________________
બત્રીશી-૧૩, લેખાંક-૭૫
८०३
‘તેથી પ્રથમ ત્રણ મિથ્યા છે અને છેલ્લા બે સત્ય છે' આમ જણાવ્યું છે. એટલે જણાય છે કે આ મિથ્યા-સત્યનો ભેદ પણ પૂર્વે જે કાળભેદે કર્તૃભેદ કહ્યો છે એને અનુસરીને જ લેવાનો છે.
ચોથા તદ્વેતુઅનુષ્ઠાનમાં ભવાભિવંગનો અભાવ કહ્યો છે. વળી એમાં પણ ભૌતિક અપેક્ષા=સંસાર સુખની અભિલાષા તો હોય જ છે. પણ એ બાધ્ય હોવાથી અનુષ્ઠાન વિષ-ગર ન બનતાં તદ્વેતુ બને છે. એટલે સમજાય છે કે અબાધ્ય ફળાપેક્ષા જ ‘ભવાભિષ્યંગ’ તરીકે અભિપ્રેત છે. ચરમાવર્તમાં પ્રાયઃ તદ્વેતુ અનુષ્ઠાન જ હોય છે. પ્રાયઃ શબ્દ ક્યારેક અનનુષ્ઠાનની ને ક્યારેક અમૃત અનુષ્ઠાનની સંભાવના દર્શાવે છે. પણ વિષ-ગરની નહીં, આ વાત પૂર્વે જોઈ ગયા છીએ અને આગળ પણ જોઈશું. એટલે એ પણ નિશ્ચિત થાય છે કે ચ૨માવર્તમાં, ગમે તેવી તીવ્ર ભોગેચ્છા હોય તો પણ એ બાધ્ય જ હોય છે, અબાધ્ય નહીં, આ જ કારણ છે કે સંભૂતિમુનિને ઘણું સમજાવવા છતાં ચક્રવર્તી બનવાની ઇચ્છા છોડતા નથી, તો પણ ચિત્રમુનિએ એમની આ ભૌતિક ઇચ્છાને બાધ્યકક્ષાની જ માની છે, અબાધ્ય કક્ષાની નહીં, એટલે કે ભવાભિધ્વંગરૂપ માની નથી.
પ્રશ્ન ઃ તમે આવું શાના આધારે કહો છો ?
ઉત્તર : ચિત્રમુનિ અગિયાર અંગના ધારક ગીતાર્થ મહાત્મા છે. ‘તેઓ અનુષ્ઠાનના ત્યાજય-અત્યાજય ભેદો ન જાણતા હોય’ આવું માનવું એ તો જાતના અભિમાન સિવાય બીજું કશું નથી. જો સંભૂતિમુનિની ઇચ્છાને એમણે અબાધ્યકક્ષાની-ભવાભિધ્વંગરૂપ જાણી હોત તો તો તેઓએ એમના અનશનરૂપ અનુષ્ઠાનને વિષગ૨ રૂપે ત્યાજ્ય જાણ્યું જ હોત, ને તો તો તેઓએ છેવટે એમને આ અનશનરૂપ અનુષ્ઠાન છોડી દેવા પણ કહ્યું જ હોત. પણ એ કહ્યું નથી. માત્ર ઇચ્છા જ છોડવાની વાત અનેક રીતે સમજાવી છે.
