________________
૮૦૮
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે જેવા અનુષ્ઠાનને પણ “ગર'ના દષ્ટાન્ત તરીકે જણાવ્યું નથી. આ વાત શું એ ન સૂચવે કે સંભૂતિમુનિનું એ અનુષ્ઠાન પણ તેઓને વિષગર તરીકે માન્ય નથી.
પ્રશ્નઃ તમે ગમે તે કહો, અમારા મગજમાં આ વાત બેસતી નથી કે સાંસારિક સુખની ઇચ્છા હોય ને છતાં વિષ-ગર ન થાય.
ઉત્તર ઃ આનું કારણ એટલું જ ભાસે છે કે “શાસ્ત્રવચનોને અનુસરીને-એના ઔદંપર્યાર્થ સુધી પહોંચીને તત્ત્વની વિચારણા કરવી...” આ આત્મહિતકર વલણને બદલે “અમારી બુદ્ધિમાં જે બેસેલું છે એને અનુસરીને શાસ્ત્રવચનોની વિચારણા કરવી..” એવા વલણને અપનાવવામાં આવ્યું છે. જ્યાં યુક્તિ જતી હોય ત્યાં બુદ્ધિને લઈ જવાના બદલે બુદ્ધિમાં જે બેસેલું હોય ત્યાં યુક્તિને તાણી જવા જેઓ મથતા હોય એમના માટે એક સ્થળે લખ્યું છે કે બ્રહ્મા પણ તે માણસને સાચી વાત સમજાવી શકતા નથી. બાકી, અચરમાવર્તમાં ઇચ્છા ભલે માત્ર એક રૂપિયાની હોય તો પણ મુક્તિદ્વેષ-ભવાભિવૃંગના કારણે અનુષ્ઠાન વિષ-ગર બને છે, જ્યારે ચરમાવર્તમાં ઇચ્છા ભલેને એક કરોડ રૂપિયાની હોય, મુક્તિષ-ભવાભિવંગ નથી, માટે અનુષ્ઠાન વિષ-ગર ન બનતાં તદ્ધતુ બને છે.
ચરમાવર્તિમાં ભૌતિક ઇચ્છાથી થતું કોઈપણ અનુષ્ઠાન વિષગર ન જ હોય, ને તેથી તદ્ધતુ જ હોય આ સાબિત કરનારાં કેટલાં શાસ્ત્રવચનો આપું ?
પ્રતિઆવર્ત મલહાસ કહ્યો છે. ને એ ઘટતાં ઘટતાં સહજ અલ્પમલત્વની ભૂમિકાએ આવે એટલે મુક્તિઅદ્વેષ પ્રગટવો કહ્યો છે. તેથી મુક્તિઅદ્દેષ કાળસાધ્ય છે.
ભૌતિક અપેક્ષા હોવા-ન હોવા સાથે મિલન-અમલન વિષાનવૃપ્તિસાદૃશ્ય-પથ્થાનતૃપ્તિસાદશ્ય વગેરે નથી કહ્યાં, પણ મુક્તિ
