Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300000 100000000000000000000000000 arham 7066 $17.997 * Atmonnati-digdarzana kartA zAstravizArada jainAcArya zrIvijayadharma sUrIzvarajI vIrasaMvat 2436 / Published and Printed by Shah Harakhel Bhurabhai at The D. A. Press, Benares ........................... vIsanagaravAlA zeTha. maNIlAla gokulabhAI taraphathI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIyazovijaya jainagranthamAlA ( 100 pAnAnuM mAsika ) A mAsika amArI taraphathI koI prakArano svArtha rAkhyA vinA saM0 1966 kArttika sudI 1 thI bahAra pADavAmAM Ave - che. jenI aMdara, nyAya, vyAkaraNa, kAvya, koza, nATaka campU, ityAdi pUrvAcAryoM kRta luptaprAyaH grantho prasiddha karavAmAM Aveche. A mAsika saMbaMdhI etaddezIya temaja pAzcAtya vidvAnonI aneka sahAnubhUti AvelI che. namUnA dAkhala koine aMka mokalavAmAM Avato nathI. temaja vArSika lavAjama ru-8-0-0 prathamathIja levAmAM Ave che. saMskRta sAhityanA zokhInone buddhicakSu vadhAravAno A apUrva rasto che. jainatattvadigdarzana- vyAkhyAnanA rUpamAM A hindIbhASAMno grantha zAstravizAradajainAcArya zrIvijayadharmasUrimahArAje lakhela che. jainadharmanuM saMkSepamAM svarUpa jANavAne atIva upayogI che. kiM. 0-4-0 lakho zAha. harSacandra bhUrAbhAI dharmAbhyudaya presa, aMgrejI koThI banArasa siTI /
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ arham Atmonnati-digdarzana. --438 praNamya zirasA bAraM vRddhicandraM guruM tathA / AtmonnatyabhidhAM vyAkhyAM kurve gurjrbhaassyaa|| suzIla munigaNa, vidyA pravarga tathA sadgRhastho ! __ Aje ApanI sanmura hu~ kSayopazamAnusAra svaparanA kalyANane arthe Atmonnati ra vyAkhyAna karavAne utkaNThita chaM. yadyapi vyAkhyAnanI prAcIna paddhati judA rUpamAM che. to paNa dravya, kSetra, kAla, bhAvane anusarI A rUDhi paNa lAbha dAyaka cha tema jANI zrotAjagonI jijJAsA yathAzakti pUrNa karavA prayatna karIza. zarumAM mAre jaNAvaq joIe ke Atmonnati arthAt AtmA saMbandha / unnati, AtmAnuM mUla svarUpa athavA to AtmAne svAdhIna karavo te Atmonnati kahI zakAya.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 2 ] prathama to je AtmAnI unnati mATe prayatna karavAno che te AtmA evo koI padArthaja che ke nahi te bAbatamA Astika nAstika vacce moTo vivAda che.. ____ tamAma Astika darzana AtmA 'dArthanI sattA arthAt astitva batAve che, tyAre nAstiko jaDavAdane mAnya karI AtmavAdane tiraskAre che. jevAke vArvAka, sautrAntika, vaibhASika vigere paJca mahAbhUtathI tathA paJcaskandha vigerethI atirikta ( bhinna ) Atma padArthane milakula mAnatA nathI. teomAM cArvAkonuM mantavya sAmAnya rIte A pramANe cha:-"paJcabhUtamAMthI eka abhinava (navIna) zakti pedA thAyache, je calanAdi kriyA ko che. je vAre A paJcabhUta mAMhelA ekAdanI sattA nirbalA thAyache. tyAre loko mRta eTale marI gayo evo vyavaha ra kareche. jema gola, loTa, tADI vigere padArthonA saMyogathI "madazakti" pedA thAya che, jema jalamAMthI 'parapoTA' pedA zAya che, ne temAMja laya pAme che teja pramANe paJca mahAbhUtamAMzI eka 'amuka zakti' utpanna thAyache, ane temAMja pAchI laya pAme che, teja zaktine dhUrtaloko AtmA mAnI lokone paralokano bhrama pedA karAveche, narakAdinI khoTI bhIti (bIka) banAvI sAMsArika sukhano
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAga karAve che, sane ziyAlanI mAphaka bApaDA jIvo dhUrtAMnI bhrama jAlamA pharAi ubhayathA bhraSTa thAya che." ityAdi kathana nAstiko athavA jaDavAdionuM che. jaDavAdIonA mantavya para ApaNe zAnta rIte vicArI zuM to 'vadato vyAghAtaH" e nyAya nihAlIzuM. kAraNaka "pratyakSamekaM cArvAkAH" cArvAko kevala eka pratyakSa pramANa neja khIkAre che. have juo, kevala pratyakSa pramANaneja mAnanAnA cArvAkone ApaNe pUchAzuM ke tamArA kahevA pramANe to kharga, puNya, pApa ityAdi, anumAna pramANathI siddha thatA koi paNa padArthoM cheja nahi, to te padArthono abhAva je tame mAno cho te zuM prAmANika che ke aprAmANika ? jo te tamArA abhAvane aprAmANika mAnazo to pachI te padArthono abhAva prAmANika nathI arthAt te tamArU kathana aprAmANika cha arbu siddha thaze, eTale ke kharga, puNya, pApAdi vastuono sadbhAva siddha thaze, ane have kadAca te abhAvane prAmANika mAnavA jazo to paNa doSa tamArA upara lAgeloja che kAraNa ke svarga, puNya, pApAdi parokSa padArthono je abhAva tamAre siddha karavo che te abhAva tamArA mAnelA kevala pratyakSa pramANathI siddha thaze nahi. kAraNa ke parokSa vastuono je abhAva kahevo te anumAna karyA sivAya kahI zakAyaja nahi evo nyAya che.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 4 ] valI pratyakSa pramANane paNa pramANabhUta mAnavA mAM zuM pramANache ? ema jyAre koI prazna karaze tevAre tamAre kAMi paNa bolavuja paDaze, to teneja anumAna pramANa kahevAya che. jyAre A pramANe tamArAja mantavyamAMthI anumAna pramANa anAyAsa siddha thaze tyAre Astikoe mAnelA AtmAnA astitvano niSedha karavA benazIba banazo have paJcabhUtathI AtmAnI utpa-: tti mAnanAra ne pUchIzuM ke eka sAtha pAMca mahAbhUtothI AtmAnI pedAza mAno cho ke eka ekathI alaga alaga ? jo kahezo ke pAMcethI; to vilakSaNa guNavALA ane vilakSaNa svabhAvavALA evA pAMca mahAbhUtothI ( pRthvI, jala, abhi, vAyu, ane AkAzathI ) AtmAnI utpatti siddha thaze nahi, kAraNa ke kAraNane anukUla kArya thAya che evA sAmAnya niyama che. kadAca sAhasI banI bolazo ke pAMcenA samudAyathA vilakSaNa svabhAvavALo ane guNavALo AtmA pedA thaze, to ame pUchIzu ke pAMca agara daza jAtanI velumAMzI tela zA mATe pedA nahi thAya ? bhAI ! kAraNathI vilakSaNa kArya thatuM nathI. kadAca kahIza ke kAraNathI vilakSaNa kArya dRSTigocara thAya che ane tenA dRSTAnta tarIke pANIthI motInI utpatti thAyache ema kahIza, parantu A tArUM dRSTAnta ThIka nathI. kAraNake jhaverInI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 5 ] peDhI upara jai anubhava laIza to mAlUma paDaze ke motInA paisA arthAt tenI utkRSTatA apakRSTatA pANI uparaja AdhAra rAkhe che. tethI paNa jevU pANI rUpa kAraNa tevU kArya siddha thayu. kAraNanA guNoM kAryamAM Aveche, tethI ema paNa anumAna thai zake che ke jJAna vijJAnAdi guNovALo AtmA kadI paNa pAMca jaDabhUtothI ganelo nathI. have kadAca pAMca bhUtomAMnA eka ekathI AlmAnI utpatti mAnIza to sutarAM khaNDita cho, kAraNake pAMca bhUtonA samudAyathI AtmA siddha thayo nahi to amuka eka eka mahAbhUtathI kevI rIte siddha thaze ? kadAca vadhAre jusmAmAM AvIne sAbita karavAnI ceSTA karIza. to pAMca AtmA siddha thaze. tevAre konAthI kArya laIza? ityAdi viveka dATathI vicArIzu to sukha duHkhane jANanAra smRti vigere guNasaMpanna AtmApadArtha anubhava siddha che tathA . kuzAgrabuddhi tattvavettAoe anumAna pramANathI siddha karelo che. jyAre AtmA padArtha sAbita thAya che tyAre puNya pApano saMbandha paNa svataH siddha che, jyAre puNya pApa che to paralokane mATe to kahevUja ? have jyAre paraloka siddha che to jarUra Atmika naravaroe AtmAnI oLakhANa karavI ucita che. dareka darzanakAro AtmAsiddhi mATe moTo prayatna kayoM che,
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAnA kSayopazama pramANe AtmAnuM svarUpa banAvyuM che, tyAre jaina zAstrakAroe atIndriya jJAnadvArA barAvara manana karI lokopakAra mATe AtmAnuM yathArthadarzana karAvyu che, tenI andarathI huM lezamAtra Apa zrotAjano samakSa raju karIza. dravyArthika nayanI apekSAe, aja, avinAzI, acala, akala, amala, agamya, anAmI, arUpI, akarmA, abandhaka, ayogI, abhogI, arogI, abhedI, acchedI, avedI, akhedI, akaSAyI, asakhAyI, alezI, azarIrI, anAhArI, avyAbAdha ityAdi aneka birudadhAraka saccidAndamya AtmA che, parantu paryAyArthika nayanI apekSAe janma, jarA, maraNAdi vyapadezane sevana karato chato upara kahelA vizeSaNothI viparIta lakSaNavALo bhAse che, A viparItatA tene anAdikALathI lAgelA karmone laine thayelI che, arthAt karmoe tene [AtmAne ] potAnA mULa varUpathI bhraSTa karyoM che. te karmanA mULa ATha bheda che, uttara bheda sAmAnya rIte ekaso ne aThAvana che. te karmanI vargaNAo vigere para dhyAna daizuM to eka eka AtmAnA pradeza upara ananta karmanA daLIA lAgelA che. te karmavargaNa onI andara nirantara prati samaya rAga dveSAdinI nyUnAdhikata nA pramANamAM
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 17 ] paraspara bAdhA rahita chatAM ThIka lAge nahi, mATe zraddhAsahita jJAnane samyakjJAna batAvela che, te samyakjJAnanA mahimAnuM varNana zAstramAM aneka sthaLe kareluM che. temAMthI vAnakI rUpa eka zloka ahIM pradarzita karUM, bhavaviTapisamUlonmUlane mattadantI jaDitimiranAze padminIprANanAthaH / nayanamaparametad vizvatattvaprakAze karaNahariNabandhe vAgurA jJAnameva // arthaH - saMsAra rUpa vRkSane mULa sahita ukheDI nAkhavAmAM madonmatta hAthI samAna, mUrkhatA rUpa aMdhakArano nAza karavAmAM sUrya samAna va samastajagatnA tattvono prakAza karavAmAM trIjuM netra tathA iMdriya rUpa hariNone vaza karavAmAM vAgurA (pAza) samAna jJAnaja che. , samyakjJAna rUpa prathama ratna kahyA bAda bIjuM ratna samyak darzana che. jenA vinA jIvanuM kadI kalyANa thanAra nathI. tenAja jorathI anIja kRpAthI anaMta jIvo zivamandiramAM bIrAjyA che, bArAje che ane bIrAjaze AMka vinAnuM biMdu jema vyartha che, arthAt saMkhyA banAvI zakatuM nathI. tema samnya *
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 18 ] ktva rasna sivAya tamAma kriyAkAMDa vyartha che. mananA vikaspo jema kriyA vinA vyartha che temaja tattvazraddhAna rUpa samyagda. rzana vinA ,dharmadhyAna , dAna , zIla , tapa , * vAdi vyartha che , arthAt mokSanA hetu thatA nathI. vinA zrayaH / koi kArya ThIka thai zakatuM nathI, to mokSa meLavavA rUpa mahAn kAryanI to vAtaja zI ? jinokta tattvamA ruci tenuM nAmaja zraddhAna , teja samyakdarzana athavA samyaktva kahevAya che. jema ratnono AdhAra samudra che , prANI mAtrano AdhAra pRthvI tema samasta guNono AdhAra samyak darzana che. je jIvanA daya maMdiramAM zraddhAna rUpa dIpaka pragaTyo che. tenA hRdayamAM va dI mithyAtva rUpa aMdhakAra rahenAra nathI. samyaktva ratnanI prApti gurunA upadezathI athavA to koine svAbhAvika thAya che. anAdi saMsAracakramAM bhamatAM jIva akAma nirjarAnA yoge nadIpASANa nyAyavaDe ka nei ( nadImAM rahela pASANane koi ghaDatuM nathI paraMtu khayameva |laakaar baneche tema) anupayogabhAvathakI azubha karmano yojo ghaTAvI zubha karmane vadhArato vadhArato AryakSetra, uttama kula, paMceMdriyapaTutA , sadbuddhi , zAstrazravaNa, tattva- anveSaNa vigere guNone prApta kare che. keTalAka jIvone guruno jo| maLeche, guru
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 19 ] upadezathI jIva , ajIva , puNya , pApa , Azrava , saMvara, nirjarA , baMdha , mokSa rUpa tatvAdhigama thAya che. tattva- jJAna thavAthI svaparano |vvek thAyache eTale ema samaje che je mAro AtmA jJAna , ra rzana , cAritra , vIryAdi guNothI bharapUra che ane bIjA padArtho AtmAthI vyatirikta (bhinna ) che ke jeno vyavahAra jaDa pudra lAdi zabdothI karavAmAM Aveche. jeTalA dRzya padArtho che te vadhA paudgalika che, temAM keTalAeka dRzya guNavALA chatAM carmacakSuvALA jIvo joi zakatA nathI. dAkhalA tarIke paramANu vigere asala dRzya svabhAvI che. jo tema na hoya to paramANupuMjI banela avayavI, pratyakSa thAya nahiM. jaDanA saMbaMdhathI atmA tadrUpatAne koika aMze pAmela che. dRSTAnta tarIke suvarNa dravya jema svaccha chatAM mRttikA (mATI) nA saMyogathI tadpa mAlUma paDeche. suvarNa uparano mRttikA rUpa mela dUra thavAthI jema tenA svarUparnu bhAna AbAla gopAlane te karAve che, tema A mA uparano karmarUpI mahA. malIna mela dUra thavAthI AtmA , paramAtmAnI dazA meLave che. vartamAna dazAmAM AtmA sphaTika ratnanI upamAne lAyaka che. jema sphaTika ratnanI sAme jevA raMgAnuM puSpa rAkhazo, tevo raMga sphaTikamAM mAlUma paDaze, temaja Apa go A chadmasthono AtmA jevI sobata
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 20 ] mAM par3aze , tevA raMga DhaMga vALo mAlUma paDalI. AstikonI saMgatathI Astika guNavALo jaNAze , nAstikonI sobatathI nAstika banaze , jaDavAdi puruSonA sahavAsartha' jaDavAda svIkAraze , temaja strI , dhana, putrAdinA saMsargamAM dadhIna mAlUma paDaze, guru AdinA paricayamAM AvavAthI teko buddhivALo bhAsaze... A vAta anubhavasiddha che. teno yathAsthita vicAra karavo, tenu nAma svaparano viveka kahevAmAM Aveche , tathA tevAja vivekane zraddhA athavA tattvaruci kiMvA samyaktva evA nAmathI zAstrakAro pokAreche. te upadezathI thavAvAluM samyaktva adhigama samakita samajavU. svAbhAvika samyaktva jIvane kevI rIte maLeche. tenuM TuMka vRttAnta ahIAM prakAzavAnAM Ave to ayogya nahI gaNAya. samasta jIvo yathApravattikaraNa rUpa eka pariNAma vizeSanA adhikArI che. A yathApravRttikaraNa samaye jIva Ayukarma sivAya bAkInA mAta karmonI dIrgha sthitino kSaya karI laghusthiti kareche. (je ma eka jIvaparatve mohanIya karmanI utkRSTa sthiti sittera kADAkoDI sAgaropamanI che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaNIya , vedanIya , tathA aMtarAya karmanI utkRSTa trIza koDAkoDI sAgaropamanI sthiti che, nAmakarma tathA gotrakarmanI vazi koDAkoDI sAgaro
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ [21] pamanI utkRSTa sthitei jANavI ) eTale ke te sAte karmoMnI sthiti eka koDAkoDA sAgaropamathI kAMika nyUna te vakhate raheche, A ( yathA pravRttikaraNarUpa ) pariNAmavALo jIva saMkhyAta athavA asaMkhyAta kALa sudhI raheche. A pariNAmavALA jIva rAga dveSa rUpa nibiDa gAMThanI pAsa AvelA che. ema tattvadarzI jano nirUpaNa kare che. have A sthaLethI bhavya jIvo AtmonnatinA mArgamAM AgaLa vardhache, tyAre abhavyo tyAMthI pAchA haTheche. udAharaNa tarIke lAeka puruSo grAmAntara jatA hatA. temAMthI eka bIkaNa cora joi ta pAcho nATho, bIjo tyAMja ubho rahayo, trIjo Atmazaktine AgaLa karI corano parAjaya karI Ipsita nagaramAM pahoMcyo. teGa pramANe A rAgadveSanI granthi (gAMTha) rUpa de - zanI pAsa AvelA jIvomAMthI keTalAeka rAgadveSarUpa mahAcoranA DarathI pAchA haTheche. keTalAka amuka kALaparyanta tyAMja raheche, eTale ke yathApravRttipariNAmamAM raheche, jyAre keTalAeka rAgadvepane jItI apUrvakaraNapariNAma ke je pariNAma koI divasa thayela nathI te karI AgaLa vadhI jyAM zuddhapariNAmarUpa aneka maMdironI zreNI rahelI che, tevA samyaktva zaharamAM pahoMcI amUlya cAritra ratnano saMgraha kareche. ahIM koI zaMkA karaze ke abhavyo yathApravRttikaraNarUpa pariNAmamAM
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 22 ] koNa hetuthI Ave ? tenA uttaramAM samajavUna loka Rddhi dekhI devatvAdika sukhanA abhilASathI teo ivya cAritra khIkAre che. tene paudgalika sukhane mATe pAleche. ane pALIne devalokamAM navamA praiveyaka sudhI jai zake che. parantu AtmIya kalyANano abhilASa nahiM hovAthI abhavya jIva apUrvakaraNarUpa vizuddha adhyavasAyano bhAgI thato nI, jyAre bhavya jIva AgaLa vadhI apUrvakaraNarUpa raddha pariNAmano bhAgI thAyache. vaLI jyAre jIva apUrvaka raNarUpa parazu vaDe rAgadveSanI majabUta gAMThane toDI AgaLa vadhI anivRttikaraNa rUpa vizuddhatara AtmAno zubha adhyavasAya prApta kareche. te vAre keTalAeka AcAryonA mata pramANe aupazamika samyaktvanI prApti thAya che, jyAre keTalAka anya pUjyavaronA Azaya pramANe kSayopazama samyaktvanI prApti thAya che tyAra bAra be ghaDInA pramANa vALu antarakaraNa kareche. A aMtarakaraNa paga AtmapariNAma vizeSa che. A antarakaraNa vaDe karIne mohanI' karmano mukhya bheda mithyAtva ke jenI sthiti sItera koDAkoDi sAgaropamanI hatI te khapAvIne eka koDAkoDi sAgaropamamA palyopamano asaMkhyAtamo bhAga je bAkI rahyo che, temAthI paNa ochI karI mithyAtvanA pudgalone zuddha kareche. ane samyaktva ratnane.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 23 ] jIva saMpAdana kare che. samyaktvanI prApti vakhate jIva avarNanIya Ananda pAme che. jema koI subhaTa durjaya zatrune jItI Anandita thAya che, jema koI mANasa bhayaGkara aTavImAM tRSAtura thayo hoya tene zItala candana vRkSanI snigdha chAyA taLe besADA amRtanuM pAna karAvavAmAM Ave te vakhate tene jevo AnanH thAya tethI vizeSa Ananda samyaktvavAlA jIvane thAya che. AvI rIte jIva samyaktva pAme che. tenuM nAma nisargasamarita kahevAya che. samyaktva upara kahyA mujaba be prakAranAM che, adhigama samakita ane nisarga samakita. banne prakAranAM samyak va mithyAtvabhAva dUra thavAthI thAya che. jema koI puruSa mArga mUkI unmArga para gayo che te kAMi to bhamato bhamato potAnI paLe mArga upara Ave che, athavA to koIne bIjo mANasa mArga upara lAve che. vaLI jema kodrava nAmanuM dhAnya ghaNA kA Le khayameva photarAM vinAnuM thAya che, ane keTalAkane chANa vigerenA prayogathI photarA vinAnuM karavAmAM Ave che. phaTalAekane tAva auSadha vinA zAnta thAya che, jyAre keTalAkane auSadhathI zAnta karavo paDeche. teja pramANe keTalAekane svabhAvathI samakita thAyache te nisarga samakita ane cAjAnA upadezathI thAya te adhigama samya
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 24 1 ktva che. have huM avaziSTa cAritra ratnanuM varUpa bolIzasamyaktvanI prApti samaye keTalAka nikaTabhI jIvo dezavirati tathA keTalAeka sarvaviratIrUpa cAritranaM aGgIkAra kare - che. tenI andara dezavirati cAritra dvAdatrita rUpa che. tenuM varNana karavAthI lambANa thaze. tethI jaina tattvadigdarzana jovA bhalAmaNa karUMchu. sarva viratirUpa cAtra pAMca mahAvrata rUpa che -- ( 1 ) prANAtipAtaviramaNatra ( 2 ) mRSAvAdaviramaNavrata ( 3 ) adattAdAnaviramaNavrata ( 4 ) maithuna viramaNavrata tathA ( 5 ) parigrahaviramaNatra . A pAMca niyamomAM samasta niyamono samAveza thAra che. pUrvokta Astika mAtrane anukULa che, eTale ke tamAna Astikone te sammata che. yathA zrIharibhadra sUrinuM vacana che ke:paJcaitAni pavitrANi sarveSAM dharmacAriNAm / ahiMsAsatyamasteyaM tyAgo maithunavarjanam / / -- arthaH- A pAMca vastuo sarva dharmavAda one pavitra che. te kaI kaI ? ( 1 ) ahiMsA ( jIvadayA ), ( 2 ) satya, ( 3 ) adatta vastuno tyAga, ( 4 ) tyAga eTale mUrchA rahitapaNuM (5) ane brahmacaryanuM pAlana.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 25 ] __ have sarva loko tene mATe sammata che tene sAru keTalAka zloko kahuMchu na sAMbhaLopAhurbhAgavatAstatra vratopavratapaJcakam / yamAMzca niyamAn pAzupatA dharmAn dshaa'bhydhuH|| ahiMsA satyavacanamastainyaM cApyakalpanA / brahmacarya tathA'krodho hyArjavaM zaucameva ca // 2 // saMtoSo guruzuzrUSA ityete daza kiirtitaaH| nigadyante yamAH sAMkhyairapi vyaasaanusaaribhiH|| ahiMsA satyamastainyaM brahmacarya turIyakam / paJcamo vyavahArazcetyete pazca yamAH smRtaaH||4|| akrodho guruzuzrUSA zaucamAhAralAghavam / apramAdazca paJcaite niyamAH prikiirtitaaH||5|| bauddhaH kuzaladharmAzca dazeSyante yaducyate / hiMsAsteyAnyathAkAmaM paizunyaM paruSAnRtam // 6 // saMbhinnAlApavyApAdamabhidhyA dRgUviparyayAya
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 26 ] pApakarmeti dazadhA kAyavAmAnasaistyajet // 7 // brahmAdipadavAcyAni tAnyAhudikAdayaH / ataH sarvaikavAkyatvAddharmazAstramado'rthakam // 8 // ____ A zlokonA antima vAkyathI suspaSTa vidita thAyache je ahiMsAdi dharmano Adara tamAmane mammata che. khedanI vAta e che ke deza ane kAlanA yoge vicAra karIzuM to ahiMsA paramo dharmaH, yato dharmastato jyH| ___ ityAdi vAkyanuM caritArthapaNuM jainathI bIjA samAjamA bhAgyeja jovAmAM Avaze. cAritra dharmano vaM kAra zabdAntarathI tamAma Astikoe karelo che, parantu vartamAna kALamAM khecchAcAripaNAnAM kAraNo jevAM ke moha, mamatA, rAga, dveSa, pagarakhAM, chaDI, cAkhaDI, relagADI, ekAgADI, gAdI, takIyA vigere vastuono upayoga dravyanA tyAgI janamAM jovAmAM Aveche. pramAdAdhIna thayA chatAM ahakAranA joge sA butAnA yoga vinA sAdhutAnI sthApanA kareche. kuyuktinA vyApAravaDe karIne AtmAne malina banAveche. AvA durghaTa sama amAM jaina munio nIce lakhelA vAkyane dhyAnamA rAkhI yathAzakti AcaraNa kareche. "gRhasthAnAM yad bhUSaNaM tatsAdhUnAM dUSaNaM " arthAt
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 27 ] gRhasthone je bhUSaNa rUpa che te sAdhune dUSaNarUpa che. tathA sAdhune je bhUSaNa che te gRhasthone dUSaNa che. jemakekArya kSutpabhavaM kadanamazanaM zItoSNayoH pAtratA pAruSyaM ca ziroruheSu zayanaM mahyAstale kevalam / etAnyeva gRhe vahantyavanati tAnyunnatiM saMyame doSAzcApiguNA bhavanti hi nRNAM yogye pade yojitAH bhAvArtha-yogyasthAnamAM joDAelA doSo paNa guNarUpa thAya che. jemake bhUkhathI utpana thaelI kRzatA sAdhuone bhUSaNarUpa che, jyAre gRhasthone te dUSaNa rUpa che. loko kaheze ke dravya chAM kaMjusAIthI khAto nathI, parantu sAdhuone dubaLA jo. loko mahA tapakhI kaheze. vaLI kharAba anna khAvaM te sAdhuonA saMbandhamA tyAga vRtti batAve che jyAre gRhastha nA saMbandhA te kRpaNatAnuM sUcaka che. TADha taDako sahana karavo te munIonA saMbandhamA sahanazIlatA rUpa guNa thai paDavAthI bhUSaNa che. tevAre gRhasthanI pAse garama kapaDA, joDA, chatrI vigere nahiM hoya to loko tene daridrI batAvaze. kezamAM lukhAi sAdhuone bhUSaNa che jyAre gRhasthane dUSaNa ke. vaLI kevaLa bhUtaLamAM zayana sAdhune niHspR
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 28 ] hatA rUpa bhUSaNa che, parantu gRhasthane to te dUSaNa rUpa che. gRhasthAne je avanati rUpa che te sAdhuone unnati rUpa che. mATe sAdhuoe gRhasthanA rastAthI dUra rahevuM sarvathA ucita che. upara kahelI bInAne pALanAra jaina saMvegI sAdhu sivAya bIjA bhAgyeja jovAmAM Ave che. jaina saMvegI sAdhu to gADI ekkAmAM kadApi besatA nathI, eTaluMja nahiM parantu relano paNa sparza karatA nathI. potA pAse je kapaDA agara kASThamaya athavA tumbapAtra tathA vAMcavAnA pustako hoya te svazarIra para rAkhI pagaraste bhUpITha upara A gAmathI bIje gama jAyache. varSA RtumA cAramAsa sudhI eka sthaLe raheche. AThamAsa sudhI paryaTana kareche. bhikSA mAMgI AhAra leche. sUryodayathI sUryAsta sudhImAM kAryaprasaMge svasthAna choDI bahAra nIkaLeche. rAtrie bahAra jatA nathI. paisAno sparza karatA nathI. tathA strI, pazu, napuMsaka rahita sthAnamAM vaseche. strInA sahaja sparzane prAyacittanuM kAraNa mAneche. paropakAra karavAmAM hamezAM taiyAra raheche. apriya vacana bolatA nathI. rAgadveSa thAya vA prasaMgano tyAga kareche. zatru ane mitra para samabhAva rAkhecha upadeza zAMta rIte Apeche. paranindA thAya tevA tacana bolatA nathI. je je cIja potAnI pAse rAkheche te phakta ahiMsAdharmanA pAlana mATe,
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 29 ] nahiM ke mUrchAzI ke zarIranA sukhane mATe. ityAdi guNagaNa vibhUSita jaina saMvegI munio kalikAlamaM dRSTigocara thAya che. tethI viparIta varttanavALA munyAbhAsa zAstrakAroe batAvelA che. mahAzayo ! cAritra ratnanI vyAkhyAnA prasaGgamAM tatsaMbandhI kaMika adhika bolyochu. tathApi te aprasaMgopAta nahiM gaNAya pUrvokta jJAna ane darzananI sAthe cAritra meLavIe tyAre tripuTIno joga thAyache. A samyakjJAna, samyak darzana tathA samyak cA retra rUpI ratnatrayane bhinna bhinna matAnuyA - yIo paNa prakAntarathI mAneche. te vAta meM mokSamArga nAmanA nibandhamAM darzAvekI che. mATe jijJAsuoe te nibandha joI levo. traNa ratno sivAya Atmonnati kadApi thanAra nathI. keTalAka bhadrika jIvo vizvAsu banI, tapa, japa, jJAna, dhyAna, kriyAkAMDa na karatAM IzvaranI prArthanA mAtrathIja mokSa mAneche, parantu te ThIka navI. Izvare pote kevA kaSTa sahana karyA che teno vicAra bIjA darzanavALA oe sUkSmadRSTithI karavo ucita che. ahIM zaMkA utpanna thaze ke anAdi Izvara che tene vaLI kaSTa kyAMthI ? tenA uttaramAM jaNAvavAnuM je anAdi Izvara mAnanAre paNa tenA avatAra mAnelA che. avatAra mAnyo tyAre garbhotpatti vigere kaSTanAM kAraNo anAyAsa siddha thaze. kadAca tenA
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 30 ] bhakto kaheze ke Izvarane tevu kaSTa thatuM nathI to te kathana kathanamAtraja che te saMbandhe ahIM viSayA ttara thavAnA bhayathI vizeSa nahiM bolatAM ratnatraya vinA Atmonnati thatI nathI tenuM thoDaM pratibhAna karAvI mArUM kahevU saMpUrNa karIza. zraddhA tathA cAritra vinAnuM jJAna kAryasiddhi karI zakatuM nathI. amuka auSadha amuka rogano nAza kare teTalaM jANavAmAtra thI rogano nAza thaze nahiM. parantu krivArucipUrvaka te vAtane amalamAM mukavI paDaze. temaja kevaLa cAritrathI paNa kArya siddha thaze nahi. jJAna vinA, kriyArUpa cAritra ulaTuM phaLa lAvaze. auSadha sundara che paNa anupAna, jJAna nahiM hoya to te auSadha ulaTuM navo vyAdhi pedA karaze. va hI ekalI zraddhAthI paNa kAryasiddhi thatI nathI. udyama tathA vicArazIlatAnI khAsa AvazyakatA che. zraddhAmAtrathI kAryA paddhi thAta to bIja kevI rIte vAvaq ? pedA thaze ke nahiM ', te saMbandhI jJAnAdinI darakAra raheta nahiM. ATalA uparathI gamajAi jaze ke dareka kAryamAM A tripuTInI jarUrIAta che. Ane mATe tattvArtha sUtranI bRhavRttimAM ghaNo khulAso haM. tyAMthI jijJAsuone joI levA bhalAmaNa karavAmAM AveDe. mahAzayo! ratnatraya teja samAdhi, teja yoga, teja dhyAna, ane teja parama Atma
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 31 ] zuddhinuM kAraNa. haThayoga tAtkAlika guNa kartA jaNAze, parantu te vAstavika Atmazuddhine ApanAra nathI. markaTa tulya manane balAtkAre bAMdhavAthI phAyado mAtra bandhana samaya paryanta che. tyAMthI chUTuM paDayuM ke tarataja caMcaLavabhAva vALu thAya che. tethI haThayogamAM jevU nAma tevA guNa che. jJAna darzana ane cAritravAn puruSo sivAya sahaja samAdhi bIjAne maLatI nathI. have antima thoDA zabdothI hitopadeza daha mAruM vyAkhyAna puruM karIza. karma vinA jagat vicitra racanA vALu banI zake nahiM. tathA te karmanI sattA AtmA vinA kadApi siddha thAya nahi. AtmA karmakiccaDathI mukta thAya ke tyAre paramAtmA gaNAyache, mATe paramAtmAnI ucca dazA meLavavA hamezAM zubha vivAranI sundara paddhatino svIkAra karazo. svapnAntaramAM paNa jaDavAdInA jaDavAdamAM muMjhAzo nahiM. vIra prabhunA yathArtha vacanopara vizvAsa rAkhajo. vairAgya vAsita antaHkaraNa vALA thaIne rAga, dveSa, krodha, mAna, mAyA, lobha , IrSyA , ajJAna , viSaya , vikArAdino banatI tvarAe tyAga karajo. paropakArane svopakAra mAnajo. A pAThazAlA (zrIyazovijaya jI jaina banArasa pAThazAlA) mAM vidyAbhyAsa karI jagaduddhAra mAre kaTIbaddha thajo. chevaTe dharmalAbha sAthe vyAkhyA
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 32 ] namAM-yatkiMcit pramAdAcaraNa thayuM hoya ne mATe 'mithyA duSkRtaM bhavatu' evI zAsana nAyaka prati prArthanA karI viramuMchu. // iti zam // Timfort,
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 -0 -0 amAre tyAM vecAtA saMskRta granthonuM lisTa, --081. pramANanayatattvAlokAlaMkAra. kiM0-8-0 2. haimAliMgAnuzAsana. -5-0 3. siddhahemazabdAnuzAsana. 2-8-0 4. gurvAvalI. 0-8 5. ratnAkarAvatArikA. 6. siddhahemazabdAnuzAsana mUla. 0-5-0 7. jaina stotrasaMgraha prathama bhAga. 0-6-0 8. dvitIya bhAga. 9. mudritakumudacandraprakaraNa. 10. kriyAratnasamuccaya. 11. zrIsiddhahemazabdAnuzAsanAnukramANikA. 12. kavikalpadruma. 13. sammatitAkhyaprakaraNano prathama bhAga. 14. zrIjagadgurukAvya. 15. zrIzAlibhadracaritra 16. zrIparvakathAsaMgraha. 17. SaDdarzanasamuccaya. 0--8--0 . 0 -4--0 / / / 0000000000 / / 0--4--0 0 1--4--0 KA 0.-4--0 0-4 -0
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahelo te pahelo " upadezataraGgiNI A saMskRta manohara granthanA karttA zrIratnamandiragaNI che. granthakattAeM tenA pAMca taraGgo rAkhelA che. temAM dAna, zIla, tapa, bhAva, sAtakSetra, jinapUjA, tIrthayAtrA, ane dharmopadeza ityAdi keTalAka adhikAro rAkhelA che. je adhikAronI andara mhoTA mhoTA AcAryo uparAnta pethaDazA, dedAzA, samarAzA, vastupAla, tejapAla, jagasiMhayA, vigere. prabhAvaka zrAvakonAM vRttAnto ApavAmAM AvelAM ke 35 uparokta grantha amArAM taraphathI pAnA AkAre chapAyahe je thoDA divasamAM sampUrNa chapAi bahAra paDaze. dareka bhaMDAra lAyabrerI, te mATe ai upayogI hovAthI ra priya thai paDe NXETE agAu ane paachlth| eka pagAra nA no khajAna mATe atyan ru. 3. vAmAM Avaze.