________________
૮૦૨
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે અમૃતઅનુષ્ઠાન સંભવતા નથી. એટલે કે પાંચ અનુષ્ઠાનોમાં અચરમાવર્તમાં વિષ, ગર અને અનુષ્ઠાન સંભવે છે જયારે ચરમાવર્તમાં અનનુષ્ઠાન તદ્ધતુ અને અમૃતઅનુષ્ઠાન સંભવે છે. આ જ વાત આગળ પણ સ્પષ્ટ થશે.
આમ, કાળક્રમે સહજઅલ્પમલત્વ, ચરમાવર્તપ્રવેશ, મુક્તિઅષનું પ્રગટીકરણ થાય છે. મુક્તિષ ખસી જવાથી ધર્માનુષ્ઠાન હવે મલન માટે થતું નથી, ને તેથી એ હિતકર બને છે, અને તેથી જ એ વિષ-ગર ન બનતાં તદ્ધતુ બને છે. આ બધી વાતો જોઈ.. હવે વિષાદિ પાંચ અનુષ્ઠાનની વાત આગામી લેખમાં જોઈશું.
લેખાંક
ર. ૭૫
કર્તાભેદે અનુષ્ઠાનભેદ થાય | છે એ વાત ગયા લેખમાં વિચારી. હવે અનુષ્ઠાનના વિષાનુષ્ઠાન વગેરે પાંચ ભેદોનો વિચાર કરવાનો છે.
એમાં સૌપ્રથમ આ પાંચમાંથી કયા મિથ્યા છે અને કયા સત્ય છે એ જણાવે છે.
વિષ વગેરે પાંચ અનુષ્ઠાનમાં પ્રથમ ત્રણ અનુષ્ઠાનો મિથ્યા છે અને છેલ્લાં બે અનુષ્ઠાનો સત્ય છે. એટલે કે પ્રથમ ત્રણ અનુષ્ઠાનો ત્યાજ્ય છે અને છેલ્લા બે ઉપાદેય છે. એમાં પ્રથમ બે ભવાભિમ્પંગના કારણે સંસારસુખની અભિલાષાના કારણે મિથ્યા= નિષ્ફળ છે. ત્રીજું અનનુષ્ઠાન અનાભોગના કારણે=સંમૂચ્છિમ જેવી પ્રવૃત્તિ હોવાના કારણે મિથ્યા છે. છેલ્લાં બે અનુષ્ઠાનોમાં વિપર્યય છે=ભવાભિન્કંગનો અને અનાભોગનો અભાવ છે ને તેથી એ બે સત્ય છે = સફળ છે.
મૂળગાથામાં ‘તેન’ શબ્દ છે જેનો ગ્રન્થકારે તેથી=પૂર્વે જે કર્તાભેદે અનુષ્ઠાનભેદ કહ્યો તેથી.. આવો અર્થ કર્યો છે ને પછી,
