________________
બત્રીશી-૧૩, લેખાંક-૭૬
૮૧૫ શંકાઃ તેમ છતાં, અલ્પમલત્વ થયા પછી ફરીથી મલ વધી જાય, પાછો મુક્તિષ પ્રગટે ને તેથી પછી ચરમાવર્તમાં પણ અનુષ્ઠાન વિષ-ગર થઈ શકે ને !
સમાધાન : મનહૂાસની વાતો શાસ્ત્રોમાં જોવા મળે છે. વૃદ્ધિની વાત ક્યાંય જોવા-જાણવા મળતી નથી. વળી અલ્પમલત્વકાળમાં મુક્તિઅદ્વેષ હોય છે. એની હાજરીમાં પણ જો અમુક પ્રવૃત્તિવિશેષથી મળવૃદ્ધિ થતી હોય તો તો એવી પ્રવૃત્તિવિશેષ અચરમાવર્તિમાં મુક્તિષકાળમાં તો વધુ જોરશોરથી હોય, તેથી કાળક્રમે પ્રતિઆવર્ત જે મળહાસ થાય એના કરતાં પ્રતિઆવર્ત અનેકવાર થયેલી આવી પ્રવૃત્તિવિશેષથી મળવૃદ્ધિ વધારે થયા કરવાના કારણે સરવાળે મળવૃદ્ધિ જ થવાથી સહજ અલ્પમલત્વની ભૂમિકા ક્યારેય આવી જ શી રીતે શકે ? તથા, અલ્પમલત્વની ભૂમિકાએ પહોંચાડનાર મળહાસ તો પ્રતિઆવર્ત કાળક્રમે થવો જણાવ્યો છે. એટલે મળવૃદ્ધિ બાદ ફરીથી અલ્પમલત્વની ભૂમિકાએ પહોંચવા મળધ્રાસ કાળક્રમે જે થાય એ જ અપેક્ષિત રહે. (આમે મુક્તિષની હાજરીમાં ધર્મપુરુષાર્થ પણ શુભફળક ન હોવાથી મળçાસ કરી શકતો નથી.) અને કાળક્રમે જે મળદ્દાસ થાય તે તો અતિઅલ્પ હોવાથી ચરમાવર્તિમાં જેટલો સંસારકાળ બાકી રહ્યો છે એટલામાં અલ્પમલત્વની ભૂમિકા ફરીથી આવી જ શી રીતે શકશે? એટલે આ બધાં કારણોથી તથા પૂર્વે જણાવેલાં કારણોએ “અલ્પમલત્વ થયા પછી ફરીથી મળવૃદ્ધિ થાય-યોગ્યતારૂપે મુક્તિદ્વેષ ઊભો થાય..” આ બધું માની શકાતું નથી. એટલે ચરમાવર્તપ્રવેશે એકવાર અલ્પમલત્વ- મુક્તિઅષ થયા પછી એ ખસતા ન હોવાથી મુક્તિ ઉપાયોનું મલન શક્ય ન રહેવાના કારણે વિષ-ગર અનુષ્ઠાન સંભવતા નથી. ભૌતિક અપેક્ષા હોય તો પણ તદ્ધતુ જ થાય છે.
શંકાઃ આ રીતે સંભૂતિમુનિના અનશનને “તદ્ધતુ સિદ્ધ કરશો
