Book Title: Battrishina Sathware Kalyanni Pagthare Part 06
Author(s): Abhayshekharsuri
Publisher: Divyadarshan Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022290/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baTIzInArANadAra kalyANavIpagathAra bhAga-6 8 vivecanakAra : AcArya vijya abhayazekharasUri Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mottha samaNasa bhagavao mahAvIrasTa 2IzInA sathavAre kalyANanI puthAra (bhAga-6, 12-13mI batrIzI) mahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAja racita dvADhiMza dvAaizikA granthanA AdhAre lokabhogya vivecanakAra : zrI vijaya prema-bhuvanabhAnu-dharmaji-jayazekharasUri ziSya AcArya vijaya abhayazekharasUri prathama AvRtti vi. saM. 2068 mUlya : rU. 50-00 prakAzaka : divyadarzana TrasTa 39, kalikuMDa sosAyaTI, dhoLakA-387810 noMdha : jJAnakhAtethI prakAzita thayelA A pustakane gRhasthoe mAlikImAM rAkhavuM hoya to enuM mUlya jJAnakhAte cUkavavuM. bharata grAphiksa, nyumArkeTa, pAMjarApoLa, rilIpha roDa, amadAvAda-1. Ph. :(079) 22134176, M : 9925020106 E-mail : bharatgraphics1@gmail.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ in/ Neno walluloos # phrI prakAzakIya karI SSSSSSS te N zrI jaina saMghamAM lokapriya mAsika zAntisaurabhamAM cAlatI lekhamALA-batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre..nA 66 thI 80 lekho 6ThThA pustakarUpe prakAzita karatAM ame AnaMda anubhavIe chIe. pU.AcArya zrIvijayaprema-bhuvanabhAnusUri samudAyanA pU.AcArya zrIvijaya abhayazekharasUri mahArAja zAstronA gahana padArthone paNa saraLa bhASAmAM raju karIne lokabhogya banAvavAmAM kuzaLa che e vAta zrIsaMghamAM prasiddha che. tethI upakAranI buddhithI teoe kalama upADI...ne zrAvaka-zrAvikAvargane paNa suMdara bodha maLI rahe evI lekhamALAnI zrIsaMghane bheTa maLI. A lekhamALA pratye jijJAsuone sAruM AkarSaNa jAgyuM che ne tethI anyone paNa sAro bodha maLI rahe e mATe A lekhone pustakarUpe prakAzita karavAmAM AvI rahyA che. lekhaka pUjya AcArya bhagavaMtanA caraNomAM bhAvabharI vaMdanA sAthe AvA bodhaprada pustakonI zrIsaMghane bheTa dharyA kare evI namra vinaMtI. A pustaka prakAzanano saMpUrNa lAbha potAnA jJAnakhAtAmAMthI lenAra zrI mATuMgA jaina zve. mUrti. tapA. saMghane hArdika abhinaMdana sAthe anumodanA. pustakanuM suMdara mudraNa karanAra bharata grAphiksanA pUrA sTAphane dhanyavAda. jijJAsuone svabodhane vizada karavA mATe A pustakanuM adhyayana karavAnI vinaMtI sAthe... ::SENSES GSSSSSSSS Sii SS S divyadarzana TrasTa vatI kumArapALa vi. zAha S SEN Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. 0 sarvajJakathita ane gaNadhara guNDita padArtho adbhuta-alaukikaanupama hoya ja e niHzaMka che. AvA padArthone nyAyAcArya nyAyavizArada mahopAdhyAya zrImadda yazovijayajI mahArAjano tarkapUta kSayopazama maLe eTale rajuAta paNa dhAradAra bane ja. prabhu zAsananA AvA adbhuta rahasyono sAmAnya kSayopazamavALA sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone tathA zrAvaka-zrAvikAone paNa paricaya maLe e mATe prastuta lekhamALAno prAraMbha thayo, jenA bAramI-teramI batrIzInA 66 thI 80 naMbaranA lekho prastuta pustakamAM 6ThThA bhAgarUpe prakAzita thaI rahyA che. (c) ekathI agyAra batrIzInA kula 65 lekho ekathI pAMca bhAgamAM prakAzita thaI gayA che. (c) siddhAnta mahodadhi sva. pU.A. zrI vijayapremasUrIzvarajI ma.sA., nyAyavizArada sva. pU.A. zrI vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA., siddhAntadivAkara pU. gacchAdhipati zrI vijaya jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA., sahajAnaMdI sva. pU.A. zrI vijaya dharmajisUrIzvarajI ma.sA., zrI sUrimaMtranA paramasAdhaka sva. pU.A. zrI vijaya jayazekharasUrIzvarajI ma.sA. Asuvihita guruparaMparAnA caraNomAM natamastake vaMdanA... 7 prabhuzAsananI anupama vAtone saraLa bhASAmAM samajavA mATe prastuta prakAzanano sahAro levAnI namra vinaMtI. mAgasara suda-6, 2068 sAdhvIgaNanAyakapadapradAna dina gurupAdapadmaraNa abhayazekhara prastuta prakAzanano saMpUrNa lAbha potAnA jJAnakhAtethI lenAra zrI mATuMgA jena zvetAMbara mUrtipUjaka - tapAgaccha saMghane pharI pharI abhinaMdana lit Timli Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApAra 20tha(c) ES pUjanIya sAdhu-sAdhvI bhagavaMtone vinamra nivedana Apane A pustaka vAMcavA khAsa vinaMtI che. vAMcyA bAda, jo zrI jainazAsananI hitakara vAto saraLa bhASAmAM jANavA maLI... sAro bodha thayo evI jo pratIti thAya to anya sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone, tathA ArAdhaka ke jijJAsu zrAvaka-zrAvikAone paNa vAMcavA mATe khAsa preraNA karIne ApavA mATe vinaMtI che. jijJAsu zrAvaka-zrAvikAone bhalAmaNa - A pustaka vAMcazo... bIjI-trIjI vAra vAMcazo. anya zrAvakazrAvikAone paNa khAsa preraNA karI vAMcavA Apazo. ema 3-4-5 jeTalA zrAvaka-zrAvikAone vAMcavuM hoya te vAMcI le.. pachI tyAMnA sthAnika jJAnabhaMDAramAM jamA karAvI devuM... jo koIe pote potAnI pAse rAkhavuM hoya to pustakanI kiMmata jJAnakhAte jamA karAvI devI. prApti (1) prakAzaka sthAna . (2) DaoN. hemaMtabhAI parIkha 21, tejapAla sosAyaTI, phatehapurA basasTenDa pAse, pAlaDI, amadAvAda-7. phonaH (079) 26630006 (3) mokSaruci mohanalAla jhaverI 6-1099, goLazerI, galemaMDI, surata-395 003, phonaH (0261) 2430342 (4) nItinabhAI e. dhAmI 6-e, zyAma sarjita epArTamenTa, mathuradAsa ekasTenzana roDa, kAMdIvalI, (vesTa) muMbaI--400067. phona: 28078833 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMkana gayA lekhamAM agyAramI pAtaMjalayogalakSaNabatrIzInI vicAraNA pUrNa karI. have A lekhathI bAramI pUrvasevAbatrIzInI vicAraNA karavAnI che. granthakAre dasamI batrIzImAM "mokSano mukhya hetu bananAra vyApAra e yoga" AvuM svamAnya yoganuM lakSaNa darzAveluM. pachI agyAramI batrIzImAM zrIpataMjaliRSie kaheluM yoganuM 'cittavRttiono nirodha e yoga" evuM lakSaNa kahIne enI vicAraNA karI tathA emAM rahelA dUSaNo darzAvIne pote kahela yogalakSaNa ja nirdoSa che e vAta jaNAvI. eTale yoganA lakSaNa aMge have koI dvidhA rahI nathI. tethI mokSanA icchuka AtmAe mokSanuM mukhya kAraNa bananAra dharmakriyAmAM pravRtta thavuM jarUrI banI rahe che. je khuda kAryarUpe pariName e upAdAnakAraNa kahevAya che. A upAdAna kAraNane kAryarUpe pariNamavA mATe jeno sahakAra joIe e sahakArI kAraNo kahevAya che. jemake mATI svayaM ghaDArUpe banI jAya che. tethI mATI e ghaDAnuM upAdAna kAraNa che. paNa mATIne ghaDArUpe banavA mATe daMDa-cakra vagere jarUrI bane che. tethI daMDa-cakra vagere sahakArIkAraNo che. tema chatAM, mATIne cAkaDA para mUkI daMDathI ghumAvavA vagerenI prakriyA karavAmAM Ave to paNa ghaDo kAMI banI jato nathI. ghaDo banAvavo hoya to pahelAM mATIne khUMdavI paDe. poMcI karavI paDe.. piMDarUpe banAvavI paDe. mATI AvI bhUmikA pAme e pachI ja sahakArI kAraNonI evI asara jhIlavA yogya bane che je ene dhArelA ghaTa pariNAma sudhI pahoMcADI zake. arthAt upAdAna kAraNa evuM yogya banavuM joIe ke jethI e sahakArI kAraNonI (upAyonI) yogya asara jhIlI zake. upAdAnakAraNanI AvI yogyatA e pradhAna yogyatA che. AvI pradhAnayogyatAnuM je kAraNa bane te "pUrvasevA' kahevAya che. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 710 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre AtmA svayaM mokSarUpe pariNamato hovAthI mokSanuM upAdAnakAraNa che. e yogyabhUmikA pAme e pachI ja yoga=mokSanA upAyo ajamAvavA para saphaLatA maLI zake che, e pUrve nahIM. yoga mATenI A yogya bhUmikA jenAthI nirmANa thAya che e yoganI pUrvasevA che. A yogapUrvasevAnuM svarUpa zuM che? enI A batrIzImAM vicAraNA karavAnI che. AtmAmAM A pradhAnayogyatA nirmANa karavAnI che eno artha ja ke AtmA pahelAM ayogya hato. A ayogyatA anAdikALathI hoya che. nirmANa thayelI hotI nathI. pradhAna yogyatAnA abhAvarUpa A ayogyatAne viparIta AcAro ane viparIta bhAvo sadA phAlIphulI tAjI rAkhe che. eTale e ayogyatAne khaseDIne yogyatA nirmANa karavA mATe yogya AcAra ane yogya bhAva jarUrI bane che. tethI yoganI pUrvasevA yogya AcArarUpa ane yogya bhAvarUpa che. emAM pUjA, sadAcAra ane tapa A traNa yogya AcArarUpa pUrvasevA che ane mukti aSa e bhAvarUpa pUrva sevA che. A batrIzImAM A cAra prakAranI pUrvasevAno vicAra karavAmAM Avaze. sAmAnyathI sarvatra vAra: prathamo dharma: A sUtra lAgu paDatuM hoya che. arthAt AcAra e prathama dharma che. tethI ahIM pahelAM AcAra rUpa pUrvasevA jaNAvavAmAM Avaze ne pachI bhAvarUpa pUrvasevA. sarvatra pUjyanI pUjA mukhya hoya che. kAraNa ke e AtmAmAM namratA lAve che je dareka guNonI yogyatA UbhI kare che tathA vizeSa prakAranuM puNya UbhuM kare che. eTale ja vinayane vagara maMtranuM vazIkaraNa kahela che. dhananA kSetramAM vepArInI-moTA vepArInI sevA-vinayavagererUpa pUjA, vidyAnA kSetramAM zikSaka-paMDitanI sevA vinaya vagere rUpa pUjA.. Ama te te kSetraviSayaka pUjayanI pUjA te te kSetramAM sahu prathama jarUrI hoya che. eTale prastutamAM paNa sau prathama pUjA kahI che. emAM paNa prathama Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-66 711 gurupUjA ane pachI devapUjA kahelI che. kAraNa ke guru e sAkSAt upakArI che.. tathA badhI rokaToka guru taraphathI saMbhavita che. deva taraphathI nahIM.. ne tema chatAM gurunI e ja bhakti-zraddhAthI pUjA karavAmAM Ave to AtmAnI enAthI vizeSa bhUmikA ghaDAya che. vaLI guru e jIvaMta deva che.. jyAre deva to sthApanA nikSepe che. prastutamAM deva-gurunI dharmarUpe pUjA che, ane mAtA pitA vagerenI aucityarUpe pUjA che. Ama pUjyanI pUjA kahyA pachI ziSTAcArarUpa sadAcAra kahyo. ane tyArabAda tapa rUpa pUrvasevA kahI che, kAraNa ke zarIra pratyenI Asakti e moTAmAM moTo bAdhaka che je tapadvArA tUTe che. vaLI koI vighnabhUta pApakarmo hoya to e paNa tapa dvArA dUra thAya che. tathA sahanazIlatA keLavAyelI hoya to ja nAnI-moTI pratikULatAmAM paNa jIva yogamArga 52 TakI zake che, nahIMtara mArgabhraSTa thayA vagara raheto nathI. eTale sahanazIlatA keLavavA mATe paNa ahIM pUrvasevAmAM tapa kahela che. A sarvamAM anvayamukhe ucita pravRtti e jema pUrvasevArUpa che ema niSedhamukhe anucita pravRttino tyAga-nivRtti e paNa pUrvasevArUpe upalakSaNathI jANI levI joIe. -Ama pUjA, sadAcAra ane tapa. .e traNa AcArarUpa pUrvasevA pahelAM kahevAnI che ne chelle mukti adveSAtmaka bhAvarUpa pUrvasevA. - have sau prathama pUrvasevAnA prathama prakArarUpa gurupUjA vicArIe emAM paNa 'guru' tarIke ahIM koNa-koNa abhipreta che ? to ke mAtA, pitA, kalAcArya (=vyAvahArika zikSaNa tathA kalA vagere zIkhavADanAra zikSaka vagere), A badhAnA bhAI-bahena vagere svajano, vRddho tathA dharmopadezako. A badhA sajjanone guruvarga tarIke mAnya che. gaurava karavA yogya janasamudAya e guruvarga che. zAstromAM sAdhuone najaramAM rAkhIne zrutasthavira, paryAya Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 712 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre sthavira ane vayasthavira ema sthaviranA-vRddhanA traNa prakAra batAvyA che. ahIM sAdhuonI vAta nathI. mATe paryAyasthavira saMbhavatA nathI. tethI vRddha tarIke zrutasthavira ane vayasthavira levAnA che. zAstrono viziSTa prakAre bodha dharAvanArA mahAnubhAvo zrutavRddha kahevAya. ane 60 varSa ke tethI vadhu uMmaravALAo vayovRddha kahevAya. A mAtA vagere guruvarga sthAnagauravane yogya che. arthAt A mAtA vageremAM vizeSa guNa na hoya to paNa emanA sthAnane najaramAM rAkhIne emane gaurava ApavuM joIe. hA, koI akSantavya doSa to hovo na ja joIe. A guruvarga sivAyanI vyaktiomAM gauravArhatA bhajanAe che. arthAt vizeSa guNa hoya to guNagaurava karavuM, na hoya to nahIM. A guruvarganuM pUjana kaI rIte karavuM te have kramazaH darzAvavAmAM Avaze. (1) trisandhyanamana H trikALa namaskAra karavo. kyAreka mAtA vagere mRtyu vagere kAraNe hAjara na hoya to bhAvathI manamAM yAda karIne paNa emane namaskAra karavo. trikALa namaskAra ane anupasthitimAM mAnasika namaskAra A baMne vAto mukhyatayA mAtApitA ane koI ati viziSTa upakArI aMge samajavI joIe. kAkA-mAmA vagere emanA svajanAdi aMge Avo ziSTavyavahAra jovA maLato nathI. teo AvyA hoya tyAre ke evA koI viziSTa avasare chevaTe mAnasika namaskAra paNa hoya, paNa e sivAya emane trikALa namaskAramAnasika namaskAra Avazyaka nathI ema samajAya che. prazna : Avo artha zAnA parathI jaNAvo cho ? uttara : mastaka jhukAvIne page lAgavuM e dravya namaskAra kriyA che. granthakAre Ano abhAva kyAreka hoya tyAre mAnasika namaskAra karavAnuM kahyuM che. eTale ke sAmAnyathI to dravya namaskAra roja ja trikALa hoya ja, e to evI vyaktine ja saMbhavita che je haMmezA sAthe rahenArI hoya. haMmezA sAthe rahenAra to mAtA vagere che, kalAcArya -mAmA vagere nahIM. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-66 713 AnA parathI e paNa samajAya che ke jeNe potAnI jAtane yogamArgane yogya banAvavI che e AtmAe mAtapitAnI sAthe ja rahevuM joIe. avasthAnA kAraNe mAtapitAnA svabhAvanI thoDI vicitratA, emanI sevA karavAmAM potAne kIDI caDatI hoya, patnInI mAtapitA viruddha caDavaNIo, bIjA bhAIo paNa che. teoe paNa sevA karavI joIe.. AvA badhA kAraNe jeo mAtApitAthI alaga thaI jAya che teo bIjI rIte ghaNI dharmakriyAo karatA hoya to paNa, yogamArgamAM to zuM, enI pUrvasevAmAM paNa haze ke kema ? e prazna cokkasa Ubho thAya ja. (2) paryApAsanA H guruvarganI yathAyogya sevAcAkarI karavI. (3) avarNaazravaNa ? avarNa eTale niMdA.. koIka vyakti guruvarganI niMdA kare to e pote sAMbhaLe nahIM. kAraNa ke e sAMbhaLavAmAM potAnA dilamAM emanA pratye rahelA Adara-bahumAnavagere para dhIre dhIre ghA paDato jAya che, kAraNa ke potAne paNa "zuM AvuM haze ?" evI zaMkA paDavAno saMbhava che. mATe guruvarganA avarNanuM zravaNa karavuM nahIM. (4) nAmazlAghA ? pote kAMIpaNa sAruM kAma kare ane enA prazaMsA- yaza maLavAnA hoya to e vakhate mAtapitAnuM nAma AgaLa kare jethI emanI prazaMsA thAya. A sivAya paNa jyAM emanA nAmanI prazaMsA zakya hoya evI vyakti - prasaMga vagere sthAna kahevAya. AvA sthAnamAM emanuM nAma levuM joIe. jeo emanA dveSI-niMdaka hoya.. emanI AgaLa emanuM nAma levAthI teo emanI niMdA vagere paNa kare... mATe e "asthAna che. AvA asthAnamAM emano nAmoccAra TALavo joIe. Ama sthAnamAM grahaNa ane asthAnamAM agrahaNa dvArA emanA nAmanI zlAghA karavI e paNa gurupUjA che. (5) utthAna-AsanadAna- jyAre mAtapitA vagere Ave tyAre Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 714 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre UbhA thavuM, emane besavA mATe Asana ApavuM. A paNa vinayarUpa hovAthI enAthI AtmAnI bhUmikA ghaDAya che. (6) aniSTatyAga - ISTanI pravRtti mAtA vagerene je aniSTa = nApasaMda hoya eno tyAga karavo ane emane ISTa=pasaMda hoya evI pravRtti karavI joIe. potAnI ruci mAtapitAnI rucine anurUpa ja hoya evo koI niyama nathI. eTale kyAreka A tyAgapravRttinI potAne ruci na hovA chatAM, mAta-pitAnI ruci che, mATe mAre e pramANe tyAgAdi karavAnA.. AvI niSThatAthI vRttithI AtmAnuM eka viziSTa ghaDatara thAya che. mAtapitA pratyeno pUjyabhAva to AnAthI vadhe ja che paNa svarucine avasare gauNa karavAno abhyAsa paNa paDe che. je paNa AtmAnA ghaDatararUpa che. bhaviSyamAM yogamArgamAM praveza bAda kyAreka svarucithI bhinna evI paNa gurvAjJAno saharSa svIkAra karavAnI bhUmikA AnAthI ghaDAya che. mATe Ano paNa pUrvasevAmAM samAveza che. vaLI, prabhunI aSTaprakArI pUjA vagere karatAM jema emanI AjJAnuM pAlana e vadhAre mahattvanI pUjA che ema mAtapitAne namaskAra karatAM emanI icchAnuM anusaraNa e vadhAre mahattvanI pUjA che. mATe ja namaskAra trisadhdha kahyo che jayAre emanI icchA mujaba pravRtti-nivRtti karavAnA sarvadA kahyA che. hA, AmAM eka sAvadhAnI jarUra rAkhavAnI che, ne e sAvadhAnI che potAnA puruSArthane bAdhA pahoMcavI na joIe. Azaya e che ke prabhu to vItarAga-sarvajJa che. eTale emanI AjJAmAM kyAMya paNa ajJAna ke mohanuM jora hotuM nathI ne tethI e kyAreya Alokane paralokane ke tadubhayane nukazAnakartA hovI saMbhavita nathI. paNa mAtapitA kAMI vItarAga-sarvajJa nathI. eTale emanI icchAo ajJAnane-mohane AdhIna hovI paNa saMbhavita che je kyAreka Alokane, kyAreka paralokane ke kyAreka e baMnene pratikULa hoya. AvI pratikULa icchAone anusaravAnuM hotuM nathI. dharma Aloka Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-66 715 paraloka baMnene asara karanAro che. artha-kAma mAtra Alokane asara karanAra che. eTale ke artha-kAmapuruSArthane pratikULa icchA AlokanI samasyA nirmANa karaze. chatAM, e samasyA chevaTe to dharmapuruSArthane paNa asara karaze ja, kAraNa ke samasyAthI asvastha thayeluM mana dharmane pratikULa che. mATe ja mArgAnusArInA guNomAM mAtra dharmapuruSArthanI abAdhAno nahIM, paNa trivarga abAdhAno samAveza karela che. tethI, granthakAre dharmAdi% mAM je "Adi pada jaNAvela che enAthI arthakAma puruSArtha paNa pakaDavAnA che. eTale ja sAmAnyathI mAtapitAne atyaMta AjJAMkita evA paNa pUrvanA mahApuruSonA caritromAM mAtapitAnI anicchAe paNa paradezagamana vagere jANavA maLe che. zaMkAH mAtapitAnI icchAne kyAreka ne anusaravAnA kAraNa tarIke granthakAre evuM kAraNa ApyuM che ke puruSArthanI ArAdhanAno kALa atidurlabha che. artha-kAmapuruSArtha kAMI atidurlabha che nahIM. mATe ahIM "Adi padathI artha-kAma nahIM, paNa mAtra mokSa puruSArtha ja pakaDavo joIe. samAdhAnaH mArgAnusArInA guNomAM trivarga abAdhA kahI che. eTale ke arthane ke kAmane bAdhA na pahoMcADavI ene paNa "guNa" rUpe kahela che. ne tethI e bhUmikAmAM e paNa AtmAne lAbhakartA bane che-AtmAnA ghaDataramAM upayogI bane che ema mAnavuM ja paDe che. jarAka anIti karavAthI - jUTha bolavAthI paisA ghaNA vadhAre maLatA hoya, ne chatAM e adhika paisAno lobha choDI nIti jALavI rAkhe to nItiguNa keLavAya ja ne ! dhaMdho karato ja na hoya e A ghaDatara kaI rIte karI zake? kriyAne bhAvanI janaka kahI che e bhUlavuM na joIe. nokarI karanAro nokarIno samaya sAcave, kAmacorI na kare, dhanacorI na kare, gALiyuM-kamizana na khAya, hisAbamAM goTALA na kare.. zuM A badhAthI AtmAnuM ghaDatara na thAya? ema vAsanA para saMpUrNa vijaya Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 716 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre na maLyo hoya e bhUmikAmAM svadArAsaMtoSa paNa AtmAne lAbhakartA zA mATe na banI zake ? zaMkA : jo artha-kAmapuruSArtha paNa lAbhakartA che to e bene anyatra anartharUpe kema kahyA che ? samAdhAna : AmAM viSaya vibhAga karavo joIe. nItiprAmANikatAne neve mUkIne paNa, koIpaNa rIte paiso meLavavo.. game tevA nittva dhaMdhA.. niSiddhadhaMdhA.. dezadroha ke prajAdrohanA dhaMdhA karavA.. paisA maLavA joIe eka ja sUtra.. Avo kahevAno artha puruSArtha anartha rUpa che.. ema, jemAM AvuM kazuM nahoya, nIti-prAmANikatA jaLavAtA hoya, tema chatAM jo e arthapuruSArtha dharmapuruSArthanekAmapuruSArthane bAdhA pahoMcADato hoya to e anartharUpa che. kAraNa ke trivargaabAdhAguNano nAza karanAra che. ema saMtAnoe kArabhAra saMbhALI lIdho hoya, AjIvikA vagereno koI prazna na hoya, nivRttinI umara AvI gaI hoya, ne chatAM dhaMdhAnuM vaLagaNa chUTe ja nahIM, kazuM vizeSa prayojana hoya nahIM chatAM, dukAne ke bajAramAM gayA vagara cena na paDe.. ane tethI avasarocita vizeSa ArAdhanA ke saMghanAM kAryo paNa karI zake nahIM.. eno rasa pedA na thAya, to AvA dhaMdhAnA rasano janaka artha puruSArtha anartharUpa jANavo. paNa upara jaNAvyA mujaba je artha puruSArtha AtmAmAM nIti-saMtoSa vagere guNo pragaTAvanAra bane e anartharUpa nathI, lAbhakartA che ema samajavuM joIe. eTale, AjIvikAno to prazna ja nathI. paNa saMpatti paNa sArI che... ne chatAM lobhavaza navA navA sAhasa karyA kare. ne evI pachaDATa khAya ke pachI apaseTa-Tenzana- Diprezana vagereno bhoga banI jAya.. athavA jinapUjA rAtrIbhojanatyAga vagere dharma choDavA paDe. ke patnI parivArane ApavA mATe samaya ja na bace.. AvA badhA Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-66 717 AMdhaLukiyA karanArAo, bIjI rIte dAna vagere ghaNuM karatA hoya to paNa pUrvasevAmAM haze ke kema ? e prazna Ubho thAya che. AvuM kAmapuruSArtha mATe paNa jANavuM joIe. sadAcArane sAva korANe mUkIne, bephAma bhogavilAsa e anartha che. ema dharma-artha puruSArthane bAdhArUpa banI jAya evo bhogavilAsa, pachI bhale ne svapatnI sAtheno ja hoya, to paNa e anartha che, kAraNa ke trivargaabAdhAguNano nAzaka che. ema uMmara vItI gaI hoya, zarIrapaNa pUrvavat sAtha ApatuM na hoya, athavA e sivAya paNa thoDIka bhAvanA ne thoDuMka sattva phoravavA para saMpUrNa brahmacarya pALI zakAya evA saMyoga sAmagrI hoya eve vakhate paNa bhogavilAsane tilAMjali na ApavI.. A badhuM anartharUpa che. paNa vAsanAnA joranA kALamAM bhUtane balibAkaLAM nAkhavA dvArA enA para niyaMtraNa meLavavAnI azucivagere bhAvanAothI bhAvita thavuM, to e kAmapuruSArtha AtmAne svadArAsaMtoSadvArA kramazaH saMpUrNa brahmacaryanI bhUmikAmAM laI janAro banI zake che, ema samajavuM joIe. eTale ja, Ama aneka ArAdhanAo karanAro hoya, paNa TI.vI. vagere dvArA vAsanAne bahekAvyA karato hoya to yoganI pUrva bhUmikAmAM rahyo che ke kema ? e prazna Ubho thAya ja. A ke Avo koI anya viSayavibhAga jo na karavAmAM Ave to zAstromAM eka bAju trivargaabAdhAnuM guNarUpe kathana.. anyatra arthakAmanuM anartharUpe kathana.. A baMnenI saMgati kaI rIte karavI ? e eka yakSaprazna banI raheze. hA, artha-kAma ane dharma vacce A eka pharaka jarUra samajI zakAya che ke artha-kAma, svarUpe = artha-kAma rUpe to anartha ja che, paNa upara kahyA mujaba jo nIti-saMtoSa vagere guNonA janaka banatA hoya to e guNajanaka banavA rUpe artharUpa che. jyAre dharma to svarUpe paNa = dharma tarIke paNa artharUpa che. guNajanaka hovArUpe to artharUpa Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 718 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre che ja). AmAM artharUpa bananAra arthapuruSArtha ane kAmapuruSArthano avasara paNa durlabha che ema samajI zakAya che. AvA artha-kAma puruSArthamAM bAdhaka banatI hoya evI mAtapitAnI icchAne anusaravAnuM hotuM nathI. eTale mAtApitA mohAdhIna thaI anItivagerethI bharelA dhaMdhA vagere karavAnuM kahe to putre e karavAnI jarUra hotI nathI. (7) sArapadArthonuM samarpaNa sArI-utkRSTavastuo mAtapitAne ApavI. evI vastu eka ja AvI hoya to mAtapitAne ApavI, paNa patnI-putrAdine na ApavI. mAtapitAne patnI-putrAdithI utaratI vastu na ApavI. (8) vittanuM tIrthamAM yojanaH ahIM vitta tarIke prathakAre alaMkAra vagere" evo artha karyo che. eTale ke mAtapitAnA mRtyu bAda emanA dAgInA vagere hoya e putre potAnI pAse na rAkhatAM koI tIrthasthAnamAM ApI devA joIe. nahIMtara, "sAruM thayuM emanuM mRtyu thayuM eTale A dAgInA mane vAparavA maLI gayA" evI UMDe UMDe paNa lAgaNI thavAnI saMbhAvanA hovAthI, emanA mRtyunI anumodanA thaI javAnI saMbhAvanA UbhI thAya. sAmAnyathI vitta zabda dhana arthamAM prasiddha hovA chatAM granthakAre alaMkArAdi artha karyo che. enAthI jaNAya che ke dhana, ghara, dukAna, vagereno putra upayoga kare eno ahIM niSedha nathI. e niSedha na hovAmAM evuM kAraNa samajAya che ke pitAnI vidyamAnatAmAM ja putra dhana-ghara vagerene vAparato Avyo che. ema dhaMdho zaru karyo tyArathI ja dukAna vAparato Avyo che. eTale pitAnA mRtyubAda paNa e vAparavAmAM mRtyunI anumodanA lAgI javAno prazna Ubho thato nathI. eTale ja pitAe potAnI hAjarImAM svayaM je alaMkArAdi dIkarA-dIkarIone ApI dIdhA hoya eno paNa upayoga karavAmAM putrAdine A doSa lAgato nathI ema samajavuM joIe. vaLI lokavyavahArathI paNa putra pitAnA dhanavagereno uttarAdhikArI kahevAya che. mATe enA tIrthamAM samarpaNanI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-67 319 ahIM vAta nathI. koIka potAnI vizeSa bhAvanAthI e paNa samarpita karI de e judI vAta che. (9) AsanAdino abhoga : je Asana vagerene pitA vagere ja vAparatA hoya (badhA mATe komana na hoya) te AsanAdine emanI vidyamAnatAmAM putra vApare to emanI avajJA-AzAtanAdi lAge. ne pachI to Ame ghasAIne kADhI ja nAkhavAnuM hoya che, mATe ene tIrthamAM joDavAnI vAta karI nathI. (10) biMbasthApanA : mAtA vagerenI gerahAjarImAM temanI chabInI sthApanA karavI. (11) biMbapUjA : emanI chabInI phulahAra-dhUpa vagere dvArA pUjA karavI. Ama prathama pUrvasevArUpa pUjAnA prathama prakAra gurupUjAnI vAta karI. have devapUjA vagere anya pUrvasevAnI vAta AgAmI lekhamAM joIzuM. lekhAMka B B prastuta bAramI batrIzImAM yoganI pUrvasevA ApaNe vicArI rahyA chIe. gayA lekhamAM gurupUjA rUpa 60 pUrvasevA vicArelI. have, A lekhamAM "devapUjA vagere vicAravAnA che. gurupUjAmAM pahelAM guru koNa ? e jaNAvyA pachI enI pUjA jaNAvI. paNa e pUjAnI vAta cAlu hatI eTale sAdRzyathI devapUjAmAM pahelAM pUjA jaNAvaze ne pachI deva koNa ? e jaNAvaze. 'A uttama che-paramottama che, acittvazaktisaMpanna che, karuNAsAgara che, mAruM je kAMI sAruM thAya che e emanI kRpAthI thAya Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 720 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre che, emanA pUjanathI doSanAza thaze, guNavikAsa thaze, pApanAza thaze, puNyavRddhi thaze' AvA badhA bhAvo jIvane ahaMkAra vagerethI bacAvanAra hovAthI ucita ghaDatara kare che. mATe AvI zraddhA jarUrI che. eTale AvI zraddhApUrvaka ane zauca=pavitratApUrvaka devanI pUjA karavAnI hoya che. ahIM zarIranI, vastranI, pratimAnI ane mananI pavitratA e zauca tarIke abhipreta che. Ama zraddhA-zauca pUrvaka prabhunI pUjA karavAthI pApanAza thAya che, puNyavRddhi thAya che. pApanAzanA kAraNe moTI Apatti koI AvatI nathI ane puNyavRddhinA kAraNe kAryomAM saphaLatA maLatI jAya che. A badhAthI zraddhA ora vadhatI jAya che. pUjA tarIke ahIM zabdo dvArA pAMca pUjA kahI che. vilepana, puSpa, dhUpa, naivedya ane stotra. A badhuM zobhana=suMdara joIe. pratimAno zauca kahyo enAthI jaLapUjA AvI gaI. vilepana pUjA eTale caMdana pUjA.. pachI puSpapUjA, dhUpapUjA ne enA upalakSaNathI dIpapUjA, naivedya pUjA... (ajainomAM akSata pUjA ane phaLapUjA nahIM hoya.. athavA) zrIphaLa vagere phaLano naivedyamAM ja samAveza karatA hoya eTale phaLapUjA AvI gaI.. ne naivedyanA ja upalakSaNathI akSata pUjA laI laIe to aSTaprakArIpUjA AvI gaI ane stotrapUjAthI bhAvapUjA AvI gaI. (yogabindumAM puSpa pUjA, balipUjA-naivedya-phaLapUjA, vastra-pUjA ane stotrapUjA kahela che e jANavuM.) prazna H A pUjA kayA devanI karavAnI ? uttara : devomAM rahelI vizeSatAonA ajANa mahAtmAoe sarvadevone pUjavA joIe. athavA je deva pratye potAnI vizeSa zraddhA hoya emane pUjavA joIe. jeoe navonavo dharma ArAdhavo zaru karyo che evA jIvo AdidhArmika kahevAya che. gRhastha hovA chatAM jeo jIvanane paralokapradhAna jIve che (eTale ke jenAthI mAro paraloka bagaDI jAya evuM Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-67 721 huM kazuM karuM nahIM.. A rIte jIvana jIve che) teono AtmA prazasta hovAthI ahIM 'mahAtmA' tarIke ullekha karyo che. AvA Adi-dhArmika jIvoe koIpaNa matimohanA kAraNe, kayA deva pAramArthika bhagavAna che ane kayA nahIM ? eno haju nirNaya karyo nathI, teone deva tarIke badhA deva eka samAna hoya che. 'A uttama jIva che' 'acittvazaktisaMpanna che' vagere zraddhAbhAva badhA devo pratye eka samAna hovAthI badhA devo samAnarIte namaskArya che. keTalAka AdidhArmika jIvone potAnI kulaparaMparAmAM devavizeSa=amuka cokkasa deva pUjAtA AvatA hovAthI ke potA para koi devavizeSano vizeSa upakAra thayelo anubhavyo hovAthI e devavizeSa pratye vizeSa zraddhA hoya che. alabat e paNa matimugdha to che ja. eTale ke jema bALajIvane tyAgIno veza jovA mAtrathI badhA 'guru' bhAse che ema ene badhAM 'deva' bhAse che. 'koika devamAM ja guNAdhikya=ativiziSTakakSAnA guNo hoya, badhAmAM na hoya' AvI ene kalpanA sudhdhAM hotI nathI. athavA devanuM vAstavika svarUpa kevuM hoya ? deve nirUpela tattvanI parIkSA zuM ? AvI badhI kazI gatAgama nahIM. athavA A badhAno nirNaya karavAnA saMyoga- sAmagrI na hoya. A badhuM matimoha che. AdidhArmikanI bhUmikAmAM sAmAnyathI badhA jIvone Avo matimoha hoya che. devatattva ghaNuM kharuM apratyakSa hoya che. apratyakSa bAbatamAM kyAM to jJAnathI nirNaya thAya ne kyAM to loka vyavahArathI. potAne vizeSajJAna che nahIM ne sAthe bhadrikatA che. eTale lokamAM je je devo pUjAtA hoya e badhAno AdidhArmika jIvo deva tarIke svIkAra kare che. badhA pratye samAna zraddhA dharAve che, ne tethI samAna rIte pUjyatA mAne che. paNa je AdidhArmika jIvane koI devavizeSa pratye adhimukti hoya che eTale ke u52 jaNAvyA mujaba vizeSa zraddhA hoya che, e AdidhArmika jIva e devavizeSane ja pUje che. badhA devone nahIM... Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 2. batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre AmAM kAraNa mAtra potAnI evI vizeSa zraddhA che, guNAdhikyanuM jJAna nahIM. e paNa deva tarIke to badhAne deva mAnato ja hoya che. praznaH je AdidhArmika jIvo sarvadevone pUje che, teone paNa te te devanA vizeSaguNa vagere kazAnI jANakArI hotI nathI. to pachI emanI pUjAthI zuM lAbha thAya ? uttara H devavizeSanA nirNayanagaranA AdidhArmika jIvo sarva devone name che. svamatinA abhinivezathI koI eka devane svIkAratA nathI, eTale ke kadAhathI "A eka ja deva che, bAkInA koI deva nathI Avo abhiprAya emano hoto nathI. e na hovo e ekadevano asvIkAra' che. jitendriya ane jitakrodha (= krodhano parAbhava karanArA) teo durga-narakagamana vagere kaSTone tarI jAya che=ullaMghI jAya che. A emane lAbha thAya che. prazna : yoganI pUrvabhUmikAnI vAta cAlI rahI che. e avasare paNa jo jIve indriyo upara ane krodhAdi kaSAyo para vijaya meLavI lIdho che ne tethI jitendriya-jitakrodha banI gayA che. to teone pachI yoganI jarUra ja zI raheze ? uttara : ahIM "jitendriya" "jitakrodha' zabdano artha Avo nathI karavAno. paNa "indriyo ane krodha jIvane nukzAnakta che AvuM saMvedana...evo karavAno che. arthAt A vAta mAtra sAMbhaLelI ke vAMcelI - jANelI che ema nahIM, svayaM saMvedelI che. potAnA aMtaHkaraNamAMthI Avo sUra UThI rahyo che ke "A indriyavagere jIvane pAyamAla karanAra che' AvuM saMvedana jeone hoya teone IndriyonI ullaThatA ke atitIvrakrodha AvatA nathI. eTale ATalAaMzanI apekSAe teo jitendriya ane jitakrodha kahevAya che. vaLI A ja kAraNe teone tIvra saMkleza vagere AvatA na hovAthI narakagamanAdi thatA nathI. tathA AvA jitendriya ane jitakrodha che mATe ja vizeSatAo Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-67 723 jANI na hovA chatAM devamAM uttamatA-guNasaMpannatA vagere pratIta thAya che ane Ama "A uttama che, guNavAna che' AvA bhAvathI pUje che... mATe ja e pUjA phaLaprada bane che. A sivAyanA jIvone devamAM uttamatA hovI sAMbhaLavA- jANavA chatAM saMvedAtI nathI. temaja guNanI vAstavika arthitA paNa pedA thatI nathI. eTale teo camatkArAdi joIne ke lokapaMktithI kyAreka devapUjA karatA hoya to paNa e svArtha mATe hovAthI pUrvasevArUpa banatI nathI. praznaH paNa adhimuktivALA jIva to eka ja devane pUje che. to enA mATe to sarvadevanamaskAra, ekane ja deva mAnavAnI mAnyatA na hovArUpa asvIkAra... vagere vAto na ja rahI ne ? uttara : yoganI pUrvabhUmikAmAM rahelo AdidhArmika bhale mithyAtve che. chatAM e Abhigrahika mithyAtvavALo hoto nathI, anAbhigrahika (kadAgraha vinAnA) mithyAtvavALo hoya che. eTale adhimuktivazAta potAnI evI vizeSa zraddhAnA kAraNe eka devane pUjavA chatAM e pUjAmAM svamatino abhiniveza=kadAgraha hoto nathI. eTale ke "A ja deva che, bIjA koI deva che ja nahIM Avo kadAgraha hoto nathI. e to, bIjA devo paNa uttama ja che - deva ja che, paNa A amArI kulaparaMparAmAM pUjAtA AvyA hovAthI mArI AmanA pratye vizeSa bhakti che, ne tethI huM Amane pUchuM chuMAvA badhA pariNAmavALo hoya che. AvA arthanuM sUcana karavA ja granthakAre naiva revaM samagratA: padanuM vivecana karatI veLA matyanivezana zabda yojyo che. eTale ke kadAgrahathI eka devano Azraya karanArA hotA nathI, paNa kadAgrahazUnya rIte to ekadevane varelA hoya - eka devanI ja pUjA karatA hoya e paNa mAnya che. prazna : paNa A kadAgraha hovA-na hovAthI zuM phera paDe ? uttaraH kadAgraha hoya ene anya devo pratye dveSa jAge, ne tethI Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 724 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre kyAreka emanI niMdA paNa kare. akadAgrahIne Avo dveSa jAgato nathI. ane e na jAgavo e paNa anyadevonI aucityarUpa pUjA che. tethI eka ja devanI pUjA karanAra hovA chatAM arthathI e sarvadevonI pUjA karanAra che. ema eka ja devano Azraya karanAro hovA chatAM arthathI sarva devano Azraya karanAro hoya che. prazna : badhA ja devo kAMI mukti ApanArA che nahIM, to badhA ja samAna rIte namaskaraNIya zA mATe ? uttara : hA, kharekhara to vItarAga sarvajJa zrI arihaMta bhagavAn mukti ApanArA che. paNa e rItanI to emanI ke anya koIpaNa devanI pichANa che ja nahIM. eTale eka ja sAcAdevane pUjavAnI vAta rahI zakatI nathI. tethI kyAM to koIne na pUjavA ne kyAM to badhAne pUjavA... A be vikalpo rahyA. emAM paNa koIne na pUjavAno prathama vikalpa svIkAravAmAM to kyAreya prabhunI prApti thavAnI saMbhAvanA ja na rahe. badhA ja devone pUjavAnA bIjA vikalpamAM e saMbhAvanA rahe che, kAraNa ke sAcAdevano paNa badhA devomAM samAveza hovAthI kramazaH badhA devone pUjavAmAM emanI paNa pUjAno lAbha maLI ja javAno che. A ja to cArisaMjIvinI cAra dRSTAnta che. pahelAM, bIjI batrIzImAM ApaNe A dRSTAnta joI gayA chIe. baLada banI gayelA patine patnI cAro carAvI rahI che. ene jANavA maLyuM ke eka saMjIvinI auSadhi evI hoya che jeno cAro jo baLada care to pAcho pUrvavat puruSa banI jAya. paNa e auSidha kaI che ? e, e patnI jANatI nathI. eTale eNe e baLadane badhA prakArano cAro carAvavAno cAlu karyo. emAM kramazaH saMjIvinI auSadhino naMbara paNa Avyo, ne tethI e caravAmAM AvatA ja baLada pAcho puruSa banI gayo. A ja rIte jyAre kayA deva vAstavika che enI jANakArI na hoya tyAre badhA devane pUjavAmAM ja vAstavika devanI Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-67 725 prApti paNa thaI jAya che. A rIte emanI prApti thavI e AnuSaMgika prApti = yogAnuyoga thayelI prApti kahevAya che. "A uttama che, guNiyala che" AvA bhAvapUrvaka sarvadevanamaskAra (pUjA)nA prabhAve puNya baMdhAya che. vaLI matiabhiniveza che nahIM. eTale azubhaanubaMdha paDyA nathI. tethI A puNyanA prabhAve sAcA devanI prApti thaI jAya che. praznaH paNa adhimuktivazAta je eka ja devane pUje che ene to cArisaMjIvinIcAra dRSTAnta lAgu paDaze nahIM, to ene sAcA devanI AnuSaMgika prApti paNa zI rIte thaze ? uttara H hA, saMjIvinI auSadha sivAyano koI eka ja cAro je strI baLadane carAvI rahI che ane AnuSaMgika rIte paNa vAstavika cAro maLavAno nathI ja. mATe evA sthaLe A dRSTAnta lAgu nahIM ja paDe. tema chatAM, upara jaNAvyuM ema ene paNa puNyanA prabhAve sAcA devanI prApti saMbhavita che. Azaya e che ke e jIva je devavizeSane pUje che te paNa "A uttama che, guNiyala che evA bhAvathI ja. eTale ene paNa puNya baMdhAya ja che. vaLI matiabhiniveza na hovAthI azubhaanubaMdha ene paNa paDatA nathI. tethI puNyaprabhAve chevaTe bhavAMtaramAM paNa sAcAdevanI prApti ene thaI jAya che. alabat, sarvadevanamaskartAne ke ekadevanamaskartAne pAramArthika devanI A je prApti thAya che e mAtra deva tarIke ja, pAramArthika deva tarIke nahIM, kAraNa ke AdidhArmikanI bhUmikAmAM jIva mugdha hovAnA kAraNe guNAdhikyane jANI zakato nathI. eTale e pAramArthika devanI paNa je namaskArAdibhakti karaze te paNa deva tarIke ja, arthAt bIjA devonI karato hato e rIte ja, vizeSa bhaktirUpe nahIM. mATe zuddha devanI bhakti vagere svarUpa mArga pravezAtmaka A phaLodaya sAmAnya phaLodaya che. AdidhArmika jIvo, mugdhatAnA kAraNe AvI sAmAnya Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 726 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre bhakti vagere svarUpa sAmAnya vRttinA ja adhikArI hoya che. ane pachI jyAre guNAdhikyanuM jJAna teone thAya che tyAre vizeSa rUpe bhaktinA adhikArI bane che. eTale ke zuddhadevamAM anya devonI apekSAe rahelI vItarAgatA, sarvadoSazUnyatA, yathArthaprarUpakatA vagere vizeSatAo svarUpa guNAdhikyane jANe to vizeSa prakAranI bhakti vagere svarUpa vizeSa pravRttine yogya bane che. TUMkamAM guNAdhikya jANyuM nathI, tyAM sudhI "A guNiyala uttama puruSa che' evI eka samAna bhakti-zraddhA sarvadavo pratye hovAthI ene mana badhA deva che, deva tarIke eka ja che. ne tethI badhAnI eka samAnasAmAnya bhakti hoya che. guNAdhikya jANavA para vItarAgaprabhu anya devo karatAM alaga ja tarI Ave che. kyAM sUryane kyAM Agiyo? eTale vItarAga prabhu para ativiziSTa bhakti ullase che. jevuM devatattva mATe che evuM ja dharmatattva mATe che. "ziSyalokamAM je dharma tarIke prasiddha che, ghaNA loko kare che... e badhuM mAre paNa karavAnuM, AvA abhiprAyathI badhI dharmakriyA kare che, athavA kulaparaMparAthI prApta koIka dharmavizeSanI dharma kriyA kare che. ane mati abhiniveza koI che nahIM. to puNya prabhAve sAcA zuddha dharmAnuSThAnanI prApti thaI jAya che. Ama pUrve jaNAvyA mujaba jitendriya - jitakrodha AdidhArmikajIvone abhinivezarahitapaNe je anuSThAno thAya che e zuddhamArganA prApaka bane che. chatAM emAM vizeSabuddhi na hovAthI A AnuSaMgikaphaLodayarUpa ja banI rahe che. prazna lokamAM to yajJamAM pazubali paNa dharma tarIke prasiddha che. bakarI IdamAM bakarI halAla karavI e paNa dharma lekhAya che. to AvI dharmakriyApaNa zuM AdidhArmika kare ? ane enAthI paNa zuM vAstavikadharmanI prApti thAya ? uttara : AdidhArmikajIvane vizeSa bodha na hovA chatAM, Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-67. vAstavika - avAstavika dharmakriyAno viveka na hovA chatAM, mohanIya karma maMda paDyuM hovAnA prabhAve, AvI atininda kriyA upasthita thAya tyAre enuM aMtaHkaraNa ja pokAravA mAMDe che ke "Avo te kAMI dharma hoto haze? hiMsA nAma bhavet tha na bhUto na bhaviSyati... "hiMsA e dharma hoya ? traNa kALamAM asaMbhavita. ane tethI e evI kriyA karato ja nathI. prazna : AdidhArmikanuM mohanIyakarma maMda paDyuM hoya che e zAnA AdhAre nizcita thAya ? uttara : enuM mithyAtva anAbhigrahika hoya che. temaja e jitendriya-jitakrodha hovo je jaNAvyo che enA parathI nizcita che ke enuM darzana-cAritra baMne mohanIyakarma maMda paDyuM hoya che. praznaH jevuM deva-dharma tattva mATe che, evuM ja guru tattva mATe paNa kharuM ne ? uttara : hA, sAmAnyathI evuM jarUra kahI zakAya. tyAgIno veza jue ne "mArA karatAM ghaNA UMcA -mahAna, saMsAratyAgI, sAdhanA karanArA..." AvI badhI buddhi thAya... ne mati abhiniveza hoya nahIM, to badhA tyAgInI bhakti karatAM karatAM sAcA sAdhunI prApti thAya che. chatAM emanA niSpApajIvana vagere rUpa vizeSatAonI jANakArI na hovAnA kAraNe samAna rIte bhakti thAya. eTale A AnuSaMgika sAmAnya phalodaya kahevAya. vizeSatAnI jANakArI thayA pachI vizeSa bhakti ullase ne tethI vizeSa bhakti kare. paNa guru e bolakuM tattva che. potAnI pAse AvelA AdidhArmika mugdhajIvane ame ja suguru.. bAkInA badhu ku.... Avo kadAgraha pakaDAvI de to e abhinivezanA kAraNe azubha anubaMdha UbhA thAya che je sAcA gurunI prApti thavA detA nathI. A badhAmAM sarvatra guNAdhikyanuM jJAna na hoya tyAM sudhI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 728 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre sAmAnya bhakti ane e jJAna thavA para vizeSa bhakti thAya e jANavuM. AdidhArmika jIvanI mugdhatA dUra thavA para sAra-asArano viveka karavAnI dRSTi jAge che. e jAgavA para ane ene anukULa saMyoga-sAmagrI maLavA para 'vItarAga sarvajJa zrIarihaMtaprabhu e ja sAcA deva, emanuM nirUpaNa ja yathArtha.. emanI bhaktithI ja jIva mokSa sudhI pahoMce..' Avo badho nizcaya thAya che, ane tethI emanA pratyenI bhakti ekadama ullasita thaI jAya che, ane anya devo paranI bhakti osarI jAya che. tethI havethI e jIva mAtra arihaMtanI ja bhakti kare che, anya devonI nahIM. jyAM sudhI guNAdhikya jANyuM nahotuM, tyAM sudhI sarva devanI pUjA hatI. adhimukti vazAt kadAca eka ja devanI pUjA hatI. to paNa e emAM guNAdhikya jANeluM mATe nahIM, paNa kulaparaMparA vagere kAraNe thayelI potAnI vizeSazraddhA che, e mATe. eTale ja e vakhate paNa badhA devone pUjanIya to mAnavAnA ja hatA. paNa have to zrI arihaMtaprabhumAM guNAdhikya jANeluM che.eTale have zrI arihaMtane ja pUjanIya mAne che, ne pUje che... bIjA devone pUjanIya mAnato nathI, pUjato nathI. tema chatAM emanA pratye dveSa to na ja joIe. Azaya e che ke mahAdeva aSTaka vagere parathI anya devonA atyaMta vicitra kahI zakAya evA caritro jANavA maLe che. pote to pavitra sadAcAramaya jIvana jIvanAro che. eTale, potAnAmAM UMco sadAcAra che. jyAre anya devomAM, lokamAM deva tarIke pUjAtA hovA chatAM kalaMkarUpa durAcAra che. to paNa enA para dveSa na jAge enI kALajI levI jarUrI banI rahe che. to ja pote zrIarihaMtanI ja je pUjAdi kare che te pUrvasevAmAM praviSTa thaI zake. sarvadevanI pUjanIyatAkALe matiabhiniveza je nahoto e A dveSAbhAvamAM prayojaka bane che. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-68 729 Ama, gurupUjA ane devapUjAnI vAta pUrNa thaI. have dAnanI vAta karavAnI che. dAnamAM pAtradAna ane anukaMpAdAna ema be kahevAnA che. emAM pAtradAna e pUjyanI pUjA rUpa paNa che ja. mATe dAnano samAveza paNa pUjA pUrvasevAmAM thaI zake che. ane tethI 'gurudevAdipUjana'mAM Adi zabdathI dAna paNa laI levAnuM che. alabat anukaMpAdAnane pUjyapUjAmAM gaNI zakAya nahIM. tema chatAM e paNa sadAcAra to che ja. ene najaramAM laIe to dAnano sadAcAra pUrvasevAmAM samAveza karavo ucita Thare. yogabindu granthamAM eno pUjA pUrvasevAmAM samAveza karelo che. A pAtradAna ane anukaMpAdAnanI vAta AgAmI lekhamAM vicArIzuM. lekhAMka gurupUjA ane devapUjAnI vAto ApaNe joI gayA. have A lekhamAM dAnanI vAto joIe. A dAna pAtrane ApavAnuM hoya che ne dInAdivargane ApavAnuM hoya che. e e ApanA2-lenArane apathyarUpa na banavuM joIe ane svapoSyavargane avirodhapaNe hovuM joIe. Azaya e che ke jvaratAva vagere rogathI pIDita vyaktine ghI vagere ApavAmAM Ave to e apathya nIvaDe che ne vadhAre nukazAna kare che. ema evI vastunuM dAna ke je lenArane AraMbha-samAraMbhAdi pApamAM sahAyaka banI durgatino rasto dekhADe. jema ke muzala vagere adhikaraNanuM dAna. A dAnathI mAtra lenArane ja pApabaMdhAdi nukazAna thAya che evuM nathI, denArane paNa adhikaraNanuM dAna hovAthI nukazAna karanAruM nIvaDe che. je dAna A rIte lenAra ane denArane apakAraka Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 730 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre na hoya te dAna ahIM pUrvasevA tarIke ISTa che. A dAna jo pAtrane apAtuM hoya to supAtradAna che ne dInAdine apAtuM hoya to anukaMpAdAna che. jemanA poSaNanI potAnA zire javAbadArI che evA vRddha mAtApitA vagerene bhUkhe maravAnA dA'DA Ave e rIte A dAna ApavAnuM hotuM nathI. sIdhI vAta che, pAtrane ke dInAdine pote na Ape to eTalAmAtrathI kAMI e pAtra vagere bhUkhe maravAnA nathI, kemake emane ApanAra anya paNa saMbhave che, jyAre mAtA vagere svapoSyane pote na Ape to emaNe to bhUkhe ja maravuM paDe. je lokadaSTie nirce bane. mATe svapoSyane takalIpha na paDe e rIte dAna ApavuM. gharanA chokarAM ghaMTI cATe ne upAdhyAyane ATo... AvuM na thavuM joIe. praznaH supAtradAna kone ApavuM? ane anukaMpAdAna kone ApavuM ? uttaraH je veza vratane sUcave che evo tyAgIno veza dharAvanAra liMgI e AdidhArmika jIvone pAtra che. tathA dInAdivarga-dInaaMdha-kRpaNa vagereno samudAya e anukaMpAne yogya che. AmAM prathama pAtradAnane vicArIe AdidhArmika jIvo pAramArthika-apAramArthika devanA taphAvatane jema pakaDI zakatA nathI ema matimugdhatAnA kAraNe pAramArthika pAtraapAtrane paNa pakaDI zakatA nathI. pAtramAM pAramArthikatva-apAramArthikatva hoya AvA vicAra sudhdhAMno abhAva, athavA enI parIkSA zuM hoya ? e jANakArIno abhAva, athavA e parIkSA karI zakAya evA saMyoga-sAmagrIno abhAva.. A badhuM ja ahIM matimugdhatA tarIke jANavuM. eTale A jIvo mukhyatayA lokane anusaranArA hoya che. ane lokamAM to keTalAka amuka tyAgInI bhakti karanArA jovA Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-68 731 maLe che, to bIjA anya tyAgI varganI.. to vaLI trIjA ora anyatyAgI varganI. eTale ke lokamAM to sAmAnyathI badhA ja tyAgInI bhakti jovA maLe che. tethI A jIvo jema sarvadevanI pUjA kare che, ema sarva tyAgIvarganI pAtra samajIne dAnadvArA bhakti kare che. vaLI devapUjAmAM jema adhimuktivazAt eka devanI bhakti kahI che ema ahIM paNa potAnI kulaparaMparA vagere kAraNe amuka tyAgI samUhapara vizeSa zraddhA hoya to emanI bhakti dAna dvArA kare. hA, matiabhiniveza to na ja joIe. "huM bhale A tyAgIne ja dAnAdi karuM chuM. bAkI to badhA ja tyAgI dAnAdinA pAtra che" AvI lAgaNI dilamAM hoya ja. pote je ekane ja dAnAdi kare che, te teomAM guNAdhikya joyuM che mATe nahIM, paNa kulaparaMparA vagere kAraNe tyAM vizeSa zraddhA che, mATe. zaMkA : granthamAM to "adhimuktivazAt'nI koI vAta karI nathI. samAdhAnaH devamAM to, deva kAMI sAmethI sAdhakanA ghera AvatA nathI, pote svayaM devanA maMdira javuM paDe che. eTale je AdidhArmikanI vizeSa zraddhA amuka deva para baMdhAyelI hoya e to dareka vakhate e ja devanA maMdire jaze, ne tethI bIjA devanI pUjA karavAno prasaMga ene AvavAno nathI. paNa tyAgI guru mATe AvuM nathI. pote sAmethI bolAvavA javuM, ghare teDAvavA ne dAnAdi karavA... AvuM to jemanA para vizeSa zraddhA hoya e tyAgI mATe ja hoya. chatAM bIjA tyAgIo paNa bhikSA vagere mATe ghare sAmethI Ave e lagabhaga saMbhavita che ja. tyAre, abhiniveza na hovAthI A AdidhArmika jIva emane paNa pAtra samajIne bhaktithI dAna Ape ja che. nathI Apato evuM nathI. eTale mAtra eka tyAgIne ja dAna AvuM lagabhaga zakya banatuM nathI. mATe eno ullekha nathI ema samajavuM joIe. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 732 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre vaLI je tyAgIo svayaM rAMdhatA nathI, bIjA pAse raMdhAvatA nathI ke gRhasthoe potAnA mATe rAMdhelAnI anumodanApaNa karatA nathI AvA tyAgIone prathakAre ahIM "apacA' zabdathI jaNAvyA che. AvA apacAtyAgIone AdidhArmika jIva viziSpa=vizeSa rUpe Ape che. zaMkAH "mAtra eka ja tyAgIne dAna e A rIte ja zakya banI jaze ne ! samAdhAna : nA, kAraNa ke e bhUmikAmAM AdidhArmika jIva A sivAyanA tyAgIone paNa pAtra samajIne bhaktithI Ape ja zaMkA : to pachI viziSyano artha zuM karavAno? samAdhAna : eTalo ja ke pahelAM AvA apacAtyAgIone Ape.. pachI bIjAone hoya e pramANe Ape, kyAreka na hoya to na paNa Ape, chatAM emane paNa pAtra to mAne ja che, kAraNake apacApaNAMne guNAdhikya tarIke jotA nathI. te paNa eTalA mATe ke guNAdhikya jovA tarapha lakSya ja nathI. athavA dareka potapotAnA zAstramAM kahela hoya e mujaba varte che, tethI enA AdhAre uccapaNuM - nIcapaNuM nakkI karI zakAya nahIM. AdidhArmikane koIkano amuka AcAra kaDaka lAge che to bIjAno bIjo koI AcAra. vaLI trIjAno koIka anya ja AcAra.. eTale A guNAdhikya che evI buddhi hotI nathI. hA, pachI kramazaH bhUmikA AgaLa vadhe ne tethI guNAdhikyano nizcaya thAya, to pachI zeSa tyAgIvarga enA mATe pAtra raheto nathI. alabatu teo pratye dveSa na hoya. eTale sAmethI Ave to aucityathI Ape, bhaktithI nahIM. prazna : pUrve gurupUjA kahI emAM guru tarIke dharmopadezakano paNa samAveza hato. to enI pUjA tarIke ja A bhaktithI karAtuM Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-68 733 dAna paNa AvI javAthI eno ahIM svataMtra ullekha karavAnI jarUra zI ? uttaraH e dharmopadezaka tarIke to potAne khudane dharmano upadeza ApanArA je dharmopadezako hoya ene ja mukhyatayA levAnA hoya che, badhA tyAgIone nahIM. vaLI e dharmopadezaka to gRhastha paNa hoya zake, ahIM to mAtra tyAgInI ja vAta che. ahIM apacAne jema vizeSa prakAre bhikSAnuM dAna kahyuM ema enA upalakSaNathI je tyAgIo paisA rAkhatA na hoya emane vastrAdinuM dAna vizeSa prakAre karavuM. jeo potAno Azrama na rAkhatA hoya emane vizeSa karIne vasatidAna karavuM. ema pahelAnA kALamAM yAtrALuo pagapALA yAtrAe jatA. svagAmamAM Avela AvA yAtrALuone paNa AdidhArmika pAtra mAnI yathAyogya dAnAdi bhakti kare. paNa AvuM kvacit banatuM hovAthI eno ullekha nathI. ahIM je badhA tyAgIone dAnanI vAta che emAM e to spaSTa ja che ke te te tyAgI potapotAnA zAstromAM tyAgI varga mATe je AcArasaMhitA banAvelI hoya enuM apramattapaNe pAlana karanArA hovA joIe. A vAta mAtra apacAtyAgIo mATe ja che evuM nathI. dareka tyAgI mATe che, e jANavuM. nahIMtara to tyAgIno veza dhAryA pachI paNa jeo svazAstrokta AcAro to pALatA nathI ane uparathI kAmalIlAo seve che, parigrahanA Dhera khaDake che, e mATe anyanI hatyA sudhInA prapaMco khele che e badhA paNa pAtra banI jAya. Ama pAtradAnanI vAta karI. have dInAdivargane apAtAM anukaMpAdAnane vicArIe. dIna, aMdha, kRpaNAdino samudAya e ahIM dInAdivarga tarIke abhipreta che. ene anukaMpAdAna ApavAnuM hoya che. yogabiMdumAM kahyuM che ke -dIna, aMdha ane kRpaNa, tathA jeo vizeSa Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 734 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre karIne vyAdhigrasta che, nirdhana che, jeo anya kriyAmAM asamartha che, A badhAno samudAya e dInAdino varga che. AmAM dIna eTale purupArtha karavAnI jemanI badhI zaktio kSINa thaI gaI che te, aMdha eTale netrahIna, kRpaNa eTale svabhAve ja sajjanonI dayAne pAtra, vyAdhigrasta eTale koDha vagere moTA rogathI abhibhUta thayela. te prastutagranthamAM, kAryAntaramAM asamartha dInavagerene ja dInAdivarga tarIke kahela che. jIvana nirvAhanA vepAra, pherI, nokarI, bhikSA, bhIkha.. vagere pramukha upAyo che. tyAgIvarganI bhikSA kahevAya. e sivAyanA mAge e bhIkha kahevAya. AmAMthI bhIkha sivAyanA upAya e kAryAntara. A kAryAntaramAM jeo samartha nathI te kAryAntaraalama. praznaH jeo pherI-nokarI - majurI vagere karavA mATe samartha hovA chatAM bhIkha mAgatA hoya temano dInAdivargamAM samAveza nahIM karavAno? emane dAna nahIM ApavAnuM? uttaraH yogabindugranthamAM kliAntara rAtA zabda che, ane e dInAdinuM vizeSaNa nathI, paNa dInAdivargano dInAdinI jema ja eka svataMtra aMza che. eTale dInAdi tarIke je levAnA che te kriyAntaramAM asamartha hoya evA ja levAno niyama raheto nathI. tethI kriyAntaramAM samartha hovA chatAM jeo bhIkha mAgatA hoya teono kyAM to dInamAM ane kyAM to nirdhanamAM samAveza karIne anukaMpAthI dAna ApavuM. prastuta batrIzIgranthamAM to kAryAntara asamarthane dInAdivarganuM vizeSaNa banAvyuM che. eTale jeo majurI vagere kAryAntaramAM samartha che teono abhipreta vargamAM samAveza thaI zake nahIM. paNa bhIkha mAgavA AvelA ene dAna ApavuM nahIM e ucita to nathI ja. eTale zarIrathI samartha hovA chatAM ALasa vagerenA kAraNe manathI asamartha che ema samajI ene paNa kAryAntara asamartha gaNavo. ane tethI Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-68 735 dInAdi vargamAM samAveza karI dAna ApavuM, Ama yogya lAge che. Ama pUjA pUrvasevAnA gurupUjA, devapUjA ane anyapUjA.. traNe aMzone vicAryA. have kramaprApta 'sadAcAra' pUrvasevAne vicArIe. prastutagranthamAM sudAkSiNyavagere aDhAra sadAcArone sadAcAra pUrvasevAmAM jaNAvyA che jeno ApaNe kramazaH vicAra karIe. = (1) sudAkSiNya : saMskRtamAM be zabdo che. dakSiNa ane vAma. emAM dakSiNa eTale jamaNuM ane vAma eTale DAbuM. e ja rIte A be zabdonA bIjA paNa artha thAya che. A mANasa vAmaprakRti che AvA vAkyamAM vAma vakra = pratikULa evo artha dhvanita thAya che, kAraNake vAmaprakRti eTale vakraprakRti. Ama vAmano artha 'pratikULa' maLyo, eTale dakSiNano artha 'anukULa' maLe che. dAkSiNya eTale dakSiNapaNuM eTale anukULa rahevuM- anukULa thavuM. potAnI icchA-anukULatA vagere na hoya to paNa prArthanA karI rahela sAmI vyaktine anukULa banI enuM kArya karI ApavAnI tatparatA jagADe evo pariNAma e dAkSiNya che. eTale granthakAre jaNAvyuM che ke gaMbhIra-dhIra cittavALA jIvanI svabhAvathI ja anyanA kArya karI ApavAnI tatparatA e sudAkSiNya. sAmAnI prArthanA koI atininda- anucita kAryanI hoya to ene kAMI anukULa thavAnuM hotuM nathI. eTale ahIM mAtra dAkSiNya na kahetAM sudAkSiNya kahyuM che. A sudAkSiNyathI sAmI vyaktinA mananI prasannatA pedA thAya che - jaLavAya che. A sudAkSiNyanuM phaLa che. bhagavAna ramavA jAya e sAmAnI prasannatA mATe. tethI A prabhunuM sudAkSiNya che. Ama sAmAnA kAryane karI ApavAnI tatparatA (= parakRtya paratA) ke bIjAnI aninghaprArthanAne saphaLa karavAnI tatparatA (parAbhiyogaparatA) e sudAkSiNya che. paNa A parakRtyaparatA prakRtyA joIe, eTale ke evo svabhAva ja thaI gayo hoya ne tethI svabhAvathI ja e thAya. vacce koI svArtha AvI jAya to pachI e sudAkSiNya nathI. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 736 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre prazna : A parakRtyaparatA prakRtithI=svabhAvathI kone Ave ? uttara : jenuM citta gaMbhIra ane dhIra hoya tene Ave. sAmI vyaktinI bAhya ke Abhyantara paristhitine gaLI zakanAro hoya te gaMbhIra kahevAya. e sAmAnI bhUtakAlIna ke vartamAnakAlIna bAhya ke Abhyantara nabaLI kaDIo jANavA chatAM bIjA AgaLa okI na nAkhe. koIne gharamAM jhagaDo thavAthI mana udAsIna thaI gayuM che, aprasannatA AvI gaI che. e vyakti gaMbhIra mANasa pAse AvIne kahe ApaNe bahAra kyAMka pharI AvIe to ene prasanna karavA jAya ane e vakhate e vyakti mana haLavuM karavA badhI vAta kare to gaMbhIra mANasa sAMbhaLI le. paNa pachI koIne jaNAve nahIM. agaMbhIra hoya to uparathI ToNo mAre je sAmAnI mUMjhavaNane ora vadhAre. ema gaMbhIra hoya e svautkarSamAM lIna na bane, svaapakarSamAM dina na bane. eTale ke baMne paristhitine gaLI jAya. pratikULa avasthAmAM sattvasaMpannatA e dhIratA che, pachI bhale e pratikULa avasthA karmakRta hoya, saMyogakRta hoya ke parakRta hoya. bIjAnuM kArya karI ApavAmAM potAne je Apatti Ave nukazAna Ave emAM vairya na hoya to DagI jAya ne tethI dAkSiNya jALavI na zake. ema sAmAnI prasannatA mATe vAraMvAra paNa bhoga Apavo paDe tyAre dhIra hoya te akaLAI na jAya. (2) dayAlutvaH potAnA koIpaNa svArthavagara bIjAnA duHkha dUra karavAnI IcchA e dayA che. dayA jayAre svabhAvamAM vaNAI gaI hoya tyAre nirupadhi bane che. arthAt je duHkhiyAro che e potAno koI snehI-svajana-mitrAdi thato nathI, tathA enuM duHkha dUra karavAmAM potAno kazo ja svArtha nathI. paNa bIjAnuM duHkha joI ja na zake, dila dravI ja jAya.. ne tethI enuM duHkha dUra karavAnI icchA sAhajika banI rahe e dayALutva che. AnAthI potAnA aMtarAyo tUTe che ne Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-68 737 puNya baMdhAya che. totaDAnI mazkarIthI jJAnanA aMtarAya baMdhAya ne enI dayAthI e aMtarAya tUTe. rogInA tiraskArathI ArogyanA aMtarAya baMdhAya ne enI dayAthI ArogyanuM puNya prApta thAya. AvuM AdhivyAdhi-upAdhi.. dareka duHkho aMge jANavuM. (3) dInoddhAra : paranA duHkhane dUra karavAnI IcchArUpa dayA sakriya banI e mATeno prayatna karAve e dInoddhAra che. (4) kRtajJatA : bIjAoe potAnA upara karelA upakArane haMmezA yAda rAkhavo, avasare ene jIbha para lAvavo ane upakArInI evI koI paristhiti nirmANa thAya to pote bhoga ApIne paNa pratyupakAranI taiyArI hovI A badhuM ja kRtajJatA che. (5) janApavAdabhIrutva H lokamAM niMdA thAya to e mota karatAM paNa AkarI lAge. eTale haMmezA lokaniMdAthI bhayabhItatA jIvane lokanindakAryothI dUra rakhAve. ghaNI ghaNI dharmakriyA ke tapazcaryA karanAra jo vepArAdimAM ke potAnA jIvanavyavahAramAM lokaninya kArya karatA hoya to yoganI pUrvasevAmAM TakI zake nahIM. (6) guNIpara rAga : jyAM sudhI AdidhArmikanI bhUmikAe paNa jIva pahoMcyo hoto nathI tyAM sudhI to guNonI vAstavika oLakha ja hotI nathI. paNa AdidhArmika kALamAM guNone oLakhavAnI bhUmikA UbhI thayelI che. ne guNonI duSkaratAnI pichANa che. eTale guNavAn koNa che? e gauNa banI jAya che, guNa jovA para bahumAna jAge che, dila DhaLe che. (7) sarvatra niMdAtyAga : niMdA khuda lokanittva che. eTale enAthI Darato hovAnA kAraNe jaghanya, madhyama ke uttama koI paNa vyaktinI niMdA na kare. (8) ApattimAM adInatA : gaMbhIratA ane dhIratAnA kAraNe diInatAthI bacato rahe. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 738 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre | (9) satpatijJatva koIpaNa pratijJA-kArya vagere potAnI zakti-bhUmikA vagereno vicAra karIne svIkAre. paNa svIkAryA pachI ghaNI kaThinAIo AvavA chatAM Dage nahIM. AnAthI sattvano vikAsa thAya che. (10) namratA saMpatti-vaibhava maLavA para (tathA enA upalakSaNathI koIpaNa kSetramAM AgaLa vadhavA para) namra banato jAya. paNa A namratA aucityapUrvaka joIe, jene tene namato jAya to laghutA thAya. namratAnA prabhAve jIva vadhu ne vadhu AgaLa vadhato jAya che. (11) aviruddha kulAcArapAlanaH dharmAdine pratikULa na hoya te aviruddha. AvA aviruddha kulAcAranuM pAlana kare, ullaMghana na kare, jema dharmAdinI bAdhaka mAtA-pitAnI icchAne anusaravAnuM hotuM nathI ema dharmAdinA bAdhaka kulAcAra pALavAnA hotA nathI, kAraNa ke dharmAdinI ArAdhanAno kALa durlabha che. paNa e sivAyanA kulAcAra pALavA ja joIe. enAthI svacchaMdatA aTake che. A mATe samAna kulavALAonI vacce rahevuM, ucita vivAha vagere sahAyaka banI zake che. aMbaDa parivrAjakane pahelAM vrata hatuM ke nahIM ApeluM pANI pIvuM nahIM. eTale pachI paNa e jALavI rAkhyuM. nadI pAse pANI ApanAra koI hatuM nahIM, to anazana karI pAMcamA devaloke gayo. (A vAta sa-tijJatvamAM paNa laI zakAya.) abhayakumAre sula pAse kasAino dhaMdho choDAvyo, kAraNa ke e dharmaviruddha hato. (12) mitabhASitA : vagara prastAve to bolavuM ja nahIM. prastAva=avasara hoya tyAre paNa je hitakara hoya evuM parimita bolavuM. ' (13) lokaniMditanI apravRtti: maravuM paDe to maravA taiyAra. paNa lokaninda kArya kare nahIM, kAraNa ke lokaniMdAne motathI paNa vadhAre mAnanAro che. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-68 739 (14)pradhAnakArya nibaMdhaH viziSTaphaLadAyI kArya e pradhAnakArya. eno nibaMdha eTale Agraha rAkhavo. AdidhArmikajIva paNa mAnavabhavanI durlabhatA ane AyunI kSaNabhaMguratA jANe che. mATe mAmulI kAryamAM samaya bagADe nahIM. (15) sarvyaya (16) asadbayano tyAga : caudamo sadAcAra A baMne sadAcArane kheMcI lAve che, je kaMjusAithI ane uDAupaNAthI jIvane bacAve che. AmAM puruSArthane upayogI bane evo dhanano vyaya e sarvyaya che. enAthI viparIta e asarvyaya che. AvA durvyayano tyAga kare. (17) lokAnuvRtti : lokanA cittanI ArAdhanA je dharmAdine aviruddha hoya. sAmAnya paristhitimAM janamAnasathI viruddha bole ke kare nahIM. (18) pramAda tyAga H AdidhArmikane madyapAnAdi koIpaNa vyasana vagere pramAda hoya nahIM. yoga bindu granthamAM A aDhAramAMthI dayAlutva ane guNIpara rAga A be sadAcArono ullekha nathI.enA badale sajjana prazaMsA, visaMvAdI vacano na bolavA ane sarvatra aucityanuM pAlana.. ema traNa vadhArAnA sadAcArono ullekha che. eTale ke tyAM kula ogaNIza sadAcAro batAvelA che. A badhA sadAcAronuM pAlana jIvamAM yoganI bhUmikA UbhI kare che, mATe e badhA pUrvasevArUpe mAnya che. Ama A lekhamAM dAna, sadAcAra pUrvasevA joI. have AgAmI lekhamAM tapa sadAcAra joIzuM. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SG - sadAcAra sudhInI pUrvasevAnI lekhaka vAto joI gayA. have krama prApta "tapa" pUrvasevAne joIe. tapa cAndrAyaNa, kuchuM, mRtyuddha ane pApasUdana A pramANe kahevAyelo che. AmAM AdidhArmikane yogya laukika tapa paNa uttama Thare che, eTale ke emanI bhUmikAmAM emane zubha adhyavasAyano poSaka bane che. arthAt potapotAnI bhUmikAne ucita zubha adhyavasAyanuM poSaka je kAMI hoya e badhuM ja pUrvasevArUpa bane che e jANavuM. ahIM cAra tapano ullekha karavAmAM Avyo che. emAMthI prathama be tapa laukika che ane chellA be tapa lokottara che. A babbe tapanA upalakSaNathI anya paNa laukikalokottara tapa samajI levA. AdidhArmikajIvo jainazAsanane pAmelA hoya ne na pAmelA paNa hoya, pAmelA jIvo mATe jainazAsanamAM kahelo lokottara tapa zubha adhyavasAyano poSaka bane che. paNa je jIvo jainazAsanane pAmelA nathI emane A lokottara tapa to maLyo hoto nathI. chatAM lokaprasiddha (laukika) tapa teone maLyo hoya che, je zubha adhyavasAyano poSaka banI teo mATe uttama Thare che. sau prathama laukika evo cAndrAyaNatapaH candranI vadhaghaTa sAthe je cAle te cAndrAyaNa tapa. A tapa zuklapakSanI pratipadAthI=ekamathI zaru karavAno hoya che. ekamanA divase eka koLiyo khAvAno.. bIjA divase be. ema eka eka vadhAratAM puname paMdara koLiyA khorAka hoya. pachI eka-eka koLiyo ghaTADatAM javAnuM. eTale ke vada ekame cauda koLiyA, vada bIje tera koLiyA.. vagere ema karatAM vada caudase eka koLiyo bhojana raheze. ane e eka koLiyo paNa ghaTADavAthI amAse Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 741 batrIzI-12, lekhAMka-69 eka paNa koLiyo na rahevAnA kAraNe upavAsa karavAno hoya che. Ama trIsa divasa=eka mahine A cAndrAyaNatapa pUrNa thAya che. (2) kacchatapa kuchu=kaThinAI - muzkela.. jemAM kaThina kaSTo paDatA hoya tevo tapa e kRchUtapa. enA sattApana vagere aneka prakAro che. ahIM sattApanakRccha, pAdaccha ane saMpUrNa kuchu A traNa tapanI vAta karavAmAM Avaze. saMtApanakRcchu - A tapa A rIte karavAno hoya che - traNa divasa garama pANI pIvuM, traNa divasa garama ghI pIvuM, traNa divasa garama mUtra pIvuM ane traNa divasa garama dUdha pIvuM. A je garama pANI vagere pIvAnA che te sAmAnya garama nahIM, kAraNa ke to to emAM kaThinAI jevuM na rahe. eTale jenAthI mukha-jIbha vageremAM lhAya baLe evA garama jANavA joIe. pAdakRcchu - eka bhakta divase ekAsaNuM, nakta=bIjA divase rAtre eka vAra bhojana, trIjA divase mAgyA vinAnuM ekavAra bhojana ane cothA divase upavAsa-AmAM je naktana zabda che, enA sthAne yogabindumAM ApelI gAthAmAM bhaktana zabda che. ane to pachI e tapa eka ekAsaNuM, bIje divase mAgyA vinAnuM ekAsaNuM ane trIje divase upavAsa ema traNa divasano jANavo. tema chatAM laukikagraMthomAM rAtrI bhojanane jaNAvanAra nartana zabda che. mATe ahIM e rIte artha lIdho che. saMpUrNa kRcchu - pAdapRcchu tapane cAragaNo karavAthI saMpUrNakaccha thAya che. A tapamAM game eTalA kaSTa-kaThinAI hoya to paNa narakAdinA kaSTanI sAme e koI visAtamAM hotA nathI. narakAdimAM tANI jAya evuM mahApApa sevanAra jIva A tapa kare che to enI naraka aTakI Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 742 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre jAya che. eTale ke zULInI sajA soyathI patI jAya che. mATe granthakAre lakhyuM che ke narakAdimahApAtakane saraLatAthI tarI javAno A prakRSTa upAya che. have kramaprApta mRtyuMjayatapa - jemAM saLaMga eka mahinAnA upavAsa che te mRtyuMjayatapa. A tapamAM bhego mRtyuMjaya japa karavo joIe. mRtyuMjaya japa eTale paMcaparameSThIne namaskAra (=navakAra maMtra)no jApa. emAM zrI arihaMta ane siddha.. A be parameSThIoe mRtyupara vijaya meLavelo che ane AcAryAdi traNa parameSThIo e vijaya meLavavAnI dizAmAM che, ghaNokharo jaya meLavI lIdho che. mATe emane karAtA namaskArano jApa jApakane mRtyu para jaya apAvanAro banato hovAthI mRtyuMjaya japa kahevAya che. A tapa parizuddha hovo joIe. eTale ke Aloka-paraloka saMbaMdhI AzaMsAthI rahitapaNe karAyelo hovo joIe. vaLI e vidhipUrvaka karavo joIe. eTale ke A tapa daramyAna kaSAyano svabhUmikAne ucita nirodha karavo joIe, brahmacaryanuM pAlana karavuM joIe, jinapUjA karavI joIe, sAnubaMdha jinAjJA pALavI... A rIte mRtyuMjaya japathI yukta, vidhisahita parizuddha je mAsakSamaNa karavAmAM Ave che te mRtyuno ghAta ka2nA2 hovAthI tapodhanamunio vaDe mRtyughnatapa kahevAya che. pApasUdanatapa : sAdhudrohavagere rUpa je te te tIvrapApa, ene najaramAM rAkhIne- eno nAza karavAnI gaNatarIthI karAto tapa e pApasUdana tapa che. A paNa mRtyughnatapanI jema parizuddhapaNe vidhipUrvaka karavAno hoya che. tathA A tapa daramyAnapaNa 3 maiM asiJAsA namaH vagere rUpa anekavidha maMtrajApa pracura rIte karavAno hoya che. (ahIM maMtramAM asiJAsAya nathI paNa asiJAsA ja che, tethI OM namaH pArzvanAthAya... caityavaMdana vageremAM jeo caturthAvibhaktino AbhAsa Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-69 743 thAya e rIte asiJarasAya bole che te zuddha jaNAtuM nathI.) sAdhunI hatyA vagere rUpa te te moTuM pApa sevAI gayA pachI bhAre saMvegapUrvaka enAthI pAchA pharavuM- eno pazcAttApa- pratikramaNa karavA A pratyApatti che. A tapa AvI pratyApattithI vizodhita hovo joIe. A tapamAM yamunarAjarSinuM dRSTAnta che. mathurAnagarImAM yamunanAme rAjA hato. tyAMnuM udyAna yamunAnadInA pravAhanA kAraNe vAMkuM thaI gayeluM hovAthI 'yamunAvakra' nAme prasiddha thayela hatuM. A yamunAvakranAme udyAnamAM sAdhanA karI rahelAM daMDa nAmanA munine rAjAe talavArathI haNI nAkhyA. muni to samatArasamAM jhIlatA siddha thayA. devo AvyA. indra mahArAjA paNa AvyA. indra vajra ugAmIne rAjAne DarAvyo ane kahyuM ke jo tuM dIkSA le to ja huM choDIza. eTale DaranA mAryA eNe dIkSA lIdhI. paNa pachI saMvegapUrvaka e ja divase eNe abhigraha lIdho ke mane je divase A hatyA yAda Avaze e divase huM upavAsa karIza. eka divasa, bIjo divasa.. roja hatyA yAda Ave che, ne rAjarSi upavAsa karI le che. khAtA nathI. cha mahinA thayA. abhigraha barAbara pALyo ne eke divasa khAdhuM nahIM.. Ama, A pApavizeSane udezIne karAyelo A tapa 'pApasUdana' tapa kahevAya che. paMcaparameSThI maMtra vagere maMtra zrIjainazAsananA che, mAsakSamaNa vagere tapazcaryA paNa lokottara che, jinapUjAdividhi paNa lokottara che. tathA yamunarAjarSinuM dRSTAnta paNa sUcave che ke mRtyughna tapa ane pApasUdanatapa.. A baMne zrI jainazAsananA lokottara tapa che. eTale batrIzI granthanA vivecanakAroe A bene paNa laukikatapa tarIke je kahelA che te teonI bhramaNA jANavI. zrIjainazAsanamAM rahelA AdidhArmika jIvone A tapa uttama Thare che.. eTale ke zubha adhyavasAyano poSaka bane che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 744 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre ahIMcAndrAyaNa ane kRSkRtapanA upalakSaNathI anya laukiktapo ane mRtyunna tathA pApasUdanatapanA upalakSaNathI anya lokottara tapo paNa pUrvasevAmAM jANI levA. have, pUrvasevAnA krama prApta aMtimaghaTaka muktiaSane ApaNe vicArIe. jeno abhAva hoya e pratiyogI kahevAya che. muktiadveSa muktiSanA abhAva rUpa che. tethI muktidveSa e pratiyogI che. vaLI pratiyogIne jANyA vagara abhAvane jANI zakAto nathI. tethI muktiaSane jANavA mATe sauprathama muktidveSane jANavo joIe. eTale granthakAra muktidveSane jaNAve che karmakSaya e mokSa-mukti che. e bhoganA saMklezathI rahita hoya che. tethI daDha ajJAnanA prabhAve emAM aniSTanI buddhi thavAthI enA para dveSa jAge che. ahIM abAdhyamithyAjJAna e daDha ajJAna che. je yogya samajAvaTa dvArA paNa dUra thaI na zake evuM mithyAjJAna e abAdhyamithyAjJAna jANavuM. AvA daDha ajJAnanA prabhAve jIvane bhavAbhimpaMga=bhavanI utkaTa icchA-tIvra viSayAbhilASA rahyA kare che. mokSa aniSTaananubaMdhI che, eTale ke mokSamAM jIvanuM sUkSmatamapaNa aniSTa hotuM nathI, thatuM nathI. arthAta mokSa aniSTanuM akAraNa che. tema chatAM bhavAbhimpaMganA kAraNe jIvane mokSa aniSTa bhAse che. aniSTaanubaMdhI lAge che - aniSTanA kAraNa tarIke pratIta thAya che. mokSamAM AvI aniSTatAnI pratipatti (=pratIti) thavAthI jIvane mokSa pratye dveSa jAge che. Azaya e che ke anAdikALathI jIvane sukha eTale suMvALo sparza.. madhurAdi vAnagIo.. tarabatara karI de evI sugaMdha... lalanAonA ramaNIya rUpa.. karNamadhura saMgIta.. AvI ja badhI kalpanA ati-ati-atigADha rIte jaDabesalAka anAdikALathI beselI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-69 745 che. eTale ke 'sukha to viSayanuM ja hoya.. viSaya vinAnuM sukha e jhAMjhavAnA nIranI jema mAtra kalpanA ja che' AvuM jIvanA manamAM evuM gADha rIte beseluM che ke satta2vA2 samajAvo to paNa e khase nahIM. AvA abAdhyamithyAjJAnarUpa deDha ajJAnanA kAraNe viSayonI bhUtAvaLa jevo bhavAbhiSyaMga jIvane anAdikALathI vaLagelo che. satata satata sukhepsa jIva satata satata viSayone jhaMkhe che. eTale viSayasukhano sadaMtara abhAva e AvA jIvane bhAre aniSTa rUpa banI rahe che. tethI ene mATe AvA aniSTanA kAraNabhUta evo mokSa e bhavAbhinaMdIjIvane aniSTa bhAse che. ne tethI enA para dveSa pravarte che. bhavAbhinaMdI jIvone temAM=mokSamAM aniSTapaNAnI buddhi bhavasukhanI utkaTa icchAthI thAya che. lokamAM tathA zAstramAM bhavAbhinaMdIjIvonI AvI asuMdaravAto(=bakavAsa) saMbhaLAya che. bhavAbhinaMdIjIvanA lakSaNo pUrve ApaNe dasamI batrIzImAM joI gayA chIe. mokSaaMge dveSa ane aniSTapaNAMnI buddhi A baMne ekadoSajanya che. 'mokSa aniSTa che' evuM sUcavato bhavAbhinaMdIjIvano laukika bakavAsa A che ke- yauvananA unmAdathI vihvaLa thayelI madirAkSI strI jyAM nathI ene mokSa to je jaDa hoya te ja kahe. amAre mana to priyatamA e ja mokSa che. bhavAbhinaMdIjIvano kuzAstramAM thayelo pralApa Avo che ke he gautama ! ramaNIya vRMdAvanamAM ziyALa banavA maLatuM hoya to paNa sAruM, paNa viSayasukha vinAno mokSa icchavo to kyAreya sAro nahIM. AmAM 'gautama' e gAlavaRSie potAnA ziSyane kareluM saMbodhana che. A RSinuM vacana che, mATe e zAstrano AlApa kahevAya. mokSamAM viSayasukha hovuM to koI darzane mAnyuM nathI. eTale Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 746 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre jene mana viSayasukha e ja sarvasva che e to jaMgalamAM bhale game tevI takalIpho hoya, paNa jaMgalaprAyogya viSayasukha to maLe che, mokSamAM to e paNa nathI. mATe mokSa karatAM to jaMgalamAM pazu thavuM e lAkhaTakA bahetara che. Avo A kuzAstravacanano bhAvArtha che. mokSa pratyeno Avo dveSa jIvanA ati=bhayaMkara anartha mATe thAya che. eTale ke bahula saMsAravRddhi mATe thAya che. eTale ke durgatiomAM dArUNa vipAkone bhogavI bhogavIne pApano nAza karavA chatAM saMsArano cheDo Avato ja nathI. tethI mukti dveSa dUra thavo khUba khUba jarUrI che. paNa e khase zI rIte? kAraNa ke jyAM sudhI muktiSa pravarte che tyAM sudhI to jIva vAstavika puruSArthano ke dharmopadezano adhikArI ja nathI. eNe apramattasaMyamapAlana sudhIno karelo puruSArtha paNa Atmika dRSTie kazo lAbha karAvI zakato nathI. je kAMI kare e badhuM jANe ke bhavAbhinaMdamAM ja khape che. eTale muktiSane khaseDavo e puruSArthanuM to kArya che ja nahIM. eTale granthakAra ahIM kahe che ke sahajaalpamalatvathI muktidveSa khasI muktiadveSa Ave che. A sahajaalpamalatva zuM che? e vicArIe - vastra majIThavagerenA raMgane pakaDe che, havAne nathI pakaDatuM. raMgane vastra pakaDe che, AkAza nathI pakaDatuM. A vAto jaNAve che ke je coTe che emAM coMTavAnI yogyatA joIe ane jene coTe che emAM coMTAvAnI yogyatA joIe. raMgamAM coMTavAnI yogyatA che, mATe raMga coTe che. havAmAM e yogyatA nathI, mATe havA coMTatI nathI. vastramAM coMTAvAnI yogyatA che mATe raMgathI coMTAya che. AkAzamAM e yogyatA nathI, mATe raMgathI paNa coMTAtuM nathI. divAla-kAca vagere para jaDabesalAka coMTI jatuM sTIkara enI nIce je jIleTIna peparanI zITa hoya che enA para evuM coMTatuM nathI. jethI phaTa daIne ukheDI zakAya che. AnuM kAraNa e peparazITanI coMTAvAnI ayogyatA sivAya bIjuM zuM che ? Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-69 747 AvuM ja AtmA ane karma aMge che. karmo AtmAne je coTe che. (eTale ke AtmAne je karmabaMdha thAya che) enA kAraNa tarIke mAtra karmapudgalomAM ja koika evI yogyatA mAnavAnI hoya, ane AtmAmAM koI ja vizeSa yogyatA mAnavAnI na hoya to to karmo AkAza vagerene paNa coMTI javA joIe, kAraNa ke karmayugalonI yogyatA to akSata che ja, paNa e coMTatA nathI. eTale mAnavuM paDe che ke AkAzAdimAM na hoya evI koIka yogyatA AtmAmAM che jenA kAraNe karmo AtmAne coTe che. zaMkA: e to karmomAM evI ja yogyatA hoya ke AtmAne coMTavuM, AkAzAdine nahIM ? samAdhAnaH Ano paNa artha to e ja thAya ke, AkAzAdi karatAM AtmAmAM kaMIka vilakSaNatA che ke jethI karmomAM ene ja coMTavAnI yogyatA che. vaLI yogya evA paNa AtmAne karmo ja coTe che, dharmAstikAyAdi coMTatA nathI, eTale karmomAM paNa evI yogyatA mAnavI paDe che je dharmAstikAyAdimAM nathI. Ama, AtmAne karmano baMdha thavAmAM AtmA ane karmo, e baMnenI tevI tevI yogyatA bhAga bhajave che e nizcita thayuM. AmAMthI AtmAmAM je yogyatA paDI che te karmabaMdha karAvavA dvArA AtmAnA jAjaramAna zuddhasvarUpane malina kare che, mATe e "mala' kahevAya che. vaLI AtmA anAdikALathI che, karmabaMdha anAdikALathI che. mATe A maLane paNa AtmAnI saha-sAthe sAthe. anAdikALathI mAnavo paDe che. tethI e sahaja maLa kahevAya che. A karmabaMdhanI yogyatA=sahajamaLa kiMsvarUpa che ? e vicAraNAmAM koIka kahe che ke AkAzAdimAM na hoya ne AtmAmAM hoya evuM to jIvatva che. mATe A yogyatAne jIvatvasvarUpa ja mAnavI joIe. granthakAra A vicAraNAne nakAre che, kAraNa ke AvuM mAnavAmAM Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 748 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre atiprasaMga thAya che. te atiprasaMga A ke jIvatva to muktAtmAmAM paNa samAna rIte rahyuM hovAthI teone paNa karmabaMdha mAnavo paDe. Ama karmabaMdhanI yogyatAne jIvatvasvarUpa mAnI zakAtI nathI. to kevI mAnavI? evI mAnavI joIe ke siddhAtmAmAM na hoya ane saMsArIAtmAmAM hoya, eTale granthakAra kahe che ke e yoga ane kaSAyasvarUpa che. Azaya e che ke karmabaMdha prakRtibaMdha, sthitibaMdha, rasabaMdha ane pradezabaMdha Ama cAra prakAre thAya che. AmAMthI prakRtibaMdha ane pradezabaMdha yogathI thAya che tathA sthitibaMdha ne rasabaMdha kaSAyathI thAya che. eTale paripUrNa baMdhamATe yogyatAne yoga ane kaSAya ubhayasvarUpa mAnavI paDe che. A yogyatA prabaLa hoya tyAre doSo tIvra hoya che ane A yogyatA nabaLI paDe tyAre doSo moLA paDe che. eTale sahajamaLarUpa A yogyatA alpa thavA para gADhatara mithyAtvarUpa prabaLadoSa dUra thaI maMda mithyAtvarUpa bane che. A gADhatara mithyAtva amuka apekSAe utkaTa viSayecchArUpa che. eTale e ravAnA thavA para muktidveSa ravAnA thavAnA kAraNe muktiadveSa Ave che. zaMkA karmabaMdhanI yogyatA jo yoga ane kaSAyarUpa che, ane enI alpatA thavA para jo muktiadveSa Ave che, to to dareka ekendriyajIvamAM muktiadveSa mAnavo paDaze, pachI bhale ne e jIva acaramAvartamAM rahyo hoya, kAraNa ke paMcendriyajIvanI apekSAe ekendriyajIvanA yoga ane kaSAyo ati ati alpa hoya che. samAdhAnaH tamArI zaMkA sAcI che, eTale ja granthamAM AtmAnI yoga-kaSAya nAmanI yogyatA ema je kahyuM che emAM yoga-kaSAya eTale yoga ane kaSAya ja nathI levAnA, paNa AtmAnI yogarUpe pariNamavAnI yogyatA ane kaSAyarUpe pariNamavAnI yogyatA levAnI che. Azaya e che ke atyaMta madahoza-tIvra kAmAtura yuvatI bhAre Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-69 749 kAmAvegapUrvaka koIka thAMbhalAne AliMgana kare to paNa e thAMbhalAmAM kAmavAsanAnI eka AchI pAtaLI rekhA paNa aMkita thatI nathI. ema koI bhAre krUratApUrvaka karavata vaDe thAMbhalAne kApe tyAre thAMbhalAmAM UMDe UMDe paNa krodhano koI ja saLavaLATa thato nathI. kema ? kAraNa ke thAMbhalAmAM veda ke kaSAyanI yogyatA ja nathI. kSINamoha jIvanI paNa AvI ja avasthA hoya che. veda ke kaSAyanA game eTalA prabaLa nimitta maLe eka sUkSmAtisUkSma kahI zakAya eTalo paNa veda-kaSAya pariNAma UThato nathI, kAraNa ke emanA AtmAmAM have enI yogyatA ja nathI. A bAbatamAM teo DiTTo jaDa-thAMbhalA jevA ja banI gayA hoya che. prazna : pahelAM enI je yogyatA hatI te zAnAthI naSTa thaI gaI ? uttara pahelAM sAhajikarIte (= kudaratIkrame), pachI yogathI ane chelle eno mukhya saMpUrNanAza kSapakazreNithI thAya che. prazna: te te karmono zreNibaddha kSaya jenAthI thAya e lapaka zreNI. eTale kSapakazreNithI to karmono nAza thAya che ne ? uttara H hA, karmono nAza thAya che kharo. paNa e enuM gauNa phaLa che. mukhya phaLa nahIM. vaLI karmo to bhogavavA vageredvArA paNa nAza pAmI zake che. kSapakazreNi mukhyarUpe to kaSAyavagerenI AtmAmAM je yogyatA rahI che eno nAza karavA mATe che ne eTale e ja enuM mukhya phaLa che. prazna : jo Ama ja che, to zrapakazreNinA varNanamAM karmonI prakriyAnuM varNana ja kema Ave che ? uttaraH kAraNa ke e prakriyAne ApaNe chadmastho samajI zakIe chIe. karmonI prakRtio, enA baMdha-udaya vagere, sthitighAta-rasa Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 750. batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre ghAta-guNazreNi-guNasaMkrama vageradvArA ghaNuM vizada varNana zakya bane che. karmabaMdhanI yogyatA kaSAyonI yogyatAmAtra dvArA ApaNe samajI zakIe evuM vizada varNana zakya nahIM hoya, mATe yogyatAnA AdhAre zrapakazreNinA varNananA sthAne karmonA AdhAre e zAstromAM karAyeluM maLe che. hA, je prakRtino jyAM kSaya kahyo hoya tyAM e prakRtinI yogyatAno kSaya-te te kaSAyAdirUpe pariNamavAnI AtmAnI yogyatAno kSaya ApaNe jarUra samajI zakIe chIe. prazna : tame A badhuM zAnA AdhAre kaho cho? uttara : zAstravacanonA AdhAre. zAstravacanoparathI A vAto kaI rIte sUcita thAya che e ApaNe have AgAmI lekhamAM joIzuM. (lekhAMka | - 00 kSapakazreNi mukhyatayA te te kaSAyAdirUpe pariNamavAnI AtmAnI yogyatAnA kSaya mATe che e vAta gayA lekhamAM ApaNe vicArI rahyA hatA. 'e vAta zAstranA AdhAre kaI rIte sUcita thAya che? e A lekhamAM joIe. AtmAparathI vivakSita karmaprakRtinuM dalika sarvIze dUra karI devAmAM Ave, sama khAvA pUratuM eka dalika paNa AtmApara rahe nahIM, e rIte ene haTAvavAmAM Ave, AvI prakriyAnA ApaNA zAstromAM visaMyojana, udvelanA ane kSaya AvA alaga-alaga nAmo Ave che, jemake anaMtAnubaMdhI kaSAyonI visaMyojanA. cAregatinA saMzI paMcendriyajIvo A prakriyA karI zake che. ane anaMtAnubaMdhI cAre kaSAyonI prakRtione AtmA parathI nirmULa kare che. zubha adhyavasAyono Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-70 751 pAvara evo joramAM hoya che ke eka ja antarmuhUrtamAM vividha prakriyAo dvArA anaMtAnubaMdhI prakRtio AtmA parathI nirmuLa thaI jAya che. alabatta kSAyika samyakta pAmatI vakhate paNa jIva A ja prakriyA kare che, ane AtmA parathI anaMtAnubaMdhIne dUra kare che. tema chatAM A baMne prakriyAne alaga-alaga nAma apAyA che. visaMyojanAne visaMyojanA ja kahevAya che, kSaya nathI kahevAto, ne e kSaya je nathI kahevAto emAM kAraNa A ja apAya che ke karmo bhale kSaya pAmyA, paNa enuM bIja-enI yogyatA haju nAza pAmI nathI, ane tethI anaMtAnubaMdhI kaSAyo kALAntare pharIthI baMdha pAmI zake che. kaSAyo mATe sAmAnyathI evo niyama che ke jeno udaya eno baMdha. eTale anaMtAnubaMdhIno pachIthI udaya paNa thAya che. udaya thavo eTale AtmA anaMtAnubaMdhI kaSAyarUpe pariNamavo. ne A rIte pariName che eTale AgaLa paNa eno baMdha cAlyA kare che. eTale Ano sUcitArtha spaSTa che ke visaMyojanAmAM AtmAnI anaMtAnubaMdhIkaSAya rUpe pariNamavAnI je yogyatA hatI te naSTa thaI nathI. jyAre kSAyikasamyakta pAmavAnI prakriyAmAM anaMtAnubaMdhI prakRtione je nirmULa karAya che ene kSaya kahevAya che ne emAM kAraNa A ja ApavAmAM Ave che ke have e jIva A pravRtione kyAreya bAMdhavAno nathI. Ano garbhitArtha A ja che ke have pachI e jIva kyAreya anaMtAnubaMdhI kaSAyarUpe pariNamavAno nathI. eno ja artha thayo ke e kaSAyarUpe pariNamavAnI yogyatA naSTa thaI gaI. vaLI Ama, mAtra karmono ja nahIM, yogyatAno paNa nAza karavo che eTale ja visaMyojanA karatAM paNa vadhAre lAyakAta jarUrI bane che. jemake visaMyojanA cAre gatimAM zakya hovA chatAM kSaya mAtra mAnavabhavamAM ja thaI zake che. kSAyika sattva pAmyA pachI kadAca AgaLa kSapakazreNi tatkALa mAMDavAnI na hoya to paNa tyAM sudhInI A prakriyAne khaMDa kSepaka zreNi kahevAya che, paNa mAtra anaMtAnubaMdhInI visaMyojanAne e kahevAtI nathI. A Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 752 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre paNa sUcave che ke kSapakazreNimAM karmono nAza mukhya nathI, paNa yogyatAno nAza mukhya che. ekendriyamAM jaIne asaMkhyakALa rahenAro jIva devagatinAma karma vagere prakRtione kramazaH nirmULa kare che. paNa pachI kALAMtare paMcendriyamAM AvavA para pharIthI A prakRtione bAMdhe che, eTale ke enI yogyatA naSTa thaI hotI nathI. mATe ja A nirmulanane uddelanA kahevAya che, paNa kSaya nathI kahevAto. caramazarIrI jIvane vartamAna manuSya AyuSya sivAyanI koI AyuSyakarmanI prakRti sattAmAM hotI nathI. ane baMdha to koIno have kyAreya thavAno nathI. chatAM eno kSaya to kSapakazreNi mAMDe tyAre ja kahevAya che, e pUrve nahIM. caramavAra AvelA sAtamA guNaThANAnA caramasamayasudhI devAyu vagere A traNa prakRtio sattAmAM hatI ane AThame eno kSaya thaI gayo evuM to che nahIM. to e vakhate eno kSaya zuM thayo? ' upazamazreNimAM tiryaMcAyu ane narakAyu A benI sattA niyamo hotI nathI ja, chatAM enI saMbhavasattA kahevAya che, e zA mATe? A baMne praznonuM samAdhAna paNa to maLI jAya che jo kSayano artha "te karmaprakRtinI AtmAmAM rahelI yogyatAno kSaya' evo artha karavAmAM Ave to. caramazarIrIne bhale devAyu vagere traNanA baMdha vagere kazuM nathI, chatAM enI yogyatA UbhI ja che, yogyatAno kSaya to zrapakazreNimAM ja thAya che, mATe e pUrve eno kSaya kahevAto nathI. upazamazreNimAM tiryaMcAyu-narakAyunI yogyatA kAMI kSINa thatI nathI, mATe enI saMbhavasattA kahevAya che, kSaya kahevAto nathI. A badhI vAto parathI nizcita thAya che ke kSapakazreNi e mukhyarUpe AtmAmAM anAdikALathI rahelI karmanI yogyatAono kSaya Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-70 753 karavAnI prakriyA che. te te karmono kSaya e to enI sAthe sAthe thanAra AnuSaMgika prakriyA ane phaLa che. vaLI udaya ane sattA A baMne baMdhane AdhIna hovAthI baMdhane ja mukhya karavAmAM Ave to A yogyatAne karmabaMdhanI yogyatA kahI zakAya che. granthakAre A yogyatAne yoga-kaSAya rUpe kahela che. paNa, eno sIdhe sIdho artha na letAM, 'AtmAnI yoga ane kaSAyarUpe pariNamavAnI yogyatA' evo artha levo ucita banI rahe che. bAkI yoga ane kaSAyane ja jo yogyatArUpe - maLarUpe laIe to (1) dareka ekendriyane muktiadveSa hoya ema kahevuM paDe. (2) alpamalatvane sahaja svAbhAvika kahevAnA badale karmanA udayathI thayeluM auyika kahevuM paDe. tathA (3) mokSaprAptithI ghaNA ghaNA dUranA pudgalaparAvartamAM rahelA ekendriya jIvomAM paNa alpamalatva ane tenA kAraNe mukti adveSa kahevA paDe, kAraNa ke ekendriya jAtinAma karmanA udayathI ekendriyajIvonuM caitanya ghaNuM AvarAI gayuM hovAthI yoga ane kaSAya to ati ati ati alpa thaI gayA hoya che. paNa A kahelI traNa vAto mAnI zakAtI nathI. vaLI (4) sahaja alpamalatvanI bhUmikAe pahoMcI gayelA saMjJI paMcendriyajIvane utkRSTa yoga ane utkRSTa kaSAya mAnI zakAze nahIM, kAraNa ke eno yoga-kaSAyarUpa mala to noMdhapAtra rIte alpa thayela che. paNa hakIkata e che ke caramabhavamAM paNa A baMne utkRSTa hovA saMbhave che. ane uSTa yoga to kSapakazreNimAM paNa saMbhave che. eTale A badhI vAto parathI nizcita thAya che ke karmabaMdhanI yogyatA tarIke yoga-kaSAya nahIM, paNa e rUpe pariNamavAnI AtmAnI yogyatA evo artha levAno che, ane kSapakazreNi mukhyatayA A yogyatAnA saMpUrNa kSayanI prakriyA che. tathA, prAraMbhe kALakrame je sahaja alpamalatva thAya che eno artha evo nathI ke have utkRSTayoga ane utkRSTa kaSAyarUpe AtmA 4 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 754 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre pariNAmI na ja zake, kAraNa ke ca2mAvartamAM zuM ? caramabhavamAM paNa A baMne saMbhavI zake che. prazna : to pachI yogyatArUpa mala ocho thavAno lAbha zuM? uttara H alpasAdhanA paNa jIvane mokSamArga 52 ghaNI haraNaphALa bharAvI zake Avo... athavA baMdha bhale tIvra thAya, paNa azubha anubaMdha evA tIvra tathA dIrghakAlIna na ja paDI zake. Avo koI lAbha thato hovo joIe ema mane lAge che. tathA, yoganI pUrvasevAnA Avazyaka agaMbhUta muktiadveSanI prApti vagere to eno lAbha che ja. zaMkA : 'saMsArI AtmAomAM karmabaMdhanI yogyatA hovAthI karmabaMdha thAya che. muktAtmAomAM e na hovAthI karmabaMdha thato nathI. tethI jIvatva samAna hovA chatAM atiprasaMga thato nathI.' AvuM kahevAnA badale AvuM kahevuM joIe ke - muktAtmAne pUrvasamaye baMdha hoto nathI, tethI vartamAnasamaye paNa baMdha thato nathI. saMsArIjIvane pUrvasamaye baMdha hovAthI vartamAna samaye paNa baMdha thAya che. arthAt baMdha baMdhapUrvaka hoya che. AmAM anyadarzanakalpita anAdimukta IzvaranI vAta laIe to ene anAdikALathI bhUtakALamAM kyAreya baMdha na hovAthI vartamAnamAM paNa hoto nathI. jainamata mujaba laIe to siddhAvasthAnI pUrve ayogIavasthAmAM caudame guNaThANe baMdha hoto nathI, mATe siddhAvasthAmAM paNa hoto nathI. TUMkamAM jIvatva hovAmAtrathI karmabaMdha thato nathI, paNa pUrvakAlIna baMdha uttarakAlIna baMdhanuM kAraNa che. muktAvasthAmAM A kAraNano abhAva hovAthI karmabaMdha hoto nathI. eTale vadhArAmAM yogyatAne kAraNa mAnavAnuM gaurava karavAnI jarUra nathI. samAdhAna H pUrvakALamAM karmabaMdha je nathI te zA kAraNe ? Ano vicAra karavAmAM Avaze to yogyatAnA kSaya vinA anya koI kAraNa Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-70 755 jaDaze nahIM. Azaya e che ke mokSamAM kema karmabaMdha nathI ? enA javAbamAM tame kahyuM ke "pUrve caudame guNaThANe baMdha nathI, mATe'. have ame pUchIzuM ke "caudame guNaThANe kema karmabaMdha nathI ?" to enA javAbamAM "kAraNa ke pUrvakALamAM-teramA guNaThANe karmabaMdha nathI' AvuM to tame kahI zakavAnA nathI, kAraNa ke terame guNaThANe to zAtAvedanIyakarmano baMdha hoya che. eTale AmAM to terame yogyatA hatI, mATe baMdha hato, caudame yogyatA nathI, mATe baMdha nathI. A rIte ja saMgati karavAnI rahe che, to muktAtmAmAM paNa e rIte ja saMgati karavI ucita che. ema nityamuktAtmA mAnanAranA mate paNa "enAmAM haMmezA yogyatA nathI, mATe baMdha nathI, saMsArI jIvAtmAmAM yogyatA che, mATe baMdha che' e rIte ja saMgati karavI ucita rahe che. zaMkAH "pUrvakALamAM baMdha na hovAthI muktane baMdha hoto nathI" ame AvuM kahyuM to tame "pUrvakALamAM baMdha kema hoto nathI?' Avo prazna pUchIne amane cUpa karI dIdhA. to ame paNa "yogyatA na hovAthI muktAtmAne baMdha hoto nathI' evo javAba ApatA tamane "muktAtmAmAM yogyatA kema hotI nathI ?" Avo prazna pUchIne zuM cUpa na karI zakIe ? samAdhAna : nA, nahIM karI zako, kAraNake amArI pAse e praznano javAba che. te javAba A che ke- saMsArIjIvamAM karmabaMdhAtmaka phaLa che, mATe yogyatA kalpavAmAM Ave che, muktAtmAmAM karmabaMdhAtmaka phaLano abhAva che, to e yogyatA mAnavAne koI kAraNa na rahevAthI eno abhAva siddha thaI ja jAya che. A vAta yogya paNa che ja. arthAt karmabaMdha hovo-na hovo e yogyatA hovA na hovAnA AdhAre mAnavuM e yogya che, kAraNa ke baMdha, je badhyamAna hoya enI yogyatAnI apekSA rAkhe evo niyama che. vastrAdine majITha vagereno raMga je lAge che emAM Avo niyama jovA maLe che. A vAta ApaNe Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 756 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre pUrve vicArI gayA chIe. vaLI e vicAratI vakhate sTIkaranI vAta karelI. amuka sapATI para e gADha rIte jaDabesalAka coMTe che, anya sapATI para paNa jaDabesalAka coTe che, paNa eTalI gADha rIte nahIM. to cUno karelI divAla vagere para coMTyA pachI jaldIthI (alpakALamAM) kharI paNa paDe ja che. AvuM ja A karmabaMdhanI yogyatArUpa mala mATe che. enuM mukhyakArya AtmAnI malinatA karavAnuM che. jayAre A mala pracuramAtrAmAM hoya che tyAre AtmAnI alpapaNa bhAvazuddhi hotI nathI ne tethI muktidveSa pravarte che. mala jayAre kaMIka paNa noMdhapAtra mAtrAmAM ocho thAya che tyAre kaMIkapaNa bhAvazuddhi thAya che ane tethI muktidveSa pragaTe che. vaLI jyAre e alpataravagere thAya che tyAre bhAvazuddhi vadhAre vadhavAthI muktianurAga pragaTe che. Ama yogyatAnI vicitratAthI muktiSa vagerarUpa phaLamAMbheda paDavo e saMgata Thare che. kAraNa ke A yogyatA AtmAnI zuddhi-azuddhinuM aMtaraMga kAraNa che. eTale ke mukhya kAraNa che, upAdAnakAraNa che. A yogyatAnA paripAkamATe ja bIjAM sahakArI kAraNonI apekSA hoya che. A yogyatAno paripAka eTale zuM? ahIM enA aneka artha vicAravA jarUrI lAge che. sAmAnyathI paripAkano artha sakriyatA karI zakAya che. tethI yogyatAne sakriya karavI e yogyatAno paripAka evo artha maLe. A paripAka mATe helvantara bIjA hetuonI apekSA che. hiMsA vagere Azravo ahIM hetvattara tarIke abhipreta che. e jevA tIvra-manda vagere hoya e pramANe yogyatA vadhAre-ochI sakriya thAya che, ane je pramANe e sakriya thAya che e mujaba ochA-vatto karmabaMdha thAya che. AtmAnI bhAvazuddhinA pariprekSyamAM vicAravuM hoya to, karmabaMdhanI yogyatA ghaTatI javI e eno paripAka che evo artha levo. emAM mukti aSa pragaTAvanAra bhAvazuddhino janaka je yogyatA hAsa Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-70 757 (=alpamalatva) e puruSArthajanya hoto nathI, paNa sahaja hoya che. e pachI je uttarottara bhAvazuddhi thAya che enuM aMtaraMga kAraNa uttarottara ghaTatI yogyatA che. yogyatAnA A ghaTADArUpa paripAka mATe cArazaraNagrahaNa vagere rUpa anya hetuonI apekSA hoya che ema vicArI zakAya che. Ane ja mokSagamanayogyatAne phaLadrupa banAvavArUpa paripAka tarIke laI zakAya che. athavA "aMtaraMga yogyatA karmaphrAsanuM nimitta bane ane anukULa puruSArthanI uttejanA kare e eno paripAka' Avo artha laI zakAya. AmAM karmacAsamAM karma tarIke sopakrama karma athavA nikAcita karmane bhogavatAM bhogavatAM cheDe rahelo aMza laI zakAya. AtmAmAM anAdikALathI rahela A karmabaMdhanI yogyatA rUpa bhAvamala anyadarzanakArone paNa anya anya nAme mAnya che. jema ke sAMkhyo ema kahe che ke puruSane prakRtinA vikAro jovAnI icchA e dikSA che. sAMkhyoe A didakSA je kahI che te A yogyatA ja che, kAraNake saMsArIjIvamAM e mAnelI che, ane muktAtmAmAM e mAnelI nathI. Ano artha spaSTa che ke A didakSA ja AtmAnA zuddhasvarUpane malina karanAra mala che. A malanA kAraNe karmabaMdha che. mokSamAM A mala nathI, tethI azuddhi nathI, karmabaMdha nathI. AvuM ja zaivo bhavabIja mATe, vedAntiko avidyA mATe ane saugatokabauddho anAdivAsanA mATe kahe che. tethI spaSTa che ke zaivovageree bhavabIja vagere nAme A yogyatAne ja svIkArelI che. prazna : karmabaMdhanI yogyatArUpa A mala anAdikALathI to atigADha che, ane e atigADha hoya evI avasthAmAM to ene ghaTADavAnuM jIvane sUjhe ja nahIM. to pachI e alpa zI rIte thAya? uttara : tamArI vAta sAcI che, sahajamaLanI atigADha avasthAmAM jIvane muktipratye hADohADa dveSa pravarte che. A dveSanA Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 758 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre kAraNe jIvamAM nathI upadezanI yogyatA hotI ke nathI sapuruSArthanI yogyatA hotI. ne tame jaNAvyuM ema ene svayaM paNa e kyAreya sUjhatuM nathI. vaLI kyAreka e koIka nimittane AdhIna thaIne sAdhudharma sudhInI bAhya ArAdhanA kare to paNa AtmAnI daSTie eno kazo lAbha thaI zakato nathI, kAraNake muktidveSa bahu moTo pratibaMdhaka che. TUMkamAM, maLanI prAraMbhika alpatA puruSArthano viSaya hotI nathI. paNa e thavI to joIe ja, kAraNa ke e na thAya to mukti adveSa pragaTe nahIM. e na pragaTe to yoganI pUrvasevA zakya na bane. kAraNa ke pUrvasevAnuM e ja pradhAna aMga che. ane yoganI A pUrvasevA na Ave to yoga na AvavAnA kAraNe eka paNa jIvano mokSa ja na thaI zake. paNa mokSa thAya to che, eTale enA pAyAmAM sahajamaLano brAsa thato paNa mAnavo to paDe ja. to e zI rIte thAya che ? e prazna che ja. Avazyaka evI paNa je bAbata puruSArthano viSaya na hoya e kudaratI rIte ja thatI hoya che... AvA niyamanuM ja jANe sUcana na hoya, ema granthakAra kahe che ke jema jema kALa vIte che tema tema A sahajamaLa sahaja rIte - potAnI meLe ja ghaTato Ave che. alabat kudaratI kALakrame thato A ghaTADo khUba khUba khUba dhImI gatie thato hoya che. eTale ke khUba khUba khUba virATakALa pasAra thAya tyAre paNa A ghaTADo to ati ati ati alpa ja thayelo che. zrI jainazAsanamAM virATa kALane darzAvavA mATe palyopama, sAgaropama, avasarpiNIutsarpiNI, kALacakra, ane pudgalaparAvarta AvA uttarottara vizALa vizALa mApo prasiddha che. AmAM sahuthI moTo kALa pudgalaparAvarta che jemAM anaMtakALacakra vIte che. AvA anaMtakALacakranA banelA eka -eka pudgalaparAvarta (- pudagalAvarta- Avarta) jeTalo kALa pasAra thAya tyAre paNa sahajamaLamAM thayelo hrAsa ghaNo ja ghaNo alpa hoya Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-70 759 che. arthAt eka pudgalaparAvartakALa pasAra thAya topaNa enAmAM thayelo ghaTADo evo noMdhapAtra hoto nathI ke jethI bAkI rahelo maLa alpamaLa' kahI zakAya ane muktiadveSa pragaTI zake. paNa A rIte aneka pudgalAvartamAM nAza thatA thatA jayAre e noMdhapAtra rIte ghaTI jAya che tyAre bhAvamaLanI abhipreta alpatA thAya che. A evI alpatA che ke jethI atyAra sudhI je tIvrabhavAbhimpaMga-pagalAnaMditA-bhavAbhinaMdipaNuM-muktidveSa AtmAmAM paDelA hatA te khase che. ane muktidveSa pragaTa thAya che. utkaTa bhogecchA-saMsAranuM abhinaMdanazIlapaNuM dUra thavAthI upadeza ane puruSArthanI yogyatA Avirbhata thAya che. Ane ja prakRtino adhikAra dUra thayo, puruSano (- puruSArthano) adhikAra cAlu thayo ema kahI zakAya. vaLI, badhA doSo A bhAvamaLa para tAgaDadhinnA karatA hoya che. eTale jema jema bhAvamaLano hrAsa thAya che ema ema doSonuM AMtarika jora ghaTatuM jAya che. eTale ke doSono kramika hrAsa thato Ave che. e thAya che to ja bhavyajIvanuM mokSagamana saMbhavita bane che. yogabiMdugranthamAM kahyuM che ke - vaLI A rIte yogyatAno pratiAvarta apagama - hRAsa paNa sunItithI nizcita thAya che. ane te alpa thaye bhAvazuddhi paNa cokkasa thAya che. vaLI yogyatAnA DrAsathI pragaTela A muktidveSathI paNa kalyANaparaMparAno pravAha cAle che. to muktirAgathI e pravAha cAlavAmAM kahevAnuM ja zuM ? Ama, muktiadveSa, alpamalatva, sahajamAno prati Avarta thato hrAsa vagere vAto A lekhamAM ApaNe vicArI. have, pratiAvarta sahajamaLano hrAsa je thato Ave che te anAdikALathI cAlato Ave che ke anAdikALathI e hrAsa thato nahoto, paNa pAchaLathI amukakALathI hAsa thavAno cAlu thayo ? vagere vAto AgAmI lekhamAM joIzuM. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka muktiadveSa pragaTAvI zake evI bhAvamaLanI alpatA kudaratI ja kALa krame thAya che e gayA lekhamAM ApaNe 1 joyuM. A vAta para eka prazna Ubho thAya che. prazna : bhAvamaLanI alpatA jo kudaratI ja thAya che to to e abhavyajIvone paNa thavI joIe. ane to pachI ene paNa e alpamalatva, muktiadveSa, upadezanI tathA puruSArthanI yogyatA, pUrvasevA... A badhuM ja mAnavuM nahIM paDe ? uttara : nA nahIM mAnavuM paDe, kAraNa ke bhAvamaLano kudaratI thato hrAsa bhavyajIvone ja thAya che, abhavyajIvone nahIM. A vAtanuM sUcana karavA ja granthakAre TIkAmAM yoSA vinA bhavyastha muminonupapo: AvA kathanamAM bhavyastha evo ullekha karyo che. e sUcave che ke bhavyajIvone ja doSono kramahAsa thAya che ane A kramahUAsa ja sUcave che ke bhavyane ja sahaja maLano hrAsa thAya che. abhavyajIvane eno abhavyasvabhAva ja A kudaratI prakriyAthI vaMcita rAkhe che. praznaH abhavyane eno abhavyatvasvabhAva pratibaMdhaka bane che e to samajyA. paNa jAtibhavyane to e pratibaMdhaka che nahIM. eTale ene to bhAvamaLanI alpatA ane muktiaddeSa mAnavA ja paDaze. ane mukti adveSa jo mAnazo, to A ja gAthAmAM kahyA mujaba A muktiaSathIene paNa kalyANanI paraMparA prApta thaze ja ne? ema je bhavyAtmAo haju sudhI anAdinigodamAM ja che, kyAreya bahAra nIkaLyA nathI, haju paNa anaMtAnaMta kALa pachI bahAra nIkaLavAnA che, emane paNa kalyANa paraMparA prApta thaI gaI che evuM to mAnavuM ja paDaze ne? kAraNa ke bhale bhAvamaLano hrAsa ati ati ati dhImI Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-71 76 1 gatie thaI rahyo che, eno e krame noMdhapAtra hrAsa thavAmAM jeTalo paNa kALa joIe enA karatAM paNa anaMtAnaMtagaNA pudgalaparAvarto pasAra thaI gayA che. te paNa eTalA mATe ke saMsAra, jIva ane sahajamaLa.. badhuM ja anAdikALathI che. to jemano eka nahIM, aneka pudgalaparAvarta saMsArakALa haju bAkI che evA paNa badhA ja bhavyAtmAone alpamalatva, muktieSa vagere mAnavuM ja paDe. zuM A yogya che ? uttaraH tamAro prazna ucita che. jema anAdikALathI saMsAra, jIva ane sahajamaLa che tema anAdikALathI ja eno hAsa paNa mAnI levAmAM Ave to pasAra thaI gayelA kALanI koI kamInA che ja nahIM ke jethI eka paNa bhavyajIva alpamalatva sudhI pahoMcI na zakyo hoya. zaMkA : ApaNA granthomAM (navatattvaprakaraNa vageremAM) vAta Ave che ke kevalI bhagavaMtane jyAre paNa pUchavAmAM Ave ke "Aja sudhImAM keTalA jIvo mokSamAM gayA ?" to A ja uttara teo Ape che ke "eka nigodano anaMtamo bhAga ja mokSe gayo che." anaMta pudgalaparAvarta pUrve paNa A ja javAba hato, Aje paNa A ja javAba che ne anaMta pugalaparAvarta pachI paNa A ja javAba haze. alabat jIvo kramazaH mokSamAM javAnA cAlu ja che. chevaTe cha mahine eka jIva to mokSe jAya ja che. A krame anaMtAnaMta pugalaparAvartamAM to adhadhadha... keTalA anaMtAnaMtAnaMta jIvo mokSe cAlyA gayA hoya, ane chatAM javAba-nigodano eka anaMtamo bhAga. anaMtamA bhAga parathI asaMkhyAtamAbhAga para paNa e rAzi pahoMcato nathI. Ano sUcitArtha spaSTa che ke eka eka nigodamAM rahelA jIvono mULarAzi eTalo - eTalo-eTalo-eTalo virATa che ke game eTalA anaMtAnaMtAnaMta jIvo mokSe jAya to paNa emAM noMdhapAtra ghaTADo paNa thato nathI. basa A ja rIte sahajamaLa mULamAM ja eTalo virATa virATa virATa hoya ke Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 2 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre game eTalo kALa vIte, kramika hAsa thavA chatAM emAM noMdhapAtra brAsa paNa thato nathI. samAdhAnaH nigodamAM rahelA jIvonA rAzi mATe tamArI vAta barAbara che. kAraNa ke jo kyAreya paNa noMdhapAtra ghaTADo thAya to to ekakALa evo Ave ja ke jyAre eka nigoda saMpUrNa khAlI thaI ja jAya. ane eka nigoda jo saMpUrNa khAlI thaI jAya to to enA karatAM asaMkhya guNakALamAM badhI ja nigoda khAlI thaI jAya... ane A jo zakya hoya to to Aje saMsAramAM eka paNa jIva maLavo ja na joIe, athavA mAtra abhavyajIvo ja maLavA joIe, kAraNa ke A jeTalo kula kALa joIe enA karatAM paNa anaMtaguNakALa pasAra thaI gayo che. te paNa eTalA mATe ke saMsAra anAdi che. saMsAra anAdi che eno matalaba ja, koIpaNa prakriyAne jeTalo virATa anaMtAnaMtakALa jarUrI hoya enA karatAM paNa anaMtAnaMtagaNobhUtakALa vItI ja gayelo hoya. e vinA saMsAranuM anAdipaNuM ghaTI ja na zake. eTale badhA ja bhavyono mokSa thaIne saMsAra khAlI thavo jo kyAreya paNa zakya hoya to Aja sudhImAM khAlI thaI ja gayo hota. AvuM ja nigoda mATe che. eTale jIvo nIkaLatA hovA chatAM nigoda jo kyAreya khAlI thavAnI nathI, to jIvonA nIkaLavAthI nigodanA jIvonI rAzimAM thato ghaTADo atyaMta nahIvat ja hovo joIe. bilakula agaNanApAtra.. eTale ke anaMta-anaMta-anaMtamo bhAga ja. kharekhara to, jyAre paNa pUcho, "eka nigodano eka anaMtamo bhAga ja mokSe gayo che' A javAba ja prabhunI sarvajJatAno pracaMDa purAvo che. kAraNa ke anaMtAnaMta kALapUrve paNa A ja javAba ne anaMtAnaMtakALa bAda paNa A ja javAba.. A vAta sAmAnyathI koInA dimAgamAM bese evI paNa nathI to kAlpanika taraMgarUpe to UThe ja zI rIte ? e to traNe kALanI saghaLIvAtone hAthamAM rahelA AmaLAnI jema Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 763 batrIzI-12, lekhAMka-71 spaSTa dekhatA hoya e ja AvI vAta bedhaDaka kahI zake. A vAta khUba sahRdayatAthI sUkSmabuddhithI vicAravI. eTale jemAM kyAreya noMdhapAtra ghaTADo paNa na thAya evo virATarAzi nigodano che ja. paNa jIvamAM rahela sahakamaLanI mAtrA paNa evI virATa mAnavAmAM Ave ke game eTalo ghaTADo thavA chatAM emAM noMdhapAtra ghaTADo paNa kyAreya thAya ja nahIM, to to eka paNajIvano mokSa thaI ja zake nahIM, kAraNake alpamalatva asaMbhavita rahevAthI muktiaSa-pUrvasevA-yoga vagere badhuM ja asaMbhavita banI jAya. tethI jIvamAM rahela sahakamaLanI mAtrA evI ja mAnavI paDe che ke je kALakrame ghaTatAM ghaTatAM noMdhapAtra ghaTADo anubhavI zake. ne alpamalatvanI bhUmikAe pahoMcI zake. arthAt ghaTADo cAlu hoya to to amukakALamAM e alpamalatvanI bhUmikAe pahoMcI ja jAya. eTale anAdikALathI A ghaTADo jo cAlu hoya to badhA bhavyajIvo alpamalatvanI bhUmikAe pahoMcI gayelA mAnavA ja paDe. kAraNa ke e amukakALa karatAM to anaMtAnaMtaguNo kALa pasAra thaI gayo che. paNa e mAnI zakAtuM nathI. mATe, kudaratI prakriyA rUpe kALakrame pratiAvarta thato A maLaddAsa anAdikALathI nahIM, paNa pAchaLathI kyAMkathI cAlu thAya che ema mAnavuM jarUrI bane che. eTale ke game eTalo anaMtAnaMtakALa pasAra thaI jAya, sahajamaLamAM anaMtAnaMtamAM bhAgano paNa ghaTADo thato nathI, e evo ne evo tadavastha - akabaMdha ja rahe che. ne pachI jayArathI ghaTADo zaru thAya tyArathI amukakALamAM sahaja maLa alpamalatvanI bhUmikAe pahoMcI ja jAya che. A amukakALa badhA jIvono ekasamAna hoya che evuM mAnavAne koI kAraNa jaNAtuM nathI. je jIvanuM jevuM tathAbhavyatva hoya e pramANe e ocho vadhu hovo saMbhave che. tema chatAM e amuka pugalaparAvartathI adhika to hoto nathI ja. aparimita hoto nathI. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 764 thAya ? batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre prazna : to pachI sahaja maLamAM ghaTADo thavAno kyArathI zaru uttara H mane evuM lAge che ke jIva vyavahArarAzimAM Ave tyArathI ja e zarU thato hoya. eTale ke avyavahArarAzimAM e ghaTADo thato nahoto, ne jIva jevo vyavahArarAzimAM praveza kare che ke tarata ja A sahaja maLa ghaTavAno cAlu thaI jAya che. eTale vyavahA2rAzinI ApaNe AvI paNa vyAkhyA vicArI zakIe ke 'jemano sahajamaLano ghaTADo zaru thai gayo hoya te vyavahArarAzinA jIvo ane e zaru na thayo hoya te avyavahA2rAzinA jIvo'. eTale ja pharIthI sUkSma nigodamAM gayelo jIva lokavyavahArathI para thaI gayo hovA chatAM eno sahajamaLano hrAsa cAlu thaI gayo hovAthI e jIva vyavahArarAzivALo ja kahevAya che. vaLI A rIte vicAravAthI 'abhavyajIva vyavahA2AzimAM gaNAya ke nahIM ?' A aMgenA mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja ane mahopAdhyAyazrI dharmasAgarajI mahArAja A baMnenA nirUpaNano samanvaya paNa thaI zake che ke - 'lokavyavahArane pAmelA jIvo e vyavahArarAzi' A vyAkhyAne anusarIne zrI yazovijayajI mahArAje abhavyajIvone paNa vyavahA2AzivALA gaNyA che. 'sahajamaLamAM ghaTADo zarU thayo hoya evA jIvo e vyavahArarAzi' A vyAkhyAne anusarIne zrI dharmasAgarajI mahArAje abhavyajIvone vyavahArarAzimAM gaNyA nathI. prazna H paNa granthamAM to 'pratipudgalaparAvarta malano apagama thAya che' eTalo ja ullekha che. vyavahArarAzino to koI ullekha ja nathI. pachI 'vyavahArarAzimAM AvelA jIvo mATe ja A mala apagamanI vAta che' evuM zI rIte kahI zakAya ? uttara H bhASyasudhAmbhonidhi zrIjinabhadragaNikSamAzramaNa mahArAje vizeSaNavati granthamAM amuka bAbato mATe AvuM samAdhAna Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-71 765 sUcavyuM che. jemake vanaspatinI kAyasthiti mATe zAstramAM vyavahArarAzi zabdano koI ullekha na hovA chatAM teo zrImade jaNAvyuM che ke A kAyasthiti vyavahArarAzinI apekSAe samajavI. praznaH marUdevImAtAno caramAvartamAM praveza to kyArano thaI gayelo ne vyavahArarAzimAM to sAva chelle chelle AvyA. eTale tyAM sudhI maLahAsa zarU ja na thayo hovAthI sahaja alpamalatvanI bhUmikA vagere kevI rIte mAnI zakAze ? uttara : marUdevImAtAno kisso atyaMta apavAda jevo che. aneka zAstrIya nirUpaNo aMge emanA kissAmAM prazno UbhA thAya ja che. tema chatAM "alpamalatvabhUmikA, muktiadveSa ane caramAvartano prAraMbha A badhuM eka sAthe thAya che..." A vAta paNa vyavahArarAzivALA jIvo mATe samajavI.. AvuM samAdhAna vicArI zakAya che. eTale caramAvarta zarU thavA chatAM maLaddAsa thayo na hovAthI muktiadveSa pragaTato nathI. ane jevo vyavahArarAzi praveza thayo ke tarata dhaDAdhaDa maLaddAsa thaI gayo. alpamalatvabhUmikA-muktiaSa pragaTyA. e pachI kramazaH samyaktAdi pAmI mokSe gayA. prazna : AvuM mAnavuM enA karatAM avyavahArarAzimAM paNa anAdikALathI maLaddAsa hoya, paNa e eTalo badho alpatama hoya ke jethI game eTalo kALa vIte.. alpamalatvanI bhUmikA Ave ja nahIM. ane pachI eka kALa evo Ave ke jethI maladdAsanI mAtrA vadhI jAya ne tethI amuka kALe alpamalatvanI bhUmikA, caramAvarta, muktiadveSa pragaTI jAya. pratiprazna : e eka kALa eTale kyo kALa ? pratiuttara : vyavahArarAzi pravezakALa ja levAno. uttara : to pachI marUdevAmAtA mATe prazna Avaze ja. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 766 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre caramAvarta zarU thaI gayo, paNa vyavahArarAzi praveza thayo na hovAthI malaThThAsanI mAtrA vadhI na hovAnA kAraNe alpamalatva, muktiadveSa pragaTa na thayA... eTale e pragaTa thavAnI vAta vyavahA22AzivALA jIvo mATe ja che evuM samAdhAna karavuM ja paDaze. eTale (1) anAdikALathI malahrAsa nahIM, ane vyavahArarAzithI malahrAsa, ane (2) anAdikALathI atialpamaLahAsa ane vyavahArarAzithI vizeSa prakAre maLaCAsa...A banne vikalpo marUdevAmAtA aMge to samAna ja che. paNa prathama vikalpa vadhAre ucita eTalA mATe lAge che ke, ene 'kAyasthitinI jema amuka vAto vyavahArarAzinI apekSAe samajavI' AvA vizeSaNavatinA vacananuM samarthana che. tathA, anAdikALathI rahelo sahajamaLa noMdhapAtra hrAsa anubhavI zake eTalI mAtrAmAM jo che to avyavahA2AzimAM bhalene game eTalo ati ati ati alpahrAsa thato hoya, e avyavahArarAzimAM ja noMdhapAtra hrAsa -alpamalatvanI bhUmikAe pahoMcI ja jaze, kAraNa ke anAdi saMsAramAM vItI gayelA kALanI koI kamInA che ja nahIM. A ApattinA vAraNa mATe avyavahA22AzimAM maLaCAsa hoto ja nathI, evuM mAnavuM ucita lAge che. astu. A, zAsravacanoparathI meM kareluM tAraNa che. saMvigna gItArtha bahuzruta mahAtmAoe sUkSmatAthI A vAta para vicAraNA karavA vinaMtI che. ane kAMIpaNa jaNAvavA yogya lAge to mane jaNAvavAnI kRpA karavA vinaMtI che. jyAM sudhI muktidveSa hoya che tyAM sudhI to upadeza ke dharmaAcaraNanI yogyatA ja hotI nathI. paNa e khasIne adveSa Ubho thayo, eTale A yogyatA Ave che. ne e Ave che eTale uttarottara kalyANanI paraMparA UbhI thAya ja. vaLI muktinA adveSathI paNa jo kalyANaparaMparA UbhI thAya che, to muktirAgathI to zuM na thAya ? Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-71 767 arthAta enAthI to vadhAre prabaLa kalyANaparaMparA UbhI thAya emAM koI zaMkA ja rahetI nathI. | mukti e upeya (= meLavavAnI cIja) che. jJAnayoga- kriyAyoga e upAya che. eTale ahIM muktinokaupeyano addeSa kahyo enA upalakSaNathI upAyano jJAna- kriyAyogano advaiSa paNa samajI levAno. e adveSathI paNa kalyANaparaMparA che. ane pachI kramazaH jJAnayogakriyAyoganI ruci pragaTe to to vizeSarUpe kalyANaparaMparA thAya che ema samajavuM. zaMkAH rAga ane dveSa to aMdhakAra - prakAzanI jema paraspara virodhI bAbato che. eTale dveSa khase to rAga AvI ja jAya. tethI "muktidveSa khasavAthI muktiadveSa Ave che evuM kahevAya che emAM muktiadveSa e muktirAmasvarUpa ja che, jema ke aMdhakAra khasavAthI je Ave te prakAza hoya che. vaLI mukti aSanuM phaLa paNa tame kalyANaparaMparA kaho cho ane muktirAganuM paNa e ja phaLa kaho cho. to baMnene alaga alaga mAnavA karatAM muktirAgane ja mukti adveSarUpa mAnavo joIe. arthAt muktidveSa, muktiadveSa ane muktirAga.. AvI traNa avasthAo mAnavA karatAM pahelAM muktidveSa, ane e khasavA para muktirAga AvI be avasthAo ja mAno ne. samAdhAna : AvI zaMkA barAbara nathI, kAraNa ke zAstromAM muktiadveSane eka prakArano ja kahyo che jyAre muktirAganA traNa prakAra batAvyA che. Azaya e che ke rAga ane dveSa aMdhakAra - prakAzanI jema paraspara virodhI nathI, paraMtu svataMtra pariNAmo che. nahIMtara to zAstromAM na rAga, na dveSanI bhUmikAne mAdhyacya tarIke je kahela che te asaMgata banI jaze. ema vItarAga-vItadveSa avasthA paNa azakya Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 768 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre banI jAya. hA, koI vyakita ke vastu pratye rAga AvavAthI dveSa khasI jAya ke dveSa AvavAthI rAga khasI jAya evuM bane che. paNa dveSa khasavAthI rAga AvI ja jAya ke rAga khasavAthI Sa AvI ja jAya evo niyama hoto nathI, nahIMtara to vairAgya ane samatAbhAva jevI vastu ja nahIM rahe. vaLI adveSa e keSAbhAvarUpa che, arthAt e abhAvarUpa hovAthI emAM vividhatA hotI nathI, e eka ja prakArano hoya che. Azaya e che ke jeno abhAva hoya ene pratiyogI kahevAya che. jemake ghaDAnA abhAvano (ghaTAbhAvano) ghaDo e pratiyogI che. pratiyogI ghaTa nAno moTo saMbhavI zake che. ghaTAbhAva evo hoto nathI, eTale ke nAnA ghaDAno abhAva, moTA ghaDAno abhAva vagere saMbhave che, paNa ghaDAno nAno abhAva, moTo abhAva.. vagere saMbhavatuM nathI. AnA parathI samajAya che ke abhAva eka ja hoya che. emAM taratamatA hotI nathI. e ja rIte aSa e TreSAbhAvarUpa hovAthI emAM taratamatA na hovAthI e eka ja prakArano hoya che. ane e eka ja prakArano che to yogIonA bhedano prayojaka na ja banI zake e spaSTa che. jyAre muktirAga to yogIonA bhedano prayojaka bane che. pachI muktino adveSa ane rAga e be eka ja zI rIte hoya zake ? prazna : muktirAga yogIonA bheda pADavAmAM prayojaka zI rIte bane che? uttara : yogagranthomAM yogIonA nava prakAra batAvavAmAM AvelA che. e muktirAganI maMdatA, madhyamatA ane utkRSTatAnA kAraNe tathA upAyanI maMdatA, madhyamatA ane utkRSTatAnA kAraNe batAvelA che. Azaya e che ke muktirAga eTale muktinI abhilASA - saMvega. keTalAka yogIone A saMvega mRdu-maMda hoya che, keTalAkane Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-12, lekhAMka-71 769 madhyama hoya che, keTalAkane utkRSTa hoya che. muktino upAya eTale vividha prakAranI sAdhanA. A sAdhanA paNa keTalAkanI maMda hoya che, keTalAkanI madhyama ane keTalAkanI utkRSTa hoya che. eTale A benA kAraNe yogIonA nava bheda paDe che. maMda saMvega sAthe maMda, madhyama ane utkRSTa sAdhanA ema traNa prakAra. e ja rIte madhyama ane utkRSTa saMvega sAthe traNa-traNa prakAra thavAthI kula nava bheda che. prazna H saMvega jhaLahaLato hoya (utkRSTa hoya) to sAdhanA paNa utkRSTa ja hoya ne ? maMda ke madhyama zI rIte saMbhave ? uttara H sAmAnyathI to sAdhanA saMvegane ja anusare che. tethI jevo saMvega evI sAdhanA. tema chatAM, sAdhanA para sAdhana ane sattvanI paNa asara hoya che. eTale saMvega jhaLahaLato hovA chatAM saMghayaNa chelluM hoya ane/ athavA sattva alpa hoya to sAdhanA maMda paNa thAya. A ja rIte anya bhedo mATe paNa yathAyogya vicArI levuM. Ama muktirAganA maMda, madhyama ane utkRSTa ema traNa prakAra che jyAre muktiadveSa to eka ja prakArano che, pachI e be eka zI rIte hoya zake ? Ama, muktidveSa ane muktirAga vacce svarUpabhede bheda darzAvyo. have phaLabhede bheda darzAve che. eTale ke baMnenA phaLa judA che, mATe baMne judA che. prazna : baMnenuM phaLa to kalyANaparaMparA ja che, pachI phaLa judA zI rIte ? uttara H tema chatAM phaLabheda hovAthI e bheda paDe che. Azaya e che ke kalyANa-paraMparA dvArA chevaTe baMnenuM aMtima phaLa mokSa che. paNa muktirAgathI A phaLa alpa vilaMbe maLe che jayAre mukti adveSathI e adhika vilaMbe maLe che. tethI A apekSAe baMnenA phaLa judA judA che. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre vaLI, je vAta A rIte upeyabhUta mokSa mATe kahI e ja vAta enA upAya aMge paNa upalakSaNathI samajI levI joIe. bIjI koI apekSA na hoya to upeya mokSanA adveSathI upAyabhUta deva-guru-dharma pratye dveSa pragaTe che. ane upeya mokSanA rAgathI upAyabhUta devaguru-dharma pratye rAga pragaTe che. ahIM paNa, upAya dveSamAM taratamatA hotI nathI, paNa upAyarAgamAM taratamatA hoya che. tathA upAya adveSathI adhika vilaMbe mokSa phaLanI prApti thAya che, jyAre upAyarAgathI e alpa vilaMbe thAya che. 770 eka praznaH bhAvamaLanI, muktino adveSa pragaTAvanAra alpatA sudhI to kudaratI prakriyA dvArA hrAsa thatAM thatAM pahoMcI javAyuM. ne tethI puruSArthanI yogyatApaNa AvI gaI. tema chatAM jIva jo puruSArtha na kare to atyAra sudhInI jema ja haju paNa uttarottara hrAsa thatAM eka kALa evo Ave ke badho ja maLa dUra thaI javAthI jIvano vinA puruSArtha mokSa thaI jAya. pachI puruSArthanI zI jarUra che ? uttara H bhAvamaLanA hrAsanI A kudaratI prakriyA to eTalI badhI dhImI che ke jIva jo svayaM puruSArtha na kare to, A maLane saMpUrNa dUra thatAM mAtra eka carama pudagalaparAvarta nahIM, keTalA pudagalaparAvarta lAgI jAya, kahI zakAya nahIM. ane vadhAre mahattvanI vAta e che ke je vastu svazuddhinI prakriyA svayaM nathI karatI, e soe so TakA saMpUrNa zuddha kyAreya banI zakatI nathI, jemake sonuM. mANasa enA zuddhIkaraNanI prakriyA game eTalI cokasAI bharI rIte kare ane asarakAraka rIte kare, e 99.99 TakA zuddha thaze. so e so TakA zuddha thaI ja nahIM zake. eTale jIvanA potAnA puruSArtha vinA saMpUrNa zuddhi zakya che ja nahIM. sIdhI vAta che, jIvanA zuddhIkaraNanA kALasvabhAva vagere pAMca kAraNomAM je bhAga puruSArthasAdhya che, e puruSArthathI ja siddha thAya che, kALa vagerethI nahIM ane jIva jo puruSArtha Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-72 771 Adare che to vadhumAM vadhu eka pudgalAvarta kALamAM to zuddha thaI ja jAya che. A rIte bAramI pUrvasevA dvAtrizikAnI vicAraNA pUrNa thaI. AmAM pUrvasevAnA pUjA, sadAcAra, tapa ene muktiadveSa A cAra aMgonI ApaNe vicAraNA karI. A cAramAM paNa chello muktiadveSa e ja pradhAna aMga che e vAtanI have teramI batrIzImAM AgAmI lekhathI vicAraNA karIzuM. lekhAMka ( 72. bAramI batrIzImAM yoganI pUrvasevAnA deva-gurvAdi pUjana, sadAcAra, tapa ane muktiadveSa A cAra prakAro jaNAvyA. AmAMnA prathama traNa AcArarUpa che, jyAre cotho prakAra bhAvarUpa che, ane tethI e pradhAna che. A muktiaddeSa kaI rIte pradhAna che ? e A "teramI muktieSa prAdhAnya batrIzI" nAmanI batrIzImAM vicAravAnuM che. TUMkamAM e vicAra A che ke muktiaSanI hAjarImAM muktiupAyonuM malana thatuM nathI. AmAM malana eTale vinAzanuM kAraNa. prabhunAM darzana-pUjanastavana vagere samyagdarzananI ArAdhanA che. vAcanA-pRcchanA vagere pAMca prakArano svAdhyAya e samyagrajJAnanI ArAdhanA che. samitigupti vagere samyakracAritranI ArAdhanA che. A badhI ArAdhanA jIvane mokSe laI janAra hovAthI muktinA upAyabhUta che. AtmAmAM anAdikALathI rahelo muktino dveSa A muktiupAyanuM malana karanAra che. eTale ke enA vinAzanuM kAraNa che. A muktiupAyano vinAza be rIte samajavo joIe. (1) ArAdhanA thaI rahI hovA chatAM e Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 772 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre sAkSAt ke paraMparAe ke atidIrdha paraMparAe paNa mokSanA aMzamAtra upAyarUpa na banavI. eTale ke ArAdhanA "ArAdhanA' rUpe (= svarUpe) astitvamAM hovA chatAM "muktiupAya" tarIke to astitvamAM nathI ja. arthAt "muktiupAya" tarIke eno vinAza thaI gayo che. (2) muktinA aMzataH upAyarUpa paNa na banatI evI paNa A ArAdhanA salkiyArUpa hovAthI puNya to baMdhAve ja che, ne tethI puNyanA phaLa tarIke kALAMtare bhogasAmagrI paNa Ape ja che. jIva kAramI bhogecchApUrvaka e sAmagrImAM DUbI jAya che ne tethI pachI e ArAdhanA "ArAdhanA" svarUpe paNa vinAza pAmI jAya che. A muktiupAyano svarUpataH vinAza che. (1) naMbaramAM kahyo e eno phaLataH vinAza dAna-zIla-tapa-bhAvarUpa dharmanI ke samyagudarzanAdinI ArAdhanAnI eka nAnAmAM nAnI sankriyAthI laIne niraticAra saMyamapAlana sudhInuM koIpaNa dharmAnuSThAna muktidveSanI hAjarImAM muktiupAyanuM upara kahyA mujaba malana karanAra bane che. A ja vAtane granthakAre bIjI gAthAmAM A rIte spaSTa karI che ke zAstromAM vratanA galata rIte karelA svIkArane (pAlanane) zastra, agni ane sApanA galata rIte karelA upayoga jevo kahyo che. eTale jaNAya che ke te muktiupAyanuM malana viSAnUtRpti sadeza che. granthakAre A ja vAtanuM vivecana karatAM vRttimAM je jaNAvyuM che teno rahasyArtha Avo che-ahIM muktiupAyanA malana tarIke e malana jenAthI thAya che te saMyamapAlanAdi levA abhipreta che. eTale Avo artha maLe che ke aMdara jene bhArobhAra muktiSa paDelo che e jIva nAnI moTI je koI dharmakriyA kare che te viSAknatRpti saMdeza hoya che, eTale ke viSamizrita bhojanathI thatI tRpti jevI hoya che. viSamizrita bhojanathI tatkALa bhUkha zamavAthI tRpti anubhavAya che Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-72 773 paNa pariNAme mota Ave che. eTale ke prathama najare sukhanuM kAraNa jaNAtuM hovA chatAM pariNAme bahu moTA duHkhanuM kAraNa che. AvuM ja muktidveSanI hAjarImAM thatI saMyamapAlanAdi dharmakriyAnuM che. A vAta enA parathI jaNAya che ke zAstromAM=yoganA nirUpaka granthomAM vratanA dugrahane vratanA galata rIte karelA svIkArane-pAlanane galata rIte ajamAvelA zastra, agni ane sarpa tulya kahela che. jema galata rIte vAparelA zasra vagere bhAre hAnikartA bane che ema vratadurgaMha paNa jIvane moTuM nukasAna karanAra nIvaDe che. AmAM be vAto noMdhapAtra che : (1) mULagAthAmAM rahelA zAstrapu zabdano granthakAre TIkAmAM dharmazAstromAM' evo artha na karatAM 'yoganirUpakazAstromAM' evo artha karyo che. eTale jaNAya che ke A badhI je vAto karavAnI che te yogagranthonA adhikArI jIvo mATe che, sAmAnyathI dharmano upadeza karanArA dharmopadezaka granthonA adhikArI je jIvo hoya teo mATe nahIM. A adhikArI jIvo judA judA hoya ? prazna H uttara : hA, sAmAnyathI dharmagranthomAM vAlAnAmupArAya 'bALajIvonA upakAra mATe A grantha che' ema jaNAvyuM hoya che. paNa yoganA nirUpaka granthomAM alaga prakArano ullekha maLe che. jema ke yogadRSTi samuccaya granthamAM bIjI gAthAmAM yoginAmupArAya 'yogIjIvo para upakAra karavA mATe A grantha che' ema jaNAvyuM che. vaLI AgaLa 209mI gAthAmAM paNa privRttanA ye ta vAsyAdhiri: ema jaNAvyuM che. arthAt 'kulayogI jIvo ane pravRttacakrayogI jIvo ja AnA adhikArI che' ema jaNAvyuM che. jeo yogIonA kulamAM janamyA hoya, yogIonA dharmanuM sahaja pAlana karanArA hoya, koI paNa jIva pratye dveSa rAkhanArA na hoya, indriyavijetA hoya. AvA badhA guNovALA jIvo 'kulayogI' che. tathA icchA ane pravRttirUpa prAraMbhika kakSAnA ahiMsA-satya vagere vrata - Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 774 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre pAlana jemanA jIvanamAM hoya te 'pravRttacakrayogI' jIvo che. A kulayogI ane pravRttacakrayogI jIvone ja A granthonA adhikArI kahevA pAchaLa Avo Azaya che ke jIva anAdikALathI bhautikasukhono ane pApono bhAre rasiyo che. A ja kAraNe muktino ane muktinA upAyabhUta yoganodharmano e bhAre dveSI che. A badhA kAraNe jIvanuM coryAzI lAkhanA cakkaramAM satata paribhramaNa cAlu ja che. AmAMthI chUTavAno upAya yoga che. A yoga alabat dharmakriyArUpa ja che. chatAM e nirabhiSyaMga joIe. eTale ke bhautika icchAnA vaLagaNathI mukta joIe. Ano artha e thayo ke jIvane jo mokSamAM pahoMcADavo hoya to eno pApono rasa toDI dharmano rasa Ubho karavo joIe ane viSayonuM vaLagaNa choDAvI niHspRhatA UbhI karavI joIe. paNa viSayonuM vaLagaNa choDAvavuM ati ati muzkela che. enI apekSAe pApono rasa ghaTADI dharmarasa pedA karavo kaMIka paNa sukara che. te paNa eTalA mATe ke jIvane je viSayasukha joIe che te paNa vastutaH pApathI nahIM, paNa dharmathI ja maLe che. eTale dharmaguru jIvane jo A vAstavikatA samajAvavAmAM saphaLa thAya che to jIva dharmamAM rasa keLavavAno prAraMbha kare che ne dharma karato thAya che. jo ke A dharma viSayasukhanI icchAthI thayelo che to paNa e viSayasukhanI icchA para kaMIka ne kaMIka ghA mAravA samartha hoya che. vaLI puNya dvArA viSayasukhanI sAmagrI maLavA para jIvanI dharma pratyenI zraddhA-anurAga vadhe che je paNa enI viSayecchA para ghA mAravA samartha hoya che. tathA A dharma samajAvanAra gItArtha gurubhagavaMta pAsethI dharmanA sthApaka zrI arihaMta paramAtmAnuM svarUpa vagere jANavA maLe che. ne tethI prabhu pratye apAra bhakti ullase che. 'mArA bhagavAne A anuSThAna kahyuM che' AvI bhaktithI te te dharmakriyA karavAnA prabhAve paNa viSayecchA moLI paDavA mAMDe che. (hA, je jIva Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-72 775 acaramAvartimAM rahelo hoya enI viSayecchA para AmAMnI koIpaNa rIte ghA paDato nathI. paNa e jIva to dharmopadezane yogya ja hoto nathI.) karuNAsAgara gItArtha gurubhagavaMta A vAstavikatAne supere jANatA hoya che. jIvanI viSayecchAno paNa A rIte lAbha uThAvI levA mAge che ke, e bahAne paNa jIvane dharmamAM joDavo, eno pAyarasa toDavo... ne e dharma ja punaH punaH vAraMvAra karavAthI enI viSayecchAne toDato raheze je eka divasa jIvane viSayecchAnA vaLagaNathI muktapaNe dharma karavAnI bhUmikA para pahoMcADaze. ne e pachIno dharma jIvane kramazaH mokSa sudhI pahoMcADaze. Ama be pagathiyAM thayAM. prathama sAbhidhvaga dharma ane bIjuM nirabhivaMga dharma. vaLI, ghaNuM ghaNuM ghaNuM karIne jIvo A rIte sAbhivaMga dharma dvArA ja nirabhivaMga dharma pAme che. jema sAbhidhvaMga dharma viSayecchAnA vaLagaNane ghaTADato jAya che ema yogya samajaNa maLavA para jIva khuda yogya puruSArtha kare to A vaLagaNa vadhAre asarakAraka rIte zIdhrapaNe ghaTADI zake che. eTale gItArtha guru bhagavaMta jIvane A vaLagaNanAM duSpariNAmo samajAve che. e samajAvavA mATe jarUra paDye viSa-garanI vAto paNa kare che ke A vaLagaNa anuSThAnane viSAnUtRpti sadaza banAvI vipAkavirasa karI zake che, vagere. paNa A vAto, zrotA e vaLagaNane choDe e mATe ja hoya che, e dharmane ja choDI de e mATe nahIM. kAraNa spaSTa che ke hAla e sAbhidhvaMga anuSThAnarUpa prathama pagathiye Ubho che. ene nirabhimpaMga anuSThAnarUpa bIje pagathiye caDhAvavAno che. paNa kadAca koI kAraNasara tatkALa tyAM na caDhI zake to paNa ene nIce kAMI utArI mUkavAno nathI. kAraNake nIce UtaravuM eTale dharmane choDI pAchA pApamAM macI paDavuM.. ne pachI to pAchAM e ja durgatinAM cakkara cAlu.. have dharma ja gamato Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 776 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre nathI, to nirabhimpaMga dharmanI to vAta ja kyAM ? eTale ene mArge lAvavA pAcho sAbhivaMga dharma zarU karAvavAno rahe che. have e ja jo pAcho cAlu karAvavAno che, to pahelAM enA parathI nIce utAryo ja zA mATe ? A prazna Ubho thAya ja. vaLI jyAre bhautika icchA ja tyAjaya che, anuSThAna nahIM, tyAre anuSThAna ja tyAjya bhAsI jAya to e ucita nathI ja. je jIvo haju dharmamAM joDAyA nathI, athavA joDAyA hoya topaNa Dagumagu che - sthira nathI, e jIvone dharmano rasa to che ja nahIM, eTale jyAre teo AvuM sAMbhaLe che ke "bhautika icchAthI karelo dharma niSphaLa che athavA viparIta phalaka che tyAre teone bhautika icchA choDavAnI cAnaka nathI lAgatI, paNa "he ! AvuM che, to to amAre dharma ja karavo nathI.." ema dharma ja choDavAnI IcchA thAya che, kAraNa ke ene dharma karavo Ame gamato nathI, mAMDa mAMDa parANe to karato hato. eTale AvA jIvo mATe A vAto hitakara nahIM, paNa ahitakara banatI hovAthI asthAnadezanA (ayogya sthAne dezanA) rUpa banI rahe che. mATe AvA jIvo AvI vAtonA adhikArI nathI. AvA jIvone to jo tame artha-kAmanA abhilASI cho, to paNa tamAre dharma ja karavo joIe." "jo tamAre durgatimAM na javuM hoya to dharma ja karavo joIe." jo tamAre Aloka paralokamAM sukhI thavuM hoya to dharma ja karavo joIe." "jo tame cakravartI banavA cAho cho to tamAre prabhupUjA karavI joIe...' vagere upadeza ja apAya che. upadeza taraMgiNImAM to tyAM sudhI kahyuM che ke "rAjana ! dharma to sAMbhaLyo hoya, joyo hoya ke anumodyo hoya to paNa sAta peDhIne pavitra karI de che...' AzayazuddhinI koI vAta na hovA chatAM ahIM dharmane ATalo badho prabhAvavaMto kahevo, enuM eka mAtra kAraNa zrotAnI evI bhUmikA che. upadezaka mahAtmA ene pApa choDAvI dharmamAM joDavA-sthira karavA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-72 mAge che. paNa A rIte dharma karatAM karatAM eno rasiyo banI gayelo jIva prathama pagathiye AvI gayo. have ene bIje pagathiye caDhAvavAno che ane bIje pagathiye caDhI gayo hoya to, anAdikALanA saMskAra ene pAchA nIce kheMcI na jAya e rIte tyAM sthira karavAno che. eTale have upadezanI rIta badalAya che. vaLI dharmano rasa evo pedA thayelo che ke have "bhautika AzaMsAthI karAto dharma niSphaLa che ke viparIta phalaka che' AvuM sAMbhaLavA para ene bhautika AzaMsA ja tyAjaya bhAse che, dharma nahIM. eTale AvA jIvo ja AvI vAto sAMbhaLavAnA adhikArI che. yogagranthomAM AvI vAto Ave che, mATe enA adhikArI AvA kulayogI vagere jevo ja che. A sivAyanAM dharmazAstromAM sAmAnyathI dharmano mahimA gAtI ja vAto AvatI hovAthI sAmAnyathI dharmane yogya je koI hoya te badhA ene sAMbhaLavAnA adhikArI hoya che. eTale have ahIM je vAto Avaze tenA adhikArI e ja jIvo che jemane dharma tyAjya na bhAse, paNa bhautika AzaMsA ja tyAjya bhAse.. mATe evI bhUmikAe pahoMcelA jIvoe ja A vAto sAMbhaLavI-vAMcavI... A vAtanuM sUcana karavA ja granthakAre zAzveSa zabdano artha yoganirUpaka zAstromAM karyo che. alabatta bIjAo paNa kadAca vAMce to paNa emane nukasAna na thaI jAya enI banatI kALajI A lekhomAM rAkhavAmAM Avaze ja. (2) ahIM vratanA durrahane zastra, agni ane sApanA durraha jevo kahyo che. AmAM zastrAdi traNa svarUpe ja kramazaH ghAtaka, dAhaka ane mAraka che. eTale ke svarUpe ja nukasAnakartA che. eno upayoga karavAnI evI kalA hoya to ja e lAbhakartA nIvaDe che. jyAre vrato Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 778 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre to svarUpe lAbhakartA ja che. mAtra eno durraha ja nukasAnakartA che. to pachI vratonI sarakhAmaNI zastra vagere sAthe zA mATe karI ? zaMkA : ahIM zastrano 'ghAtaka' tarIke nahIM, 'rakSaka' tarIke ane agnino 'dAhaka' tarIke nahIM, paNa 'pAcaka' tarIke ullekha mAnIe to e baMne to svarUpataH paNa lAbhakartA ja che ne ! samAdhAna : to e benI sAthe sApano karelo samAveza asaMgata banI jAya, kAraNa ke e to nirvivAda nukasAnakartA tarIke ja prasiddha che. ene saMgata TheravavA A bene paNa ghAtaka ane dAhaka tarIke ja levA paDe che. bAkI svarUpe lAbhakartA cIjane jaNAvavAno ja jo abhiprAya hoya to e rUpe nirvivAda prasiddha ghI vagerenI ja vAta karI hota. kAraNa ke e ja svarUpe vratapAlanAdinI jema lAbhakartA che, mAtra eno durgaMha nukasAnakartA che. eTale vratanA dugrahane ghI vagerenA dugrahanI sAthe na sarakhAvatAM zastra vagere sAthe je sarakhAvyo che e anucita lAge evuM che. tema chatAM, mahAtArkika evA zrI haribhadrasUri mahArAje ane granthakAra zrI yazovijayajI mahArAje potapotAnA granthomAM A sarakhAmaNIno ullekha karyo che. eTale enI pAchaLa koI gaMbhIra rahasya hovuM joIe. A rahasya zuM hoI zake ? e AgaLa yogya avasare vicArIzuM. zaMkA : ahIM vratano dugraha eTale zuM ? vrata lIdhA pachI pALavA nahIM.. khUba khUba zithilatA sevavI e ? samAdhAna H AgaLanI gAthAmAM granthakAra jaNAvavAnA che ke A vratadurgaMhathI TheTha navamA traiveyaka devaloka sudhInI prApti thAya che. vratapAlanamAM bedarakAra rahenArane kAMI e thaI zake nahIM. mATe zithilatAnI ahIM vAta nathI. vaLI yogya upadeza dvArA paNa jemAM khasavAnI yogyatA nathI evI utkaTa icchAthI thatA malananI vAta cAle che. mATe evI tIvra icchAthI vratano svIkAra (ane pAlana) Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 779 batrIzI-13, lekhAMka-72 e ahIM vratano dugraha che ema jANavuM. zaMkA : durrahIta evA paNa zrAmaNyathI (saMyamapAlanathIzramaNapaNAthI) keTalAka jIvone devaloka maLe che. pachI emAM viSamizrita bhojana jevI pariNAme asuMdaratA zI rIte kahI zakAya? samAdhAna : AnAthI durrahIta vratapAlanathI thatI raiveyaka devalokanI prApti paNa vipAke virasa hovAthI ahitakara che. vaLI e prApti thavAmAM paNa muktiadveSa kAraNa che, nahIM ke mAtra kriyA. arthAta eka nAnAmAM nAno doSa paNa lAgI na jAya e rIte atyaMta sAvadhAnIpUrvaka niraticAra saMyamapAlana rUpa kriyA hovA chatAM jo mukti pratye dveSa dAkhavavAmAM Avato hoya to to kAMI raiveyakaprApti vagere thaI zakatA nathI. e to takedArIpUrvaka muktidveSane TALIne muktidveSa keLavavAmAM Avyo hoya to ja A akhaMDa kriyAthI raiveyakanI prApti thAya che. zaMkA : jenA dilamAM tIvra viSayecchA paDelI che e vratanuM grahaNa-pAlana kare ja zA mATe ? kAraNa ke emAM to viSayono tyAga karavAno hoya che. samAdhAna : muktidveSa dharAvanArA bhavAbhinaMdI jIvomAM keTalAka paralokane mAnanArA hoya ne keTalAka na mAnanArA hoya. nirmaLa saMyama pALanAranuM cakravartI-rAjA-mahArAjA vagere dvArA thatuM sanmAna-pUjA vagere joIne potAne paNa evI pUjA vagere meLavavAnA tIvra koDa jAge to e mATe bhavAbhinaMdI jIva paNa tyAgapradhAna evuM saMyamajIvana levA taiyAra thaI jAya che. e ja rIte paralokane mAnanArA bhavAbhinaMdI jIvane UMcA UMcA devalokamAM javAnI tIvra IcchA jAge tyAre enA upAya tarIke e paNa tyAgapradhAna saMyamajIvana svIkAravA ne pAlavA taiyAra thaI jAya che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 780 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre zaMkA : tame hamaNAM ja jaNAvyuM ke A raiveyakaprAptimAM paNa nirmaLa saMyamapAlanarUpa kriyA paNa muktiaSanI apekSA rAkhe che. to jemane raiveyaka devalokanI prApti paNa vipAkavirasa nIvaDe che e bhavAbhinaMdI jIvone muktidveSa hoya che ke muktiadveSa? samAdhAna : yoganI pUrvasevAnAM cAra aMgomAM muktiaSanI pradhAnatA che e jaNAvavAno adhikAra cAlI rahyo che. e pradhAnatA A rIte jaNAvavI che ke-pUrvasevAnA gurudevAdipUjana, sadAcAra ane tapa A traNe aMga ke traNamAMnA koIpaNa eka ke be aMga hoya to saMyamapAlanAdithI muktiupAyanuM malana na thAya ane na hoya to e malana thAya AvuM che nahIM. paNa muktiadveSa e ja eka evuM aMga che je hoya to malana na thAya ke na hoya to (= muktidveSa hoya to) malana thAya. mATe zeSa traNa karatAM muktiadveSa e pradhAna pUrvasevA che. kALakrame sahajamalano hrAsa thatAM thatAM jIva jyAre alpa malatvanI bhUmikAe pahoMce che tyAre A muktiadveSa pragaTe che. e pahelAM muktiSa ja pravartamAna hato. e muktiSanA kAraNe saMyamapAlanAdithI malana thAya che ane e ja saMyamapAlanAdithI thatI vipAkavirasa saiveyakaprAptinI ahIM vAta cAlI rahI che. mATe muktidveSa to che ja. ne e che eTale ja malana na thavA denAra pradhAna pUrvasevArUpa muktiadveSa nathI e spaSTa ja che. vaLI bAramI batrIzImAM pUrvasevAtmaka muktiaSathI kalyANanI paraMparA ane paraMparAe mokSaprApti kahelI che. eTale e muktidveSa sahitanA saMyamapAlanathI thayela raiveyakaprAptine vipAkavirasa-aniSTa kahI zakAya ja nahIM. jyAre ahIM to kahela che. mATe muktiadveSa che nahIM. vaLI anya pUrvasevAnI jema muktiaSanI hAjarImAM paNa jo, malana vipAkavirasatva saMbhavita hoya to to enuM prAdhAnya zuM Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 781 batrIzI-13, lekhAMka-72 rahyuM? mATe je jIvo aMge ahIM vipAkavirasatva kahyuM che teone muktiadveSa hoto nathI e niHzaMka che. zaMkA paNa to pachI raiveyakaprAptinA kAraNa tarIke muktiadveSa hAjara hovo kahyo che tenuM zuM? samAdhAna H A zaMkAnuM samAdhAna AgAmI lekhamAM joIzuM. lekhAMka gayA lekhamAM ApaNe joyeluM ke saMyamapAlanAdithI thanAra raiveyaka prApti jeone vipAka-virasa nIvaDe che e jIvone muktidveSa hoya che, muktieSa nahIM. ane pachI A vAta para zaMkA UbhI thayelI ke "to pachI granthakAre ja e jIvone raiveyaka prAptinA kAraNa tarIke muktiadveSa hovo je kahyo che tenuM zuM ?" A zaMkAnuM samAdhAna vicArIe : samAdhAnaH enI saMgati karavA mATe muktiaSane be prakArano mAnavo joIe. yogyatArUpe ane vyaktarUpe. vaLI muktiaSane Ama be prakArano mAnyo eTale muktidveSane paNa evA ja be prakArano mAnavo joIe. sahajaalpamalatvanI bhUmikA sudhI nahIM pahoMcelA badhA jIvone yogyatArUpe muktiSa ja hoya che, muktiadveSa nahIM. A ja tIvra bhAvAbhivRMgarUpa che, muktiupAyonuM malana karanAra che, ane yoganI pUrvasevArUpe abhipreta muktiaSano virodhI che. muktiSavALA A jIvone ekendriyAdi bhAvomAM ke saMjJIpaMcendriyanA bhavomAM paNa mukti aMge kazI gatAgama jayAre hotI nathI tyAre svargabhinna muktine jANatA ja na hovAthI vyaktarUpe muktidveSa hoto Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 782 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre nathI, eTale ke vyaktarUpe muktiadveSa hoya che. (AnI ja vAta granthakAra AgaLa cothI gAthAmAM karavAnA che.) vipAkavirasa raiveyakaprAptinA kAraNa tarIke je muktiadveSa kahyo che te A jANavo. paNa A muktiadvaiSa pUrvasevArUpa nathI, kAraNa ke jIvamAM yogyatArUpe to muktiSa ja beselo che. sahaja alpamalatvanI bhUmikAthI je muktiadveSa pragaTe che te jIvanI tevI yogyatA thaI hovAthI pragaTela hovAnA kAraNe yogyatArUpe muktiadveSa che, e ja prastutamAM pradhAna pUrvasevArUpe abhipreta che, enI ja hAjarImAM muktiupAyonuM amalana kahela che. A jIvone yogyatArUpe muktiadveSa beselo hovA chatAM kyAreka tevA vicitra karmodayavazAt durbuddhi thavAnA kAraNe "jyAM kazuM khAvA-pIvAnuM nahIM. kazuM karavAnuM nahIM... AvA mokSano matalaba zuM? emAM sukha zuM?' vagere rUpe kAmacalAu muktidveSa abhivyakta thato hoya to e vyaktarUpe muktiSa che. chatAM aMdara yogyatArUpe muktiadveSa ja hoya che, kAraNa ke sahaja alpamalatvanI bhUmikA jIva pAmI gayo che. e yoganI pUrvasevArUpa che ja ne tethI muktiupAyonuM malana hotuM nathI. TUMkamAM muktiupAyonuM malana karanAra "yogyatArUpe muktidveSa hoya che, ane raiveyakaprAptimAM kAraNa bananAra "vyaktarUpe muktieDreSa' hoya che. eTale saMyamapAlanAdithI muktiupAyonuM malana thatuM hovA chatAM raiveyakaprApti paNa thAya che. praznaH A gAthAnA uttarArdhamAM AvuM je jaNAvyuM che ke "A raiveyakanI prAptimAM paNa mAtra akhaMDa saMyamapAlanarUpa kriyA ja kAraNa nathI, paNa muktiadvaiSa paNa kAraNa che te muktiaSanI prazaMsA mATe jaNAvyuM che ke niMdA mATe ? uttaraH kema Avo prazna karo cho? muktiaSanI pradhAnatA jaNAvavAno adhikAra che. tethI enI prazaMsA mATe ja prastuta vAta karI che. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-73 783 prazna : tamArI vAta barAbara che. vAkyaprayoga paNa e ja bhAvane dhvanita kare che. paNa ene jo prazaMsavo ja che to pUrvArdhamAM vipAkavirasatvanI vAta kema karI ? kAraNa ke e to enI niMdarUpa che. "A bhojana pariNAme mota lAvanAra hovAthI aniSTa evI tRptinuM janaka che" AvI vAta e bhojananI niMdArUpa che e spaSTa che. uttara : tamArI vAta barAbara nathI. muktiadveSa e svarUpe suMdara vastu che. ne eTale ja enA prabhAve navaraiveyaka sudhInI prApti thAya che. A prApti paNa svarUpe suMdara vastu ja che. eTale ja to yogabindunI 146mI gAthAmAM A muktiadveSane hitarUpa kahyo che ane "enA prabhAve jIvo tathA chANamAna: = tevA kalyANane bhajanArA bane che ema jaNAvyuM che. A badhuM ja muktiaSanI prazaMsA rUpe ja che. tema chatAM, A jIvomAM aMdara yogyatArUpe to muktidveSa ja paDelo hoya che, muktidveSa nahIM. ane tethI vipAkavirasatA=pariNAme asuMdaratA Ave che. eTale ke bahAra vyaktarUpe rahelA muktiaSanA prabhAve navamo greveyaka maLe che ane aMdara yogyatArUpe rahelA muktidveSanA kAraNe vipAkavirasatA sarjAya che. AmAM muktiaSanI niMdA kyAM AvI ?.. paNa jo aMdara yogyatArUpe paNa muktieSa hota to e kalyANanI paraMparA dvArA chevaTe thoDA vilaMbe paNa jIvane mukti sudhI pahoMcAData... eTale ke pariNAme paNa suMdaratA Avata. prazna : muktiSavALA jIvone vipAkavirasatA je kahI che te zuM che ? uttara : "UMcAmAM UMco devaloka pAmavo hoya to niraticAra akhaMDa saMyama pAlana joIe ane mukti pratye dveSa na joIe." AvuM zAstravacanothI jANavA para e devalokano icchuka jIva aMdara yogyatA Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 784 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre rUpe muktidveSa paDelo hovA chatAM bahAra e kyAMya vyakta na thaI jAya, manathI vicArarUpe paNa vicArAI na jAya enI bhAre takedArI rAkhe che ane Ama bahArathI kRtrima rIte banAvaTI) muktiadveSa keLave che. vaLI saMyamapAlanamAM nAnA nAnA aticAra paNa na lAgI jAya e to ja zakya bane che jo viSaya-kaSAyane ati ati maMda banAvyA hoya, kAraNa ke aticAra sevanamAM viSaya-kaSAyono ja mukhya phALo hoya che. eTale A jIva satata jAgRti sAthe viSaya-kaSAyane ati ati maMda kare che-rAkhe che. ane niraticAra saMyamapAlana dvArA ene uttarottara vadhu maMda karato jAya che. A maMdatAnA prabhAve raiveyakamAM mAnasika pravicAraNAthI mAnasika viSayasevanathI paNa mukta rahe che. e pachInA be cAra bhavamAM paNa A viSaya-kaSAyanI maMdatA cAle che. tema chatAM daMDa kADhI lIdhA pachI paNa saMskAravazAta cakrabhramaNa keTaloka kALa cAlu rahetuM hovA chatAM e kramazaH zithila banatuM ja jAya che ne chevaTe aTakI jAya che, ema A viSaya-kaSAyAdinI maMdatA kramazaH ghaTatI jAya che ane chevaTe nAza pAmI jAya che. (kyAreka viparIta nimitta maLe to A maMdatA zIdhra paNa nAza pAmI jAya che.) ane jevI A maMdatA nAza pAme che ke tarata viSaya-kaSAyonI tIvratA jora pakaDe ja che. ema, bahAra puruSArthathI ghaDelo muktiadvaiSa paNa kramazaH khasato jAya che, ne chevaTe aMdara paDelo muktidveSa pAchuM mAthuM UMcake che. A viSaya kaSAyonI tIvratA ane vyakta thayelo muktidveSa jIva pAse pAchA tIvrabhAve pApa karAve che jenA kAraNe durgatimaya saMsAra-paribhramaNa cAlu ja rahe che. jo aMdara muktiadveSa pragaTelo hota to jJAna-kriyAtmaka muktiupAyonuM malana na thAta, eTale ke e muktiupAya tarIke akSata ja raheta. ne tethI paraMparAe paNa mokSAtmaka sarvAMgasuMdara pariNAma prApta thAya, A vipAkasuMdaratA che. enA badale saMsAra-paribhramaNa cAlu rahyuM e vipAkavirasatA che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 785 batrIzI-13, lekhAMka-73 zaMkA : jene aMdaramAM muktidveSa khadabade che e jIva saMyamapAlanAdi na kare to pApa ja karavAno che ne enA kAraNe paNa durgatimaya saMsAra paribhramaNa enA lalATe lakhAyeluM ja che. pachI alaga vipAkavirasatva zuM ? UlaTuM, raiveyakamAM gayA pachI paNa becAra bhAva viSayakaSAyanI maMdatA cAlavAnI pariNAma suMdaratA na kahevAya ? samAdhAnaH pariNAme duHkhada evI pApapravRttionI apekSAe A vipAkavirasatvanI vAta nathI. paNa jo muktiadveSa beTho hota to saMyamapAlanAdi aMtimaphaLa tarIke je mokSAtmaka sarvasuMdara pariNAmamAM pariNamavAnA hatA, enI apekSAe, e adveSa na beTho hovAnA kAraNe e saMyamapAlanAdi chevaTe saMsAraparibhramaNamAM pariNamatA hovAthI vipAkavirasa che. eTale ke muktiaSasahakRta saMyamapAlanAdinI apekSAe A vipAka-virasatva che. zaMkAH bAramI batrIzImAM to ema jaNAvyuM che ke muktiadveSa e vaiSanA abhAvarUpa hovAthI eka ja prakArano hoya che. to tame enA be prakAra kema kahyA ? samAdhAna : ocho TheSa, vadhAre dveSa... ema pratiyogImAM taratamatAnA AdhAre jema prakAra paDe che ema aSamAM paDI zakatA nathI. mATe e eka prakArano kahevAyelo che. ghaTAbhAvamAM taratamatA na hoya, paNa ghaTano prAgabhAva, dhvasAbhAva, atyaMtAbhava vagere rUpa prakAra to hoya ja che ne, ema prastutamAM jANavuM. vastutaH ahIM eka ja abhAvanA alaga-alaga be prakAra che evuM nathI, paNa be pratiyogI alaga-alaga che ne enA be abhAva alaga-alaga che. vyakta muktidveSa ane yogyatArUpa muktidveSa alaga-alaga hovAthI pratiyogI alaga-alaga che ne tethI tenA abhAvarUpa muktiadveSa paNa alaga-alaga be prakArano che. AmAMthI yogyatArUpa muktivaiSanA abhAvAtmaka je yogyatArUpe muktiadveSa, e pUrvasevArUpa che, Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 786 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre e eka ja prakArano che, ne tethI e yogIonA bhedamAM prayojaka banI zakato nathI. prazna H muktiadveSa haju pragaTyo na hoya to saMyamapAlanAdithI mukti upAyonuM malana thAya che ne e pragaTI gayo hoya to e malana thatuM nathI, A rIte tame muktiadveSanuM prAdhAnya dekhADyuM. AmAM muktiadveSarahita (=muktidveSa sahita) jIvo vratagrahaNasaMyamapAlanAdi pUjA-devaloka vagerenI spRhAthI kare che ema tame kahyuM. paNa e rIte muktiadveSavALA jIvonA e saMyamapAlanAdi kaI spRhAthI karAyelA ahIM prastuta che ? uttara H teonI paNa AvI pUjA-devalokAdinI bhautika icchAthI karAyelI saMyamapAlanAdi dharmapravRtti ahIM prastuta che. AvuM mAnavuM jarUrI che, kAraNa ke (1) haju muktirAga pragaTelo nathI, eTale mokSanI icchAthI kare che evuM to kahI zakAtuM nathI. (2) bhautikaspRhAthI karAtuM anuSThAna sAbhimbaMga anuSThAna kahevAya che. evI spRhAthI para thaIne karAtuM anuSThAna nirabhimbaMga anuSThAna kahevAya che. nirabhimbaMga anuSThAna to muktiupAyonuM prabaLa poSaka che. eTale emAM malana-amalanano prazna ja Ubho thaI zakato nathI. prastutamAM e prazna Ubho thayelo hovAthI sAbhiSyaMga anuSThAna ja levuM paDe che. (3) muktiadveSanI pradhAnatA darzAvavAno adhikAra che. bAkInuM badhuM sarakhuM hoya ne muktiadveSa na hovA-hovAnA kAraNe mahattvano phera paDato hoya.. to enI pradhAnatA jaNAvelI kahevAya, eTale muktiadveSa pragaTelo nathI evA jIvo mATe sAbhiSyaMga-anuSThAnathI malana jaNAvyuM che, to muktidveSa pragaTI cUkelo hoya evA jIvo mATe evuM ja kahevuM jarUrI banI rahe ke, teoe sAbhiSyaMga anuSThAna karyuM, ane chatAM malana thayuM nahIM, kAraNa ke muktiadveSa pragaTelo che. jo teonuM anuSThAna nirabhiSyaMga levAmAM Ave, to to e nirabhiSyaMga Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-73 787 hatuM mATe ja malana thayuM nahIM, emAM muktiaSe to kAMI karavAnuM rahyuM nahIM. ane to pachI mukti-aSanI pradhAnatA khyApita thayelI kaI rIte kahevAya? (4) mukti aSavALA jIvone prAyaH cothuM taddhatu anuSThAna hoya che e vAta AgaLa nizcita thaze. taddhatu anuSThAna bAdhya evI bhautika-phaLApekSAthI thatuM hoya che. A hakIkata paNa e ja sUcave che ke muktiaSavALA jIvo prAyaH karIne bhautika phaLanI icchAthI ja dharmaanuSThAna karatA hoya che, ne e ja ahIM prastuta che. Ama muktiSavALA jIvo ane muktiaSavALA jIvo.. baMnenA bhautika apekSAthI thatA dharmAnuSThAnanI prastutamAM vicAraNA cAlI rahI che e nizcita thayuM. alabat dveSavALA ane aSavALA A jIvonI bhautika apekSA kramazaH abAdhya ane bAdhya hoya che. paNa A bheda ApaNA chadmasthAno viSaya na hovAthI ApaNane to baMnenI apekSA ekasamAna ja bhAse che ane chatAM muktiaSano prabhAva juo-muktiSavALA jIvonuM e dharmAnuSThAna muktiupAyonuM malana karanAra hoya che, viSAtratRptisadeza hovAthI vipAkavirasa hovAnA kAraNe ahita hoya che, muktiaSavALA jIvonuM e dharmAnuSThAna muktiupAyonuM milana karatuM nathI. ane tethI ja e paththabhojanasadaza hovAthI pariNAmasuMdara hovAnA kAraNe hitakara hoya che. zaMkA : muktiadveSa hoya to malana thatuM nathI e vAta to granthakAre kahelI ja che. paNa paththabhojanasadaza vagere vAto tame kyAMthI laI AvyA ? samAdhAna : "malana thatuM nathI' no artha che "e dharmAnuSThAna mukti upAya tarIke vinAza pAmatuM nathI eTale ke e dharmAnuSThAna muktinA upAyabhUta ja rahe che. arthAt e paraMparAe paNa muktinuM kAraNa bane ja che. pachI ene paththabhojanasadeza, pariNAmasuMdara ane hitakara kema na kahevAya ? Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 788 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre zaMkA : muktiupAyanA malananA tame be artha karyA che-(1) svarUpe vidyamAna hovA chatAM muktiupAyarUpe vinAza pAmI javuM ane (2) saMyamapAlanAdi upAya svarUpe paNa TakavA nahIM, nAza pAmI javA... paNa granthakAre kAMI AvA be artha jaNAvyA nathI. tethI muktiupAyano vinAza eTale "muktiupAyabhUta saMyamapAlanAdi rahevA ja nahIM Avo eka ja artha levo joIe. ane tethI amalana tarIke paNa "svarUpe TakI rahevuM e ja eka artha maLavAthI, tame muktiupAyabhUta ja rahe che vagere je artha karyo che e yogya nathI. samAdhAnaH meM malanano prathama artha je jaNAvyo che e jo na levAno hoya to abhavyAdi je dezonapUrvakroDa sudhI saMyamapAlanAdi kare che e kALa daramiyAna svarUpe to saMyamapAlanAdi vidyamAna hovAthI malana che ja nahIM. ane muktiupAyarUpe malana tame svIkAratA nathI. to pachI e kALa daramiyAna, muktiSa hovA chatAM amalana mAnavuM paDaze. zuM A mAnya che? nathI ja. mATe prathama artha levo paNa jarUrI che. ne tethI "aSanI hAjarImAM e saMyama-pAlanAdi muktiupAyabhUta rahe che' evo artha paNa yogya ja che. A badhI vicAraNAomAM noMdhavA jevI bAbata e che ke - sAbhivaMga anuSThAna hitakara bane ke ahitakara eno AdhAra mAtra ne mAtra mukita adveSa hovA-na hovA para ja che. vaLI mukita adveSa hovAno AdhAra kALa para ja che, kALakrame sahaja alpa malatvanI bhUmikA Ave eTale muktiSa pragaTe ja che. AmAM jIvanA puruSArthano kazo upayoga hoto nathI. jIva puruSArthathI "mukti pratye dveSa na pragaTI jAya evI takedArI rAkhIne je muktiadveSa keLave che e jIvane sAbhidhvaMga anuSThAna dvArA navamA raiveyaka sudhI pahoMcADI zake che, paNa muktiupAyanA malanane aTakAvI zakato nathI, ne tethI vipAkavirasatva vagere UbhA ja rahe che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-73 789 AnA parathI e nizcita thAya che ke sAbhidhvaMga anuSThAna ahitakara maTIne hitakara banavAmAM jIvano puruSArtha koI bhAga bhajavato nathI. ane tethI kALakrame muktiSa je jIvo pAmelA hoya te badhA jIvonA badhA ja sAbhivaMga anuSThAno hitakara ja nIvaDe che, ahitakara nahIM. tathA muktiSavALA jIvonuM dharmAnuSThAna vipAkavirasa je bane che te bhautika icchAnA kAraNe nahIM, kAraNa ke bhautika icchA to muktiaSavALA jIvanA dharmAnuSThAnamAM paNa rahI che, ne chatAM e vipAkavirasa banatuM nathI. paNa bhautika icchAmAM je tIvratAabAdhyatA rahI hoya che enA kAraNe enuM anuSThAna vipAkavirasa bane che. have bhautika icchAmAM A tIvratA bhaLavAmAM jIvano puruSArtha kAraNa hoto nathI, kAraNa ke muktiadveSa nahIM pAmelA badhA ja jIvonI bhautika icchAmAM e anAdikALathI bhaLelI ja hoya che. ema emAMthI A tIvratA haTI javAmAM paNa jIvano puruSArtha koI bhAga bhajavato nathI, kAraNa ke kALakrame muktiadveSa pragaTavAnI sAthe ja e tIvratAabAdhyatA khasI jAya che, ane atIvratA - bAdhyatA bhaLI jAya che. A vAta yogya paNa che ja, kAraNa ke A tIvratA jo jIvanA puruSArthathI khasatI hoya to kayA puruSArthathI khase? "pApa puruSArthathI khase evuM mAnI zakAtuM nathI, kAraNa ke e to sAva viparIta ja che. dharmapuruSArthathI e khase evuM paNa mAnI zakAtuM nathI, kAraNa ke to to eno e dharmapuruSArtha vipAkasuMdara banavAthI vipAkavirasatva je kahyuM che teno virodha thAya, mATe nakkI thAya che ke bhautika apekSAmAM bhaLelI abAdhyatA jIvanA puruSArthathI khasatI nathI. have, je bAbata jIvanA puruSArthane AdhIna hoya e bAbata to, je jIva ucita puruSArtha kare ene ja siddha thAya, anyane nahIM. paNa je bAbata jIvanA puruSArthane AdhIna nathI, paNa mAtra kALakrame Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 790 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre thAya che, e to te te kALe sarva jIvone siddha thaI ja jAya, amukane thAya ne amukane na thAya.. AvuM banI zake nahIM, kAraNa ke emAM koI vinigamaka nathI, arthAt amuka jIvone siddha thaI to zA kAraNe ? amukane na thaI to zA kAraNe ? A praznono uttara banI zake evuM koI kAraNa nathI. prazna : AmAM 'te te kALe' ema je jaNAvyuM che emAM te te kALa eTale kayo kALa ? uttara : e kALa eTale caramAvarta pravezakALa samajAya che. Azaya e che ke kALakrame sahajaalpamalatva thAya eTale tIvra bhavAbhivaMga=tIvrabhogecchA=muktidveSa khase che ne muktidveSa pragaTe che. lAbhAdino arthI banelo jIva have je dharmAnuSThAna kare che te hitakara hoya che, ahitakara nahIM, e vAta ApaNe nizcita karI gayA chIe. lAbhAdinI arthitA to UbhI ja che, atyAra sudhI thatuM dharmAnuSThAna ahitakara banatuM hatuM ane have hitakara bane che A bheda zA mATe? e jaNAvavA AgaLa AThamI gAthAmAM 'kartAbhede anuSThAnabheda thAya che' ema jaNAvavAnA che ane A kartAbheda kayo ? eno khulAso granthakAra TIkAmAM acaramAvartamAM rahelo jIva ane caramAvartamAM rahelo jIva evo batAvavAnA che. muktiadveSa-muktidveSa... acaramAvartacaramAvarta kALa-A be vAtonuM anusAna karatAM e niHzaMka pratIta thAya che ke muktidveSa ane ca2mAvartakALano prAraMbha... A baMne eka sAthe thAya che. prazna H AThamI gAthAmAM kartAbhede anuSThAnabheda je kahevAnA che te to viSAnuSThAna vagere pAMca anuSThAnabhedonI apekSAe che ne ? uttara H hA, paNa emAM ananuSThAna ane amRtaanuSThAna to alaga paDI jAya che. bAkInA traNe bhautikaapekSAthI thAya che. A bhautikaapekSA AlokasaMbaMdhI hoya che ke paralokasaMbaMdhI hoya Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-73 791 che. A benA bhedane laIne viSa ane gara. ema be bheda anuSThAnanA batAvyA che. taddhatu anuSThAna saMbaMdhI je bhautikaapekSA che te paNa A rIte baMne prakAranI saMbhavatI hovA chatAM e bhedanI virakSA na karIne anuSThAnano eka ja bheda taddhatuno kahyo che. e ja rIte viSa-garamAM paNa e bhedanI vivakSA na karIe to baMnene sAmAnya rIte viSaanuSThAna tarIke kahI zakAya che. muktiadveSa pragaTyA pUrve karelA anuSThAnane viSAnUtRptisadaza kahela che eno artha ja e viSaanuSThAna che. muktiadveSa pragaTyA pachI karela anuSThAna paraMparAe mokSanuM kAraNa che, eTale ke sAkSAt je amRtaanuSThAna, enuM e kAraNa che. eno artha ja ke e taddhatu anuSThAna che. Ama viSa-gara ke taddhatu anuSThAna e muktiaSa pUrvenA ane pachInA anuSThAnarUpa hovAthI e anuSThAnabhedamAM paNa kartAbhedanI A vAta lAgu paDe ja che. ane tethI upara kahyuM ema muktidveSa ane caramAvarta baMneno prAraMbha yugapad thAya che evuM A bAbato parathI spaSTa rIte nizcita thAya che. A badhI vicAraNA parathI A samajAya che ke bhavAbhinaMdIpaNuM, tIvrabhavAbhivaMga (tIvra bhogecchA=abAdhya-bhautika apekSA) ane muktidveSa.. A badhuM acaramAvartimAM hoya che ane jevo caramAvarta zaru thAya che e ja kSaNathI A badhuM svayaM khasI jAya che, emAM jIvanA puruSArthanI ke koI puNyavizeSanI apekSA hotI nathI. vaLI muktiaSanI hAjarImAM malana ke vijJAnatRptisAdezya hotuM nathI evuM je kahyuM che tenA parathI e paNa nizcita thAya che ke caramAvartamAM viSAnuSThAna (+garAnuSThAna) hotuM nathI. A aMgenI vizeSa vAto AgaLa joIzuM. | muktiaSanI pradhAnatAno vicAra cAlu che. AgaLanA lekhamAM paNa e ja vicAra anya rIte karIzuM. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka muktidveSa hoya to saMyamapAlanAdithI muktiupAyonuM mana thAya che, ane muktiadveSa hoya to bhautikaapekSAthI karAyelA saMyama pAlanAdithI paNa e malana thatuM nathI, kAraNa ke muktiaSanI hAjarImAM e apekSA bAdhya kakSAnI hoya che, abAdhya kakSAnI nahIM. A vAta ApaNe vicArI rahyA chIe. zaMkAH dilamAM muktidveSa ramI rahyo hoya... evA jIvo paNa saMyamapAlanAdi dvArA navamA saiveyaka sudhI jaI zake che, jemAM muktiaSa paNa apekSita hoya che. A vAta tame karI, paNa dilamAM dharAra muktidveSa beselo hoya to mukti ke muktinA upAyo pratye dveSa kevI rIte thAya ke je ene navamA greveyaka sudhI pahoMcADI zake? samAdhAnaH acaramAvartavartI AnAdi mithyAtvI jIvone A bhavamAM je pUjA-satkarAdi joIe che athavA parabhavamAM je UMco devaloka vagere joIe che enA kAraNa tarIke jovAthI saMyamapAlanAdirUpa muktiupAya aMge dveSa thato nathI, je svaISTanuM sAdhana bhAse e aMge dveSa thAya ja nahIM e spaSTa che. A jIvone saMyamaveza ane saMyamapAlana... badhuM ja hovA chatAM AMtarika pariNatimAM saMyama nathI, ane samyakatva paNa nathI, mATe A jIvo dravyaliMgI che. AnA upalakSaNathI, acaramAvartavartI jIvo dvArA bhautika apekSAthI karAtI koIpaNa dharmakriyA ahIM levAnI che. e badhIne rAganI sAmagrI tarIke A jIvo jotA hovAthI emAM vaiSa thavAno avakAza hoto nathI. vaLI A jIvo mokSAtmaka phaLane to jANatA ja hotA nathI, mATe mukti pratye dveSa jAgato nathI, kAraNa ke jenI jANakArI na hoya Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-74 793 enA pratye jIvane rAga ke dveSa kazuM ja thatuM nathI, jema ke nALiyeradvIpanA mAnavIne anna pratye. zaMkA vratanuM grahaNa ane pAlana sudhI pahoMcanAra jIvane zAstra vagere dvArA "mokSa anupama sukhamaya hoya che AvuM zuM jANavA maLyuM na hoya? samAdhAna maLyuM hoya. paNa e jIva evA mokSane svargAdimaya ja mAnato hoya che. arthAta viSayasukhamaya ja mAnato hoya che. ane e to teone atyaMta iSTa hovAthI emAM rAga ja thAya che, pachI dveSane avakAza kyAM ? zaMkA : zAstra vagere parathI to "mokSamAM zarIra, indriyo, viSaya vagere kazuM hotuM ja nathI" AvuM paNa jANyuM ja hoya ne ! samAdhAna : hA, jANyuM paNa hoya. ne tethI potAne je viSayasukho joIe che enA karatAM mokSa judo che evI jANakArI paNa che ja. chatAM, "jo huM mokSa pratye dveSa karIza to navamo greveyaka vagere je mAruM iSTa che tenAthI huM vaMcita thaI jaIza." evI zaMkA paDavAthI e bhAre takedArIpUrvaka vaiSane TALe che, ne tethI muktiaSa jaLavAI rahe che. zaMkA : kALakrame sahajaalpamalatva thavAnA kAraNe pragaTelo muktiadveSa pradhAna pUrvasevArUpa che, enA karatAM puruSArthathI vikasAvelA A muktiaSamAM evo zuM pharaka che ke e pUrvasevArUpa banato nathI ? samAdhAna : mokSa aMgenA pAMca samavAyi kAraNomAM je bhAga je kAraNe bhajavavAno hoya e bhAga e kAraNathI bhajavAyelo hoya to ja mokSane anukULa bane che, anyathA nahIM, jema ke viSayakaSAyonI maMdatA puruSArthathI sAdhavAnI hoya che. to ja e mokSamArga Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 794 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre para jIvane AgaLa vadhArI zake che. ema to ekendriyajIvone viSayakaSAya khUba ja maMda-avyakta thaI gayelA hoya che. paNa e maMdatA, ekendriya jAtinAmakarmanA udayathI caitanya atiati AvarAI gayuM hovAnA kAraNe thayelI hovAthI karmakRta hoya che, jIvanA puruSArthakRta nahIM, mATe mokSanA pariprekSyamAM enuM kazuM mahattva banatuM nathI. ema yugaliyAone paNa viSaya-kaSAyanI ghaNI maMdatA hoya che, paNa e kSetrakRta ke kALakRta hovAthI mokSane anukULa hotI nathI. zaMkA : acaramAvartavartI jIva navamA raiveyakamAM javA mATe viSaya-kaSAyanI je maMdatA kare che, e to puruSArthakRta ja hoya che ne ! samAdhAnaH puruSArtha paNa kramazaH yathocita joIe. eTale samyakatvocita puruSArthathI samyakatva pAmyA pachI cAritrocita viSaya-kaSAyanI maMdatA puruSArthakRta hoya to mokSane anukULa bane che. e pUrve nahIM. athavA pAMca samavAya kAraNomAM kALa pachI karma ne karma pachI puruSArtha A krama che. eTale kALa jIvane caramAvartamAM pravezAve (eno ja artha ke sahajaalpamalatva karIne muktiaSa pragaTAve) e pachIno puruSArtha ja mokSane anukULa bane che, e pUrveno nahIM. acaramAvartavartI jIvano viSaya-kaSAyane moLA pADyAno puruSArtha e pUrveno che, mATe e puruSArthajanya maMdatA mokSane anukULa banatI nathI. eTale nakkI thayuM ke viSaya-kaSAyanI maMdatA ucita puruSArthajanya hoya to ja mokSane anukULa, e sivAya karma-kSetrAdijanya hoya to nahIM. ema muktiadveSa kALajanya hoya to ja mokSane anukULa che e sivAya nahIM. eTale acaramAvartavartI jIvoe puruSArthathI sAdhelo muktiaSa mokSane anukULa banato nathI, arthAt yoganI pUrvasevArUpa banato nathI, ne tethI ja e muktinA upAyonuM mana aTakAvI zakato nathI. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-74 795 "muktiadveSa na hoya to saMyamapAlanAdithI muktiupAyanuM malana thAya che vagerarUpe niSedhamukhe muktiaSanuM prAdhAnya jaNAvyuM. have vidhimukhe e prAdhAnya jANIe. je jIvane mukti para, muktinA upAya para ane muktimArganI sAdhanA karI rahelA sAdhaka yogIo upara dveSa nathI (eTale ke adveSa che) te jIvoe karela gurvAdipUjana ja nyApya cheucita che-pUrvasevArUpa bane che. eTale ke "muktiadveSa hoya to gurvAdipUjana pUrvasevArUpa bane che, e vinA nahIM Avo niyama che, paNa "gurvAdipUjana hoya to muktiadvaiSa pUrvasevArUpa bane che e vinA nahIM Avo niyama nathI. muktiadveSa to gurvAdipUjana vagere na hoya to paNa pUrvasevArUpa bane ja che. mATe muktiadveSa pradhAna che. A kALakRta muktiaSanI vAta che, acaramAvartavartI jIve puruSArthathI keLavelA muktiaSanI nahIM, e jANavuM. zaMkAH je jIva pUrvasevAnA aMgomAMthI tapa nathI karato paNa gurvAdipUjana kare che, ene tapano bhale lAbha na maLe, gurvAdipUjanano lAbha to maLe ja che. ema je jIvane pUrvasevAnAM aMgomAMthI muktiadveSa nathI (eTale ke muktidveSa che) e jIvane muktiaSano lAbha bhale na maLe, paNa e gurvAdipUjana vagere je kare che eno lAbha to ene maLavo joIe ne ! samAdhAna : gurudoSavALAnI sakriyA paNa lAbha mATe thatI nathI, kAraNa ke svalpa hoya che, jema ke bhautasAdhune haNanArA bhIlano tene caraNasparzano niSedha. bhauta A eka vizeSa prakArano saMpradAya che. emanA sAdhuo AkhA zarIre bhabhUti lagADe che, ane hAthamAM morapIMcha rAkhe che. jaMgalanA koIka bhIle kyAreka sAMbhaLyuM hatuM ke tapodhana sAdhuone ApaNo paga lAgI jAya to moTo anartha thAya che." eka vakhata ene morapIMchanI jarUra paDI. ghaNI zodha karavA chatAM e na maLavA para ene jANavA maLyuM ke bhautasAdhuo pAse morapIMcha Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 796 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre hoya che. eTale eNe bhautasAdhu pAse morapIMcha mAgyA. paNa jema ApaNuM rajoharaNa ema teone morapIMcha e mukhya cihna-upakaraNa hovAthI teoe ApyA nahIM. eTale pachI bhIle e sAdhuo para zastraprahAro karIne e morapIMcha laI lIdhA. paNa A zastraprahAra karatI vakhate 'mAro paga emane kyAMya lAgI na jAya' evI kALajI lIdhI. jo ke A kALajI Ama to guNarUpa che, paNa zastraprahArarUpa moTA doSanI sAme e bilakula binaasarakAraka che - akiMcitkara che ne tethI kazo lAbha karAvatI nathI. ema muktino dveSa dharAvanArA jIvone A dveSa e eka evo moTo doSa che ke enI AgaLa gurapUjanathI laIne niraticAra saMyamapAlana sudhInI koIpaNa sankriyA bilakula nagaNya banI jAya che. enAthI jIvane kazo lAbha thato nathI. ahIM kulaTA strInuM dRSTAMta paNa laI zakAya. e parapuruSagamana je kare che e eno evo moTo doSa che ke jethI pachI e svapatinI game evI bhakti vagere kare to paNa enI kazI kiMmata rahetI nathI. ema jene muktidveSa nathI, eTale ke muktidveSa nAmano bahu moTo doSa che enI asankriyA to nahIM ja, sankriyA paNa lAbha mATe thatI nathI. strIonA be vizeSa=be prakAra kahI zakAya. sagarbhA ane sagarbhA na hoya tevI sAmAnya strI. have, 'sagarbhA strIne dIkSA ApavI nahIM' Avo niSedha e strInA eka vizeSanA niSedharUpa che ane enA parathI Avo artha paNa maLe che ke 'sagarbhA sivAyanI sAmAnya strIne dIkSA ApI zakAya.' jo koIpaNa strIne dIkSA ApI ja na zakAtI hoya, eTale ke badhA mATe niSedha hoya, to niSedha karanAra vAkya 'strIne dIkSA ApavI nahIM' ATaluM ja hoya, pachI emAM sagarbhA strIne.. ema lakhavAnuM rahe nahIM. paNa e jo lakhyuM che to, 'sAmAnya strIne dIkSA ApI zakAya' evuM bolavAmAM na AvyuM hovA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-74 797 chatAM evo artha samajAI ja jAya che. A (sagarbhA strIrUpa) eka vizeSano niSedha (sAmAnya strIrUpa) anya vizeSanA vidhAnane jaNAve che evo nyAya kahevAya che. prastutamAM jIvonA be prakAra (be vizeSa) kahI zakAya. muktiSavALA jIvo ane e vagaranA (=muktiaSavALA) jIvo. AmAMthI muktidveSavALA jIvorUpa eka vizeSa mATe ahIM je niSedha karyo che ke "muktiSavALA jIvonI sajjiyA lAbha mATe thatI nathI" enA sUcitArtha tarIke anya vizeSanuM vidhAna maLe che. eTale ke spaSTa akSaromAM na kahyuM hoya to paNa "muktiSavALA jIvonI sankriyA lAbha mATe thAya cheA vAta arthathI maLI ja jAya che. arthAt muktiadveSa jo pragaTI gayo che to bhautika apekSA bhale ne beselI che, salkiyA lAbha mATe ja thAya che. | muktiaSathI muktidveSarUpa mahApApa dUra thaI javAnA kAraNe jIvane jevo lAbha thAya che evo lAbha mAtra gurupUjanAdithI kyAreya thato nathI. arthAt "muktiupAyonuM milana na thavuM, sankriyAo viSAnUtRptisadaza vipAkavirasa ahitakara na banatAM pathyAnnatRptisadaza pariNAmasuMdara hitakara banavI Avo badho lAbha muktiadveSathI thAya che. paNa muktiadveSa vinAnA kevala gurnAdi pUjanathI thato nathI. - zaMkA : muktiaSavALo jIva je rIte gurvAdipUjana kare che DiTTo e ja rIte vidhipAlanAdi sahita muktiSavALo jIva kare che. Ama baMnenuM anuSThAna ekasarakhuM ja che. pachI prathama mATe e yoganI pUrvasevArUpe hitakara ane bIjA mATe evuM nahIM, Avo bheda zA mATe ? samAdhAnaH eka ja anuSThAna = dharmakriyA kartAnA bhede badalAI jAya che, jema ke rogI-nIrogIe karelI bhojanakriyA. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 798 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre Azaya e che ke enuM e ja bhojana rogIne rogavardhaka bane che jayAre nIrogIne baLavardhaka bane che. AvuM ja pAna-zayanAdi kriyA mATe che. eTale ke rogI-nIrogIrUpa kartA badalAvA para bhojanAdi kriyA paNa, bahArathI samAna dekhAtI hovA chatAM aMdarathI badalAI jAya che. ema, bahArathI samAna dekhAtI evI devapUjanAdi kriyA kartAbhede badalAI jAya che. prazna : bhojanAdi mATe jema rogI-nIrogI ema kartAbheda kahyo.. ema prastutamAM kaI rIte kartAbheda levAno che? uttara : caramAvartavartI jIva ane acaramAvartavartI jIva. A rIte kartAbheda levAno che. eTale ke caramAvartavartI jIva je devatApUjanAdi kare che enA karatAM acaramAvartavartI jIva je devatApUjanAdi kare che e alaga prakAranA hoya che. ane alaga prakAranA che, mATe enuM phaLa paNa (paraMparAe) mokSagamana ane saMsAraparibhramaNarUpa alaga alaga maLe che. zaMkA : phaLamAM je bheda paDe che ene saMgata karavAno che. e to sahakArI bhedathI paNa saMgata thaI zake che, pachI mULa vastumAM AMtarika bheda-judA prakArapaNuM mAnavAnI zI jarUra che? Azaya e che ke kuMbhAranA hAthamAM daMDa Ave to ghaTotpatti thAya che ane tophAnI chokarAnA hAthamAM e Ave to ghaTanAza thAya che. vaLI, daMDa to eno e ja che e pratyakSathI dekhAya che. eTale banne vakhate daMDa alagaalaga che, evuM mAnavA karatAM, daMDa to eno e ja che, kAraNa ke A e ja daMDa che' evI pratyabhijJA paNa thAya che. "sahakArI alagaalaga che mATe kArya alaga-alaga thayuM ema mAnavuM ucita na kahevAya? samAdhAna : A rIte sahakArIbhede kAryabhedanI saMgati karavA Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 799 batrIzI-13, lekhAMka-74 karatAM, dharmakriyArUpa mULabhUta vastu ja badalAI gaI che evuM mAnavAmAM lAghava paNa che ane anubhava paNa evo ja che. eTale ke vastubhede koI bheda levo joIe. arthAt caramAvartavartI bhAvuke karelA devatApUjanAdi karatAM acaramAvartavartI jIve karelA devapUjanAdi anuSThAna bhinna prakAranuM ja hoya che. eTale eka pariNAme hitakara banavA chatAM bIjuM ahitakara nIvaDe che. ahIM samajavA jevuM e che ke granthakAre kartAbheda tarIke bhautika apekSAvALo kartA ane bhautika apekSA vinAno kartA.. evo bheda na darzAvatAM caramAvartavartI kartA ane acaramAvartavartI kartA evo bheda darzAvyo che. Ano sUcitArtha e che ke caramAvartavartI jIva bhautika apekSAthI anuSThAna kare ke e vinA kare, e anuSThAna, acaramAvartavartI jIvanA anuSThAna karatAM judA ja prakAranuM hoya che. eTale ke acaramAvartavartInuM jo viSa-gara che, to caramAvartavartInuM e viSa-gara hovuM saMbhavatuM nathI. vaLI nIrogIne to bhojana baLavardhaka ja bane che, ema caramAvartavartIne e anuSThAna (bhale ne bhautika apekSAthI kareluM hoya) hitakara ja nIvaDe che. eTale ke e chevaTe taddhatu anuSThAna to hoya ja. zaMkA: nIrogIne paNa jo apaththabhojana kare to to nukzAnakartA nIvaDe ja che ne ! samAdhAnaH dRSTAMta jeTalA aMze abhipreta hoya eTalA ja aMze levAnuM hoya che, sarvAze nahIM. nahIMtara to koI priyatama, suMdaratAsaumyatA joIne potAnI priyatamAne "tuM candramA jevI che' ema kahe to priyatamAne AghAta lAgI javo joIe, kAraNa ke candramAM to kalaMkti paNa che. prastutamAM je bhojana rogIne rogavardhaka hoya ne nIrogIne baLavardhaka hoya evA ja bhojananI vAta che. nahIMtara to rogIne paNa paththabhojana lAbhakartA hovAthI acaramAvartavartIne paNa amuka dharmAnuSThAna hitakara mAnavA paDaze. ane apaththabhojana tarIke Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 800 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre pApakriyA lo to to e caramAvartavartIne paNa nukzAnakartA hoya che ja. zaMkAH ahIM bhale carama-acaramaAvartanA bhede kartAbheda kahyo che, paNa AgaLa IhalokasaMbaMdhI bhautikaAzaMsA vagerenA bhede kartAbheda kahI anuSThAnabheda kahevAnA che. eTale caramAvartamAM rahelo jIva paNa ihalaukika bhautikaAzaMsAthI (viSayAbhilASAthI) je dharmakriyA karaze e viSAnuSThAna banavAthI pUrvasevArUpa nahIM ja bane. samAdhAnaH e AzayabhedamAM paNa mukhyatayA kALabheda ja prayojaka che. kAraNa ke viSayAbhilASA to je hitakara che evA taddhatu anuSThAnamAM paNa rahelI ja hoya che. eTale ke viSayAbhilASAnA hovA-na hovA para anuSThAnano hitakara-ahitakara evo bheda karI zakAto nathI. paNa abAdhyakakSAnI-tIvrabhavAbhiLaMgarUpa viSayAbhilASA hovA-na hovA para e bheda kahI zakAya che, kAraNa ke taddhatu anuSThAnamAM je viSayAbhilASA hoya che te to bAdhyakakSAnI hoya che. vaLI viSayAbhilASA bAdhya-abAdhya hovAmAM to carama acaramaAvartakALa ja prayojaka che. eTale chevaTe kALabhede ja kartAbheda Avyo. bAkI jo AvuM na hota to to ahIM ja granthakAra Azayabhede kartAbheda kahI anuSThAnabheda kahI deta, vacce kALabheda lAvata ja nahIM. UlaTuM, ahIM kALabhede (kartAbheda dvArA) anuSThAnabheda kahyo, ane AgaLa viSayAbhilASAnA abAdhya-bAdhyabhede viSa-gara ke taddhatu evo anuSThAnabheda kahevAnA che, e sUcave che ke caramAvartamAM koIpaNa viSayAbhilASA bAdhyakakSAnI ja hoya che, pachI bhale ne e pAMca rUpiyAnI hoya ke pAMca karoDanI hoya.. ne tethI anuSThAna taddhatu anuSThAna bane che. jyAre acaramAvartamAM je koI viSayAbhilASA hoya te badhI abAdhya kakSAnI ja hoya che, tIvra bhAvAbhivRMgarUpa ja hoya che ne tethI anuSThAna viSa ke gararUpa ja bane che. A vAta Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-74 801 sUkSmatAthI vicAravI, nahIMtara ahIMnI kALabhede anuSThAnabheda ane AgaLanI Azayabhede anuSThAnabheda.. A be vAtono paraspara virodha thaI jAya. zaMkA : kartAbhede anuSThAnabheda kahyo. vaLI A anuSThAnabheda tarIke viSAnuSThAna, garAnuSThAna, ananuSThAna, tadvetuanuSThAna ane amRtaanuSThAna Ama pAMca bheda kahyA che. kALa bheda to caramAvarta ane acaramAvarta ema be ja prakAre kahyo che. eTale enA AdhAre to A pAMca bheda hoI zake ja zI rIte ? samAdhAna H A pAMcamAM trIjuM anuSThAna je che e to ananuSThAna che, eno artha ja ke e 'anuSThAna' ja nathI. ane amRtaanuSThAna to atyaMta virala hovAthI enI vivakSA na karIe to viSa-gara ane tadvetu A traNa ja anuSThAna rahe che. AmAM paNa AlokasaMbaMdhI abAdhya bhautika apekSA hoya to viSa ane paralokasaMbaMdhI e hoya to gara.. ane bAdhyakakSAnI e apekSA hoya to tadvetuanuSThAna Ama bheda che. alabat bAdhyabhautika apekSA paNa Aloka ke paraloka saMbaMdhI.. ema banne prakAranI saMbhave ja che. tema chatAM e benA bhedanI vivakSA na karIne emAM jema 'tadvetu' ema eka ja prakAra kahyo che ema abAdhyabhautika apekSAmAM paNa e bhedanI vivakSA na karIe to viSa-gara baMnene eka viSarUpe kahI zakAya che. eTale chevaTe be ja mukhya bheda rahyA.. viSa ane tadvetu. emAM acaramAvartamAM viSaanuSThAna ane caramAvartamAM tadvetu anuSThAna.. eTale ja AgaLa kaheze ke ca2mAvartamAM prAyaH karIne tadvetuanuSThAna ja hoya che. ane kyAreka anAbhogathI ananuSThAna hoya che ne kyAreka amRtaanuSThAna hoya che. Ama, A bhedomAM paNa kALabheda ja mukhya banI rahe che. A vAto parathI e paNa samajAya che ke caramAvartamAM viSa-garaanuSThAna saMbhavatA nathI, ane acaramAvartamAM tadvetu te Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 802 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre amRtaanuSThAna saMbhavatA nathI. eTale ke pAMca anuSThAnomAM acaramAvartamAM viSa, gara ane anuSThAna saMbhave che jayAre caramAvartamAM ananuSThAna taddhatu ane amRtaanuSThAna saMbhave che. A ja vAta AgaLa paNa spaSTa thaze. Ama, kALakrame sahajaalpamalatva, caramAvartapraveza, muktiaSanuM pragaTIkaraNa thAya che. muktiSa khasI javAthI dharmAnuSThAna have malana mATe thatuM nathI, ne tethI e hitakara bane che, ane tethI ja e viSa-gara na banatAM taddhatu bane che. A badhI vAto joI.. have viSAdi pAMca anuSThAnanI vAta AgAmI lekhamAM joIzuM. lekhAMka ra. 75 kartAbhede anuSThAnabheda thAya | che e vAta gayA lekhamAM vicArI. have anuSThAnanA viSAnuSThAna vagere pAMca bhedono vicAra karavAno che. emAM sauprathama A pAMcamAMthI kayA mithyA che ane kayA satya che e jaNAve che. viSa vagere pAMca anuSThAnamAM prathama traNa anuSThAno mithyA che ane chellAM be anuSThAno satya che. eTale ke prathama traNa anuSThAno tyAjya che ane chellA be upAdeya che. emAM prathama be bhavAbhimpaMganA kAraNe saMsArasukhanI abhilASAnA kAraNe mithyA= niSphaLa che. trIjuM ananuSThAna anAbhoganA kAraNe=saMmUcchima jevI pravRtti hovAnA kAraNe mithyA che. chellAM be anuSThAnomAM viparyaya che=bhavAbhinkaMgano ane anAbhogano abhAva che ne tethI e be satya che = saphaLa che. mULagAthAmAM 'tena' zabda che jeno granthakAre tethI=pUrve je kartAbhede anuSThAnabheda kahyo tethI.. Avo artha karyo che ne pachI, Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-75 803 'tethI prathama traNa mithyA che ane chellA be satya che' Ama jaNAvyuM che. eTale jaNAya che ke A mithyA-satyano bheda paNa pUrve je kALabhede kartRbheda kahyo che ene anusarIne ja levAno che. cothA tadvetuanuSThAnamAM bhavAbhivaMgano abhAva kahyo che. vaLI emAM paNa bhautika apekSA=saMsAra sukhanI abhilASA to hoya ja che. paNa e bAdhya hovAthI anuSThAna viSa-gara na banatAM tadvetu bane che. eTale samajAya che ke abAdhya phaLApekSA ja 'bhavAbhiSyaMga' tarIke abhipreta che. caramAvartamAM prAyaH tadvetu anuSThAna ja hoya che. prAyaH zabda kyAreka ananuSThAnanI ne kyAreka amRta anuSThAnanI saMbhAvanA darzAve che. paNa viSa-garanI nahIM, A vAta pUrve joI gayA chIe ane AgaLa paNa joIzuM. eTale e paNa nizcita thAya che ke ca2mAvartamAM, game tevI tIvra bhogecchA hoya to paNa e bAdhya ja hoya che, abAdhya nahIM, A ja kAraNa che ke saMbhUtimunine ghaNuM samajAvavA chatAM cakravartI banavAnI icchA choDatA nathI, to paNa citramunie emanI A bhautika icchAne bAdhyakakSAnI ja mAnI che, abAdhya kakSAnI nahIM, eTale ke bhavAbhidhvaMgarUpa mAnI nathI. prazna H tame AvuM zAnA AdhAre kaho cho ? uttara : citramuni agiyAra aMganA dhAraka gItArtha mahAtmA che. 'teo anuSThAnanA tyAjaya-atyAjaya bhedo na jANatA hoya' AvuM mAnavuM e to jAtanA abhimAna sivAya bIjuM kazuM nathI. jo saMbhUtimuninI icchAne emaNe abAdhyakakSAnI-bhavAbhidhvaMgarUpa jANI hota to to teoe emanA anazanarUpa anuSThAnane viSaga2 rUpe tyAjya jANyuM ja hota, ne to to teoe chevaTe emane A anazanarUpa anuSThAna choDI devA paNa kahyuM ja hota. paNa e kahyuM nathI. mAtra icchA ja choDavAnI vAta aneka rIte samajAvI che. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre prazna H paNa saMbhUtimuni pachIthI cakravartI thaIne chevaTe sAtamI narakamAM gayA che, zuM e ja na sUcave ke viSAnnatRptisAdazya hatuM ja, ne tethI emanuM anuSThAna garaanuSThAna hovAthI bhavAbhivaMga hato ja ? 804 uttara : viSamizrita bhojanamAMthI viSa TALI na zakAya to chevaTe bhojana paNa choDavAnuM ja hoya, karuNAzIla vyakti e choDavAnI vAta na kare e saMbhave ja nahIM. citramunie anuSThAna choDavAnI vAta nathI karI e ja jaNAve che ke e 'viSamizrita bhojana' tarIke emane mAnya nahotuM. prazna : paNa to pachI sAtamI naraka kema thaI ? uttara H tIvraicchApUrvaka cakravartIpaNAnA bhogomAM laMpaTa banyA enA kAraNe e thaI, A anuSThAnanA kAraNe nahIM, evo viveka karavo joIe. prazna : to to acaramAvartavartI jIva mATe paNa AvuM ja kahevAnuM raheze. e jIva viSayecchAthI dharma kare, enA prabhAve viSayo pAme, ane pachI emAM gaLADUba banI durgatimAM jAya... AmAM paNa, durgati viSayomAM gaLADUba banavAthI thaI, dharmanA kAraNe nahIM, evo viveka karI ja zakAya che... ne pachI enA anuSThAnane paNa viSagara kahI nahIM zakAya. H uttara : suvuM dharmAt duHvuM pApAt sarvazAstrapu saMsthiti: AvA zrIharibhadrasUri mahArAjanA vacanane anusarIne to 'dharmathI durgati' kahI nahIM ja zakAya ne ? vaLI 'durgatimAM paDatA jIvane dhArI rAkhe (bacAve) te dharma' A vAta paNa dharmathI durgativAraNa jaNAve che, durgatigamana nahIM. tema chatAM viSAnuSThAna vagere nirUpaNanA pariprekSyamAM kahevuM hoya to acaramAvartavartI jIvanA anuSThAnathI e Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-75 805 durgatigamana kahevuM, paNa caramAvartavartInA anuSThAnathI nahIM, enuM to mAtra bhogavilAsathI ja durgatigamana kahevuM. prazna : baMnemAM samAnatA hovA chatAM Avo bheda karavo ucita uttara : eka vAstavika mahAtmA che, eka dravyaliMgI abhavya che. banne eka samAna upadeza Ape che. baMneno upadeza sAMbhaLIne jIvo samyaktvAdi pAme che. mahAtmAnA upadezathI samyaktvAdi pAmanArA jIvo mATe mahAtmAnA upadezathI pAmyA ema kahevAtuM hovA chatAM abhavyanA kissAmAM ema nathI kahevAtuM, paNa ema kahevAya che ke "e jIvo potAnI yogyatAthI pAmyA." siddhi vagara viniyoga nathI. abhavyane potAne ja samyaktvAdinI siddhi nathI, to enAthI viniyoga zI rIte thAya? AvuM ja prastutamAM jANavuM. muktiSanA kAraNe malana hoya to ja viSAnUtRptisAdazya kahevAya, e vinA nahIM. prazna : brahmadattane paNa malana thayuM ja che ne. cakravartInA bhava daramiyAna, sAdhu banelA citramunie muktinA upAyabhUta saMyama mATe ghaNI preraNA karI hovA chatAM saMyama levAnuM mana kyAM thayuM ? uttara : brahmadattane saMyamano pratibaMdha thayo che, malana nahIM.. e pratibaMdha paNa e niyANAno-tIvra icchAno prabhAva hato. anazanAtmaka anuSThAnano nahIM. anuSThAnathI malana thavA mATe to muktiSa joIe, je saMbhUtimunine hato nahIM. praznaH "mAre mokSa nahIM, cakravartIpaNuM joIe' AvI icchA ja muktidveSarUpa na kahevAya ? uttara : strIratnanI kAmacalAu icchA thaI gaI che ne tethI hAla to e ja joIe che. paNa eTalAmAtrathI saMbhUtimuni viSayA Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 806 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre tIta sukhamaya mokSane aniSTa mAnavA mAMDI gayA nathI ke jethI emane muktidveSa kahI zakAya. ne tema chatAM tamAre emane muktidveSa mAnavo hoya to paNa e, pUrve muktidveSanA be prakAra je kahelA emAMno vyaktarUpe muktidveSa jANavo, yogyatArUpe nahIM. kAraNa ke yogyatArUpe to muktiadveSa paDelo ja che, te paNa eTalA mATe ke e jIva samyaktvasaMyamAdi pAmI cUkelo che. ane yogyatArUpe muktidveSa nathI, to mAtra vyakta muktidveSa kAMI malana karI zakato nathI. prazna H yogyatArUpe muktidveSa mAnI laIe to ? uttara : na mAnI zakAya, kAraNa ke to pachI yogyatArUpe muktidveSa have rahyo nathI, ema mAnavuM paDe. prazna H e paNa mAnI lyo ne ! uttara H na mAnI zakAya, kAraNa ke e na rahyo hoya to have kyAreya pachI pedA thaI na zakavAthI bhaviSyamAM kyAreya mokSa nahIM thAya. prazna : bhaviSyamAM kema kyAreya pedA nahIM thAya ? zAstra zravaNAdi dvArA yogya samajaNa maLavAthI muktidveSa khasI jAya, ane muktiadveSa pAcho pragaTI jAya. uttara H A zakya nathI. kAraNa ke zAsrazravaNa vagere paNa dharmAnuSThAna ja che. ne muktidveSanI hAjarImAM dharmAnuSThAna malana ja kare, viSAnnatRptisadeza ja bane. enAthI muktidveSa khasavArUpa zubhapariNAma maLI zake nahIM. eTale ja muktidveSane jIvanA puruSArthathI nahIM... paNa sahajaalpamalatvathI pragaTa thavo jaNAvelo che ne sahajaalpamalatva paNa, jIvanA puruSArthathI nahIM, kALakrame thavuM jaNAvyuM che, vaLI AmAM kALa tarIke caramAvarta pravezakALa che e ApaNe pUrve joI gayA chIe. caramAvartamAM rahelA jIvane have Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-75 807 caramAvarta pravezakALa pharIthI kyAreya AvavAno nathI, to pachI sahajaalpamalatva-muktiadveSa azakya ja banI jaze. eTale "kALakrame ekavAra muktiadveSa pragaTI gayo eTale e muktiadvaiSa pachIthI kyAreya khasato nathI' ema mAnavuM ja paDe che. mATe saMbhUtimunine e anazanakALe paNa muktiadveSa vidyamAna hato ja, ne tethI e anazanathI malana thayuM nathI ja, ne tethI e anazana, viSA--tRptisadaza na hovAnA kAraNe ahitakara nahotuM ja vagere mAnavuM ja paDe che, ne tethI ja citramunie ene choDavAnuM jaNAvyuM nathI. prazna : saMbhUtimuninuM e anazana viSAdi pAMcamAMthI kayuM anuSThAna che ? uttara : taddhatuM anuSThAna. prazna : heM ! taddhatu ? uttaraH he.. zuM karo cho? hA karo... muktiaSanI hAjarI che. tethI malana-viSAnUtRptisAdazya vagere na hovAthI viSa-gara to che nahIM. vaLI anAbhoga ke atyaMta saMvega na hovAthI ananuSThAna ke amRta anuSThAna paNa nathI. eTale pArizeSa nyAye taddhatu anuSThAna ja che. prazna : jo Ano paNa viSa-garamAM samAveza nahIM karo to kono karazo ? uttara : koIno nahIM. caramAvartimAM viSa-gara saMbhavatA ja nathI. mATe caramAvartavartI jIvanA koIpaNa dharmAnuSThAna viSa-gararUpa na ja hoya. 1444 granthonA praNetA suripuraMdara zrI haribhadrasUri mahArAja ke laghuharibhadrabirudadhArI zrI yazovijayajI mahArAja.. A baMne zrutadharoe viSa-gara vagere anuSThAnonuM nirUpaNa sva-svagranthomAM karyuM che, paNa kyAMya enuM dRSTAnna ApyuM nathI. saMbhUtimuninA anazana Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 808 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre jevA anuSThAnane paNa "gara'nA daSTAnta tarIke jaNAvyuM nathI. A vAta zuM e na sUcave ke saMbhUtimuninuM e anuSThAna paNa teone viSagara tarIke mAnya nathI. praznaH tame game te kaho, amArA magajamAM A vAta besatI nathI ke sAMsArika sukhanI icchA hoya ne chatAM viSa-gara na thAya. uttara H AnuM kAraNa eTaluM ja bhAse che ke "zAstravacanone anusarIne-enA audaMparyArtha sudhI pahoMcIne tattvanI vicAraNA karavI..." A Atmahitakara valaNane badale "amArI buddhimAM je beseluM che ene anusarIne zAstravacanonI vicAraNA karavI.." evA valaNane apanAvavAmAM AvyuM che. jyAM yukti jatI hoya tyAM buddhine laI javAnA badale buddhimAM je beseluM hoya tyAM yuktine tANI javA jeo mathatA hoya emanA mATe eka sthaLe lakhyuM che ke brahmA paNa te mANasane sAcI vAta samajAvI zakatA nathI. bAkI, acaramAvartamAM icchA bhale mAtra eka rUpiyAnI hoya to paNa muktidveSa-bhavAbhivRMganA kAraNe anuSThAna viSa-gara bane che, jyAre caramAvartamAM icchA bhalene eka karoDa rUpiyAnI hoya, muktiSa-bhavAbhivaMga nathI, mATe anuSThAna viSa-gara na banatAM taddhatu bane che. caramAvartimAM bhautika icchAthI thatuM koIpaNa anuSThAna viSagara na ja hoya, ne tethI taddhatu ja hoya A sAbita karanArAM keTalAM zAstravacano ApuM ? pratiAvarta malahAsa kahyo che. ne e ghaTatAM ghaTatAM sahaja alpamalatvanI bhUmikAe Ave eTale muktiadveSa pragaTavo kahyo che. tethI muktiaddeSa kALasAdhya che. bhautika apekSA hovA-na hovA sAthe milana-amalana viSAnavRptisAdRzya-paththAnatRptisAdazya vagere nathI kahyAM, paNa mukti Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-75 809 dveSa hovA-na hovA sAthe kahela che. amalanano artha che mukti upAyano anAza. caramAvartamAM muktiadveSa che, tethI vratapAlanAdi muktiupAya tarIke akSata rahe che. eno artha vratapAlanAdi hitakara banI rahe che, mATe taddhatu che. 'mukti vagere aMge jene dveSa nathI enuM ja gurupUjana vagere nAcya che AvuM jaNAvyuM eno artha ja ke, mukti vagere aMge dveSa anyAdhya-tyAjya che. caramAvartamAM dveSa nathI. tethI anuSThAna anyAzca=viSa-gararUpa nathI. | muktidveSarUpa gurudoSavALAnI salkiyA guNa mATe thatI nathI Ama kahyuM che. eTale eka vizeSano niSedha anya vizeSanA vidhAnamAM pariNAme nyAye muktidveSarUpa gurudoSa jeone nathI (arthAt muktiadveSa che) teonI salkiyA guNa mATe thAya che, eno artha e taddhatuM anuSThAna che. | muktiadveSa hovA chatAM anya kAMIka hovA-na hovA para anuSThAna hita-ahitakara banatuM hoya to to e anyanuM prAdhAnya khyApita thAya, muktiaSanuM nahIM. mATe muktiadveSa jo pradhAna che to enI hAjarImAM viSa-gara na ja thAya, taddhatu ja thAya, bhalene bhautika icchA beselI hoya. muktidveSa mahApApa che. muktiaSathI enI nivRtti thavAthI mahAna lAbha kahyo che. bAramI batrIzImAM paNa muktiaSathI kalyANanI paraMparA kahelI che. eTale enI hAjarImAM paNa jo viSagara thAya to enI mahattA-pradhAnatA ja zuM rahe ? kartAbhede anuSThAnabheda je kahyo che emAM kartAbhedanA prayojaka tarIke granthakAre TIkAmAM carama-acaramaAvartarUpa kALabhedane ja jaNAvyo che. Ano spaSTa artha che ke acaramAvartamAM jevuM (viSa-gara) anuSThAna hoya evuM caramAvartamAM na hoya, enAthI bhinna ja hoya, arthAt mukhyatayA tatu ja hoya, vaLI 14mI gAthAmAM nigamana karatAM paNa caramA Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 810 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre vartamAM gurudevAdipUjana katabhedanA kAraNe alaga prakAranuM taddhatu) hoya che ema jaNAvyuM che. cothA taddhatu anuSThAnamAM bhautika apekSA hovA chatAM bhavAbhimpaMgano abhAva kahyo che. bhavAbhivinDaMga tarIke kAramI bhogecchA-bhavAbhinaMdIpaNuM abhipreta che je svayaM muktidveSarUpe kahevAyela che. Ano artha spaSTa che ke muktiadveSa hoya to bhavAbhimpaMga hoya ja nahIM. caramAvartamAM muktiadveSa to hoya ja che, tethI bhavAbhimpaMga na hovAthI viSa-gara na ja hoya. (zaMkA- pUrve trIjI gAthAnA vivecanamAM sAbhidhvaMga-abhivRMgasahita anuSThAnane tame hitakara kahyuM che, ahIM bhavAbhiLaMga na hoya to ja e viSagara na hoya ema kaho cho, to pUrvAparavirodha nahIM thAya ? samAdhAnaH nA, nahIM thAya, kAraNa ke tyAM "abhiSaMga' zabda che jeno artha "bAdhyakakSAnI bhautika icchA' evo che. e "bhavAbhivaMga" nathI, kAraNa ke bhavAbhimpaMga to tIvra-abAdhya bhautika icchAne jaNAve che) vaLI, AgaLa (paMdaramI gAthAmAM) paNa carama-acarama AvartamAM kartabheda je darzAvyo che te bhautika apekSA hovA-na hovAnI apekSAe nahIM, paNa acaramAvartamAM yoganI ekAnta ayogyatA hatI, ne caramAvartamAM yogyatA vikaselI hatI. A bhedanI apekSAe darzAvyo che ne tethI gurupUjanAdi alaga prakAranuM kahyuM che. tethI paNa jaNAya che ke caramAvartamAM yogyatA vikaselI hovAthI taddhatu ja hoya. tathA, AgaLa 16mI gAthAmAM garamAvartamAM prAya: cothuM ja (=saddhatuM jo hoya ema spaSTa jaNAvyuM che. prAyaH zabdathI viSa-garanuM grahaNa nathI e AgaLa joIzuM. eTale caramAvartimAM viSa-gara to saMbhavatA ja nathI. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-75 811 bAvIzamI gAthAmAM muktidveSa hoya to phaLApekSA bAdhya hoya che, ane tethI buddhi mArgAnusArI hoya che ema kahevAnA che. tathA bAdhyaphaLApekSA sadanuSThAnano rAga karAve che je tadvetu-anuSThAnanuM kAraNa che. caramAvartamAM muktiadveSa to che ja. mATe paNa viSa-gara na ja hoya. rohiNItapa vageremAM saubhAgyAdinI phaLAkAMkSA hovA chatAM viSa-garano niSedha karyo che. mukti adveSane dharmAnuSThAnano prANa kahela che. ca2mAvartamAM A prANa vidyamAna ja hovAthI anuSThAna mithyA thaI ja na zake, pachI viSa-garanI saMbhAvanA ja kyAM ? caramAvarta pravezamAtrathI siddhinI AsannatA kahI che ne tethI dhArAlagna zubha bhAva-pramoda vagere kahyA che, pachI viSa-gara prAyogya azubha bhAvanI to gaMdhamAtra paNa kyAM ? e ja rIte caramAvartamAM prasannacittatA-kriyAnurAga vagere jaNAvelA che e paNa tadvetu anuSThAnane ja jaNAve che. vaLI kartAbhede anuSThAnabhedanA saMdarbhamAM yogabindu (162)mAM jaNAvyuM che ke acaramAvarta karatAM caramAvartamAM kartAjIva niyamA =avazya judo ja hoya che. eTale anuSThAna paNa acaramAvarta karatAM avazya bhinna hovAthI viSa-gara na ja hoya, vaLI tyAM 163mI gAthAmAM jaNAvyuM che ke caramAvartamAM sahaja-alpamalatvanA kAraNe prAyaH caturthaanuSThAna hoya che. sahaja alpamalatva to kALabaLe thatuM hovAthI caramAvartamAM badhAne hoya ja ne tethI viSa-gara na ja hoya. ema 152mI gAthAmAM anuSThAna anyathA=viSa-gararUpa na hovAmAM kAraNa sahajaalpamalatva kahyuM che. A kAraNa to ca2mAvarta pravezathI ja hAjara hovAthI caramAvartamAM kyAreya viSa-gara na thAya ema jaNAya ja che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 812 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre zaMkA : A badhI vAta sAcI.. chatAM, viSayAbhilASAanuSThAna-ISTaprApti-durgatigamana.. A badhuM sarakhuM hovA chatAM, acaramAvartavartInA anuSThAnathI malana thAya ane zaramAvartavartI evA brahmadattacakravartI vagerenA evA anuSThAnathI malana na thAya ne tethI viSAnUtRpti sAdRzya vagere na hovAnA kAraNe viSa-gara rUpa na hoya.. A badhuM kevI rIte mAnavuM ? samAdhAna : A ja to kartAnI viziSTatA che. Azaya e che ke prasannacandra rAjarSie mAtra mAnasika tumula yuddha mAMDyuM ne TheTha sAtamI naraka prAyogya karmo bAMdhyAM, paNa jo koI kSAyika samyakatvI vAstavika yuddha khele.. janasaMhAra kare.. to paNa e vakhate e devaprAyogya ja karmabaMdha kare.. bhalene kaSAyapariNati ane hiMsakapravRtti hoya. zreNika mahArAjA sittera varSanI uMmare paraNyA. vaLI e mATe kevo prapaMca karyo ! A kAmavAsanAnI kevI mAtrA kahevAya ? ane chatAM karmabaMdha devaprAyogya ja. are ! aMtimasamaye narakagamanaprAyogya krUralezyA AvI.. bIjA jIvo to AvA vakhate narakamAyogya ja karmabaMdha kare.. paNa zreNikarAjAne to devaprAyogya ja.. A badho kartAnI viziSTatAno prabhAva che ! aMdara kSAyika samyakatva jhaLahaLe che ne ! pachI anyane je narakamAyogya karmabaMdha karAve evI pravRtti ane evA pariNAma hovA chatAM ene devaprAyogya ja baMdha hoya. ema, caramAvartavartI jIvane aMdara muktiadveSa jhaLahaLe che ne ! pachI viSayAbhilASA, anuSThAna vagere samAna hovA chatAM malana na ja thAya.. ne tethI viSa-gara na ja thAya. jo Avo koI phera na mAnavAno hoya to kartAnuM vaizisya zuM? aMdara eka vizeSa yogyatA nirmANa thaI che eno prabhAva zuM? caramAvartane navanItatulya kahyo che enuM mahattva zuM? prakRtino adhikAra khasI gayo che eno matalaba zuM? eTale, prastuta trizaddhAtrizikAgranthanAM A vividha Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-76 813 nirUpaNo ekI avAje A ja dhvanita kare che ke zaramAvartamAM viSagara anuSThAna saMbhavatA nathI. A aMgenAM haju vizeSa zaMkA-samAdhAna AgAmI lekhamAM joIzuM. lekhAMkana "AlokasaMbaMdhI, paraloka saMbaMdhI ke ubhayasaMbaMdhI bhautikaphaLanI apekSAthI thatuM hoya to paNa dharmAnuSThAna caramAvartamAM viSa-gara anu ThAnarUpa banatuM nathI, A caramAvartano prabhAva cheAvo phalitArtha prastuta batrIzInAM DhagalAbaMdha vidhAno parathI niHzaMkapaNe nIkaLato hovA chatAM, "bhautika phaLanI apekSA che? to anuSThAna viSa-gara ja thAya" AvA gADha karI dIdhelA saMskAra A phalitArtha sAme kAMI ne kAMI zaMkA UbhI karyA kare che. AvI keTalIka zaMkA ne enAM samAdhAna pUrvalekhamAM ApaNe joyAM che. anya paNa zaMkA ane samAdhAna A lekhamAM joIe. zaMkA: 'caramAvartamAM viSa-gara saMbhave nahIM AvA sUcitArtha pAchaLa tamArI mukhya be kalpanAo che-(1) caramAvartapravezanI sAthe ja alpamalatva ane muktiadveSa pragaTI jAya che. tathA (2) pragaTelo muktiadveSa khasIne pAcho muktidveSa AvI jAya-AvuM banatuM nathI. paNa mULamAM A be kalpanA ja yogya jaNAtI nathI. te A rItetamArI kalpanA pramANe vyavahArarAzipravezathI sahajamaLano hrAsa zaru thAya che. e zaruM thayA pachI alpamalatvanI bhUmikAe pahoMcavAno kALa judA-judA jIvo mATe alaga-alaga ja hoya che e sUcave che ke te te jIvanuM tathAbhavyatva AmAM bhAga bhajave che. eTale koIka jIvanuM tathAbhavyatva evuM hoya ke caramAvarta zaru thaI javA chatAM haju Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 814 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre alpamalatva thayuM na hovAthI muktiaSa pragaTyo na paNa hoya. ne tethI muktidveSa vartato hovAthI anuSThAna viSa-gara paNa saMbhave... pratizaMkAH jo AvuM hoya to zaramAvartikALano ullekha kema karyo ? zaMkAH e to "muktiadveSa vahelAmAM vahelo caramAvartapraveze thAya eTaluM jaNAvavA mATe. jema samyakatva mATe dezona ardha pudgala parAvarta kahevAya che ema. samAdhAna : samyaktaprApti judA judA jIvone bhinnabhinna kALe je thAya che emAM to teoe bhinna-bhinnakALe karelo puruSArtha kAraNa che. paNa alpamalatvabhUmikA kALasAdhya che ne kALasAdhya hovAthI te te kALe sarvajIvone prApta thaI ja jAya ema mAnavuM ja paDe che. arthAt caramAvartapraveze alpamalatva ne muktiaSa pragaTI ja jAya. A vAta sUkSamatAthI vicAravI, kAraNa ke e kALe jo e na pragaTe, to pachI zAnAthI pragaTe? Azaya e che ke A bhUmikAnI pUrvakALamAM muktiSa vidyamAna hovAthI puruSArthanuM to koI zubha pariNAma zakya ja na hovAnA kAraNe puruSArthathI e pragaTI zakatI nathI. "te te jIvanI bhavitavyatA ja te te kALe jIvanI alpamalatva bhUmikA pragaTAvI de ema paNa kahI zakAtuM nathI, kAraNa ke to to, jema bhavitavyatA te te kALe te te jIvane vyavahArarAzimAM je lAvI de che, e mATe e pUrve (avyavahArarAzi kALa daramiyAna) kALakrame thatI koI prakriyA darzAvI nathI. ema prastutamAM paNa jo bhavitavyatA ja alpamalatva lAvatI hota to kALakrame kramika manahAsa je kahyo che te na ja kahyo hota. eTale caramAvarta praveza thavA chatAM alpamalatvabhUmikA jo na Ave, to pachI e zAnAthI Avaze? e prazna Ubho ja rahe che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-76 815 zaMkAH tema chatAM, alpamalatva thayA pachI pharIthI mala vadhI jAya, pAcho muktiSa pragaTe ne tethI pachI caramAvartamAM paNa anuSThAna viSa-gara thaI zake ne ! samAdhAna : manahUAsanI vAto zAstromAM jovA maLe che. vRddhinI vAta kyAMya jovA-jANavA maLatI nathI. vaLI alpamalatvakALamAM muktiadveSa hoya che. enI hAjarImAM paNa jo amuka pravRttivizeSathI maLavRddhi thatI hoya to to evI pravRttivizeSa acaramAvartimAM muktiSakALamAM to vadhu jorazorathI hoya, tethI kALakrame pratiAvarta je maLahAsa thAya enA karatAM pratiAvarta anekavAra thayelI AvI pravRttivizeSathI maLavRddhi vadhAre thayA karavAnA kAraNe saravALe maLavRddhi ja thavAthI sahaja alpamalatvanI bhUmikA kyAreya AvI ja zI rIte zake ? tathA, alpamalatvanI bhUmikAe pahoMcADanAra maLahAsa to pratiAvarta kALakrame thavo jaNAvyo che. eTale maLavRddhi bAda pharIthI alpamalatvanI bhUmikAe pahoMcavA maLadhrAsa kALakrame je thAya e ja apekSita rahe. (Ame muktiSanI hAjarImAM dharmapuruSArtha paNa zubhaphaLaka na hovAthI maLacAsa karI zakato nathI.) ane kALakrame je maLaddAsa thAya te to atialpa hovAthI caramAvartimAM jeTalo saMsArakALa bAkI rahyo che eTalAmAM alpamalatvanI bhUmikA pharIthI AvI ja zI rIte zakaze? eTale A badhAM kAraNothI tathA pUrve jaNAvelAM kAraNoe "alpamalatva thayA pachI pharIthI maLavRddhi thAya-yogyatArUpe muktidveSa Ubho thAya.." A badhuM mAnI zakAtuM nathI. eTale caramAvartapraveze ekavAra alpamalatva- muktiaSa thayA pachI e khasatA na hovAthI mukti upAyonuM malana zakya na rahevAnA kAraNe viSa-gara anuSThAna saMbhavatA nathI. bhautika apekSA hoya to paNa taddhatu ja thAya che. zaMkAH A rIte saMbhUtimuninA anazanane "taddhatu siddha karazo Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 816 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre to ene niyANuM nahIM kahI zakAya, kAraNa ke niyANuM to tyAjaya che, jyAre "taddhatu" upAdeya che. samAdhAna : zrI munisuMdarasUriviracita upadeza ratnAkaranA cothA aMzamAM trIjA taraMgamAM (pR. 130) niyANA mATe A pramANe kahyuM che athauSadhacaturbhaGgIdRSTAntena vidhyavidhidharmavicAramAha - Topa-puNo-ba-gyaM-nada subbA osahaM tahIM impo ! micchattaM aniANo saniANo bhAvasunno a|| saniANotti-nidAnaM tapaHphalaprArthanaM, tena sahitaH sanidAno'dhikArAt sarvajJapraNIta eva dharmaH, sa ca doSaM guNaM cetyubhayaM karoti // artha : have auSadhanA cAra bhAMgAnA dRSTAMte vidhi-avidhidharmavicAra kare che - jema auSadha doSa kare che, guNa kare che, ubhaya= doSa ane guNa ubhaya kare che ane anubha=doSa ke guNa kazuM karatuM nathI. Ama auSadha cAra prakAre hoya che. ema dharma paNa cAra prakAre che. emAM mithyAdharma doSakara che, niyANarahitano anidAna dharma guNakara che. sanidAna dharma ubhaya=guNa-doSa ubhayakara che ane bhAvazUnyadharma anubhayakara che-doSa ke guNa kazuM karato nathI. AmAM nidAna-tapanA phaLanI prArthanA=mAgaNI karavI (tapanA badalAmAM koI bhautika cIja mAgI levI e niyANuM che) AvA nidAnathI sahita dharma e sanidAna dharma doSa ane guNa baMne kare che. AmAM ja AgaLa jaNAvyuM che ke nidrAnaninamatIyatA:phlraajyaadi, punaH svaprAptimatAM nRpAdInAM sarvaviratyAdivizeSadharmAnupalambhakatve'pi jinadharmAnurAgAderdharmasya yathArha prApakatvena bhavAntare sunavodhita rad putvati artha : jainadharmamAM kahela tapane 8. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-76 817 sanidAna karavAthI maLela rAjyAdi phaLa, e phaLa pAmelA rAjA vagerene sarvavirati vagererUpa vizeSadharmanA prApaka na banatA hovA chatAM jainadharma pratye anurAga vagererUpa dharmanA yathAyogya prApaka hovAthI bhavAMtaramAM sulabhaboSitA kare che, mATe e rIte e guNakara che. A adhikAra ane ApaNA cAlu adhikArano vicAra karIe to jaNAya che ke muktidveSa hAjara nathI, eTale anuSThAna to kazuM nukasAna karatuM nathI, balke dharmAnuSThAna hovAthI lAbha ja kare che, mATe e apekSAe e guNakara che, tema chatAM emAM bhautika apekSA je bhaLe che te pratibaMdhaka banatI hovAthI e apekSAe doSakara che. TUMkamAM niyANuM doSakara, dharmAnuSThAna guNakara eTale sanidAnadharma ubhayakara che. ahIM saprasaMga eka anya vAta-aneka zAstrAdhikAronA ciMtana-anusaMdhAnathI maLato niSkarSa A che-bhautika apekSAvALAM anuSThAno be prakAre-(1) bhautika apekSA to hatI ja. enI saphaLatA mATe anuSThAna karavAmAM Ave... jema ke rohiNItapa vagere. sAmAnyathI AvA anuSThAnamAM niyANuM kahevAtuM nathI. eTale e pratibaMdhaka paNa banatuM nathI. uparathI e jIvane AgaLa vadhArI nirabhimbaMga anuSThAna sudhI pahoMcADe che. tethI A to guNakara ja che. (2) bhautika apekSA vagara zuddha bhAvathI nirabhimbaMga anuSThAna kare. paNa pAchaLathI emAM bhautika apekSA bheLavIne enA badalAmAM bhautika cIja mAgI le. A niyANuM kahevAya che. e pratibaMdhaka hovAthI kathaMcit doSakara che. alabat muktidveSa na hovAthI anuSThAna viSa-gara na banI zakavAthI tahetu ja bane che. paNa niyANuM je che mAtra e tyAjya che, anuSThAna nahIM. eTale ja citramunie saMbhUtimunine anazana choDI devA jaNAvyuM nathI. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre yAkinImahattarAsUnu zrIharibhadrasUrimahArAjaviracita grantha zrIyogabindumAM evAM DhagalAbaMdha pratipAdano che je ca2mAvartavartI jIvane viSa-gara na hoya evuM spaSTa sUcave che. have caramAvavartI jIvane viSa-gara nathI saMbhavatA, to saMbhUtimunine to e na ja saMbhavavAthI tahetu ja mAnavAnuM rahe ne... yogabindu granthamAM AvatAM AvAM keTalAMka pratipAdano joIe 818 154mI gAthAmAM AvI vAta Ave che ke pataMjali vagere yogIoe yogamatamAM anuSThAnanA viSa-gara vagere A pAMca prakAra sAmAnya rIte ja kahyA che, nahIM ke carama-acaramaAvartanA bhedanI apekSAe. AnA para vicAra karIe. 'jJAnIoe jainamatamAM guNaThANAnA mithyAtva vagere cauda prakAra sAmAnya rIte ja kahyA che, nahIM ke virata-aviratajIvabhedanI apekSAe...' A vAkyaparathI sUcitArtha e maLe che ke jyAre virataavirata-AvA jIvabhedanI vivakSA karavAmAM Ave tyAre caudecauda guNaThANA maLatA nathI, paNa viratane pAMcathI cauda ane aviratane ekathI cAra... ema vibhAgapUrvaka maLe che. (athavA pAMcamuM viratAvirata hovAthI baMnemAM paNa gaNI zakAvAthI aviratane ekathI pAMca). ema prastuta vAkyaparathI evo sUcitArtha maLe che ke jyAre caramaacaramaAvartabhedanI vivakSA karavAmAM Ave tyAre pAMce anuSThAno maLI na zake, paNa emAM vibhAga karavo paDe. e vibhAga A rIte karavo paDe ke-aca2mAvartamAM viSa, gara ane ananuSThAna... caramAvartamAM ananuSThAna, tadbhutu ane amRta. anAbhoga bannemAM saMbhavita hovAthI ananuSThAna baMnemAM maLe. viSa-gara caramAvartamAM paNa jo maLe to caramAvartanI apekSAe paNa pAMce bheda maLavAthI eno niSedha je karyo che te asaMgata TharI jAya. caramAvartamAM pAMce bheda abhipreta hoya to to vAkyaprayoga Avo hovo joIe ke-'viSa Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-76 819 gara vagere A pAMca prakAra caramAvartanI apekSAe che, nahIM ke acaramAvartanI apekSAe.' (jema ke guNaThANAnA 14 bheda trasajIvanI apekSAe che, nahIM ke sthAvarajIvanI apekSAe.) eTale yogabiMdu granthanI uparokta vAtane asaMgata na TheravavI hoya to mAnavuM ja paDe ke caramAvartamAM viSa-gara hotAM nathI. yogabiMdu179mAM kahyuM che ke apunarbandhakanI pUrvaavasthAvALA jIvo saMsAraabhinaMdanazIla hoya che.. arthAt apunabaMdhakajIvo evA hotA nathI. tethI apunabaMdhakane viSa-gara na saMbhavavAthI ca2mAvartamAM viSa-gara na hoya. vaLI caudamI batrIzImAM granthakAra jaNAvavAnA che ke apunabaMdhakanuM koIpaNa avasthAmAM kareluM koIpaNa anuSThAna prazAMtavAhitAne utpanna kare che. jo apunabaMdhakane (=ca2mAvartamAM jIvane) viSa-gara saMbhavatA hoya to prazAMtavAhitA zI rIte ? tathA yogabindunI 98thI 105mI gAthAno adhikAra vicAratAM Avo sAra maLe che-(1) bhavasamudramAM vicalita thayo che AtmA jemano evA apunarjandhakAdine acaramAvarta karatAM anya prakAre pUrvasevA hoya che, kAraNa ke muktimArgamAM tatpara nirmaLa mana teone hovuM ghaTe che. te paNa eTalA mATe ke samyaktvAdinuM sAmIpya che. (2) kuzaLabuddhinA prAptikALamAM kalyANa thAya che. ne pachI uttarakALamAM to vizeSa prakAre kalyANa thAya che. (3) A kuzaLabuddhinA prApti-kalyANa vageremAM caramAvartanuM sAmarthya che. A sArapara vicAra karIe-(1) pUrvasevA=gurupUjanAdi acaramAvarta karatAM apUrbandhakAdine anyaprakAre kahI eTale ja viSagara karatAM anyaprakAre hovI siddha thaI ja gaI. ca2mAvarta pravezakALathI ja jIva apunarbandhaka banI jAya che e ApaNe apunarbandhaka batrIzImAM joIzuM. tathA (2) kuzaLabuddhinI prAptimAM ca2mAvartanuM sAmarthya kahyuM. eno artha ja caramAvarta pravezamAtrathI e prApta thaI ja jAya. (3) Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 820 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre vaLI e prAptikALathI ja kalyANa kahyuM che. jo viSa-gara saMbhavatA hoya to kalyANa zI rIte ? mATe caramAvartamAM viSa-gara na saMbhave. tethI, saMbhUtimuninuM anazana tahetuanuSThAna hatuM ema mAnavuM jarUrI che. astu. have prastutamAM AvIe. viSa anuSThAna, garaanuSThAna, ananuSThAna, tahetu-anuThAna, ane amRtaanuSThAna. A pAMca anuSThAnonuM svarUpa have batAvavAnuM che. AmAMnA prathama be bhavAbhimpaMgathI thAya che. trIjuM anAbhogathI, cothuM sadanuSThAnarAgathI ane pAMcamu jinoktamArganI zraddhAthI (athavA jhaLahaLatA saMvegathI) thAya che. Aloka-paraloka saMbaMdhI phaLanI IcchA e bhavAbhiLaMga che. jo ke granthakAre ahIM "bhautika' evo zabda vAparyo nathI, chatAM e jaNAI jAya che. eTale samajAya che ke jayAM "Aloka' "paraloka' zabda sAthe "phaLa'no ullekha hoya tyAM e bhautikaphaLa ja samajavAnuM hoya che. A bhautika apekSA muktidveSanA kAraNe abAdhya hoya to ja bhavAbhimpaMga che e vAta ApaNe pUrve joI gayA chIe. kriyAne ucita bhAvanuM ullaMghana e anAbhoga che. Azaya e che ke gurupUjanavagere anuSThAna yoganI pUrvasevArUpa kriyA che. tema chatAM, abAdhyaphaLApekSAthI e saMsAraphaLaka banatuM hovAthI evI apekSA viparIta praNidhAnarUpa che. bAdhyaphaLApekSA hoya to paraMparAe muktinuM kAraNa banatuM hovAthI e anukULa praNidhAnarUpa che ane tIvrasaMga to atyaMta anukULa praNidhAna che. AmAMnuM koI ja praNidhAna na hovuM e kriyocitabhAvanA ullaMghanarUpa hovAthI anAbhoga che. muktiadveSa phaLApekSAne bAdhya banAve che... bAdhyaphaLApekSA sadanuSThAnano rAga janmAve che je anuSThAnane tahetu banAve che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-76 821 jhaLahaLatA saMvegathI kareluM anuSThAna amaraNa mokSano hetu banatuM hovAthI amRta anuSThAna kahevAya che. have sau prathama viSAnuSThAna-"mane labdhi-kIrti vagere prApti thAo' AvI Aloka saMbaMdhI bhautika padArthanI spRhAthI thatuM anuSThAna viSAnuSThAna che, kAraNa ke viSa jema tatkALa prANa hare che ema A anuSThAna tatkALa saccittanuM mAraNa kare che. yogabindu granthamAM viSaanuSThAna mATe Ama jaNAvyuM chelabdhi vagerenI apekSAthI anuSThAna viSa bane che. saccittanuM kAraNa thatuM hovAnA kAraNe temaja moTA anuSThAnanA alpaphaLanI yAcanA hovAthI laghutAnuM ApAdana thatuM hovAnA kAraNe A anuSThAna viSa rUpa bane che, e jANavuM. bhautikaphaLApekSA bAdhya hoya to anuSThAna tatu je bane che e jaNAve che ke mAtra bhautikaphaLApekSA anuSThAnane viSa-gara banAvI zakatI nathI. mATe ahIM be uttarahetuo darzAvyA che. prathama hetu che saccittanuM mAraNa-ahIM "saccitta' eTale zuM? e prathama vicArIe. "bhautika apekSA vinAnuM nirAzasabhAvavALuM citta e saccitta" Avo artha karI zakAto nathI. kAraNa ke (1) acaramAvartamAM AvuM citta asaMbhavita hovAthI enuM mAraNa paNa asaMbhavita banavAnA kAraNe viSa-gara asaMbhavita banI jAya. (2) garAnuSThAnamAM kALAntare mAraNa kahyuM che e paNa asaMgata banI jAya, kAraNa ke anuSThAnakALe paNa bhautikaapekSA to beThI hovAthI saccitta TakyuM ja nathI. (3) tahetumAM paNa AvI apekSA besI hovAthI saccittara mAnI na zakavAnA kAraNe "viSa" banI jAya. eTale, "dharmakaraNabuddhithI plAvita ane dharmakaraNakALe te te anuSThAnane ucita zubhabhAvathI plAvita aMtaHkaraNa e saccitta' evo artha samajavo. jo enuM mAraNa thatuM hoya to ja anuSThAna viSa ke gara bane che. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 822 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre Azaya e che ke Ama to acaramAvartamAM jIvane dharmakaraNa buddhi dharma karavAnI buddhi jAgatI nathI. chatAM, "AnAthI mane icchita dhana vagere cIjanI prApti thaze' e rIte bhautika cIjanI prAptinA sAdhana tarIke dharmane joIne dharma karavAnI IcchA jAge che. A dharmakaraNabuddhithI plAvita citta thayuM. vaLI dharma karatI vakhate te te ucita bhAva rAkhavAthI ja dharma pAvaraphula banavAnA kAraNe icchita cIja maLI zake. AvuM samajavAthI e te te zubhabhAva paNa keLave che. eTale aMtaHkaraNa zubhabhAvathI paNa plAvita thayuM. Ama enuM saccitta nirmANa pAme che. AvA saccittapUrvaka e dharma kare che jenA prabhAve ene icchitanI prApti thAya che. paNa jevI e cIja maLI jAya che eTale tarata e "garaja sarI vaida verI' nyAye dharmane choDI de che, kAraNa ke koIpaNa dharma karavA mATe kaMIka ne kaMIka aMze paNa saMjJAonI aTakAyata-viSayakaSAyano tyAga jarUrI hoya che je ene koI paNa hisAbe mAnya hotA nathI. Ama dharmakaraNabuddhino nAza e saccittanuM mAraNa che. hA, kALAntare bIjI koI icchA jAge ne enA upAya tarIke anya dharma kare e vAta judI. caramAvartavartI jIva bhautika icchAthI dharma kare che paNa enI icchA "bAdhya hovAthI ene pariNAme dharma pratye sadanuSThAna pratye) rAga-zraddhA-Adara-kRtajJabhAva pedA thAya che. eTale kAma sarI gayuM hovA chatAM dharma karavAnI icchA sarI jatI nathI. Ama dharmakaraNa icchA UbhI rahetI hovAthI saccittanuM mAraNa kahI zakAtuM na hovAnA kAraNe enuM anuSThAna viSa-gara na banatAM tahetu bane che. vaLI kALAntare bIjI koI bhautika icchA pedA thAya. eTale enA upAya tarIke e anya dharma kare che. emAM paNa bhautika apekSA to "bAdhya ja hoya che, kAraNa ke caramAvartavartI hovAthI muktiSa hoto nathI. eTale pharIthI sadanuSThAna rAga vagere thAya che. A sadanuSThAna rAga tathA Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-76 823 samajaNa-sarva-vairAgya pUrti vagere kAraNe bhautika apekSA kaMIka ne kaMIka paNa bAdhA pAmatI hovAthI kramazaH ghaTatI jAya che. eTale icchita vastunI prApti thAya pachI paNa e kAMI anuSThAna choDI deto nathI. vaLI, paccakkhANaaSTakamAM dravyapaccakkhANa zuM sarvathA nirarthaka che ? Avo prazna UThAvI enA javAbamAM kahyuM che ke - bhautika apekSAthI karAtuM paccakakhANa dravya paccakakhANa rUpa hovA chatAM jo mArA zrI jinezvara bhagavaMte kaheluM A paccakakhANa che, evI sadbhakti emAM bhaLelI hoya to enuM dravyapaNuM (bhautika apekSA vagere) bAdhyamAna hoya che, ane tethI e bhAva paccakhANanuM kAraNa banatuM hovAthI nirarthaka nathI. icchitanI prApti thavA para ene paccakhANa batAvanAra prabhu para vizeSa bhakti jAge che. Ama ISTa prApti thavA para enA sabhakti- sadanuSThAna rAga vadhe che ane tethI have, bhakti vadhI haze ane bhautika apekSA pUrva karatAM kaMIka paNa maMda paDelI haze. eTale e have punaH anuSThAna karaze tyAre sadanuSThAnarAga-bhakti vagere ora vadhaze ane apekSA ora vadhAre bAdhA pAmaze. ema karatAM karatAM eka bhUmikA evI sarjAze ke jyAre bhautika apekSA bilakula bAdhita thaI gaI haze ane have nirAzasabhAvathI anuSThAna thaze je bhAvaanuSThAna che. eTale ja saubhAgya vagere phaLanI icchAthI devatAnA uddezathI karAtA rohiNI tapa vagere mATe tapapaMcAzakamAM Ama kahyuM che ke "pahelAM bhale karmakSayano uddeza nathI... paNa tapanA abhyAsathI pachI e karmakSayanA uddezathI tapa karato thAya che." Ama, bhautikaapekSAne moLI pADIne anuSThAnane nirabhisvaMga banAvanAra traNa bAbato maLI. (1) prastuta nirUpaNa mujaba sadanuSThAnarAga. (2) paccakakhANaaSTaka mujaba "mArA bhagavAne kaheluM Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 824 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre anuSThAna che' AvI sadbhakti ane (3) paMcAzakagrantha mujaba abhyAsa = anuSThAnane vAraMvAra karavuM e. acaramAvartavartI jIvane A kazuM saMbhavatuM nathI. kAraNa ke muktiSanA prabhAve enI icchA abAdhya hoya che. "abAdhya eTale? game eTalI vAra-vAraMvAra dharmAnuSThAna kare to paNa e anuSThAna enI bhautika icchAne aMzamAtra paNa bAdhA pahoMcADI zakatuM nathI, aMzamAtra paNa moLI pADI zakatuM nathI. eTale anaMtakALamAM anaMtIvAra dharma karavA chatAM ene bhautika apekSA evI ne evI akabaMdha- gADha banI rahelI hoya che. tethI nirabhivaMga anuSThAna mATenI aMzamAtra paNa bhUmikA sarjAtI na hovAthI enuM anuSThAna tadhetu banI zakatuM nathI. vaLI ene jema mukti pratye dveSa che ema aMdarakhAne to muktinA upAyabhUta A anuSThAna pratye paNa dveSa ja hoya che. sapanAmAM paNa enuM nAma paDe ne bhaDakI UThe evI elarjI hoya che. kAraNa ke anuSThAna karavAmAM to pote sukhanA AdhAra tarIke sarvesarvArUpe mAnI lIdhelA viSayAdine choDavA paDatA hoya che. prazna : to pachI e anuSThAna zA mATe kare ? uttaraH A kaDavI davA jevuM che. dardIne e dIThI catI nathI. chatAM bAhya daSTie juo to-samaya thAya eTale e ja sAmethI davA mAgaze. bhAre kALajIpUrvaka leze. enA mATe hajAro rUpiyA kharcaze.. koIka ene AghIpAchI kare to enA para gusse thaI jaze. A badhuM hovA chatAM aMdara? aMdara e ja bhAre aNagamo.. eTale jevI pratIti thAya ke "roga maTI gayo, have davA jarUrI nathI. eTale tarata ja choDI deze. basa AvuM ja acaramAvartavartI jIvane dharmAnuSThAna mATe che. "svaicchita bhautikacIjano A ja saraLa-sabaLa upAya che' evI pratIti thavA para kaDavI davAnI jema e dharmanuM sevana kare che. enAthI icchitanI prApti paNa thAya che, chatAM acaramAvartakALano Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-76 825 prabhAva juo. ene kyAreya A davA batAvanAra (zrIarihaMtabhagavAna) para, ke A davA potAne ApanAra (gurubhagavaMta)para akRtrima bhakti aMzamAtra UchaLatI nathI. ema e davAmAM ene kyAreya madhuratA bhAsatI nathI.. emAM satata kaDavAza.. kaDavAza.. ne kaDavAza joyA karanArA ene, dharma para aMdarakhAne dveSa ja ubharAyA kare che je enA anuSThAnane viSa-gara banAvyA kare che. alabat caramAvartavartI jIvane paNa prAraMbhe dharma kaMI gamato nathI, kAraNa ke anaMtakALathI abhyasta thayela viSaya-kaSAya ane saMjJAonI sAme paDavuM e atiati kaThina che. eTale caramAvartanA prabhAve aMdarakhAne mukti pratye-mukitanA upAyabhUta dharma pratye dveSa hovA chatAM bahArathI aNagamo pravarte che ne tethI kaDavAzanAM darzana hoya che. tema chatAM kaDavI davAnI jema, icchitanI prApti mATe e paNa dharmane seve che. paNa aMdara rahelA adveSano prabhAva juo.. dharmanA A sevanathI tathA enAthI thayela icchitanI prAptithI, dharmamAM bhale atialpa.. chatAM kaMIka paNa madhuratAnAM ene darzana thAya che ne tethI eTale aMze dharma pratye aNagamo khasI "gamo' Ubho thAya che.. punaH punaH dharma sevavA para A gamAnuM pramANa vadhatuM jAya che. ane pachI pUrve jaNAvyuM ema kramazaH nirabhimpaMga-amRtaanuSThAnanI prApti thAya che. mATe caramAvartamAM anuSThAna pratye rAga pragaTe che, saccittanuM mAraNa thatuM nathI, eTale anuSThAna tahetu bane che. anuSThAnane viSa banAvanAra be uttarahetuomAMnA prathama saccittanuM mAraNa hetuno vicAra karyo. A aMgeno bIjo keTaloka vicAra tathA bIjA hetu laghutva ApAdanano vicAra have AgAmI lekhamAM joIzuM. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka pAMca anuSThAnamAMnA prathama viSAnuSThAnane ApaNe vicArI rahyA chIe. enA be uttarahetuomAMnA prathama saccittanuM mAraNa hetune ApaNe vicArI rahyA chIe. emAM dharmakaraNabuddhithI plAvita aMtaHkaraNa e saccitta che. caramAvartamAM jIva bhale bhautika apekSAthI anuSThAna kare che, chatAM aMdara rahelA muktiaSanA kAraNe, sadanuSThAnarAga, "jinoH" evI sadbhakti ane pharI pharI anuSThAna karavArUpa abhyAsa.. A traNanA prabhAve enI bhautika apekSA moLI paDatI jAya che ane kramazaH jIva nirAzasabhAvanuM bhAvaanuSThAna pAme che e ApaNe gayA lekhamAM joyeluM. eTale ja gItArtha gurunI pharaja e che ke bhalene koIka jIva bhautika apekSApUrvaka dharmamAM joDAvAnI gaNatarIthI Avyo che, enI "jinoH ' evI sabhakti vadhe, sadanuSThAnano rAga vadhe.. ane vAraMvAra dharmAnuSThAna karavA prerAya.. (anuSThAnano abhyAsa vadhAre) evo ene upadeza Apavo. A ja kAraNa che ke jeone dharmamAM navA joDavAnA hoya ke joDAyelA hoya ene sthira karavAnA hoya evA jIvone mAtra dharmano mahimA gAtI ja vAto karavAmAM Ave che... AmAM kyAMya nirAzasabhAvanI ke tapazcaryA vagere rUpa anuSThAna paNa viSa' banI zake che evI vAto karAtI nathI. kAraNa ke "jinota anuSThAna paNa viSa hoI zake' "artha-kAmanI icchAthI karAto dharma bhaMDo che - saMsAra vadhAranAra che' AvI vAto "jinokta' evI sadbhaktine vadhAranAra nahIM, babbe ghaTADanAra che. ema 'tapavagere sadanuSThAna paNa viSa hoI zake AvI vAta sadanuSThAnano rAga ghaTADanAra che. vadhAranAra nahIM. ane tethI e sadanuSThAnanA AcaraNane Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 27 batrIzI-13, lekhAMka-77 paNa aTakAvanAra hovAthI sadanuSThAnanA abhyAsane paNa ghaTADanAra che, vadhAranAra nahIM. mATe ja viSAnuSThAna vagerenI vAto je yogagranthomAM Ave che tenA adhikArI tarIke sadharma AcArone asthimajjA jevA banAvI cUkelA kulayogI ane pravRttacayogI jIvone ja kahyA che, tadanyane nahIM. paNa A bhUmikAne nahIM pAmelA jIvo to viSAnuSThAnAdinI vAta sAMbhaLIne dharmane ja tyAjaya mAnI bese che. AvuM Aje jovA maLe ja che ne ke "game teTalI bhautika AvazyakatA UbhI thaI hoya to paNa bhagavAna pAse to na ja magAya... e mATe bhagavad bhakti vagere to na ja karAya.. e to viSAnuSThAna thAya. AvI bhrAnti phelAyelI hovAnA kAraNe, acijyacintAmaNitulya zrI arihaMta paramAtmAne pAmelA evA paNa keTalAka jaino bhautika AvazyakatAo UbhI thaI hoya to bhagavAnane choDIne rAga-dveSamAM aTavAtA anya deva-devInI upAsanAmAM lAgI jAya che. AnuM eka mahattvanuM kAraNa e che ke keTalAka vaktAoe anadhikArI jIvo samakSa paNa A badhI vAto jorazorathI karavA mAMDI. nizcayanI vAto... mokSanI vAto... sojI ne suphiyANI to lAge ja. vaLI emAM, vaktAne "ame sUkSmatattvaciMtana karanArA, nizcaya-vyavahArane carcanArA, pariNati sudhI pahoMcanArA, UMcI vAto karanArA...' AvI badhI rIte ahaMkAranuM poSaNa thatuM hovAthI ane zrotAne paNa "ame UMcI vAto sAMbhaLanArA.. bIjA badhA to haju ekaDiyA klAsamAM che..... e rIte ahaMkAranuM poSaNa thatuM hovAthI, tathA "kadAca tapa-tyAga kriyA nahIM thAya to cAlaze... e to vyavahAra che. Azaya sudhAro-pariNati sudhAro..' AvI vAtamAM kazuM choDavAnuM na rahevAthI AvI vAto game ja. eTale eno pracAra cAlyo jenuM upara kaheluM duSpariNAma AvyuM. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 828 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre eka vAta khAsa samajavA jevI che ke sUripuraMdara zrI haribhadrasUri mahArAja ke mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjanAM yogaviSayaka vacano aMge paNa 'vikheur taheal' vinA vikalpa tahari ja karavAnI hoya. paNa emAM ja AkhuM jainazAsana AvI gayuM che evuM mAnI levuM e to dvAdazAMgInA arthathI udgAtA zrItIrthakara bhagavaMto, sUtraracayitA zrIgaNadharadevo, ne emanI paraMparAmAM thayelA prakaraNAdi anekavidha granthonA sarjaka seMkaDo gItArtha mahAtmAo. e badhAno apalApa karavA barAbara che. dvAdazAMgIno ke ene anusarIne racAyelA anya granthono virodha thAya e rIte to koI granthapaMktiono artha karI na ja zakAya. AkhA jaina vAdhayamAM "bhautika apekSA UbhI thaI che? to enI saphaLatA mATe dharma to na ja karAya.." AvuM eka paNa vAkya maLatuM nathI.. bhautika apekSAthI dharma karI rahelA jIvane gItArtha mahAtmA vArI rahyA hoya, ene dharma karato aTakAvyo hoya.. AvuM ekeya daSTAnna maLatuM nathI.. (hA, dharmamAM pAchaLathI joDelI bhautika apekSA vAravAno prayAsa karyo hoya evuM daSTAnna maLaze.. jema ke citramunie saMbhUtimunine strIratnanI icchA choDI devA ghaNuM samajAvyA. paNa teo e icchA choDavA taiyAra na ja thayA. tyAre paNa anazana choDI devAnI salAha ApI nathI ..) uparathI koI bhautika apekSAno upAya pUchavA AvyuM hoya tyAre gItArtha mahAtmAe e mATe paNa ene dharma ja karavAno upadeza Apyo hoya evAM DhagalAbaMdha daSTAnto maLe che.. tathA "jo tame dhanaRddhine Iccho cho to tame prabhupUjA karo... AvAM DhagalAbaMdha upadezavacano maLe che.. AvA AkhA zrutasAgarano virodha thAya e rIte yogagranthonAM vacanonuM vivecana karavuM e koI paNa sujJane mAnya na ja kare. A vAta sarvatra samajI rAkhavA jevI che ke sarerAza zrotAone tyAjya cIja atyAjaya bhAse ke atyAjaya cIja tyAjya bhAse e Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-77 829 rIte karAtuM nirUpaNa zrI jainazAsananI dezanA paddhatithI viruddha che. jeone vyavahAranI dhUna lAgI gaI che paNa nizcaya tarapha najara sudhdhAM nAkhatA nathI evA jIvone nizcaya keLavavA tarapha paNa teo lakSya Ape e mATe nizcayanI mahattA jorazorathI darzAvavAmAM Ave.. are, nizcaya tarapha lakSya paNa na hoya eno vyavahAra niSphaLa che.." vagere paNa kahevAmAM Ave.. e badhuM vyavahAranI tyAjyatA jaNAvavA nathI hotuM, mAtra nizcaya para jora ApavA mATe hoya che. nizcayanuM je varNana vyavahAramAM tyAjayatAnI pratIti karAve e vastutaH nizcaya nathI, paNa nizcayAbhAsa che. e ja rIte korA nizcayanI vAto karyA karanArA samakSa vyavahAranI joradAra pratiSThA karavI paDe. paNa e, jo e rIte thAya ke jethI zrotA nizcayane tyAjya mAnato thaI jAya, to e paNa sAco vyavahAra nathI, paNa vyavahArAbhAsa che. cA mATe dUdha-pANI sAthe cAnI pattI paNa joIe ne sAkara paNa joIe. cAnI pattI bhegI karyA kare, paNa cA banatI nathI, (kAraNa ke sAkara hAjara karI nathI.) eTale "cAnI pattI ochI paDI lAge che' ema samajI cAnI pattI vadhAryA kare te yAvat DabbAnA DabbA bharAya eTalI bhegI kare.. paNa sAkaranI eka camacI paNa na lAve.. e cA pAmI zakavAno nathI. AvA jIvane sAkaranI AvazyakatA para bhAra ApavA mATe AvuM paNa kyAreka kahevAmAM Ave ke jenI pAse eka camacI sAkara paNa nathI enI DabbAo bharelI cAnI pattI paNa nakAmI che, uparathI ekalI pattI bhegI karavI-jALavI rAkhavI.. vagereno parizrama ApavArUpa nukasAnakAraka che.. vagere vagere.. to A vAto "cA mATe cAnI pattInI kazI jarUra nathI. e pheMkI devI joIe..' vagere jaNAvavA mATe nathI hotI.. paNa sAkaranI AvazyakatA jaNAvavA mATe ja hoya che, kAraNa ke jema sAkara vinA cA nathI banI zakatI ema pattI vinA paNa banI zakatI nathI ja. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 830 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre AvuM vyavahAra ane nizcaya... kriyA ane bhAva.. anuSThAna ane Azaya... anuSThAna ane vidhi.. vagere aMge jANavuM joIe. astu.. yogabindu granthamAM anuSThAnane 'viSa' banAvanAra bIjA uttarahetu tarIke laghutvanuM ApAdana kahyuM che. TheTha mokSa sudhInuM mahAna phaLa ApanAra mahAna anuSThAnanuM artha-kAmarUpa atyalpaphaLa mAgavAthI anuSThAnanuM avamUlyana thavuM e laghutvanuM ApAdana che. prazna H to to pachI artha-kAmanI icchAthI jIva je prabhubhakti vagere karaze emAM paNa laghutvaApAdana thaze ja, kAraNa ke e prabhubhakti vagere paNa mokSAtmaka mahAna phaLane ApavA samartha to che ja ne ! (ane jo laghutvaApAdana thaze to anuSThAna 'viSa' banI jaze.) 1 uttara H jene artha-kAmanI icchA jAgI che e 'jinabhakte je vi thayuM te bIjAthI vi thAya re... ' vagererUpa prabaLa zraddhAthI, te icchAnI saphaLatAnA bIjA upAyo karatAM paNa prabhubhakti vagerene prabaLa upAyarUpa mAne che ne Acare che e to jinabhakti vagererUpa dharmanI laghutA karato nathI, paNa uparathI gaurava kare che, pachI laghutvApAdana - viSa kyAM rahyuM ? prazna H paNa A rItanA dharmane niyANuM na kahevAya ? uttara H niyANAMnI vyAkhyA samajavAthI Avo koI prazna Ubho nahIM thAya. caityavaMdana mahAbhASyamAM kahyuM che ke - jeNe sArI rIte sudharma karyo che, te pachI e dharmanA badalAmAM bhavobhava bhogavavA mATe zabdAdi viSayo mAgI le to e bhoganiyANuM jANavuM. (859) saMvegaraMgazALAmAM kahyuM che ke saMyama zikhare ArUDha thayelo, duSkaratapakAraka ane traNa guptithI gupta evo paNa je AtmA Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-77 831 parISahathI parAbhava pAmyo hovAnA kAraNe, ajoDa evA zivasukhanI avagaNanA karIne atyaMta tuccha viSayasukha mATe A pramANe niyANuM kare che. te kAcamaNi mATe vairyamaNino nAza kare che. (91409141) A badhAmAM spaSTa che ke pahelAM nirAzasabhAve suMdara dharma karyo hoya ne pachI enA badalAmAM bhautika sukha mAgI levAnuM hoya to niyANuM kahevAya che. paNa bhautika icchA pahelAM jAgI gaI che ne pachI enA upAya tarIke dharmaAcaraNa hoya to niyANuM nathI. praznaH icchA dharmaAcaraNanI pUrve hoya ke pachI, zuM phera paDe che? uttara : ghaNo. kazuM na kamAnAro lAkha rU. kamAya e pragati che. paNa prativarSa pAMca lAkha kamAnAro e varSe lAkha kamAya to pIchehaTha che. ema prathama nirAzasabhAve dharma karanAro pachI bhautika icchAmAM paDe to e pIchehaTha hovAthI niyANuM che. paNa jene bhautika IcchA UbhI thaI ja gayelI che e have, "artha-kAmanA Icchake paNa dharma ja karavo joIe evA zAstravacanane anusarIne zraddhApUrvaka dharma karI rahyo che to e pragatirUpa hovAthI niyANuM nathI. nahIMtara to, nIce jaNAvyuM che emAM "pUrvAcAryoe niyANAno upadeza Apyo che' evo Aropa mUkavo paDe. jema ke zrI zrAddhapratikramaNa sUtranI arthadIpikA vRttimAM be mitronI vAta Ave che- eka mitra "guNAkara evA yathArtha nAmavALo che. bIjo mAtra nAmathI "guNadhara' che, bAkI tucchavRttivALo che. baMne iSTasaMpatti meLavavA nIkaLyA che. vacce gItArtha guruno yoga thayo. guNAkara emane namaskAra karIne icchita saMpatti pAmavAno upAya pUche che. tyAre gItArtha guru javAba Ape che- "jema bIja phaLanuM mukhya kAraNa che ane jaLasiMcana vagere sahakArI kAraNo che ema dharma dhana vagerenuM mukhya Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 832 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre kAraNa che ane sAhasa, vyApAra vagere sahakArI kAraNo che je kyAreka niSphaLa paNa jAya che.'vaLI AgaLa paNa tyAM gurue kahyuM che- kharekhara kAryanA arthIe kAraNamAM ja prayatna karavo joIe. eTale dhana vagerenA arthIe enA kAraNabhUta dharma karavo joIe. dhananA arthIe vizeSa prakAre supAtradAnAdirUpa dharma karavo joIe, kema ke kyAMya paNa na ApelI cIja maLatI nathI ke na vAvelI cIja laNI zakAtI nathI. manoramA kathAnA adhikAramAM AcAryazrI priyaMkarasUri mahArAje samudradatta sahitanA nagaraloko samakSa upadeza Apyo che kejo tame dhanaRddhine iccho cho, jo tame guNaprAptine iccho cho, jo tame jagatamAM suprasiddhine iccho cho to zrI jinezvaradevonI pratimAonI sugaMdhI dravyo vaDe gaMdha pUjA karo. AvA to anya paNa dhammila vagerenAM DhagalAbaMdha dRSTAMto che. zuM A badhA pUrvAcAryoe A niyANuM karavAnuM kahyuM che ? vaLI A adhikAro parathI A paNa nizcita thAya che ke -'A artha-kAmano upadeza che' ema kahI na zakAya, kema ke e to tyAjya che. paNa A, artha-kAmanA upAya tarIke dharma karavAno upadeza che, je tyAjya nathI. jo e upadeza tyAjya hota to pUrvAcAryoe Apyo ja na hota. -koI artha-kAmano upAya pUchavA Ave tyAre sAdhuoe 'A upAya amane na puchAya' evuM jaNAvavuM joIe, athavA 'mauna rahevuM joIe' athavA 'e upAya tarIke dharma to na ja darzAvAya' vagere vAto zAstrAnusArI nathI. -'AvI vAto vyaktigata yogyane kahI zakAya, sabhA samakSa na kahevAya' vagere vAta paNa zAstrIya nathI, kAraNa ke samudradattanI sAthe nagarajano paNa beselA ja che. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-77 833 prazna : "artha-kAmanI icchAthI paNa dharma ja karavo joIe AvA upadezavacanane anusarIne koI dharma kare, enA prabhAve ene artha-kAma maLI gayA. to pachI artha-kAma meLavavAthI e vadhAre pApa karaze ne vadhAre duHkhI thaze ne ? uttaraH to to nirAzasabhAve paNa dharma na ja karavo joIe. kAraNa ke enAthI maLanArI sAmagrI artha-kAmanI icchAthI karelA dharmathI maLanArI sAmagrI karatAM bezaka ghaNI ja vadhAre hovAthI vadhAre pApa karAvaze. prazna : e dharmamAM malina Azaya na hovAthI sAmagrI vadhAre hovA chatAM pApa vadhatA nathI. uttaraH dhananI AvazyakatAvALA AdamIne evA upAya tarIke dANacorI, anIti, vepAra, nokarI, loTarI vagere jema bhAse che ema "dharma dhana vagerenuM amogha kAraNa che" vagere jaNAvanAra zAstravacanathI dharma paNa bhAse che. pachI e vicAre che "mAre bIjo vicAra zuM karavAno? prabhubhakti ja sarvazreSTha che, enAthI ja badhI ISTa prApti thAya che. mATe huM to prabhubhakti ja karIza." AvI sacoTa zraddhA sAthe prabhubhakti kare to emAM malina Azaya zI rIte ? granthakAre samyakatvanI 67 bolanI sajajhAyamAM kahyuM che ke- "jinabhakta je navi thayuM te bIjAthI nahi thAya re, evuM je mukhe bhAkhavuM te vacanazuddhi kahevAya re..." A jo vacanazuddhi che to upara kahelI vicAradhArAne azuddhi kahI zakAya nahIM, paNa uparathI mananI zuddhi-nirmaLa Azaya ja kahevo paDe. bAkI, gurubhagavaMta jene upadeza Ape che e caramAvartamAMapunarbandhaka to che ja, kAraNa ke bhavAbhinaMdI jIvane to upadeza ApavAno hoto nathI. ane caramAvatamAM to phaLApekSA bAdhya hovAthI Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 834 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre anuSThAna tahetu banatuM hovAthI upAdeya ja che. jyAre jJAnI bhagavaMto A pramANe kahetA hoya tyAre ApaNe emanA karatAM vadhAre DAhyA thavAnI zI jarUra? mULa vAta e che ke ApaNe zAstravacanone anusaravuM che ke ApaNI buddhine? jo zAstravacanone anusaravuM hoya to "arthakAmamitASifpa gha va yatitavyam "arthakAmanA abhilAjIe paNa dharma ja karavo joIe" AvAM DhagalAbaMdha zAstravacanone anusaranArane khoTA zI rIte kahevAya? je vAta saMskRta- prAkRtamAM kahI zakAya eno akSarazaH tarajumo karIne gujarAtImAM kahevuM hoya to e na kahI zakAya - e zAstraviruddha A kaI buddhimattA? prazna : artha-kAmano icchuka eno upAya pUchavA Ave to gurubhagavaMte enI e icchA ja dUra thaI jAya evo upadeza na Apavo joIe ? uttara H ApI zakAya.. paNa granthakAra khuda AgaLa 23mI gAthAnI vRttimAM rUsthameva manusaropapatte: kahevAnA che jeno artha che, saubhAgyAdi phaLanI IcchAvALAne e IcchAthI rohiNItA vageremAM joDavA dvArA ja e jIvo mArgane anusaranArA bane e vAta saMgata thAya che. AmAM vAparelo "jakAra "ene icchA choDI devAnA upadezathI mArgonusaraNa zakaya nathI" Avo vyavaccheda zuM nathI jaNAvato ? emAM kAraNa e jaNAya che ke e bhUmikAmAM bhautika icchAne dUra karavI e ati atikaThina hoya che. have mane icchA nathI rahI' evuM koI kahe to e mAtra hoThanI vAta hoya, haiyAnI nahIM.. AvI saMbhAvanA pUrepUrI hoya che. "dharma zA mATe karavo ? mokSa mATe ja..." "artha-kAma mATe zuM karavuM? dharma ja.." AvAM vAkyo vacce paraspara koI virodha nathI. artha-kAma mATe paNa dharma ja karavo joIe A zAstravacanamAM "paNa" ane "jara rahelA che. je bahu mahattvanA che. A badhI vAto, A aMge Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-77. 835 UThatA-uThAvavAmAM AvatA vividha praznonA zAstrAnusArI tarkasaMgata samAdhAno vagere mATe mArAM be pustako tattvAvalokana samIkSA ane tattvanirNaya... A benuM avagAhana karavA khAsa bhalAmaNa che. "artha-kAma mATe paNa dharma ja karavo joIe' AvA zAstrIya upadezamAM rahelA "paNa" zabdanuM ane "ja' zabdanuM mahattva jANI laIe. jema "ghAsa mATe paNa khetI ja karavI joIe." A vAkyamAM rahela "paNa" zabda, dhAnya mATe to khetI karavI ja joIe..." A vAtane kheMcI lAve che ane A vAta mukhya che, ghAsa mATenI vAta gauNa che" evo artha dhvanita kare che. ema prastutamAM "artha-kAma mATe paNa dharma ja karavo joIe' A vAkyamAM rahela "paNa" zabda "mokSa mATe to dharma ja karavo joIe, paNa artha-kAma mATe paNa dharma ja karavo joIe evuM dhvanita kare che. ane emAM mokSa aMgenI vAta mukhya che, artha-kAma aMgenI vAta gauNa che.. evuM sUcita kare che. eTale A "paNa" jarUrI che ja. have ja kAranuM prayojana vicArIe. "sItA rAmanI patnI hatI', 'draupadI yudhiSThiranI patnI hatI. A be vAkyono koI virodha nahIM kare. "sItA rAmanI ja patnI hatI' AvA "ja" kAravALA vAkyane paNa zrotA svIkArI leze. paNa, draupadI yudhiSThiranI ja patnI hatI' AvA ja kAravALA vAkyane koI zrotA svIkAraze nahIM, sAMbhaLavA mAtra para eno virodha karaze, kAraNa ke draupadInA pati tarIke manamAM yudhiSThira sivAyanA bhIma vagere paNa rahyA che. jayAre sItAnA pati tarIke rAma sivAya bIjuM koI manamAM nathI, mATe tyAM niSedha karAto nathI. eTale nakkI thAya che ke "ja' kAravALA vAkyano niSedha to ja thaI zake che jene "ja' kAra lAgyo hoya enA sivAyanuM bIjuM kazuMka manamAM ramatuM hoya.. prastutamAM, "artha-kAma mATe paNa dharma ja karavo joIe' A Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 836 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre vAkyano virodha tyAre ja thaI zake jo manamAM dharma sivAyanI cIja (=adharma= pApa) karI zakAya evuM rahyuM hoya. jeo A "artha-kAma mATe paNa dharma ja karavo joIe" evuM jaNAvanAra vAkyano virodha kare che teo mukhathI bole ke na bole, teonA manamAM "arthakAma mATe adharma paNa karI zakAya evuM beseluM ja hovuM joIe. "nA, adharma to na ja karAya' evuM jo beseluM hoya to, spaSTarUpe bole ke na bole.... artha-kAma mATe paNa dharma ja karavo joIe A vAtane teoe kamane paNa svIkAravI ja paDe. rAmanI patnI hovAnI vAta to "jakAra vinAnA "sItA rAmanI patnI hatI' evA vAkyathI paNa thaI jAya che. "sItA rAmanI ja patnI hatI A "jakAravALuM vAkya to sItA rAmanI patnI hovAnI vAta karatAM, rAma sivAya anya koInI patnI nahotI e vAta para bhAra mUkavA mATe ja che e pratIti siddha che. ema "arthakAma mATe paNa dharma ja karavo" AvuM vAkya "adharma to na ja karavo e vAta para bhAra mUkavA mATe che e spaSTa che (eTale ja dareka prakAranA ja' kArano vizeSaNasaMgata "jakAravagereno artha vyavaccheda = bAdabAkI=niSedha ja thAya che.). jeo prastuta vAkyano virodha karatA hoya teone pUchavuM ke "to artha-kAma mATe zuM adharma karI zakAya? hA'mAM javAba ApI nahIM zake. ane "nA"mAM javAba Ape eTale dharma ja karavo' e vAta svIkArI lIdhelI ja banI gaI. iSTaphaLasiddhi aMge thayelA samAdhAnamAM paNa jaNAvyuM che ke "A prayojana jIvananirvAha vagere Ihalaukika AzayavALuM hoya toya enA mATe dharma ja upAdeya che, Ama kahevAmAM jJAnIono Azaya te jIvone pApamAMthI choDAvI zuddha dharmamAM pravRtti karAvavAno che. eTale dharma ja karavo" A vAta pApanA niSedha mATe che.. ane pApano niSedha to kone amAnya hoya ? Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-78 837 prazna : ISTaphaLasiddhi aMge thayeluM A samAdhAna zuM che? uttara : e samAdhAna ane enA sUcitArtho vagere have AgAmI lekhamAM joIzuM. lekhAMka gayA lekhamAM chelle ISTaphaLasiddhi aMge thayeluM samAdhAna zuM che? e prazna Avelo eTale have A lekhamAM sau prathama e joIe. ::nidhi tathA nA pati vize uparAne 2018arbana che anetatAnanA gavaro P - jIvajanacthai ja java janma-ma24ra bau .na. aMta 2 ja Ave che 4 aMjAbahana hara eka se.22 jamavA mATe nezvaroja harakatAnanA karI che. - cakana suja mATe 298 lata dharsa che. ro ratAM jIbone Apa je sahaka ke stra ane sojo mATe te jAya che ane tenA prata karAya che. te jAya' sUtra vagere prati "bhari = 2228, sAsaritA eka mArganuM abdasa2, ISTadajhihika che abA ajita jI niti-~A TarA upata bane ane vizvAsthata zca che. ane e thavA dasa pravRtti karatA rokavizvatra janajiMdA vagere homa viruddha Ahuta 2no tyA2, 21 jamAta pitA-cahinA 4, 22hujana zuM kaccha, suraguru = usa habano saMbaMdha, tavacanasevA 2TelanuM thAya tyAM sula tela abha zunnA vacano akhaMDa sevA-pUravA 82 sudhI " vagere take tenA arthanA . 2jamArga to . mAtra ajabadana 1 mosama satra 2 kAranA jUino che. hatA hu -- 2hastro azvata bALakanA jaA01perAvALone nIcenAM 242 saidika sukha paha jota hirmu ka2vAje 2 ka2ta nA. "e ane rIte daryavRtti 2 paN pravRttid hade che. ane jIvanamAM * arihaMtane suve che.teja sAMja nA 20% vyarlDa chu te jIvatuM dharma anudAna saMta teja dAnanA 2thavAnuM jevA kamara samajahA maLatAM ja chono sAMsarika ahama bahita kaI jaI zuddha karana arAne jaDanachuM kare che. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 838 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre A projana jananI jara haTI jArAvuM hoya to ena sATe haja upade che, Ama chatAM hajAro ArA. te charone 21mI hoThanI suryamAM vRtti karavAnuM che. e ahi prabhojana rindra dvArA te jIva bIna-AsamAdhinA pak karo - ane svaccha2 hari vI de AgaLa karatAM e raka moranA avAjane hajI aMte satija pAsa che. samyagdaSTi jIva raMjane sAta jAnA ho cittanI aAdi da2ka2vA aMgazara sAMsArika projanI<Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-78 ..... mahAtmAone tathA tattvajijJAsu zradhdhALuone zAstrIya mArgadarzana to eka nirNa, nirNayanI nIce sahI karanAcabaMnne puchyavaronI sUcanAnusA2 pragaTa karIe chIe. saM prApAlanagara, upAzraya, ra,jamanAdAsa mahetA jAge, lake muMbaI. ja****k bAbara tA.20 (3-vicAra 'ha* *# pa. tenA bilADAM > pApa ta 243nA vasuda 15 ne ri 839 paramasana prabhAvaka suvhila gacchAdhipa caspati parabArA:pAda parAjya AcArcade rAmacandrasurIsTarajI trahArAja takSa : vinAdi guNagaNAlaMkRta khAcArya zrI vijarA.bucanabhAnu sRYi/ nI ferary afgetree a thijI pa|isutithI kavi surata da. momasurijA i lDiMgjha re ega anuvandanA sukhazAtA sAthe jaNAvavAnuM ke bAghA samudA chellA keTalAka vakhata, kairAnA pati tA ISTa kamii padanA paramArtha saMbaMdhamAM pravarttatA matabhedonuM nirAka2Nu lAyajAdA, prayatnenA aMte nirNaya thayelA lakhANanI nahera ja bAthe mArI traNa mATe mokala che. te madhyethI pahoMca jaNAvavA lAmaNa che. ratnatrayInI ujjavaLa rAdhanAmAM avirata ujamALa banI ane niAvI saune banAvI lajananI yutine bro najIka banAvo e ja ekanI eka sadA mATenI gulArivaNa, vyaMdana/nudantA, 8 44 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 840 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre nirNayarUpe thayelA A lakhANanA sUcitArtho samajavA saraLa bane e mATe meM emAM te te sthAne 1, 2..vagere naMbaro ApyA che. te te naMbaravALA lakhANathI zuM sUcitArtha nIkaLe che te have joIe. (1) jo zuddha dharma upAyabhUta che to Aloka-paralokanA sukhano arthI e upAyamAM zA mATe na pravarte ? hitasvI puruSa ene vAre paNa zA mATe ? zaMkAH jema, viSamizrita bhojana bhUkhazamanano upAya to che ja, chatAM bhUkhazamanano artha emAM pravartato nathI. athavA koI pravartato hoya to hitasvI puruSa ene vAre ja che, ema prastutamAM paNa saMbhave ne ! samAdhAna : jema, "bhUkhanA zamana mATe paNa upAyabhUta A viSamizrita bhojana che' evuM koI AptapuruSa kahetA nathI, kAraNa ke enuM pariNAma bhUkhazamanarUpa ISTa karatAM ati aniSTa evuM mota che. ema jo prastutamAM paNa iSTa karatAM aniSTa joramAM thavAnuM hoya to Apta puruSa A pramANe kahe ja nahIM. paNa emaNe jo kahyuM che, to emanA pratyenI zraddhAvALA zraddhALue aniSTanI zaMkA paNa karavAnI jarUra hotI nathI. (2) (2)... A baMne phakarA spaSTa kare che ke A anuSThAna lAbhakartA ja Thare che. pachI, ene viSAnuSThAna...saMsAravardhaka... bhUMDuM.. ribAvI ribAvIne mAranAra. vagere zI rIte kahI zakAya? zaMkA paNa A to bAdhyaphaLApekSAvALA jIvo mATe vAta che. samAdhAnaH ApaNe joI gayA chIe ke muktidveSa hoya to ja abAdhya phaLApekSA hoya. paNa to to e jIvo upadezane ja ayogya hovAthI emane kazuM ja kahevAnuM rahe nahIM. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-78 841 (3) upara be naMbaramAM bALa-mugdhakakSAnA jIvo mATe aihika sukha mATe paNa cinokta dharma karavAnI vAta AvI ane ahIM samyagRSTi jIvo mATe e vAta AvI. vaLI baMne mATe e ahitakara nathI e paNa jaNAvyuM. to have konA mATe e niSiddha rahI ? (4) caramAvartimAM abAdhyaphaLApekSA vagere kazuM hotuM nathI.. eTale viSa-gara paNa na ja hoya e spaSTa thaI jAya che ne ! (5) hoTha para lAvavo jarUrI nathI. eTale saMvignagItArtha guru bhagavaMta kadAca, bhautika AzayathI dharma karI rahelA jIvane mukhathI mokSanI vAta na paNa kare.. ane haiyAmAM to A beseluM ja hoya che, kAraNa ke saMvigna gItArtha che. (6) prazna : A sUcave che ke A nirNaya thavA pUrve banne AcArya bhagavaMtonA mata bhinna bhinna hatA.. to A nirNayamAM konA matano svIkAra thayo ane konA matano tyAga thayo? uttara : ApaNane zAstrAnusArI ubhayasaMmata nirNaya maLI gayo eTale bhayo bhayo.. pachI kono mata svIkArAyo vagere jhaMjhaTamAM paDavAnI zI jarUra che ? prazna : konI prajJA pahelethI mArgAnusArI hatI e jANavA mATe enI jarUra che. uttaraH to, A nirNayAtmaka lakhANa pUrvenuM baMne mahAtmAonuM A aMgenuM ghaNuM sAhitya je prakAzita thayuM che ane A nirNayanA lakhANa sAthe sarakhAvIne tame svayaM eno nirNaya karI zako cho. prazna : enA karatAM AnI koI saraLa rIta batAvo ne ? uttara : nirNayarUpe thayelA A lakhANane jinavANI ane | divyadarzana.. A baMnemAM pragaTa karavAno nirNaya thayelo. emAMthI, Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 842 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre divyadarzanamAM ane amArA anya sAhityamAM A lakhANa anekazaH pragaTa thaI cUkyuM che, jayAre "jinavANImAM e prakAzita thayuM nathI. tame AnA parathI nirNaya karI zakatA ho to khuzIthI karI zako cho. prazna : jyAre tamArI A badhI vAto vAMcI-sAMbhaLIne samajIe chIe tyAre tamArI vAta sAcI lAge che ke jyAre sAmA pakSanI vAto sAMbhaLIe chIe tyAre emanI vAto sAcI lAge che. to amAre nirNaya kaI rIte karavo ? uttara : baMne pakSanI mAnyatAonuM ghaNuM sAhitya prakAzita thayeluM che. e badhuM sAma sAme rAkhIne vicAravAthI A nirNaya thaI zake. praznaH A badhI vAto sUkSmatAthI vicAravAnI amArI zakti na hoya to? uttara : chatAM, A badhI vicAraNAmAM je pakSa jAtajAtanI garabaDa kare e sAco na hoI zake.. ATalo nizcaya to karavo ja joIe, kAraNa ke sAcI vAtane sAbita karavA mATe mAyA sevavAnI kyAreya jarUra hotI nathI. vaLI ekAda garabaDa hoya to to anAbhogathI bhUla thayelI mAnI zakAya... paNa vAraMvAra hoya to e anAbhoga na hoI zake. praznaH zuM AvI garabaDo jovA maLe che? uttara : DhagalAbaMdha. keTalAka namUnA batADuM. * dvArikAnA dAhanivAraNa mATe zrI neminAtha bhagavAne AyaMbila vagere dharma karavAno upadeza Apelo. A vAta zrI pAMDavacaritramAM Ave che tathA sakala saMghamAM atyaMta prasiddha che. chatAM "dharmasvarUpadarzana' pustakanI tattvAvalokana' nAmanI vistRta prastAvanAmAM zrI kIrtiyaza vi.ma. (hAla sUri) e "A vAta juThI che evuM jaNAvyuM che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-78 843 'jasa maNe navakAro saMsAro tasya kiM kuNaI ?' A zAstravacananuM gujarAtI rUpAMtara A pramANe prasiddha che ke jenA haiye zrInavakAra tene zuM karaze saMsAra ?' AmAM, 'navakAranuM sAmarthya saMsAranA sAmarthya karatAM ghaNuM vadhAre che, ne tethI zrI navakArane haiye dharanArane saMsAra kazuM karI zakato nathI' AvuM jaNAvavAno zAstrakArano abhiprAya spaSTa che. sAmA pakSe A zAsravacana sAthe paNa ceDAM karyAM ne ene sAva viparIta karI nAkhI A rIte chapAvyuM ke 'jenA haiye che saMsAra, tene zuM ka2ze navakAra ?' eTale ke 'navakAra karatAM saMsAranuM samArthya ghaNuM vadhAre che' vagererUpe saMsArane vadhAre sAmarthyavALo jaNAvyo. zaMkA to e paDe che ke zAsravacana sAthe ramata karanArAo navakAranA sevaka che ke saMsAranA ? jethI navakAra karatAM saMsArano mahimA vadhu gAya che. * navAMgI gurupUjananuM samarthana karavA bahAra pADelI 'zAstradRSTinA darpaNamAM gurupUjana' nAmanI pustikAmAM AcArAMganiryuktino je pATha Apyo che temAMthI yupradhAnAnAM zabdane UDADI devAmAM Avyo che. A prinTiMga misTeka nathI, kAraNa ke (1) e pAThano artha karavAmAM paNa eTalo aMza choDI dIdho che. (2) 'sAmAnyathI koIpaNa mahAtmAnuM pratidina paisA vagerethI gurupUjana karavuM e zrAvakanuM zAstra vihita kartavya che' AvuM je siddha karavA mATe A pATha Apyo che, e A yupradhAnAnAM zabdasahitanA pAThathI to sAbita thaI zakatuM ja nathI, kAraNa ke e pATha to yugapradhAnone lAgu paDe che ne chatAM e pAThathI svamAnyatAnuM samarthana to karavuM ja che. mATe zAstrapATha para kAtara calAvIne yuApradhAnAnAM zabda jANIbUjhIne UDADI dIdho evI vidvAnone zuM kalpanA na AvI zake ? * mArA 'tattvanirNaya' pustaka sAme paM. zrI yogatilakavi. gaNI (hAla AcArya) e 'tattvanirNayanA nAme tattvabhrAMti' pustikA Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 844 - batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre prakAzita karelI. emanI ceSTAo juo- lekhaka (A. zrI yogatilakasUrijI) potAnI pustikAnA pU. ra para lakhe che ke "arthakAma mATe upadezanI jarUra ja nahi ema nizcita karyA pachI "arthakAma mATe dharma karavo" Avo upadeza kaI rIte ApI zakAya ? ja ApI zakAya.. vagere. khulAsoH meM "tattvanirNaya'mAM trIjA prazna-uttaramAM "artha-. kAma mATe paNa dharma ja karavo joIe' AvuM "paNa" zabda ane "ja kAravALuM ja amAruM nirUpaNa che. bIjA koI paNa prakAranuM nahIM, e vAtaM savistara bahu bhArapUrvaka jaNAvelI che. tathA anyatra, A "paNa" ane "ja" zA mATe Avazyaka che ? e paNa savistara jaNAveluM che. chatAM lekhake amArA nirUpaNa tarIke "artha-kAma mATe dharma karavo" Avo "paNa" ane "ja kAra vagarano ullekha karyo che. mATe e emanA mananI sazalyatAne-melI murAdane jaNAve che e spaSTa che. meM tattvanirNayanA pR44 para "jIvananirvAhAdinI Avazyaka je cIja na maLavAthI mana asvastha rahetuM hoya ne tethI dharmAnuSThAnamAM aMtarAyo UbhA thatA hoya.. ne e cIjanI prApti thaI javAthI mana svastha banavAnA kAraNe dharmAnuSThAna nirvinatayA thavA zakya bane evI cIja mAgavAnI vAta che." AvuM iSTaphalasiddhi aMge spaSTa jaNAvyuM che ne chatAM lekhake svapustikAnA pR. 12 para "mokSasAdhaka dharma nirvinapaNe sAdhavA Avazyaka evI sAmagrI'- AvI spaSTatA karyA sivAya mAtra "artha-kAma mAgI zakAya" vagere nirUpaNa kaI rIte karI zakAya? AvuM jaNAvyuM che. A paNa juThThI rajUAta che e spaSTa che. lekhake svapustikAnA pR. cAra ane pAMca para "gaNizrI(eTale ke huM) behozIne roga tarIke varNave che vagere vAkyo dvArA behozI e roga nathI. evuM sAbita karyuM che ne tethI meM tattvanirNayanA cAra ane pAMca naMbaranA praznottaramAM DaoN. davA vagerenuM je dRSTAMta ApyuM Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 845 batrIzI-13, lekhAMka-78 che te barAbara nathI evuM jaNAvI A daSTAnna ane dAntika kevA hovA joIe e lekhake svapustikAnA chaThThA pAnA para jaNAvyuM che. emAM emaNe mokSasAdhaka sAdhupaNuM - zrAvakapaNuM vagere dharma e oparezana che ane e mATe jarUrI manuSyabhava, paMcendriyapaNuM vagere behozI che e rIte daSTAMtanI ghaTanA karI che. khulAso H (1) jJAnIoe manuSyabhavanA ghaNA guNo gAyA che, koI DaoN. behozInA guNa gAya che ? ke jethI manuSyabhava ane behozI e bene sarakhAvI zakAya ? emaNe karelI ghaTanAmAM daSTAnta ane dAntikamAM AvI to ghaNIghaNI viSamatAo che -(2) dardI hAtha-paga halAvI na nAkhe ne enA dvArA moTuM nukasAna na thaI jAya e mATe behozI hoya che, arthAt behozInI niSedhAtmaka bhUmikA che, jyAre manuSya-bhavanI "jIva pApa na karI bese evI niSedhAtmaka bhUmikA nathI, paNa manuSyabhava hoya to dharma ArAdhanA karI zake evI vidheyAtmaka bhUmikA che -(3) vagara oparezana ne vagara behozIe lAkho rogIo Arogya pAmI zake che jyAre sAdhupaNuM vagere dharma vagara ke manuSyabhava vagara koI ja mokSa pAmI zakatuM nathI. (4) oparezana karavAnuM hoya to paNa koIka atyaMta sattvazAlI jIva vagara behozIe paNa karAve che. paNa dharma ArAdhanA manuSyabhavapaMcendriyapaNA vagara eka paNa jIvane zakya nathI. (5) oparezana ane behozI to jeTalA TALI zakAya eTalA TALavA yogya hoya che. jyAre dharmasAdhanA vagere to ArogyaprApti sudhI vadhu ne vadhu icchanIya hoya che. (6) behozI to jarUra pUratI be-traNa kalAka mATe ja hoya che, jyAM sudhI Arogya na maLe tyAM sudhI behozI kAMI hotI nathI. manuSyabhava vagere to mokSaprAptinI pUrvekSaNa sudhI TakavA ja joIe. (7) manuSyabhava ane paMcendriyapaNuM e ja jo behozI che. to hoMzavALI avasthA kaI ? ekendriyapaNuM vagere ? (8) vaLI behozI Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 846 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre mATenI davA tarIke klorophorma, dardI jyAre hozamAM hoya tyAre apAya che.. ema, paMcendriyapaNArUpa behozI mATenI dharmarUpa davA ekendriyapaNuM vagere (hozavALI ?) avasthAmAM karavAnI ? dhanya che lekhakanI buddhine ! vaLI A lekhaka behozIne roga to mAnatA nathI, ane ene aroga (Arogya) to kahI zakAya nahIM e AbALagopALa prasiddha che, eTale jIva, ajIva ane nojIva mAnanArA nitavanI jema lekhaka paNa zuM roga aroga ne noroga ema trirAzi mAnanArA che? mUrkhAInI paNa koI hada hoya ! vastutaH A mUrkhatA nahIM, paNa kadAgraha hovAnI pUrepUrI zakyatA che, kAraNa ke lekhake svapustikAnA pU. pAMca para daSTAntamAM oparezananI vAta vagara ja behozInI vAta lakhI che te paNa anucita che" AvuM mArA nirUpaNa aMge jaNAvyuM che. hakIkatamAM meM prazna naMbara pAMcamAM oparezananI vAta jaNAvI ja che. te chatAM lekhake AvI juThThI rajUAta zA mATe karavI paDe ? e badhAe vicArI levuM joIe. A to thoDA namUnA batAvyA. AnA karatAM paNa anya anekagaNI garabaDo teoe karelI che. e jANavA mATe mArAM tattvAvalokanasamIkSA ane tattvanirNaya A be pustako avagAhavAnI badhAne bhalAmaNa che. AnI sAme, mArAM A aMgenAM nirUpaNomAM kyAMya paNa zAstrapAThamAM kApakUpa vagere garabaDa karI che? sAmApakSanA nirUpaNane vikRtarUpe rajU karI pachI enuM khaMDana karyuM che? vagere paNa tapAsavAnI dareka Atmahitecchane bhalAmaNa che ane jo AvuM kAMI paNa jovA na maLe to kayA pakSe satya che eno nirNaya zuM muzkela rahe ? prazna: AvI vicAraNA karavAmAM je pakSa khoTo bhAse enA para dveSa thAya. eTale enA karatAM e karIe ja nahIM to? ApaNe je mAnatA hoIe te mAnatA rahevAnuM ! Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 847 batrIzI-13, lekhAMka-78 uttara H alabat koInA para paNa rAga-dveSa thAya e ApaNane mAnya nathI ja, ne e sarvathA na ja thAya evI kadAca bhUmikA na hoya to sajAga rahIne jeTalA TALI zakAya eTalA TALavAnA. ane jeTalA na TaLe enI AlocanA-prAyazcitta karI levAnA. paNa A vicAraNA ja na karavI e to AtmaghAtaka mArga che, kAraNa ke nahIM TaLelA dveSa karatAM mithyAtva e bahu ja moTo pAyAno doSa che ne A vicAraNAthI bhAgavuM e mithyAtvano ja nAca che, kAraNa ke samyakRtva to zakya parIkSA karAvavAnA svabhAvavALuM hoya che. eTale ja sUripuraMdara zrI haribhadrasUri mahArAja lokatattvanirNayagranthamAM jaNAve che ke - "ame zrIvIraprabhupara pakSapAta-zraddhA che mATe emanAM vacano svIkArIe chIe, ane kapila vagere anya darzanakAro pratye dveSa che, mATe emanAM vacano svIkAratA nathI', evuM nathI, paNa ame yogya vicAraNAo karI, ane emAM zrI vIraprabhunAM vacano yuktisaMgata lAgavAthI eno svIkAra karyo che. viSAnuSThAnanA nirUpaNa prasaMge meM paNa prasaMga A badhI vAto je lIdhI che te Atmahitecchuo madhyasthapaNe tattvanirNaya para pahoMcI samyatvane pAmI zake-jALavI zake e mATe ja jANavI. have pAMca anuSThAnanI zeSa vicAraNA AgAmI lekhamAM joIzuM. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka bhautika apekSA hovA mAtrathI anuSThAna viSa' nathI banatuM, paNa saccittanuM mAraNa ane laghutvanuM ApAdana.. A be uttarahetuo hoya to "viSa' bane che e ApaNe vicArI rahyA chIe. mokSAtmaka mahAnaphaLane ApanAra hovAthI anuSThAna paNa mahAna che. AvA mahAna anuSThAnanI apekSAe alpanI prArthanA karavI e laghutvanuM ApAdana che ema kahyuM. zaMkA : caramAvartamAM bhautika apekSAthI thatuM hovA chatAM anuSThAna "viSa" banatuM nathI evuM pUrve aneka zAstravacanonA AdhAre nizcita thaI gayeluM che. paNa caramAvartimAM paNa, jenI bhautika apekSA che e artha-kAma mokSanI apekSAe to laghu ja hovAthI ladhutva ApAdana thavAnuM ja. e vAravA laghutva ApAdAnanI vyAkhyA badalavI na joIe ? samAdhAna : tamArI vAta sAcI che. anuSThAna jo paraMparAe paNa mokSanuM kAraNa na bane to ja ladhutvanuM ApAdana samajavuM. bhautika apekSA hovA chatAM, caramAvartamAM anuSThAna tahetu banatuM hovAthI mokSAtmaka mahAnaphaLanuM (bhale paraMparAe) kAraNa bane ja che, mATe laghutva ApAdana nathI. acaramAvartamAM e paraMparAe paNa mokSanuM kAraNa banatuM nathI, mAtra artha-kAma ApIne aTakI jAya che, mATe laghutva ApAdana che. mATe anuSThAna "viSa" thAya che. Ama viSAnuSThAnanI vicAraNA pUrNa thaI. have garAnuSThAna- gara e kudravyanA saMyogathI thayela evA prakAranuM jhera che je kALAntare mota kare che. ema je anuSThAnamAM abAdhyakakSAnI paralokasaMbaMdhI bhautika apekSA paDelI hoya che e kALAntare saccittanuM mAraNa karatuM hovAthI "garAnuSThAna' kahevAya che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 849 batrIzI-13, lekhAMka-79 ahIM paNa viSAnuSThAnanI jema ja saccittanuM mAraNa tathA laghutvanuM ApAdana.. A baMne uttarahetuo jANavA, je caramAvartamAM saMbhavita hotA nathI. tethI viSanI jema "gara'nI paNa caramAvartamAM saMbhAvanA hotI nathI. zaMkAH je acaramAvartavartI jIvane AlokamAM vaibhavAdi joIe che ane paralokamAM paNa divyabhoga joIe che. AvI baMne icchAthI e je dharmAnuSThAna karaze eno viSamAM samAveza nahIM thAya, kAraNa ke paralokanI icchA paDelI che. ema garamAM paNa samAveza nahIM thAya, kAraNa ke Aloka saMbaMdhI icchA rahelI che. eTale ene pAMca karatAM bhinna chaThThA anuSThAna tarIke gaNavuM paDaze. samAdhAna ? nA, A rIte ene alaga anuSThAna tarIke gaNavAnI jarUra nathI. paNa baMne icchAmAMthI jo AlokanI icchA baLavAna hoya to "viSa' gaNavuM ane paralokanI icchA baLavAna hoya to "gara' gaNavuM, AvuM amane samajAya che. zaMkAH caramAvartavartI jIvane A rIte ubhayaloka saMbaMdhI icchA hoya to karyuM anuSThAna gaNavuM? samAdhAnaH ene tahetu anuSThAna ja gaNavuM, kAraNa ke emAM Aloka-paralokanA bhedanI vivakSA nathI. Azaya e che ke bhautika phaLApekSAthI viSa-gara thAya che ema kahyA pachI bhautikaphaLApekSAthI tahetu anuSThAna thAya che ema kahevAmAM saMdeha Ubho thAya ke anuSThAna viSa-gara haze ke tahetu ? eTale viSagaranA kAraNa tarIke bhavAbhivRMga=Aloka-paraloka saMbaMdhI bhautika phaLApekSA karI ane tahetunA kAraNa tarIke sadanuSThAnarAga kahyo. caramAvartamAM muktiaSanA prabhAve, saccittanuM mAraNa thatuM ja nathI, eTale pachI e tatkALa thayuM ke kALAntare? A prazna ja raheto nathI. vaLI muktidveSa 10 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 850 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre sahakRta bhautika apekSA Aloka saMbaMdhI hoya ke paraloka saMbaMdhI.. sadanuSThAnarAga to samAna rIte ja pedA thAya che. mATe, heyaanuSThAnomAM apekSAbhede jema viSa ane gara evA bheda kahyA che ema upAdeyaanuSThAnamAM apekSAbhede anuSThAnabheda kahyA nathI. paNa "tadhetu eka ja anuSThAna kahela che e jANavuM. eTale ja ubhayalokasaMbaMdhI apekSAvALAne paNa tahetu ja che. have ananuSThAna-saMnipAtagrasta puruSane jema badhI rIte anavyavasAya (=bekhabaradArI) hoya che ema anuSThAna aMge sarvathA bekhabaradArI e sammoha che. AvA sammohathI thatuM anuSThAna ananuSThAna kahevAya che. kAraNa e anuSThAna ja nathI. Azaya e che ke jema saMnipAtano rogI pote je kAMI bole ke kare che enI pAchaLa enuM koI sAruM ke narasuM prayojana hotuM nathI, vagara prayojane ja bakavAsa ke cALA karato hoya che, ema jIva kyAreka saMmohanA prabhAve bhautika ke AdhyAtmika koIpaNa prayojana vinA dharmAnuSThAna karato hoya che. vaLI saMnipAtano rogI jevA zabdo ke kriyA karato hoya evA bhAva aMdara hotA nathI. jema ke gALa bolato hoya paNa aMdara koI tiraskAra hoto nathI. krodhInI jema AMkha kADhato hoya paNa aMdara gusso hoto nathI. e rIte saMmohanA prabhAve jIva bolAtAM sUtro ke karAtI kriyAne anurUpa bhAva dharAvato hoto nathI. paDilehaNA kare paNa aMdara dayA jayaNAno koI bhAva nahIM. iriyAvahiyA sUtra bole-micchAmi dukkaDe kahe, paNa enA zabdonA arthanuM koI saMvedana nahIM. caityavaMdana-guruvaMdana karI le, paNa bhaktino aMza paNa aMdara spardho na hoya. Ama prayojana-AMtarika pariNAma vagere rUpa kriyocitabhAvAtmaka je koI adhyavasAya, e badhAno abhAva hovo e sarvatoDanadhyavasAya che. AvA badhA ja prakAranA bhAvano abhAva Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-79 851 jaNAvavA mATe ahIM sarvataH zabda vAparelo che. koIpaNa kriyAmAM chevaTe eno bhAva e ja prANa hoya che. aneka bhAvarUpa aneka prANamAMno eka paNa prANa na hoya to pachI e kriyA kriyA rahetI ja nathI, kAraNa ke e rIte kriyA karo ke na karo.. kazo pharaka paDato nathI. kriyA karavA chatAM na karavA tulya ja hoya che. mATe ahIM jaNAvyuM ke anuSThAna = kriyA ja thatI nathI. ne tethI e "anuSThAna' che. tahetuanuSThAna - tAttvika devapUjAdi AcAra pratye AMtarika prIti-bahumAna e sadanuSThAnano rAga che. AdidhArmika avasthAmAM thatA devapUjAdi anuSThAna A sadanuSThAnanA rAganA kAraNe tahetuanuSThAna bane che, kAraNa ke muktiSanA ke manA (kaMIka) mukti anurAganA prabhAve AmAM zubhabhAvano aMza bhaLelo hovAthI e tasadanuSThAnano hetu kAraNa bane che. Ama, "taddatu' zabda sAnvartha che. anuSThAnamAM zubhabhAvAMzano yoga hovA chatAM vidhi vagerenuM zakyapAlana-paripUrNapAlana, atyaMta saMvega vagere na hovAthI A anuSThAna amRtaanuSThAna banatuM nathI. tema chatAM e amRtaanuSThAnano zrei=avaMdhya=niSphaLa na janAra hetu to bane ja che mATe e tadhetuanuSThAna kahevAya che. amRta anuSThAna - "aho ! A anuSThAna mArA bhagavAne kahyuM che "A ja tattva che AvI javalaMta zraddhAnI pradhAnatAvALuM ane atyaMta saMvegagarbhita atyaMta mokSAbhilASAyukta evA A anuSThAnane zrIgautamavagere mahAmunio "amRta' kahe che, kAraNa ke e jyAM maraNa nathI evA amaraNanuM mokSanuM kAraNa che. "mArA bhagavAne kahyuM che A ja vAtanI mahattA ne prabaLa zraddhA che. eTale bhagavAne vivakSita anuSThAna je rIte karavAnuM kahyuM Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 852 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre hoya te badhI vidhinuM sUkSmatAthI pAlana karavAno svArasika Agraha Ubho thAya ja. vaLI paudgalika sukhonI kSaNabhaMguratA, avizvasanIyatA, duHkhapratikArarUpatA, vipAkadArUNatA, parAdhInatA vagerenI pratIti thayelI che ne enI sAme apaudgalikasukhanI kaMIka paNa anubhUti sAthe mokSanI suMdaratAnI pichANa thayelI che. eTale mokSanI tIvra jhaMkhanA pedA thayelI che je paNa enA upAyabhUta deva-pUjanAdi anuSThAnanI tIvraruci pedA karAve che ne enA kAraNe paNa enA veLAvidhi vagere jALavavAno svArasika Agraha Ubho thAya che. eTale eka bAju mokSanI tIvra abhilASArUpa atyaMta saMvega che ane bIjI bAju vidhinuM paripUrNa pAlana che. eTale anuSThAna amRta anuSThAnarUpa bane che. amRtAnuSThAna mATe zrI adhyAtmasAranA 10mA adhikAranA 27mA zlokamAM kahyuM che ke zAstrArthAlocanuM samyak praNidhAnaM ca karmaNi / kAlAghaGAviparyAsoDamRtAnuSThAnalakSaNam II 27 // zAstrArthanuM samyak Alocana hoya, anuSThAnamAM dRDha praNidhAna hoya ane kALa vagere aMgeno viparyAsa na hoya.. A amRtAnuSThAnanuM lakSaNa che. amRtAnuSThAnanI adhyAtmasAramAM ApelI A vyAkhyA utkRSTa varNanarUpa jANavI. kAraNa ke zAstrAbhyAsa na karyo hoya evA sAdhakane zAstrArthanuM Alocana nathI. ema viSama saMyogomAM kAlAdi aMgeno viparyAsa paNa saMbhavita che ane tema chatAM, amRtAnuSThAna to mAnyuM ja che. (hA, labdhirUpe to viSamasaMyogomAM paNa aMga-viparyAsa na ja hoya e jANavuM.) arthAt vidhi karatAM je anyathA pravRtti hoya che te, tevI icchAvazAt ke pramAdAdivazAt nathI hotI, paNa Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-79 853 paristhitivazAt ja hoya che. jeTalI vidhi zakya hoya eTalo prayatna to avazya hoya ja che. eTale ja AgaLa viratidharane amRtAnuSThAnanI je siddhi karI dekhADI che temAM vidhAnasamavera na kahetAM vidhi tnasamavena kahyuM che. yogabiMdune anusarIne ahIM amRtAnuSThAnanI je vyAkhyA ApI che te sarvavyApI che ema jANavuM. zrIpALakuMvara jevA viziSTa bhUmikA pAmelA jIvone kyAreka vyakta rUpe bhautika phaLAzaMsA dekhAtI hoya to paNa emano saMvega jhaLahaLato hovAnA kAraNe emano mokSAbhilASa akSata rahyo hoya che. tIvratAmAM bhautika phaLApekSA karatAM mokSAbhilASA ja caDhiyAtI hoya che. vaLI, bhautika phaLApekSA kAmacalAu prAsaMgika hoya che, jyAre mokSAbhilASA satata beselI hoya che. ane tethI emanuM anuSThAna (bAhya rIte bhautika phaLAsaMzA dekhAtI hovA chatAM) amRtAnuSThAna ja bane che, tahetuanuSThAna nahIM, e jANavuM. jema Aloka-paraloka ubhaya saMbaMdhI phaLApekSA hoya to jenI tIvratA hoya te mujaba anuSThAnano viSa ke garamAM samAveza karavo ema pUrve jaNAvyuM che' ema prastutamAM bhautikaphaLAbhilASA ane mokSAbhilASA aMge jANavuM. arthAt bhautika phaLAbhilASA tIvra hoya to tahetu ane mokSAbhilASA tIvra hoya to amRta. eTale ja tahetu anuSThAna mATe muktiaddeSa ke muktino ISadrAga kahyo che, paNa muktino tIvrarAga(tIvra abhilASA-jhaLahaLato saMvega) nathI kahyo. kAraNa ke e jo hoya to enI ja prabaLatA rahevAthI bhautika apekSA hovA chatAM anuSThAna "tatuM rahetuM nathI, paNa "amRta" banI jAya che. paNa jene bAdhyakakSAnI evI paNa bhautika phaLApekSA, mokSAbhilASAnI apekSAe prabaLa hoya enuM anuSThAna tahetu bane che e jANavuM. TUMkamAM Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 854 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre mAtra mokSAbhilASA ke nirbaLabhautikaphaLAbhilASAthI mizrita prabaLa mokSAbhilASA -amRtAnuSThAna bAdhya evI prabaLa bhautika apekSA - tahetuanuSThAna abAdhya evI pAralaukika bhautika apekSA - garAnuSThAna abAdhya evI Ihalaukika bhautika apekSA - viSAnuSThAna phaLAdi aMge praNidhAnazUnyatA - anuSThAna pAMca anuSThAna aMgenI vizeSa vAto jANavA mATe yogavizikAgranthanA meM karelA bhAvAnuvAdanuM temaja mArA "tattvanirNaya pustakanuM avagAhana karavA vinaMtI che. prazna : kartAnA bhede anuSThAnanA thatA viSAdi pAMca bhedo tame samajAvyA.. A samajaNa maLavAthI siddha zuM thaze ? uttara H e siddha thaze ke-caramAvartamAM karyAno bheda thato hovAnA kAraNe gurudevAdipUjanarUpa badhuM anuSThAna alaga prakAranuM hoya che. alaga prakAranuM eTale muktiaSAdinI pUrvanA pudgalaparAvartakALamAM je gurudevAdipUjana thAya enA karatAM alaga prakAranuM.. evo yogabindu graMthamAM artha karyo che. ahIM acaramAvartano ullekha "muktiadveSathI pUrvanA parAvarta tarIke karyo che e jaNAve che ke caramAvartamAM praveza mAtrathI muktiadveSa pragaTI ja jAya. ane emAM badri zabda je rahelo che te apunarbandhakatvano samAveza karI zake che. vaLI, A nigamanamAM prathakAre kartAbhedanA prayojaka tarIke Azayabheda na kahetAM kALabheda kahyo che. e sUcave che ke jIva caramAvartamAM AvavA mAtrathI have, acaramAvartamAM je anuSThAna hatuM te badalAI jAya che. eTale ke caramAvartamAM viSa-gara anuSThAna saMbhavatuM nathI. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-79 855 zaMkA H A vAta barAbara nathI. kAraNa ke acaramAvartamAM saMbhavatuM ananuSThAna caramAvartamAM paNa saMbhave che. mATe, prayojaka tarIke Azayabheda paNa kahevo joIe. samAdhAna : anuSThAnabhedano prayojaka kartAbheda... ane kartAbhedano prayojaka kALabheda.. A je vAta che e dharmaanuSThAno mATe che. anAbhogathI thatuM anuSThAna vastutaH dharmAnuSThAna che ja nahIM. eTale ja enuM nAma "ananuSThAna che ane eTale ja granthakAre vRttimAM manuSThAnava na mavati (anuSThAna ja thatuM nathI) ema jaNAvela che. eTale acaramAvarta-caramAvartabhede bhojana-zayanAdi badalAvAnI jema vAta nathI ema ananuSThAna aMge paNa e che ja nahIM. pachI "caramAvartamAM dharmAnuSThAna vilakSaNa ja hoya=viSa-gara na ja hoya' A niyama mAnavAmAM prazna ja kyAM che ? zaMkA H caramAvartamAM anuSThAna vilakSaNa ja kema hoya ? samAdhAna : acaramAvartimAM jIvanI sAmAnya yogyatA pravartamAna hatI. caramAvartimAM e samucita yogyatA bane che, mATe vilakSaNatA Ave che. Azaya e che ke-mukti upAyonI svarUpa yogyatA e sAmAnya yogyatA che. enA sahakArInI yogyatA e samucita yogyatA che. A taphAvata jANavo. pUrve (=acaramAvatamAM) jIva yoga mATe ekAtte ayogya hato. caramAvatamAM e samucita yogyatAvALo banyo hoya che. mATe caramAvatamAM jIve karela devAdipUjana, anya AvartamAM karela devAdipUjana karatAM alaga prakAranuM thAya che ema yogabindunA vRttikAre kahyuM che. retI, paththara jevI thaI gayelI atyaMta khaDakALa mATI, cAlu mATI ane piMDa.. A cAra vastuthI prastuta vAta samajIe. abhavya jIva retI jevo che. emAM ghaDo banavAnI yogyatA ja nathI. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 856 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre acaramAvartamAM rahelo bhavyajIva khaDakALamATI jevo che. emAM ghaDo banavAnI yogyatA che kharI. paNa ene anurUpa hAla enI avasthA nathI. kuMbhAra ene cAkaDA para mUkI game eTalo prayatna kare to paNa kazuM ja pariNAma nIpajatuM nathI. ema acaramAvartamAM rahelo jIva TheTha niraticAra saMyamapAlana sudhIno puruSArtha kare, chatAM mukti ke muktinA upAyane anukULa koI ja pariNAma Ubho thaI zakato nathI. caramAvarta pravezathI jIva cAlu mATI jevo bane che. eTale yoganI pUrvasevArUpa devAdipUjana ane piMDa jevo banAve che, arthAt have jIva sahakArI kAraNonI yogya asaro jhIlavAne yogya banI gayo. Ama acaramAvartamAM khaDakALa mATInI jema mAtra svarUpa yogyatA che ane caramAvartimAM cAlumATInI jema samucita yogyatA che. eTale acaramAvartanA devAdipUjana karatAM caramAvartanA devAdipUjana vilakSaNa hoya che. AmAM samucita yogyatA zAnAthI pragaTa thAya che? e mATe vizeSa kazo ullekha nathI, e jaNAve che ke caramAvartamAM praveza karavAmAtrathI e samullasita thaI jAya che. praznaH caramAvartamAM kayuM anuSThAna hoya? uttaraH caramAvartamAM prAya=ghaNuM karIne cothuM hatu anuSThAna hovuM mAnya che. kyAreka anAbhogAdi bhAva hoya to anyathA = tahetu sivAyanuM paNa anuSThAna saMbhave che. prAyaH zabdathI A artha . maLe che. AmAM tahetu sivAyanA anuSThAna tarIke ananuSThAna ane amRtaanuSThAna A be ja levAnA che ke viSa-gara paNa levAnA che? A sUkSmatAthI vicArIe to jaNAya che ke viSa-gara levAnA nathIte A rIte Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-79 857 viSa-gara, anuSThAna, taddhatu ane amRta.. A kramamAM anuSThAno kahyAM che ane enA kAraNa tarIke kramazaH bhavAbhimpaMga, anAbhoga, sadanuSThAnarAga ane jainamArganI zraddhA kahyA che. gAthAnA uttarArdhamAM nAmo dvimAve zabda rahelo che jeno samAsavigraha anAmo mAvI ceSAM. evo thaI zake. anAbhoga kAMI bhavAbhimpaMganI AdimAM nathI. e to sadanuSThAnarAga ane jainamArga zraddhAnI AdimAM ja che. eTale anAbhogAdibhAva tarIke bhavAbhidhvaMga pakaDI na zakAvAthI viSa-gara laI na zakAya. "zrI ajitAdi tIrthakara devo...' A rIte ullekha hoya tyAre zrI RSabhadevano samAveza na ja thAya. emano samAveza paNa abhipreta hoya to "zrI RSabhAdi tIrthaMkaradevo" evo ja ullekha joIe. ema prastutamAM jANavuM. zaMkA ? e to chaMdobhaMga na thAya e mATe bhavAbhimpaMgano ullekha na karatAM anAbhogano karyo hoya. samAdhAnaH nA, "andribhAve tu'.. A rIte kahevAmAM koI chaMdobhaMga thato nathI. ane "abhidhvaMga" zabda parathI prakaraNavazAt tathA dhImo dhImasena nyAye "bhavAbhiLaMga' maLI ja jAya che. athavA bhavISyadvimAve tu A rIte levAmAM paNa artha maLI jAya che ne chaMdobhaMga thato nathI. zaMkA anAbhoganA upalakSaNathI bhavAbhidhvaMga laI laIe to? samAdhAna: to Hi zabda asaMgata banI jAya. kAraNa ke e rIte zraddhA paNa upalakSaNathI ja laI zakAya che, pachI gAdri konA mATe? upalakSaNathI levAno abhiprAya hoya tyAre mAri zabda hoya nahIM. vaLI, caramAvartamAM viSa-gara paNa levAno tamAro Agraha kema che ? . Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 858 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre zaMkAH eTalA mATe ke bhautika AzaMsAthI anuSThAna kare to eno viSa-garamAM samAveza thaI zake. samAdhAna : to pachI gAthAmAM "bAhulyana=ghaNuMkharuM Avo artha jaNAvanAra prAyaH zabda je rahelo che te asaMgata banI jaze. Azaya e che ke-virATa caramAvartakALamAM jIva bhautika AzaMsAthI mukta banyo rahe evo kALa to bahu ja ocho hoya che. dezonapudgala parAvarta jeTalo bahu moTAbhAganA kALamAM bhautika AzaMsA beselI ja hoya che. eTale bhautika AzaMsAvALA anuSThAnane jo viSa-garanuM ja lebala mAravAnuM hoya to "caramAvartamAM prAyaH viSa-gara hoya che evuM kahevuM paDe. tethI, taddhatunI saMbhAvanA bahu ja alpa rahevAthI caramAvartamAM prAyaH tahetu hoya che. A vAta asaMgata TharI ja jAya. zaMkAH moTebhAge apekSA hoya che e vAta to sAcI che. paNa emAM je abAdhya hoya te ja viSa-garanuM kAraNa bane che.. ne evI bahu ja alpa hoya che. moTebhAge bAdhya ja hovAthI anuSThAna taddhatu bane che. Ama vibhAga karIe to ? prazna : moTAbhAganI apekSAne "bAdhya koNa banAve ? uttara H (zaMkA) : bIjuM to kazuM saMbhavatuM na hovAthI muktiadveSa ja mAnavAno. samAdhAnaH zaramAvartapravezathI ja muktiadveSa hoya ja che e pUrve vicArI gayA chIe. eTale apekSA bAdhya ja rahevAthI viSagara saMbhavaze ja nahIM. Ama A gAthAmAM kahelI vAta ane pUrve jaNAvelI DhagalAbaMdha vAto.. A badhAno eka ja sUra niHzaMka pratIta thAya che ke caramAvartimAM viSa-gara saMbhavatA nathI. eTale ja zAstromAM TheraThera "artha-kAmanA Icchake paNa dharma ja karavo joIe "dharma to sAMbhaLyo hoya-joyo hoya Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-79 8pa9 ke prazaMsyo anumodyo hoya to paNa sAta peDhIne tArI de che vagere rIte dharmano mahimA ja gAyelo jovA maLe che. ene viSa-gara rUpe vakhoDelo to lagabhaga jovA maLato nathI. AnuM kAraNa spaSTa che ke zAstronA upadezanA adhikArI mAtra caramAvartavartI jIvo ja che ne emane to tahetu anuSThAna thavAthI lAbha ja lAbha che. prazna : caramAvartavartI jIvo ja upadezanA adhikArI che. ne emane to viSa-gara saMbhavatA nathI. to pachI "viSa-gara anuSThAna tyAjya che' vagere vAto konA mATe che ? uttaraH acaramAvartavartI jIva mATe to kazuM nirUpaNa che ja nahIM, e vAta spaSTa che. eTale A badhI vAto caramAvartavartI jIvane ja karavAnI che. alabat bhautika apekSAvALuM paNa emanuM anuSThAna viSa-gara na hovAthI viSAnUtRpti sadaza ke vipAkavirasa nathI ja. chatAM A jIvone "bhautikaapekSAthI anuSThAna viSa-gara banatuM hovAthI viparIta phalaka hoya che" vagere jaNAvavAnI pAchaLa "teonA dilanA koI khUNe paNa bhautikaapekSA pratye kUNI lAgaNI na rahI jAya.. ne teone bhautika apekSA TALavAnI cAnaka lAge... e mATe satata prayAsa thayA kare..." Avo jJAnIono abhiprAya pratIta thAya che. nahIMtara, "tamAruM bhautika apekSAvALuM anuSThAna paNa tahetu hovAthI lAbhakartA ja che' vagere vAto ja jo teone karavAmAM Ave to bhautikaapekSA TALavA aMge teo bedarakAra ja banI jAya. prazna : paNa jo anuSThAna viSa-gara banatuM na hoya to e banavAnI vAta karI zakAya ? A prazna barAbara che. have eno uttara AgAmI lekhamAM vicArIzuM. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- gayA lekhamAM chelle e prazna lekhAMka UThelo ke jo anuSThAna viSa-gara banatuM na hoya to e banavAnI vAta karI zakAya ? A praznano uttara vicArIeuttaraH bhautika apekSA TALavAnI cAnaka jagADavAnA abhiprAyathI karI zakAya. jema ke je doSa evo akSattavya na hoya ke jethI e doSane na choDI zakanAra mATe sAdhupaNuM choDI gRhasthavAsa sAro thaI jAya, evA (jema ke bapore be-aDhI kalAka nidrA) doSane paNa TALavAnI cAnaka lAge e mATe guru nidrALu ziSyane "alyA! tAre UMdhyA ja karavuM che to enA karatAM tuM ghare zuM khoTo hato?' AvuM jarUra kahI zake che. praznaH guru bhale zrotAne cAnaka lagADavA AvI vAto kare. paNa zrotAne "bhautika apekSAthI anuSThAna viSa-gara thAya.. ne bhautika apekSA huM choDI zakato nathI. to anuSThAna ja choDI dauM' AvI pratIti thAya ne anuSThAna choDI de to to taddhatuthI vaMcita rahevAnuM nukasAna ja thAya ne? uttara : eTale ja viSa-gara vagere vAto jemAM Ave che e yogagrantho, dharmazravaNanA adhikArI evA badhA ja jIvone ApavAnA hotA nathI, paNa viSa-garanI vAto sAMbhaLyA pachI paNa jene anuSThAna choDavAnuM mana na thAya, paNa bhautika apekSA TALavAnI ja ochevatte aMze paNa preraNA maLe evA jIvone ja A vAto karavAnI hoya che. kulayogI ane pravRtta cakrogI jIvo AvA hoya che. mATe e jIvone ja AvA granthonA adhikArI kahyA che. A aMgenI vizeSa vAto yogaviMzikA granthanA meM karelA gujarAtI vivecanamAMthI jANI levI. e vivecanamAM meM saMbhAvanA vyakta karI hatI ke caramAvartamAM Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-80 861 viSa-gara na hoya. paNa A batrIzInA vivecanaveLA enAM vacano para vadhAre UMDANathI vicAra karavA para have huM A nizcaya para Avyo chuM ke caramAvartamAM viSa-gara na ja hoya. astu. prazna : 'caramAvavartI jIvane viSa-garanI vAto, e bhautika-apekSA choDavAnI tAlAvelIvALo thAya e mATe che' AvI tamArI kalpanAnuM sUcaka hoya evuM kAMI darzAvI zako ? uttara H hA, cokkasa. pUrve bIjI gAthAmAM vratadurgahane zastraagni-sApanA dugrahasadaMza kahyo che. enA vivecanamAM meM jaNAveluM che ke zastrAdi to svarUpe nukasAnakartA che. pachI, svarUpelAbhakartA evA vratanA dugraha mATe enA dugrahanI vAta kema karI ? prathama najare anucita lAge evI paNa A sarakhAmaNIno mahAtArkika evA zrI haribhadrasUri mahArAje tathA mahopAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAje sva-svagranthomAM ullekha karyo che to enI pAchaLa jarUra koI gaMbhIra rahasya haze. e rahasya A che-eka to zastrAdi svarUpe ja nukasAnakartA che. ane vaLI eno durgaMha... eTale keTaluM vadhAre nukasAnakAraka bhautika apekSAvALA anuSThAnanI AnI sAthe sarakhAmaNI karavAthI bhautika apekSAnI duSTatA ora vadhAre pratIta thAya ja. ne tethI ene TALavAnI cAnaka paNa vadhAre tIvra bane ja. Ama, A viparIta sarakhAmaNIthI A sUcana maLe che ke A vAto bhautika apekSAne TALavAnI tIvra cAnaka lagADavA mATe che. pUrvapakSa : tadvetune ucitabhAva kayo che ? mukti pratye adveSa ke muktino rAga ? arthAt tadvetu anuSThAnanuM lakSaNa zuM mAnazo ? 'muktiadveSayukta anuSThAna hoya te tadbhutu anuSThAna' AvuM lakSaNa ativyAptidoSagrasta che, kAraNa ke abhavyAdinA viSa-garAtmaka anuSThAnavizeSamAM e lakSaNa jAya che. te paNa eTalA mATe ke saMyamapAlanAdithI traiveyakamAM janArA teone muktidveSa hovo Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 2 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre granthakAre khuda kahyo che. A ativyAptine vAravA mATe jo ema kaho ke "manA (=alpa) rAga prayukta anuSThAna hoya che te tahetu' to A lakSaNamAM avyAptidoSa che, kAraNa ke caramAvarta praviSTa je jIvane haju muktino alparAga paNa pragaTyo nathI, tenA muktiaSaprayukta taddatumAM A lakSaNa jatuM nathI. vaLI pUrvanI batrIzInI 32mI gAthAmAM A vAta AvI gaI che ke muktiaSamAM koI bheda hoto nathI. eTale abhavyAdinA ane caramAvartavartI jIvanA mukti adveSamAM pharaka pADIne ativyAptinuM vAraNa karI zakAtuM nathI. zaMkA : muktiaSamAM bheda na hovA chatAM, muktinA manAgrAgathI viziSTa muktiadveSa ane e vagarano muktiaSa.. Avo bheda to pADI zakAya ne ? samAdhAna: to pachI muktiadveSa lakhavAnI jarUra ja na rahe. Azaya e che ke pachI, "muktinA manAgAgathI yukta muktiaSaprayukta anuSThAna e tahetu' AvuM lakSaNa banAvavAnuM rahe. ane to to "muktinA manAgrAgathI prayukta anuSThAna e tahetu' ATalA ja lakSaNathI abhavyAdinA anuSThAnamAM thatI ativyAptinuM vAraNa thaI jatuM hovAthI muktiadveSa kahevAnuM gaurava zA mATe? zaMkA : to nahIM kahevAno.. samAdhAnaH jo nahIM kahezo to tame pUrve je muktinA aSathI ke manAm rAgathI prayuktaanuSThAna e tahetu AvuM je kaheluM che te vacana UDI jaze. zaMkA UDI javA do. have sudhAro karI laIzuM. samAdhAna: to pachI je caramAvartavartI jIvane haju muktirAga pragaTyo nathI enA anuSThAnamAM lakSaNa na javAthI avyAptidoSa to Ubho ja raheze. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 863 batrIzI-13, lekhAMka-80 zaMkA : caramAvartavartI jIvane SamAtrano abhAva hovAthI anuSThAna tahetu bane che. jyAre abhavyAdine utkaTadveSa bhale nathI, paNa anutkaTa veSa hoI zakavAthI ativyApti nahIM thAya. samAdhAna : mokSa pratye jyAre upekSA hoya che tyAre aMzamAtra paNa dveSa saMbhavato nathI, jo upekSAkALe paNa dveSa saMbhavato hoya to to abhavyone mokSa para paNa dveSa saMbhavaze, kAraNa ke emane je atyaMta ISTa che te sAMsArika sukhano mokSa virodhI che. uttarapakSa : tame, "muktiaSane tadhetuanuSThAnanuM kAraNa mAnavAmAM abhivyAdinA anuSThAnane paNa tahetu mAnavuM paDe A rIte ativyAptinI kahelI vAta sAcI che. paNa ame to sadanuSThAnarAgane tahetunuM kAraNa mAnIe chIe je abhavyane hoto nathI. A sadanuSThAnarAga muktiaddeSa ke muktirAgathI utpanna thAya che. vaLI ahIM je muktiadveSa kahyo te bAdhya phaLApekSAthI sahakRta hovo joIe. abhavyAdino muktiadveSa abAdhyaphaLApekSAthI sahakRta hovAthI raiveyaka prApti karAvI zake che paNa sadanuSThAnarAga pragaTAvI zakato nathI. zaMkA : abhavyAdine viSayasukha joIe che. ne jyAre ene viSayasukharUpa svaISTanI prAptinA kAraNa tarIke cAritrapAlanAdi jaNAya che tyAre ene emAM rAga thAya ja ne ? samAdhAna : abhavyanA ane caramAvartavartI jIvanA sadanuSThAnarAgamAM paNa pharaka hoya che. abhavyane mAtra svargAdinA sAdhana tarIke ja anuSThAna pratye rAga (icchA) thayela che. viSayasukhanA gADhakAmI ene svarUpe to A anuSThAna pratye rAga nahIM, bhArobhAra dveSa ja hoya che. kAraNa ke anuSThAna mATe viSayasukhane ochevatte aMze paNa choDavA paDatA hoya che. paNa caramAvartavartI jIvane anuSThAna pratye Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 864 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre svarUpe paNa rAga pragaTavA mAMDe che. "mArA bhagavAne kaheluM anuSThAna', kevuM suMdara nirdoSa anuSThAna', "pharIpharI karavAnuM mana thAya evuM anuSThAna..." AvI badhI prIti e "svarUpe rAga tarIke ahIM abhipreta che. Avo anuSThAnarAga ja tahetu anuSThAnanuM bIja che je abhavyAdine na hovAthI ativyAptino prazna raheto nathI. zaMkA : abhavyAdine evo sadanuSThAnarAga kema thato nathI? samAdhAna : bAdhA pAmavAnA ghasAtA javAnA svabhAvavALI saubhAgya vagere phaLanI vAMchA e bAdhya phaLApekSA. AthI bAdhya phaLApekSA sadanuSThAna para rAga karAvanArI bane che. A bAdhya phaLApekSA prajJApanAne upadezane AdhIna hoya che. Azaya e che ke acaramAvartamAM rahelI bhautika phaLApekSA muktiSanA kAraNe abAdhya hoya che ane e ja kAraNe upadezanI yogyatA paNa hotI nathI. bAdhya phaLApekSA caramAvartamAM hoya che jyAre jIva upadezane yogya banyo hoya che. tethI, upadezanI asara jhIlavAnI yogyatA hovAthI e apekSAe ahIM upadezane AdhIna kahI che. vaLI A bAdhya phaLApekSA kAraNa tarIke muktiaSanI apekSA rAkhe che. arthAt bAdhya phaLApekSA muktiaSajanya hoya che. bAdhyaphaLApekSA eTale bAdhyatva viziSTa-phaLApekSA. AmAM phaLApekSA ke je vizeSya che, te to jIvane udayamAM rahelA anaMtAnubaMdhI kaSAyAtmaka rAgajanya hovAthI muktiadveSajanya hotI nathI. tethI savizeSaNanyAye mukti-aSajanyatva bAdhyatvAtmaka vizeSaNamAM mAnavAnuM rahe che. arthAt muktiadveSa phaLApekSAne bAdhya banAve che. ane A bAdhya phaLApekSA sadanuSThAnarAgane janmAve che. zaMkAH caramAvartavartI jIva dharmAnuSThAna na karato hoya to paNa enI bhautikaapekSAo bAdhya hovAthI sadanuSThAnarAga pedA karyA karaze Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-80 865 samAdhAna : ahIM prakaraNa parathI samajI levAnuM che ke dharmAnuSThAnamAM rahelI bAdhya phaLApekSA sadanuSThAnarAgane pedA kare che. arthAt bAdhya phaLApekSApUrvaka karAtuM dharmAnuSThAna sadanuSThAnarAgane pedA kare che. zaMkA : abhavyAdine paNa muktiadveSa to che ja. to e phaLApekSAne bAdhya banAvavA dvArA sadanuSThAnarAga pragaTAvI tahetu anuSThAnano saMpAdaka banI jaze ? samAdhAnaH A Apattine vAravA mATe ja meM pUrve muktiaSanA je be prakAra kahelA te mAnavA jarUrI che. (1) yogyatArUpe thayela kALasAdhya muktiadveSa. A caramAvartavartI badhA jIvone hoya che. ne e phaLApekSAne bAdhya banAvavA dvArA sadanuSThAna rAgano janaka banIne anuSThAnane tahetu banAve che. (2) AMtarika yogyatA vinA ja, puruSArthathI keLavela vyakta rUpano muktiadveSa. arthAt AMtarika muktiSasahita bahAra muktiaSa. abhavyAdine A saMbhave che. e phaLApekSAne bAdhya banAvI zakato na hovAthI sadanuSThAna rAga ke tahetuno saMpAdaka banI zakato nathI. Ama muktiadveSa be prakArano mAnavA chatAM granthakAre pUrva batrIzImAM ene eka prakArano ja je kahela che enI saMgatipUrve dekhADI gayo chuM. bAkI to granthakAre khuda muktiaSanA ahIM, sadanuSThAnarAgano janaka ane ajanaka ema be prakAra sUcita karI ja dIdhA che. acaramAvartavartI jIvane enI abAdhya phaLApekSA mokSArthazAstrazravaNano ghAta karanArI mokSasaMbaMdhI zAstronA zravaNane haNanArI bane che, kAraNa ke ene enI A abAdhyaphaLApekSA "A zravaNa mArA icchitathI viruddha che' evI viruddhatvabuddhi karAve che, alabatuM e paNa A zAstranuM zravaNa kare to che. paNa e svArasika hotuM nathI, arthAt aMdaranI Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 866 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre rucithI thayeluM hotuM nathI. pUrve jaNAvyuM che ema kaDavI davA rucatI nathI. paNa lIdhA vinA chUTako nathI. evuM A zravaNa hoya che. ne tethI ja sadanuSThAna karavA chatAM enA pratye AMtarikaprIti kyAreya nirmANa thatI nathI. jyAre caramAvartavartI jIvane muktiaSanA kAraNe phaLApekSA bAdhya che. vaLI samucitayogyatAnA kAraNe mokSArthazAstrazravaNa pratye aMdarathI ruci pragaTe che. A rucinA kAraNe buddhi mArgonusAriNI bane che. buddhi mokSamArgane abhimukha thavI e pracaMDa zubhabhAvarUpa hovAthI tIvrapApano kSaya kare che. e kSaya thavAthI sadanuSThAnarAga pragaTavAnA kAraNe anuSThAna tahetu banavA dvArA lAbhakartA nIvaDe che. Ama caramAvartimAM muktiaSa, phaLApekSAnI bAdhyatA, samucitayogyatA, mokSArthazAstrazravaNaruci ane mArgAnusAriNI buddhinA krame mArgonusaraNa thatuM hovAthI saubhAgyAdi phaLApekSA bhautika hovA chatAM e mATe rohiNItA vagere tapo paMcAlakajI vagere zAstramAM dekhADelA che, temaja mugdhajIvone mArgapraveza thAya e mATe gItArtho vaDe apAya paNa che. Ano sUcitArtha e che ke enAthI nukasAna nahIM, paNa lAbha ja thAya che. zrI haribhadrasUri mahArAje paMcAlakajI (3-49) mAM kahyuM che ke-mugdhajIvonA samyapha hitamATe rohiNI vagere tapa batAvelAM che. "mokSanI icchAthI ja dharma karAya. bhautika icchAthI dharma to na ja karAya.. bhautika icchAthI karelo dharma viSAnuSThAna banavAthI bhaMDo... saMsAra vadhAranAro.. ribAvI ribAvIne mAranAro..' AvI viparIta vAtonA Dhola pITanArAone granthakAra javAba Ape che ke -A rIte saubhAgya vagerenI icchAthI dharma karavAmAM, "e anuSThAna tahetu na banatAM viSa-gara banI jaze" Avo koI ja prazna nathI, kAraNa ke phaLApekSA bAdhya che. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-80 867 ahIM samajavA jevuM e che ke-granthakAre "kAraNa ke phaLApekSA bAdhya che' ema bedhaDaka vidhAna karI dIdhuM che. phaLApekSA bAdhya hoya to viSa-gara nathI, bAdhya na hoya to viSa-gara thAya' Avo koI vikalpa darzAvyo nathI. temaja A "saubhAgyAdinI icchA bAdhya kema che?" emAM muktiadveSa sivAya anya koI ja kAraNa AkhA granthamAM darzAvyuM nathI. arthAt icchAno AkAra-prakAra vagereno AmAM kazo bhAga nathI. AnA uparathI paNa nirNaya thAya che ke caramAvartamAM muktiadveSa hovAthI viSa-gara na ja thAya. zaMkA : jo phaLApekSA bAdhya ja che, to guruupadeza dvArA ene ja dUra karIne nirabhimpaMga anuSThAna karavAnI ja preraNA zA mATe na kare ? samAdhAnaH A rIte ja=saubhAgyAdinI icchAthI rohiNItapa vagere kare.. e rIte ja mArganuM anusaraNa thavuM saMgata kare che. ahIM rUtyameva A rIte ja .. AmAM rahelo "ja'kAra upadezadvArA phaLApekSAne dUra karI nirabhimpaMga anuSThAnarUpa mArga para jIvane sIdho caDhAvI devo e rItano vyavaccheda kare che. AnA sUcitArthathI e spaSTa che ke e rIte mArgonusaraNanI zakyatA lagabhaga nathI. jayAre apekSAvALA anuSThAnadvArA mArgonusaraNa sahaja zakya che eTale Azaya sudhAro, rAga-dveSa ghaTADavAno Azaya na hoya e anuSThAna jainazAsanane mAnya nathI. ame Azaya sudhAravAnI UMcI vAto karanArA...' vagere phAMko rAkhavo e gADha ajJAna ane mithyAabhimAna sivAya bIjuM zuM che ? sadanuSThAnarAgano prayojaka bananAra muktiadveSa A rIte pradhAna che. paNa eno prayojaka na bananAra addeSa lAbhakartA banI zakato nathI. mATe ja vasupAlano guNa adveSa bhavabhramaNane aTakAvanAra na banI zakyo. Azaya e che ke dveSAbhAvarUpa hovAthI muktiadveSa Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 868 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre eka ja hovA chatAM, emAM yogyatArUpe thayelo muktiaSa(=saMdanuSThArAgano prayojaka muktiSa) ane prayatnathI keLavelo muktiadveSa (5e rAgano aprayojaka muktiadraSa) Ama be prakAra kahyA. vasupAlane AmAMthI bIjA prakArano adveSa hato. e sadanuSThAnarAgano prayojaka na banavAnA kAraNe bhavabhramaNano bAdhaka banI zakyo nahIM. enuM dRSTAnta A pramANe che kauzAmbI nagarImAM dhanazreSThI ane yakSazreSThI nAme be zreSThInA putro kramazaH dhanapAla ane vasupAla hatA. paraspara atyaMta snehabhInAM A baMnenAM mana, svabhAva, icchA vagere badhuM ekasarakhuM hatuM. eTale deha judA hovA chatAM baMnenA jIva-mana eka ja che' evI lokavAyakA thaI. ekadA zrIvIraprabhu tyAM samosaryA. baMne mitro prabhunI dezanAnuM pAna karavA gayA. jinavANI zravaNathI dhanapAlane samyakatva pragaTa thayuM, vasupAlana na thayuM. eTale badhAne Azcarya thayuM. "icchA vagere bAbatamAM eka manavALA teo AmAM kema judA paDyA?" Avo prazna puchAvA para prabhue kahyuM ke pUrvabhavamAM A baMne grAmamukhInA putro hatA. vyasananA panAre paDavAthI corI karavAnA mArge vaLyA. eka vakhata corI karIne pAchA pharI rahelA teono rAjapuruSoe pIcho pakaDyo. tethI e baMne parvatanI eka guphAmAM ghUsyA. tyAM sAdhubhagavaMta AtApanA laI rahyA hatA. emane joIne dhanapAlane ahobhAvaAdarabhAva jAgyo. paNa vasupAlane na ahobhAva thayo, na haiSa thayo. paNa upekSAbhAva thayo. eTale ene sAdhunI prazaMsA dvArA bodhibIja nAkhyuM nahIM. tethI ahIM jinavANInI vRSTi thavA chatAM ene samyaktvano aMkuro phUTyo nahIM. mATe saMsArabhramaNa sImita banyuM nahIM.' Ama muktiadveSa, tenA upAyabhUta guNono adveSa ke e guNanA guNIono adveSa.. A badhuM ja sadanuSThAnarAganA prayojaka Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-80 869 bane to ja tahetuanuSThAna karAvanAra hovAthI jIvane hitakara nIvaDe che, e sivAya nahI, e nizcita thayuM. Ama sadanuSThAnarAgano prayojaka bananAro muktiadveSa sadanuSThAnono prANa che ane e ja avyavadhAnapaNe guNarAganuM bIja bane che. aMta tattvanI vizuddhithI ane Agraha vinivRtta dUra thayo hovAthI A muktiadveSathI ja dhArAlagna zubhabhAva pravarte che. ahIM, caramAvartamAM yoganI samucitayogyatA ullavI e aMtatattvanI vizuddhi che. "sukha to paudgalika ja hoya' tIvrabhavAbhivaMgarUpa bananAro Avo daDha Agraha-kadAgraha acaramAvartamAM hoya che. caramAvartamAM e raheto nathI, dUra thaI jAya che. aMta tattva kaMIka kaMIka mokSane abhimukha thatuM rahe e dhArAlagna zubhabhAva tarIke abhipreta hoya ema lAge che. vidyAno je sAro sAdhaka hoya tene vidyAsiddhi jyAre najIka thAya che tyAre aMdarathI koI apUrva AnaMda anubhavAvAno cAlu thavAthI game tevI bhayaMkara kasoTI vagereno paNa bhaya raheto nathI. evI ja rIte mukti-adveSa pragaTavA para siddhi najadIka thaI hovAthI aMtaHkaraNamAM koIka avarNanIya pramoda anubhavavAthI bahAra koI bhaya satAvato nathI. prazna : caramAvarta paNa anaMtakALacakra jeTalo sudIrgha che. pachI siddhi najIka zI rIte kahevAya ? uttara : caramAvartamAM rahelA jIvane siddhi cokkasa najadIka hoya che, kAraNa ke pasAra thaI gayelA anaMtAnaMta pugalaparAvartanI apekSAe A eka pudgalaparAvarta e samudramAM biMdu tulya hoI kazuM ja nathI. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 870 - batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre "mArI siddhi najIka che' A vicAra ja jIvane jAtajAtanI sukhada kalpanAomAM rAcato karI de che. A mAnorathika= manorathajanya sukhane vAraMvAra anubhavato jIva, muktinA upAyabhUta kriyAmAM viSaya-kaSAya-pramAda vagerene choDavAnA hovA chatAM enAthI pIDA pAmato nathI, paNa uparathI emAM khUba anurAga dharAvanAro bane che. Azaya e che ke sAdhanAmAM kaSTa jonArane pIDA thAya, kamANI jonArane khuzI thAya. vaLI sAdhanA kamANInuM sAdhana lAgavAthI enA para anurAga thAya. caramAvartavartIjIvane sAdhanAmAM muktinI najadIkatArUpa kamANI bhAsavAthI anurAga pedA thAya che. mAnorathika sukha ane sadanuSThAnarAgathI zraddhA utpanna thAya che. phaTakaDInA cUrNathI maLa rahita baneluM pANI jema prasanna =nirmaLa) thAya che ema A zraddhAthI citta prasannaHnirmaLa thAya che. prasanna thayelA cittathI vIrSollAsa skare che. e varSollAsapUrvaka sadanuSThAna karavAthI enA daDha saMskAra paDavAnA kAraNe paDusmRti thAya che. A pahusmRtithI samAdhine anubhavatuM citta sAdhanAmAM sthiratAnuM avalaMbana kare che. A pramANe apunarbandhakatA jenI AdimAM che evuM muktiaSakrame thayela adhikArIpaNuM paramAnandanuM kAraNa bane che. caramAvartamAM thatA koIpaNa dharmAnuSThAnathI saccittanuM kAraNa ke laghutvanuM ApAdana thatuM nathI, mATe viSa-gara thatA nathI. tema chatAM, jemAM bhautika apekSAno saMbaMdha che, evA caramAvartamAM thatA anuSThAnonA ApaNe traNa vibhAga karI zakIe. (1) bhautika icchA pahelAM pedA thayelI che. ne pachI enI saphaLatA mATe guruupadezathI ke svayaM dharma kare jema ke dhammila vagere. arthazAmamitASiMADapi gharSa va yatitavyam vagere zAstravacano (artha Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-13, lekhAMka-80 871 kAmanA icchuke paNa dharma ja karavo joIe) dvArA A vihita hovAnA kAraNe niSiddha nathI. ane eTale ja e jIvane uttarottara AgaLa vadhAranAra ja bane che. (2) pahelAM nirAzasabhAve dharma karyo. paNa pachI niyANuM karyuM. jema ke saMbhUtimuni. AmAM anuSThAna tyAjya nathI, paNa niyANuM tyAjya che, kAraNa ke e bhaviSyamAM saMyamAdirUpa dharmavizeSanI prAptimAM pratibaMdhaka bane che. tethI anuSThAna niSiddha nathI. paNa niyANuM niSiddha che. (3) pahelAM nirAzasabhAve prabhubhakti karI pachI jayaviyarAyasUtragata cheThaphalasiddhi padathI, ciMtAno viSaya banela Avazyaka AjIvikA vagerenI prArthanA karI. A paNa sUtravihita che, niSiddha nathI, mATe e jIvane lAbhakartA ja nIvaDe che. A traNamAM bhautika icchA prathamamAM AvazyakatAjanya ke lobhajanya che. bIjAmAM lobhajanya che, jyAre trIjAmAM AvazyakatAjanya che. trIjAmAM paNa lobhajanya icchAno viSaya mAgavAmAM Ave to e niyANuM ja banI javAthI bIjA prakAramAM jAya. pahelo- chello prakAra vihita che. lAbhakartA ja che. bIjo prakAra niyANA aMzamAM niSiddha che, anuSThAna aMzamAM niSiddha nathI. Ama muktiaSanA prAdhAnyane jaNAvanAra teramI batrIzInI vicAraNA pUrNa thaI. have AgAmI lekhathI caudamI apunarbandhaka batrIzInI vicAraNA cAlu karIzuM. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ei vizeSa vAta... A bhAgamAM apunarbandhaka, sahaja maLaddAsa, saMbhUtimuninuM anazana... vagere aMgenI keTalIka vAto apUrva lAgavAthI koIkane zAstraviparIta lAge evI zakyatA che. teone, meM zAstravacanone anusarIne ja je tarko ApelA che emAM koI asaMgati lAge to jarUra jaNAvavA vinaMtI che. bAkI pote Aja sudhI je mAneluM-vicAreluM enA karatAM alaga jovA mAtrathI usUtranuM lebala na lagADI devAnI namra bhalAmaNa che. vaLI kyAreka to potAnI kSamatA ja na hovA chatAM caMcUpAta karavAnI vRtti jovA maLe tyAre dila karuNAsabhara vyathA anubhave che. jemake pU. zIlacandrasUri ma. saMpAdita "anusaMdhAnamAM munirAja zrI gailokyamaMDanavijayajIe, saptabhaMgIviMzikA ane dravyaguNaparyAyano rAsa-vivecanamAM meM karelI saptabhaMgI aMgenI keTalIka rajuAta para carcA karI che. A mahAtmAe e ja lekhamAM nIce eka TippaNa ApI che jemAM ghaTatvakuMbhatva-kalazatva vagere judI judI jAtio nathI (arthAtu jAtibheda nathI paNa abheda che) e vAta jaNAvI che ne pachI 'coro nAtinA" Avo je nyAyadarzanano niyama che tenuM tAtparya paNa uparokta ja che ema jaNAvyuM che. have nyAyadarzanano prAthamika abhyAsu paNa jANato hoya che ke vyaktarabheda... e AkAzatva aMge jAtibAdhaka che, ghaTava-kumbhatva vagere jAtibheda aMge to tulyatva' bAdhaka che. eTale jaNAya che ke A mahAtmAne A prAthamika vAtonI paNa vAstavika jANakArI nathI. vaLI "ghaTava-kumbhatva vagere jAtinA abhedanI vAta karavI che, ne AmAM paNa vyaktinA) abhedanI vAta che, mATe vyaktarabhedano ullekha karI do..." evI emanI kalpanA hovI sUcita thatI lAge che. eTale evuM paNa kema sUcita na thAya ke "jAti nahIM, paNa jAtimAnuM vyakti che - evI sAmAnya vAta paNa A mahAtmA jANatA nathI..." eTale jemane ATalI paNa gatAgama paDatI nathI emanI saptabhaMgI jevA gahanaviSayapara carcA karavAnI kSamatA keTalI? enI kalpanA karI zakAya che. tethI emaNe karelI carcA para vicAraNA karavAno to prazna ja Ubho thato nathI. paNa, AvI adhikAra bahAranI AtmaghAtaka ceSTAthI pAchA pharavAnI sabuddhi emane emanA gurubhagavaMta Ape ke svayaM maLe evI paramakRpALu paramAtmAne ApaNe sahu prArthanA karIe. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 | | 6-8) 12) 14). pU. A. zrI abhayazekharasUri ma. sA.nuM saMpAdita-anuvAdita likhita adhyayanopayogI sAhitya adhyAtmamataparIkSA dharmaparIkSA sAmAcArI prakaraNa, ArAdhaka virAdhaka caturbhAgI kapardaSTAntavizadIkaraNa prakaraNa sakhyatva SasthAnanI caupai kAnniza kArnAizikA bhAga-1 karmaprakRti padArtho bhAga : 1-2-3 9-10). nyAya siddhAntamuktAvalI bhAga : 1-2 11). sadAdi prarUpaNA hAribhadrayogabhAratI 13) yogaviMzikA siddhinAM sopAna tattvAvalokana samIkSA 16) tattva nirNaya 17-21) navAMgI gurupUjana praznottarI vagere 22) zataka nAme pAMcamA karmagranthanA padArtho-TIppaNo 23-25) dezavidha sAmAcArI (bhAga : 1-2-3) 26-27) tithi aMge satya ane samAdhAna (bhAga : 1-2) 28) saptabhaMgIviMzikA dravya-guNa-paryAyano rAsa bhAga-1 nikSepaviMzikA kyA jinapUjA karanA pApa hai ? 32) anuyogadvAra-saTIppaNa nayaviMzikA 34-39) batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre bhAga-1 thI 6 pU. A. zrI abhayazekharasUri ma. sA. likhita upadezAtmaka sAhitya 1) haMsA ! tuM jhIla maitrI sarovaramAM...(guja.+hindI=65000 nakala) 2) haiyuM mAruM nRtya kare 3) huM karuM huM karuM e ja ajJAnatA (14000 nakala) 4) kara paDikkamaNuM bhAvazuM 5) avikhkhA aNAzaMde 6) huM chuM sevaka tAro re 7) hA ! pastAvo vipula jharaNuM.. 8) micchAmi dukkaDa 9) TALiye doSa saMtApa re... 10) jelara (7000 nakala) 30) 31) 33) 9) BHARAT GRAPHICS - Ahmedabad-1. | Ph. : 079-22134176, M : 9925020106