? tuM timIramaya nizA devIne tAruM sAmartha arpaNa karIne nAma paNe agAdha jaLamAMja pesI gayo ke? durdeva ! tyAre mahAre mATe zuM aMdhakAraja nirmANa thayuM che? thayuM ! aMzumAlI aMzumAlI astagata thayu. tarUNuM nIzAdevI, dharaNI devIne zuza bhIta karavA lAgI. suryavikAzI kamaLo mRta prApya thaI gayAM. vistaNuM nIlAkAzamAM sateja tAralA camakavA lAgyA. akhaMDa timIra-dhArAno varSAda thavA lAgyo. udyAne zyAma raMgI sADI sajavA mAMDI, nizAcara-pazu paMkhIonA karNa kaThora-hadaya bhedI avAja, hiMsaka pazuenI vikarALa garjanA, ghUvaDanA ghu-ghu-avAja, vRkSanAM kharI paDelA sukAM pAMdaDAM para thaIne jatAM pazuonAM pagalAMne sarasara avAja, vAyunI niHstabdhatA, kAjaLa jevA vRkSonA bihAmaNuM AkAra, AvA AvA rajanI devInA bhayakAraka vyApAra kenA hRdayane calita na kare? konI vaja jevI paNa chAtI ne cIrAya? paNa na ! A tarUNane bhaya zuM. tenI te bIlakula khabaraja nahetI. te te sunya draSTithI comera to beDe hato paNa AhA! AzuM Azcarya! juo ! sAmethI sapheda vastra paridhAna karelI eka suMdara vyakti dhimA kadame te tarUNa tarapha ja Ave che. A koNa? kaI pizAca nahIM hoya! athavA te kaI vananI vAsanI te nahIM hoya ? hA ! hA bIjI kalpanA ja barobara che. je vAraMvAra dIrgha ni:zvAsa nAMkhe che, jeno mukta keza bhAra, be paravAIthI pITha para paDa po malayAnila sAthe rame che, jenA karakamalamAM eka prakAza yuta divI pakaDelI che, jenAM vistRta netra yugalamAMthI TapaTapa a7 biMdu Tapake che, evI te araNya nivAsInI ja hevI joIe. hAyare ! duHkha kama? tuM kaIma to khareja, paNa tArAmAM kamalabhava zakti to nathI ja. tuM sazIla mANasone gherI le che, tuM nipura chatAM kRtanI che. tuM strI, purUSa yuvAna, bAlaka,
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ divya pita prema, ra7 vRddha, kaMI paNa joto nathI. tuM kharekhara mAnava deva che. tArAthI manuSya sukha joI zakAtuM nathI. paNa kadama ! tuM manuSyone phAyado paNa kare che ! mAnava jana tahArI lIlA anubhavyA zIvAya unatIne pAmI zakato nathI. tuM kartavyanI oLakhANa karAve che. Izvara bhakti yAda karAve che. nAstIkane AstIka banAve che, paNa jeTalI tArI stutI karIe teTalI-bakke tethI vadhAre paNa tArI niMdA karIe to paNa zobhaze. te tarUNa cakita draSTithI te vyakti tarapha jevA lAgyo. tene kaI ja samajaNa paDI nahi. te vyakti jema jema pAse AvavA lAgI tema tema vadhu vyAkuLa dekhAvA lAgI. najadIka AvatAM ja te durdevI tarUNa dhairyathI bolyo, "tuM koNa che ? bela, manuSya ke pizAca ?" uttara na detAM te vyakti gaMbhira draSTithI tenA tarapha jovA lAgI. uttara nahI malavAthI te tarUNa punaH bolyo, "pratyakSa mAnavahRdayane kampita karanArI kAlasvarUpaNa rAkSasI-vAkAlI, ke tuM game te haze to paNa A zizadIyA vaMzabhUta rajapUta tahArA bhinnakAraka AcaraNathI bilakula DagamaganAra nathI. bela! A vakhate, A ThekANe ane ekalI ja AvA vicItra vezathI Ama AvanAra tuM koNa che ! mArI pAse tane kaI apekSA che? kaMi mAMge che ?" te vyaktinA pharapharatA adhara upara thaIne phakta eka ja vayana puSpa kharyuM, "hA" ja zuM mAMge che ? " ja taneja. " zuM maneja, " "hA" ne Take ne Taca javAba malyo, cAre tarapha netra pheravato te tarapha be " huM tArI sAthe AvuM ? " vizvAsa hoya teja." che tuM koIpaNa che. strI jAtithI huM bIte nathI ne strI jAtane mArA taraphathI koI paNa jAtanI bIka rAkhavAnuM kAraNa nathI. cAla huM AvavA taiyAra chuM. te vyakti pAchI pharI dIpakano prakAza phIkake dhrujato hato tarUNanuM hadaya bIkathI nahIM paNa Azcarya kAraka banAvathI dhabakatuM hatuM-te vyakita utAvaLe pagale cAlavA lAgI-te tarUNa paNa puThe puDe cAlavA lAgyo. A vakhate pUrva rAtrIno pahelo prahara cAlatuM hatuM. Aja tRtIyA hovAthI caMdra maNAMja kSitIja para AvIne amRta-varSaNa karato hato. caMdravakAsI kamaLa praphullatAthI smIta pUrvaka tArAnAtha-svAgata-gita mugumaNuM gAtuM hatuM. jagata araNya zAMta hatuM-phakata prakRtIja hAsya karatI hatI. apUrNa
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA paththara bhAMganAra. (maLeluM ) purve ghaNu vakhata upara jApAnamAM eka paththara bhAMganAro hato, ke je moTAmeTA rastAo upara kAma karatA hatA. AvA rastAo upara te divasa sudhI, dareka jAtanI havAe, dareka ratumAM, varasAdamAM, ane kharA bALI nAkhe tevA taDakAmAM paNa baraphamAM kAma karatA hatA. te bhUkhathI ane thAkathI hamezAM duHkhI rahe. te pitAnI AvI sthitithI jarA paNa satiSI na hate. " are huM paramezvarane keTalo upakAra mAnuM," eka dahADe teNe eka moTo ni:zvAsa mukatAM manamAM kahyuM ke je eka vakhata huM eTale badhA paisAdAra thAuM ke, huM savAramAM bahu moDe uDI zakuM, jyAre huM bhUkhyo houM tyAre khAI zaku, jyAre tarasa lAgI hoya tyAre pANIne badale thaMDA zAba pIne tarasa maTADI zaku, mahuM ghaNAne meDhe sAMbhaLyuM che ke keTalAka mANasanAM nazIba eTalAM badhAM sArAM hoya che ke, teo hamezAM paisAdAra ne AnaMdI rahe che, mArA gharanA bAraNuM agADI jADI gAdI upara nI rAte suto hau, mArI pITha suMdara rezamI takIyAne aDhalAma heya, huM ghaNuM cAkarA para hukama bajAvate mAre baparane nAte lete hau, ane mane badhA ghaDI ghaDIe ema ja kahyA kare ke mAre kaI paNa kAma karavAnuM nathI te huM keTale nIti rAtanA suI zakuM ?" tyAMthI pasAra thatAM eka svargIya dUte A vAta sAMbhaLI ane te hasIne be. " garIba mANasa ! je tuM temaja saMtoSa mAnatA hoya to tuM tema thA." ane eka kSaNamAM te paththara bhAMganArAe pitAnI jAtane pitAnA bhavya mahelanA bAraNu pAse suMdara rezamI gAdI takIyA upara joI. te have bhukhyo, tarasya ke thAkathI kaMTALI gayelo naha. DIvAra lagI teNe A pheraphArathI vakhata bahu ja AnaMdamAM kADhaye. tevAmAM tenA bAraNu pAse thaIne mIkADe gayo. bhIkaDe, jApAnano rAjA, pUrvamAM sauthI baLavAna rAja, ane jApAnanA lekane ziratAja hato. mIkADA phakta majA mAravAne, TarkInA moTA umarAvo karatAM, bhapakAdAra poSAkavALA gheDe svArothI vIMTaLAine, AkhI Alamane potAnA bAhubaLathI jera karanAra laDavaio sAthe prakhyAta gavaiyAo laIne, eka dunIyAnI sauthI suMdara ane prakhyAta gAnArIo ke jeo dhoLA hAthInI upara, rUpAnA hoddAo upara beThI hatI, teonI vacce nIkaLyo hate. mIkADe pite eka suMdara sonAnA, hIrA jaDIta pAnAmAM bhAre rezamI bIchAnA upara beThe hatuM. tenA mukhya divAne eka suMdara jhINI jhINI ghugharIothI maDhI lIdhelI suzobhIta moTI chatrI tenA mAthA para dharI rAkhI hatI. paisAdAra thayelA A paththara bhAMganArAe, AvA AvA ADaMbarathI zobhatA, jenArAne cakIta karI nAMkhatA mIkA tarapha dhaNaja adekhAInI najare joyuM ane manamAM bolya.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ paththara bhAMganAra " are ! zuM huM ATalAmAM ja sateja mAnuM ? zuM huM pite mIkA na thaI zakuM? pachI huM AvA hIrA jaDIta mAnAmAM bezI bahAra pharavA nIkaLuM, ane divAna mArA mAthA upara chatra jhAlI rAkhe, ane bIjo divAna meranA pIchAMne banAvelo paMkhe laIne mane pavana nAMkhe, ahA hA ! huM mIkA hAu to kevuM sAruM ? tArI icchA pramANe thAo" svargIya dUte kahyuM, ane ekadama teNe pitAne kArabhArIo, gavaiyAo, suMdara strIo, ane aneka dAsadAsIo vacce viMTaLAyelo joyo ke je loke tene jApAnIsa bhASAmAM vAraMvAra kahetA ke, " mIkoDa ! tame suryanA karatAM baLavAna che, tame dhAre te karI zake che, ane deve badhA tamArU nAma sAMbhaLI tharathara kaMpe che." paththara bhAMganAra AthI ghaNo khuza thai bolyo. "eha! ghaNuMja sArUM. A mANaso mArI kIMmata jANe che paNa eTalAmAM sUrya ke je vakhate ghaNoja prakAzato hato. rastAo dhULavALA karyA hatA ane jenA tejathI A makAnI AMkha mIcAI jatI hatI. tenA tarapha najara javAthI A paththara bhAMganAra ghaNe ja gusse thaIne bolyo. kAI surajane khabara Apo ke, A tuM aNaghaTatuM kare che. tene jApAnane rAjA makADe hakama kare che ke tuM ekadama A jagyAethI cAlyo jA." divAna gayo ane cheDIvAramAM pAcho pharyo ne kahyuM che te sAMbhaLatA nathI " AthI vadhAre gusse thaIne mIkADe belyo " e mukhane zikSA karo ! " divAne nIcAvalI kurnaza bajAvI kahyuM " sAheba tene lAyakAta eja che. paNa huM tene kevI rIte pakaDI zakuM ?" tyAre zuM huM devanA sarakho nathI ?" divAnathI javAba na devAya ne mIka dilagIra thaI che. " are surya mArA karatAM baLavAna che. huM icchuM chuM ke huM surya thAuM." pilA ravargIya dute vaLI kahyuM "tArI marajI pramANe thAo ane tarata ja A paththara bhAMganAra AkAzamAM caLakavA lAgyA. te atizaya taDake pADI pRthvI para badhAne dukha ApavAmAM majA mAnate hato. evAmAM eka vAdaLuM A suryane pRthvInI vacce AvyuM. A joIne ApaNe vicAra karyo. " vAdaLu suryanA karatAM baLavAna che. jo huM vAdaLuM na thaI zake te huM kharekhara adekhAIthI marI jaIza. " ATalI nAnI vAtamAM ATale gusso kare nakAme che. " pele svargIyadUta ke jenI najara hamezAM tapAsamAMja hatI teNe jarA hasIne kahyuM tevuM ja eka sapATAmAM A magarUra vAdaLuM surya ane pRthvInI vacce AvI aTakayuM. pachI eTalo badho vaNoda varasavA lAgyo ke moTAM moTAM kSe paNa ukhaDI gayAM. nAnA jharAomAM paNa pura AvIne teo bhayaMkara dekhAvA lAgyA. ghaNAM gharo paDI gayAM. ne jyAMtyAM hAhAkAra vartAI gayo paNa eka parvate A tophAnanI sAme mAthu ucakyuM. ATalo varSAda chatAM te Dage nahI. ahA mArAthI banyuM teTaluM karyuM te paNa A parvata te gaNakArato nathI. A mArAthI sahana nathI thatuM. " vAdaLuM moTethI gusse thaIne bevyuM. "tuM te jagyA le " dUte kahyuM. AthI paththara bhAMganAra saMtuSTha thaye ne pitAnI jAtane sauthI baLavAna gaNavA lAge.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 buddhiprabhA paNa eTalAmAM eka tINo avAje tenuM dhyAna kheMcyuM. teNe pAchA valI joyuM te jANavuM ke eka garIba paththara bhAMganAre besIne paththara bhAMgato hato. are Ane artha zuM ? " A cIMtharIe re kaMgAlamAM kaMgAla para bhAMganAro A rIte mArA kaDakA kare che ane teno huM bacAva karI zakato nathI. " parvata khI javAIne belyo. tyAre tuM te jagyA le " dUta hasI paDyo ne kahyuM. A rIte A paththara bhAganA pAcho paththara bhAMganAro thaze. tene pahelAnI mAphaka ja Akho dIvasa saghaLI jAtanI havAemAM, saghaLI rUtuomAM, kharA taDakAmAM, dhodha paDatA varSamAM ane baraphamAM kAma karavA mAMDayuM. te dararoja aDadhA bhupe rahe have tema chatAM te pitAnI sthitithI jarA paNa asaMtoSa thayo nahIM. vAMcaka ! lobha e sarva nAzanuM mULa che. paththara bhAMganAra rAjA thaIne pUnaH teno teja rahyA. ? prAsaMgIka udgAra. dIkahImAM jaina gurUkuLa, vAMcake jANIne AnaMdIta thaze ke, gurUvarya zrImad buddhisAgarajInI eka uttama ane upayogI bhAvanAne svIkAra gayA DIsembara mAsamAM jyAM paDa paDyo hato tyAM eTale dIlI zaheramAM thayo che. uttara hiMdusthAnamAM anya mATe AryA keLavaNIne lagatAM keTalAMka khAtAMo che paNa jene mATe AkhA hiMdusthAnamAM A jaina gurUkuLa ekaja ane pahela vaheluM khAtuM che ema kahI zakAze. gurUkuLanI AvazyakatA, prAcInakALanI vyavasthA, tethI pragaTa thatuM gya dhamabhImAna, kAmanA udayanA mATe utpanna thanA paramAthaka vidvAna purUSa, vagere lAbho mATe, anya sthaLe judI judI vakhate pragaTa thayela, temaja jainene patI sthItImAMthI jAgRta tha. vAnA mATe khAsa bodhaka ane juro pragaTa thAya te sarva yukata gurUvarya racIta cIta zrI "tIrtha. thAna " nAmane lakhela lekha ( je pustaka rUpe pragaTa thayela che ) te jene vAMcyo che teone-gurUkuLanI jarUra ane phAyadA mATe vadhu samajAvavA jarUra rahetI nathI, paNa dIllImAM sthapAyela jaina gurUkuLanI dIvase dIvase catI IcchavA sAthe tevuM eka gurUkuLa gujarAta kA AvADanA madhyamAM koI suMdara zAna rathaLe kaI pAramArthI ke purUSanI AgevAnI taLe rathapA ya to be moTA deza upara anahada upakAra karatAM thaI paDe ema jaNAvavuM jarUrI jaNAya che. lagabhaga ATheka varSa upara paMjAba maLe hIsAra gAme eka jena anAthAzrama ughaDela hatuM tene A dIllI jaina gurUkuLa joDe joDI devAmAM AvyuM che ema jANI bevaDA harSa utpanna thAya che kemake be khAtAM karatAM eka khAtA tarapha vadhAre jananI prItI kheMcavI teja AvakAra dAyaka kArya che. hIMsAranA anAthAzrama ane tenA kArya vAhake tathA tenA baMdhAraNa
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAsaMgIka udagAra, ane niyame, vyavasthA, zikSaNakrama ( jene thoDA varSa upara jANavA-prasaMga malyo hato te uparathI ) ucca prakAre yojAyela che, tathA jene vagara bhinnatAe Azraya apAto rahyo che teja rIte A jaina gurUkuLa mATe paNa te kArya kartAonA anubhavamAM vadhAre thayA hovAthI ucca vyavasthA yojAI haze ema mAnIe chIe. A gurUkuLane lagatI hakIkta temaja mArIka TuMka rIporTa A mAsIkane maLato raheze to te pragaTa karavAne vyAjabI vicArI zuM kemake gujarAta kAThIAvADa mATe tevuM eka gurUkuLa thapAyela jovAnI hamArI bhAvanAne pAra paDela jevAne ame khaMta dharAvIe chIe. purva vidyArthI Azramo puSkaLa hatAM temaja kanyA gurUkuLo paNa hatAM ema ItihAsika bInAothI anumAna karAya che, hAla tema na thAya tevI sthItI nathI paNa, mAtra pAramArthika kAma karanArA purUSonI achata che ema kahevuM paDe che. dhanane vyaya puSkaLa thAya che ane upayogI joDe bIna upayogI kAmamAM ghaNuM dravya jene kharce che eTaluM ja nahI paNa adhurI madade ane vyavasthA ane baMdhAraNanI khAmIe ApaNe hAla behAla sthItI jogavIe chIe tema ApaNAM khAtAM purAvo Ape che. paNa te mATe ke deva devo! ekaja grahastha hRdaya purvaka pitAnI zaktine bhega Ape che to koIpaNa kArya kivaMta thayAvInA rahetuM nathI. dIllImAM sthapAyelI gurUkuLa viSe vadhu hakIkata maLatAM sudhI, vadhu vicAra pragaTa karavAne thobhavuM yogya dhArIne zubha bhAvanA baLa vadhAravA sUcavIe chIe kemake, zubha bhAvanAmAM bhAvanA baLane vadhAro thAya che tyAre kArya kArya rUpe pariName che, athavA te kAryane jaya thAya che mATe dareke guNAnurAga daSTie ucca bhAvanA rAkhavI joIe. gujarAta ane kAThIAvADano duSkALa-manuSyonA rakSaNa arthe eka hindu bAnunI musApharI. nIcalI bInA pragaTa karatAM. sau-bahena jamanAbahena zajhanI bahAdurI bharI hIMmata mATe ane purUSone zaramAvI nAkhanAra prayAsa mATe aneka vIcAro utpanna thAya che. sukhI gharanA ane vAlakezvara jevA sthaLe baMgalAomAM vAsa karanAra, purUSomAMthI nahI paNa strIomAMthI AvI hIMmata karI jAte jaI joI banatI rIte dukha darda TALavA ane khAza karI vidhavAmAM nirAdhArA ne sevAsadananA AzarAmAM levAne, gujarAta kAThIAvADanA sakhata taDakAmAM musApharI karavA taIAra thanAra A ekaja henane jeTalo dhanyavAda ApI e teTalo thADe che. A mATe ApaNI kharI pharaja te e che ke teone banatI madada pocADavAne yathAzakita hAtha laMbAvuM joIe. nAmadAraDI kalAke-bahena jamanA benanA utsAhamAM vadhAro karavA yogya, dIlajI purvaka nANAnI paNa madada ApI che jene bhale tame hajAra rUpIA ghera beThe levA Ave tene Adhi, potAnA gAmamAM batAvavA game te kare, paNa eka bAI karatAM paNa baMdhuo zuM nA himatavAna thaze
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA * * * * * * * ke pote tevA vibhAgomAM jAte pharIne madada na pacADe. jemAM khAsa madadane pAtra je che teone te mAtra madada ApanAra ane be cAra jaNa bIjA zivAya kAI na jANe tevI ? ApavA yogya che, kema ke tevA bhukhe maraze, dukha veThaze devuM karaze, ane marI jaze topaNa hA dharavA nahI jAya. A kAma karavA amadAvAda madhye zeTha dhULazAjI hatA-hAlatA dareka zeTha Ao ApIne potAnA ghera bezI rahe che, nahI to jo keya kharo vizvAsu paramAthaka eka - bahAra Ave che, teja zrImAne jeo dhaLazAjIne vagara puche Iti rakama pahocADatA hatA tenA zrImAne sArI rakama Ape duSkALa prasaMge jainee ekI madada karI che ema nathI paNa te badhu khe mATe ane keTaluMka vagara dharaNe thayuM che, chatAM prasaMga pramANe te madadanI paNa jarUra hovAthI, tevi vadhu kahevA jevuM nathI; paNa manuSya baMdhuo mATe upara kahyuM tema khAnagI rIte madada pocAvAnI che vasthA karavI dhaTe che-bAkI DhegI madada meLavanArA to aneka prakAre meLavI zakaze. khAsa madadapAtra ne jAIne, madada apAya te mATe tevI samaja dharAvanArA grahae pote potAnA kAmavakhatano bhoga ApIne taIAra thavuM jarUranuM che-muMbaInA jhaverI maMDaLanA eka khAna taraphathI evI kaMi hIlacAla saMbhaLAya che paNa pratiSThIta lAgaNIvaMta prahasthatI te mA umedavArI hevI ghaTe che ema kahevuM jarUrI jaNAya che. se, bahena-jamanAbena zuM karanAra che? jamanAbAI nagInadAsa saI vaizAkha mAsanA zarUAtamAM ja gujarAta ane kAThI. thAvADanA dukALapIni vibhAgamAM musApharIe nIkaLaze. prathama gujarAtanA vibhAgomAM pharI pachI kAThIyAvADamAM gAmaDAMomAM musApharI karaze jyAM dukALaDita gAmaDAMomAM piote jAte tyAMnA majurI karanArA dukALIAo ane paradanazIna khAnadAna strI-bALako temaja madhyara varganA lAja AbarUthI majurI nahi karanArAonI jAte tapAsa karI teonI mulAkAta laI teonI duHkhI sthitinA pramANamAM annavastranI madada karI saMtava ane dilAso Apaze keTalIka vidhavA strIo temaja paradharmamAM vaTalI jatAM bALako jeo nirAdhAra haze ane jeenI khuzI haze temane atrenA "sevAsadana" taraphathI musApharInA kharca sAthe sevAsadanama mokalI ApavAmAM Avaze. gAya bheMsa Adi Dhera prANIo jyAM pANI vagara herAna thata haze tyAM tevI jagAoe temane mATe pANI temaja ghAsacArAnI sagavaDa thAya tevA upAye laI banatuM karavAmAM Avaze bane teTalA bhAgonI duHkhI sthiti nihALatAM sudhI teone duHkha nivAraNanA upAyo levAmAM Avaze.