________________
૮૫૮
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે શંકાઃ એટલા માટે કે ભૌતિક આશંસાથી અનુષ્ઠાન કરે તો એનો વિષ-ગરમાં સમાવેશ થઈ શકે.
સમાધાન : તો પછી ગાથામાં “બાહુલ્યન=ઘણુંખરું આવો અર્થ જણાવનાર પ્રાયઃ શબ્દ જે રહેલો છે તે અસંગત બની જશે. આશય એ છે કે-વિરાટ ચરમાવર્તકાળમાં જીવ ભૌતિક આશંસાથી મુક્ત બન્યો રહે એવો કાળ તો બહુ જ ઓછો હોય છે. દેશોનપુદ્ગલ પરાવર્ત જેટલો બહુ મોટાભાગના કાળમાં ભૌતિક આશંસા બેસેલી જ હોય છે. એટલે ભૌતિક આશંસાવાળા અનુષ્ઠાનને જો વિષ-ગરનું જ લેબલ મારવાનું હોય તો “ચરમાવર્તમાં પ્રાયઃ વિષ-ગર હોય છે એવું કહેવું પડે. તેથી, તદ્ધતુની સંભાવના બહુ જ અલ્પ રહેવાથી ચરમાવર્તમાં પ્રાયઃ તહેતુ હોય છે. આ વાત અસંગત ઠરી જ જાય.
શંકાઃ મોટેભાગે અપેક્ષા હોય છે એ વાત તો સાચી છે. પણ એમાં જે અબાધ્ય હોય તે જ વિષ-ગરનું કારણ બને છે.. ને એવી બહુ જ અલ્પ હોય છે. મોટેભાગે બાધ્ય જ હોવાથી અનુષ્ઠાન તદ્ધતુ બને છે. આમ વિભાગ કરીએ તો ?
પ્રશ્ન : મોટાભાગની અપેક્ષાને “બાધ્ય કોણ બનાવે ?
ઉત્તર ઃ (શંકા) : બીજું તો કશું સંભવતું ન હોવાથી મુક્તિઅદ્વેષ જ માનવાનો.
સમાધાનઃ શરમાવર્તપ્રવેશથી જ મુક્તિઅદ્વેષ હોય જ છે એ પૂર્વે વિચારી ગયા છીએ. એટલે અપેક્ષા બાધ્ય જ રહેવાથી વિષગર સંભવશે જ નહીં.
આમ આ ગાથામાં કહેલી વાત અને પૂર્વે જણાવેલી ઢગલાબંધ વાતો.. આ બધાનો એક જ સૂર નિઃશંક પ્રતીત થાય છે કે ચરમાવર્તિમાં વિષ-ગર સંભવતા નથી. એટલે જ શાસ્ત્રોમાં ઠેરઠેર “અર્થ-કામના ઈચ્છકે પણ ધર્મ જ કરવો જોઈએ “ધર્મ તો સાંભળ્યો હોય-જોયો હોય
