Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ UANTANMAANTARWANIANTARWARTARIAAIAAMANATAANAMANANMAD "vidvadvarya-AcAryapuMgava-zrImad-vijayadAnasUrIzvarapAdapadmebhyo nmH|"+ zrImad-vijayalakSmIsUri-viracitaM ASADha-cAturmAsika-vyAkhyAnam / "surata-gopIpurA-zeTha nemubhAInI vADI" ityetatpatizrayAkSayanidhitapastapobhRtAM jJAnapUjanAgatadravyasAhAyyena prasiddhakartA-'navalacanda khImacanda jhverii'-suurypursthH| SJAANAAMANNAMANAND pustakamidaM mumbayyAM nirNayasAgaramudraNAlaye kolabhATa vIthyAM 26-28 tame gRhe rAmacandra yesU zeDagedvArA mudrApayitvA prAkAzyaM nItam / vIrasaMvat-2455. * AtmasaMvat-34. * vikramasaMvat-1985. * IkhI sana-1929. BUNUUMUTUUMMMMMMMMUMUNO Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAkhyA ApAdacAturmA0 // 1 // gIrvANagIvidyA sAdhu-sAdhvIbhyaH -pustakabhANDAgArebhyazcopadIkariSyata idaM pustakam / ***CHOCOASEXXI HEASEAN ANANANANANANANANANANANANANANANARARA Printed by Ramchandra Yesu Shedge, at the "Nirnaya Sagar" Press, 26-28, Kolbhat Lane, Bombay. Published by Zaveri Navalchand Khimchand Gopipura Zaveri Mansion, SURAT. esasDeseasersersenstaRSRSRSRSRSRSRSRSRSRASH CASA% // 1 // pustaka-prAptisthAnam+ zeTha navalacanda khImacanda sverii|' The-gopIpurA-jhaverI maeNnzana,-surata / www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ A ASANSAR bhagavacchrImadarddhamAnasvAmine nmH| zAsanamAnya-AcAryyavarya zrImadvijayadAnasUrIzvarebhyo nmH| zrImad-vijayalakSmIsUri-praNItaM "ASADha-cAturmAsika-vyAkhyAnam / " atha caturthavratadhArakazrAddha ASADhacaturmAsIsatkRtyAnyavazyaM karotsataH caturmAsIkRtyavarNanamAha"ASADhAkhyacaturmAsyAM, vizeSAdvidhipUrvakam / abhigrahAH sadA prAyAH, samyagardA vivekimiH // 1 // " kaNThyaH / atra zlokabhAvArthasamarthanArtha bhAvanA ceyaM-prAradvAdazavratocAraNasamaye paJcamavratamaGgIkRtaM yena syAttenA-15 vazyaM tanniyamAH praticaturmAsakaM saMkSepyAH / yena tu tannAGgIkRtaM tenApi praticaturmAsakaM samucitAH (yogyAH) A%AA% ARRRRRRIA www.umantigyanbhandar.com Shree Sudhal m i Gyanbhandar-Umara, Surat
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ ASAr3hacAtumo0 vyaakhyaanm| // 2 // ARRAR abhigrahAH svIkAryAH / tatra varSAcaturmAsyAM punarvizeSAdvidhipUrvakaM te graahyaaH| varSAsu zakaTakheTana-rathavAhinI-halakheTanAdiniSedhaH kaaryH| bhUmau jaladajalasparzato haritatRNa-sUkSmasammUrchimamaNDUkI-paJcavidhanIlaphullayalasIyaka-zaMkhajIva-mamolA-kAtrA-cUDelaguccha-bhUmicchatrAyanekajIvotpattisambhavaH syAt , tajanturakSArthamabhigraho vidheyaH / kadAcittenaivAjIvikA bhavettadA ekAdikSetrakheTanAdadhikaM niyamyaM / yathA-mukhyavRttyA varSAkAle sarvadiggamananiSedha ucitaH, kRSNa-kumArapAlAdivat / yataH- "dayArtha sarvajIvAnAM, varSAkhekatra saMvaset / " purA zrInemijinopadezAcchrIkRSNanRpo dvArakAyA bahirnirgamaniyamaM jagrAheti / kumArapAlanRpastu zrIhemacandra(sUri)vacanAt"darzanaM sarvacaityAnAM, gurorapi ca vandanam / muktvA pure'pi na prAyo, bhramiSyAmi ghanAgame // 1 // vAcA yudhiSThiraH zrImAn , nijamagIkRtaM vratam / na tatyAja caulukya-siMhaH kArye mahatyapi // 2 // __ AgacchantaM zakAdhIzaM, dezabhaGgavidhitsayA / jJAtvA sAbhigraho rAjA, naiti varSAsu smmukhH||3|| rAjJo dharma sthirIkartu, baddhA ninye'tra suurinnaa| SaNmAsI jIvarakSAyAH, paNe muktaH kRpAluno // 4 // " iti|| 1 etayatikarastvevam-"pattane zrIhemasUribhiH kumArapAlapuraH SaSThaM vratamitthaM varNitaM- 'vivekinA sarvadApi jIvadayArtha SaSThaM vrataM prAhyaM / vizeSatazca varSAsu, yata:-'dayAthai sarvajIvAnAM, varSAsvekatra saMvaset / ' purA zrInemijinopadezAcchrIkRSNaH purAvahirga4 mananiyama jamAha / " tadAkarNya caulukyasiMho'pi niyama babhAra / tadyathA-"darzanaM sarvacaityAnAM, gurorapi ca vandanam / muktvA pure'pi na prAyo, bhramiSyAmi dhanAgame // 1 // " iti tasya niyamaH sarvatra prapathe, atha tamabhigrahaM gurjarasamRddhiM ca carebhyo jJAtvA // 2 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ evaM varSAsu sarvadiggamanaM niSiddhaM / tadazaktI yadA yAsu dikSu gamanaM vinApi nirvahate tadA tahiggamanaM tyajet / gurjaradezabhajanAya garjanIzaH zakAnIkadurdharaH prayANamakarot / vatsvarUpaM caravijJaptito vijJAya cintAkrAnto'mAtyasahito nRpo vasatimetya gurumabravIt-"yadyahaM sanmukhamAgacchantaM garjanIzaM na yAmi tadA dezabhane lokapIDA, gamane ca niymbhnggH|" gururAha-'rAjan ! tvadArAdhitadharma eva sahAyastava, cintAM mA kRthAH' ityAzvAsya nRpaM sUriH padmAsanAsInaH paramadaivataM kizcidantAtuM pracakrame / gate muhUrte gaganAdhvanA''yAntaM palyaGkamadrAkSIt / ambarAduttIrya sa palyaMkaH suptaikanaro guroH puraH sthirastasthau, palyaGkaH kasyAyaM ? iti praznaparaM bhUpaM yathAsthaM gururbabhASe, so'pi zakAdhIzaH suptotthitaH sahasA vimRSTavAn-"ka tatsthAnaM ?, ka sainyaM !, ko'yaM dhyAnIndraH ?, ko'yaM |nRpaH ?," ityAdi cintayati tAvadgururAha- "he zakeza ! kiM dhyaaysi|"-"ekaatptrmaishvry, svasya dharmasya ca kSitau / kurvato yasya sAhAyyaM, kurvate tridazA api // 1 // " sAmprataM svahitecchayA devairapyanullakanIyazaktiM zaraNAgatavanapaJjaraM dharmAtmAnaM zaraNIkuru / " tato bhayodvegacintAlajjAdinA garjanIzaH sUrIndraM praNamya zrIkumArabhUpaM namazcakre, Uce ca-'rAjan ! mamAparAdhaM titikSasva, ataH paraM mayA yAvajjIvaM tvayA saha sandhireva cakre |tvN mama jIvarakSaNena jagajjIvapAlaka iti birudaM satyaM kuru, pUrva tava vikrama zrutamapi vismRtyAtrAgataH, samprati jAtucidapi tvadAjJAM nollavayiSye / tubhyaM svastyastu, mAM svAzramaM prati preSaya, / " rAjarSiH prAha-"yadi svapure SaNmAsImamArI kArayestarhi muktastvaM mamaitadAjJAkAraNaM vAnchitaM ca yadbalena cchalenApi prANitrANakaraNaM, tavApi ca puNyaM bhAvi" zakaprabhubaliSThavAkyolaGghane na kSamo jAtaH, tataH svasaudhe ta nItvA tridinI yAvat satkRtya jIvarakSArtha zikSA dattvA nijairAptaiH samaM nRpastaM svasthAna prApayat / jane SaNmAsAn jIvarakSA kArayitvA nRpapuruSAH zakendravisRSTA bhUrihayAdyaM prAbhRtaM lAtvA svasthAnamAgatAH shriicaulukymaanndyaamaasuH|" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umarnigyanohandar.com
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ ASADhacAtumA // 3 // RECORRECOGERCHER evaM sarvasacittAdIni parihamazakto yAni vinA yadA nirvahate tAni tadA pariharati / yathA-yasya yatra yadA yanna vyAkhyAbhavati / yathA-niHkhasya hastyazvAdi, marudeze nAgavallIdalAni, khakhakAlaM vinA''mraphalAdi ca / sa tatra tadA vA nm| tanniyamayati / evamasadvastutyAge'pi viratyAdimahAphalam / anyathA tu tattadvastugrahaNe'pi pazUnAmivAviratatvaM tattanniyamaphalena vazyate / na hi sakRddhojya'pi pratyAkhyAnoccAraM vinakAzanAdiphalaM labhate / asambhavadvastuno'pi niyamagrahaNena kadAcitkathaJcittadyoge'pi niyamabaddhastanna gRhvAtyapIti vyaktaM niyamaphalam / yathA-gurudattaniyamabaddhena vakacUlapalipatinA kSudhArtenApyaraNye kimpAkaphalAnyajJAtanAmAni sArthikabahubahupreritenApi na jagdhAni, sA|rthikaistu jagdhAni, mRtAzca te iti / tena pakSamekadvitrimAsAnekadyAdivarSANi vA yAvadyathAzakti niyamAHkhIkAryAH / vaGkacUlaprabandhastvevam-DhIpurItipuryA vimalayazo-rAjJaH puSpacUlA-puSpacUlAkhyau putrI-putrAvabhUtAM / puSpacUlastu prakRtyolluMThatvAllo-TU kaivaikacUla ityabhidhAnaM kRtaM / tadauddhatyaM mahAjanAdAkarNya rAjJA krodhena nagarAnniHsArito mahAraNye gataH / tasya patnI khasApi ca snehena tadanugate / bhillaiH sa svapallayAM nItvA svabhUpaH kRtH| ekadA tatra siMhaguhApallayAM sUrayaH praapuH| varSAkAle vasatistatpAbeM tairyAcitA / vakacUlaH prAha-'mama sImAnaM yAvaddhoM na vAcyaH, maunenAtra stheyam / ' ta UcuH bhavadbhirjIvavadho na kAryaH' / tena svIkRtaM / caturmAsyante vihArasamayastasmai jnyaapitH| yataH-"samaNANaM sauNANaM, bhamarakulANaM ca gokulANaM ca / aniAo vasaIo, sAraiANaM ca mehANaM // 3 // // 1 // " tato gacchadbhistaiH saha kaJcitpradezaM gatvA sthitaH / sUristamAha-"he bhadra ! tvamamumabhiprahaM gRhANa, 1-ajJAtaphalAni nAdyAni, 2-sa-18 sASTapadAnya(na)pasRtya ghAto (na) deyaH, 3-rAjJaH khI na sevyA, 4-dhvAMkSamAMsaM (ca)na khAdyaM iti|" sukaratvAttenAttaM vrataikadezatvaM, gurunnatvA Shree SudharmaswamiGyanbhandar-umara, Surat, www.umaragyanbhandar.com
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ yo yAvadavadhi yathA pAlayituM zaknoti sa tAvadavadhi tathA samucitaniyamAnaGgIkA ta,na tvaniyamita eva kSaNamapi ANSARASHTRA gRhamagamat / ekadA saH sAthai cauraiH saha hRtvA'raNye praviSTaH / tatra kSutkSAmairanyaluNTAkaiH kimpAkavRkSaphalAni bhuktAni, svayaM tvajJAtanAmAni matvA nAdat / te tu mRtAH / tato'sau dathyo-'aho ! niyamaphalaM / ' tato rAtrau svagRhe praviSTaH, panyA saha suptakaM naraM vIkSya cukopa / / taM hantumicchan niyama saMsmRtya saptASTapadAnyapamRtya khaDga udyacchati tAvatkhaDgo dvAre pshcaatsNghttttitH| tadraveNa svasA vinidrotthAya kastvamityavadat / tataH svareNa svasAraM vAM jJAtvA papraccha--'kathamayaM puMveSaH kRtaH / ' sAha-'naraveSeNa naTanRtyaM vilokyAtraiva suptA / ' tadAkarNya svagurumazlAghata / ekadA tatrAgatasUriziSyAnnatvA jinaprAsAdavimbavidhApanadezanAM zrutvA tasyAmeva payAM carmaNavatInadItIre |zrIvIramAsAdamakArayat, tacItha jAtaM / kAlAntare eko naigamaH sabhAryastadyAtrAyai prasthitaH / krameNa carmaNavatI nadImuttarituM nAvamArUDhau dampatI / tacaityazikharaM vIkSya candanAdibhRtasvarNakaccolena tadvyaM kSepnumArabdhavatI naigamanI / tAvattasyA hastAtpatitaM jalamadhye / tadA vaNijA'bhANi-"aho ! idaM rAjJaH kaJcoLaM grahaNake rakSitaM ratnakhacitaM, kiM pratyuttaraM tasmai dAsye / " tatastadAjJayA dhIvaro madhye praviSTaH, vatrAntaH zrIpArzvabimbAke sthitaM gRhItvA dattaM / tadrAtrau nAvikena svapnaM dRSTaM--"nadyAM kSiptA puSpamAlA yatra gatvA tiSThati tatra bimba saMzodhya eka vakacUlAya deyaM / " tena tathA kRte sa tasya dAnaM dattvA zrIvIraprAsAdasya bahirmaNDape zrIpArzvabimbamasthApayat / tato navyaM caityaM kArayitvA tadvimbasthApanArtha bahirmaNDapAda grahItumArabhanta bhunraaH| paraM tadvimbaM tatraiva tasthau / adyApi tathaivAste / punardhIvareNoktaMsvAmin ! tatra dvitIyaM bimbaM suvarNarathazcAsti / tato vaGkacUlena pRSTA svapariSat-'bho ! jAnIte ko'nayorbimbayotiM / kenacitsthavireNotaM-"deva ! purA prajApAlanRpaH zatrusainyena sArddha yoDhuM gataH / tadA bhItyA strI nijaM svametaca vimbadvayaM kanakarathasthaM vidhAya jala Shree SudharmaswamiGyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ ASAr3hacAtumA0 | vyAkhyA nm| // 4 // HRSSHRSHASHA tiSThet , viratemahAphalatvAdaviratezca bahukarmabandhAdidoSAcca / atra ca varSAsu viziSya te grAhyAH, tatra trivi pUjAdurgamiti matvA dharmaNavatyAM naukAyAM prakSipya sthitA / itazca kenacit khalena nRpakathAzeSatvamuktaM / tataH sA tAM nAvamAkramya jalatale prAkSipat / sA mRtvA jinadhyAnena suro bhUtvA etadvimbabhakto jAto bhaviSyati / anyathA mahimA kathaM syAt ? / tatraikaM bimbaM bhavadbhi rAnItaM / dvitIyaM tatrAsti / " iti zrutvA tadvimbagrahaNAyAnekopAyAnakArSIt / na ca tannirgatam / zrUyate'dyApi varSamadhye ekadine darzanaM hai dadAti / atha zrIvIrabimbApekSayA laghIyastaraM zrIpArzvanAthabimbaM iti mahAvIrasyArbhako'yaM deva iti matvA 'cellaNa' ityAkhyA lokAH prAcI kathan / sA siMhaguhApallI kramAnmahApuraM jAtaM / adyApi zrIvIraH sacellaNapArzvanAthaH saMdhairyAtrotsavairArAdhyate iti / anyadA vakacUla dra ujjayinyAM rAjakozAvahirgodhApucche vilagya prAvizat / kozo dRSTaH / rAjApramahiSyA ruSTayA pRSTaH-'kastvaM / tenoce-cauro'haM / hai tayoktaM-'mA bhaiSIH, mayA saha saMgamaM kuru / ' so'vocat-'kA tvaM / ' sApyUce-'nRparAjyahaM / ' cauro'vAdIt-'yadyevaM vahi mamAmbA bhavasi, ato yAmi / ' iti zrutvA tayA svanakhaiH svAnaM vidArya pUtkRtipUrvakamAhUtA rakSakAH / tairbadhdhvA rakSitaH / tadA chano nRpo'pyacintayat-aho ! strIcaritraM kIdRzaM / ' tataH prabhAte sabhAyAM taiH sa nRpasya puro nItaH / nRpeNa bandhanAnmocitaH, natvopAvizat / 'kathaM manmandire tvaM samAgataH ?' iti nRpeNa kathite sati vako'vadat-'deva ! cauryAyAhaM praviSTaH, pazcAyuSmaddevyA dRSTo'smi / yAvadanyanna kathayati tAvattuSTo nRpastaM putratayA'rakSat / mAryamANAM devIM rarakSa saH / 'aho ! niyamAnAM zubhaM phalaM' ityajasraM dadhyau / ekadA dra nRpeNa yuddhArtha preSitastatrAhave gADhaprahArAditaH sevakaiH nRpApre nItaH, bahuvaidyA AkAritAH, taiH kAkamAMsauSadhaM proktaM, sa necchati, tadA | tanmitrajinadAso bhUpenAhUtaH / jinadAso'vantI samAgacchan vane dve devyau rudatyau adrAkSIt / tena pRSTe-'ki rudithH| tAbhyAmuktaM RAKAKARWAGAARAK // 4 // SHRSHAS Shree SudharmaswamiGyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ a'TabhedapUjA, sampUrNadevavandanaM, sarvavimbAnAmarcanaM vandanaM vA, snAtramahAdi, guroAdazAvarttavandanaM, apUrvajJAnapAThAdi, vizrAmaNA, brahmacaryapAlanam ,prAsukanIraM, sacittatyAgaH, vAdalAbdavRSTyAdinA ilikAdipAte rAjAdanAmratyAgAdi ca, A nakSatre'vazyaM pakkAmraphaleSu tadraseSu ca kITasadRzAstadvarNA jIvAH samutpadyante / tathA paryuSitakaTholani8SpannapUpikA-baTakAdIni tyAjyAni / parpaTa-baTikAdizuSkazAka-bhajikA-sarSapa-tandulIyakAdipatrazAka-Tupparaka-| khArika-zuSkarAjAdanIphala-khajUra-drAkSA-'dhautakhaNDa-zuNThyAdIni (ca) phulli-kunvilikAdisaMsaktisambhavAttyAjyAni, auSadhAdivizeSakArye tu samyak zodhanAdiyatanayaiva teSAM grahaNam / yathAzakti khaTAkhApa-dantakASThopAnahAdityAgaH, caturmAsyAM bhUkhanana-vastrAdiraJjana-grAmAntaragamanAdiniSedhaH / vastraghoNIparimANaM kAryam / varSAsu | 'devyAvAvAM hi saudharmavAsinyau bhartRvarjite kAkamAMsamanaznan AvayoreSa patirbhavet, tvadvacasA niyamabhaGgAttasya durgati vinIti rodanahai hetuH|" tacchrutvA sa Aha - 'ahaM taM dRDhaM krissye| tataH sa zrAddho nRpaprerito'pi taM prAha-"varaM maccu varaM vAhi varaM daaridsNgmo| | na puNo gahiyavayabhaMgaM kajamakajaM ca // 1 // " ityAdinA vizeSapratipannatra taniyamo'cyutakalpamagamat / valamAnena tena suyoM prokte'kimityadhunApi rudithaH ?, na tAvatsa mAMsaM sNgraahitH|' tAbhyAmabhidadhe--'sa cAdhikArAdhanAvazAdacyutaM prAptaH, tato naabhvdsmdbhg| iti zrutvA zrAddho gRhamAsasAdeti / asya DhIpurItIrthasya nirmApayitA vngkcuulH| "zrIvaGkacUlo'cyutadevalokaM, svalpavratenApa sa satyasandhaH / sarvANyabhakSyANi narAsyajanti, tanvanti tadvannanu saukhyapuSTim // 1 // " ACA%A%AAAACACACA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ ASAr3hacAtumo0 vyAkhyA nm| AntARAR bhUlimpanaM chagaNasthApanaM sarvathA niSedhyam / dvighaTikAnantaraM gomaye'neke jIvA utpadyante(?), tathApi varSAsu vizeSeNa | jAyante / gRhAbhitti-stambha-palyaGka-kapATa-paTTa-paTTaka-paTTi-sikkaka-ghRta-tailAdibhANDabhAjanendhanadhAnyAdisarvavastUnAM panakAdisaMsaktirakSArtha cUrNaka-rakSAdikharaNTanamalApanayanAtapamocanazItalasthAnasthApanAdinA, jalasya dvistrigelanAdinA, taila-guDa-takra-jalAdipAtrANAM samyakasthaganAdinA'vazrAvaNa-strAnajalAdInAM nIlaphulirahitA'zaSirarajobahulabhUmau pRthak pRthak stokastokatyAgena cullI-dIpakAderanudghATamocanena khaNDana-peSaNa-randhana-vastrabhAjanAdikSAlanAdau samyak pratyupekSaNena jinaprAsAdopAzrayAderapi vilokyamAnasamAracanena yathAI yatanA kAryA / lokazAstre'pi katiciniyamAH proktAzca / yathA vasiSTha uvAca"kathaM khapiti devezaH?, padmodbhava ! mahArNave / supte ca kAni vAni, varjiteSu ca kiM phalam 1 // 1 // nAyaM svapiti devezo, na devaH pratibudhyate / upacAro harereva, kriyate jaladAgame // 2 // yogasthe ca hRSIkeze, yadvaya tannizAmaya / pravAsaM naiva kurvIta, mRttikAM naiva khAnayet // 3 // vRntAkAn rAjamASAMzca, vallakulathAMzca tUmarI / kAliMgAni ca yadvastu, mUlakaM tandulIyakam // 4 // ekAnnena mahIpAla!, cAturmAsyAM (sI) niSevate / caturbhujo naro bhUtvA, prayAti paramAM gatim // 5 // naktaM na bhojayedyastu, catumAsyAM vishesstH| sarvakAmAnavApnoti, ihaloka paratra ca // 6 // 1he brahman! CARREARRAKAAKASAX Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ yastu sapte hRSIkeze, madyamAMsAni varjayet / mAse mAse'zvamedhena, sa yajeca zataM smaaH||7||" ityaadi| tathA mArkaNDeya uvAca-.. "tailAbhyaGgaM naro yastu, na karoti narAdhipa! / bahuputradhanairyukto, rogahInastu jAyate // 1 // puSpAdibhogasaMtyAgAt, vargaloke mahIyate / kaTumlatiktamAdhurya-kaSAyakSAraSaDrasAn // 2 // yo varjayet sa vairUpyaM, daurbhAgyaM nAmuyAt kacit / tAmbUlavarjanAt rAjan!, bhogalAvaNyamApnuyAt // 3 // labhate santati dIghoM, tApapakkasya varjanAt / bhUmau srastarazAyI ca, viSNoranucaro bhavet // 4 // ekAntaropavAsI ca, brahmaloke mahIyate / dhAraNAnakhalomAnAM, gaGgAstrAnaM dine dine // 5 // upavAsasya niyama, sarvadA maunabhojanam / tasmAt sarvaprayatnena, cAturmAsyAM vratI bhavet // 6 // " ityAdi bhaviSyottarapurANe / anekalokalokottarazAstravarNitaM caturmAsIvratAGgIkaraNaM vijJAya svIkAryam / atra jJAtaM yathAvijayapure vijayaseno nRpo bahuputro vijayazrIputraM rAjyayogyaM matvA maiSo'nyaiAryatAmiti vicintya na sanmA-18 nayati / tataH sa dUno dadhyo-kiM mamAtra sthityA ?, yAmi dezAntaram / NAGALANDGAGARLOCALCIENCE yataH "niggaMtUNa gihAo, jo na nibhai puhaimaMDalamasesaM / accherayasayarammaM, so puriso kUpamaMDUko // 1 // Shree SudharmelsaGyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ ASADhacAtumo0 vyAkhyA nm| // 6 // SACREASREALGAORA NajaMti cittabhAsA, taha ya vicittA u desniiiio| aJcabbhuAi bahuso, dIsaMti mahiM bhamaMtehiM // 2 // " M tato rahaH khaDgahasto nizi nirgato'sau pRthivyAM khairaM bhraman kadAcidaraNye madhyAhne kSuttRSAkrAnto yAvajajJe, tAva dekena sarvAGgAkRtidivyanareNa sasnehamAlApya tasmai ratnamekaM sarvopadravavArakaM dvitIyaM ca sarveSTasAdhakaM dattam / kosIti kumAreNa pRSTe tenoktaM-khapure prApto munigirA maJcaritraM jJAsyati / tataH sa tadratnamahimnA sarvatra khairaM vilasan kusumapurezadevadharmanarezasyAkSNorvyathAM tIvrAM paTahodghoSaNAjjJAtvA ratnamahinA'pajahe / tuSTo rAjJA rAjyaM puNyazriyaM putrI ca hai dattvA niSkrAntaH / pitA'pyatha khapaTTe taM nyasya niSkrAntaH / evaM rAjyadvayaM sa bhuMkte / anyadA trijJAnI devazarmarAja|rSistasya prAgbhavaM prAha-kSemapuryA zreSThI suvrato gurupAyeM yathAzakti caturmAsIniyamAn khIcake / tabhRtyastu rAjyazanaM | 1-ghorAndhakAraruddhAkSaiH patanto yatra jntvH| naiva bhojye nirIkSyante, tatra bhuJjIta ko nizi? // 49 // medhAM pipIlikA hanti, yUkA kuryAjalodaram / kurute makSikA vAnti, kuSTharogaM ca kolikaH // 50 // kaNTako dArukhaNDaM ca, vitanoti galavyathAm / vyaJjanAntanipatita-stAlu vidhyati vRzcikaH // 51 // vilagnazca gale vAlaH, svarabhaGgAya jAyate / ityAdayo dRSTa doSAH, sarveSAM nizi bhojane // 52 // " (yo0 zA0 tR0 pra0)-"je puNa rayaNIsu narA, bhuJjanti asaMjayA vayavihUNA / te | 6 narayatiriyavAse, hiNDanti aNaMtayaM kAlaM // 137 // aNuhaviUNa ya dukkhaM, jai kahavi lahanti mANusaM jammaM / tattha vi honti aNAhA, je nisimattaM na vajanti // 138 // " (pum-c0)| // 6 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhu-madya-mAMsAzanaM ca prativarSa varSAcaturmAsyAM niyamitavAn / sa mRtvA tvaM jAtaH / suvratastu maharddhisuraH / tena prA-18 1-"anekajantusaGghAta-nighAtanasamudbhavam / jugupsanIyaM lAlAvat , kaH svAdayati mAkSikam ? // 36 // bhakSayanmAkSika kSudrajantulakSakSayodbhavam / stokajantunihantRbhyaH, zaunikebhyo'tiricyate // 37 // apyauSadhakRte jagdhaM, madhu zvabhranibandhanam / bhakSitaH prANanAzAya, kAlakUTakaNo'pi hi // 39 // madhuno'pi hi mAdhurya-mabodhairahahocyate / AsAdyante yadAvAdA-ciraM narakavedanAH // 40 // " (yo0 zA0 tu.pra.) | 2-"cittabhrAntirjAyate madyapAnAta , bhrAntizcitte pApacaryAmupaiti / pApaM kRtvA durgatiM yAnti mUDhA-stasmAnmayaM naiva peyaM na peyam ||1||"-"vaarunniipaanto yAnti, kaantikiirtimtishriyH| vicitrAzcitraracanA, viluThatkajjalAdiva // 13 // vivekaH saMyamo jJAnaM, satyaM zaucaM dayA kssmaa| madyAtpralIyate sarva, tRNyA vahnikaNAdiva ||16||dossaannaaN kAraNaM madyaM, madya kAraNamApadAm / rogAtura ivApathyaM, tasmAnmadyaM vivarjayet // 17 // " (yoga-zA tR0 pra0) 3-"cikhAdiSati yo mAMsaM, praannipraannaaphaartH| unmUlayatyasau mUlaM, dayAkhyaM dhrmshaakhinH||18|| azanIyan sadA mAMsa, dayAM yo hi cikIrSati / jvalati jvalane vallI, sa ropayitumicchati // 19 // nAkRtvA prANinAM hiMsAM, mAMsamutpadyate lokacit / na ca prANivadhaH svargya-stasmAnmAMsaM vivarjayet // 22 // " (yo0 zA tR0pr0)|-"maaNsaashino nAsti dayA subhAjAM, AlyA02||dayAM vinA nAsti narasya puNyam / puNyaM vinA yAti durantadauHsthyaM, saMsArakAntAramalabhyapAram // 1 // " ECRETARA S Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ ASAr3hacAtumo0 C% vyAkhyA nam / SEKASAIRATECAREReci akhehAdratvadvayaM dattaM / tato jAti smRtvA nAnAniyamAn prapAlya nRpaH kha prApto videheSu vyutvA setsyti| ' upalakSaNArthamanyacca caturmAsikakRtyamapi dhAraNIyam / yathA phAlgunapUrNimAta Arabhya kArcikapUrNimAntaM yAvat patrazAkaM prAyeNa na bhakSyam / tilAdidravyaM na rakSyaM, bahutrasa(jIva)vinAzahetutvAt / sAmAnyata uktaM ca kAvyam___"ajJAtakaM phalamazodhitapatrazAkaM, pUgIphalAni zakalAni hi haTTacUrNam / mAlinyasapiraparIkSitamAnuSANA-mete bhavanti nitarAM kila mAMsadoSAH // 1 // " | yadyapi caturmAsi(kAni trINyapi)katrayamapi yathAvidhinA pAlanayogyAni, tathApi tatrAdau tithayo vilokyaaH| tAzca tridhA-dve caturdazyo, dve aSTamyau, amAvAsyA, pUrNimA ca' etAH SaT cAritratithayaH (Asu caaritrmaaraadhym)| dvitIyA paJcamyekAdazI ceti jJAnatithayaH, Asu jJAnamArAdhyam / anyA darzanatithayastAsu darzanamahimA kAryaH / etAsu sAmAnyataH sarvAsu tithiSu devArcanAgamazravaNAdikriyA kAryA, vizeSeNa cAturmAsikaparvaNi ca / yataH "sAmAyikA 1''vazyaka 2 pauSadhAni 3, devArcana sAtra 5 vilepanAni 6 / brahmakriyA 7 dAna 8 tapomukhAni 9, bhavyAzcaturmAsikamaNDanAni // 1 // " lezatazcArtho'yam-he bhavyAH! etAni padAni caturmAsikasyAlaGkArabhUtAni santi, yuSmAkaM sevanIyAnIti / tatra %%A4%A4 www.unairingyanbhandar.com Shree SudharmashamiGyanbhandar-umara, Surat
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathamaM muhUrttakAlaM yAvadrAgadveSahetuSu yat mAdhyasthyaM tatsAmAyikaM / iha zrAvako dvidhA, RddhimAn anRddhimAMzca / tatra yo'sau RddhimuktaH sa caturpu sthAnakeSu, caitye 1 sAdhusamIpe 2 pauSadhazAlAyAM 3 khagRhe 4 vA nirvighne sthale sAmAdAyikaM karoti / maharddhikastu sADambareNopAzrayametya tanoti, zAsanonnatyarthaM ca 1800 ibhyaiH saha kumArapAlavatra candrAvataMsakavaceti 1 / AvazyakamubhayakAlamavazyaM karaNIyam / yataHY"kA cIvarANa pavarA, kiM dulluhaM marudesamajjhammi? kiM pavaNAo cavalaM?, divasakayaM kiM harai paavN?||1||" 1-samasya rAgadveSarahitasya sato jIvasya jJAnAdInAM Ayo-lAmAprazamasukharUpaH samAyaH sa eva sAmAyika, manovAkAyaceSTA parihAreNa muhUrta yAvatsarvavastupu samapariNAma ityrthH| uktaM ca-"nindapasaMsAsu samo, samo ya mANAvamANakArIsu / samasadiyaNapariyaNamaNo, sAmAiyaM saMgao jIvo ||1||jo samo savvabhUesu, tasesu thAvaresu ya / tassa sAmAiyaM hoi, imaM kevalibhAsiyaMta M // 2 // " sAmAyikasya durlabhatA kathitA'sti / yathA-"sAmAiyasAmaggi, devA vi citaMti hiyayamajjhammi / jai hui muhucamegaM, 8 tA ahma devattaNaM sahalaM // 1 // " | 2-ubhayakAlaM yadavazyaM kartavyaM tadAvazyaka-atikramaNamityarthaH / "vasthAnAt yat parasthAnaM, pramAdasya vshaagtH| tatraiva kramaNaM bhUyaH, pratikramaNamucyate // 1 // " AvazyakaphalaM tvidam-"AvassayaM ubhayakAlaM, osahamiva je karaMti ujjuttA / jiNavijakahiyavihiNA, akammarogA ya te huMti // 1 // " www.umaragyanbhandar.com Shree SudharmaswamiGyanbhandar-umara, Surat
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ ASAr3ha|| paDi-vastraM, kaM-jalaM, maNaM-manaH, iti vyastaM / samaste tu divasakRtaM pApaM haratIti prAkRtabhASAyA 'paDikamaNaM' | vyAkhyA nm| caaturmaa0|| iti, mahaNasiMhAdivatkAryam 2 / pauSadhazca catuHpavyoM caturvidhaH kAryaH 3 / arcanaM vAsAdinA 4 / mAtraM jalAdinA|| // 8 // 1 pratikramaNaniyame mahaNasiMhakathAnakaM tvevam-dillayAM puri pIrojasuratrANa AsIt , sa ekadA anyapuraM prati cacAla / tadA tena mahaNasiMhasAdhuH sArthe AkAritaH / mArge sUryAstamanasamaye sa turaGgamAduttIrya pratikramaNaM kartu bhUmi pramRjya sthitaH / upakaraNAni sadaiva 8|| sArddha rakSati / nRparatvapretane prAme gataH / taM zreSThinaM pArzvasthamadRSTvA AkArayituM janaM preSIt / tataH pUrNasAmAyikaM pArayitvA rAjJaH pArzva &aa sametaH / rAjJA pAzcAtyasthitisvarUpaM pRSTam / mahaNasiMhenoktam -'ravAvastA( stodayA)calamAlambite sati prAme'raNye ca nadyAM sthale nage vADavazyamubhayoH kAlayoH pratikramaNaM mayA kriyate / ' rAjA'vak-'anekavairiNaH santi, kadAcittairmAritaH syAttadA kA gatiH / sa prAha dharma kurvato yadi me maraNaM, tadA svarga eva syAt , tena mayA tatraiva kRtaM / ' tato rAjA hRssttH| yatrAraNye vane vA zreSThI dharma kartu tiSThati, tatra & suratrANasyAdezAtsahasramitabhaTapramANaM sainyaM taM rakSati / anyadA dihayAM suratrANena kaJciddoSamudbhAvya sarvAGganigaDitaH sa kArAgRhe kssiptH| laGghane jAte'pi sAyaM (dvisandhyaM) pratikramaNArtha rakSakebhyaH svarNaTaGkakamarpayitvA ghaTIdvayAvadhi hastanigaDakarSaNapUrva pratikramaNaM cakre / evaM mAsena // 8 // dApaSThiM sauvarNaTakAn pratikramaNArthameva pradade / tanniyamadAyasvarUpaM jJAtvA tuSTena nRpeNa muktaH, paridhApitaH, prAgvadviziSya sammAnitazca / karanAla | 2-dharmasya poSa-puSTiM dhatta iti pauSadho'vazyamaSTamyAdiparvadinAnuSTheyo vrtvishessH| sa cA''hAra 1zarIrasatkAra 2 gRhavyApAra 3 abrahma 4 nivRttirUpazcaturvidho bodhyH| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umalagyanbhandar.com
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 / vilepanaM kuGkumAdinA 6 / etatpadatrayeNa samastapUjAsaGgraho jJeyaH / brahmacarya pAlyaM sudarzanazreSThyAdivat / tathA / 1-sudarzanazreSThiprabandho'yam-campAyAmRSabhadAsaH shresstthii| tasyAIdAsI strI suzIlA'bhavat / anyeArmAghamAse subhagAkhyastanmahipIpAlaH zreSThimahiSIzvArayitvA gRhamAgacchan sAyamapAvRtaM pratimAsthaM zItAta muni pathi dRSTvA tasya zlAghAM vidhAya gRhamAgatya nizAmativAhya savelamutthAya mahiSIH puraskRtya gacchan tathAsthaM muni vIkSya tatpArzve niSaNNaH / ita udite rakhau sa cAraNamuniH 'namo arihaMtANaM' ityuktvA divamutpatitaH / tatastena tatpadaM vyomagAmividyAmazramiva matvA citte nyastaM / tadeva so'rhatsannidhau anyedyuH paThati sma / taddhyAnaparaM || dRSTvA zreSThI papraccha-'kuta idaM tvayA prAptam ? / tenoktaM-'muneH' iti, ukte sarvavRttAnte ca tuSTaH zreSThI taM sampUrNa namaskAramapAThayat / dA itastadguNanaM kurvatastasya kramAvarSAkAlaH sametaH / tato meghenaikArNave mahImaNDale kRte sa mahiSIrlAtvA vanaM gataH / antarAle nadI pUramAgatA / atha tena vyomavidyAbuddhyA tadeva smaratA nadyAM jhaMpA dattA / antarAle sa kIlakaviddho mRtvA tasyaiva zreSTinaH sudarzanAkhyaH suto jAtaH / kramAtpitRbhyAM manoramAmibhyasutAM vivAhitaH / itastasya kapilena nRpapurodhasA samaM niviDA prItirabhUt / anyadA patyuktata druNazravaNAnuraktA tatpanI kapilA kAmAturA sudarzanasaudhe sametya 'tavAdya suhRdo vapurapATavamastyatastvayA sukhapRcchArtha zIghraM madahe sametavyaM' PityuktvA taM guptagRhAnta tvA dvAraM dattvA trapAM tyaktvA ratArtha prArthayAmAsa / tataH parastrIracau SaNDhaH sa zreSThI zIlarakSArtha 'SaNDho'hamasmi mugdhe! kiM vRthA mAM prArthayasi ?' ityuktvA nirgatya gRhamAgataH / anyadA nRpaH sapurodhaHsudarzanaH krIDitumudyAnaM gataH / yAnArUDhA'bhayA rAjyapi kapilayA samaM vanamagAt / itaH kapilA sudarzanapriyAM sutaSaTUyutAM pathi dRSTvA 'keyaM strI?' ityabhayAmapRcchat / tayoktaM- 'iyaM zreSThitrI, ete ttsutaaH| tataH kapilayA tadvRttAnto mUlataH Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ ASAr3hacAtumo0 // 9 // CSCSA CREACOUSE rAvaNAhatItAmArgagaveSaNe kuNDalAdIni labdhvA rAma prati lakSmaNa uvAca vyAkhyA| "kuNDalai bhijAnAmi, nAbhijAnAmi kngknnaiH| nUpuraistvabhijAnAmi, nityaM pAdAbjavandanAt // 1 // " nam / proktaH / atha sA devyA proce-tvaM mugdhA'nena dambhena vaJcitA / ' tatastayoktaM-'devi! tavApi vaidagbhyaM tadA vedmi, cedanena samaM rmse| iti tadvacaH zrutvA devyaanggiikRtm| ekadA rAjAdau vane rantuM gate zUnyagRhe kAyotsargasthaM kAmayakSamUrtidambhena yAnArUDhaM kArayitvA paNDitAkhyayA svadhAtryA''nAyya svabhuvanAntaHpracchannaM kSitvA sA kAmavibhramAdidarzanapUrvamatyartha prArthitavatI / tathApi tanmano na manAgapi calitaM / tatastayA stanopapIDaM tasya sarvAGgINamAliGganaM dattaM / tathApi na kSubdhaM cetaH / tataH kupitayA tayA pUcake / tacchrutvA rakSakaiH sa dhRtvA rAjJo'ne nItaH / pRSTenApi tena tasyAM kRpayA maunamAzritaM / tato doSaM sambhAvya ruSTena rAjJA 'eSa viDambya pure bhrAmayitvA mAryatAM' iti rakSakA AdiSTAH / taistathA kRtvA nIyamAnastatpriyayA dRSTaH / tadA sA jinAgre kAyotsarga cakAra kalakottaraNaM yAvat / itaste taM zUlikAyAM nyadhuH / sA ca svarNasiMhAsanamabhUt / atha taistadvadhArtha khaDgaprahArA muktAste ca kaNThe hAratvaM, maulo maulitAM, karNayoH kuNDalatvaM, karacaraNe ca kaTakatvaM bhejire / ArakSakaistacitraM rAjJe jJApitam / tato rAjJA tatrAgatya zreSThI satkRtya svahastinamAropya samahotsavaM svagRhe nItaH / tajjAtaM jJAtvA tayA (manora-12 mayA) kAyotsargo muktaH / atha rAjA tanmukhAdrAjJIvRttaM jJAtvA zreSThivacanAdabhayAyA abhayaM dattvA zreSThinaM hastiskandhamAropya svagRhe preSIt / tadvRttaM vijJAyA'bhayA khamuddhya mRtA / paNDitA pATalIpure vezyAntike'gamat / atha sudarzano bhavavirakto gRhItavato vicaran pATalIpure gataH / tatra paNDitayA pratilAbhamiSeNa svagRhe nItvA dvAraM pidhAya kadarthi-15 to'pi nAcalat / tataH sAyaM vimukto nirgatya vane gatvA smazAnAntaH pratimayA sthitaH / tatrApi vyantarIbhUtayA tayA'bhayArADyA prAgvairAda DISASRA+AAAAAA www.umalagyan handar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ PARNAGAR BI iti paradArAvayavagatabhUSaNadarzanamapi niSiddhamiti zIlapadam 7 / dAnaM paJcavidhaM prasiddham 8 / daMSTASTakarmannaM tapaH 49 / ityAdyanekacaturmAsikakRtyatatparasUryayazaAdayo dRSTAntAH khayamabhyUhyAzceti / .. "ityupadezaprAsAda,- vRttau prAvRkriyAspadam / zrIpremavijayAdyartha, varNanaM likhitaM mayA // 1 // " "ASADhazuklAdicaturdazItitheH, kRtyAni saMzrutya sucetanAnvitaiH / lakSmyAdisUripraNItAnyupAsakaiH, sevyAni nirvaannsusaadhyshaalibhiH||1||" "samAptamidaM zrImadvijayalakSmIsUriviracitaM ASADhacAturmAsikavyAkhyAnam / " neke upasargAH kRtAH, tathApi tanmano na calitam / sa muniH zubhadhyAnAt kevalajJAnamAsAdya dezanAM dadau / tadA'bhayApi samyaktvaM prApa / paNDitApi pratibodhitA / evaM kevalaparyAyaM ciraM prapAlya zivaM gataH / 1-"abhayaM supattadANaM, aNukaMpA uciya-kittidANaM ca / dohiM pi murako bhaNio, tinni bhogAiyaM diti // 1 // " 2-bAhyAntaramedato dvAdazavidhaM tapaH, tattvidam-"aNasaNamRNoyariA, vittIsaMkhevaNaM rsnycaao| kAyakileso saMlINayAtaya bajjho tavo hoi // 1 // pAyacchittaM viNao, veyAvaccaM taheva sajjhAo / jjhANaM ussaggo vi ya, abhitarao tabo hoi // 2 // " "cake tIrthakaraiH svayaM nijagade taireva tIrthezvaraiH, zrIheturbhavahAri dAritaru sanirjarAkAraNam / sadyo vighnaharaM hRSIkadamanaM mAGgalyamiSTArthakada, devAkarSaNamAradarpadalanaM tasmAdvidheyaM tapaH / / 1 // BARANASANSARKARA Shree SudharmaswamiGyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ VSSZZSZWEVVSSVYYYyyyYVSZYS "Higing TIGIgnigh-JIEJA !" Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Zhong Nu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com