Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra praNIta AtmasiddhizAstrI zrImad rAjacaMdra Azrama * agA dain Education International pot Eersonal e Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM zrImad rAjacaMdra praNIta AtmasiddhizAsra zrImad rAjacaMdra Azrama agAsa For Personal & Private Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka : manubhAI bha. modI pramukha, zrImad rAjacaMdra Azrama, sTezana agAsa; vAyA ANaMda posTa borIA-388130 (gujarAta) cothI AvRtti prata 5000 vikrama saMvat 2049 IsvI san 1993 TAIpa seTiMga : anAmI je zAha lesara ghI TAIpa seTara sTezana roDa, ANaMda phona 20825 ophaseTa mudraka : bhIkhAbhAI esa paTela bhagavatI ophaseTa, 19, ajaya IDasTriyala esTeTa, dUdhezvara roDa, amadAvAda For Personal & Private Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ nivedana zrImad rAjacaMdrajIe "AtmasiddhizAstranI racanA 29 varSanI vaye saMvata 1952mAM karI hatI. naDiyAda mukAme zaratupUrNimAne bIje divase sAMjanI veLAe zrImadajIe ekAda kalAkamAM doharA chaMdamAM 14ra gAthAomAM AtmasiddhizAstra' racyuM hatuM. ApaNA vidvadvarya prajJAcakSu paMDita zrI sukhalAlajI AtmasiddhizAstra' viSe lakhe che : " "Atmasiddhi' vAMcatAM ane teno artha punaH punaH vicAratAM ema lAgyA vinA nathI rahetuM ke zrImad rAjacaMdra A eka nAnakaDI kRtimAM AtmAne lagatuM Avazyaka pUrNa rahasya darzAvI ApyuM che. mAtRbhASAmAM ane te paNa nAnA nAnA dohA chaMdomAM, temAM paNa jarAya vANI ke khecI artha na kADhavo paDe evI sarala prasanna zailImAM AtmAne sparzatA aneka muddAonuM kramabaddha tema ja saMgata nirUpaNa jotAM ane tenI pUrvavartI jaina-jainetara AtmaviSayaka mahattvapUrNa graMtho sAthe sarakhAmaNI karatAM anAyAse kahevAI jAya che ke prastuta Atmasiddhi' e sAce ja AtmopaniSad che." vaLI teozrI kahe che ? "jaina paraMparAnA sarvamAnya gujarAtI prAmANika gharmagraMtha tarIke "AtmasiddhizAstra' koI paNa zaikSaNika saMsthAmAM For Personal & Private Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAThyakramamAM sthAna levAnI yogyatA dharAve che....... jaina mumukSu mATe te gItAnI garaja sAre tevuM che." A pustikAmAM 'AtmasiddhizAstra' mULa ane zrImadajInA bhakta, khaMbhAtanivAsI, mumukSu bhAI aMbAlAla lAlacaMde lakhela dareka gAthAno gadyArtha je zrImadajInI dRSTi taLe AvI gayelo che, Apyo che. AzA che ke A pustikA dvArA zrImadajIe cha pada-(1) AtmA che; (2) AtmA nitya che; (3) AtmA kartA che; (4) AtmA bhoktA che; (5) mokSapada che; (6) te mokSano upAya che viSe AbAlavRddha sau samajI zake tathA sAmAnya kakSAnA mumukSu jIvo paNa yathAzakti samajIne potAnI Atmonnati sAdhI zake evI saraLa samajaNa ApI che, e sau vAcakone sugama thaI paDaze. For Personal & Private Use Only prakAzaka
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ janma vi. saM. 1924 zrImad rAjacandra For Personal & Private Use Only dehavilaya vi. saM. 1957
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ For Personal & Private Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI AtmasiddhizAsra je svarUpa samajyA vinA, pAmyo duHkha anaMta; samajAvyuM te pada namuM, zrI sadguru bhagavaMta. vartamAna A kALamAM, mokSamArga bahu lopa; vicAravA AtmArthIne, bhASyo atra agopyu. 2 koI kriyAjaDa thaI rahyA, zuSka jJAnamAM koI; mAne mAraga mokSano, karuNA Upaje joI. 3 bAhya kriyAmAM rAcatA, aMtarbheda na kAMI; jJAnamArga niSedhatA, teha kriyAjaDa AMI. 4 (1) je AtmasvarUpa samajyA vinA bhUtakALe huM anaMta duHkha pAmyo, te pada jeNe samajAvyuM eTale bhaviSyakALe utpanna thavA yogya evAM anaMta duHkha pAmata te mULa jeNe chelluM evA zrI sadguru bhagavAnane namaskAra karuM chuM. 1 (2) A vartamAnakALamAM mokSamArga ghaNo lopa thaI gayo che; je mokSamArga AtmArthIne vicAravA mATe (guru ziSyanA saMvAdarUpe) atre pragaTa kahIe chIe. (3) koI kriyAne ja vaLagI rahyA che; ane koI zuSkazAnane ja vaLagI rahyA che; ema mokSamArga mAne che, je joIne dayA Ave che. (4) bAhyakriyAmAM ja mAtra rAcI rahyA che, aMtara kaMI bhedAyuM nathI, ane jJAnamArgane niSeghyA kare che, te ahIM kriyAjaDa kahyA che. For Personal & Private Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra praNIta baMgha mokSa che kalpanA, bhAkhe vANImAMhIM, varte mohAvezamAM, zuSkajJAnau te AMhI. pa vairAgyAdi saphaLa to, jo saha AtamajJAna, tema ja AtamajJAnanI prAptitaNAM nidAna. 6 tyAga virAga na cittamAM, thAya ne tene jJAna; aTake tyAga virAgamAM, to bhUle nijabhAna. 7 jyAM jyAM je je yogya che, tahAM samajavuM teha, tyAM tyAM te te Acare, AtmArthI jana eha. 8 (5) baMgha, mokSa mAtra kalpanA che, evAM nizcayavAkya mAtra vANImAM bole che, ane tathA rUpa dazA thaI nathI, mohanA prabhAvamAM varte che, e ahIM zuSkajJAnI kahyA che. (6) vairAgyatyAgAdi jo sAthe AtmajJAna hoya to saphaLa che, arthAtu mokSanI prAptinA hetu che, ane jyAM AtmajJAna na hoya tyAM paNa jo te AtmajJAnane arthe karavAmAM AvatA hoya, to te AtmajJAnanI prAptinA hetu che. (7) jenA cittamAM tyAga ane vairAgyAdi sAghano utpanna thayAM na hoya tene jJAna na thAya; ane je tyAga virAgamAM ja aTakI rahI, AtmajJAnanI AkAMkSA na rAkhe, te potAnuM bhAna bhUle, arthAt ajJAnapUrvaka tyAga-vairAgyAdi hovAthI te pUjAsatkArAdithI parAbhava pAme, ane AtmArtha cUkI jAya. (8) jyAM jyAM je je yogya che, tyAM tyAM te te samaje, ane tyAM tyAM te te Acare e AtmArthI puruSanAM lakSaNo che. For Personal & Private Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasiddhizAstra seve sadguru caraNane, tyAgI daI nijAkSa, pAme te paramArthane, nijapadano le lakSa. 9 AtmajJAna samadarzitA, vicare udayaprayoga, apUrva vANI paramathuta, sadguru lakSaNa yogya. 10 pratyakSa saguru sama nahIM, parokSa jina upakAra; evo lakSa thayA vinA, Uge na AtmavicAra. 11 (9) potAnA pakSane choDI daI, je saddagurunA caraNane seve te paramArthane pAme, ane AtmasvarUpano lakSa tene thAya. (10) AtmajJAnane viSe jemanI sthiti che, eTale parabhAvanI icchAthI je rahita thayA che; tathA zatru, mitra, harSa, zoka, namaskAra, tiraskArAdi bhAva pratye jene samatA varte che; mAtra pUrve utpanna thayelAM evAM karmonA udayane lIghe jemanI vicaravA Adi kriyA che, ajJAnI karatAM jenI vANI pratyakSa judI paDe che, ane padarzananA tAtparyane jANe che, te sadgurunAM uttama lakSaNo che. (11) jyAM sudhI jIvane pUrvakALe thaI gayelA evA jinanI vAta para ja lakSa rahyA kare, ane teno upakAra kahyA kare, ane jethI pratyakSa AtmabhrAMtinuM samAdhAna thAya evA saddaguruno samAgama prApta thayo hoya temAM parokSa jinonAM vacana karatAM moTo upakAra samAyo che, tema je na jANe, tene AtmavicAra utpanna na thAya. (12) sadgurunA upadeza vinA jinanuM svarUpa samajAya nahIM, ane svarUpa samajAyA vinA upakAra zo thAya? jo sadguru upadeze For Personal & Private Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra praNIta sadgurunA upadeza vaNa, samajAya na jinarUpa; samajyA vaNa upakAra zo? samaye jinasvarUpa. 12 AtmAdi astitvanAM, jeha nirUpaka zAstra; pratyakSa saguru yoga nahi, tyAM AghAra supAtra. 13 athavA sadgurue kahyAM, je avagAhana kAja; te te nitya vicAravAM, karI matAMtara tyAja. 14 roke jIva svachaMda to, pAme avazya mokSa; pAmyA ema anaMta che, bhAkhyuM jina nirdoSa. 15 jinanuM svarUpa samaje to samajanArano AtmA pariNAme jinanI dazAne pAme. (13) je jinAgamAdi AtmAnA hovApaNAno tathA paralokAdinA hovApaNAno upadeza karavAvALAM zAstro che, te paNa jyAM pratyakSa sadguruno joga na hoya tyAM supAtra jIvane AdhArarUpa che; paNa sadgurusamAna te bhrAMtinA chedaka kahI na zakAya. (14) athavA jo saddagurue te zAstro vicAravAnI AjJA dIghI hoya, to te zAstro matAMtara eTale kuLagharmane sArthaka karavAno hetu Adi bhrAMti choDIne mAtra AtmArthe nitya vicAravAM. (15) jIva anAdikALathI potAnA DahApaNe ane potAnI icchAe cAlyo che, enuM nAma "svaccheda che. jo te svacchaMdane roke to jarUra te mokSane pAme; ane e rIte bhUtakALe anaMta jIva mokSa pAmyA che, ema rAga, dveSa ane ajJAna emAMno ekke doSa jene viSe nathI evA doSarahita vItarAge kahyuM che. For Personal & Private Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasiddhizAstra pratyakSa sadguru yogathI, svacchaMda te rokAya; anya upAya karyA thakI, prAye bamaNo thAya. 16 svacchaMda mata Agraha tajI, varte sadgurulakSa; samakita tene bhAkhiyuM, kAraNa gaNI pratyakSa. 17 mAnAdika zatru mahA, nijachaMde na marAya; jAtAM sadguru zaraNamAM, alpa prayAse jAya. 18 je sadguru upadezathI, pAmyo kevaLajJAna; guru rahyA chadmastha paNa, vinaya kare bhagavAna. 19 (16) pratyakSa sadgurunA yogathI te svacchaMda rokAya che, bAkI potAnI icchAe bIjA ghaNA upAya karyA chatAM ghaNuM karIne te bamaNo thAya che. (17) svacchaMdane tathA potAnA matanA Agrahane tajIne je sadgurunA lakSe cAle tene pratyakSa kAraNa gaNIne vItarAge 'samakita' kahyuM che. (18) mAna ane pUjAsatkArAdino lobha e Adi mahAzatru che. te potAnA DahApaNe cAlatAM nAza pAme nahIM, ane sadgurunA zaraNamAM jatAM sahaja prayatnamAM jAya. (19) je sadgurunA upadezathI koI kevaLajJAnane pAmyA, te sadguru haju chadmastha rahyA hoya, topaNa je kevaLajJAnane pAmyA che evA te kevaLI bhagavAna chadmastha evA potAnA sadgurunI vaiyAvacca kare. 1. samakita samyagdarzana For Personal & Private Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 zrImad rAjacaMdra praNIta evo mArga vinaya' taNo, bhAkhyo zrI vauMtarAga, mULa hetu e mArgano, samaje koI subhAgya. 20 asadguru e vinayano, lAbha lahe jo kAMI; mahA moharnIya karmathI, bUDe bhavajaLa mAMhI. 21 2 3 hoya mumukSu jIva te, samaje eha vicAra; hoya matArthI jIva te, avaLo le nirdhAra. 22 (20) evo vinayano mArga zrI jine upadezyo che. e mArgano mULa hetu eTale tethI AtmAne zo upakAra thAya che, te koIka subhAgya eTale sulabhabodhi athavA ArAthaka jIva hoya te samaje. (21) A vinayamArga kahyo teno lAbha eTale te ziSyAdinI pAse karAvavAnI icchA karIne jo koI paNa asadguru potAne viSe sadgurupaNuM sthApe to te mahAmohanIya karma upArjana karIne bhavasamudramAM bUDe. (22) je mokSArthI jIva hoya te A vinayamArgAdino vicAra samaje, ane je matArthI hoya te teno avaLo nirdhAra le, eTale kAM pote tevo vinaya ziSyAdi pAse karAve, athavA asadgurune viSe pote sadgurunI bhrAMti rAkhI A vinayamArgano upayoga kare. 1. vinayasevApUjAdi 2. mohanIya karma=ATha karmomAM eka mohanIya karma, je karmono rAjA kahevAya che, tenA prabhAve jIva svarUpane bhUle che. 3. mumukSu=mokSanI icchAvALo; saMsArathI chUTavAnI jenI icchA che te. For Personal & Private Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasiddhizAstra 11 hoya matArthI tehane, thAya na AtamalakSa; teha matArthI lakSaNo, ahIM kahyAM nirpakSa. 23 matArthI-lakSaNa bAhyatyAga paNa jJAna nahi, te mAne guru satya; athavA nijakuLadharmanA, te gurumAM ja mamatva. 24 je jinadeha pramANa ne, samavasaraNAdi siddhi varNana samaje jinanuM, rokI rahe nija buddhi. 25 (23) je matArthI jIva hoya tene AtmajJAnano lakSa thAya nahIM; evA matArthI jIvanAM ahIM niSpakSapAte lakSaNo kahyAM che. (24) jene mAtra bAhyathI tyAga dekhAya che paNa AtmajJAna nathI, ane upalakSaNathI aMtaraMga tyAga nathI, tevA gurune sAcA guru mAne, athavA to potAnA kuLadharmanA game tevA guru hoya to paNa temAM ja mamatva rAkhe. (25) je jinanA dehAdinuM varNana che tene jinanuM varNana samaje che, ane mAtra potAnA kuLadharmanA deva che mATe mArApaNAnA kalpita rAge samavasaraNAdi mAhAbhya kahyA kare che, ane temAM potAnI buddhine rokI rahe che, eTale paramArthahetusvarUpa evuM jinanuM je aMtaraMga svarUpa jANavA yogya che te jANatA nathI, tathA te jANavAno prayatna karatA nathI, ane mAtra samavasaraNAdimAM ja jinanuM svarUpa kahIne matAthamAM rahe che. 1. zrI tIrthakaranI vibhUtinA udaye emanI dezanA-upadeza samaye nizcita prakAranuM devaracita viziSTa sabhAsthAna samavasaraNa kahevAya che. For Personal & Private Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 zrImad rAjacaMdra praNIta pratyakSa sadguruyogamAM, varte dRSTi vinmukha; asadgurune dRDha kare, nija mAnArthe mukhya. 26 devAdi gati bhaMgamAM, je samaje zrutajJAna; mAne nija mata veSano, Agraha mukti nidAna. 27 lahyuM svarUpa na vRttinuM, grahyuM vrata abhimAna; grahe nahIM paramArthane, levA laukika mAna. 28 (26) pratyakSa sadguruno kyAreka yoga maLe to durAgrahAdi chedaka tenI vANI sAMbhaLIne tenAthI avaLI rIte cAle, arthAt te hitakArI vANIne grahaNa kare nahIM, ane pote kharekharo dRDha mumukSu che evuM mAna mukhyapaNe meLavavAne arthe asadguru samIpe jaIne pote tenA pratye potAnuM vizeSa dRDhapaNuM jaNAve. (27) deva-narakAdi gatinA 'bhAMgA' AdinA svarUpa koIka vizeSa paramArtha hetuthI kahyAM che, te hetune jANyo nathI, ane te bhaMgajALane zrutajJAna je samaje che, tathA potAnA matano, veSano Agraha rAkhavAmAM ja muktino hetu mAne che. (28) vRttinuM svarUpa zuM ? te paNa te jANato nathI, ane 'huM vratathArI chuM' evuM abhimAna dhAraNa karyuM che. kvacit paramArthanA upadezano yoga bane to paNa lokomAM potAnuM mAna ane pUjAsatkArAdi jatAM raheze, athavA te mAnAdi pachI prApta nahIM thAya ema jANIne te paramArthane grahaNa kare nahIM. (29) athavA 'samayasA2' ke 'yogavAsiSTha' jevA graMtho vAMcI te mAtra nizcanayane grahaNa kare. kevI rIte grahaNa kare? mAtra For Personal & Private Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasiddhizAstra athavA nizcaya naya grahe, mAtra zabdanI mAMya; lope sadvyavahArane, sAghana rahita thAya. 29 jJAnadazA pAme nahIM, sAdhanadazA na kAMI; pAme teno saMga je, te bUDe bhavamAMhI. 30 e paNa jIva matArthamAM, nijamAnAdi kAja; pAme nahi paramArthane, anu-aghikArImAM ja. 31 nahi kaSAya upazAMtatA, nahi aMtara vairAgya, sa2LapaNuM na maghyasthatA, e matArthI durbhAgya. 32 13 kahevArUpe; aMtaraMgamAM tathArUpa guNanI kazI sparzanA nahIM, ane sadguru, sAstra tathA vairAgya, vivekAdi sAcA vyavahArane lope, temaja potAne zAnI mAnI laIne sAghana rahita varte. (30) te jJAnadazA pAme nahIM, tema vairAgyAdi sAdhanadazA paNa tene nathI, jethI tevA jIvano saMga bIjA je jIvane thAya te paNa bhavasAgaramAM DUbe. (31) e jIva paNa matArthamAM ja varte che, kemake upara kahyA jIva, tene jema kuLadharmAdithI matArthatA che, tema Ane jJAnI gaNAvavAnA mAnanI icchAthI potAnA zuSkamatano Agraha che, mATe te paNa paramArthane pAme nahIM, ane an-aghikArI eTale jene viSe jJAna pariNAma pAmavAyogya nahIM evA jIvomAM te paNa gaNAya. (32) jene krotha, mAna, mAyA, lobharUpa kaSAya pAtaLA paDyA 1. kaSAya=krogha, mAna, mAyA ane lobha kaSAya kahevAya che. 2. maghyasthatA=udAsInatA; rAgadveSarahitapaNuM For Personal & Private Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 zrImad rAjacaMdra praNIta lakSaNa kahyAM matArthInAM, matArtha jAvA kAja; have kahuM AtmArthInA, Atma-artha sukhasAja. 33 AtmArthI-lakSaNa AtmajJAna tyAM munipaNuM, te sAcA guru hoya; bAkI kuLaguru kalpanA, AtmArthI nahi joya. 34 nathI, tema jene aMtaravairAgya utpanna thayo nathI, AtmAmAM guNa grahaNa karavArUpa saraLapaNuM jene rahyuM nathI, tema satyAsatya tulanA karavAne jene apakSapAtavRSTi nathI, te matArthI jIva durbhAgya eTale janma, jarA, maraNane chedavAvALA mokSamArgane pAmavA yogya evuM tenuM bhAgya na samajavuM. (33) ema matArthI jIvanAM lakSaNa kahyAM. te kahevAno hetu e che ke koI paNa jIvano te jANIne matArtha jAya. have AtmArthI jIvanAM lakSaNa kahIe chIe H- te lakSaNa kevAM che ? to ke AtmAne avyAbAgha sukhanI sAmagrInA hetu che. (34) jyAM AtmajJAna hoya tyAM munipaNuM hoya, arthAt AtmajJAna na hoya tyAM munipaNuM na ja saMbhave. 'jaM saMmaMti pAsaha taM moNaMti pAsaha' jyAM samakita eTale AtmajJAna che tyAM munipaNuM jANo ema 'AcArAMgasUtra'mAM kahyuM che, eTale jemAM AtmajJAna hoya te sAcA guru che ema jANe che, ane AtmajJAnarahita hoya topaNa potAnA kuLanA gurune sadguru mAnavA e mAtra kalpanA che; tethI kaMI bhavaccheda na thAya ema AtmArthI jue che. For Personal & Private Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 AtmasiddhizAstra pratyakSa sadguruprAptino, gaNe parama upakAra; traNe yoga ekatvathI, varte AjJAghAra. 35 eka hoya traNa kALamAM, paramArathano paMtha, prere te paramArthane, te vyavahAra 'samaMta. 36 ema vicArI aMtare, zothe sadguru yoga, kAma eka AtmArthanuM, bIjo nahi mana roga. 37 kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSa-abhilASa; bhave kheda, prANIdayA, tyAM AtmArtha nivAsa. 38 (35) pratyakSa sagurunI prAptino moTo upakAra jANe arthAt zAstrAdithI je samAghAna thaI zakavA yogya nathI, ane je doSo sadgurunI AjJA ghAraNa karyA vinA jatA nathI te sadguruyogathI samAghAna thAya, ane te doSo TaLe, mATe pratyakSa sadguruno moTo upakAra jANe, ane te sadguru pratye mana, vacana, kAyAnI ektAthI AjJAMkitapaNe varte. (36) traNe kALane viSe paramArthano paMtha eTale mokSano mArga eka hovo joIe, ane jethI te paramArtha siddha thAya te vyavahAra jIve mAnya rAkhavo joIe; bIjo nahIM. (37) ema aMtaramAM vicArIne je gurunA yogano zogha kare, mAtra eka AtmArthanI icchA rAkhe paNa mAnapUjAdika, siddhiriddhinI kazI icchA rAkhe nahIM, -- e roga jenA manamAM nathI. (38) jyAM kaSAya pAtaLA paDyA che, mAtra eka mokSapada 1. samaMta saMmata For Personal & Private Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra praNIta dazA na evI jyAM sudhI, jIva lahe nahi joga; mokSamArga pAme nahIM, maTe na aMtara roga. 39 Ave jyAM evI dazA, sadgurubogha suhAya; te boghe suvicAraNA, tyAM pragaTe sukhadAya. 40 jyAM pragaTe suvicAraNA, tyAM pragaTe nijajJAna; je jJAne kSaya moha thaI, pAme pada nirvANa. 41 Upaje te suvicAraNA, mokSamArga samajAya; guruziSya saMvAdathI, bhAkhuM parpada AMhI. 42 sivAya bIjA koI padanI abhilASA nathI, saMsAra para jene vairAgya varte che, ane prANImAtra para jene dayA che, evA jIvane viSe AtmArthano nivAsa thAya. (39) jyAM sudhI evI jogadazA jIva pAme nahIM, tyAM sudhI tene mokSamArganI prApti na thAya, ane AtmabrAMtirUpa anaMta duHkhano hetu evo aMtararoga na maTe. (40) evI dazA jyAM Ave tyAM saruno bogha zobhe arthAt pariNAma pAme, ane te boghanA pariNAmathI sukhadAyaka evI suvicAradazA pragaTe. (41) jyAM suvicAradazA pragaTe tyAM AtmajJAna utpanna thAya, ane te jJAnathI mohano kSaya karI nirvANapadane pAme. (42) jethI te suvicAradazA utpanna thAya, ane mokSamArga samajavAmAM Ave te cha padarUpe guruziSyanA saMvAdathI karIne ahIM kahuM chuM. For Personal & Private Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasiddhizAstra C SapadanAmakathana "AtmA che', 'te nitya che', "che kartA nijakarma; che bhoktA' vaLa "mokSa che' "mokSa upAya sudharma' 43 SasthAnaka saMkSepamAM, SaTradarzana paNa teha, samajAvA paramArthane, kahyAM jJAnae eha. 44 (1) zaMkA - ziSya uvAca (AtmAnA hovArUpa prathama sthAnakanI ziSya zaMkA kahe che.) nathI draSTimAM Avato, nathI jaNAtuM rUpa; bIjo paNa anubhava nahIM, tethI na jIvasvarUpa. 45 athavA deha ja AtamA, athavA iMdriya prANa; mithyA judo mAnavo, nahIM juduM edhANa. 46 (43) "AtmA che', "te AtmA nitya che', 'te AtmA potAnA karmano kartA che', 'te karmano bhoktA che, tethI mokSa thAya che', ane "te mokSano upAya evo satugharma che. () e sthAnaka athavA cha pada ahIM saMkSepamAM kahyAM che, ane vicAra karavAthI SaTradarzana paNa te ja che. paramArtha samajavAne mATe jJAnIpuruSe e cha pado kahyAM che. (45) draSTimAM Avato nathI, tema jenuM kaMI rUpa jaNAtuM nathI, tema sparzAdi bIjA anubhavathI paNa jaNAvavApaNuM nathI, mATe jIvanuM svarUpa nathI; arthAt jIva nathI. () athavA deha che te ja AtmA che, athavA iMdriyo che te AtmA che, athavA zvAsocchavAsa che te AtmA che, arthAt e sau For Personal & Private Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra praNIta vaLI jo AtmA hoya to, jaNAya te nahi kema? jaNAya jo te hoya to, ghaTa paTa Adi jema. 47 mATe che nahi AtamAM, mithyA mokSa upAya, e aMtara zaMkA taNo, samajAvo sadupAya. 48 (1) samAghAna -- sadguru uvAca (AtmA che ema sadguru samAghAna kare che.) bhAsyo dehAdhyAsathI, AtmA deha samAna; paNa te banne bhinna che, pragaTa lakSaNe bhAna. 49 ekanA eka deharUpe che, mATe AtmAne judo mAnavo te mithyA che, kema ke tenuM kazuM juduM edhANa eTale cila nathI. (47) ane jo AtmA hoya to te jaNAya zA mATe nahIM? jo ghaTa, paTa Adi padArtho che to jema jaNAya che, tema AtmA hoya to zA mATe na jaNAya ? " (48) mATe AtmA che nahIM, ane AtmA nathI eTale tenA mokSanA arthe upAya karavA te phokaTa che, e mArA aMtaranI zaMkAno kaMI paNa sadupAya samajAvo, eTale samAghAna hoya to kaho. (49) dehAdhyAsathI eTale anAdikALathI ajJAnane lIdhe dehano paricaya che, tethI AtmA deha jevo arthAt tane deha bhAsyo che; paNa AtmA ane deha banne judA che, kema ke beya judAM judAM lakSaNathI pragaTa bhAnamAM Ave che. 1. dehAdhyAsahaadhyAsa. adhyAtamithyA AropaNa, bhrAMti For Personal & Private Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasiddhizAstra 19 bhAsyo dehAdhyAsathI, AtmA deha samAna; paNa te banne bhinna che, jema asi ne myAna. 50 je draSTA che draSTino, je jANe che rUpa; abAdhya anubhava je rahe, te che jIvasvarUpa. 51 che iMdriya pratyekane, nija nija viSayanuM jJAna, pAMca iMdranA viSayanuM, paNa AtmAne bhAna. para (50) anAdikALathI ajJAnane lIdhe dehanA paricayathI deha ja AtmA bhAsyo che; athavA deha jevo AtmA bhAsyo che, paNa jema taravAra ne myAna, myAnarUpa lAgatAM chatAM banne judAM judAM che, tema AtmA ane deha banne judA judA che. (51) te AtmA draSTi eTale AMkhathI kyAMthI dekhAya ? kemake UlaTo teno te jonAra che. sthULa sUkSmAdi rUpane je jANe che, ane sarvane bAgha karatAM karatAM koI paNa prakAre jeno bAgha karI zakAto nathI evo bAkI je anubhava rahe che, te jIvanuM svarUpa che. (52) karNeDhiyathI sAMbhaLyuM te te karmendriya jANe che, paNa cakSu-Idriya tene jANatI nathI, ane cakSu-iDhiye dITheluM te kareMdriya jANatI nathI. arthAtu sau sau iMdriyane potapotAnA viSayanuM jJAna che, paNa bIjI indriyonA viSayanuM jJAna nathI; ane AtmAne to pAMce IdriyanA viSayanuM jJAna che. arthAt je te pAMce IdriyonA grahaNa karelA viSayane jANe che te onal For Personal & Private Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra praNIta deha na jANe tehane, jANe na idrI, prANa; AtmAnI sattA vaDe, teha pravarte jANa. pa3 sarva avasthAne viSe, nyAro sadA jaNAya pragaTarUpa caitanyamaya, e eMghANa sadAya. 54 ghaTa, paTa Adi jANa tuM, tethI tene mAna; jANanAra te mAna nahi, kahIMe kevuM jJAna ? papa AtmA' che, ane AtmA vinA ekeka iMdriya ekeka viSayane grahaNa kare ema kahyuM te paNa upacArathI kahyuM che. - (53) deha tene jANato nathI, iMdriyo tene jANatI nathI, ane zvAsocchavAsarUpa prANa paNa tene jANato nathI; te sau eka AtmAnI sattA pAmIne pravarte che, nahIM to jaDapaNe paDyAM rahe che, ema jANa. (54) jAgrata, svapra ane nidrA e avasthAmAM vartato chatAM te te avasthAothI judo je rahyA kare che, ane te te avasthA vyatIta thaye paNa jenuM hovApaNuM che, ane te te avasthAne je jANe che, evo pragaTasvarUpa caitanyamaya che, arthAta jANyA ja kare che evo jeno svabhAva pragaTa che, ane e tenI nizAnI sadAya varte che; koI divasa te nizAnIno bhaMga thato nathI. (papa) ghaTa, paTa Adine tuM pote jANe che, "te che' ema tuM mAne che, ane je te ghaTa, paTa Adino jANanAra che tene mAnato nathI; e jJAna te kevuM kahevuM ? For Personal & Private Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasiddhizAstra 21 parama buddhi kRza dehamAM, sthULa deha mati alpa; deha hoya jo AtamAM, ghaTe na Ama vikalpa. pa6 jaDa cetanano bhinna che, kevaLa pragaTa svabhAva; ekapaNuM pAme nahIM, traNe kALa dvabhAva. pa7 AtmAnI zaMkA kare, AtmA pote Apa; zaMkAno karanAra te, acaraja eha amApa. 58 (pa6) durbaLa dehane viSe parama buddhi jovAmAM Ave che, ane sthULa dehane viSe thoDI buddhi paNa jovAmAM Ave che, jo deha ja AtmA hoya to evo vikalpa eTale virogha thavAno vakhata na Ave. (pa7) koI kALe jemAM jANavAno svabhAva nathI te jaDa, ane sadAya je jANavAnA svabhAvavAnI che te cetana, evo beyano kevaLa judo svabhAva che, ane te koI paNa prakAre ekapaNuM pAmavA yogya nathI. traNe kALa jaDa jaDabhAve, ane cetana cetanabhAve rahe evo beyano judo judo dvaitabhAva prasiddha ja anubhavAya che. (58) AtmAnI zaMkA AtmA Ape pote kare che. je zaMkAno karanAra che, te ja AtmA che. te jaNAto nathI, e mApa na thaI zake evuM Azcarya che. For Personal & Private Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 zrImad rAjacaMdra praNIta (2) zaMkA -- ziSya uvAca (AtmA nitya nathI, ema ziSya kahe che.) AtmAnA astitvanA, Ape kahyA prakAra; saMbhava teno thAya che, aMtara karyo vicAra. pa9 bIjI zaMkA thAya tyAM, AtmA nahi avinAza; dehayogathI Upaje, dehaviyoge nAza. 60 athavA vastu kSaNika che, kSaNe kSaNe palaTAya; e anubhavathI paNa nahIM, AtmA nitya jaNAya. 61 (59) AtmAnA hovApaNA viSe Ape je je prakAra kahyA teno aMtaramAM vicAra karavAthI saMbhava thAya che. (60) paNa bIjI ema zaMkA thAya che, ke AtmA che topaNa te avinAza eTale nitya nathI, traNe kALa hoya evo padArtha nathI, mAtra dehanA saMyogathI utpanna thAya, ane viyoge vinAza pAme. (61) athavA vastu kSaNe kSaNe badalAtI jovAmAM Ave che, tethI sarva vastu kSaNika che, ane anubhavathI jotAM paNa AtmA nitya jaNAto nathI. (62) deha mAtra paramANuno saMyoga che, athavA saMyoge karI AtmAnA saMbaMghamAM che. vaLI te deha jaDa che, rUpI che, ane drazya eTale bIjA koI draSTAno te jANavAno viSaya che, eTale te pote potAne jANato nathI, to cetananAM utpatti ane nAza te kayAMthI jANe ? te dehanA paramANue paramANuno vicAra karatAM paNa te jaDa ja che, ema samajAya che. tethI temAMthI cetananI utpatti thavA yogya For Personal & Private Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasiddhizAstra 23 (2) samAghAna -- saguru uvAca (AtmA nitya che, ema sadguru samAdhAna kare che) deha mAtra saMyoga che, vaLI jaDa rUpI drazya; cetananAM utpatti laya, konA anubhava vazya? 62 jenA anubhava vazya e, utpanna layanuM jJAna, te tethI judA vinA, thAya na keme bhAna. 63 je saMyogo dekhiye, te te anubhava drazya; Upaje nahi saMyogathI, AtmA nitya pratyakSa. 64 nathI, ane utpatti thavA yogya nathI tethI cetana temAM nAza paNa pAmavA yogya nathI. vaLI te deha rUpI eTale dhULAdi pariNAmavALo che, ane cetana draSTA che, tyAre tenA saMyogathI cetananI utpatti zI rIte thAya? ane temAM laya paNa kema thAya ? dehamAMthI cetana utpanna thAya che, ane temAM ja nAza pAme che, e vAta konA anubhavane vaza rahI ? arthAtu ema koNe jANyuM ? kema ke jANanAra evA cetananI utpatti dehathI prathama che nahIM, ane nAza to tethI pahelAM che, tyAre e anubhava thayo kone ? (63) jenA anubhavamAM e utpatti ane nAzanuM jJAna varte te bhAna tethI judA vinA koI prakAre paNa saMbhavatuM nathI, arthAt cetananAM utpatti, laya thAya che, evo koIne paNa anubhava thavA yogya che nahIM. (64) je je saMyogo dekhIe chIe te te anubhavasvarUpa evA AtmAnA drazya eTale tene AtmA jANe che, ane te saMyoganuM For Personal & Private Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra praNIta jaDathI cetana Upaje, cetanathI jaDa thAya; evo anubhava koIne, kyAre kadI na thAya. 65 koI saMyogothI nahi, jenI utpatti thAya; nAza na teno koImAM, tethI nitya sadAya. 66 kroghAdi taratamyatA, sarpAdikanI mAMya, pUrvajanma-saMskAra te, jIva nityatA tyAMya. 67 AtmA pratye nitya che, paryAye palaTAya; bALAdi vaya traNyanuM, jJAna ekane thAya. 68 svarUpa vicAratAM evo koI paNa saMyoga samajAto nathI ke jethI AtmA utpanna thAya che, mATe AtmA saMyogathI nahIM utpanna thayelo evo che, arthAt asaMyogI che, svAbhAvika padArtha che, mATe te pratyakSa nitya samajAya che. (65) jaDathI cetana Upaje, ane cetanathI jaDa utpanna thAya evo koIne kayAre kadI paNa anubhava thAya nahIM. (66) jenI utpatti koI paNa saMyogothI thAya nahIM, teno nAza paNa koIne viSe thAya nahIM, mATe AtmA trikALa nitya" che. (67) kroghAdi prakRtionuM vizeSapaNuM sarpa vagere prANImAM janmathI ja jovAmAM Ave che, vartamAna dehe to te abhyAsa karyo nathI; janmanI sAthe ja te che, eTale e pUrvajanmano ja saMskAra che, je pUrvajanma jIvanI nityatA siddha kare che. (68) AtmA vastupaNe nitya che. samaye samaye jJAnAdi For Personal & Private Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasiddhizAstra 25 athavA jJAna kSaNikanuM, je jANI vadanAra; vadanAro te kSaNika nahi, kara anubhava nirdhAra. 69 kyAre koI vastuno, kevaLa hoya na nAza; cetana pAme nAza to, kemAM bhaLe tapAsa. 70 pariNAmanA palaTavAthI tenA paryAyanuM palaTavApaNuM che. kaMI samudra palaTAto nathI, mAtra mojAM palaTAya che, tenI peThe) jema bALa, yuvAna ane vRddha e traNa avasthA che, te AtmAne vibhAvathI paryAya che ane bALa avasthA vartatAM AtmA bALaka jaNAto, te bALa avasthA choDI jyAre yuvAvasthA grahaNa karI tyAre yuvAna jaNAyo, ane yuvAvasthA tajI vRddhAvasthA grahaNa karI tyAre vRddha jaNAyo. e traNe avasthAno bheda thayo te paryAyabheda che, paNa te traNe avasthAmAM Atmadravyano bheda thayo nahIM, arthAt avasthAo badalAI, paNa AtmA badalAyo nathI. AtmA e traNe avasthAne jANe che, ane te traNe avasthAnI tene ja smRti che. traNe avasthAmAM AtmA eka hoya to ema bane, paNa jo AtmA kSaNe kSaNe badalAto hoya to tevo anubhava bane ja nahIM. (69) vaLI amuka padArtha kSaNika che ema je jANe che, ane kSaNikapaNuM kahe che te kahenAra arthAt jANanAra kSaNika hoya nahIM kema ke prathama kSaNe anubhava thayo tene bIje kSaNe te anubhava kahe zakAya, te bIje kSaNe pote na hoya to kyAMthI kahe ? mATe che anubhavathI paNa AtmAnA akSaNikapaNAno nizcaya kara. (70) vaLI koI paNa vastuno koI paNa kALe kevaLa to nAza For Personal & Private Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 zrImad rAjacaMdra praNIta (3) zaMkA -- ziSya uvAca (AtmA karmano kartA nathI, ema ziSya kahe che) kartA jIva na karmano, karma ja kartA karma, athavA sahaja svabhAva kAM, karma jIvano gharma. 71 thAya ja nahIM mAtra avasthAMtara thAya, mATe cetanano paNa kevaLa nAza thAya nahIM. ane avasthAMtararUpa nAza thato hoya to te kemAM bhaLe, athavA kevA prakAranuM avasthAMtara pAme te tapAsa. arthAt ghaTAdi padArtha phUTI jAya che, eTale loko ema kahe che ke ghaDo nAza pAmyo che, kaMI mATIpaNuM nAza pAmyuM nathI. te chinnabhinna thaI jaI sUkSmamAM sUkSma bhUko thAya, topaNa paramANusamUharUpe rahe, paNa kevaLa nAza na thAya; ane temAMnuM eka paramANu paNa ghaTe nahIM, kema ke anubhavathI jotAM avasthAMtara thaI zake, paNa padArthano samULago nAza thAya ema bhAsI ja zakavA yogya nathI. eTale jo tuM cetanano nAza kahe, to paNa kevaLa nAza to kahI ja zakAya nahIM, avasthAMtararUpa nAza kahevAya. jema ghaTa phUTI jaI krame karI paramANusamUharUpe sthitimAM rahe, tema cetanano avasthAMtararUpa nAza tAre kahevo hoya to te zI sthitimAM rahe, athavA ghaTanA paramANuo jema paramANusamUhamAM bhaLyA tema cetana kaI vastumAM bhaLavA yogya che te tapAsa; arthAt e prakAre tuM anubhava karI joIza to koImAM nahIM bhaLI zakavA yogya, athavA parasvarUpe avasthAMtara nahIM pAmavA yogya evuM cetana eTale AtmA tane bhAsyamAna thaze. (71) jIva karmano kartA nathI, karmanA kartA karma che. athavA For Personal & Private Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasiddhizAstra AtmA sadA asaMga ne, kare prakRti baMgha; athavA Izvara preraNA, tethI jIva abaMgha. 72 mATe mokSa upAyano, koI na hetu jaNAya; karmataNuM kartApaNuM, kAM nahi, kAM nahi jAya. 73 (3) samAghAna -- saguru uvAca (karmanuM kartApaNuM AtmAne je prakAre che, te prakAre sadguru samAghAna kare che) hoya na cetana preraNA, koNa grahe to karma ? jaDasvabhAva nahi preraNA, juo vicArI gharma. 74 anAyAse te thayAM kare che. ema nahIM, ne jIva ja teno kartA che ema kaho to pachI te jIvano gharma ja che, arthAtu gharma hovAthI kyAreya nivRtta na thAya. (72) athavA ema nahIM, to AtmA sadA asaMga che, ane sattvAdi guNavALI prakRti karmano baMgha kare che, tema nahIM, to jIvane karma karavAnI preraNA Izvara kare che, tethI IzvarecchArUpa hovAthI jIva te karmathI "abaMdha' che. (73) mATe jIva koI rIte karmano kartA thaI zakato nathI, ane mokSano upAya karavAno koI hetu jaNAto nathI; kAM jIvane karmanuM kirtApaNuM nathI. ane jo kartApaNuM hoya to koI rIte te teno svabhAva maTavA yogya nathI. (74) cetana eTale AtmAnI preraNArUpa pravRtti na hoya, to karmane koNa grahaNa kare ? jaDano svabhAva preraNA nathI. jaDa ane cetana beyanA gharma vicArI juo. For Personal & Private Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. zrImad rAjacaMdra praNIta jo cetana karatuM nathI, nathI thatAM to karma, tethI sahaja svabhAva nahi, temaja nahi jIvagharma. 75 kevaLa hota asaMga jo, bhAsata tane na kema ? asaMga che paramArthathI, paNa nijabhAne tema. 76 kartA Izvara koI nahi, Izvara zuddha svabhAva; athavA preraka te gaNya, Izvara doSaprabhAva. 77 (75) AtmA jo karma karato nathI, te te thatAM nathI, tethI sahaja svabhAve eTale anAyAse te thAya ema kahevuM ghaTatuM nathI; temaja te jIvano gharma paNa nahIM, kema ke svabhAvano nAza thAya nahIM, ane AtmA na kare to karma thAya nahIM, eTale e bhAva TaLI zake che, mATe te AtmAno svAbhAvika gharma nahIM. (76) kevaLa jo asaMga hota, arthAtu kyAre paNa tene karmanuM karavApaNuM na hota to tane potAne te AtmA prathamathI kema na bhAsata? paramArthathI te AtmA asaMga che, paNa te to jyAre svarUpanuM bhAna thAya tyAre thAya. (77) jagatano athavA jIvonAM karmano Izvara kartA koI che nahIM; zuddha AtmasvabhAva jeno thayo che te Izvara che, ane tene jo preraka eTale karmakartA gaNIe to tene doSano prabhAva thayo gaNAvo joIe, mATe IzvaranI preraNA jIvanA karma karavAmAM paNa kahevAya nahIM. (78) AtmA jo potAnA zuddha cetanyAdi svabhAvamAM varte to te potAnA te ja svabhAvano karyA che, arthAt te ja svarUpamAM For Personal & Private Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasiddhizAstra cetana jo nija bhAnamAM, kartA Apa svabhAva varte nahi nija bhAnamAM, kartA karma-prabhAva. 78 (4) zaMkA - ziSya uvAca (te karmanuM bhoktApaNuM jIvane nahIM hoya ? ema ziSya kahe che) jIva karma kartA kaho, paNa bhoktA nahi soya; zuM samaje jaDa karma ke, phaLa pariNAmI hoya? 79 phaLadAtA Izvara gaye. bhoktApaNuM saghAya. ema kahyuM IzvarataNuM, IzvarapaNuM ja jAya. 80 Izvara siddha thayA vinA jagata niyama nahi hoya pachI zubhAzubha karmanAM, bhogyasthAna nahi koya. 81 pariNamita che, ane te zuddha caitanyAdi svabhAvanA bhAnamAM vartato na hoya tyAre karmabhAvano kartA che. (79) jIvane karmano kartA kahIe topaNa te karmano bhoktA jIva nahIM Thare, kema ke jaDa evAM karma zuM samaje ke te phaLa devAmAM pariNAmI thAya ? arthAtu phaLadAtA thAya ? (80) phaLadAtA Izvara gaNIe to bhoktApaNuM sAthI zakIe, arthAt jIvane Izvara karma bhogavA tethI jIva karmano bhoktA siddha thAya, paNa parane phaLa devA Adi pravRttivALo Izvara gaNIe to tenuM IzvarapaNuM ja rahetuM nathI, ema paNa pAcho virogha Ave che. (81) tevo phaLadAtA Izvara siddha thato nathI eTale jagatano niyama paNa koI rahe nahIM, ane zubhAzubha karma bhogavavAnAM koI sthAnaka paNa Thare nahIM, eTale jIvane karmanuM bhostRtva kyAM rahyuM ? For Personal & Private Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ GO zrImad rAjacaMdra praNIta (4) samAghAna -- sadguru uvAca (jIvane potAnAM karelAM karmanuM bhoktApaNuM che, ema sadguru samAghAna kare che) bhAvakarma nija kalpanA, mATe cetanarUpa; jIvavIryanI phaeNraNA, grahaNa kare jaDadhUpa. 82 jhera sughA samaje nahIM, jIva khAya phaLa thAya; ema zubhAzubha karmanuM, bhoktApaNuM jaNAya. 83 eka rAMka ne eka nRpa, e Adi je bheda, kAraNa vinA na kArya te, te ja zubhAzubha vedya. 84 (82) bhAvakarma jIvane potAnI bhrAMti che, mATe cetanarUpa che, ane te bhrAMtine anuyAyI thaI jIvavIrya skurAyamAna thAya che, tethI jaDa evA dravyakarmanI vargaNA te grahaNa kare che. (83) jhera ane amRta pote jANatA nathI ke amAre A jIvane phaLa ApavuM che, topaNa je jIva khAya che, tene te phaLa thAya che; ema zubhAzubha karma, A jIvane A phaLa ApavuM che ema jANatAM nathI, to paNa grahaNa karanAra jIva, jhera amRtanA pariNAmanI rIte phaLa pAme che. (84) eka rAMka che ane eka rAjA che, "e Adi zabdathI nIcapaNuM, UMcapaNuM, kurUpapaNuM, surUpapaNuM ema ghaNuM vicitrapaNuM che, ane evo je bheda rahe che te, sarvane samAnatA nathI, te ja zubhAzubha karmanuM bhoktApaNuM che, ema siddha kare che, kema ke kAraNa vinA kAryanI utpatti thatI nathI. (85) phaLadAtA IzvaranI emAM kaMI jarUra nathI. jhera ane For Personal & Private Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasiddhizAstra phaLadAtA IzvarataNI, emAM nathI jarUra; karma svabhAve pariName, thAya bhogathI dUra. 85 te te bhogya vizeSanAM, sthAnaka dravya svabhAva; gahana vAta che ziSya A, kahIM saMkSepe sAva. 86 (5) zaMkA -- ziSya uvAca | (jIvano te karmathI mokSa nathI, ema ziSya kahe che) kartA bhoktA jIva ho, paNa teno nahi mokSa; vItyo kALa anaMta paNa, vartamAna che doSa. 87 amRtanI rIte zubhAzubha karma svabhAve pariName che; ane niHsattva thayethI jhera ane amRta phaLa detAM jema nivRtta thAya che, tema zubhAzubha karmane bhogavavAthI te niHsattva thaye nivRtta thAya che. (86) utkRSTa zubha adhyavasAya" te utkRSTa zubhagati che, ane utkRSTa azubha adhyavasAya te utkRSTa azubhagati che, zubhAzubha adhyavasAya mizragati che, ane te jIvapariNAma te ja mukhyapaNe to gati che; tathApi utkRSTa zubha dravyanuM Urdhvagamana, utkRSTa azubha dravyanuM aghogamana. zubhAzubhanI madhyasthiti, ema dravyano vizeSa svabhAva che. ane te Adi hetuthI te te bhogya sthAnaka hovA yogya che. he ziSya ! jaDacetananA svabhAva saMyogAdi sUkSmasvarUpano atre ghaNo vicAra samAya che, mATe A vAta gahana che, to paNa tene sAva saMkSepamAM kahI che. (87) kartA bhoktA jIva ho, paNa tethI teno mokSa thavA yogya * adhyavasAya-jIvanA bhAvapariNAmanI pravRtti For Personal & Private Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 zrImad rAjacaMdra praNIta zubha kare phLa bhogave, devAdi gati mAMya; kare narakAdi phaLa, karma rahita na kyAMya. 88 azubha (5) samAghAna sadguru uvAca (te karmathI jIvano mokSa thaI zake che, ema sadguru samAghAna kare che) jema zubhAzubha karmapada, jANyAM saphaLa pramANa; tema nivRtti saphaLatA, mATe mokSa sujANa. 89 vItyo kALa anaMta te, karma zubhAzubha bhAva; teha zubhAzubha chedatAM, Upaje mokSa svabhAva. 90 nathI, kema ke anaMtakALa thayo topaNa karma ka2vArUpI doSa haju tene viSe vartamAna ja che. - (88) zubha karma kare to tethI devAdi gatimAM tenuM zubha phaLa bhogave, ane azubha karma kare to nakAdi gatine viSe tenuM azubha phLa bhogave; paNa jIva karmarahita koI sthaLe hoya nahIM. (89) jema zubhAzubha karmapada te jIvanA karavAthI teM thatAM jANyAM, ane tethI tenuM bhoktApaNuM jANyuM, tema nahIM karavAthI athavA te karmanivRtti karavAthI te nivRtti paNa thavA yogya che; mATe te nivRttinuM paNa saphaLapaNuM che; arthAt jema te zubhAzubha karma aphaLa jatAM nathI, tema tenI nivRtti paNa aphaLa javA yogya nathI; mATe te nivRttirUpa mokSa che ema huM vicakSaNa ! tuM vicAra. (90) karmasahita anaMtakALa vItyo, te te zubhAzubha karma pratyenI jIvanI Asaktine lIdhe vItyo, paNa tenA para udAsIna thavAthI te karmaphaLa chedAya, ane tethI mokSasvabhAva pragaTa thAya. For Personal & Private Use Only
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasiddhizAstra dehAdika saMyogano, AtyaMtika viyoga; siddha mokSa zAzvata pade, nija anaMta sukhabhoga. 91 (6) zaMkA - ziSya uvAca (mokSano upAya nathI, ema ziSya kahe che) hoya kadApi mokSapada, nahi avirogha upAya; karmo kALa anaMtanAM, zAthI chedyAM jAya ? 92 athavA mata darzana ghaNAM, kahe upAya aneka, temAM mata sAco kyo, bane na eha viveka. 93 (91) dehAdi saMyogano anukrame viyoga to thayA kare che, paNa te pAcho grahaNa na thAya te rIte viyoga karavAmAM Ave to siddhasvarUpa mokSasvabhAva pragaTe, ane zAzvatapade anaMta AtmAnaMda bhogavAya. (92) mokSapada kadApi hoya topaNa te prApta thavAno koI avirogha eTale yathAtathya pratIta thAya evo upAya jaNAto nathI, kema ke anaMta kALanAM karyo che, te AvA alpAyuSyavALA manuSyadehathI kema chedyAM jAya ? (93) athavA kadApi manuSyadehanA alpAyuSya vagerenI zaMkA choDI daIe, topaNa mata ane darzana ghaNAM che, ane te mokSanA aneka upAyo kahe che, arthAtu koI kaMI kahe che ane koI kaMI kahe che, temAM kayo mata sAco e viveka banI zake evo nathI. (94) brAhmaNAdi kaI jAtimAM mokSa che, athavA kayA veSamAM mokSa che, eno nizcaya paNa na banI zake evo che, kema ke tevA ghaNA For Personal & Private Use Only
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra praNIta kaI jAtimAM mokSa che, kayA veSamAM mokSa; eno nizcaya nA bane, ghaNA bheda e doSa. 94 tethI ema jaNAya che, maLe na mokSa upAya; jIvAdi jANyA taNo, zo upakAra ja thAya ? 95 pAMce uttarathI thayuM, samAghAna sarvAga; samajuM mokSa upAya to, udaya udaya sadbhAgya. 96 (6) samAghAna -- sadguru uvAca (mokSano upAya che, ema sadguru samAghAna kare che). pAMce uttaranI thaI, AtmA viSe pratIta; thAze mokSopAyanI, sahaja prata e rIta. 97 bhedo che, ane e doSe paNa mokSano upAya prApta thavA yogya dekhAto nathI. (95) tethI ema jaNAya che ke mokSano upAya prApta thaI zake evuM nathI, mATe jIvAdinuM svarUpa jANavAthI paNa zuM upakAra thAya? arthAt je padane arthe jANavAM joIe te padano upAya prApta thavo azakya dekhAya che. (96) Ape pAMce uttara kahyA tethI sarvAga eTale badhI rIte mArI zaMkAnuM samAghAna thayuM che, paNa jo mokSano upAya samaja to sabhAgyano udaya-udaya thAya. atre "udaya' "udaya" be vAra zabda che, te pAMca uttaranA samAghAnathI thayelI mokSapadanI jijJAsAnuM tIvrapaNuM darzAve che. (7) pAMce uttaranI tArA AtmAne viSe pratIti thaI che, to For Personal & Private Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasiddhizAstra 3pa karmabhAva ajJAna che, mokSabhAva nijavAsa; aMghakAra ajJAna sama, nAze jJAnaprakAza. 98 je je kAraNa baMghanAM, teha baMghano paMtha; te kAraNa chedaka dazA, mokSapaMtha bhavaaMta. 99 rAga, dveSa, ajJAna e, mukhya karmanI graMtha; thAya nivRtti jehathI, te ja mokSano paMtha. 100 mokSanA upAyanI paNa e ja rIte tene sahajamAM pratIti thaze. atre "thaze' ane 'sahaja' e be zabda sadgurue kahyA che, te jene pAMce padanI zaMkA nivRtta thaI che tene mokSopAya samajAvo kaMI kaThaNa ja nathI ema darzAvavA, tathA ziSyanuM vizeSa jijJAsupaNuM jANI avazya tene mokSopAya pariNamaze ema bhAsavAthI (te vacana) kahyAM che, ema sadgurunAM vacanano Azaya che. (98) karmabhAva che te jIvanuM ajJAna che ane mokSabhAva che te jIvanA potAnA svarUpane viSe sthiti thavI te che. ajJAnano svabhAva aMdhakAra jevo che. tethI jema prakAza thatAM ghaNA kALano aMdhakAra chatAM nAza pAme che, tema jJAnaprakAza thatAM ajJAna paNa nAza pAme che. (99) je je kAraNo karmabaMghanAM che, te te karmabaMghano mArga che; ane te te kAraNone chede evI je dazA che te mokSano mArga che, bhavano aMta che. (100) rAga, dveSa ane ajJAna enuM ekatva e karmanI mukhya gAMTha che, arthAt e vinA karmano baMgha na thAya tenI jethI nivRtti thAya te ja mokSano mArga che. For Personal & Private Use Only
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 zrImad rAjacaMdra praNIta AtmA sat caitanyamaya, sarvAbhAsa rahita, jethI kevaLa pAmiye, mokSapaMtha te rIta. 101 karma anaMta prakAranAM, temAM mukhya ATha; temAM mukhya moharnIya, haNAya te kahuM pATha. 102 karma moharnIya bheda be, darzana cAritra nAma; haNe bodha vItarAgatA, acUka upAya Ama. 103 (101) 'sat' eTale 'avinAzI', ane 'caitanyamaya' eTale 'sarvabhAvane prakAzavArUpa svabhAvamaya' 'anya sarva vibhAva ane dehAdi saMyoganA AbhAsathI rahita evo', 'kevaLa' eTale 'zuddha AtmA' pAmIe tema pravartAya te mokSamArga che. (102) karma anaMta prakAranAM che; paNa tenA mukhya jJAnAvaraNAdi ATha prakAra thAya che. temAM paNa mukhya mohanIya karma che. te mohanIya karma haNAya teno pATha kahuM chuM. (103) te mohanIya karma be bhede che H- eka darzanamohanIya' eTale 'paramArthane viSe aparamArthabuddhi ane aparamArthane viSe paramArthabuddhirUpa'; bIjI 'cAritramohanIya', 'tathArUpa paramArthane paramArtha jANIne AtmasvabhAvamAM je sthiratA thAya, te sthiratAne rothaka evA pUrvasaMskArarUpa kaSAya ane nokaSAya' te cAritra mohanIya. darzanamohanIyane Atmabogha. ane cAritramohanIyane vItarAgapaNuM nAza kare che. Ama tenA acUka upAya che, kema ke mithyAbogha te darzanamohanIya che; teno pratipakSa satyAtmabodha che. For Personal & Private Use Only
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasiddhizAstra 37 karmabaMgha krodhAdithI, haNe kSamAdika teha; pratyakSa anubhava sarvane, emAM zo saMdeha ? 104 choDI mata darzana taNo, Agraha tema vikalpa kahyo mArga A sAghaze, janma tehanA alpa. 10pa ane cAritra mohanIya rAgAdika pariNAmarU5 che, teno pratipakSa vItarAgabhAva che. eTale aMdhakAra jema prakAza thavAthI nAza pAme che, - te teno acUka upAya che - tema bogha ane vItarAgatA darzanamohanIya ane cAritramohanIyarUpa aMghakAra TALavAmAM prakAzasvarUpa chemATe te teno acUka upAya che. (10) kroghAdi bhAvathI karmabaMgha thAya che, ane kSamAdika bhAvathI te haNAya che; arthAt kSamA rAkhavAthI krotha rokI zakAya che, saraLatAthI mAyA rokI zakAya che, saMtoSathI lobha rokI zakAya che, ema rati, arati AdinA pratipakSathI te te doSo rokI zakAya che, te ja karmabaMghano nirogha che, ane te ja tenI nivRtti che. vaLI sarvane A vAtano pratyakSa anubhava che, athavA sarvane pratyakSa anubhava thaI zake evuM che. kroghAdi rokayAM rokAya che, ane je karmabaMghane roke che, te akarmadazAno mArga che. e mArga paraloke nahIM, paNa atre anubhavamAM Ave che, to emAM saMdeha zo karavo ? (105) A mAro mata che, mATe mAre vaLagI ja rahevuM, athavA A mAruM darzana che, mATe game tema mAre te siddha karavuM evo Agraha athavA evA vikalpane choDIne A je mArga kahyo che, te sAghaze, tenA alpa janma jANavA. For Personal & Private Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 zrImad rAjacaMdra praNIta SapadanAM Saprazna teM, pUkyAM karI vicAra; te padanI sarvAgatA, mokSamArga nirdhAra. 106 jAti, veSano bheda nahi, kahyo mArga jo hoya, sAthe te mukti lahe, emAM bheda na koya. 107 kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSa abhilASa; bhave kheda, aMtaradayA, te kahIe jijJAsa. 108 ahIM 'janma' zabda bahuvacanamAM vAparyo che, te eTaluM ja darzAvavAne ke kvacit te sAghana adhUrA rahyAM tethI, athavA jaghanya ke madhyama pariNAmanI ghArAthI ArAghana thayAM hoya, tethI sarva karma kSaya thaI na zakavAthI bIjo janma thavAno saMbhava che, paNa te bahu nahIM, bahu ja alpa. "samakita AvyA pachI jo tame nahIM, to ghaNAmAM ghaNA paMdara bhava thAya', ema jine kahyuM che, ane je utkRSTapaNe ArAghe teno te bhave paNa mokSa thAya, atre te vAtano virogha nathI. (106) he ziSya ! teM cha padanA cha prazno vicAra karIne pUkyAM che, ane te padanI sarvAgatAmAM mokSamArga che, ema nizcaya kara. arthAtu emAMnuM koI paNa pada ekAMte ke avicArathI utthApatAM mokSamArga siddha thato nathI. (107) je mokSano mArga kahyo te hoya to game te jAti ke veSathI mokSa thAya, emAM kaMI bheda nathI. je sAthe te muktipada pAme; ane te mokSamAM paNa bIjA kazA prakArano UMcanIcatvAdi bheda nathI, athavA A vacana kahyAM temAM bIjo kaMI bheda eTale phera nathI. For Personal & Private Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasiddhizAstra te jijJAsu jIvane, thAya sadguru bogha; to pAme samakitane, samakitane, varte aMtarazotha. 109 39 mata darzana Agraha tajI, varte sadgurulakSa; lahe zuddha samakita te, jemAM bheda na pakSa. 110 varte nijasvabhAvano, anubhava lakSa pratIta; vRtti vahe nijabhAvamAM, 52mArthe samakita. 111 vardhamAna samakita thaI, TALe mithyAbhAsa; udaya thAya cAritrano, vItarAgapada vAsa. 112 (108) kroghAdi kaSAya jenA pAtaLA paDyA che, mAtra AtmAne viSe mokSa thavA sivAya bIjI koI icchA nathI, ane saMsAranA bhoga pratye udAsInatA varte che; tema ja prANI 52 aMtarathI dayA varte che, te jIvane mokSamArgano jijJAsu kahIe, arthAt te mArga pAmavA yogya kahIe. (109) te jijJAsu jIvane jo sadguruno upadeza prApta thAya to te samakitane pAme, ane aMtaranI zodhamAM varte. (110) mata ane darzanano Agraha choDI daI je sadgurune lakSe varte, te zuddha samakitane pAme ke jemAM bheda tathA pakSa nathI. (111) AtmasvabhAvano jyAM anubhava, lakSa ane pratIta varte che, tathA vRtti AtmAnA svabhAvamAM vahe che, tyAM paramArthe samakita che. (112) te samikata vaghatI jatI dhArAthI hAsya-zokAdithI For Personal & Private Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 zrImad rAjacaMdra praNIta kevaLa nijasvabhAvanuM, akhaMDa varte jJAna kahIMe kevaLajJAna te, deha chatAM nirvANa. 113 koTi varSanuM svapra paNa, jAgrata thatAM samAya; tema vibhAva anAdino, jJAna thatAM dUra thAya. 114 chUTe dehAdhyAsa to, nahi kartA tuM karma, nahi bhoktA tuM tehano, e ja gharmano marma. 115 je kaMI AtmAne viSe mithyAbhAsa bhAsyA che tene TALe, ane svabhAva samAdhirUpa cAritrano udaya thAya, jethI sarva rAgadveSanA kSayarUpa vItarAgapadamAM sthiti thAya. (113) sarva AbhArahita AtmasvabhAvanuM jyAM akhaMDa eTale kyAre paNa khaMDita na thAya, maMda na thAya, nAza na pAme evuM jJAna varte tene kevaLajJAna kahIe chIe. je kevaLajJAna pAmyAthI utkRSTa jIvanmuktadazArUpa nirvANa, deha chatAM ja atre anubhavAya che. (114) karoDo varSanuM svapra hoya topaNa jAgrata thatAM tarata zamAya che, tema anAdino vibhAva che te AtmajJAna thatAM dUra thAya che. (115) he ziSya ! dehamAM je AtmatA manAI che, ane tene lIdhe strIputrAdi sarvamAM ahamamatvapaNuM varte che, te AtmatA jo AtmAmAM ja manAya, ane te dehAdhyAsa eTale dehamAM Atmabuddhi tathA AtmAmAM dehabuddhi che te For Personal & Private Use Only
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41. AtmasiddhizAstra e ja gharmathI mokSa che, tuM cho mokSasvarUpa; anaMta darzana jJAna tuM, avyAbAdha svarUpa. 116 zuddha buddha caitanyaghana, svayaMjyoti sukhadhAma; bIjuM kahIMe keTaluM ? kara vicAra to pAma. 117 nizcaya sarve jJAnano, AvI atra samAya; gharI maunatA ema kahI, sahaja samAghi mAMya. 118 chUTe to tuM karmano kartA paNa nathI, ane bhoktA paNa nathI; ane e ja gharmano marma che. (116) e ja gharmathI mokSa che, ane te ja mokSasvarUpa cho; arthAt zuddha Atmapada e ja mokSa che. te anaMta jJAna darzana tathA avyAbAgha sukhasvarUpa cho. (117) tuM dehAdika sarva padArthathI judo che. koImAM Atmadravya bhaLatuM nathI, koI temAM bhaLatuM nathI, dravya dravya paramArthathI sadAya bhinna che, mATe tuM zuddha cho, boghasvarUpa cho, caitanyapradezAtmaka cho; svayaMjyoti eTale koI paNa tane prakAzatuM nathI, svabhAve ja tuM prakAzasvarUpa cho; ane avyAbAgha sukhanuM ghAma cho. bIjuM keTaluM kahIe ? athavA ghaNuM zuM kahevuM ? TUMkAmAM eTaluM ja kahIe chIe, jo vicAra kare to te padane pAmIza. (118) sarve jJAnIono nizcaya atre AvIne samAya che ema kahIne sadguru maunatA gharIne sahaja samAdhimAM sthita thayA, arthAt vANIyoganI apravRtti karI. For Personal & Private Use Only For
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 zrImad rAjacaMdra praNIta ziSya-boghabIjaprAptikathana saddagurunA upadezathI, AvyuM apUrva bhAna; nijapada nijamAMhI lahyuM, dUra thayuM ajJAna. 119 bhAsyuM nijasvarUpa che, zuddha cetanArUpa; ajara, amara, avinAza ne, dehAtIta svarUpa. 120 kartA bhoktA karmano, vibhAva varte jyAMya; vRtti vahI nijabhAvamAM, thayo akartA tyAMya. 121 athavA nijapariNAma je, zuddha cetanArUpa; kartA bhoktA tehano, nirvikalpa svarUpa. 122 (11) ziSyane saddagurunA upadezathI apUrva eTale pUrve koI divasa nahIM AveluM evuM bhAna AvyuM, ane tene potAnuM svarUpa potAne viSe yathAtathya bhAsyuM, ane dehAtmabuddhirUpa ajJAna dUra thayuM. (120) potAnuM svarUpa zuddha caitanyasvarUpa, ajara, amara, avinAzI ane dehathI spaSTa juduM bhAsyuM. (121) jyAM vibhAva eTale mithyAtva varte che, tyAM mukhya nayathI karmanuM kartApaNuM ane bhoktApaNuM che; AtmasvabhAvamAM vRtti vahI tethI akartA thayo. (122) athavA AtmapariNAma je zuddha caitanyasvarUpa che, teno nirvikalpasvarUpe kartAbhoktA thayo. For Personal & Private Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasiddhizAstra mokSa kahyo nijazuddhatA, te pAme te paMtha, samajAvyo saMkSepamAM, sakaLa mArga nirjhantha. 123 aho! aho! zrI sadguruM karuNAsiMghu apAra; A pAmara para prabhu karyo, aho! aho! upakAra. 124 zuM prabhucaraNa kane gharuM, AtmAthI sau hIna, te to prabhue Apiyo, vartu caraNAthIna. 125 A dehAdi AjathI, varte prabhu AdhIna, dAsa, dAsa, huM dAsa chuM. teha prabhuno dIna. 126 (123) AtmAnuM zuddhapada che te mokSa che, ane jethI te pamAya te teno mArga che; zrI saddagurue kRpA karIne nirjhanthano sarva mArga samajAvyo. (124) aho ! aho ! karuNAnA apAra samudrasvarUpa AtmalakSmIe yukta sadguru, Apa prabhue A pAmara jIva para AzcaryakAraka evo upakAra karyo. 125) huM prabhunA caraNa AgaLa zuM gharuM ? (sadguru to parama niSkAma che, eka niSkAma karuNAthI mAtra upadezanA dAtA che, paNa ziSyagharme ziSya A vacana kahyuM che.) je je jagatamAM padArtha che, te sau AtmAnI apekSAe nirmulya jevA che, te AtmA to jeNe Apyo tenA caraNasamIpe huM bIjuM zuM gharuM? eka prabhunA caraNane AghIna vatuM eTale mAtra upacArathI karavAne huM samartha chuM. (126) A deha, "Adi zabdathI je kaMI mAruM gaNAya che For Personal & Private Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 zrImad rAjacaMdra praNIta SaT sthAnaka samajAvIne, bhinna batAvyo Apa; myAna thakI taravAravat, e upakAra amApa.127 upasaMhAra darzana SaTe samAya che, A SaT sthAnaka mAMhI; vicAratAM vistArathI, saMzaya rahe na kAMI. 128 AtmabrAMtisama roga nahi, sadguru vaidya sujANa guruAjJAsama pathya nahi, auSagha vicAra ghyAna 129 te, AjathI karIne sadguru prabhune AdhIna varto, huM teha prabhuno dAsa chuM, dAsa chuM, dIna dAsa chuM. (127) chaye sthAnaka samajAvIne hai sadgurudeva ! Ape dehAdithI AtmAne, jema myAnathI taravAra judI kADhIne batAvIe tema spaSTa judo batAvyo; Ape mapAI zake nahIM evo upakAra karyo. (128) chaye darzana A cha sthAnakamAM samAya che. vizeSa karIne vicAravAthI koI paNa prakArano saMzaya rahe nahIM. (129) AtmAne potAnA svarUpanuM bhAna nahIM evo bIjo koI roga nathI, sadguru jevA tenA koI sAcA athavA nipuNa vaida nathI, sadguru AjJAe cAlavA samAna bIjuM koI pathya nathI, ane vicAra tathA nididhyAsana jevuM koI tenuM auSagha nathI. 1. A AtmasiddhizAstra zrI sobhAgabhAI Adi mATe racyuM te A vadhArAnI gAthAthI jaNAze. zrI subhAgya ne zrI acaLa, Adi mumukSu kAja; tathA bhavyahita kAraNe, kahyo bodha sukhasAja. For Personal & Private Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmasiddhizAsra jo iccho paramArtha to, ko satya puruSArtha; bhavasthiti Adi nAma laI,chaMdo nahi AtmArtha, 130 nizcayavANI sAMbhaLI, sAdhana tajavAM noya; nizcaya rAkhI lakSamAM, sAghana karavAM soya. 131 naya nizcaya ekAMtathI, AmAM nathI kahela; ekAMte vyavahAra nahi, banne sAtha rahela. 132 gacchamatananeM je kalpanA, te nahi sarvyavahAra; bhAna nahIM nijarUpanuM, te nizcaya nahi sAra. 133 45 (130) jo paramArthane icchatA ho, to sAco puruSArtha karo, ane bhavasthiti AdinuM nAma laIne AtmArthane chedo nahIM. (131) AtmA abaMgha che, asaMga che, sidgha che evI nizcayamukhya vANI sAMbhaLIne sAghana tajavAM yogya nathI. paNa tathArUpa nizvaya lakSamAM rAkhI sAghana karIne te nizcayasvarUpa prApta karavuM. (132) atre ekAMte nizcayanaya kahyo nathI, athavA ekAMte vyavahAranaya kahyo nathI; beya jyAM jyAM jema ghaTe tema sAthe rahyA che. (133) gaccha matanI kalpanA che te sadyavahAra nathI, paNa AtmArthInAM lakSaNamAM kahI te dazA ane mokSopAyamAM jijJAsunAM lakSaNa Adi kahyAM te sarvyavahAra che; je atre to saMkSepamAM kahela che. potAnA svarUpanuM bhAna nathI, arthAt jema deha anubhavamAM Ave che, tevo AtmAno anubhava thayo nathI, dehAdhyAsa varte che, ane je For Personal & Private Use Only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 466 zrImad rAjacaMdra praNIta AgaLa jJAnI thaI gayA, vartamAnamAM hoya; thAze kALa bhaviSyamAM, mArgabheda nahi koya. 134 sarva jIva che siddha sama, je samaje te thAya; saddaguru AjJA jinadazA, nimitta kAraNa mAMya. 135 upAdAnanuM nAma laI, e je taje nimitta; pAme nahi siddhatvane, rahe bhrAMtimAM sthita. 136 vairAgyAdi sAghana pAmyA vinA nizcaya pokAryA kare che, te nizcaya sArabhUta nathI. (134) bhUtakALamAM je jJAnI puruSo thaI gayA che, vartamAnakALamAM je che, ane bhaviSyakALamAM thaze, tene koIne mArgano bheda nathI, arthAt paramArthe te sauno eka mArga che, ane tene prApta karavA yogya vyavahAra paNa te ja paramArthasAkarUpe deza-kALAdine lIdhe bheda kahyo hoya chatAM eka phaLa utpanna karanAra hovAthI temAM paNa paramArthe bheda nathI. (13pa) sarva jIvane viSe siddha samAna sattA che, paNa te to je samaje tene pragaTa thAya. te pragaTa thavAmAM sadgurunI AjJAthI pravartavuM, tathA sadgurue upadezelI evI jinadazAno vicAra karavo, te beya nimitta kAraNa che. (136) saddaguru AjJA Adi te AtmasAghananAM nimitta kAraNa che, ane AtmAnAM jJAnadarzanAdi upAdAna kAraNa che, ema zAstramAM kahyuM che, tethI upAdAnanuM nAma laI je koI te nimittane tajaze te For Personal & Private Use Only
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 AtmasiddhizAstra mukhathI jJAna kathe ane, aMtarU ghUMTyo na moha; te pAmara prANI kare, mAtra jJAnano droha. 137 dayA zAMti, samatA, kSamA, satya, tyAga, vairAgya; hoya mumukSu ghaTa viSe, eha sadAya sujAgya. 138 mohabhAva kSaya hoya jyAM, athavA hoya prazAMta; te kahIMe jJAnIdazA, bAkI kahIMe bhrAMta. 139 siddhapaNAne nahIM pAme, ane bhrAMtimAM varcA karaze, kema ke sAcA nimittanA niSeghArthe te upAdAnanI vyAkhyA zAstramAM kahI nathI, paNa upAdAna ajAgrata rAkhavAthI tAruM sAcAM nimitta maLyA chatAM kAma nahIM thAya, mATe sAcAM nimitta maLe te nimittane avalaMbIne upAdAna sanmukha karavuM, ane puruSArtharahita na thavuM; evo zAstrakAre kahelI te vyAkhyAno paramArtha che. (137) mukhathI nizcayamukhya vacano kahe che, paNa aMtarathI potAne ja moha chUTyo nathI, evA pAmara prANI mAtra jJAnI kahevarAvavAnI kAmanAe sAcA jJAnI puruSano droha kare che. (138) dayA, zAMti, samatA, kSamA, satya, tyAga ane vairAgya e guNo mumukSunA ghaTamAM sadAya sujAgya eTale jAgrata hoya, arthAt e guNo vinA mumukSupaNuM paNa na hoya. (139) mohabhAvano jyAM kSaya thayo hoya, athavA jyAM mohadazA bahu kSINa thaI hoya, tyAM jJAnInI dazA kahIe, ane bAkI to jeNe potAmAM jJAna mAnI lIdhuM che, tene bhrAMti kahIe. For Personal & Private Use Only
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 zrImad rAjacaMdra praNIta sakaLa jagata te eThavat, athavA svapra samAna; te kahauMe jJAnIdazA, bAkI vAcAjJAna. 140 sthAnaka pAMca vicArIne, chaDhe varte jeha, pAme sthAnaka pAMcamuM, emAM nahi saMdeha. 141 deha chatAM jenI dazA, varte dehAtIta; te jJAnInAM caraNamAM, ho vaMdana aNita. 142 * sAghana siddha dazA ahIM, kahI sarva saMkSepa; Sadarzana saMkSepamAM, bhAkhyAM nirvikSepa. zrI sadgurucaraNArpaNamastu / (140) samasta jagata jeNe eTha jevuM jANyuM che, athavA svapra jevuM jagata jene jJAnamAM varte che te jJAnInI dazA che, bAkI mAtra vAcAjJAna eTale kahevA mAtra jJAna che. " (141) pAMce sthAnakane vicArIne je chaThTha sthAnake varte, eTale te mokSanA je upAya kahyA che temAM pravarte, te pAMcamuM sthAnaka eTale mokSapada. tene pAme. (142) pUrva prArabdhayogathI jene deha varte che, paNa te dehathI atIta eTale dehAdinI kalpanArahita, AtmAmaya jenI dazA varte che, te jJAnIpuruSanA caraNakamaLamAM agaNita vAra vaMdana ho ! For Personal & Private Use Only
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ .org RAV PRINTERE RAJIV PRINTERS For Personal & Private Use Only Dante braty org