Book Title: Agam Satik Part 28 Nirayavalika Aadi Sutra Gujarati Anuwad 1
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009019/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTIka anuvAda anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo nama: Agama saTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 28 mAM che... [ nirayAvalikA-paMcaka - payajJAo-101 -: anuvAda-zreNInA sarjaka : muni dIparatnasAgara * nirayAvalikA 0 5taMsikA 0 pupikA 0 puSpacUlikA 0 vRSNidazA A pAMca upAMgasUtro krama-8 thI 12 0 catuH zaraNa 0 Atura pratyAkhyAna o mahApratyAkhyAna o bhaktaparijJA o taMdula vaicArika o saMskAraka o gacchAcAra 0 gaNividhA 0 devendrastaya 0 vIrastava 0 caMdravedhyaka A daza + eka vaiikalpika) pannAsUtro - x - x - x - x - x - x - 4 - tA. 23/10/2009 zukravAra 2066 kA.su.pa Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-rA-10,000 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa) Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. & TAIpa seTIMga : mudraka :zrI mahAkAlI enTaraprAIjha navaprabhAta prinTIMga presa cAMdaloDiyA, amadAvAda. III ghIkAMTA roDa, amadAvAda (M) 9824419736 | ||| Tel. 079-25508631 2i8/1] Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RNasvIkAra AgamasUtra saTIka anuvAda D 0 vaMdanA e mahAna AtmAne che vikrama saMvata-2061mAM phAgaNa suda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIvadi, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano zepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA cite AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke yAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vitarahitapaNe mUd svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI hacamacaMdrasUrIzvarajI manA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMdanA D Agama saTIka anuvAdanA A bhAga [ 28 ] nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI Agama saTIka anuvAdazreNinA sarjaka chemuni zrI dIparatnasAgarajI ma.sA. teozrInI preraNAthI lAbhalenAra 0 zrI jaina zve.pU. saMgha - thAnagaDha zAha haMjArImalajI bhUramalajI - karnala D D 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratnapUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma. jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanapabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAvaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi mokalAvI. ukata baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSanA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. | Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyasahAyako anudAna dAtA Agama saTIka anuvAdanA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI sadguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI aThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjya saraLa svabhAvI, bhadrika pariNAmI, zrutAnusagI sva AcAryadevazrI vijaya cacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda (2) zrI bhAvanagara jaina zvebhU.pU. saMgha, bhAvanagara (3) zrI AdinAtha jaina zve mU.pU. saMgha, navasArI (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda (5) zrI jaina zve mU.pU. tapAgaccha saMgha, boTAda (6) zrI pArzvabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA be bhAga. be bhAga. be bhAga. be bhAga. eka bhAga. eka bhAga. [paramapUjya AcAryadeva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.] Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - - Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sALIzrI hitAzrIjI manI preraNAthI zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIranA sAnIthI pUrapakvAzrIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa," muMbaI (Agama-sIka anuvAda sahAyasko) (1) papU. bhagavatIjI dezanAdakSAdevazrI naradevasAgarasUrijI masAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkrasUrIzvarajI mae nI preraNAthI - "abhinava jaina zvebyU saMgha," amadAvAda, (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya A devazrI munisUrijI manI preraNAthI - "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa," bhIlaDIyAjI. | (4) papU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sArA sUryapabhAzrIjI manI preraNAthI - "zrI bhagavatInagara upAzrayanI baheno," amadAvAda. (5) paramapUjyA varadhamazrIjI manA ziSyA tapasvIratnA sAdanIzrI prItighamazrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArthabhakti zremUvapUcha jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa cempU tapAjaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramadIvayazrI samyagANAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zempU jenasaMgha, pAlaDI, amadAvAda. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAzanono eka-301 1- AgamasuttANi-mUlaM 49 prakAzano EUR A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 2 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatayA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIza pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. Agamasaddomo, ApanAmoso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500/ -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda 40 prakAzano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi-saTIkaM 46 prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, daSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niyuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane mAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. - A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-dali A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizadrarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. - 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthapRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIjhaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda prakAzano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tattvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A AgamasUtra-hindI anuvAd mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane Anama saTI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga 6-prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyoganuM saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthaMkara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuruSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nihavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane dRSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThAMka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. A "Agama kathAnuyoga'' kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rUA. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X - Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 (8) jinabhakti sAhitya - * caityavandana parvamAlA * caityavandanasaMgraha - tIrthajina vizeSa * caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA parvatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rUpa caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. d zatruMjaya bhakti * zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI AgamasUtra saTIka anuvAda 0 abhinava jaina paMcAMga * abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) sUtra abhyAsa-sAhitya - 0 jaina eDyukezanala sarTiphikeTa korsa . pratikramaNasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. = = X = E G ma Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirayAvalikA upAMgasUtra-saTIka anuvAda bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladaMsaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH 19 nirayAvalikA-upAMgasUtra-8 anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana jalaga-28-) o zrI zAMtinAtha devane namaskAra thAo. zrI pArzvanAthane namaskAra karIne prAyaH anya graMthamAM joyela, niyAvalikA zrutaskaMdhanI vyAkhyA kaMIka prakAzita karIe chIe. temAM nirayAvalikA nAmaka upAMgagraMthane arcathI, zrI mahAvIranA mukhathI nIkaLela vacanane kahevA IcchatA zrI sudharmasvAmI sUtrakAra kahe che - 4 A bhAgamAM kula-15 Agamono samAveza karAyela che. jeno saMkSepamAM ullekha karIe to "nirayAvalikA-paMcaka" ane "daza payajJA" kahevAya. upAMga sUtromAM upAMga 8 thI 12 mAM pAMca upAMga samo Ave che - nirayAvalikA, kAvataMsikA, puSitA, pupacUlikA, vRSNidazA. A pAMceno nirayAvalikA-paMcakarUpe ullekha prApta che. tenI vizeSa prastAvanA amArA pUrvanA Agama-prakAzanothI jANavI. daza payajJAmAM paNa nAmonI pasaMdagImAM bheda che. amoe ahIM svIkArela payA A pramANe che - catuHzaraNa, AturapratyAkhyAna, mahApratyAkhyAna, bhakataparijJA, taMdalavaicArika, saMtAka, gacchAcAra vikapamAM caMdravezcaka, gaNividhA, devendrastava, vIrastava. e rIte 10 + 1 ema vikalA sahita 11-5yajJA lIdhela che. upAMga sUtra-nirayAvalikApaMcakanI vRtti zrI caMdrasUrijInI supAya che, teno be TIkAnuvAdamAM samAveza karela che. adhyayana-1-kAlI che - X - X - X - * sUtra-1 - te kALe, te samaye rAjagRha nAme nagara hatuM. RddhimaMta Adi. tenI bahAra IzAna khUNAmAM guNazIla caitya hatuM - varNana tyAM azoka nAme vRkSa ane pRedIzilAka hato. * vivecana-1 : te kALe - avasarpiNInA cothA ArArUpa. te samaye - temAM vizeSarUpe jemAM te rAjagRha nAme nagara che, zreNika nAme rAjA che. sudhamAM [vardhamAna] svAmI che. [hatAM]. avasarpiNIvathI kALanuM varNana graMcavarNita vibhUtiyukta ahIM nathI. "ddha" zabdathI ahIM nagara varNana sUcavela che. te A pramANe - bhavanAdithI vRddhine pAmela, bhayavarjitapaNAthI sthira, dhanadhAnyAdithI samRddha pramoda kAraNa vastunA bhAvathI pramudita loko nagaramAM rahetAM loko, tyAM AvIne rahelA-jAnapado. saubhAgyanA atizayathI khullA, animiSa nayano vaDe te prANIya che, citane pratikArI-prAsAdIya che. jene jotAM cakSane zrama na lAge tevuM darzanIyA che. manojJarUpa che. jonAjonAra pratye suMdarapa che. tenA IzAna khUNAmAM guNazila nAme caitya hatuM. caitya eTale ahIM vyaMtaranuM Ayatana. ramaityavarNana - tenI sthApanA cirakALathI thayela hatI. pUrva puruSoe te pUjavA yogyapaNe prakAzita karela hatuM. chatra-dhajA-patAkA sahita hatuM. temAM vedikA racela hatI. bhUmitala chANa AdithI lipela hatuM, bhIMto khaDI cunA AdithI dhoLela hatI. tethI A baMne vaDe pUjita jevuM - pUjeluM hatuM. te guNazIla caityamAM zreSTha azokavRkSa hatuM. te vRkSanI nIce thaDanI pAse eka moTo pRvIzilApaka hato. tenI laMbAI-pahoLAI supramANa hatI. Ajinaka-carmamaya vastra, , bUra nAmaka vanaspati, navanIta-mAkhaNa, kUla-AkaDAnuM 2. A badhAM jevo teno ati komaLa sparza hato. tathA te prAsAdIyAdi hato. payannA sUtromAM ame catudazaraNa ane taMdulavaiyAskimAM vijaya vimala gaNi kRta vRtti lIdhI che, Atura pratyAkhyAna ane saMstAraka mATe guNaratnasUrikRta avasUrI lIdhI che, gacchAcAra mATe zrI vAnarSinI laghuvRtti avadhUrI lIdhI che. bAkInA payajJAmAM mAtra mULano artha che. acalagacchIya TIkA ame lIdhela nathI. ukta paMdare AgamonA viSaya bhinna-bhinna hovAthI ame ahIM prastAvanAmAM te pratyekanI viSayacaryAno ullekha karatA nathI, te jijJAsuoe anya graMthathI jANavA. pAMce upAMgo kathAnuyoganI mukhyatAvALA che, payajJA sUtromAM aMtima ArAdhanA ane AcaraNAnI pradhAnatA che. 2i8/2] Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 tirayAvalikA upAMgasUtra-saTIka anuvAda * sUjha-2 - te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA ziSya Arya sudhamAM nAme aNagAra jAtisaMpaEx, kezI gaNadhara samAna hatA. paoo aNagAro sAthe parivarelA, pUvanimUvIthI vicaratA, jyAM rAjagRhanagara cAvatu cayApatirUpa avagraha grahaNa karI saMyama vaDe cAvatuM vicAratA hatA. parSadA nIkaLI, dharma kaho, pArSadA pAchI pharI. * vivecana-2 - jAtisaMpanna- uttama mAtRpAyukata. anyathA mAtRkapakSa saMpannava puraSa mAgane hoya, tethI utkarSanA abhidhAna mATe A vizeSaNa grahaNa karela che. kula - pitRpakSa. bala-saMhanana vizeSathI samutpanna prANa. ahIM kezI svAmInuM varNana kahevuM. vinayathI yukta, nAyava - dravyathI alA upadhitva, bhAvathI - traNa gausvano tyAga. maNI - mananA dhairyavALA, veNI - zarIranI prabhAvALA, vaghaMsa - saubhAgyAdiyukta vayanavALA, nasaMsa - khyAtivALA. krodha, mAna, mAyA, lobhane jItanArA arthAt udayapAta krodhAdine viphaLa karanArA, jIvavA-prANa dhAraNanI vAMchA ane maraNanA bhayathI vipamukta arthAt te baMnenA upekSaka. bIjA munijananI apekSAthI tapamAM uttama te tapopaghAna, saMyamaguNamAM pradhAna, cApidhAna, anAyAsa pravRttinA niSedhathI nigrahapradhAna, aA savavALA jIvo vaDe du:khe karIne AcarI zakAya tevA ghora brahmacaryavAsI. zarIrane jela hoya tevA ati zarIrasakAramAM nispRhI. kevaLa jJAna sivAyanA cAra jJAnopayukta. evA AcArya sudharmA pa00 ANagAro sAthe parivarI pUvanupUrvI - anukamathI saMcaratA, vivakSita gAmathI bIje gAma te prAmAnugrAma jatAM - eka gAmathI bIjuM gAma ullaMdhyA sivAya jatAM, AnA vaDe pratibaddha vihAra kahyo. tevo vihAra paNa utsukatA rahita kahyo. sukhe sukhe - zarIranA khedanA abhAve, saMyamanI bAdhA rahita vicaratA ke prAmAdimAM rahetA hatA. jyAM rAjagRha nagara, jyAM guNazilaka caitya che, tyAM Ave che. AvIne yathocita munijana avagraha - AvAsane anujJApUrvaka grahaNa karIne, saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatAM rahe che. zreNikarAjAdi loko-pArSadA sudhamasviAmInA vaMdanArthe nIkaLI, dharma sAMbhaLIne, je dizAthI AvelA, te ja dizAmAM parSadA-pAchI gaI. * sUtra-3 : te kALe te samaye Arya sudhamAM aNagAranA ziSya jaMbU nAme aNagAra, samacatustra saMsthAna saMsthita yAvatuM saMkSipta-vipula teja teyAvALA, sudhamAM aNagAranI kaMIka samIpa, uddhAnU thaI cAvatu vicaratA hatA. vivecana-3 :- x - Arya jaMbUnAme aNagAra kAzyapa gotrIya hatA. sAta hAtha uMcA, samacaturastra saMsthAna saMsthita, vajaRSabhanArAya saMghayaNI, suvarNano pulaka, tenI je kApa rekhArUpa, parAgarbhavat je gaura. - x - x * ugra-apapRSya tapavALA. tApita tapa yukta - jenA vaDe karmo tapAvAya, te tapathI svAtmA paNa taporUpa saMtApita che. dItatapa - hatAzana mAphaka javalata teja, karmavananA dAhakavaNI che. udAra-pradhAna. ghora-nirguNa parISaha-Indriya-kapAya nAmaka zagano vinAza karavA nirpaNa. bIna vaDe AcarI na zake tevA vratavALA, ghora tapa vaDe yukata, zarIranI aMdara lIna, aneka yojana pramANa kSetra Azrita vastunA dahanamAM samartha, viziSTa tapojanya labdhivizeSa prabhAva - tejovezyA Adi guNaviziSTa jaMbUsvAmI, sudhamavAmI sthaviranI bahu dUra nahIM - bahu nIkaTa nahIM tevA ucita pradeza rahyA. kaI rIte ? zuddha pRthvI Asana vajIna, pAkSika niSadhAnA abhAvathI utkaTaka Asane rahIne, te urdhva jAtu, adhomukha - uMce ke tIrthI daSTi rAkhIne. niyata bhUbhAge niyamita daiSTivALA. vAnarUpa je koTha, jemAM koThAmAM rahela dhAnya vikherAtuM nathI tema, te bhagavat dharmadhyAna koThamAM pravezIne, Indriya ane manane AzrIne saMvRtAtmA thAya che. saMvara ane tapa vaDe AtmAmAM vAsita thaIne rahe che. * sUtra-4 - tyAre te jaMbUvAmI jAtazraddha thaI cAvatuM paryApAsanA ratAM Ama kahe che ke - bhagavAna zramaNa yAvata saMpApta upAMgono zo artha kahelo che ? nize he jaMbu zramaNa bhagavate vAvata e pramANe upAMgonA pAMca vargo kahyA che, te A pramANe - nirayAvalikA, kalAvartAsikA, puSipakA, pucUlikA ane vRSNidazA. bhagavanA je kAmaNa bhagavate upAMganA pAMca vargo kahelA che - X * to bhagavA pahelAM varUpa upAMga - nirayAvalikAnA zramaNa bhagavaMte keTalAM adhyayano kA che? he jaMbu zramaNa bhagavaMte upAMgonA prathama varSa nirayAvalikAnA daza adhyayano kahelA che - kAla, sukAla, mahAkAla, kRNa, saNa, mahAkRSNa, vIkRSNa, rAmakRSaNa, pitRsenakRSNa ane mahAsenakRSNa. * vivecana-4 - dhyAna pachI te Arya jaMbu, kevA thayA ? jene prazna pUchavAnI IcchA che. tevA jAtazraddha - vaphTamANa vastu tava parijJAna mATenI IcchAvALA thayA. tathA saMzayavALA, kutuhala- utsukatA vALA - badhI vastuno vyatikara aMgasUtromAM kahyA pachI upAMgomAM bIjo zo artha bhagavaMte kahyo haze ? tene huM kaI rIte jANIza ? tevI utsukatAthI ubhA thaIne Arya sudhamanei traNavAra AdakSiNa-pradakSiNA kare che - dakSiNa bAjuthI AraMbhIne paribhramaNa karatAM pharI dakSiNa pArthanI prApti, tene kare che. pachI vacanathI stuti kare che, kAyAthI namana kare che, ucita deze zravaNanI IcchAthI namana karatAM, aMjali joDIne, vinayathI, paryApAsanA karatA bolyA - Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 niyAvalikA upAMgasUtra-saTIka anuvAda bhagavaMte upAMgonA pAMca varSa kahyA. vana - adhyayana samudAya, te pAMca varganirayAvalikAdi che. temAM pahelo varga daza adhyayanarUpa kahela che. adhyayana dazaka - kAla, kAlIno putra te kAla, sukAlIno putara sukAla ItyAdi jANavuM. * * * * * kALa, pachI sukAla, mahAkAla e krame daza adhyayana che. * * * * sUtra-5 - bhagavAna ! je zramaNa cAvatuM sapAkhe upAMganA prathama varSa nirayAvalikAnA daza adhyayano kahyA, to - x * pahelAM adhyayanano zo artha bhagavaMte kahela che ? nize he jaMbu. te kALe, te samaye A ja jaMbUdvIpa dvIpamAM bharata kSetramAM caMpA nAme nagarI divALI nagarI hatI, pUNabhadra caitya hatuM. te caMpAnagarImAM zreNika rAjAno putra ane cellaNA devIno Atmaja koNika nAme rAja hato. te koNika rAjAne pAvatI nAme rANI hatI. sukumAla yAvat vicaratI hatI. te caMpAnagarImAM zreNika rAjAnI patnI, koNika rAjAnI laghumAtA kAlI nAme rANI hatI. te sakumAla pAvatu surai hatI. * vivecana-pa : A jaMbUDhIpa thatu asaMkhyaya jaMbUdvIpamAMnA bIjA koI nahIM. bharatotramAM caMpA nAme nagarI hatI. traddha-timitAdi. tenA IzAna khUNAmAM pUrNabhadra caityavaMtarAyatana hatuM. koNika nAme zreNika rAjaputra rAjA hato. te mahAhimavaMta jevo mahAna * bIjA rAjAnI apekSAthI, malayaparvata - meru parvata ane zakrAdi devarAja samAna hato. tyAM vino, rAjakumArAdikRta Damaro, vivara zAMta thayelA hatA. evo te rAjyane pAlana karato rahelo. koNikanI rANI padmAvatI sukamAla hAtha-paga vALI, ahIna paMcendriya zarIra, - X * lakSaNa, vyaMjana, guNo vaDe upayukta * * mAna, unmAna, pramANathI pratipUrNa, sujAta-sarvAga suMdarI - x * x * caMdra jevI saumyAkAra, kamanIya, tethI ja priya darzanavALI, tethI ja svarUpathI surakSA padmAvatI devI koNika sAthe udAra bhogopabhogane bhogavatI rahetI hatI. [vyAkhyA pUrNa sUtrovata] bIjA kahe che - kArtikI caMdranI je vimala, pratipUrNa, saumya vadanavALI. kuMDalo vaDe dhRSTa kapola viracita mRgamadAdi rekhAvALI, zRMgAra rasanA gRha samAna, cAru vepavALI. - kAlI nAme saNI, zreNikanI patnI, koNika rAjAnI laghumAtA hatI. teNI zreNika rAjAne vallabha, kAMta, priyA, manojJA prazasta nAmagheyA, hRdayamAM dhAraNIya, vizvAsyA, saMmata, bahamata, anumata, AbharaNanA karaMDIyA samAna, mATInA telanA bhAjanava susaMgoyA, vasamaMjUSAvatu susaMparigrahitA hatI. [vyAkhyA pUrva sUtrovata] te kAlI zreNika rAjA sAthe cAvatu vicaratI hatI. * sUtra-6 - te kAlIdevIno yuga kAla nAme kumAra hato. te sukumAla cAvatuM surUpa hato. : - te kAkumAra anya koI divase 3ooo hAthI, 3ooo ratha, ooo aa, traNa karoDa manuSyo vaDe garuDa lUha cIne, potAnA agiyAramA bhAganA sainya vaDe kozikarA sAthe rathamusala saMgrAmamAM utaryo. * vivecana-6 : teno kAla nAme putra hato. te sukumAla ItyAdi pUrvokta varNana prAsAdIya, darzanIyAdi sudhI kahevuM. zreNika rAjAne be ratno hatA - aDhAra sarohAra, senacaka hAthI. tyAM zreNika rAjAnA rAjyanA mUlya jeTaluM te deve Apela hAra ane hAthInuM mUlya hatuM. te hAstI utpatti prasaMge kahevAze, koNikanI utpatti ahIM vistArathI kahIza. kemake tenA kAmamAM ja kAlAdinuM maraNa ane naraka yogya karmacaya che. vizeSa e - koNika tyAre kAlAdi dazakumAra sAthe caMpAmAM rAjya karato hato. te badhAM paNa dogaMdaka devanI mAphaka kAmabhoma parAyaNa bAyaTiMzaka devanI jema * * * * * bhoga bhogavatA rahelAM hatA. halla ane vihala nAme koNikanA bIjA be bhAIo je celaNA saNInA putro paNa hatA, have hAranI utpatti kahe che - zakendrae zreNikanI bhagavaMta pratyenI nizcala bhaktinI prazaMsA karI. tyAre seDukano jIva deva thayelo, te bhakitathI prasanna thaI zreNikane te hAra ane be goLa daDA ApelA. zreNike te hAra celaNAne Apyo. be goLa daDA abhayanI mAtA sunaMdAne AyA. te vakhate sunaMdAe "zuM huM dAsI chuM" ema kahI goLAne bhIMtamAM pheMkayA. tyAre goLA phATatA kuMDala joDa ane vastra joDa nIkaLyA. koI vakhate abhayakumAre bhagavaMtane pUchyuM - chello rAjA koNa dIkSA leze ? bhagavaMte kahyuM - udAyI, pachI koI nahIM le. tyAre abhaye rAjya na svIkAratA koNikane rAjya ApyuM, halane secanaka hAthI ane vihallane hAra Apyo. * * * abhayakumAre mAtA sahita dIkSA lIdhI. celaNAnA traNa putro thayelA - koNika, halla ane vihala. have koNikanI utpatti kahIe - kAlI, mahAkAlI Adi dazane kAla, mahAkAlAdi daza putro hatA. koNike kAlAdi dazakumAro sAthe maLIne zreNika rAjAne [potAnA pitAne jelamAM nAMkhyA. koNika pUrva bhavanuM vaira hovAthI zreNikane roja savAra-sAMja 100 koraDA mArato hato. tene bhojana ke pANI paNa na Apato. cellaNA potAnA vALamAM bAMdhIne laI gayela aDadanA bAkuDAne madirAnA pANIthI dhoIne ApatI. koI vakhate paDAvatIthI thayela koNikanA manA nimite -x - mAtA celaNAne kahyuM ke mane A putra keTalo priya che ? tyAre cellaNAe zreNikanA koNika pratyenA premanI vAta kahI (je graMthAtarathI jANavI) tyAre jamato jamato ja ubho thaIne koNika kuhADo laI pitAnI beDI toDavA doDyo. * x * tyAre zreNika - x * tAlapuTa viSa khAIne jIvanano aMta karyo. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 niyAvalikA upAMgasUtra-saTIka anuvAda keTalAMka kALa pachI -x- rAjagRhathI nIkaLI koNika caMpAmAM rAjadhAnI karIne rahyo. koNikanI kathA pahelAM eTalAM mATe kahI ke - teNe karelA rathamusala saMgrAmamAM ghaNAM ja lokono kSaya karavAthI nAka yogya karmo pArjana kAlAdi dazene thayuM. temAM kAlakumArane AzrIne A paheluM adhyayana che. rathamuzala saMgrAma - caMpAmAM koNika rAjA hato, tenA nAnA bhAI hala, vihala pitAe ApelA hAra ane hAthI sAthe vilAsa karatA hatA. *x * pAvatIe koNikane te hAthI laI levA uzkeryo. * x - baMne nAnA bhAI bhayathI vaizAlImAM potAnA mAtAmaha-ceTaka pAse cAlyA gayA. - x * x * te nimite yuddha thayuM. tyAre kaNika sAthe potAnI bIjI mAtAnA putro evA daza bhAIo paNa yuddhamAM joDAyA. te pratyekane 3000 hAthI, 3000 ratha, 3ooo ghoDA, traNa karoDanuM pAyadaLa hatuM. koNikane paNa hatuM. - X - tyAre potAnuM A 11-mAM bhAganuM sainya laIne kALa kumAra pahelo yuddhamAM caDayo. ceTaka rAjAe paNa potAnA gaNarAjAne bolAvyA. ceTaka sahitane badhAMnuM paNa teTaluM ja hAthI Adi bala parimANa hatuM. yuddha thayuM ceTaka rAjAne eka ja amogha bANa choDavAnI pratijJA hatI. koNike garuDa nyUha racyo. ceTake sAgara vyuha racyo. * x - ceTake eka ja bANa vaDe tene mArI nAMkhyo. sainya bhAgya. bIje divase e ja pramANe sukamAlane haNyo. e pramANe kramazaH daza divasamAM * x * daze kumArone hasyA. tethI koNike yuddha jItavA aTTama karyo. tyAre zakendra ane amarendra baMne AvyA, * x * koNike mahAzilA saMgrAma ane rathamusala saMgrAma karyo - 4 - * sUga-7 : tyArapachI te kAlIdevIne anya koI divase kuTuMba jAgarikA karatAM Avo AdhyAtmika cAvatu saMkalpa utpanna thayo. * vize mAro putra kAlakumAra 3ooo hAjI Adi sAthe yuddha caDela che. to zuM te jItaze ke nahIM jIte? jIvaze ke nahIM jIve ? bIjAno parAbhava karaze ke nahIM kare ? kAlakumArane huM jIvato jaIza? e rIte pahata mana thaIne yAvata ciMtAmagna banI.. kALe, te samaye bhagavAna mahAvIra samosaya. dA nIkaLI. tyAre kAlIdevI A vRttAMta sAMbhaLIne, tenA manamAM Avo saMkalpa yAvata thayo - nize bhagavAna mahAvIra pUpUivathI ahIM AvIne rahyA che, tathArUpanuM smaraNa paNa mahAphaLane mATe che sAva vipula anuiM grahaNa to mahAphala mATe thAya cheto tyAM jauM ane cAvatuM bhagavaMtanI paryApAsanA karuM. A prazrana pUchIza. ema vicArIne kauTuMbika puruSone bolAvyA. bolAvIne Ama kahyuM - devAnupiyo ! jaldIthI dhArmika yAnapavara joDIne lAvo. lAvIne yAvatuM mArI AjJA pAchI soMpo. pachI te kAlIdevI lhAI, balikarma karI yAvat alpa paNa mahAI AbharaNathI alaMkRta zarIrI thaI ghaNI kuLadAsI sAthe cAvatuM mahattarAnA vRMdathI parIvarIne aMta:purathI nIkaLI. nIkaLIne bAhya upasthAna zALAmAM dhArmika zreSTha vAna pAse AvIne temAM beThI. tyArapachI potAnA parivAra sAthe parIvarIne caMpA nagarInI vaccovaccethI nIkaLIne pUrNabhadra caitye AvI, AvIne chamAdi dUra karI, yAnane rokavuM, rokIne te ghArmika zreSThayAnathI utarI, pachI ghaNI kunnAdAsI AdithI parIvarIne zramama bhagavanuM mahAvIra pAse AvI, bhagavaMtane traNa vakhata vaMdana karI, potAnA parivAra sAthe zravaNecchAthI abhimukha namana karI, vinayathI jatI joDIne paryApAranA kare che. tyArapachI bhagavaMta mahAvIre cAvatuM kAlIdevIne tathA te mA moTI dAne dharmakathana karyuM cAvatuM zrAvaka ke zrAvikA AAimAM vicaratA ArAdhaka thAya che. tyArapachI te kAlIrANIe bhagavaMtanI pAse dharma sAMbhaLI, avadhArI yAvat harSita thaI bhagavaMtane traNa vakhata vaMdanA karI cAvatuM pUcha - bhagavan! mAro >> kAlakumAra yAvatu ramujIla saMgrAmamAM gayo che, to te jItaze ke nahIM ane ItyAdi. bhagavaMte kAlI rANIne kahyuM - he kAlI ! tAro putra * x * cAva4 - x - had, mathita, pravara vIra ghAtita, nipatita cihna-dhvaja-patAkAyukta thayo, dizA na sUjhatA ceTaka rAjAnI sanmukha Avyo tenA rathanI sanmukha ratha karyo, tyAre caTaka rAjAe kAlakumArane Avato joyo joIne krodhathI yAvat dhamadhamatA dhanuSa lIdhuM, tIra lIdhuM. vaizAkhI sthAne ubhA rahyA, kAna sudhI tIrane kheMcyuM, kheMcIne kAlakumArane eka ja bANa vaDe haNI nAMkhyo. he kAlI ! te mRtyu pAmyo, tArA kAlakumArane have tuM jIvato joIza nahIM. tyAre kAlIdevI bhagavaMta pAse A kathana sAMbhaLI, avadhArI, putranA mahA zokathI vyApta thaI kuhADAthI kApela caMpakalatAnI jema dhasa thaIne pRvItalane vize savIMgathI paDI, pachI muhUrta bAda kAlIdevI Azvasta thaI usthAnathI uThe che, uThIne bhagavaMta mahAvIrane vaMdana-namaskAra karyo. karIne kahyuM - bhagavana che ema ja che, temaja che, bhagavA te avitatha che, asaMdigdha che. je Ape ko te artha satya che. ema kahI zramaNa bhagavaMtane vAMdI-namI, te ja dhArmika zreSTha yAnamAM besI - x * pAchI gaI. * vivecana-: zuM jayazlAghAne pAmaze, pAkA sainyano parAbhava karI zakaze ke nahIM karI zake ? kAla nAmaka mArA putrane jIvato joIza ke nahIM ? e rIte yukta-ayuktanA vivecanamAM upahata mano saMkalpavALI, hatheLI upara mukha rAkhI, ArtadhyAnogata ane adhomukha vadana ane nayanavALI thaI. dinanI jema vivarNavadanavALI thaI. * * manomAnasika du:khathI abhibhUta thaI. * * A AvA svarUpe AtmaviSayaka, smaraNarUpa, prAcita, manamAM vartato paNa bahAra prakAzita na thayela vikalpa utpanna thayo, tene ja kahe che - bhagavanuM che gAmegAma Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1 vicaratA ahIM padhAryA che . samosaryA che, A ja caMpAnagarImAM pUrmabhadra caityamAM cayApratirUpa avagraha yAyI saMyama ane tapathI potAne bhAvita karatAM vicare che. tathA5 arahaMta bhagavaMtanuM nAma gotra paNa zravaNa karatAM mahAphaLa prApta thAya che, to pachI sanmukha javuM, vAMdavuM, namavuM, pratipRcchA karavI, paryApAsanA karavAnA phaLanuM pUchavAnuM ja zuM hoya ? eka paNa Arya dhArmika vacana zravaNanuM mahAphaLa che, tethI vipula arthagrahaNArthe huM tyAM jauM, bhagavan! mahAvIrane vaMdana-namana-satkAra-sanmAna kare. kalyANa-maMgala-daiva-caityarUpa temanI paryApAsanA karuM, je bhavAMtaramAM paNa mane hitakArI Adi thaze. ItyAdi - 4 - [ane vRttikArazrI ukta zabdonI vyAkhyA kare che, je pUrve anekavAra karAyela hovAthI ame atre noMdhatA nathI.] - x * * * * * pachI dharmakAryArthei niyukta cAturghaTa azvaratha - x * upasthApita karavA AjJA ApI. snAna karyuM, pachI svagRhe devonuM balikama karyuM, kautuka-maMgala-prAyazcita karyA jethI du:svapnAdi nivAraNa thAya. * x - zuddha prAvezya vastro paheryA. kulpikA, cilAtI, vaTabhA Adi [jJAtAdharmakathAmAM varNita] dAsIo sAthe * * * parIvarIne upavezana maMDapamAM AvI, rathamAM beThI. bhagavaMta mahAvIra pAse pahoMcI cAvatu paryApAsanA karavA lAgI. - X - X - tyArapachI sUtramAM - kAlIdevIno putra kAlakumAra hAthI-ghoDAdi sAthe koNika rAjA vaDe niyukata ane ceTaka rAjA sAthe rathamuzala saMgrAmamAM je karyuM te kahe che - sainyanuM hata thavuM, mAnanuM mathana, subhaTono vinAza, garuDAdi dhajAnuM pADI devAyuM. tethI dizA na sUjhatA ceTaka rAjAnI lagolaga AvI gayo. * x * te joIne krodhita-raSTa thayelA, kupita, krodha javAlAthI baLatA *x - ceTaka rAjAyo -x-x* bANanA eka ja prahArathI pASANamaya mahAmAraNa yaMtranI mAphaka prahAthI tene haNyo. * sUga-8 thI 10 : ]i bhagavAn ! ema kahI gautamasvAmIe cAvat rAMdIne pUchyuM- bhagavana ! kAlakumAra yAvata rathamuzala saMgrAmamAM laDadi ceTaka rAja vaDe kUTa prahAra vatuM eka prahArathI haNIne mArI nAMkhatA, te kALa karIne kyAM gayo ? kyAM utpanna thayo ? gautama! ema kahI bhagavaMta mahAvIre ema kahyuM - gautama ! nize kAlakumAra yAva4 - X - marIne cothI paMkAbhA mRtImAM hemAbha nAme namAM 10 sAgaropama sthitika nakAvAse nairayikapaNe utpanna thayo. [6] bhagavatu ! kAlakumAra kevA AraMbha - kevA samAraMbha - kevA AraMbha samAraMbhathI, kevA bhoga - kevA saMbhoga - kevA bhogasaMbhogathI, azubhakRt karmanA bhArathI kALamAse kALa karIne cothI paMkAbhAgRvamAM nairayikapaNe upagyo ? nize gautama ! te kALe, te samaye rAjagRha nAme Rddha-timita-samRddha nagara hatuM. tyAM zreNika nAme mahAna rAja hato. tene naMdA nAme rANI hatI. je sakamAla yAvata vicaratI hatI. te zreNika rAja ane naMdA rANIno Atmaja nirayAvalikA upAMgasUtra-saTIka anuvAda evo Abhaya nAme sukumAla yAvata surapakumAra hato. je zAma, daMDamAM cikanI jema cAvatuM rAjyadhurAno ciMtaka hato. te zreNIka rAjAne bIjI celaNA nAme sakumAla yAvata rANI paNa hatI. [1] te cellaNA devIne koI divase te tevA prakAranA vAsagRhamAM yAvat siMha svapna joIne prabhAvanI mAphaka jAgI cAvatuM napAThakane vidAya ApI. yAva4 yellA te vacanone svIkArI potAnA bhavanamAM pravezI. tyArapachI cehUNAne anya koI divase traNa mAsa bahu patipUrNa thatAM AvA prakArano dohada thayo - te mAtAo dhanya che yAvatuM temanuM janma ane jIvitanuM phaLa che, je zreNika rAjAnA udaranuM mAMsa kAvI, taLI, sekIne surA yAvat prasa sAthe AsvAdana karatI cAvatuM paribhAga karatI dehadane pUrNa kare che. * vivecana-10 : sauda Adi-pakAvIne, taLIne, bhaMjIne, prasAdrAkSAdi dravyajanya mananI prati hetu, kaMIka AsvAdana karatI, paraspara bIjAne khavaDAvatI. [A dohadathI] teNI lohI vinAnI suka, bhukhyA jevI, mAMsa hita, bhagna manovRttivALI, bhagnadeha, nisteja, dIna, sapheda thaI gayelA vadanavALI, adhomukhI thaI yogyayogyano viveka bhUlI gaI. ItyAdi - x - tethI zreNikano Adara na karatI, sAme na jatI, mauna rahe che. sujha-11 - tyAre te cellAdevI, te dohada pUrNa na thatAM sukha, bhukhI, nimasi, varA, bhana zarIrI, nisteja, dInavimana vaMdanA, pAMDu mukhI, avanamita nayana ane vadana kamaLavALI thaI, yathocita pupa-vastra-gaMdha-mALa-alaMkAno upabhoga na karatI, hAtha vaDe masaLela kamaLanI mALA jevI, apahata mano saMkalpA thaI cAvatuM ciMtAmagna thaI. pachI te cellaNA devInI aMga paricArikAoe teNIne zuka yAvat ciMtAmatu joI, joIne zreNika rAjA pAse AvI, AvIne be hAtha joDI, mastake Avarta karI, mastake aMjali karI, zreNika rAjAne A pramANe kahyuM - nize svAmI ! ame jANatA nathI ke cellAdevI kayA kAraNathI suka, bhukhI rAvatuM ciMtAmana che. tyAre zreNika rAjAe te aMga paricAskiA pAse A artha sAMbhaLI, samajI pavavata saMbhAMta thaI cellA devI pAse Ave che, AvIne teNIne suka yAvatu ciMtAmana joIne Ama bolyA - he devanupiyA! tuM kema suka yAvat ciMtAmagna cho ? tyAre cellaNAdevI zreNika rAjAnA A kathanano Adara karatI nathI, jANatI nathI paNa mauna rahe che. tyAre te zreNika rAja cellaNAne bIjI-trIjI vakhata paNa Ama kahe che - zuM huM tArI vAtane sAMbhaLavA yogya nathI ke jethI te A ane gopave che tyAre te celaNAdevI zreNika rAjAe be-traNa vakhata Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/11 A pramANe pUchatAM zreNika rAjAne Ama kahyuM - svAmI ! evI koI vAta nathI, je sAMbhaLavA tame yogya na ho, A ane sAMbhaLavA to tame ayogya cho ja nahIM nize he svAmI ! mane te udAra yAvata mahAsvapna AvyA pachI traNa mAsa patipUrNa thatAM Avo dehada utpanna thayo ke - te mAtA dhanya che, je tamArA udaramAsane pakAvIne yAvatuM dohada pUrNa kare che. tethI te svAmI ! te dohada pUrNa na thatAM suka, bhukhI cAva4 ciMtAmana chuM. tyAre zreNike cellaNAne kahyuM - he devAnupiya! tuM apahata cAvatuM ciMtAmagna na thA, huM tevo kaMI yana karIza, jethI tAsa dohada pUrNa thaze. ema kahI cellaNA devIne tenI ISTa, kAMta, piya, manojJa, maNAma, udAra, kalyANa-ziva-dhanya-maMgala, mita, sazIka vANI vaDe AzvAsita kare che. cellA devInI pAsethI nIkaLIne bAhya upasthAna zALAmAM jyAM siMhAsana che, tyAM Ave che. AvIne zreSTha sahAsananI pravabhimukha bero che. te dohadanI saMpatti nimite ghaNAM Aya ane upAyone autpAtikIvainacikI-kArmika-pAriNAmikI buddhi vaDe vicAratA te dohadanA Ayane ane upAyane ke sthitine na pAmatAM apahata mano saMpAdi thayo. A tarapha abhayakumAra hAI sAvat alaMkRtva zarIre potAnA gharathI nIkaLI bAhya upasthAna zALAmAM zreNika rAja pAse Ave che. zreNIkane yAvatuM ciMtAmana joIne Ama kahyuM - he tAta! anya samaya tame mane joIne yAvata harSita hadayI thatA. he tAtA Aje tame kema yAvat ciMtAmagna cho? he tAta! je huM A vAtane zravaNa karavA yogya houM to mane A vAta jema hoya tema avitatha, asaMdigdha kaho. jethI huM te anuiM aMtagamana karI zakuM. tyAre zreNike abhayakumArane kahyuM - he putra! evo koI artha nathI ke je sAMbhaLavA tuM ayogya hoya. nize he putra ! tArI ladhumAtA callaNA devIne te udAra yAvatuM mahAsvAnanA traNa mAsa bahu patipUrNa thatAM cAvatuM mArA udaranuM mAMsa pakAvIne cAvatu dohada pUrNa thAya. tyArathI te cellAdevI te dohadane apUrNa thatAM zuka cAvatuM ciMtAmagna thaI che. he mA tyArathI huM te dohadanI saMpati nimite ghaNAM Aya yAvat sthiti na jANI zakavAthI yAvatuM ciMtAmagna chuM. tyAre te abhayakumAre zreNika rAjAne kahyuM - he tAtA tame pahade cAvatu ciMtAmagna na thAo. huM tevo prayatna karIza, jethI mArI ladhumAtA cellAdevInA dohadanI saMprApti thaze. ema kahI zreNika rAjAne tenI ISTa vAva4 vANIthI AzvAsita karyA, karIne potAnA ghera Avyo. AvIne atyaMtara rahasya sthAnIya puruSone bolAvIne Ama kahyuM - he devAnupiyo ! tame jAo. kasAIkhAnethI tAjuM mAMsa, lohI ane bastipuTaka lAvo. tyAre te sthAnIya puraNo, abhayakumAre Ama kahetAM harSita thaI yAvatuM 28 nirayAvalikA upAMgasUtra-saTIka anuvAda svIkArI, tyAMthI nIkaLIne kasAIo pAse AvyA. tAjuM mAMsa-loauha-vattipuTaka lIdhA, laIne abhayakumAra pAse AvI cAvatuM te mAMsa-lohI-bhaktipuTaka dhaya. tyAre abhayakumAre te mAMsa ane lohIne kApaNI vaDe kApyA, sarakhA karyA. zreNika rAjA pAse AvIne zreNika rAjAne gupta sthAne zayAmAM cattA suvaDAvyA. pachI zreNikanA udara upara te tAjA mAMsa ane lohIne mUkyA, bastipuTakathI vIyA, sAne gADha AkraMda karAvyuM, cellA devIne uparanA pAsAdamAM joI zake tema besADrA, callaNAdevInI barAbara sammukha zreNika rAjAne cattA suvaDAvI,. zaikSikarAjAnA udaranA mAMsane kAMpaNIthI kApe che, te bhAjanamAM mUke che. tyAre zreNika rAja mUchano dekhAva kare che, muhUrNa pachI ekabIjA sAthe vAtaliAya karatAM rahe che. pachI abhayakumAra zreNika rAjAnA udaranA mAMsane grahaNa karIne cellA devI pAse AvIne, tenI pAse rAkhe che. pachI cellA devI zreNikarAjAnA te uMdaranA mAMsane pakAvIne dohada pUrNa kare che pachI teNInA dehada saMpUrNa, saMmAnita vicchinna thatAM garbhane sukhe sukhe vahana kare che. teNIne anya koI divase madhyarANie Avo saMkalpa yAvatu thayo - A bALaka garbhamAM aAvyo tyAre pitAnA udaranuM mAMsa khAdhuM. mAre e zreyaskara che ke A garbhane sATita, pATita, gAlita, vidhvaMsita karavo. e pramANe vicArI te garbhane ghaNAM garbhazAtana-pAtana-gAlaNa-vidadaNa vaDe sATita-pAtita-gAlita-viMsita karavA Iccho, paNa te garbha sopaDyo-gaLyo ke vidhvaMsa pAmyo nahIM tyArapachI jyAre cellA devI te gabhane saDAvavA yAvatu nAza karavA samartha na thaI tyAre zAMta, tAMta, paritAMta nirviNa thaI kAmita-vasavasa-Ad vazAd du:khAd thaI garbha vahe che. * vivecana-11 - vRitti spaSTa che. kiMcit ullekha sUtra-10mAM karyo che, zeSa kathana-] te mAtA dhanya che, kRtalakSaNa che, temanA janma jIvitanuM phaLa sulabdha che * * * * * bastipuTaka-udarano aMtavartI pradeza. x - sapratidiati abhramukha. * * * * * auSadha vaDe nAtana - udaranI bahAra karavuM. patana - gAlana, vidhvaMsa-sarva garbha pADI devo. zrAMta-tAMta-paritAMta e ekAryaka khedavAcI zabdo che. * * * sUtra-12 : tyArapachI cillaNA devIe nava mAsa bahu patipUrNa thatAM yAvatu sukumAla, surUpa bALakane janma Apyo. pachI te cellaNAne Avo saMkalpa yAvat thayo. jyAre A bALaka garbhamAM Avyo tyAre pitAnA udaranuM mAMsa khAdhuM na jANe A bALaka moTo thaI amArA kuLano aMtakara thaze. te mATe zreyaskara che ke huM A bALakane ekAMte ukaraDAmAM pheMkAvI dauM. ema vicArI dAsIne bolAvIne kahyuM - devAnupiyA! tuM A bALakane ekAMte ukaraDAmAM pheMkI de. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/12 30 nirayAvalikA upAMgasUtra-saTIka anuvAda tyAre te dAsI cellaNae Ama kahetA hAtha joDI yAvata teNInA vacanane vinayathI svIkArIne, te bALakane be hAthamAM laI azoka vATikAmAM jaI, te bALakane ekAMte ukaraDAmAM pheMke che. te bALakane tyAM pheMkatA * x * tyAM azoka vATikAmAM udhota thayo. pachI zreNika rAjAne A vRtAMta prApta thatAM azokavATikAe gayo, jaIne te bALakane ekAMtamAM ukaraDAmAM pheMkAyelo joyo, joIne krodhita thaI yAvata misamisAhaTa karatAM te bALakane be hAtha vaDe grahaNa karIne cillaNAdevI pAse Avyo. teNIne ucca-nIca vacano vaDe Akroza karyo, nirbharsanA karI, uddhaSaNA karI. karIne kahyuM - teM mArA putrane ekAMte ukaraDAmAM kema pheMkyo ? ema kahIne callaNA devIne AkarA sogaMda ApIne kahyuM - devAnupiyA! tuM A bALakane anakame saMrakSaNa saMgopana saMvardhana kara. tyAre callaNA zreNika rAjAne Ama kahetA sAMbhaLI lajita vIDita, viDA thaI [ghaNI ja zaramAI be hAtha joDI zreNika rAjAnA vacanane vinayathI svIkAryuM. te bALakane anukrame saMrakSaNasaMgopana-saMvardhana karavA lAgI. * vivecana-12 :Akoza, nirbharsanA, uddharSaNA samAnArthI zabdo che. * sUga-13 : tyAre te bALakane ekAMte ukaraDAmAM pheMkelo tyAre AgAMgulI kukaDAnA pIMchAthI dubhAI hatI. vAraMvAra para ane lohI nIkaLatA hatA. tyAre te bALaka vedanAbhibhUta thaI, moTA-moTA zabadothI raDato hato. tyAre te zreNika rAja te bALakane barADato sAMbhaLI - samajI te bALaka pAse Avyo. AvIne te bALakane be hAtha vaDe grahaNa kare che, agAMgulIne potAnA mukhamAM nAMkhI, lohI ane parune mukha vaDe cuse che. tyAre te bALaka samAdhi pAmI, vedanA rahita thaI mauna rahyo. jyAre te bALaka vedanAthI - x * barADato hato, tyAre zreNika rAja te bALakane hAthamAM leto yAvata te bALaka vadenA rahita thato zAMta thato hato. bALakanA mAtApitAe trIje divase caMdra-sUrya darzana karAvyuM yAvat bAramo divasa AvatA AvA prakAranuM guNanipajJa nAma karyuM. A bALakanI - x * AMgaLI kukaDAnA pIMchAthI dubhAI, tethI tenuM nAma komika thAo. * * * e rIte koki nAma karyuM. pachI anukrame sthitapatitAdi meghanI mAphaka cAvatu uparI prAsAde vicare che. * vivecana-13 :sthitipatitA - kuLakamathI Avela janmAnuSThAna. * sUtra-14 : pachI kozikakumArane madhyarAtrie cAvatuM Avo saMkalpa thayo. huM zreNika rAjAnI vyAghAtathI svayaM rAjyazrI karavA, pALavA samartha nathI. to mAre zreNika rAjane beDImAM nAMkhIne, mano potAne ati mahAnuM rAjyAbhiSekathI abhisicivuM karavo. ema vicArI zreNika rAjAnA aMtara, chidro, virahone cheto-jato rahevA lAgyo. pachI koNika temanA aMtara yAvatuM marma na pAmatA, koI divase kAlAdi daze kumArone potAne ghera bolAvyA. kahyuM ke - nize ApaNe zreNika rAjAnA vyAghAtathI svayaM rAjyazrIne karata-pALatA vicaravA samartha nathI. te ApaNe temane beDImAM nAMkhIne rAjya, rASTra, bala, vAhana, koza, koThAgAra, janapadane 11-bhAge vaheMcI svayaM rAjyazrIne karatA, pALatA yAvatuM vicArIe. tyAre kAlAdI daze kumAro koNikanA A athane vinayathI svIkAre che. pachI koNika kumAre koI divase zreNika rAjAnA aMtarane jANIne zreNika rAjAne kedamAM nAMkhe che. potAne ati mahAna rAjAbhiSeka vaDe abhisiMcita karAve che. pachI te koNika rAjI thayo. pachI koI divase koNika rAjA nAna yAvata savaliMkArathI vibhUSita thaI cellA devIne pAda vaMdanArthe zIgha Ave che. * vivecana-14 :aMtara - avasara, chidra- alA parivArAdi, viraha-nirjana. * sUtra-15 - tyAre koNika sajAe cellA devIne pahata cAvatuM ciMtA mana joI, joIne teNInA page paDyo ane kahyuM - kema mAtA ! tamane tuSTi, utsava, harSa ke AnaMda nathI ? ke jethI huM pote ja rAjyalakSmIne bhogavato yAvat vicara chuM. tyAre cellA devIe koNika rAjAne kahyuM - he putra! mane kyAMthI tuSTi Adi thAya? je teM tArA pitA, deva samAna, garajanasamAna, tArA para ati nehAnurAga vaDe rakata evA zreNika rAjAne beDImAM bAMdhI potAno rAjyAbhiSeka karAvela che ? tyAre komika rAjAe callaNA devIne ema kahyuM - zreNika rAja mAro zAMta karavA IcchatA hatA, mane mAravA-bAMdhavA-niSNubhA karavA IcchatA hatA. to temane mArA upara ati nehAnurAga kema hoya ? tyAre pellaNAdevIe koNikane kahyuM - putra! tuM mArA garbhamAM Avyo, traNa mAsa purA thatAM dohada utpanna thayo ItyAdi pUrvavatu putra! tArA upara Avo nehAnurAga hato. tyAre koNika rAjI cellA devI pAse A ane sAMbhaLI, samajIne cellAdevIne kahyuM - meM khoTuM karyuM. pitA-deva-gurajanasama, ati nehAnurAga phakta zreNika rAjAne beDImAM nAMkhyA to huM jauM ane zreNika rAjAnI jAte ja beDI che6. ema kahI hAthamAM kuhADI laI kedakhAnAmAM javA nIkaLyo. tyAre zreNika rAjAe koNikane hAthamAM parasu laIne Avato joyo, joine kahyuM - A koNikakumAra apArthita pArthita cAva4 zrI-hI parivarjita che, hAthamAM pakSu laI jadI Ave che. jANato nathI ke te mane kayA kumAra vaDe mAraze, ema kahI DarI yAvatu saMta bhayathI tAlapuTa viSe mukhamAM nAMkhe che. tyAre Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/15 * x * muhUtAiramAM viSa pariNAma pAmatAM zreNika rAjA niurNa, niroTa, jIvarahita thaI pRedI upara paDI gayA. tyAre koNika kumAre kedakhAnAmAM jaIne zreNika rAjAne yAvata jIvarahita joyA. joine pitAsaMbaMdhI zokathI vyApta thayo. kuhADAthI kApela caMpakavRkSavatuM pRedItale savagathI dhasI paDyo. pachI koNika muhUAtira bAda sAvadhAna thaI seto - AkaMda karato - zoka karato - vilApa karato bolyo - aho ! meM dhanya, punya, akRtapuje duSTa karyuM ke mArA pitA yAvatuM snehAnurANa tane beDInuM baMdhana karyuM. mArA nimitte ja zreNika rAja mRtyu pAmyA. ema kahI Izvara, talavara yAvata saMdhipAla sAthe parivarI rudana Adi karatAM mahAna Rddhi ane satkAra samudaya vaDe zreNika rAjAnuM nIharaNa karyuM tathA laukika mRta kArya karyuM. tyArapachI komika A mahA manomAnasika du:khathI abhibhUta thaI, anya koI divase aMta:pura parivAra sahita, bhAMDopagaraNa laI rAjagRhIthI nIkaLI, caMpAnagarI Avyo. tyAM paNa vipula bhoga samUhane pAmyo ane keTalAMka kALe zoka rahita thayo. * vivecana-15 - ghAtana, mAraNa, baMdhana, nicchabhaNa e parAbhava sUcaka zabdo che. nipANanizreSTAdi prANa apahAra sUcaka che. mavatIf - bhUmi upara paDI gayo. * x - manomAnasika - vacana vaDe prakAzita. * sUtra-16,17 - [16] tyArapachI te kozika rAja anya koI dine kAlAdi daza kumArane bolAvIne rAjya yAvata janapadane 11-bhAgamAM vaheMce che. pachI svayaM rAjyazrIne karatA, pALatA vicare che. [1] tyAM caMpAnagarImAM zreNika rAjAno putra ane cellaNA devIno Atmaja koNika rAjAnA sahodara nAno bhAI vehalla nAme sukumAra cAvatuM surUpakumAra hato. te vehallakumArane zreNika rAjAe jIvatAM ja secanaka hAthI ane aDhArasaro hAra pUrve Apela. tyAre te vehallakumAra secanaka gaMdhahati sAthe aMtaHpura parivArathI parIvarIne caMpAnagarInI madhyethI nIkaLe che, nIkaLIne vAraMvAra gaMgA mahAnadImAM snAna krIDArthe utare che. tyAre secanaka gaMdhahati rANIone suMDhathI grahaNa kare che, pachI keTalIkane pachaLa besADe che, keTalIkane kaMdhe besADe che. e rIte kuMbha upara mastake, daMtakuzale, besADe che. suMDha vaDe grahaNa karI uMce AkAzamAM uchALe che, suMDhamAM laI hIMcakA khavaDAve che, dAMtanA aMtamAMthI kADhe che, suMDhamAM pANI bharIne snAna karAve che ane kIDA karAve che. caMpA nagarInA zRMgATaka, trika, catuSa, cattara, mahApatha, mANoMmAM ghaNAM loko paraspara ema kahe che yAvata parUpe che - e pramANe nize devAnupiyo ! veha#kumAra sevaka gaMdhahasti vaDe aMtaHpurane pUrvavata pATha kahevo. A veha@ 32 nirayAvalikA upAMgasUtra-saTIka anuvAda kumAra rAjyagrInuM phaLa anubhavato vicare che, koNika nahIM tyAre pasiAvatIne A vRttAMta jANIne Avo saMkalpa thayo. A rIte vehallakumAra secanaka gaMdhahatithI yAvata krIDA kare che ItyAdi to amAre A sA yAvatu janapadathI zuM prayojana che amAre secanaka gaMdhahasta nathI. to mATe komika rAjAne A vAta karavI zreyakara che, ema vicArI koNikarAja pAse AvI be hAtha joDI yAvata kahyuM - svAmI ! vehallakumAra cAva4 - X * secanaka gaMdhahasti nathI ? koNika rAjAe pasiAvatInI A vAtano Adara na karyo, sanmukha na joyuM, paNa mauna rahyo. tyAre pAvatIe vAraMvAra koNika rAjAne A vAta vinavyA karI.. tyAre koNika rAjA, pasiAvatI devIe vAraMvAra A vAta vinavatAM anya koI dine vehallakAne bolAvIne serAnaka hAthI ane aDhArasaro hAra mAMgyo. tyAre vehale koNikane kahyuM - he svAmI ! zreNika rAjAe jIvatAM ja te baMne mane Apela che, to he svAmI ! je mane arthe rAjya ane janapada Apo to huM tamane te baMne AryuM. tyAre koNike tenI A vAtano Adara na karyo, jANI nahIM, paNa vAraMvAra hAthI ane hAra mAMgyA karyA. tyAre te vehallakumAra koNika rAjAe vAraMvAra hAthI ane hAra jhuMTavavA - laI levA * kheMcI levA Icche che jANI teNe vicAryuM ke komika zA mAsa hAthI ane hArane cAvavuM kheMcI na le, teTalAmAM mAre te baMne grahaNa karI aMtaHpura parivAra sahita, bhAMDopagaraNa Adi laIne caMpAnagarathI nIkaLI vaizAlInagarImAM Armaka ceTaka pAse jaIne rahevuM yogya che. ema vicArI te komika rAjAnA aMtarAdi cAvatu jAgato vicare che. tyArapachI vehallakumAra anya koI dine koNika rAjAnA aMtarane jANIne gaMdhahasi tathA aDhAra sAhArane laIne, aMta:puranA parisvAsthI parizvarI, bhAMDamaNa-upakaraNa sahita caMpAnagarIthI nIkaLI, vaizAlInagarI Avyo. AvIne vaizAlImAM Ayaka caTaka rAjA pAse jaIne rahyo. koSikarAjAe A vRttAMta jANIne vehallakumAra mane kIdhA vinA hAra ane hAthI laIne yAvata AyarciTaka rAjA pAse jaIne rahela che, to mAre te baMne mATe dUta mokalavo. ema vicArI dUtane bolAvIne kahyuM - tuM ja, vaizAlI nagarI . jaI mArA mAtAmaha ceTaka rAjAne hAtha joDI vadhAvIne kahe ke - he svAmI koNika saza vinave che ke vehallakumAra kozikarAjAne kahyA vinA cAvatu Avela che, to te svAmI! anagraha karIne koNika rAjAne hAra ane hAthI pAchA soMpo, vehallakumArane mokalo. tyAre te komika rAjAnA vacanane svIkArI potAnA ghera jaI cinI mAphaka cAva4 vadhAvIne kahyuM - nize svAmI ! koNika rAja vijJapti kare che ke yAvat vehallakumArane mokalo. tyAre ceTakarAjAe dUtane kahyuM - devAnupiya ! Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/16,17 koNika rAjA zreNikarAjAno putra, cellaNAdevInA Atmaja, mAro dohitra che, temaja vehalla paNa che. zreNika rAjAe jIvatAM ja vehalane secanaka gaMdhahasti ane aDhArasaro hAra pUrve Apela che. to jo koNika rAjA vehallane rAjya ane janapadano ardhabhAga Ape to hAra ane hAthI baMne pAchA ApuM ane vehalakumArane pAcho mokaluM. te dUtane satkArI, sanmAnI vidAya karyo. tyAre te dUta ceTakarAjAthI vidAya pAmI, sAtuITa azvastha - 4 - mAM besI vaizAlInI madhyethI nIkaLI mArgamAM zubha vasati ane prAtarAza vaDe yAvat vadhAvIne koNikane kahyuM . svAmI ! ceTaka rAjA AjJA kare che ke - yAvat pUrvavat - to he svAmI ! ceTakarAjA hAra ane hAthI ApatA nathI ke vehalane mokalatA nathI. - 33 - tyAre koNika rAjAe bIjI vakhata dUtane bolAvIne kahyuM - tuM vaizAlI jA - mArA mAtAmaha ceTaka rAjAne kahe ke svAmI ! kauzika rAjA kahe che ke je koI ratno upaje te badhAM rAkulagAmI hoya, zreNika rAjAne rAjyazrI karatAM ane pALatAM be ratno upajyA, secanaka gaMdhahatI ane aDhArasaro hAra. to rAjakulanI paraMparAthI AvatI sthiti lopyA vinA te baMne ane vehalane pAcho soMpo. tyAre te dUta koNika rAjAne pUrvavat yAvat vadhAvI bolyo he svAmI ! koNika rAjA kahe che. ItyAdi. tyAre ceTaka rAjAe te dUtane kahyuM - pUrvavat yAvat dUtane satkArIne vidAya karyo. tyAre te yAvat koNika rAjAne pUrvavat badhuM nivedana karyuM. tyAre koNika rAjA te dUta pAse A sAMbhaLI, samajI krodhita thaI yAvat dhamadhamato trIjA dUtane bolAvIne kahyuM - tuM jA, vaizAlInagarImAM ceTaka rAjAne tyAM DAbA page pAdapIThane prahAra karI, bhAlAnI aNIthI A lekha ApIne krodhita thaI yAvat mastake trivalI caDAvI ceTaka rAjAne kaheje o ceTaka rAjA ! pArthitanA pArthita, duraMta yAvat parivarjita A koNika rAjA AjJA kare che - koNika rAjAne hAra, hAthI, vehallakumAra pAchA soMpo athavA yuddha mATe sajja thaIne raho. kozikarAjA bala-vAhana ane skaMdhAvAra sahita yuddhasajja thaI jaldI Ave che. -- tyAre te dUta be hAtha hoDI yAvat yeka rAjAne vadhAvIne kahyuM he svAmI ! A mArI vinaya pratipatti che. have koNika rAjAnI AjJA pramANe yAvat pUrvavat badhuM karyuM . kahyuM. tyAre te ceTaka rAjAe te dUtanI pAse A arthane sAMbhaLI, samajI krodhita thaI yAvat kahyuM - huM koki rAjAne hAra, hAthI, vehallakumArane nahIM mokaluM, yuddharAja thaIne huM rahIza. dUtane satkAryA, sanmAnyA vinA pAchale dvArethI kADhyo. 28/3 niyAvalikA upAMgasUtra-saTIka anuvAda vivecana-17 : [sUtramAM mAtra vellakumAra nAma chatAM vRttikAre halla ane villa pUrva sUtramAM kahA, vellaNA rANInA kahevAthI koNika zreNika rAjAne choDAvavA jAya che, paNa vRttikAra pupremanI vAta noMdhe che, sUtra karatAM vRttimAM A bhinna kathana nivedananA aucitya vize bahuzruto pAse jANavuM.] 34 (vRttikAre noMdhela vRttimAMthI kiMcit A rIte -] Aryaka eTale mAtAmaha, saMveda - vicAravuM, aMtara - pravila manuSyAdi. 'citra' - rASranIya upAMgamAM je citra nAme dUta che, tenI mAphaka che. prAtarAza - sUrya ugyA pachI pahelAM be praharano bhojana kALa - 4 - annovALa - paraMparAthI AvatI prItine na lopIne. - 4 - 4 - * sUtra-18 : tyAre te koNikarAjAe te dUta pAro A arthane sAMbhaLI, samajI krodhita thaI kAlAdi daza kumArone bolAvIne kahyuM - devAnupriya ! nizce vehallakumAra mane kahyA vinA secanaka hAthI ane aDhAraso hAra laI pUrvavat cAlyo gayo che. meM dUto mokalyA ItyAdi pUrvavat he devAnupiyo ! ApaNe ceTaka rAjAnI yAtrA grahaNa karavI [tenI sAthe yuddha karavuM] zreyaskara che. tyAre kAlAdi daze kumAro kozika rAjAnA A arthane vinayathI svIkAre che. pachI koNike kAlAdi daze kumArone kahyuM - devAnupriyo ! tame pota potAnA rAjyomAM jaI, nhAI yAvat prAyazcitta karI dareke dareka hAthInA skaMdhe besI, 3000 hAthI, 3000 ratha, 3000 ghoDA, 3 karoDa pAyadaLa sAthe parIvarI sarva Rddhi yAvat nAda vaDe pota-potAnA nagarathI nIkaLI mArI pAse Avo. tyAre kAlAdi dazee koNikanA A arthane sAMbhaLI yAvat te pramANe nIkaLI aMga janapadamAM caMpAnagarImAM koki rAjA pAse AvyA. - X - tyAre koNika rAjAe kauTuMbika puruSone bolAvIne kahyuM - jaldIthI AbhiSeksa hastiratna sajAvo. azva-hAthI-tha-cAturaMgiNI senA sajja karo. yAvat AjJA pAchI soMpI. tyArapachI kolikarAjA nAnagRhe Avyo. yAvat nIkaLIne bAhya upasthAnazALAmAM yAvat narapati ArUDha thayo. pachI koNika rAjA 3000 hAthI yAvat nAda sahita caMpAnagarInI madhyethI nIkaLIne kAlAdi dazakumAro pAse Avyo. temanI sAthe bhaLI gayo. pachI koNika rAjA 33,000 hAthI cAvat 33 karoDa pAyadaLa sAthe parIvarI sarvaRddhithI yAvat nAdathI zubha vasati ane prAtarAza vaDe ati dUra nahIM te rIte aMtarAvAsathI vasato vasato aMgajanapadanI madhyethI videha janapadamAM vaizAlInagarI javA nIkaLyo. tyAre ceTakarAjA A vAta jANIne nava mallakI, nava lecchakI, kAzI kozalanA aDhAra gaNarAjAne bolAvIne kahyuM - vehallakumAra, koNika rAjAne kahyA vinA ahIM Avela che ItyAdi badhuM pUrvokta jANavuM. to zuM koNika rAjAne Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/18 secanaka hAthI ane aDhAra sarohAra ApI devo ? ke yuddha karavuM. tyAre te badhAMe ceTaka rAjAne kahyuM - he svAmI ! A vAta yukta nathI, pratIta nathI, rAjAne yogya nathI. - x - jo koliMka - 4 - yuddha karavA Ave che, to ApaNe paNa yuddha karIzuM. tyAre te ceTaka rAjA nava malakI, nava lecchavI, kAzIkozalanA aDhAra gaNarAjAne ema kahyuM - jo tame koNika rAjA sAthe yuddha karavA iccho cho, to pota-potAnA rAjyamAM jaI, snAna karI, yAvat kAlAdI mAphaka yAvat jayavijaya vaDe vadhAve che. pachI ceTaka rAjA kauTuMbika puruSone bolAvIne kahyuM - AbhiSeksa hasti taiyAra karo, koNikanI jema yAvat ArUDha thayo. pachI ceTaka rAjA 3000 hAthI Adi sAthe koNika mAphaka yAvat vaizAlI madhyethI nIkaLyo. nava mallakI Adi rAjAo hatA, tyAM Avyo. pachI ceTaka rAjA sattAvana sattAvanahajAra hAthI-ghoDA-ratha ane 57 karoDa pAyadaLa sAthe parIvarIne sarva RddhithI yAvat ravathI zubha vasatI ane pAtarAza vaDe yAvat chAvaNI nAMkhato koNika sAthe yuddha mATe sajja rahyo. tyAre te kauzika rAjA sarva Rddhi yAvat ravathI dezanA prAMte AvIne ceDagarAjAthI yojanane aMtare chAvaNI nAMkhI. pachI baMne rAjAe raNabhUmine sajja karAvI, raNabhUmimAM gayA. tyArapachI koNika rAjAe 33,000 hAthI AdithI guDa vyUha racyuM ane thamusala saMgrAmamAM Avyo. pachI seTaka rAjA 53,000 hAthI AdithI zakaTavyUha racyo. strIne thamusala saMgrAme AvyA. pachI baMne rAjAnA sainiko saddha yAvat gRhita Ayudha paharaNa thaI, phaLAMne hAthamAM lIdhA, khaDga myAna bahAra karyA, bhAthAne khabhe laTakAvyA, dhanuSa pratyaMcAyukta karyA, bANo bhAthAmAMthI kheMcyA, barachI Adi uchALyA, sAthaLe bAMdhela ghugharA haTAvyA. zIghra vAjiMtro vagADyA, moTA utkRSTa sIMhanAdAdi ane kalakala zabdo karavA lAgyA. tethI samudravat garjanA karatA hoya tema sarva samRddhi saha yAvat vAtrinA zabda sahita azvaro azvaro sAthe Adi laDavA lAgyA. 35 pachI baMne rAjAnA sainiko svAmInI AjJAmAM kta hovAthI moTA janakSayane karatAM, janavadha-janamardana karatAM, saMvartaka vAyuvat lokone uparaupara ekatra karatAM, nRtya karatAM dhaDa vaDe ane hAthamAMthI paDI gayela vAra vaDe raNabhUmine bhayaMkara karatAM, lohIno kAdava karatAM paraspara yuddha karavA lAgyA. tyAre te kAlakumAra - x - garuDa vyUha vaDe potAnA 11-mAM bhAganA sainya vaDe kauzika sAthe rahIne thamuzala saMgrAmamAM yuddha karato hata-mathitAdi thayo yAvat mRtyu pAmyo. gautama ! e rIte kAlakumAra AvA AraMbha yAvat azubha kRta karmanA nisyAvalikA upAMgasUtra-saTIka anuvAda 36 bhArathI kALa karI cothI paMkaprabhA narake utpanna thayo. * vivecana-18 - kAlAdi e koNikanA vacano vinayathI svIkAryA - 4 - 4 - koNike traNa dUta mokalyA. - 4 - toLa - bANa, sauva - pratyaMcAAha, - x - bhIma - raudra. bAkI badhuM sugama che. - sUtra-19 : bhagavan ! kALakumAra cothI narakathI anaMtara udghardIne kyAM jaze ? kAM upajaze ? gautama ! mahAvidehamAM uMcA dhanADhya kuLomAM utpanna thaI pratijJavat kahevuM. mAvat dIkSA laIne siddha, buddha thaI yAvat sarva duHkhono aMta karaze. O adhyayana-2 thI 10 -- -- -- -- sUtra-20,21 : [20] bhagavan ! jo zramaNa yAvat saMprApte niyAvalikAnA pahelAM adhyayanano A artha kahela che, to nirayAvalikAnA bIjA adhyayanano zramaNa bhagavaMte zo artha kahyo che ? jaMbU ! te kALe te samaye caMpA nAme nagarI, pUrNabhadra caitya, koNika rAjA, padmAvatI devI hatA. te caMpA nagarImAM zreNika rAjAnI patnI, koNika rAjAnI laghumAtA sukAlI rANI hatI. te sukAlIdevIne sukAla nAme putra hato. tyAre te sukAla kumAra anya koI dine 3000 hAthI kAlakumAranI mAphaka badhuM pUrvavat kahevuM yAvat mahAvideha kSetre mokSe jaze. [21] e pramANe bAkInA ATha adhyayano pahelAMnI mAphaka jANavA, mAtra mAtAnA nAma putra sadaMza kahevA. nirayAvalikA sUtranA daza adhyayanano muni dIparatnasAgare karela TIkA sahita anuvAda pUrNa Agama sUtra-19, upAMgasUtra-8 pUrNa - x -- x - * -- x - x -- * - Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 thI 10/1 thI 5 38 kalpavataMsikA-upAMgasUtrasaTIka anuvAda 20 kalpavataMrikA-upAMgasUra-9 anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana o Ane nirayAvalikA sUtrano bIjo varga paNa kahe che. adhyayana-1 thI 10 % - X - X - X - * sUtra-1 - bhagavan! je zramaNa bhagavaMte-upAMganA pahelAM vargamAM nirayAvalikAno A artha kahela che, to bhagavana ! kAddsikA nAme bIja vagano bhagavate keTalAM adhyayano kahyA che ? he jaMbU! zramaNa bhagavate kalAvatasikAnA daza adhyAyano kahyA che. te A pramANe - pA, mahApA, bhadra, subhadra, paSbhadra, pAsena, pawgulma, nalinigulma, AnaMda ane naMdana. bhagavAna ! je zramaNa bhagavaMte cAvatuM kAvataMsikAnA daza adayayano kahyA che, to pahelAM adhyayanano - x * zo artha kahela che ? he jaMbU! te kALe, te samaye caMkha nAme nagarI hatI. pUrNabhadra caitya, komika rAja, pAvatIdevI hatI. te caMpAnagarImAM zreNika rAjAnI panI, koNikanI uMghamAtA kAlI nAme sakumAladevI hatI, te kAlIdevIne kAla nAme sakumAla putra hato. te kAlakumArane padmAvatI nAme rANI hatI. je sukumAla pAvatu vicaratI hatI. te pAvatIne anya koI dine tevA prakAranA vAsagRha je abhyatara saui karma yukta hatuM yAvatu sahanuM svapna joIne jAgI. e rIte mahAbalavatu janma kahevo yAvata nAma rAkhyuM. jyArathI amAro A bALaka kAlakumArano yujha ane pasiAvatIno Atmaja thAya tyAre tenuM pa% nAma pADIzuM bAkI badhuM mahAbala mujaba, ATha dayAja cAvatu uparanA prAsAde rahe che. svAmI samosayAM, "dA nIkaLI, koNika nIkaLyo, padma paNa mahAbalavat nIkaLyo. te rIte ja mAtA-pitAnI rajA lIdhI cAva4 dIkSA laI aNagAra yAvatuM gudbahAcArI thayA pachI te pau aNagAra zramaNa bhagavaMta mahAvIranA tathArUpa vIro pAse sAmAyika Adi agiyAra aMgo bhaNyA, bhaNIne ghaNAM upavAsa, cha akramAdi karatAM cAvata vicare che. tyArapachI te pas aNagAra te udara tapa vaDe meghanI jema dharma jAgarikA karatA, meghanI jema bhagavaMtane pracIne vipula parvata yAvatu padopagata anazana karI tathArUpa sthavira pAse sAmAyika Adi 11-ga bhaNI, bahu pratipUrNa pAMca varSano prArA pracayi pANI, mAsikI saMkhanAthI 60 bhakato chedI, anukrame kALa karyo. sthaviro utaryA. gautamasvAmIe pUchyuM. svAmIe kahyuM yAvat saudhIkato be sAgaropamAyuvALa devapaNe upayA. bhagavana! te paDadeva te devalokathI AyukSaya karI kyAM jaze ? gautama! mahAvideha phogamAM daDhapatijJAvata yAvatu aMta karaze. he jaMbU! zramaNa bhagavate kalAvatasikAnA pahelAM adhyayanano A artha kahyo che, tema huM kahuM chuM. * sUtra-2 thI 5 - ]i bhagavad bhagavate pahelAM adhyayanano ukad AI kaho, to bIjAno zo artha kahyo che ? he jaMbute kALe caMpA nagarI, pUrNabhadra caitya, komika rAja, pasiAvatI rANI hatI. tyAM zreNika rAjAnI panI, kozikarAjAnI laghamAtA sukAlI rANI hatI. teNIne sukAla nAme putra hatuM. sukAlane mahApA nAme rANI hatI. mahApaNe koI dine pUrvavatuM svapna joyuM. mahApA bALaka thayo. yAvatuM mokSe jaze vizeSa e ke IzAnabhe utkRSTa sthitika deva thayo. he jaMba! bhagavaMte A artha kahyo che. [3] e pramANe bAkInA AThe Adhyayano kahevA. mAtAnI sadeza nAmo che. anukrame kAlAdi daza mo - [4] pahelAM be no pAMca, pachInA kaNano cAra, pachInA traNano traNa, chellA beno be varSa cAstri paryAya jANavo. [] dazano uparAta anukrame saudharma, IzAna, sanakumAra, mAhendra, zahAloka, laicka, mahAzaka, sahasAra, navamAno prANa che ane dazamIno astuta kare che. badhAMnI tyAM utkRSTa sthiti kahevI. badhAM mahAvidehe mokSe jaze. * vivecana-1 thI 5 - zreNikanA pautro eTale kAla, mahAkAlAdinA mono kramaza: vrata-paryAya kahenArI gAthA kahI. te dazamAM pahelAM be eTale kAla ane sukAlanA putronA vrataparyAya pAMcapAMca varSano hato ItyAdi. temAM pahelo putra pA, kAmabhoga tyajI bhagavaMta mahAvIra pAse vrata grahI 11-gadhArI thaI, ati ugra tapa tapI, zarIre ati kRza thaI, vicAryuM ke mAre baLa, vayiida che tyAM bhagavaMtanI anujJAthI mAre pAdapogamana karavuM zreya che. tema karI, pAMca varSa vratapALI, mAsikI saMlekhanAthI kALa karI saudharma utkRSTa sthiki deva thayo. * x - e rIte sukAla ane mahApAno putra mahApavAnuM kathana che. * x - te IzAnakale utkRSTa sthitika deva, mahAvidehe mokSe jaze. trIjI mahAkAlanA putranI, cothI kRSNakumAranA putranI, pAMcamI sukRmanA putranI vaktavyatA che. traNe cAra varSano paryAya pALyo anukrame trIjA, cothA, pAMcamA devaloke utpanna thayA. x * badhAMnuM te-te ko utkRSTAyuM pAmyA. tyAMthI mahAvidehamAM mokSe jaze. adhyayana-6-mAM mahAkRSNanA putranI, 7-mAM vIrakRSNanA putranI 8-mAM Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 thI 10/1 thI 5 pupikA upAMgasUtra-saTIka anuvAda rAmakRNapuranI vakatavyatA che. traNeno traNa varSano paryAya hato. upapAta kramazaH chasAta-AThamAM kalo thayo. utkRSTa Ayu pAmI, mahAvidehe mokSe jaze. adhyayana-lmAM pitRsenakRNano putra, be varSano payaya, dazamAM ko upapAta, 19 sAgaropamAya, mahAvidehe mokSe jaze. dazamAM adhyayanamAM mahAsenakRNano putra, be varSa paryAya, anazanAdithI bAramAM devaloke upapAta, 22-sAgaropama sthiti, mahAvidehe mokSa. - * e rIte kAvataMsaka deva pratibaddha graMtha paddhati kahI. pupikA-upAMgasUra-10 anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana kalpavataMsikA upAMga sUtranA daze adhyayanano muni dIparatnasAgare karela TIkA sahita anuvAda pUrNa Agama sUtra-20, upAMga sUtra-9-pUrNa - X - X - X - X - X - X - 0 A sUtrane tiyAvalikAno trIjo varga kahe che. adhyayana-1caMdra che X - X - * sUtra-1 thI 3 : thi bhagavAna zramaNa bhagavaMte kalpavanaMsikA upAMgano A artha ho, to bIje va-pulpikA upAMgano kayo artha kahela che ? he jaMbU! zramaNa bhagavate tenA daza adhyayano kahyA. ]i caMdra, sUrya, zukra, bahuputriA , pUNabhadra, mANibhadra, dad, ziva, bala ane anAdeta. [ daza adhyayana che.] [3] bhagavana - x * pupikAnA pahelAM adhyayanano zo artha kahyo che ? he jaMbU! te kALe rAjagRha nagara, guNazIla caitya, zreNika rAjA hato. te kAle svAmI padhAryA, parSadA nIkaLI. te kALe jyotirkandra jyotiSarAja caMdra caMdrAvataMsaka vimAnamAM sudhamasibhAmAM caMdra sIMhAsane 4ooo sAmAniko yAvatuM vicare che. A saMpUrNa jaMbudvIpa dvIpane vipula avadhijJAnathI avalokato, to suyabhidevavata zramaNa bhagavata mahAvIrane jue che. abhiyoga devane bolAvIne cAva4 surendranA abhigamana yogya vimAnane karIne, mArI AjJA pAchI soMpo. susvarA ghaTA yAva4 vikavaNA. yAna vimAna 1ooo yojana vistIrNa hatuM. 6ll yojana UMcu, rapa yojana uMco mahendra dhvaja, roSa sarve sUyabhavat yAvatu te caMndra bhagavaMta pAse Avyo. nRtyavidhi dekhADI pAcho gayo. bhagavan! gautamasvAmIe pUchayuM, kUzagArazAlAvat zarIramAM anupavezI, parabhava - te kALe zrAvatI nagarI, koika caitya, tyAM aMgatI gAthApati, A yAvatu aparibhUta hato. te zrAvatI nagarImAM AnaMdazrAvakavatuM bahumAnya Adi hato. te kALe parapAdAnIya pArja arahaMta, bha, mahAvIravatu hatA. nava hAtha uMcA, 16,000 zramaNo, 38,000 zramaNI cAvatuM koSTaka caitye samosayAM. te vRtAMta zaNI aMgatI gANApati "kArtika zreSThI"nI jema harSita I nIkaLe che. yAvatu paryApAse che. dharma sAMbhaLI, samajI bolyo - devAnupiyA moTA putrane kuTuMbamAM sthAyI pachI ApanI pAse rAvata dIkSA lauM. "gaMgadad"nI jema dIu Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/1 thI 3 laI yAvat gupta brahmacArI thayo. pachI te aMgatI aNagAra pArzva arahatanA tathArUpa sthavira pAse sAmAyikAdi 11-ga bhaNyo. ghaNAM upavAsAdithI yAvat bhAvita karato, ghaNAM varSa zrAmaNya paryAya pALIne ardha mAsikI saMlekhanAthI 30 bhakatone anazanathI chedIne virAdhita zrAmaNyathI kALa karI caMdrAvataMsaka vimAnamAM, upappAta sabhAmAM devazayanIyamAM, devadUSmAMtarita jyotikendra caMdrarUpe upajyo. tyAre te adhunotpanna jyotikendra caMdra paMcavidha paryApti vaDe pApti bhAva pAmyo. bhagavan ! caMdranI keTalI kALa sthiti che ? gautama ! lAkha varSAdhika eka palyopama, gautama ! caMdra yAvat jyotip rAje te divya deva Rddhi meLavI. bhagavan ! caMdra te devalokathI AyukSayathI AvIne kyAM jaze ? mahAvidehe mokSo jaze. - X - * vivecana-1 thI 3 : 41 trIjo varga paNa daza adhyayanAtmaka che. - X - nigamana vAkya kahevuM. kevalakalpa - svakAryakaraNa samartha-svaguNathI saMpUrNa. kuTAgAra zAlA dRSTAMta - koI utsavamAM, koI nagaranA bahAranA pradezamAM lokone vasavA yogya zALA hatI. meghavRSTi thatAM tyAM ramamANa loko te zALAmAM pravezyA, e rIte A deva viracita loka nATyAdi karIne devanA zarIramAM pravezI gayo. te A zALAnuM dRSTAMta. Adya - ATsa, dipta, vitta, vistIrNa vipula bhavana, zayana, Asana, cAna, vAhana ItyAdi levuM. AnaMd - upAsaka dazAmAM kahela eka zrAvaka. tenA vizeSaNo - 4 - ahIM paNa samajI levA. puruSAvAnIya - puruSo vaDe AdAnIya. - 4 - 4 - gaMgatta - bhagavatIjImAM kahevAyela. te paNa viSayasukhane kaMpAkanA phaLa jevA jANI, jIvitane pANInA parapoTA samAna ItyAdi badhuM gaMgadatavat kahevuM yAvat gati paNa badhAMne tyAgI pravrujita thayo. pAMca samiti-traNaguptiyukta, mamatA rahita ItyAdi * - X - upavAsa Adi eTale eka upavAsa, be upavAsa yAvat mAsakSamaNa vaDe AtmAne bhAvita karatAM ghaNAM varSo zrAmaNya paryAya pALyo. zrAmaNya-vratanI virAdhanA, mULaguNa viSayaka nahIM paNa uttaraguNa viSayaka che. te piMDanI azuddhatAdi, IyAMsamiti Adi zodhavAmAM anAdara, kyAreka lIdhela abhigrahano bhaMga ityAdithI vrata virAdhanA, guru pAse AlocanA na karI. - X - X - D adhyayana-2-"sUrya' che -- * - * -- * - * - - sUtra-4 Hbhagavan ! zramaNa bhagavaMte jo puSpikAnA adhyayana-1-no yAvat A artha kahyo, to bIjAno - x zo artha kahela che ? he jaMbu ! te kALe rAjagRhanagara, guNazIla caitya, zreNikarAjA hato. samosaraNa, caMdranI jema sUrya puSpikA upAMgasUtra-saTIka anuvAda paNa Avyo yAvata nRtyavidhi dekhADI, pAcho gayo. pUrvabhava pRcchA - zrAvastI nagarI, supratiSTha gAthApati, gati mAphaka vicare che. pArzvanAtha padhAyAM, aMgatI mAphaka dIkSA lIdhI, zrAmaNya virAvyu. mahAvidehe mokSe jaze. * vivecana-4 : nigamana, te pUrve kahela che tema. 42 che adhyayana-3-"zukra" $ -- -- -- -- -- * sUtra-5 thI 7 [5] bhagavan ! utzeSa kahevo. rAjagRhanagara, guNazIla caitya, zreNika rAjA, svAmI samosA, paryAdA nIkaLI. te kALe mahAgraha zukra, zukravataMsaka vimAnamAM zukra siMhAsanamAM, 4000 sAmAniko sAthe caMdranI jema yAvat Avyo. nRtyanidhi dekhADI, pAcho gayo. phUTAgArazAlA dRSTAMta. pUrvabhavanI pRcchA - gautama! te kALe vANArasI nagarI hatI. tyAM saumila brAhmaNa raheto hato. te ADhya yAvat apabhUita ane Rgved yAvat supariniSThita hato. bha pArtha padhAryA. paryAdA payupAse che. somila brAhmaNe A vRttAMta jANatAM AvA prakAre saMkalpa thayo. A arahaMta puruSAdAnIya pArzva pUrvAnupUrvIthI yAvat AmrazAlavanamAM vicare che, to huM pArzva arahaMta pAse jauM. A AvA svarUpanA artho ane hetuone pUchuM jema bhagavatIjI sUtramAM kahela che. somila vidhArthIrahita ekalo nIkaLyo. yavat Ama kahe che - bhagavan ! Apane yAtrA che ?, yApanIya che ? e rIte sarasava, aDada, kulatthAdinI pRcchA, yAvat bodha pAmyo. zrAvaka dharma svIkArI gayo. tyArapachI pArzva rahaMta anya koI dine vANArasI nagarInA mazAlavana caityathI nIkaLyA, bahAra janapada vihAre vicaravA lAgyA. tyArapachI te somIla brAhmaNa anya koI dine sAdhunA darzana ane payupAsanA rahita thaI mithyAtvaparyAyothI vadhato ane samyaktva paryAyothI ghaTato mithyAtvane pAmyo. tyAre somila brAhmaNane koI dine madhyarAtrimAM kuTuMba jAgarikAthI jAgatA Avo saMkalpa yAvat utpanna thayo. huM nizce vANArasI nagarImAM saumila nAme brAhmaNa ati moTA kuLamAM utpanna thayalo chuM, tethI meM vrato AcaryA che, veda bhaNyo, strIo sAte lagna karyAM, putro thayA, ghaNI samRddhi pAmyo, pazuvadha karyA, yajJo karyA, dakSiNA ApI, atithi pUjyA, agnihotra karyA, yajJastaMbha nAMkhyA. tethI kAle yAvat sUrya dedIpyamAna thatAM vANArasI bahAra ghaNAM AMbAnA vano ropavA. e rIte bIjorA, bilA, koThA, AMbalInA vana tathA puSpanA bagIcA ropavA zreyaskara che. ema vicArI - 4 - yAvat tema karyuM. pachI ghaNAM Amavana yAvat puSpa bagIcAne anukrame saMrakSatA, saMgopatA, saMvaddhita karatA bagIcAo kRSNa-kRSNAbhAsa cAvat ramya, mahAmeghanikuMbharUpa, Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/5 thI 8 pati-puSita-phalita-harita zobhAyamAna ane zrI vaDe atyaMta upazobhita thaI gayA. pachI somila brAhmaNane koI dine madhyarAtrimAM kuTuMba nagarikAthI jagatA Avo saMkalpa thayo ke - nize huM vANArInagarIno somila brAhmaNa cAvatuM yajJastaMbha ropyA. pachI vANAstrInagarI bahAra ghaNAM Amavana yAvatuM puSpa bagIcA ropyA. mAre e zreya che ke - kAle yAvatu sUrya prakAzita thatAM ghaNAM lokaDAha-kaDachA, tabI, tApasanA bhAMDa ghaDAvIne vipula Azana, pAna, khAdima, svAdima karAvI, mitrAdine AmaMtrI, temane vipula Azana yAvata sanmAnita karI, temanI sAme moTA putrane kuTuMbamAM sthApI, te mitrAdine pUchI, ghaNAM lokaDAyAdi laIne A gaMgAkuLa vanapatha tApasa thAuM, te A rIte - hogika, pojhika, kogika, jaMnatI, sakRtI, ghAlatI, hubauThThA, daMtuliyA, ummajja, saMmawga, nimmaga, saMpAlaka, dakSiNakulA, uttaDulA, zaMkhadhamAM, phUladhamAM, mRgagdhakA, hasti tApasa, udaMDa, dizapaukSika, valkavAsI, bilavAsI, jalavAsI, rukSamalika, aMbubhall, vAyubhakSI, sevAlabhall, mUlAhArI, kaMdahArI, vacAhArI, mAhArI, puSpAhArI, phalAhArI, bIjAhArI, parisaDita kaMdamUla-tvacA-pa-puSpa-phalAhArI, jalAbhiSekathI kaThina zarIravALA, tApanAthI ane pAMcAnitApathI aMgAra paLa ane kaMdupakva samAna potAne karIne vicare che. temAM je dizapaukSika tApaso che, temanI pAse dipaukSikapaNe pravayA laIza. laIne AvA prakAre abhigraha karIza - mATe jAvajIva cha-chaThThanA anikSipta dizAsakravAla tapokamathI uMcI bAhya rAkhIne, suyAbhimukha AtApanAbhUmimAM AtApanA letA vicAravuM kahyuM, ema vicArI kAle yAvatuM sUrya prakAzita thatAM ghaNAM lohakaDAyA yAvat dizApaukSika tApasapaNe pravajita thayA, thaIne AvA prakAre abhigraha yAvata grahaNa karIne pahelo cha varSa svIkArIne vicare che.. tyArapachI somila brAhmaNa RSi pahelI chaOMnA pAraNe tApanA bhUminI utaryA, valkalanA vastra paherI potAnA jhuMpaDe AvyA, AvIne vAMsanI kAvaDa lIdhI, laIne pUrva dizAnuM prokSaNa karyuM. "pUrva dizAnA soma lokapAla prasthAna mArge cAlelA somila brAhmaNa RSinuM rakSaNa karo. ema pArthI tyAMnA kaMda, mUla, chAla, ma, puSpa, phaLa, bIja ane harita levAnI AjJA Apo, ema kahI pUrva dizAmAM cAlyo. tyAMnA je kaMdahiM hatAM te grahaNa karAI. tenAthI vAMsanI kAvaDa bharI. dabha, kuza, mAmoDa, samidha ane kASTha lIdhA. laIne jhuMpaDIe AvyA. kAvaDa nIce mUkI, vedikA banAvI, chANa vaDe laMpIne samAna karyuM. hAthamAM darbha ane kaLaza lIdhA. gaMgA nadIe jaIne temAM pravezI jalamajjana karyuM. jaLakrIDa karI, jalAbhiSeka karyo. Acamana karyuM. co thayo. pachI deva ane pitRnuM kArya karyuM. darbha ane kaLaza hAthamAM rAkhI, gaMgA 44 pupikA upAMgasUtra-saTIka anuvAda nadInI bahAra nIkaLyo. nIkaLIne potAnI jhuMpaDIe Avyo. darbha, kuza ane mATInI vedikA karI, saka karyuM, araNI karI, saraka vaDe araNInuM mathana karyuM ani saLagAvyo, ani pradIpta karyo, samidhano lAkaDAM nAMkhyA, ani dedIpyamAna karyo. karIne agninI jamaNI bAju sAta aMganI sthApanA karI, te A pramANe - 6i] sakatha, valkala, sthAna, zayyA, bhAMDa, kamaMDaladaMDadA ane Atma [potAne.] | [] pachI madha, ghI, cokhA vaDe agnimAM homa karyo, cara sAdayo. bali vaDe vaizAdeva kyoM atithinI bhojanAdi vaDe pujA karI. pachI pote AhAra karyo. pachI somila brAhANa BSie bIja chanA paraNe te badhuM ja kahevuM. vAvatuM AhAra karyo. vizeSa e : dakSiNa dizAmAM yama lokapAlane prArthanA karI - somila bahArSinI rakSA karo, je tyAM kaMdAdi che, tenI yAvatu anujJA Apo, ema kahI dakSiNa dizAmAM cAlyo. e rIte pazcimamAM varuNa lokapAla yAvatu pazcima dizAmAM cAlyo. uttaramAM vaizramaNa lokapAla yAvatu uttara dizAmAM cAlyo. pUrva dizAnA AlAvAnI mAphaka cAre dizA kahetI. tyArapachI te somila brahmarSi anya koI dine madhyarAtri samaye anitya jAgarikAthI jAgatA, AvA prakAre AdhyAtmika cAvatuM saMkalpa thayo - huM vANArasI nagarIno somila brahmarSi, ati ucya brAhmaNakuLamAM janmyo. meM vrata lIdhA cAvatu yajJastaMbha ropyA. pachI punA bagIcA ropyA ItyAdi pUrvavat * x * have mAre e zreya che ke kAle savAre yAvatu sUrya dedIpyamAna thatAM ghaNAM joyelA Adi ane pUrva saMgatika tathA paryAyasaMgatikane pUchIne tathA AzramamAM rahelA seMkaDo. yugAdi tatvonuM sanmAna karIne, valkalavasa paherI, vAMsanI kAvaDa tathA bhaMDopagaraNane laIne kASTha mudrAthI mukha bAMdhIne uttara dizAmAM uttara tarapha mukha rAkhIne mahApAna mArge cAlavuM. ema vicArI bIje divase prAta:kALe yAvatuM - X - kASTha madrAthI mukha bAMdhIne AvA prakArano abhigraha grahaNa karyo - huM jyAM houM te jaLa-sthaLa-durga-ninAdeza * parvata-viSama-gadI ke darImAM kyAMya khalanA paNuM ke paDuM to mAre ubhA thavuM na kahyuM, ema vicArI A Avo abhigraha grahaNa kare che. uttara dizAmAM uttara tarapha mukha rAkhI mahAprasthAna mArge cAlyo Avo te somila brahmarSi madhyAhu kALe zreSTha azokavRkSa pAse Avyo. tenI nIce kApaDa sthApI, vedikA racI, upalepanamnamArjanA karI, darbha ane kaLaza hAthamAM laIne gaMgA mahAnadIe gayo. "siva"nI mAphaka yAvatu gaMgA mahAnadIeNI bahAra nIkaLyo. zreSTha azokavRkSa pAse Avyo. dabhakuza-mATI vaDe vedikA strI, zaka karyuM cAvata bali sAdhIne vaideva karyo karIne kAThamudrAthI mukha bAMdhI mauna raho. pachI te somila brAhmaNa RSi pAse madhyarAtrie eka deva pragaTa thayo. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/5 thI 8 pachI te deve somila brAhmaNane ema kahyuM - o somila brAhmaNa ! tArI pravajyA duvrajyA che. tyAre te saumile te devanA be-traNa vakhata kahela A vAtano Adara na karyo, jANI nahIM yAvat mauna rahyo. tyAre te deva saumila dvArA anAdara pAmatA je dizAmAMthI Avela te ja dizAmAM pAcho gayo. 45 pachI te somila bIje divase yAvat sUrya javalaMta thatAM valkalanA vastra paherI kAvaDa laI, agnihotranA bhAMDopakaraNa laI kASTha mudrA vaDe mukha bAMdhI uttarAbhimukha cAlyo. pachI te somila bIje divase madhyAhna kALe jyAM saptaparNavRkSa nIce kAvaDa sthApI, vedikA racI, zreSTha azokavRkSo yAvat agni homa karyo. kAkhamudrAthI mukha bAMdhyu, mauna rahyo. tyAre te somilanI pAse madhyarAtri kALa samayamAM eka deva pragaTa thayo. te deve AkAzamAM rahI zreSTha azokavRkSat thAvat pAcho gayo. pachI te somila kAle yAvat sUrya prakAzatA valkalanA vastro paheryA, kAvaDa lIdhI, kASTha mudrAthI mukha bAMdhyu. uttara dizAmAM uttarAbhimukha cAlyo. pachI somila trIjA divase madhyAhna kALe zreSTha azokavRkSa pAse Avyo. tyAM nIce kAvaDa rAkhI, vedikA strI yAvat gaMgAnadIthI bahAra Avyo. mAvat pUrvavat mauna rahyo. madhyarAtrie somila pAse eka deva pragaTa thayo. pUrvavat bolIne pAcho gayo. pachI somile yAvat sUrya prakAzita thatAM valkala vastra paheryA - x - uttaramAM cAlyo. cothe divase madhyAhe vaDanA vRkSa nIce kAvaDa rAkhI - 4 - mauna rahyo. tyAre madhyarAtrie somila pAse eka deva pragaTa thayo, te pramANe bolIne pAcho gayo. - 4 - pUrvavat yAvat pAMcame divase madhyAhna kALe uMbara vRkSa nIce kAvaDa rAkhI Adi pUrvavat - 4 - madhyarAtrie eka deva tenI pAse Avyo. o somila ! tArI padmajyA dupatayA che, eka vakhata bolyo, saumila pUrvavat mauna rahyo. deve bIjI-trIjI vakhata paNa tema kahyuM. tyAre somile te devane - 4 - ema kahetA sAMbhaLI te devane pUchyuM - kaI rIte mArI duvA che ? tyAre deve somila brAhmaNane kahyuM - nicce te pArzva arahaMta pAse pAMca aNuvrata, sAta zikSAvrata ema bAra bhede zrAvaka-dharma svIkAryo che pachI pUrvavat - 4 - kAvaDa laI yAvat mauna rahyo. pachI te madhyarAtrie tArI sanmukha pragaTa thaI meM kahyuM - somila ! tArI dhvajyA duvajyA che. - 4 - cAvat pAMcame divase paNa - x - kahyuM ke tArI duvrajyA che. tyAre somile te devane pUchyuM - mArI pravrajyA kaI rIte suvrajyA thAya? tyAre te deve somilane kahyuM . - he devAnupriya ! jo tuM A pUrve svIkArela pAMca aNuvrato svayaM ja svIkArIne vicare, to tArI A suvajyA thaze. tyAre te deve somilane vAMde che, name che, pachI je dizAmAMthI Avyo tyAM pAcho gayo. pachI saumila brAhmaNa RSi te deve ema kahetA pUrve svIkArela pAMca aNuvrata svayaM ja svIkArIne vicare che. pachI 46 puSpikA upAMgasUtra-saTIka anuvAda somila ghaNAM upavAsa, cha, akrama yAvat mAsakSamaNAdi vividha tapa-upadhAna vaDe potAne bhAvita karato ghaNAM varSo zrAvaka paryAya pALIne ardhamAsikI saMlekhanAthI AtmAne jhausita karI 30 bhakatathI anazanathI chedIne te sthAnanA AlocanA pratikramaNa na karIne virAdhita samyakatvI kALa karIne zukravarsaka vimAnamAM upapAtasabhAmAM deva zayanIyamAM cAvat te avagAhanAthI zukramahAgrahapaNe utpanna thayo. pachI te navo utpanna zukra mahAgraha yavat bhASAmanapApti, e rIte he gautama! zukra mahAgrahe te divya yAvat abhisamanvAgata karI. eka palyopama sthiti. te zukra devalokathI AyukSaya thatAM kayAM jaze ? te mahAvideha kSetre siddha thaze - nizceSa kahevo. * vivecana-5 thI 7 : utzepa arthAt prAraMbha vAkya. - x - puSpikAnA trIjA adhyayanano bhagavaMte zo artha kahyo che ? jaMbU ! te kALe rAjagRhanagara ItyAdi. - 4 - ve60 - Rgveda, yajurveda, zAmaveda, atharvaNaveda, ItihAsa, nighaMTune sAMgopAMga, rahasya sahita, tenA dhAraka-vAraka-pAraga, cha aMgavid, paSTi taMtra vizArada, gaNita skaMdha, zikSAkalpa, vyAkaraNa chaMda, jyotip zAstra ane bIjA brAhmaNa zAstramAM supariniSThita somila brAhmaNa, pArzvajinanuM Agamana sAMbhaLI kutUhalathI jina samIpe gayo, A arthane, hetune, prazno, kAraNo, vyAkaraNAdi pUchIza, ema vicArI nIkaLyo. saMdhivittuLa - chAtra rahita. bhagavaMta pAse jaIne kahyuM - bhaMte! A5ne yAtrA che? yApanIya che? e pramANe sarasava, mAsa, kulatthA ItyAdinA prazno karyA. viya - sarasava ke sadaMzavaya, mAsa - dhAnya vizeSa ke suvarNAdinuM mAna, aDada. bunA - kaLathI, kuLamAM rahela. ItyAdi prazna - 4 - 4 - eka cho? be cho? vagere prazna. bhagavaMte uttara ApyA. jemake dravyArthathI jIva eka che, pradezArthathI aneka che. - 4 - jJAna, darzanathI kadAca bepaNuM che. ItyAdi - 4 - 4 - te akSaya, avyaya, nitya, avasthita che Adi - 4 - e rIte saMzaya chedAtA bAra bhede zrAvakadharma svIkAryo, somila brAhmaNa svasyAne gayo. amAdubaLa - kudarzanI, tApasAdi tenA darzanathI ane susAdhunA adarzanathI, kemake temanA dezAMtara vicaraNathI darzana na thayA. temanA abhAve papAsanAno paNa abhAva thayo. tethI mithyAtvanA pudgalo vadhatAM gayA ane samyakatva pudgalo ghaTatAM gayA. tethI mithyAtvI thayo. - 4 - tethI AtmaviSayaka, smaraNarUpa, kaMIka AzaMsita manamAM ja vartato paNa bahAra na prakAzita saMkalpa utpanna thayo. vrata - niyamo, te zauca saMtoSa tapa svAdhyAyAdinuM praNidhAna. - 4 - mitrasuhRda, jJAti-samAnajAti, nijaka-kAkA vagere, saMbaMdhI-zvazrAdi, parijana-dAsadAsI Adi, - 4 - vAnaprastha-vanamAM hovuM te avasthA, athavA brahmacArI, gRhastha, vAnaprastha, yati. e cAre loka prasiddha Azramo che, temAM trIjo Azrama. tti - agni hotRka, Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3/5 thI 8 43 pattiva vaTAdhArI, koriya - bhUmie sUtArA, nannag - yajJakata, mag * zrAddha, dhAnaDu - bhAMDa lIghelA, huM - huMDikA zramaNa, vaituvaratiya - phaLabhojI, * * * * * saMgdhaET - zaMkha vagADIne jamanArA, vasUnadhana - kULamAM rahIne zabda karIne khAya che. tatApasa - hAthIne mArIne ghaNo kALa bhojana kare IT - daMDa uMco rAkhIne pha, rikSApakSI - jaLa vaDe dizA prokSIne phaLa, puSpAdi bhegA kare. - x * x - x - hisAvadhavAra tapovAW - pAraNe pUrva dizAmAM je phalAdi tene lAvIne khAya, e rIte dakSiNamAM, ema kramazaH jANavuM. - x - Tana - tApasAzrama, four - kAvaDa - 4 - - x * verU - vedikA, vardhati - pramArje che. * x - jalamajjana - jaLa vaDe mAtra bAhya zuddhi karavI. * x - = - azuci dravyo dUra karavA * x - 2 - nirmanyakASTha, aT - nirmancanIya kASTha, mana-ghasavuM - X * sakritha - upakaraNa vizeSa, sthAna-jyoti sthAna ke paNa sthAna, zayyA bhAMDa-zasyA upakaraNa, kamaMDalakuMDikA ItyAdi - x - ghara * bhAjana vizeSa, temAM pakAvAtuM dravya paNa caru arthAt bali che. sAdhata - rAMdhe che. bali vaDe vaizvAnarane pUje che. - X - X - jema kAThamaya pUtaLuM na bole, tema te paNa mauna rahe che athavA mukhanA chidrane AcchAdaka kASTha khaMDamaya mukhyabaMdhanathI mukha bAMdhavuM. - x * mahAprasthAna-maraNakALa bhAvi karIne pachI AgaLa vadhe. - X - X - adhyayana-4-"bahatrikA' @ - X - X - X x - * sUtra-8 : uopa. nize jaMbrA te kALe rAjagRhanagara, guNazila caitya, zreNika rAja, svAmI samosayAM, parSadA nIkaLI. te kALo bahubhumikA devI saudharmakalAmAM bahapumikA vimAnamAM sudhamasibhAmAM bahumikA sIMhAsane jhaooo sAmAniko, cAra mahattariyAdi "sUyabhideva" samAna bhogavatI vicaratI hatI. A saMpUrNa jaMbudvIpa dvIpane vipula avadhi jJAna vaDe avalokatI, jetI, zramaNa bhagavAna mahAvIrane jue che. sUryAbhi deva samAna yAvatu namIne sIMhAsane pUrvAbhimukha beThI. Abhiyogiko suyabhivana, sutarA ghaTA, abhiyogikadevone bolAve che, yAnavimAna 1ooo yojana vistIrNa cAvatu uttaranA nirmANa mArgathI hajAro yojananA pagalAM vaDe gamana karIne subhanI jema bhagavata pAse AvI, ghamakathA samApta thaI. pachI te bahapatrikA devIe dakSiNI bhUja pasArI, 108 deva kumAro, DAbhI bhUjAthI 108 devakumArIo, pachI ghaNAM dAska ane dAskiA, Sibha ane DemikA vikuvya. sUyAbhinI jema nRtyavidhi dekhADIne gaI. aMte gautama svAmIe ema kahI zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vAMdI, namIne yAva4 bahuputrikA devInI te divya devaddhinI pRcchA karI, cAvavuM kaI rIte 48 pupikA upAMgasUtra-saTIka anuvAda sanmukha AvI. gautama ! te kALo vArasI nagarI, AmAlavana catya hatuM. tyAM vANArasI nagarImAM bhaddha sArthavAha hato. te Arya ane aparibhUta hato. tene subhadrA nAme sukumAla, vaMdhyA panI hatI. teNI apasutA hovAthI max koNI ane DhIMcaNanI mAtA hatI. tyApachI te subhadrA sAthanAhIne anya koI dine madhyarAtri kALe kuTuMba jagarikA karatAM Avo saMkalpa utpanna thayo - nize huM bhaddha sArthavAha sAthe vipula bhogapabhoga bhogavatA viruM chuM. paNa eka paNa bALaka ke bhAlikAno prasava na thayo, te mAtAo dhanya che cAvatu te mAtAno manuSyajanma ane jIvitanuM phaLa sulabdha che, jemanI potAnI kukSithI utpanna bALako stananuM dudha pIvAmAM lubdha thayelAM, madhura ullApane karanArA, avyakata vacana bolanArA, stananA mULaNI kalnA deza bhAga sudhI pharatAM pharatad dudha pAna kare che, ema huM mAnuM chuM. vaLI te mAtAo potAnA komaLa kamaLa jevA be hAtha vaDe khoLAmAM besADe che, madhura samullApane Ape che, vAraMvAra manohara vacano bole che, huM to anya-apuNa-akRta puNya chuM, jethI ukta eka paNa bALakane pAmI nathI. e rIte vicArI apahata manavALI thaI yAvatuM ciMtAmana beThI. te kALe sutatA Aya ke je Iya-bhASA-eSaNA-AdAna bhAMDa mAma nikSepaNA - uccAra prasavaNa khela jala siMdhANa pAriSThApanikI samitivALA, mana-vacana-kAya guptivALA, guptakriyA, gupta brahmacAriNI, bahuzrutA, bahupayiA hatA te pUvanipUvI vicaratA, gAmAnugAma jad vAsI nagarI padhAryA. pachI yazApatirUpa avagraha yAsIne saMyama ane tapathI vicare che. tyAre te suvatA AyanA eka saMghATaka tANArasImAM UMca-nIca-madayama kuLomAM gRhasamudAna bhikSArthi aTana katAM bhaddha sAviAhanA gharamAM pravezyA, subhadra sArthanAhIe te Ayaoine AvatA joyA, joIne harSita thaI, AsanethI uThI, sAta-ATha DagalAM sanmukha laI, vaMdana-namaskAra karyA, vipula AzanAdi vaDe pratibhAbhIne A pramANe bolI - huM bhadra sAthatAha sAthe vipula samRddhivALA zadAdi kAmabhogane bhogavatI rahuM chuM. to paNa mane putra ke putrInI prApti thaI nathI. ItyAdi. he Ayaoi ! tame ghaNuM jANo cho, ghaNuM bhaNyA cho, ghaNAM gAma, nagara yAvatu saMnivezamAM vicaro cho, ghaNAM rAjA, Izvara cAvatuM sAviAhAdinA gRhamAM pravezo cho, to tevo koI vidhApayoga, maMgapayoga, vamana, virecana, bastikarma, auSadha, meija kaMIpaNa jANo cho ke jethI mane ke "Mii thAya ? tyAre te Ayaoie subhadrA sAvAhIne Ama kahyuM - he devAnupiyA ! ame zramaNI, niLI, Iya samiA yAvatu gupta brahmacArINI chIe. amane AvI vAta kAnathI paNa sAMbhaLavI karAtI nathI, to tene kahevAnuM ke AcaravAnuM to kaye ja kema? paNa he devAnupiyA! ame tane kevalI bhagavaMta prarUpita dharma ja kahIe chIe. pachI subhadrA sArthavAhI, te Aya pAse dharma sAMbhalI, samajI, Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 4/5 thI 8 harSitasaMtuSTa thaI, te Ayani gaNa vakhata vaMdana-namana karIne bolI - he Ayaoi : huM ninja pravacananI zraddhA, pratIti, ruci karuM chuM, ke AryA niWiIo ! te ema ja che, temaja che, yAvat zrAvakadharma aMgIkAra karavA IcchuM chuM. devAnupiya! sukha upaje tema karo, pratibaMdha na karo. tyAre te subhadrAe te Ayao pAse cAvata zrAvaka dharma svIkArI, te Ayane vaMdana-namana karI, vidAya ApI. pachI subhadrA zrAvikA thaI cAvatuM vicAravA lAgI. pachI subhadrA zrAvikAne koI divase madhyarAtrie kuTuMba nAgarikA karatAM vicAra Avyo ke huM bhadra sArthavAha sAthe vipula bhoga bhogavatI vicaruM chuM, paNa eka bALakane janma na Apyo. mAre zreya e che ke kAle bhadra sAviAhane pUchIne suvatA A pAse pravayA grahaNa karavI. ema vicArI bIjA divase bhadra sArthavAha pAse AvIne be hAtha joDIne bolI - he devAnupiyA e pramANe nizca ApanI sAthe ghaNAM varSo vipula bhogathI yAvatuM vicAruM chuM ItyAdi * x * tyAre bhadra sArthavAha, subhadrAne kahyuM - tuM hamaNAM muMDa yAvatu patajita na thA. mArI sAthe vipula bhoga bhogava. pachI bhakata bhogI thaI sutatA A pAse dIkSA le. tyAre subhadrAe bhadranA A arthano Adara na karyo jANyo nahIM. bIjI-trIjI vakhata bhadrA sAthavANIe kahyuM ke - huM ApanI AjJA pAmIne dIkSA levA IcchuM chuM. tyAre bhadra sArthavAha jyAre ghaNI AghavaNA, pawvaNA, saMjJApanA, vijJApanAthI teNIne samajAvavA yAva4 samartha na thayo tyAre anicchAe subhadrAne nikamaNanI anuSya ApI. pachI bhaddha sAviAhe vipula anAdi taiyAra karAvyA. mitra, jJAti, pachI bhojanaveLAe mAvat mitra, jJAti sakAra, sanmAna kare che. pachI subhadrA sAhavAhI nAna karI yAvatuM prAyazcitta karI, savaliMkAra vibhUSita thaI puraSasahastravAhinI zibikAmAM beThI. pachI subhadrA mitra, jJAti yAvatu saMbaMdhIthI parIvarIne sarva RhidathI yAvatu ravathI vANAsI nagarInI vaccovaccathI jyAM suvatA Ano upAzraya hato tyAM AvIne puraSasahasavAhinI zibikA thApI, subhadrA sAviAhI temAMthI nIce utarI. pachI bhadra sArthanAha subhadrAne AgaLa karIne suvatI Aya pAse Avyo. suvatA Ayane vaMdana-namaskAra karIne bolyo - A subhadrA mArI patnI che. ISTa, kAMta che. yAvata tene vAta-pItta-kapha-saMnipAtathI vividha rogAtaMka na sparzI te rIte teNIne rAkhI che, te have saMsAranA bhayathI udvigna thaI, janma maraNathI karIne, ApanI pAse muMDita thaI cAvatu dIkSA levA Icche che. huM Apane zidhyAbhikSA ApuM chuM. Apa zidhyAbhikSA svIkAra karo. devAnupiyA sukha upaje tema karo, pratibaMdha na karo. 2i8/4. pupikA upAMgasUtra-saTIka anuvAda tyAre subhadrAne sunnatA Ayae tema kahetA harSita thaI savaya ja AbharaNAlaMkAra utare che, svayaM pAMcamuThThI loca kare che, suvatA A pAse Ave che, traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karI, vAMdInamIne ema kahe che - saMsAra saLagI rahyo che, cAvata "devAnaMda" mAphaka prajJA lIdhI yAvatuM A yAvatuM gupta brahmacAriNI thaI. - pachI te subhadrA Aya anya koI divase ghaNAM mANasonA bALako upara mUchavALI thaI cAva4 Asakata thai vyaMgana, udvartana, pAsukAna, lattaka, kaMkaNa, aMjana, vaNaka, cUka, khellaka, ijanaka, khIra, puSanI gaveSaNA kare che. karIne ghaNAM lokonA bAlaka-bAlikA, kumArakhumArI, DiMbha-DibhikAmAM keTalAMkanuM acaMgana kare che, keTalAMkanuM uddhatana, e rIte acita jaLathI snAna paNa che, oha raMge, AMkha Aje, khoLAmAM besADe, tilaka kare, hIMcoLe, paMktimAM besADe, mukha dhove, vaNakathI , cUrNa lagADe, makaDAM Ape, khAsa khavarAve, khIra khavaDAve, puSpa suMghADe, page besADe, jAMgha besADe, sAthaLe besADe, e rIte keDe, pITha, chAtIe, mastake besADI, be hAthanA saMpuTathI uchALa, gIta gAya, gavaDAve e rIte yugAdinI pipAsAne pUrNa karatI. tyAre suvatI Ayaei subhadrA sAyanei kahyuM - ApaNe zramaNI, nithiI , IyafsamitivALI, yAvatu gupta brahmacAriNI chIe. ApaNane jAtaka karma karavuM na kaze. jyAre tuM ghaNAM bALakomAM mUrNita yAvatuM Asakata thad atyaMganAdi karIne rahe che. * * to tuM A sthAnanI AlocanA cAvatuM prAyazcitta kara tyAre subhadrA Ayae temanA kathanano Adara na karyo ke sAro na mAnyo ane temaja rahevA lAgI. tyAre te zramaNI nigranthIo subhadrA AyaniI hIlanA, niMdA, hiMsA, gaha karavA lAgI ane vAraMvAra A athanuM nivAraNa karavA lAgI. tyAre sAvat subhadrA Ayani Avo adhyavasAya thayo ke - jyAre huM gRhasthAvAsamAM hatI tyAre svataMtra hatI, paNa muMDa thaI-patajita thaI chuM tyArathI ja paravaza chuM. pahelAM to A zramaNIo mAro Adara karatI hatI. have nathI karatI, to mAre zreyaskara che ke kAle yAvatu sUrya dedIpyamAna thatAM suvatA AyA pAsethI nIkaLI bIjA upAzraya grahaNa karI vicaruM vAva4 - X * judA upAzraye rahevA lAgI.. tyArapachI subhadrA AvA bIja Ayaoi dvArA na nivArAtA svaccheda mativALI thaI, ghaNAM bALako upara mUcha pAmI yAvatu AzcaMganAdi karatI, yAvat yugAdinI pipAsA anubhavatI rahI. pachI subhadrA Aya pAsthApArthasthavihArI, avasaY=le, kuzIla, saMsatle, yathArthodA thaI ghaNAM varSo mazya payaraya pALI, Adarza mAsikI saMlekhanAthI 30 bhakata anazana vaDe chedIne te sthAnanI AlocanA-pratikramaNa na karIne kALamAse kALa karI saudharma kahyuM bahupumikA vimAnamAM upayata sabhAmAM devazayanIyamAM devadUSyathI aMtarita, gulanI Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/5 thI 8 para asaMkhyAtamA bhAga avagAhanAthI bahayubikAdevI rUpe utpanna thaI. turaMtanI utpanna thayela te bahapumikAdevI paMcavidha payatithI vAva4 bhASAmana pati payata I. - 4 - bhagavAna ! tene bahapabikA devI kema kahe che ? gautamAM teNIne jyAre jyAre devendra devarAja zakanI sabhAmAM nATaka karavA jAya tyAre ghamAM bAlakabAlikA, hiMmaka-DilikAne vikarSe che. pachI kendra pAse AvI, zakrane te divya devaddhi-devahuti-devAnubhAva dekhADe che, tethI te bahuputrikAdevI kahevAya che. bahapabikAdevInI sthiti keTalAM kALanI che ? gautama! cAra palyopama. teNI devalokathI Ayu-sthiti-bhavakSaya pachI eNvIne kyAM jaze ? kyAM upajaze ? gautamaA ja jaMbUdvIpamAM viMdagirinI taLeTImAM tibelasaMnivezamAM brAhmaNakuLamAM putrIrUpe janmaze. pachI te bAlikAnA mAtA-pitA 11-mo divasa jatAM yAvatuM bAramo divasa jatAM AvuM nAma pADaze. amArI putrInuM nAma "somA' thAo. pachI somA bAlyabhAvathI mukta thaI, vijJAna pariNata thatAM yauvanane pAmI, rUpabhyauvanalAvaNyathI utkRSTa, utkRSTa zarIrI yAvatu thaze. pacI somAnA mAtApitA, teNIne * x * yauvana pAmelI jANIne pratikupita dravyathI, pratirUpe karIne potAnA bhANeja 'rASTrakUTa'ne patnIpaNe Apaze. somA paNa tenI ISTA, kAMtA yAvatu bhAMDa karaMDaka samAna, telazkela samAna susaMgoSita, calapeDAvatu susaMparikSita, ranakaraMDaka samAna surakSita, susaMgoSita hatI yAvatu rogAtakAdi na sparze tema sAcavI hatI. pachI te somA brAhmaNI rASTrakUTa sAthe vipula bhogo bhogavatA pratyeka varSe yugalane janma ApatI soLa varSamAM bagIza bALakone janma ApyA. pachI somA MiANI te ghaNAM bALaka, bhAlikA, kumAra-kumArI, DiMbha-DibhikAmAM keTalAMkane cattA karavA, e rIte keTalAMkane stanapAna, tane rAkhavA, nAcavuM, uchaLakuda, alanA, dudha mAMge, makaDA-khAjabhAta-aNI mAMgavA vaDe, e ja pramANe hasavuM, zeSa, Akroza, ati Akroza, mAra, bhAgavuM, pakaDavuM, ronuM AkaMda, vilApa, moTethI pokAra uMza zabdo karavA, niddhA pAmavA, palApa karavo, dAjhavuM, vamana, viTA, mUtra e badhAMthI ati vyAkuLa thaze. temanA mUtra, viSTA, vamanathI ati lepAyelI raheze, to ati malina raheze, zarIra ati durbaLa raheze yAvata ati bIbhatsa ane durgadhavALI thavAthI rASTrakUTa sAthe vipula kAmabhoga bhogavI vicaravA samartha thaze nahIM. tyArapachI somA brAhmaNI anya koI divase madhyarAtrimAM kuTuMba agarikAthI jagatI hatI tyAre Avo saMkalpa utpanna thayo. huM A ghaNAM dAraka yAvatuM DiMbhakALI, jemAM keTalAMkane catA karavA yAvatu keTalAMkanA mUtra vaDe, duSTa bALako vaDe, duSTa janma vaDe, vipahata ane bhagna thayela hovAthI eka prahArathI paDI pupikA upAMgasUtra-saTIka anuvAda javAya tevI tathA mUtrAdithI lepAyela cAvatu ati dugandhivALI huM - x * bhoga bhogavavA samartha nathI. te mAtAo dhanya che, yAvatu temanuM jIvita saphaLa che, je vAMjhaNI che, jemane prasUti thatI nathI, mAtra DhIMcaNa ane koNInI mAtA che. surabhi sugaMdha sugaMdhikA, vipula mAnuSI bhoga bhogavatI vicare che. paNa huM dhanya, puNyahIna, akRta punya chuM, jethI rASTrakUTa sAthe vistAravALA cAvavuM kAmabhogone bhogavI vicarI zakatI nathI. te kALe suvatA Aya, je Iyasimita cAvatuM bahuparivArA hatA, te pavanaparvathI jyAM bibhela saMniveza hatuM tyAM yathApatirUpa avagraha yAcIne cAvatu rahA. pachI temanA eka AI saMghATaka bibhelanA uMca-nIca gRhomAM yAvatuM bhamatAM rASTrakUTanA gRhamAM pravezyA. tyAre te somA jahANI, te Ayati AvatA joIne harSita thaI, jaldI AsanethI ubhI thaI. sAta-ATha DagalAM sAme gaI. vAMdI-namI, vipula asanAdi paDilAbhIne bolI - huM rASTrakUTa sAthe vipula bhoga bhogavatAM yAvata - x - trIza bALako thayA. have te ghaNAM bALakothI cAvata * x * bhoga bhogavI vicaravA samartha nathI. tethI huM ApanI pAse dharma sAMbhaLavA IcchuM chuM. tyAre te Ayaoi somA brAhmaNIne vicitra yAvatu kevalI prajJapta dharma kahe che. tyArapachI somA brAhmaNI, te A pAse dharma sAMbhaLI, samajI, harSita thaI cAvatuM te Ayane vAMdI-namIne bolI - he Ayao ! nigrantha pravacananI zraddhA karuM chuM yAvatuM tene mATe abhyadhata chuM. he Ayaoi ! temaja che, tame je dharma kaho cho ema ja che. huM rASTrakUTanI ja lauM pachI ApanI pAse muMDita yAvatu patajita thAuM. devAnupiyA! sukha upaje tema karo, pratibaMdha na karo. pachI somA brAhmaNI Ayoine vAMdI-namIne vidAya Apaze. pote rASTrakUTa pAse AvI, be hAtha joDI kaheze - devAnupiyA meM Aya pAse dharma sAMbhaLela che, te mane ISTa yAvata rucikara che. to ApanI AjJA pAmI huM suvatA ya pAse dIkSA lauM. tyAre rASTrakUTa, somAne kaheze ke hamaNAM muMDa thaIne cAvatu pravajyA na le, hAla mArI sAthe vipula kAmabhoga bhogava pachI mukta bhogI thaI suvatA A pAse dIkSA leje. tyAre somA lahANI, rASTrakUTanA o ane aMgIkAra karaze. tyArapachI saumA zahANI snAna yAvata zarIravibhUSA karI, dAsInA samUhathI parIvI, veNI nIkaLI, bibhela saMniveza madhye thaIne suvatA AyaniA upAzraye Avo, suvatA AIi vaMdana-namaskAra karI, paryApAsanA karaze. pachI suvatA A teNIne kevalI prarUpita dharma kaheze - je prakAre jIvo karma bAMdhe che, ItyAdi. tyAre te somA sulatA A pAse yAvat bAra prakAre zrAvakadharma aMgIkAra Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/5 thI 8 54 pupikA upAMgasUtra-saTIka anuvAda karaze. karIne suvA AyAti vAMdI-namIne je dizAthI AvI hatI, te dizAmAM pAchI jaze. pachI somA zrAvikA thaI, jIvAjIva svarUpane jANI cAvata AtmAne bhAvatI raheze. tyArapachI suvA Aya kadAcita bibhela saMnivezaeNI nIkaLaze. bahAranA dezomAM vihAra karaze. tyArapachI te sulatA A anya koI dine pUvanirvathI cAvatuM AvIne rahA. tyAre somA brAhmaNI kathA sAMbhaLI harSita thaI, hAI pUrvavat nIkaLI yAvatuM vAMdI-namIne dharma sAMbhaLI rAvatu sarakUTane pUchIne pachI padjyA laIza. * * sukha upaje tema karo - - pachI somA brAhmaNIe suvato Ayani vAMdI, namIne temanI pAsethI nIkaLaze. pachI potAnA ghera rASTrakUTa pAse AvI, be hAtha joDI pUrvavatu pUchIne cAvata dIkSA lauM. devAnupiyA! sukha upaje tema karo, pratibaMdha na karo. pachI rASTrakUTa vipula AzanAdi pUrvavat subhadrA cAvat AyI thayA, IyasimitA yAvatuM gupta lAcAriNI. pachI te somA Aya, suvatA Ayarsa pAse sAmAyikAdi 11-aMgo bhaNaze. ghaNAM upavAsa, chaThTha, akramAdi yAvatuM bhAvatI, ghaNAM varSo grAmaya payayi pALIne mAsikI saMlekhanAthI 60 bhakatone anazana vaDe chedIne AlocanA-pratikamaNa karIne samAdhi pAmI, kALa karIne zakrendranA sAmAnika devapaNe upajaze. tyAM : x * somadevanI sthiti be sAgaropama kahI che. te devalokathI AyukSayathI sAvat cyavIne * x * mahAvidahemAM yAvat mokSe jaze. jaMbU e pramANe zramaNa bhagavaMte Ano artha kahela che. * vivecana-8 : uopa-prAraMbhavAkya - X * cothA adhyayanano zo artha kahyo che ? - X - A divya Rddhi kayA hetuthI upArjita karI che ? ItyAdi - x * vANArasImAM bhadra nAme RddhivAna, darpavAnuM, vikhyAta, vistIrNa vipula bhavanAdi yukta sArthavAha hato. tene subhadrA nAme sukumAra panI hatI. te vaMdhyA hatI. prasava pachI bALaka marI jAya to paNa vaMdhyA kahevAya, tethI kahe che - apatyone janma ApI na zakanArI, tenA zarIranA DhIMcaNa ane koNI ja stanone sparzatA hatA, saMtAno nahIM. teNIne Avo AtmAzrita, smaraNarUpa, manogata saMkala upayo. te mAtAo-strIo dhanyA che, pavitra che, sukRta karelI che, lakSaNo saphaLa karelI che. te strInA manuSya janma ane jIvita saphaLa che. jene nijakukSithI utpanna DiMbha-bALaka, stananA dUdhamAM lubdha che ItyAdi - x - [badhuM sUtrArthavat jANavuM - x *x - pachI je thayuM, te kahe che - gRhomAM samudAna-bhikSATanuM karatuM sAdhvI yugala tyAM AvyuM. subhadrAe manamAM vicAryuM ke - samRddha atizaya zadAdi bhogavatA vicArIe chIe to paNa bALakane janma na Apyo. putra saMpattivALI strIo ja dhanya che. tema kheda parAyaNa thaI sAdhvIne teno - x * upAya pUchyo. kevalI prajJaptadharma - jIvadayA, satya vacana, paradhana parivarjana, suzIla, kSAMti, paMcendriyanigrahAdi. * * * ApanuM vacana satya che, saMdeharahita che. - x- ema kahI zrAvaka dharma svIkArI devaguru-dharmanI pratipati kare che. * * * mAdhavaUTT - sAmAnya kathana, pannavaUTT - vizeSa kacana, sannavaUT - saMbodhanA, vitravaV[ - vijJatikA. - x - subhadrA bhAyani vrata grahaNa mATe niSedha karavA kahyuM. pachI anicchAthI - x - anumati ApI. savatA AthI judA upAzraye vicAre che. mora - baLapUrvaka hAtha pakaDI pravartamAnane nivAravA. nivAratA - niSedhaka vagaranI, tethI ja svacchaMdamatikA. *x - 3vasthAo - prekSaNaka karavAne mATe tyAM javuM. - X - X - X - pratisUnita - pratibhASita. -x - - vallabha, saMta - kamanIyatvathI, piyA - sadA premaviSayavathI, manojJasuMdarapaNAthI. - x - x - venapeDA - vAmaMjUSA. - bAlaka ane bAlikArUpa - X - X - zeSa sugama che. adhyayana-5-"pUrNabhadra" che - X - X - X -X - * sUga-9 : bhagavana * * upa. he jaMbU! te kALe rAgRhanagara, guNazIla caitya, zreNika rAja hato. svAmI padhAryA, parvadA nIkaLI, te kALe pUrNabhadra deva saudharmakalAmAM pUrNabhadra vimAnamAM sudhama sabhAmAM pUrNabhadra sIMhAsane 4ooo sAmAniko sAthe yAvatu sUyabhi devavaMtu, cAvatuM mINabaddha nRtyavidhi dekhADIne * * * pAcho gayo. kUTAgArazAlA daSTAMta, pUrvabhava viNe pRcchA. gautama! te kALe A ja jaMbudvIpamAM bharatakSetramAM maNititA nAme samRddha nagarI hatI. caMddhottarAyaNa rIMtya hatuM. tyAM pUrNabhadra nAme A gAthApati hato. te kALe sthavira bhagavaMta, jAti saMpanna cAvatu jIvitAzA-maraNAbhayamukata bahucuta, bahu parivAravALA hatA te pUrvanupUrvathI cAvatu padhAryA, parSadA nIkaLI. tyAre pUrNabhadra gAthApati A vRttAMta jANI, harSita thaI cAvatuM 'gaMgadatta' mAphaka nIkaLyo cAvata dIkSA laI cAvata gupta bahAcArI thayo. pachI pUNabhadra aNagAre bhagavaMta pAse sAmAyikAdi 11-ga bhasyA. ghaNAM cha-aTTama yAvatuM karIne ghaNAM varSo grAmaya payaya pALIne mAsikI saMkhanAthI 60 bhakatone anazana vaDe chedIna, AlocanA-pratikramaNa karI, samAdhi pAmI, kALa karI, saudharma kalAmAM pUNabhadra vimAnamAM karI, saudharma kalpamAM pUNabhadra vimAnamAM upAtasabhAmAM cAvatu deva thayo. x - gautama! e rIte pUrNabhadradeve te divya devaddhi yAvat prApta karI. pUrNabhadradevanI - x * sthiti be sAgaropama che. te devalokathI avIne - 4 - mahAvidehe mokSe jaze. - nikSepa - Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6/10 puNyakAcUlikA upAMgasUtra-saTIka anuvAda 22 pupacUlikA-upAMgap-11 anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana che adhyayana-6-"mANibhadra" che. - X - X - X - X - * sUjha-10 : ullopaw - he jaMbU! te kALo, rAjagRhanagara, guNazIla caitya, zreNika rAja, svAmI padhAryA. te kALe mANibhadra deva sudhamasibhAmAM mANibhadra sIMhAsane 4aoo sAmAniko pUefbhadranI jema Agamana nRtyavidhi, pUrvabhava pRcchA. maNipati nagarI, mANibhadra gAthApati. sthaviro pAse padjyA, 11-aMgo bhaNyA. ghaNAM vano paryAya, mAsikI saMlekhanA, 6o bhakatonuM chedana mANibhadra vimAne upapata. be sAgaropama sthiti, mahAvidehe mokSe jaze. * * nikSepa * * che adhyayana-7 thI 10 - "datta" Adi 8. - X - X - X - X - X - X - sUtra-11 - e pramANe datta, ziva, bala, anAdata e cAre pUNabhadra devanI samAna jANavuM. badhAMnI be sAgaropama sthiti. vimAnonA nAmo deva radeza che. pUrvabhavamAM datta-caMdanAmAM, ziva-mithilAmAM, bala-hastinApuramAM, anAdaMta-kArkadI nagarImAM utapanna thayA. - 4 - * vivecana-11 - A graMthamAM pahelo varga daza adhyayanAtmaka niyAvalikA nAme che. bIjo daza adhyayanAtmaka varga 'kalpAvataMsikA' nAme che. bIjo varga daza adhyayanAtmaka purSikA nAme che. pupikAnA pahelAM adhyayanamAM caMdra nAme jyotikendranI kathA che. pachI anukrame sUrya, zuka, bahapumikA, pUrNabhadra, mANibhadra, dad, ziva, bala ane anArdatanI vaktavyatA che. 8 adhyayana-1 thI 10 % * sUtra-1 thI 3 :[] ullopa - puSpacUlikAnA daza adhyayano kahelA che. [] zrI, hI, dhRti, kIrti, buddhi, lakSmI, IlA, susa, sa, gaMdha. [3] je puSamUlA upAMganA daza adhyayana kahyA che, to pahelAMno zo artha kahyo che ? he jaMbU! te kALe rAjagRhanagara, guNazIla caitya, zreNika rAja, svAmI samosayAM, "dA nIkaLI. te kALe zrIdevI saudharmakAmAM zrIvataMsaka vimAne sudhamasibhAmAM zrI sIMhAsane 4000 sAmAnikAdi sAthe bahupubikAdevIva4 hatI rAvata nRtyavidhi dekhADI, pAchI gaI. dArikA na kahevI. pUrvabhava pRcchA - he jaMbU te kALe rAjagRhanagara, guNalIla catya, jitAburAi. tyAM rAjagRhanagaramAM sudarzana gAthApati raheto hato. tene piyA nAme pAnI hatI. teonI bhUtA nAme strI hatI. te moTI thavA chatAM kuMvArI ja rahI. paNa chatAM kumArI hatI, teNInA stana zithila ane paDI gayA hatA. temaja pati vagaranI hatI. te kALe paraNAdAnIya pArja arahaMta yAvatuM nava hAthanA hatA Adi pUvavava varSanA samosaya. parSadA nIkaLI. tyAre bhUtAe A vRttAMta japyo. harSita thaI, mAtA-pitA pAse jaIne kahyuM - pArtha arahaMta pUvanupUrvIthI vicaratA yAva4 devagaNathI parivRtta vicare che. he mAtApitA ! ApanI anuA pAmI, / arahaMtanA pAdaddanArthe javA IcchuM chuM. -- sukha upaje tema kara, pratibaMdha na kara pachI bhUtA kA nhAI cAvata zarIrI thaI dasInA samUhathI parIvarIne potAnA vesthI nIkaLI, bAhya upasthAnazALAe AvI, dhArmika yAnapavare ArUDha thaI. tyArapachI bhUtA potAnA parivArathI parivRtta thaI ajagRhInI madhyethI nIkaLI, guNazIla cetye AvI. tIkaranA chAdi atizaya joI, dhArmika yAnapavarathI utarI, dosIvRMdathI parIvarI arahaMta padma pAse AvI. traNa vakhata yAvatuM papAse che. tyArapachI pA/ arahaMta bhUtAne ane te parSadAne dharma kaho. te sAMbhaLI, samajI, harSita thaI, vAMdI-namIne bhUtA bolI - bhagavana ! niltha pravacananI zraddhA karuM chuM yAvatu tenA mATe amyucita chuM te Apa kaho cho, temaja che. vizeSa e mAbApane pUchIza. pachI huM cAvata dIkSA laIza. yathAsud puSeikA upAMga sUtranA adhyayana-1 thI 10no muni dIparatnasAgare karela TIkA sahita anuvAda pUrNa Agama sUtra-21, upAMgasUtra-10 pUrNa - X - X - X - X - X - X - Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 thI 10/1 thI 3 vRSNidazA upAMgasUtra-saTIka anuvAda 23 vRSNidazA-upAMgasUtA-12 anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana pachI bhUtA te ja dhArmika yAna pravare cAvatuM besIne rAjagRhanagare AvI, rAjagRhI maLethI potAnA ghera AvI. rathathI utarI. mAtApitA pAse AvI, hAtha mDI, jamAlI mAphaka pUche che. yathAsurauMpachI sudarzana gAthApatie vipula azanAdi taiyAra karAvyA. mitra, jJAtijanAdine AmaMcyA. cAvatu jamIna, zacibhUta thaIne, dIkSA mATe anumati laIne kauTuMbika purone bolAvyA * jaldIthI bhUtA mATe hajAra puraSa dvArA vAhya zibikA lAvo. cAvatu AjJA pAchI soMo. * pachI sudarzana gAthApati, bhUtAne snAna yAvat vibhUSita zarIre hajAra puruSathI vAhya zibikamAM besADe che. pachI mitra, jJAti yAvat rava vaDe rAjagahInagaranI madhyethI guNazIla caitye Ave che. tIrthakaranA chAdi atizaya jai. zibikA rokI. bhUtA utarI. bhUtAne AgaLa karI mAtA-pitA pAW arahaMta pAse AvyA. traNa vakhata vaMdana-namana karIne kahyuM - devAnupiya! bhUtA amArI eka mAtra putrI che, amane ISTa che, saMsArabhayathI udvigna che yAvatuM ApanI pAse maMDa thaI yAvatu pradjyA levA Icche che. ame Apane ziSyA bhikSA ApIe chIe. Ama te svIkAro. - yathAsurauM. tyAre bhUtA, pArzva Arahate Ama kahetA harSita thaIne pUrvamAM jaI vaya AbharaNa alaMkAra utAre che. "devAnaMdA" mAphaka yupayUlA A pAse dIkSA laI vAvata gud awyAriNI thaI. pachI te bhUtA A koI divase zarIranAkuNikA thaI, vAraMvAra hAtha-pamukha-dnAMtaRkSAMtaNUAAMtara dhruve che. je je sthAne zamyA ke niSidhikA kare che, tyAM tyAM pahelAM ghaNI chAMTe che. pachI zayyA ke niSidhikA kare che. tyAre te yupacUlA Aya, bhUtA AyarniM kahe che - ApaNe Iyasimita cAvata gupta bahAcArINI zramaNI nigranthIo chIe. ApaNe zarIra bhAkuzika thavuM na ko te zarIra nAkurita thaI vAraMvAra hAtha dhove che cAvatuM niSidhikA kare che. to huM A sthAnanI AlorAnA ja bAkI subhadrA mujaba cAvatu bIje jaIne rahe che. pachI te bhUta Aya ghaNAM upavAsa, cha aAdi karI, ghaNAM varSo zrAmaNayAyayi pALI, te sthAnanI AlocanA-pratikramaNa na karI kALamANe kALA karI saudharmakAmAM zrIvataMsaka vimAnamAM upapAta sabhAmAM devazayanIyamAM yAvatuM teTalI avagAhanAthI zrIdevIpaNe utpanna thaI paMcavidha yatithI yati thaI. e rIte gautama! zrIdevIe A divya devaddhi prApta karI, sthiti eka palyopama. zrIdevI kayAM jaze ? mahAvideha kSetre siddha thaze. he jaMbU! - nikSepa. e pramANe bAkInA nave adayayano kahevA. sardeza nAmanA vimAna, saudharma kalpa, pUrvabhavamAM nagarAdinA nAma saMgrahaNI mujaba che. badhI pArga pAse dIkSita thaI - x * badhI mahAvidehe mokSe jaze. * vivecana-1 3 :cotho varga- pulikA paNa daza adhyayanAtmaka che. zrIdevI Adi pratibaddha adhyayanAtmaka che. vRtti sarvacA sugama che. * X - X - * sUtra-1,2 :| [uopa - x * pAMcamo varga tadvidazA upAMgano zramaNa bhagavaMte yAvatuM zo artha kahelo che? jaMbu! bhagavaMte yAvata bAra adhyayano kahyA che. [niSadha, aniya, vaha, vehala, pragati, juti, dazaratha, deDhatha, mahAdhatu, saptadhanuM dazAdhana, zatadhanuM. & adhyayana-1-"nipadha" - X - X - X - X - * sUtra-3 : bhagavana! - x - pahelAM adhyayanano zo artha kahela che ? he jaMbU! te kALae dvAravatI nagarI hatI. bAra yojana lAMbI cAvatuM pratyakSa devalokarUpa, prAsAdIya-darzanIya-abhirapa-pratirUpa. te dvAravatI bahAra IzAna dizAmAM raivata nAme parvata hato. uMco, gaganatalane sparzatA zikharoyukta, vividha prakAre vRkSagubha-latA-valI vaDe parivarela hovAthI abhirAma, hasamRga UMca sArasa kAka menA sAlaMkI koyalanA samUha sahita taTa kaTaka vivara niraNA prapAta ane zikharothI vyApta che. apsarAgaNa, devasaMdha, vidhAdhara yugalathI yukata che. dasAra, zreSTha vIra yuro, gailokaya balavaMga, saumya subhaga priyadani, surapa, prAsAdIya cAvatu pratirUpa che. te raivataka parvatanI kaMIka samIpe ahIM naMdanavana udhAna che. sarva Rtuka puSpa yAvat dazanIya che. tyAM surapiya yakSanuM yakSAyatana che, te ghaNuM prAcIna yAvatu ghaNAM loko AvIne tyAM carcA kare che te eka moTA vanakhaMDaNI cotaraphathI . parivRtta che. tenuM varNana pUNabhadra cakSAyatanavat zaNavuM. te dvArAvatI nagarImAM kRSNa nAme vAsudeva, cAvatuM rAjyane zAsita karato vicarato hato. te tyAM samudravijayAdi daza dasaro, baladeva Adi pAMca mahAvIro, ugrasena Adi 16,ooo rAja, pradhumna Adi sADA traNa karoDa kumAro, zaba Adi 60,000 phudIno, vIsena Adi ra1,000 vIro, rukimaNI Adi 16,ooo rANI, anaMga senAdi aneka hajAra gaNikAo, bIja ghaNAM rAIsara cAvatuM sAviAhAdi tathA vaitagiri ane sAgaranI maryAdinA dakSiNaddhi bharatanuM AdhipatyAdi karatAM yAvat vicaratA hadl. te dvArAvatI nagarImAM baladeva nAme mahAna rAjA hato. cAvatuM rAjyane Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3 pa9 dao vRNidazA upAMgasUtra-saTIka anuvAda prazAsita karato vicarato hato. tene revatI nAme sukumAradevI cAvata rahetI hatI. te revatI rANIe koI divase tevA prakAranI zayyAmAM cAvatuM sIMhanuM svapna joIne jaga. * * * kaLAthI cAvatuM mahAbalavatu 50no dAyo, 5o rAjakanyA sAthe eka ja divase pANigrahaNa, niSadha nAma, uparI prAsAde rahe che. te kALe ariSTanemi rahaMta, Adikara daza dhanuSa uMcA Adi yAvatuM paghAya. parSadA nIkaLI. tyAre kRSNa vAsudeva A vAta sAMbhaLI harSita thaI kauTuMbika puruSone bolAvIne kahyuM - jaldIthI sudhamasibhAmAM sAmudAnika bherI vagADo. tyAre temaNe sAvavuM vagADI. pachI te sAmudAnika bherIne moTA-moTA zabdothI vagADatA samadravijaya Adi daza dasAro yAvatuM anaMgasenAdi aneka hajAra gaNikA ane bIjI paNa rAIzcarAdi nhAI cAvatuM savaliMkAra bhUSita thaI, yathA vaibhava Rddhi sahakAra samudayathI keTalAMka kyo para vAva samUha vaDe parivRtta thaI kRSNa vAsudeva pAse AvyA. kRSaNane vadhAvyA. pachI vAsudeve kauTuMbika puruSone bolAvIne kahyuM - jaldIthI abhiSekya hAthI sajAvo, ghoDA-hAthI Adi senA sajja karo. pachI kuNa vAsudeva snAnagRhamAM cAvat ArUDha thaI, ATha aSTamaMgalo koNika mAphaka cAlyA, zreSTha veta cAmarI jiAto, samudravijayAdi daza dasAra yAvatuM sAviAhathI parIvarIne sarvaRddhithI yAva4 ravathI dvAravatI madayethI nIkaLyo. zeSa kozika yrale - X pachI te niSadhakumAra uparI prAsAde moTA jana zabadone jamAlIva4 sAMbhaLI cAvatu dharma sAMbhaLI, vAMdI-namIne bolyo - huM nirikSAvacananI zraddhA che, citta'nI mAphaka yAva4 zrAvakadharma svIkAryo. te kALa ariSTanemi arahaMtanA ziSa varadatta aNagAra udAra yAvatu vicaratA hatA. pachI te varadatta aNagAre niSadhane joyo. zraddhAthI yAvatu papAsatA kahyuM - bhagavanA niSadhakumAra ISTa - ISTarUpa, kAMtao priya, manojJa, maNAma saumya priyadarzana ane surUpa che. niSadhe AvI mAnuSI Rddhi kaI rIte prApta karI ? sUyabhinI jema, pana. he varadattA te kALe A jaMbUdvIpe bharato rohitaka nAme samRddha nagara hatuM, meghavana udhAna, maNidatta yakSanuM yakSAyatana. tyAM mahAbala rAja, pAvatI rANI hatI. koI divase tenI zayyAmAM sIMha svapna joyuM. e rIte mahAbala mAphaka janma kahevo. vizeSa e - 'virAMgada' nAma, Brano dAyo, 3ra rAjakanyA sAthe lagna yAvatu gAtA-gAtA pArvAra, vaSarima, zarada, hemaMta, grISma ane vasaMta, cha e Rtune yogya vaibhavathI yAvata vicare che. te kALo siddhArtha nAme jAtisaMpanna AcArya rkazI" samAna hatA. vizeSa e - bahuzruta, bahuparivAravALA. rohitaka nagare meghavarNa udhAnamAM maNidadcahnAyatane AvyA. yazApatirUpa avagraha laI cAvatu rahyA, paNadA nIkaLI. pachI vIrAMgada kumAra upara prAsAde mahatta zabado sAMbhaLI jamAlI mAphaka nIkaLyo. dharma sAMbhaLyo. jamAlI mAphaka mAtA-pitAne pUchavuM, jamAlInI jema ja nIkaLatuM cAvatuM aNagara thayA, cAvatuM gupta brahmacArI thayA pachI vIrAMgada aNagAra siddhArtha AcArya pAse sAmAyika Adi yAvat 11-aMgo bhaNyA. ghaNAM upavAstadithI pAvatu AtmAne bhAvita karatAM pratipUrNa 4pa-varSa grAmajya payaya ALIne, bemAsikI saMkhanAthI AtmAne jhosita karIne, 1ra0 bhakatane anazanathI chedIne AlocanAthI samAdhi pAmI, kALa karI brahmaloka kahai manorama vimAne devapaNe upajyo. - x - tyAM tenI sthiti 10 sAgaropama hatI. te deva tyAM eNvIne yAvatu A ja dvArAvatI nagarImAM baladeva rAjAnI revatI rANInI kukSimAM putrarUpe utpanna thayo. tethI revatIdevI tevA prakAranI zassAmAM svargadarzana yAvatu uparI prAsAde vicare che. e pramANe che varadatta ! nizadhakumAre AvI Rddhi prApta karI. bhagavAna ! niSadhakumAra ApanI pAse dIkSA levA samartha che ? hA, che. bhagavana temaja che, kahI varadado viyare che. pachI ariSTanemi arahaMta anya koI dine dvArAvatIthI cAvatuM bAhya janapadamAM vicare che. niSadhakumAra zrAvaka thaI, jIvAjIva jANIne yAvata vivAre che. pachI niSadha anya koI dine pauSadazAne AvyA yAvat darbhasaMthArAmAM rahaia. pachI tene madhyarAtrimAM dharma jagarikAthI jAgatA Avo saMkalpa thayo - te gAma, nagarAdi dhanya che, jyAM ariSTanemi arahaMta vicare che. te saIyara Adi dhanya che, je ariSTanemine vaMdanAdi kare che. je bhagavata vicaratA naMdanavanamAM padhAre, to huM temane vAMdu cAvatu paryApAsu. tyAre ariSTanemi arahaMta niSadhanA AvA saMkalpane yAvatu jANIne, 18,ooo zramaNo sAthe yAvatu naMdanavana udhAne AvyA. papaidA nIkaLI, niSadhakumAra paNa * x - jamAlIva4 nIkaLyo. yAvatu mAtApitAne pUchIne yAvat aNagAra thayo. pachI niSadha aNagAra ariSTanemi rahaMtanA tathArUpa sthaviro pAse sAmAyikAdi 11-aMga bho. ghaNAM - x - tapokamathI AtmAne bhavi pUrNa nava varSa zAmadhya payaraya pALI 4ra bhaktone anazanathI chedI, AlocanA-pratikramaNa karI anukrame kALadharma pAmyo. tyAre varadatta aNagare - X - ariSTanemi arahaMtane cAvatuM pUchayuM - X * * * niSadha aNagAranI gati zI thaI? bhagavate kahyuM - x * * * x * sAthisiddha vimAne deva thayo. tyAM 33 sAgaropamanI sthiti che. niSadhadeva devalokanA Ayu-bhava-sthitino kSaya karIne* x - jaMbUdvIpanA mahAvidehamAM Gauta nagaramAM rAjakuLamAM putra thaze. yAvata tathArUpa sthaviro pAse kevalabodhithI bodha pAmIne dIkSA leze. aNagAra tharo te tyAM ghaNAM - X * tapokarmI AtmAne bhAvi, ghaNAM varSa zramaNaparyAya Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/3 catu zaraNapakIrNasUtra-saTIka anuvAda 24 catuzaraNa-prakIrNaka satra-1 anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana pALI mAsikI lekhanAthI 60 bhakatone chedaze. je mATe nanubhAva, muMDabhAva, aMAna cAvatu atavaNa, chatra, anopAhaNa, kAThazayyA. bahAcaryavAsAdi karyA * x * te ArAdhI chellA zvAse siddha-buddha thaI sarva duHkhono aMta karaze. - nikSepa - chuM adhyayana-2 thI 12 che. - X - X - X - X - * sUtra-4 - e pramANe bAkInA 11 adhyayano saMgrahaNI anusAra jANavA. * vivecana-1 thI 4 - pAMcamo varga vRSiHdazA nAme 12-adhyayanAtmaka kahyo. prAyaH sarve paNa pAMcamo varga saMgama che. virA - ati prAcIna, - x x* mAthuthAga Ayudalika nirjaraNA. avakSaya - devabhUta nibaMdhanarUpa karma, gatyAdinI nirjarA ItyAdi. - 4 - vRSNidazA - upAMgasUtranA bAre adhyayanono muni dIparatnasAgare karela saTIka anuvAda pUrNa -: AgamasUtra-23-upAMga sUtra-12 pUrNa : - X - X - X - X - X - X - X - A adhyayana paramapadaprAptinA bIjabhUtapaNAcI zreyarUpa che. tethI tenA AraMbhe graMthAkAra maMDalarUpe sAmAyikAdi Avazyaka arthakacana bhAvamaMgala kAraNa dravyamaMgalabhUta cauda svAnoccAraNa. * x- vIra namaskArarUpa maMgala kahe che. athavA cha Avazyakayukta ja prAyaH catuH zaraNa svIkArAdi yogyatA thAya. te mATe Avazyaka - sUtra-1 thI 7 : [1] sAvadhayoga viratI, guNonuM ukitana, guNavaMtanI taMdanA, alitanI niMdA, vraNa cikitsA, guNadhAraNA [e che.] ]i ahIM sAmAyika vaDe nigne zastrinI vizuddhi karAya che. te sAvadhanA tyAga ane niravadhanI sevanAthI thAya che. [] dAcAranI vizuddhi caturvizatI stavathI karAya. te jinavarendranA ati adbhuta guNakitanarUpa che. [] jJAnAdi guNo, tenAthI yukata patipati rA vaDe - vidhipUrvaka ddanathI jJAnAdi guNonI vizuddhi thAya. pi] jJAnAdimAM je khalanAnI je vidhipUrvaka niMdanA te pratikramaNa, te pratikramaNathI tenI zuddhi ravI joIe. ]i cAAidinA je aticAranI yathAkrame ghaNacikitsArUpathI pratikramaNa pachI rahela Azuddhi kAyotsargathI zodhavI. [guNadhAraNArUpa pratyAkhyAnathI tapanA aticAranI ane vIcaciAranI sarve AvazyakathI zuddhi karavI. * vivecana-1 thI 7 : [1] sAvadha-papa sahita varte te, yoga-mana, vacana, kAyA, rUpa, vyApAra, tenI virati-nivRtti, te sAvadha yoga virati, je sAmAyika vaDe thAya che. - ukirtanajina guNonuM kIrtana, te caturvizati stavathI thAya. -- TLa - jJAna, darzana, cAstriAdi, guNavaMta-guruo, temanI bhakti te guNavaMta pratipatti, te vaMdanathI thAya. -. potAnA thayelA aticAronI niMdA ane pharI na thAya, te mATe udhata thavuM te pratikramaNa. - - atisArarUpa bhAva vraNanA pratikArarUpa te kAyotsarga - - mUlaguNa ane uttaguNarUpa dhAraNA, te pratyAkhyAna vaDe thAya che. have sAmAyikAdi chanuM svarUpa ane phaLa kahe che - [2] pAMca samiti ane traNa guptirUpa cAsTiAcAranI nirmaLatA karAya che, kaI Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-1 thI 7 63 rIte ? samabhAvalakSaNa sAmAyikathI. ahIM - jinazAsanamAM, bIje kyAMya nahIM, kemake temane sAmAyikanI paribhASA ja nathI. kaI rIte vizodhi karAya che ? yoga - kAya Adi vyAparA. temAM sAvadhanuM varjana ane nivadhanA AsevanathI karAya. have darzanAcAravizuddhi - [3] darzana-samyaktva, tenA AcAra - niHzaMkitAdi ATha. tenI vizodhinirmaLatA, 24-tIrthaMkara saMbaMdhI stava jemAM karAya che te. 'logassa' ItyAdirUpa, tenA vaDe karAya. arthAt caturvizatistava. - 4 - kaI rIte ? sarvAtizAyI lokodhotakarAdi je guNo, tenuM varNana, te rUpe. konuM ? nina - rAgAdinA jayathI upazAMta mohAdi, temAM zreSTha kevalI, tenA Indra jevA, tIrthaMkara ke jinavarendra. have jJAnAcAranI ane cAritrAcAra-darzanAcAnI vizeSathI vizuddhi - [4] kALa, vinayAdi aSTavidha jJAnAcAra. JAti zabdathI darzanAcAra, cAritrAcAra levA. kemake A traNethI yukta ja vaMdanane yogya che, bIjA koI nahIM. pArzvasthAdi vyavahArathI jJAnAvAn paNa ke cAstrivAn paNa nihavAdi nahIM. A jJAnAdi ja guNo che. tenAthI yukta guru, temanI bhakti karavI te. teno vinaya karavo. konA vaDe? vaMdana vaDe, kaI rIte? 32-doSa rahita, 25-AvazyakanI vizuddhithI. - x - x -vaMdanathI jJAnAdi traNa AcAranI zuddhi kahI, have be gAthAthI be Avazyaka - [5] vrataviSayanA atikrama, vyatikramAdi prakAranA thayelA aparAdha. jJAnAcArAdinuM punaH pratiSedhanuM karavuM, karavA yogya na karavuM, azraddhAn, viparIta prarUpaNAdi prakAre thayelA aticAranuM sUtrokta prakArathI je niMdana - meM A duSTa karyu, Adi zabdathI gardAdi levA. guru sAkSIe potAnA doSa kahevA te gaI. e rIte skhalanAnuM je niMdanAdi karaNa, te pratikramaNa. pAchuM khasavuM te pratikramaNa. - 4 - [6] cAstrinuM atikramaNa te caraNAtiga-atiyAra. temAM badhAM aticAra, te caraNAtigAdi. pratikramaNa - pUrvokta zuddha ke ardha zuddhonI zuddhi, pUrvokta rIte kAyotsargathI karavI. kaI rIte? kramathI prApta, daza prAyazcitamAM pAMcamA prAyazcittathI, vraNa-dravya ane bhAva be bhede. dravyavaNa - kAMTo Adi vAgatA, bhAvavraNa - aticAra zalyarUpa. te bhAvavaNanI pratikAra rUpa kAyotsarga. mahAnirjarAnuM kAraNa hovAthI tenA vaDe aticAra zodhavA. jJAnanaya prAdhAnyathI tyAM jJAnAdi kahyuM, kriyAnaya prAdhAnyathI caraNAdi jANavuM. aticAra zuddhi kahI. have tapovIryAcAra kahe che - [9] zuLa - virati Adi. viratithI AzravadvAra baMdha karavA, karIne tRSNAno cheda, tethI atula upazama, tethI pratyAkhyAna zuddhi, te zuddhithI cAstrinairmalya. tethI karma viveka - apUrvakaraNa - kevaLajJAna. tenAthI mokSa thAya. te guNa dhAraNA pratyAkhyAna vaDe thAya. te daza bhede che, athavA pAMcamahAvrata ke zrAvakanA bAra vrata, navakArazI Adi rUpe che. tapAcAranA atiyAranI vizuddhi tapa vaDe thAya. catuHzaraNaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda AtmAne vizeSathI te-te kriyAmAM prere te. vIrya pAMca bhede-tapavIrya, guNavIrya, cAritravIrya, samAdhivIrya, AtmavIrya. teno AcAra te vIryAcAra. te badhAMnI zuddhi cha Avazyaka vaDe thAya - 4 - have sarva jinaguNotkIrtana garbha maMgalarUpa gajAdi svapnane kahe che - - 64 * sUtra gaja, vRSabha, sIMha, abhiSeka, mALA, caMdra, sUrya, dhvajA, kuMbha, pasarovara, sAgara, vimAna-bhavana, ratnotkara, zIkhA. * vivecana-8 : gAthA-sugama che. vizeSa A - coyA svapnamAM baMne paDakhe rahela, hAthInI zuMDhamAM rahela kaLazayugala vaDe sIMcAtI lakSmIne jinamAtA jue. bAramA svapnamAM vimAna, devalokathI tIrthaMkara Ave to vimAna, nakathI Ave to bhavana jue. vimAna ke bhavanano AkAra mAtra bheda che. [svapnaphala kalpasUtra TIkAthI jovuM.] svapna maMgala kahyuM. have vIra namaskAra rUpa trIjuM maMgala, adhyayana prastAvanA - * sUtra - devendra, narendra ane munIndra vaMdita bhagavaMta mahAvIrane vAMdIne kuzalAnubaMdhibaMdhu adhyayana huM kahIza. * vivecana-9 : amarendra - apamRtyuthI na mare te amara, teno Indra-devendra. - x - temanA vaDe vaMdita, mahAvIra - jenuM vIrya mahat che, anaMtabala hovAthI devakRt parIkSAmAM paNa bilakula kSobhita na thayA te. kuzala mokSa, tene paraMparAe denAra. vacura - manojJa, jIvone Aloka-paralokamAM samAdhi hetuSaNAthI, artha samudAya jemAMthI jaNAya te adhyayana-zAstra. have prastuta adhyayana adhikAra - - sUtra-10 : cAra zaraNe javuM, duSkRt garhA ane sukRt anumodanA, A traNa adhikAra mokSanA kAraNa hovAthI niraMtara karavA joIe. ga * vivecana-10 : (1) arahaMta, siddha, sAdhu, dharmanA zaraNe javuM. (2) duSTa karavuM te duSkRt, tenuM guru sAkSIe kathana. (3) zobhana karavuM te sukRt, tenI anumodanA - meM A karyu te bhavya che. A traNe satata anusaraNIya che. kemake te mokSanuM kAraNa che. have catuH zaraNa adhikAra - sUtra-11 : arahaMta, siddha, sAdhu, kevalI, kathita sukha ApanAra dharma A cAre zaraNA caturgati nAzaka che. tene dhanyo pAme che. * vivecana-11 - a Mta - devendrakRt pUjAne yogya. siddha-niSThitArtha hoya te. sAdhu - nirvANa 1 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-11 66 catuHzaraNapakIrNakasUtra-saTIka anuvAda sAdhaka dharma vyApAra kare che. ghaf - durgatimAM paDatAM prANIne dhAre che. kevalI - jJAnI vaDe pratipAdita. * x * vaLI kevo dharma-paraMparAthI prakIne Ape tevo sukhAvaha. AnA vaDe mithyArdaSTi dharmano - x * niSedha karyo. A cAra zaraNa cAra gatine nivArI siddha lakSaNarUpa pAMcamI gati apAve che. tethI ja bhava aTavImAM zaraNarahito bhaTake che. koI sukRtu karmone ja zaraNa prApta thAya. * sama-12 - have tIrthakaranI bhaktinA samUhe karI uchaLatI romarAjI rUpa batare zobhAyamAna AtmA hathiI mastake aMjalI karI kahe che - * vivecana-12 : te zaraNa pratipakSa caturvidha saMghamAMno koIpaNa jIva, jina bhaktinA prAbalyathI romAMcita thayela* x* tethI aMtaraMga zagunA bhISaNa, prakRSNa hathiI je praNAma, tenA vaDe vyAkuLa je rIte thAya, athavA AnaMdAzruthI gadgad svara, tathA mastake sAMjali karIne kahe che - have arahaMta zaraNa aMgIkAra karIne je bole te - * suga-13 thI 22 [1] saga-dveSarUpa zaNanA haNanAra, ATha kamiida gunA haNanArA, viSaya kaSAya zatrune haNanAra - arihaMto mane zaraNa thAo. [14] yajyazrIne tajIne, dukkara tapa cAritrane sevIne kevalajJAna lakhIne yogya arahaMto mane zaraNa thAo. [15] stuti-vaMdanane yogya, Indro-cakavatanI pUjAne yogya zAzvata sukha pAmavAne yogya arahaMto mane zaraNa thAo. [16] bIjAnA manobhAvane jANatAM, yogIndra ane mahendrane dhyAna karavA yogya, vaLI dhamakathAne yogya Araheto mane zaraNa ho. [1] sarva jIvonI dayA pALavAne yogya, satya vacanane yogya, bahAcaryane yogya arahaMto mane zaraNa thAo. [18] samosaraNamAM besIne, cotrIza atizayone sevA pUrvaka, dharmakathAne kahetA arihaMto mane zaraNa thAo. [19] eka vANI vaDe aneka pANInA saMdehane eka sAthe chedatA traNa jagane anuzAsita karadi arihaMto mane zaraNa thAo. [20] vacanAmRta vaDe gatane zAMti pamADatAM, guNomAM sthApatA, avalokano uddhAra karad arihaMto mane zaraNa thAo. [21] ati addabhuta guNavALA, potAnA yazarUSa caMdra vaDe dizAonA AMtane zobhAvanAra, zAzvata-anAdi-anaMta arahaMtone meM zaraNapaNe aMgIkAra karelA che. [2] jarA-maraNane tajanAra, duHkhapIDita samasta pANInA zaraNarUpa, traNa jagatRnA lokane sukha ApanAra arihaMtone namaskAra, 2i8/5]. * vivecana-13 thI 22 :| [13] rAga traNa bhede - dRSTirAga, kAmarAga, sneharaNa. hepa-bIjAnA drohanA adhyavasAya athavA AsakitamAtra maga, apIti mAtra heSa upalakSaNathI mada, matsara, ahaMkAra levA. te rU5 zagunA haNanAra. jJAnAvaraNAdi ATha karmarUpI zatru, Adi zadathI parISaha, vedanA ane upasagadi levA, tenA haNanAra. zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparzarUpa viSaya ane kaSAya - krodha, mAna, mAyA, lobha - x * te rU5 zagunA haNanAra. athavA viSaya, kaSAyonA vinAzakavathI zagupaNuM che. evA prakAranA arihaMta-jina mane zaraNa-padmiANa thAo. [14] rAjyalakSIne choDIne, karmamalanA dUra karavAthI AtmA suvarNa jema agni vaDe tape te tapa, tenuM A sevana, je sAmAnya sAdhune karavuM azakya che, te chamAsAdi rUpa ane apramatatA-mauna-kAyotsargAdi te tapa sevIne je kevaLajJAna vibhUtine yogya thAya te arahaMta-tIrthakara, mane zaraNa thAo. athavA rAjyazrIne tajatA, dazara tapa-cAstrine anusaratA, kevalazrIne pAmanAra mane zaraNa ho. * * che ke zakrAdine badhI avasthAmAM jino namaskAra yogya nathI kemake aviratipaNe che. je anAgata jina sAdhu vaDe namaskAra karAya che, te paNa bhAvibhAvasAtriAvasthA ja che. [15] stava ke stuti - sadabhUta guNotkIrtana, vaMdana-kAyika praNAma, te baMnene yogya, amarendra-narendronI pUjA - samavasaraNAdi samRddhine yogya, zAzvata sukha - nirvANa pachInuM, tene paNa yogya. [16] potAnA sivAyanA, bIjAnA manamAM rahela ciMtita, tene jANatAM, * * * tenA vaDe anutara devonA mananA saMzaya jANIne tenA ucchedamAM samartha, tathA yogImuninA Indra-gautamAdi, mahAna Indro - zakAdi, temanA dhyAnane yogya. - x - dharmakathA - dAna, zIla, tapa, bhAvanAdinA kathanane yogya, sarvApaNAthI sarva bhASAnuyAyI, yojanagAmInI vANI, chANyAvasthAmAM mauna dhAraNa karelA Adi. [1] sUma, bAdara, basa, sthAvara je jIvo, temanI hiMsA nahIM te ahiMsA - rakSA, tene yogya, sajjanonuM hita te satya - tathya. te ane tenuM kahevuM, tene yogya * x * tathA aDhAra bhede brahmavata - x - tenI AsevanA, prarUpaNA ane anumodanAne yogya. [18] saMsAranA bhayathI udvigna jIvo vaDe avasaraNa thAya te samavasaraNa tene alaMkarIne, 34 atizaya - janmathI, karmakSayathI, devoe karela anukrame 4-11-19 atizayo sevatA upalakSaNathI vANInA 35-vacanAtizayavALA, dharmakathA kahIne je muktimAM gayA-jAya che-jaze athavA dharmakathA kahetA, temanuM zaraNa. - X - X * stuti upadeza rUpathI punarukti thAya temAM doSa nathI. [19] eka paNa vayanathI aneka prakAre saMzayone, konA ? sura, asura, manuSya ane tiryaMconA. samakALe ja chedIne -x- tribhuvanane zikSita ke anuzAsita karIne * samyakatva, dezavirati, sarvaviratirUpa zikSApradAnathI, moTTo janAra, bAkI pUrvavatuM. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 gAthA-13 thI 22 [20] vacanAmRta kemake bhUkha, tarasAdi doSane dUra kare che. tenA vaDe lokane vRpti pamADI zAMta karatAM ke khuza karatAM tathA utta-uttara guNasthAnakomAM samyakatvAdimAM pUrvokata bhuvanane sthApIne ke sthApatA arthAt sadupadezavazathI pamADatA. bhavyajIvaloka kemake abhavyo tIrthakara upadezathI paNa bodhana pAme, tene uddharatA arthAt bhavAMdhakUvAthI potAnA vacanaraju vaDe kheMcatA. [1] bIjAne asaMbhava evA ati adbhuta je guNo-prAtIhAiida lakSaNa ke rUpa Adi jemAM vidhamAna che te. tathA caMdra vaDe vibhUSita dizA paryanta potAnA yazathI prasarelA ke prakAzita, niyata - zAzvata, Adi ane aMta hitanuM zaraNa pAmIne - tene AzrIne. traNa kALa bhAvi anaMta jino ahIM grahaNa karyA che. [22] have ahaMtu zaraNa karIne vizeSathI temane namaskAra karatAM kahe che - jenA vaDe jarA-maraNa tajela che, tenA kAraNarUpa karmarahita. saMpUrNa je du:kho, tenA vaDe Ad-pIDita je prANI, temane zaraNya athavA jemanA du:kha samApta thayAM che te. tathA janma-jarA-maraNAdi du:kha vaDe pIDita je savo, temane zaraNarUpa. potAnA avatAra vaDe tribhuvananA lokone sukha Ape che. - x * guNothI arahaMtone namaskAra thAo. - - have bIjA zaraNano svIkAra kahe che - * sUtra-23 thI 29 : [3] arihaMtanA zaraNathI malazuddhi prApta, suvizuddha thayelA siddho vize bahumAnavALA, praNata-ziracayita hasta kamaLanI aMjalithI harSa sahita [siddhonuM zaraNa kahe che - [24] aSTakarmakSayathI siddha, svAbhAvika jJAna-darzana samRddha, sarva aniI labdhimAM siddha thayelAM siddho mane zaraNa thAo. ri5) gilokanA mastake rahelAM, parama pada pAmelA, aciMtya baLavALA, maMgalasiddha padastha, prazasta sukhI siddhonuM zaraNa ho. [26] aMtara zatrune mULathI ukheDanAra, amUDha laza, sayogI pratyakSa, svAbhAvika AtmasukhI, parama mokSA siddho zaraNa ho. ]i pratiprerita pratyenIko, samagra mAnAnithI dagdha bhavabhIjavALA, yogIzvarone zaraNIya, maraNIya siddho zaraNa ho. [28] paramAnaMdane prApta, guNa nicaMda, vidiNa bhavakaMdA, sUrya-caMdrane jhAMkhA karanAra, hRkSapaka siddho mane zaraNa thAo. [29] paramabrahane pAmelA, durlabha lAbha prApta, saMraMbha vimukata, bhuvanagRhane dhAravAmAM saMbha, nirAraMbhI siddho mane zaraNa che. * vivecana-23 thI 29 : 23] arahaMtanuM zaraNa te ahaMzaraNa, tethI pUrvokta je karmanI zuddhi, tenAthI prApta nirmaLa siddho prati bhakti. athavA atizaya nirmaLa. pachI bhakitanA vazathI nama thaIne je mastake rola hAyarUpI kamaLa vaDe zekhara, evo te harSathI catuHzaraNaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda kahe che - [24] ATha karmanA kSayathI siddha, te tIrthasiddhAdi bhedathI-15. 1. tIrthasiddhaprasannakumArAdi, 2. atIrthasiddha - marudevyAdi, 3. gRhaliMga siddha-puccATyAdi, 4. anyaliMgasiddha - valkalIyadi, 5. svaliMga siddha-jaMbUsvAkhyAdi, 6. prIliMgasiddha * rAjImatyAdi. 7. narasiddha-bharatAdi, 8. kRtrimanapuMsakasiddha * guNasenAdi, 9. pratyekabuddha siddha - namirAjAdi, 10. svayaMbhuddha siddha - samudrapAlAdi, 11. buddhabodhita siddha - 1500 tApasAdi, 12. eka siddha - gajasukumAlAdi, 13. aneka siddha - bharataputrAdi, 14. ajitasiddha - puMDarIkAdi, 15. jinasiddha - RSabhAdi. vaLI te kevA ? nirAvaraNa evA je anavacchinna jJAnadarzana, tenA vaDe samRddha, te badhAM arcanI labdhi-prAptivALA, siddha-nipaH. siddha sarva kAya - prApta sarva suNajJAnAdi bhAva arthAt kRtakRtya. athavA savarthilabdhi vaDe siddha-niSThita siddho mane zaraNa thAo. [5] kaloka-cauda rAjarU5, tenA mastake - sarvoparI sthAne, 4pa-lAkha yojanA vistIrNa ISatu prAgabhArA nAme siddhazilAnA uparanA yojanamAM uparanA 24mAM bhAga rU5 AkAzadeze rahelA. paramapada - mokSa, sarvakarmarahita svarUpa, tyAM rahela. aciMtyaanaMta sAmarthya-jIvazakti vizeSabaLa jene che ke, maMgalarUpa siddha-saMpanna padArtho jenA che te. athavA sAMsArika duHkarahita maMgalabUta je siddhipada, tyAM rahela, te siddho mane zaraNa thAo. kevA ? janma-jarA-maraNa-bhUkha-tRSAdi bAdhArahita sukha -*- anaMtasukhI. | [26] mULathI ukheDI nAMkhela pratipakSa - karmarUpa jeNe te. arthAt samUla nimaeNlita kamoMvALA athavA saMsAra hetu-karmabaMdhanA mULa evA mithyAva, avirati, kapAya, yogarUpa gusaMghAtano kSaya karavAmAM pratipakSa samAna vairI jevA, teno jaya karanAra. draSTavya padArthamAM mUDha nahIM tevA, kemake sadA upayogavALA che, sayogI kevalIne pratyakSa paNa zeSa jJAnIne aviSayapaNe, svAbhAvika - akRtrima sukhavALA, tathA prakRSTa atyaMta karmothI dUra, mokSa-viyoga. te siddhonuM zaraNa thAo. [27] pratiprerita-anAdara karela. pratyanika-zatru, kemake zatru ane mitramAM sama che. athavA nirAkRtu che rAgAdi aMtar bu jenA vaDe te. saMpUrNa je dhyAna-zukala dhyAna. te ja agni vaDe bhasmasAt karela saMsAranuM bIja-jJAnAvaraNIyAdi karma jeNe te, yogIzvara- gaNaghara ke chajAstha tIrthakare, tenA vaDe namaskara dhyAnAdithI AzrayaNIya, tathA smaNIya - X - evA siddho mane zaraNa thAo. | [28] prApita-AtmajIva prati prApta paramAnaMda jenAthI sadA muditapaNAthI te, guNa-jJAna, darzanAdinA paripAka prAptavathI sAra jemAM che te. - X - saMsArano mohanIyAdi karmarUpa kaMda vidArita che jenA vaDe te. lokAloka prakAzaka kevala udhotathI sUrya-caMdranA prakAzane paNa alAprabhAvI karAyela che, kemake teno prakAza parimita yojanamAM hoya che, kSapita-kSaya, hRddha-saMgrAmAbhirU5, kemake sarvathA nikAyapaNuM che. AvA prakAranA siddho mane zaraNa thAo. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-23 thI 29 69 [29] upalabdha-prApta paramabrahma-prakRSTa jJAna. arthAt kevalajJAna prApta. jene muktipada prAptirUpa durlabha lAbha che, badhAM lAbhomAM agresarapaNAthI ane sarvacAstriAdi kriyAmAM te maLatAM ja sAphalya che. tathA parityakta karaNIya padArthomAM ATopa jenA vaDe che, sarva prayojana jenA niSpanna thayAM che te. bhuvana-jIvaloka vat je gRha, te saMsAra gartAmAM paDatAMne rakSaNamAM staMbharUpa. AraMbhathI bahAra rahelA. kemake sarvayA kRtakRtatva che. AvA siddho mane zaraNa - AlaMbana thAo. have sAdhuzaraNa pratipAdita karavA kahe che - * sUtra-30 thI 40 - [30] siddhanA zaraNa vaDe naya ane brahmahetu sAdhunA guNamAM pragaTela anurAgavALo ati prazasta mastakane pRthvIe mUkI kahe che - = [31] jIvalokanA baMdhu, phugatirUpa siMdhunA pAra pAmanAra, mahA bhAgyavALA, jJAnAdithI mokSa sukhasAdhaka sAdhu zaraNa thAo. [32] kevalI, paramAvadhi jJAnI, vipulamati, zrutaro, jinamatamAM rahelAM AcAryo, upAdhyAyo, te sarve sAdhu zaraNa ho. [33,34] caudapUrvI, dazapUrvI, navapUrvI, bAra aMgI, agiyAra aMgI, jinakalpI, yathAlaMdI, parihAra vizuddhika sAdhu tathA kSIrAzravalabdhika, madhyAzravalabdhika, saMbhinnazrotalabdhika, koSThabuddhi, cAraNamuni, vaikriya labdhika, padAnusArIlabdhika sAdhu mane zaraNa thAo. [35] vaira virodha tyAgI, nitya adrohA, prazAMtamukha zobhA, abhimata guNa saMdohA, hatamohA sAdhu mane zaraNa thAo. [36] snehabaMdhana toDanArA, kAmadhAmI, nikAmasukhakAmI, satpuruSone maNAbhirAma, AtmarAmI munio mane zaraNa thAo. [37] viSaya kaSAyane dUra karanAra, ghara ane strIsaMga sukha-svAdanA tyAgI, harSa-viSAda rahita, pramAdarahita sAdhu zaraNa ho. [38] hiMsAdi doSa rahita, karuNAbhAvavALA, svayaMbhUramaNa sama buddhivALA, jarA-maraNa rahita mokSamArgamAM janArA, sukRta puvALA sAdhu mane zaraNa thAo. [39] kAmaviDaMbanAthI mukta, pApamalarahita, corInA tyAgI, pAparajanA kAraNarUpa, sAdhunA guNarUpa ratnanI kAMtivALAo [40] sAdhurUpe susthita hovAthI AcAryo paNa sAdhu ja che. sAdhunA grahaNathI gRhita che, mATe te sAdhu mane zaraNa thAo. * vivecana-30 thI 40 - [30] vaigamAdithI upalakSita je zrutajJAna-dvAdazAMgarUpa, tenA kAraNarUpa je vinayAdi sAdhuguNa, kemake vinayAdi guNa saMpannane ja zrutanI prApti thAya, ukta badhAthI janita bahumAna jene che te. konA bahumAnathI ? te kahe che. pUrvokta siddha zaraNathI. vaLI te kaI rIte ? bhaktithI sabhara namra thaIne mastaka jeNe pRthvI upara 90 catuHzaraNaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda mUkela che, tevA sAdhuguNa rAgI - 4 - A pramANe kahe che - [31] je kahe che, te nava gAthA vaDe kahe che - jIvaloka eTale cha jIvanikAyarUpa prANI varganA trividha-trividha rakSAkArIpaNAthI bAMdhava samAna bAMdhava, naraka tiryaMcAdirUpa kugati, te ja samudra ke mahAnadIne kinAre janAra ke taTavartI, anekalabdhisaMpannatvathI atizaya vizeSa, jJAnadarzana cAstrithI mokSazarmane sAdhe che te zivasaumya sAdhaka, evA sAdhu mane zaraNarUpa thAo. [32] have sAdhunA bhedo kahe che - vana - matyAdi jJAnApekSAthI asahAya, sarva dravya-paryAyAdi jJAnayukta te kevalI. rUpI dravyamAM pravRttirUpa maryAdA te avadhi, paramAvadhi - jenI utpatti pachI aMtarmuhUrtamAM kevaLajJAna thAya evA paramAvadhisAdhu utkRSTa avadhi sAdhu levAthI madhyama ane jaghanya avadhi paNa levA. mana:paryAyajJAna be bhede - Rjumati ane vipulamati. - 4 - ahIM vipulamatinA grahaNa thakI Rjumati paNa levuM. te baMne manuSyakSetravartI saMjJI paMcendriya manodravya paricchekapaNe che. - x + zruta-kAlika, utkAlikAdi lakSaNa, sUtra artha ane ubhayane dhAraNa kare te - x - zrutadhara. [tathA] sAmAnyathI badhAM vizeSaNa mokSArthI vaDe Asevita che tethI AcArya-paMcavidha AcAradhArI, sUtrArthavedI, gacchAlaMbana rUpAdi. upAdhyAya - 4 - bAra aMganA sUtrane bhaNAvanArA. te mATe - x - vizeSaNa mUkyuM ke jinamata - jinazAsanamAM je AcAryopAdhyAya, tethI pravarta, sthavira, gaNAvacchedaka paNa ahIM levA. - x - te badhAM sAdhu zaraNa ho. [33] caudapUrvI - zrIprabhava Adi, dazapUrvI - AryamahAgiri Adi, prAyaH chellA cAra pUrve samudita ja viccheda pAme che mATe cauda pUrvI pachI sIdhA dazapUrvI kahyA. navapUrvI - AryarakSiAdi, bAra aMgadhArI. caudapUrvI ane dvAdazAMgIdharamAM zo bheda ? bAramuM aMga dRSTivAda che. te parikarma, sUtra, pUrvAnuyoga, pUrvagata ane cUlikA pAMca bhede che caude pUrve pUrvagatamAM che. tethI bAramAM aMganA ekadeza rUpa che. - x - have vizeSa anuSThAnIne kahe che - binatva ekAkIpaNe niSpattikarmazarIrapaNe jinanI jema AcAravALA te jinakalpika-duSkara kriyAkArI. yathAlaMdika - 4 - X - x - parihAra vizuddhiko - 4 - x - 4 - pachI vizeSa labdhisaMpanna sAdhune kahe che - kSIrAzrava labdhi - cakravartI saMbaMdhI je - 4 - khIra, tenI jema jemanA vacanamAM mAdhurya rasa Tapake che te. madhu - zarkarA Adi madhura dravya, tenA rasatulya vacana jenA che te. upalakSaNathI sarpirAzravA paNa levA. sugaMdha ghInA rasatulya vAnavALA, saMbhinna zrotalabdhi - zarIranA badhAM avayavothI sAMbhaLe ane jANe, cakravartInI chAvaNImAM mANasa ane tiryaMconA kolAhalanA zabdomAM "A Ano, A Ano" ema avAjane pRthak pRthak jANe te. koSThabuddhi - koThAmAM ThAlavela dhAnya mAphaka je sunizcita sthira saMskAra sUtrArthavALA che te. cAraNalabdhi - atizaya vaDe caraNa te cAraNa, be bhede che - jaMghA Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-30 thI 40 cAraNa ane vidhAcAraNa. [sAmarthya varNana pUrvavat] bIjA paNa ghaNAM prakAranA cAraNa sAdhu hoya che. te A rIte - AkAzagAmI paryaMkAvasthAmAM besela kAyotsargastha zarIrI ke pAdoopa vinA paNa AkAzacArI. keTalAMka phaLa, puSpa, patra ItyAdinA AlaMbanathI gati pariNAma kuzala hoya che, tathA vAva-nadhAdinA jaLamAM tenA jIvane virAdhyA vinA bhUminI jema pAdoSa nikSepa kuzaLa evA jalayAraNo hoya tathA jamIna upara cAra AMgaLa mApe AkAzamAM paga levA-mukavAmAM kuzaLa jaMghAcAraNo hoya. vaikriya labdhivALA sAdhu - vaikriyazakti vaDe vividharUpathI asaMkhyAta dvIpa ane samudrane pUre che. jaMbudvIpane paNa manuSyAdimAMnA koI rUpe bharI de che. padAnusArI labdhi - pUrvApara padAnusAra svayaM truTita padane pUrI de te. ahIM upalakSaNathI Amo~SadhyAdi labdhivALA sAdhuo paNa jANavA. AvA vividha sAdhu mane zaraNa thAo. 31 [35] have sarva sAdhAraNa guNavALA je sAdhu tene pAMca gAthA vaDe kahe che - ghaNAM kALanuM baira zrI vIrajina prati tripuSThanA bhavamAM sIMhanA jIvanuM hatuM, te hAlika brAhmaNa pratimArge udAyana ane caMDa pradhotanuM athavA vairanA hetu virodha, te vaira virodha choDIne tethI vyakta vaira virodhA, tethI ja satata padroha varjita, tethI adrohA. tethI ja prasanna mukha zobhAvALA - 4 - AvA hovAthI abhimata-prazasya. guNano samUha jeno che te. evA prakAre jJAnAtizaya thAya, tethI hata-moha-ajJAna. AvA sAdhunuM mane zaraNa ho. [36] jeNe sneharUpI rajjune toDI nAMkhela che jema ArdrakumAra tenI jevA chinnasnehA. tethI jene kAma-viSayAbhilASa vidhamAna nathI tevA. kemake chinna snehatvamAM ja viSayarUpI gRhano tyAga thAya athavA vidhamAna nathI kAmadhAma - viSayagRha jene te. arthAt viSayAsakti hetu ramya maMdira rahita athavA kAmanA sthAna rahita te akAmadhAmA. tethI ja nirviSaya je mokSa saMbaMdhI sukha, tenA viSayamAM abhilASa jeno che te. eTale ke mokSa sukhAbhilASI. tathA satpuruSo - AcAryAdinA IMgita AkAra saMpannatvAdithI - 4 - svazAMtatva AdithI damadaMta mAphaka yudhiSThIrAdinA cittane AnaMda Ape che, te satpuruSa manobhirAma. pravacanokta kriyAmAM rame ce te AtmArAma, athavA ArAma samAna bhavya jIvonA krIDA sthAnavat AtmA jemAM harSano hetu che te athavA pAMca prakAranA AcAramAM jAya te AcArAma ItyAdi muni-sAdhuo mane zaraNa thAo. [37] jenAthI zabdAdi viSaya ane krodhAdi kaSAyo dUra karAyelA che te - viSayakaSAya rahita. gRha ane gRhiNI - strI, te baMneno saMbaMdha, temAMthI je sukhAsvAda pariharelo che tevA niriMgrahI arthAt niHsaMga. je harSa-viSAda ke pramoda-vaimanasyathI Azrita nathI arthAt samabhAvamAM rahela che te. pramAda rahita arthAt apramatta che khaMkherI nAMkhela che zrota - AzravadvAra lakSaNa athavA cittano kheda jeNe pheMkI dIdhela che te. arthAt asaMyama sthAnane dUra karela ke zokarahita. evA sAdhuo mane zaraNa thAo. catuHzaraNaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda [38] hiMsA Adi doSo, Adi zabdathI asatyabhASaNa, padravya levuM, strIovA, parigrahAdi cAra levA. hiMsAdi doSothI rahita jIvalokanA duHkhane nivAravAnI IcchAvALA arthAt badhAM jIvomAM kRpArka cittavALA. jinokta jIvAjIvAdi padArthonI ruci-zraddhA arthAt samyakatva. prajJA-buddhi arthAt samyajJAna. svayaM thAya te svayaMbhU, je samyakatva jJAnamAM svayaMbhU che, te svayaMbhU rupajJA. athavA svayaMbhUta kSAyikAdi samyakatvathI pUrNa. eTale mithyAtvane dUra karela che te. athavA svayaMbhU zabdathI svayaMbhU ramaNa samudra kahevAya che, tenA jevI vizALa buddhivALA athavA AtmanirvAhaka, koI paNa Azraya rahita rahelAM te svayaMbharotpannA. jene jarA-mRtyu vidhamAna nathI te ajarAma-nirvANa, te mArganA u5darzakapaNAthI pravacana zAstro, temAM nipuNa arthAt samyaktattvavedI. pharI pharI parizIlana vaDe Asevita jJAnadarzana cAstrirUpa mokSamArga jenA vaDe - 4 - samyag mokSamArga prakAzaka evA sAdhu mane zaraNarUpa thAo. vaLI kevA ? atizaya kR puNya - cAstri prApti lakSaNa athavA svargAdi lAbha lakSaNa te sukRt puNyA. athavA tapa vagerethI pUrNa saMcita prabhUta tapavALA. 32 [39] viSayArthI vaDe abhilASA karAya te kAma, te kAma janita vikAra ke viDaMbanA, tenA vaDe pariveSTana, paramArthane jANIne teno tyAga karela evA. tathA pApamukta - pavitra cAritra nIra vaDe tene prakSAlana karela, vivikta-adattAdAna niyamathI AtmAne pRthak karela arthAt svAmI, jIva, tIrthaMkara, guru anujJAta vastra, bhojana, pAnAdinA grahaNathI sarvathA teno parihAra karela. jIvane durgatimAM pADe te pApa, tenA kAraNathI pAparaja rUpa je maithuna tenA tyAgI. AvA prakAranA sAdhuo. vaLI vrataSaTka rUpa ratnothI dIpta - 4 - [40] ahIM sAdhuzaraNa adhikAramAM jyeSTha pada vartItvathI AcAryAdi kema lIdhA, te saMzaya nivAravA kahe che - sAdhu svarUpamAM, samabhAva - parasAhAcya-dAna - mukti sAdhaka - yoga sAdhanAdi lakSaNamAM atizaya sthita athavA sAdhupaNe susthita, tethI AcArya Adi pAMce paNa sAdhu kahevAya che - 4 - badhAM paNa atIta, anAgata, vartamAnakALa bhAvinuM A adhikAramAM mane zaraNa thAo. * sUtra-41 thI 48 : [41] sAdhunuM zaraNa svIkArIne, ati harSathI romAMcita zobhita zarIravALo, jinadharmanA zaraNane svIkAravA bole che - [42] pravara sukRtathI prApta, vaLI bhAgyavAne nahIM paNa pAmela evo te kevIpajJapta dharma huM zaraNarUpe svIkAruM chuM. [43] je dharma pAmIne ane pAmyA vinA paNa jeNe manuSya ane devanA sukho meLavyA, paNa mokSa sukha to dharma pAmele ja meLavyuM te dharma mane zaraNa thAo. [44] malina karmono nAza karanAra, janma pavitra karanAra, adharma dUra karanAra, pariNAme suMdara jinadharma mane zaraNa thAo. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-41 thI 48 catuHzaraNapakIrNakasUtra-saTIka anuvAda [45] traNa kALe paNa nAza na pAmela, janma-jarA-maraNa ane seMkaDo vyAdhine zamAvanAra, amRta mAphaka bahumata evA jinamata ane dharmanuM huM zaraNa svIkAruM chuM. [46] kAmanA unmAdane zamAvanAra, sTa-adaSTa padArthono jemAM virodha nathI evA, mokSa sukha phaLa ApavAmAM amodha evA dharmanuM zaraNuM huM ravIkAruM chuM. [47] narakagatimAM gamanane rokanAra, guNa saMdoha, pravAdI mATe akSobhya, kAmasubhaTane haNanAra dharmanuM zaraNa huM svIkAruM chuM. [48] dedIpyamAna, suvarNanI suMdara racanArUpI alaMkAra vaDe moTAInA kAraNabhUta, mahAI, nidhAnanI mAphaka dArigha haranAra jinadezita dhamane vaMdana karuM chuM. vivecana-41 thI 48 : [41] sAdhu ke zrAvakamAMno koI paNa jIva sAdhunuM zaraNuM svIkArI, pharI paNa jinadharmanuM zaraNa svIkAravA Ama kahe che - te kevo che ? prakRSTa harSavALo, tenAthI janmela romAMcavALo ItyAdi [42] viziSTa puNya vaDe prApta samyakatva, dezaviratirUpa dharma, ardhapudgala parAvartamAM bhavya jIvoe * Ayaa siddhikone prApta karela. tathA bhAgyavAne paNa - brAhmadad caka Adi e pharI na prApta karela - x * evA kevalajJAnopalabdha samasta tavo vaDe prakAzita dharma - zruta ane cA>>irUpa che, tenuM zaraNa huM svIkAruM chuM. [43] ghamanuM mAhAbhya dekhADatAM kahe che - prApta ke aprAptane paNa, je jainadharmathI nasara sukho prApta thayA, je rIte samyakatva prAptithI ghana sAryavAhe yugalika sukha prApta karyuM. - x * samyakatva lAbha pUrve devatAnA sukho nayasArAdie prApta karyA. -x * athavA aneka bhavyone dharmanI prAptithI manuSya-devasukha prApta thayA ane abhavyone dharma apApta thavA chatAM kevaLa kriyAdi baLacI paNa navamA saiveyaka sudhI gamana sAMbhaLela che. paNa mokSasukha to dharmathI ja prApta che, bIjI rIte nahIM. marudevAdi paNa bhAvathI cA>>i pariNAma pAmIne ja mokSe gayA. te dharma mane zaraNa thAo. bIjI rIte apAyela vyAkhyAno sAra :- pAtra * jJAtikuLa saubhAgyAdi guNayukta, mAtra - dAridvAdithI upahata, je kAraNe manuSya ane devanI samRddhi pAmyA. temAM pAtra - juvAdi guNavAnuM, narasukhane pAme che, mapAtra * du:khathI AkAMta thaIne dramakanI jema pAme. patra - devatA sukha maLe * x * mAtra mokSasukha-zivazarma mAtra pAtrane ja cAaidharma AdhArabhUta, tathA bhavyatva lakSaNathI pamAya che - 4 - [44] tita - je dharma vaDe malina karmo vidArela che eTale badhAM pApo dUra karela che, zubha janma ke karma sevaka jana vaDe karAyela che te gaNadhara - tIrthakaravAdi prApti lakSaNa te kRta zubha janmA ke karyA che vairanI jema kADhI mUkela che, te adharma ke kudharma samyakatva vAsita aMta:karaNathI jeNe te tathA A jinadharma AlokamAM paNa ramya che ane bhavAMtaramAM paNa paripAkathI ramya che. tha - manojJa, mithyAdRSTi dharma AvA prakAre nathI. temAM AraMbhe paNa kaTa che, pariNAme paNa asuMdara che. viSayasukha AdimAM suMdara che paNa pariNAme kaTu vipAkI che. jinadharma AdimAM paNa ramya che, pariNAme paNa ramya che. [45] atIta, anAmata, vartamAna gaNa kALarUpe je vikAsa pAmato nathI, kemake bharata, airavatamAM vyavaccheda thAya paNa mahAvidehamAM traNe kALe paNa dharmano niraMtara sadbhAva che. seMkaDo janma, jarA, maraNa ane vyAdhine zAMta kare che. A siddhipada pradAnathI tene nivAre che. athavA atizayapaNe jamAdino vinAza kare che. * * * amRtanI jema savalokane AnaMda, tuSTi, puSTi Apato hovAthI bahumata che arthAt badhAMne atizaya abhiSTa che. mama jina dharma ja nahIM, paNa jina pravacana-dvAdazAMgarUpa guNa suMdara che. * x - [46] prakathI kaTa vipAkatA darzanathI upazama lAve che. jenA vaDe kAmano prakRSTa unmAda nivArita che. kemake jinadharma bhAvita matine kAmanI nivRtti varte che. dauTabAdara ekendriya jIvo, deTa-sarvalokavartI sUkSma ekendriyAdi - X - evA daTAITa padArthomAM jenA vaDe viparIta prarUpaNArUpa virodha prApta nathI, kevalI prajJapta hovAthI yathAvasthita svarUpa Avedaka che. zivasukha phaLa Ape che. tethI ja amogha-avaMdhya che. tevA dharmanuM zaraNa ho. [4] pApakArI manuSyone je nakAdi gati, temAM gamana, tene nivAre che tethI naka gati gamata rodha. kSAtyAdi samudAya jemAM che te, tathA prakRSTavAdI te pravAdI kSobhita karI zakatA nathI. athavA pravAdithI kSobha cAlyo gayo che tevA, athavA sarvajJokta dharma hovAthI vAdI vaDe kSobha pamADavo azakya che. jenA vaDe kAmasubhaTa nAza karAyela che - x * tevA dharmanuM huM zaraNa lauM chuM. [48] have nidhAnanI upamAthI dharmane namaskAra kahe che - devAdi bhAsura gatino hetu hovAthI zobhana glAdhA guNotkItana rUpa jemAMthI che, te suvarNa. kemake cAritravaMtane IndrAdi vaDe paNa glAdhya che. suMdara - manojJa je kiyAkalApa viSaya dazavidha sAmAcArI rUpa je sthanA, tenAthI zobhA vizeSa che, suMdara stranAlaMkAra, mahAvavALo, mAhAbhyayI mahArya - x * athavA zobhana varNa-glAdhA vaDe suMdara je sAmAcArI Adi anArUpa alaMkAravALo. * x * cUta pakSe - x - kevalI vaDe kahevAyela hovAthI bhAsvara akSarAdi yukta tathA suMdara je canA, tenI je zobhA vizeSa * * * * mahAI-bahumUlya durgati-jAaipakSe kudevatvAdigati, zrutapo ajJAna, tene haranAra, nidhAnapaNe durgati-dAridrane haranAra evo dharma jina-sarvajJa vaDe upadezAyela che, tene huM namaskAra karuM chuM. have 6ThTha gaNA rUpa bIja adhikAra - * sUga-49 thI 54 - [49] cAra zaraNa svIkAravAthI saMcita sucaritathI romAMca yukata zarIrI dukRta gahathiI azubha karmanA kSayane Icchato kahe che - Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-49 thI 14 [50] IhabhAvika ke anyabhAvika mithyAtva pravartanarUpa adhikaraNa, jene jinapravacanamAM niSedhela che, te duSTa pApane gaNuM chuM. [1] mithyAtvarUpa tamathI aMdha meM ajJAnathI arihaMtAdi vize je AvavAda karyo hoya, te pApane huM rahuM chuM. [5] kRtadharma, saMgha, sAdhumAM gupaNAthI je pApa AcaryuM hoya che ane bIja pApomAM je pApa lAgyuM hoya tene huM gahuM chuM [] bIja paNa maitrI-karuNAdinA viSayarUpa jIvomAM paritApanAdi duka upajAvela hoya, te pApane hAla huM rahuM chuM. [54] mana, vacana, kAyA vaDe karavA, karAvavA, anumodanA thakI AcareluM je dharmathI viruddha ane azuddha sarva pApane gaNuM chuM. * vivecana-49 thI 54 - [49] cAra zaraNanA aMgIkArathI saMcita, je sucarita-punya, tenA vaDe je romollAsathI bhUSita zarIra jenuM che te, tathA A bhave ke bIjA bhave karela je dukRta - pApakRtya, tenI guru samakSa gaI "are khoTuM karyu" ItyAdi niMdAthI je zubhakarmakSaya * pApakarma apagama, temAM AkAMkSAvAnuM kahe che, dukRtaNahathI je pApApagama thAya che, te AtmAnI abhilASAthI Ama kahe che - [50] A bhavamAM je karela, te Ihabhavika, bIjA bhavamAM karela te anyabhavika, mithyA pravani - kutIrthika dAna sanmAna, tenA devanI pUja, tenA caitya karAvavAdi, bIjA paNa adhikaraNa - bhavana, ArAma, taLAvAdi karavA, khagAdi dAna tathA jinapravacanamAM je niSedha karAyela bIjA duSTa-pApanI huM gaI karuM chuM. | [51] sAmAnyathI dukRgaha kahI. have tene vizeSathI kahe che - mithyAva ja aMdhakAra che, mithyAtva zAstrathI upahata bhAva cakSu vaDe jIve arahaMtAdinA pUjA bahumAnamAM avarNavAda ke avajJA vacana kahI hIlanArUpa, je ajJAnathI - viveka zUnyatAthI kahyuM tathA traNa kALamAM kramazaH karyuM - karAvyuM - anumodhu, bIjA paNa je jinadharma-pratyanIkaG, vitatha prarUpaNAdi - x * te pApanI gaha-niMdA karuM chuM arthAt guru samakSa AlocanA karuM chuM. | [52] zrata, dharma, saMgha ane sAdhu tenI AzAtanA rUpa pratyanIkatA - vidviSTa bhAvathI je racita, temAM dvAdazAMgarUpa zratanA. je adhyApakAdi upara je araciabahumAnAdi ciMtana, jemake "ajJAna ja suMdara che" ema kahetA mApatuSa munine pUrvabhavamAM zruta pratyenIkatA ItyAdi *x - jANavA. tathA bIjA paNa prANAtipAtAdi aDhAra pApomAM je koI pApa hoya, tenI huM gaha karuM cuM. [53] "bIjA pApomAM" ema je kahyuM, te have spaSTa kare che - tIrthakarAdi sivAyanA bIjA ekendriyAdi badhAM bheda bhikSomAM jemanI-kAraca-mAdhyastha vidheyatAthI viSaya jemAM che te, tathA temAM niSNAdita paritApanA - abhimatAdi daze padomAM jIvone je kaMI duHkha-kaSTa pahoMcADyuM, te pApanI paNa nahIM karuM chuM. catuHzaraNaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda [54] have upasaMhAra kahe che - je kaMI pApa mana-vacana-kAyAthI rAga-dveSamoha-ajJAnavazathI karyu-kAvya-anumodhu hoya jinadharma viruddha Acarela hoya, tethI ja azuddha-sadoSa. te sarva pApanI huM gahIM karuM chuM - pharI na karavAnuM svIkAruM chuM, guranI pAse AlocuM chuM. * * have sukRta anumodanA rUpa bIjo adhikAra - * sUtra-55 thI 58 : [v] have dukadnI niMdAthI pApa karmano nAza karanAra ane sukRtanI rAgathI vikasvara romarAjIvALo jIva Ama kahe che - [56,5] arihaMtomAM arihaMtapaNuM, siddhomAM siddhapaNuM, AcAryomAM AcAra, upAdhyAyomAM upAdhyAyatva, sAdhumAM je sAdhucarita, zrAvakajanomAM je dezavirati, samakita daiSTinuM je samakitapaNuM e sarvene huM anumoduM chuM. [58] athavA vItarAganA vacananusAra je sarva sukRt traNa kALamAM karyuM hoya, te badhAMne kavidha anumoduM chuM. * vivecana-55 thI 58 : [55] have dukRta gaha pachI te jIva kevo thAya? duzcatri niMdA vaDe prabaLa pApo dalita-cUrNikRta karelo te spaSTa thAya te rIte kahe che. vaLI te kevo thaIne ? sukRta anurAgathI sAta punya baMdhanA hetupaNAthI pavitra je romorgama vizeSa, tenA vaDe vyApta athavA kamalairI prati bhISaNa. je kahe che te be gAthAthI jaNAve che- [56] arahaMtapaNuM - tIrthakarava, pratIdita dharmadezanA karavAthI, bhavya jIvone pratibodha ane tIrtha pravartanAdinI anumodanA karuM chuM. siddhatva - kevaLajJAnopayukatatva, sarvakarma vimukava AdinI siddhomAM anumodanA karuM chuM. jJAnAcArAdi AcAryo vize, siddhAMta-adhyApakarUpa upAdhyAyane vize huM anumodu chuM. [5] sAmAyikAdi cAAivAnuM sAdhunA pulAkAdi badhAM bhede je sAdhu, sarvakAlaphojha vizeSita caraNAdi kriyA kalApa, jJAna-darzana-cAstri dhArI samabhAvava padi rUpanI huM anumodanA kare che. sAdhu kriyA - sarva sAdhu sAmAcArI 5. dezaviratisakava, aNuvata-guNavata-zikSAvata, agiyAra pratimAkSa. zrA - tavArtha zraddhAne pakAve, va - jinabhavanAdi sAta kSetromAM potAnuM dhana vAve, # * liTa kamarajane vikhere che. te zrAvaka, temanA zrAvakatvanI anumodanA karuM chuM. badhAMnuM samyakatvajinokta tavamAM zraddhA. jemanI aviparIta daiSTi che te samyagRSTi, temanI samyagurdaSTinI [58] have sarva anumodanAnA saMgrAhArye kahe che - badhuM ja vItarAga vacanAnusArI je sukRta - jinabhavana, biMbakaraNAdi cAvat - mAganisArItA, tene vividha trividhe huM anumodu chuM. harSa gocaratA pAmuM chuM. - x - have catuHzaraNAdi kRtyanA phaLane kahe che - * sUtra-pa9,60 - [59] nitya zubha pariNAmI jIva catuH zaraNa svIkArAdine Acarato kula Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 08 catuHzaraNapakIrNakasUtra-saTIka anuvAda vaDe na karyo. teNe manuSyajanma vRthA gumAvyo che. te hAravAthI ane dharma na karavAthI jIvane pharI mAnugava duprApya che. athavA te ja pramAdAdithI pUrve anAsadhita jinadharma, aMtya samaye viveka janmatA svayaM vicAre che . meM caturaMga jinadharma na karyo Adi. are meM manuSya janmane niSphaLa karyo che. devo pama Avo kheda kare che. * sUtra-63 - he jIva! A rIte pramAdarUpI bune jitanAra, kalyANarUpa ane mokSanA sukhonA addhya kAraNa A adhyayana masaMdhyA dhyAna ra. * vivecana-63 : he jIva ! A adhyayananuM traNa saMdhyA dhyAna kara. kevA ? pramAda ja moTo mu che. caudapUrvIne paNa te nigodAdimAM pADe che te pramAda zagunA vinAza mATe sulaTa samAna. vaLI te bhadrAMta - mokSaprApaka che athavA he vIra !, he bhadra ! baMne saMbodhana che. - x * vaLI kevA ? avaMdhyakAraNa, konuM? mokSa sukhanuM. pramAdarUpa moTA duzmanane jItela evA vIrabhadra sAdhu bhagavaMtanA 14,000 sAdhumAMnA eka, teNe AnI canA karI. * * * * * * * gAthA-59,60 prakRtine bAMdhe che, bAMdhelane zubhAnubaMdhI kare che. [60] vaLI ukata jIva maMdAnubhAva badrane tIvAnubhAvayukta kare che, azubhane niranubaMdhI ane tIvane maMda rasavALI re che. * vivecana-5960 : zubha pariNAma * prazasta mano adhyavasAyathI sadaiva cAra zaraNa svIkAra, dukRtagahAM, sukRta anumodanA karato sAdhu Adi jIva punya prakRti, je 4ra-bhede che, tene bAMdhe che. zubhAdhyavasAyathI zubha anubaMdha - uttakALa phala vipAkarUpane kare che. te ja zubha prakRti pUrve maMdAnubhAva baddha-maMdarasa baddha, " x* tIsvAnubhAva - acukaTa rasA kare che. upalakSaNathI akAla sthitine dIrdhakALa sthiti kare che. aApadezakane bahapradezaka kare che. je azubha - jJAnAMtarAyAdi 8ra-saMkhyaka che. te pUrvabaddhane niranubaMdha kare che, arthAta uttakALe tenA vipAkajanya du:kha na hoya. je tIvra rasavALI che, tene maMdarasavALI kare che. ahIM paNa upalakSaNathI dIrdhakALavALI sthitine aAkAlIna kare che. bahu pradezakane aA pradezaka kare che. zubha pariNAmathI azubha prakRtinA sthiti, sa, pradezano hrAsa saMbhave che - have catu:zaraNAdi avazya karavA, te kahe che. * sUtra-61 - te mATe paMDitoe saMkalezamAM A ArAdhanA nitya karavI ane saMkalezamAM traNa kALa karatAM samyapha sukRtu phaLa pAme. * vivecana-61 : te kAraNathI, A anaMtarokta cAra zaraNAdi karavA joIe. vivudha - avagata tacvothI satata kisvI.] aMkaleza-rogAdi ApattimAM, jema zAlI vAvatA sAthe ghAsa paNa uge, tema catudazaraNAdi satata karmanirjarA mATe karatAM A lokamAM paNa rogAdiupasarganI zAMti pAme che. tathA asaMkleza - rogAdi abhAvamAM catu:zaraNAdi traNa saMdhyArUpe traNe kALe karavA. te paNa samyak mana-vacana-kAyayuddhatAthI karavI. tenAthI svarga ane mokSarUpa sugati phaLa maLe. sAdhune mokSa yAvatuM zrAvakane azruta kalo gati thAya. . . . have ati durlabha manuSyatva Adi sAmagrI pAmIne pramAdAdithI catuHzaraNAdi na kare te - * sUga-62 - cAra aMgavALo jinadharma na karyo, cAra aMgavALuM zaraNa paNa na karyuM, caturaMga bhavano cheda na karyo, te janma hArI gayo che. * vivecana-62 : cAra - dAna, zIla, tapa, bhAvanArUpa, aMgo jenA che te cAra aMga. jinaahaMdu dharma na karyo, ALasa-mohAdi kAraNothI cAlI gayela vivekapaNAthI. caturaMga dharma ja nahIM caturaMga zaraNa paNa na karyA - arahaMta, siddha, sAdhu, dharmarUpa. caturaMga bhava - naka, tiryaca, manuSya, devarU5, teno vinAza, viziSTa cAritra - tapazcaraNAdi catuHzaraNa prakIrNakasUga-1 AgamasUtra-24no muni dIparatnasAgare karela saTIka-anuvAda pUrNa Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAyA AturapratyAkhAnapakIrNakasUtra-saTIka anuvAda 25 AturapratyAkhyAna-pUkIrNaka khUNa-2 anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana * sUtra-1 : eka deza dezavirata samyagRSTi jIva je mare, tene jinazAsanamAM bAlamaMDita maraNa kaheluM che. * vivecana-1 - trasakAyano eka deza, tenA saMkalajanya hiMsAnI nivRtti, te paNa sAparAdha ane niraparAdha be prakAre che. temAM svayaM vAta karavA vaDe nivRta evo samyam daSTi jo mare, tevo zrAvaka jIva, tene jinazAsanamAM bAlapaMDita maraNa kahyuM - 4 - * sUtra-2 thI 5 : ]i deza yati [virati] dharmamAM pAMca aNuvrata ane sAta zikSAvato hoya che. sarvazI ke dezathI yukata dezavirata hoya che. [3] prANivadha, mRSAvAda, adatta, pastrIniyamana, aparimita IcchA, e badhAMnuM niyamana-viramaNa te pAMca aNuvato che. | [] je divimaNa, anarthadaMDa viramaNa ane dezAvakAsika e traNe guuto kahevAya che. [6] bhoganuM parimANa, sAmAyika, atithisaMvibhAga, pauSadhavidhi e sarve * cAre maLI zikSAvata kahelAM che. * vivecana-2 thI 5 - [2] jenA yoge dezayati thAya che, te vratone darzAvatA kahe che - pAMca aNulaghuvato ke bIjI vratapatipattiyukta dezayati thAya che. [3] prANanA vadhavI prANivadha kemake ajIva vadha azakaya che. mRSAvAda traNa bhede - mRSA, mithyA bolavuM, anRtu. te dravya-bhAva bhedathI be prakAre che. krodhAdi bhedathI cAra prakAre che. * X * na Apela te adad. te svAmI Adi cAra bhedathI che. bIjAnI strI ke patnI te parI. pAMcamuM aparimita IcchA. A badhAMthI viramavuM. A aNuvato. [4] dizAthI viramavuM te diviramaNa, e pahelavuM guNavata. je dizA vrata svIkAre, te tyAMnA sarve jIvone abhaya Ape che, lobhasamudrane ucchede che. anartha daMDa-niprayojana daMDa, jIvo jenAthI daMDAya che ke, tenAthI je viramavuM te, bIjuM guNavata. trIje dizAno avakAza prati dinamAne thavuM te dezAvakAzika. tenAthI viramavuM te. mUlakamamAM tene bIjuM zikSAvrata kahela che. jo ke tatvArtha suprakAre ja guNavatAdi paspiATIkama svIkArela che. ahIM payAmAM paNa guNavrata ane ziphatradit/ kamamAM prasiddha karma karatAM bheda che, mATe avazya AvI koI * paripATI hoya ja, Avazyaka sUktimAM paNa Avo ullekha maLe che.) badhAM vratano saMkSepa hovAthI anya AcAryo dezAvakAsikane badhAM vratamAM guNakArIpaNAthI tene guNavrata kahe che. [5] ekavAra bhogavAya te bhoga, vAraMvAra bhogavAya te paribhoga, tenuM pramANa karyuM te paheluM zikSAvata ahIM prasiddha kramamAM bhinnatA che * x * dharmanI puSTi Ape te pauSadha. samano Aya te sAmAyika. atithino saMvibhAga, te atithi saMvibhAga. * sUtra-6 thI 9 : 6i] utAvaLuM maraNa thavAthI, jIvitanI AzA na tuTavAthI, svajanoe rA na ApavAthI, chevaTanI saMlekhanA karyA vinA... [9] zalyarahita thaI, paNa AlovI, potAnA ghera, saMthAre ArUDha thaIne je deza virata thaI mare to te bAlapaMDitamaraNa che. [8] je vidhi bhakataparijJA vize vistArathI batAvelo che, te nakkI bAlapaMDitamaraNane vize yathAyogya jANavo. | [] kopanna vaimAnikane vize niyamathI tenI utpatti thAya che, nize karIne te sAtamAM bhave siddha thAya che. * vivecana-6 thI 9 : [6] mAsu(RY - zIghakaraNa, avicArela krame athavA kramathI ja maraNakALa Ave ItyAdi, tyAre aMtimakALanuM kartavya samajI saMlekhanA tapa vaDe zarIranuM zoSaNa kRtya na karavuM. | [] te ghara kaI rIte mare ? guru pAse AlocanA karI, Apela prAyazcitta svIkArI, bhAvazacathI mukta thaI, potAnA ghera ja saMcAro svIkArI, anazana kALe darbha upara saMyArIne mare. [8] bhaktaparijJA adhyayanamAM je zrAvakanI anazana svIkAra vidhi kahI, te ja A adhyayanamAM yathAvidhi jANavI. [9] vaimAniko, jyotiko paNa hoya, tethI tenA viccheda mATe kayopajJa kahyuM. zrAvaka kapAtItamAM na jAya. * aga-10 : arihaMta zAsanamAM A bAlapaMDitamaraNa kahela che. have huM paMDita maraNane saMkSepamAM kahIza. * vivecana-10 - pachI paMDita paMDita maraNa - sAdhu maraNa kahIza. * x * ziSya gurane vijJapti karato kahe che ke - Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-11 82 * sUga-11 - huM uttamAne - Azana karavAne IcchuM chuM. huM bhutakALanA, bhAvimAM thanArA ane vartamAna pApa vyApArane pratikakuM chuM. karelA, karAvelA ane anumodita pApane pratika chuM. mithyAtva, asaMyama kaSAya ane pApapayogane pratikakuM chuM. mithyAdarzananA pariNAmane vize, Aloka ke paralokane vize, Aloka ke paralokane vize, sacita ke acitane vize, pAMca IndriyonA viSayamAM - - ajJAna, anAcAra, kudarzana, koha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, moha, IcchA, micchA, mUrya, zaMkA, kAMhya, gRddhi ke gRha, AzA, tRNA, sudhA, paMtha, pathAna, nidrA, niyANu, sneha, kAma, kaluSatA, kalaha, yuddha, niyuddha, saMga, saMgraha, vyavahAra -vikraya, anarthadaMDa, Abhoga, anAbhoga, RNa, vera, vitarka, hiMsA, hAsya, pahAsya, paheja, paruSa, bhaya, 5, AtmaprazaMsA, paribaMdA, pamhAM, parigraha, paraMparivAda, paradUSaNa, AraMbha, saMraMbha, pApAnumodana, adhikaraNa, asamAdhimaraNa, gADha karmodaya, 28ddhigArava, sagArava, zAtAgArava, avirati, amuktimaraNa... ukta badhuM ciMtavatA... divasa ke rAtri saMbaMdhI, sutA ke jAgatAM uttamArthanA viSayamAM kaMI paNa atikama, vyatikrama, aticAra, anAcAra thayA hoya tenuM micchAmidukkam. * vivecana-11 : huM abhilASA karuM chuM. gurane vijJapti kare che. huM anazana svIkAravA Icche che. sAmAnya pApothI nivartI, sarva sanmArga svIkArI, sAmAnyathI pratikramaNa bhaNavA chatAM vizeSathI trikALa viSayaka paNa kahe che. te atitAdi kaNa kALathI, karavA Adi traNa, mithyAtva - AbhigrahimAdi pAMca prakAre che. asaMyama anekavidha che. kapAya cAra prakAre, pApaprayoga traNa bhede, pAMca IndriyomAM anurAga ke virAgAdi karyo. ahIM sUtramAM 62-viSayanuM mithyAdukRta Apela che. temAM keTalAMka zabdonI vyAkhyA ahIM noMdhela che - sva utkarSa te mAna, bIjAne chetaravA te mAyA, atyaMga rAgathI je abhinaMga - Asakti, te mUcha, saMzaya karavo te zaMkA, bIjA-mbIjAnA darzana grahaNanI IcchA te kAMkSA, bhUkha-tarasathI janmela kaTa vizeSa che, prasthAna - zubhamanathI gamata athavA mahAnuM paMthanuM dhyAna. svagadinI prArthanA te niyANuM, sneha te mohodaya janya, kAmaviSayAbhilASa, kalaha-rADo pADavI, yuddha - paraspara prANa levAnA adhyavasAya, niyudha - adhama yuddha choDavuM ane dRSTi Adi yuddha karavuM che. tAjelAno je pharI saMyoga che. saMga krayavikraya * lAbhane mATe anAmUlyathI bahumUlya vastunuM grahaNa. anarthadaMDa-niprayojana prANIghAta, bhoga- jJAnopayoga saha, anAbhoga - atyaMta vismRti, aNa-sNa, hiMsA-mahiSa Adi jIvane mAravA, hAsya - bIjAnI majAka, prahAsa - upahAsa, pradveSa - prakuSTa dveSa. pharusa-niSphara, bhaya-mohAMtargatu kama 2i8/6] AtupratyAkhAna kIrNakasUtra-saTIka anuvAda prakRti, paragaha-bIjAnA doSonuM udghATana, parigraha - bAhya atyaMtara be bhede che te. bIjA vize vikathana te parasparivAda. bIjAe na karyA chatAM potAnA doSanuM tenAmAM sthApana te paraduSaNa. saMrabha - viSayAdimAM tIvra abhilASa adhikaraNa - AtmAne gatimAM nAMkhe che, kamoMpAdAna hatu. Rddhi-rAjya aizvaryAdinI prApti. * * * * * kaI avasthAmAM ukta aticArAdi thayA? sutA ke jAgatAM, kaI rIte ? bahu ke alA, daivasika ke satrika. te atikrama, vyatikrama, aticAra ke anAyAnuM micchAmidukkaDam. * sUp-12,13 : [1] jinavaravRSabha vartamAna svAmIne tathA gaNadara sahita bAkInA badhAM tIrthakarone huM namaskAra karuM chuM. [13] sarva prANAraMbha, asatya vacana, sarva adattAdAna, mathuna ane parigrahanA have paccakhANa karuM chuM. * vivecana-12,13 : have huM sarva saMghane pratyakSa karIne, sAmAnya kevalIomAM zreSTha evA vardhamAnA nAmaka, tathA bIjA paNa RSabhAdi jino, gaNadharo, nija-nija saMgha sameta evA temane namaskAra karuM chuM. * sUjha-14 thI 18 : (14] mAre badhAM prANIo samAna che. mAre koI sAthe vaira nathI, vAMchAono tyAga karIne huM samAdhi rAkhuM chuM. [15] badhAM prakAranI AhAra vidhino, saMjJA-gArava ane kaSAyono ane sarve mamatAno tyAga karuM chuM. badhAMne khamAvuM chuM. [1] je mArA jIvitano upakrama A avasaramAM hoya to A paccakkhANa ane vistAravALI ArAdhanA ane thAo. | [1] sarva duHkha kSaya thayAM che, jemanAM evo siddho, arahaMtone namaskAra thAo. jineroe kahela tatva saMdhahuM chuM, pApone paracakhuM chuM. [18] jemanA pApo kSaya thayA che, evA siddho ane maharSine namaskAra thAo. je rIte kevaLIe batAvyo, te rIte saMthAro svIkArIza. * vivecana-14 thI 18 : [14] samano bhAva te sAmya-samatA mane baghAM jIvo prati che, vaira virodha koI sAthe nathI. samAdhi-mana svAthya. | [15] catuvidha AhAra vidhi huM tyaju chuM. cAra saMjJA athavA dazavidha saMDA, traNa prakAre gaurava, 16-kaSAya, mUchane tAjuM cuM. [16] jo mAruM jIvana TuTe to, mane pratyAkhyAnAdino hetu thAo. [1] ahIM sAkAra pratyAkhyAna kahela che. have paMDita kSapaka je bhakta pratyAkhyAna kare che, te kahe che - Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-14 thI 18 84 AturapratyAkhAnaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda [18] jemanA pApa - ATha prakAranA karma gayelA che, tene namaskAra. te siddha, tIrthakara, gaNadhara, maharSine namaskAra. saMstAka vidhithI karAtuM anazana je rIte kevalIe kahyuM, tema huM svIkAruM chuM. * sUtra-19 thI 24 : [19] je kaMIpaNa khoTuM Acarela hoya, te badhuM huM gividha vosirAvuM chuM. sarva AgAra rahita huM traNa bhede sAmAyika karuM chuM. [2] bAhya-atyaMtara upadhi, bhojana sahita zarIrAdi, e sarvane bhAvathI, mana-vacana-kAyAthI vosirAvuM chuM. [1] sarva pANAraMbhane, asatya vacanane, sarva adattAdAna, maithuna ane parigrahane huM paccakhuM chuM. ]i mATe sarva pANI sAthe maitrI che. Adi gAthA-14vatuM. [] rAga, baMdha, pahela, harSa, dInabhAva, utsukatA, bhaya, zoka, rati ane aratine huM vosirAvuM chuM. (ra4) nimamatvamAM upasthita eto huM mamatvano tyAga karuM chuM, mAre AtmA AlaMbana che, bAkI badhuM huM vosirAvuM chuM. * vivecana-19 thI 24 : te sAghaka saMthAro svIkArIne zuM kare ? je kaMI akRtya - sAdhue na sevavA yogya hoya, teno tyAga karuM chuM. sama - jJAnAdi, teno Aga * lAbha te samAya. te jJAna, zraddhA, kriyArUpa traNa bhede che. bAhya upadhi - patrAdi, atyaMtara - kaSAyAdi lakSaNa baMdha. praheNa-mAra, * x - mAro AtmA ja ArAdhanAno hetu che. bAkI badhuM zarIra ane pathyAdino tyAga karuM chuM. * suga-5 thI 29 : ri5] mane jJAnamAM AtmA, darzanamAM AtmA, cAritramAM AtmA, paccakkhANamAM AtmA, saMyama-myogamAM paNa AtmA thAo. ri6] jIva ekalo jAya che, ekalo ja upaje che, ekalAne ja maraNa thAya che ane karma rahita ekalo ja siddha thAya che. ]i jJAna-darzana sahita mAro AtmA ja zAzvata che, bAkInA badhAM bAhya bhAvo mATe saMbaMdha mAtra svarUpavALA che. [28] jenuM mULa saMyoga * saMbaMdha che evI duHkhanI paraMparA A jIve prApta karI che, te sarve saMyoga saMbaMdhane sarva bhAvathI - mana vacana kAyAthI huM vosirAvuM chuM. [2] pramAda vaDe je mULaguNa ane uttaraguNa meM ArAdhyA nahIM, te sarvene huM niMdu chuM bhAvi virAdhanAne pratikamu chuM - vivecana-25 thI 29 :mArA jJAna viSayamAM AtmA spaSa AlaMbana thAo. te rIte darzanAdimAM paNa thAo. sarvaviratirUpa saMyama ane prazasta traNa yogamAM mAre AtmA ja AlaMbana che. mUlaguNa * prANAtipAtAdi, uttaraguNa - piMDa vizuddhayAdi, je meM ArAghelA nathI, pramAdathI samyak paripAlanA karI nathI, te badhAMnI huM sarvathA niMdA karuM chuM. AgAmI virAdhanAne paccakakhuM chuM. * sUp-30 thI 35 - [30] sAta bhaya, ATha mada, cAra saMjJA, traNa gArava, tenIza AzAtanA, rAga-dveSanI nahIM karuM chuM. [31] asaMyama, ajJAna, mizrAva tathA jIva ane ajIvamAM sarva mamatvane huM niMdu chuM - gaI karuM chuM. [3] niMdavA yogyane huM viMdu chuM ane mane je gavA yogya che, tenI gaI chuM chuM. sarva bAhya-atyaMtara upadhi AlocuM chuM. [] jema bolato evo bALaka kArya-akAyane saraLapaNe bhaNe che, tema te mAyAmRSAvAdane mUkIne pApane Alove. [3] jJAna, darzana, tapa ane sAtri e cAremAM akaMpa, dhIra, Agama kuzala, rahasyo na kahenAra gira pAse AlocanA karavI.] [35] rAga ke dveSathI, kRtajJatA ke pramAdathI, he pUjyA meM je kaMI paNa ayukta kahyuM hoya, tene huM gividhe khamAvuM chuM. * vivecana-30 thI 35 - 0 ATha mada-jAtyAdi, AhArAdi cAra saMjJA, gAsva-ddhayAdi traNa... o asaMyama virAdhanA eka bhede che, ajJAna ane mUDhatAthI eka bheda ja thAya. viparyayapaNuM te mithyAtva, te paNa eka bhede... * asaMyamakaraNAdinI niMdA, piMDagrahaNAdinI gaI, AlocavuM - guru pAse nivedana karUM, mAyAdi atyaMtara upadhi che. prANAtipAta viSayaka te bAhya upadhi che... o AlocanA kaI rIte karavI ? jema bALaka kArya-anAryano vicAra karyA vinA bole che ke nathI bolato, te potAnI mAtAne saraLatAthI kahe che, tyAre A lajjA vALuM che tema vicArato nathI, tevI rIte guru pAse AlocanA karavI. paNa mAyA, pracchAdanarUpa mRSA ke anyathA kathanano tyAga kare. o jJAna pAMca prakAre, darzana - kSAyopathamika, tapa-bAra bhede, cAai-sAmAyikAdi, vairya rAkhe te dhIra, rahasya gopave tevA Alocaka pAse AlocavuM... o rAga - ati premavaza, pramAda - khalanA Adi, kaMIpaNa rUpe meM asatya kahyuM, tenI gividhe kSamA cAruM chuM. * sUjha-36 thI 8 : [36] maraNa traNa prakAre kahela che - bALamaraNa, bAla-paMDita maraNa, paMDita maraNa ke je maraNe kevI mare che. [39] vaLI je ATha madavALA, vinoTa buddhivALA ane vakabhAvavALA Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-36 thI 38 asamAdhie mare che, teo ninne ArAdhaka nathI. [38] maraNa virAdhatA devamAM durgati thAya, samyakatva pAmavuM dulabha thAya ane AgAmI kALe anaMto saMsAra thAya. * vivecana-36 thI 38 : 0 bALa traNa prakAre - jJAna, aviveka, vikalava. te asaMyata avirata samyaSTi payi hoya, deza viratithI bAla paMDita, vijJAna yuktatvathI paMDita hoya. teo pAdapopagamana kare che... tu jo samAdhi maraNe na mare, to asamAdhimaraNamAM doSo darzAvatA kahe che - jeo ATha madavALA che, viSayakapAyAdithI calita che, sanmArgathI bhraSTa baddhivALA che, vaka che, te asamAdhithI ayita asvAdhyarUpe mare che... * maraNa virAdhatA nidAnAdithI durgati thAya. temane bodha durlabha ke duprApya thAya. anaMta pudgala parAvarta paribhramaNarUpa saMsAra thAya che. * sUtra-39 thI 46 : [36] devanI durgati kaI ? abodhi zuM? zA hetuthI maraNa thAya ? kayA kAraNe jIvo anaMta-apAra saMsAra bhame ? [4] maraNa virAdhatA kaMda-kibiSika-Abhiyogika-AsurI ane saMmoha deva thAya. te devagati thAya... [41] ahIM miyAdazani-rata, niyANApUrvaka, kRSNalayAvALA je jIvo maraNa pAme, teone bodhi kulabha thAya... [4] samyagdarzanArata, niyANArahita, zukla vezyAvALA jIvo je ahIM mare, temane bodhi sulabha thAya. [43] vaLI je gurupatyanika, bahu mohavALA, zabala doSayukata, kuzIla, asamAdhithI mare teo anaMta saMsArI thAya... [44] jinavacane anurakad, bhAvathI gurunuM vacana Adare zabala doSarahita, asaMkilaSTa hoya, te paritta saMsArI thAya... [45] jeo jinavacanane jANatA nathI, te bicArA bALamaraNe ane ghaNIvara IcchArahitapaNe maraze... [46] zastragrahaNa, viSabhakSaNa, baLI maravuM, DUbI maravuM, anAcAra ane adhika bhAMDa sevIo janmamaraNanI paraMparA gdhAre che. * vivecana-39 thI 46 : [39] ahIM ziSyanA prazno mUkela che, have teno uttara kahe che - [40] kaMdarpa yukta hAsya te kaMdarpakaraNa, te devo - kaMdarpa devo. kibiSa-jJAnAji ASAyanAtAkI cenA ochI jevo raNa kibiSika devo che. abhiyogarUpa durgativALA te Abhiyogika devo. caMDa-kopathI vicare te asura devo, unmArga darzanAdithI mohita, te saMmohA, AvI durgati. [41] have abodhi zuM? teno uttara - viparIta darzana te mithyAtva, temAM rakta. devavanI prArthanAdipa te nidAna. legyA-jIva pariNAma. [42] ahIM sulabhabodhitva kahe che - te samyaka darzana wtA. [43] have anaMta-apAra saMsAranuM kAraNa pUche AtupratyAkhAnapakIrNakasUtra-saTIka anuvAda che ? guru AzAtanA, 30 mohanIya sthAnavartI bahumohavALA, rasa-zabala doSayukta te kuzIla. | [44] jina vacana vAsita manavALA, guru vacana-dharmAcAryano upadeza, [45] je biyAsa jinavacana jANatA nathI, te bALa maraNe ane zastragrahaNAdithI vAraMvAra mare che. ItyAdi sUtrArthavatuM. [46] mastake patthara bAMdhI paDavuM, tAlapuTAdi viSa khAvuM, paMcAgni tapa, pANImAM nimajjana, anya paNa baMdhanAdithI maravuM te bALamaraNa. * sUtra-43 thI 5ra : [4] udad, adho, tIchaliokamAM jIve bALamaraNo karyA. have darzana, jJAne sahita evo huM pAMDita maraNe marIza. | [48] udvega karanArA janma, maraNa, narakanI vedanAone saMbhAro hamaNAM paMDita maraNe mara. [9] je duHkha utpanna thAya to svabhAva thakI tenI vizeSa utpatti jevI, saMsAramAM bhamatAM huM zuM zuM du:kha pAmyo nathI ? [5] meM saMsAra cakramAM badhAM paNa yugalo ghaNI vakhata khAdhA ane pariNamAvyA, to paNa huM tRpti pAmyo nahIM. [51] taraNAM ane lAkaDAthI jema agni, hajAro nadInI jema lavaNa samudra tRpti na pAme, tema kAmabhogothI A jIva tRpti na pAme. [para AhAranA kAraNe matsyo sAtamI narakabhUmimAM jAya che, mATe sacitta AhAra manathI paNa pArthavA yogya nathI. * vivecana-40 thI : [4] udloka, adhogrAmAdi adholoka, tIchalokamAM 1800 yojanAmAM maryo. * x * [48] bhayAnaka udvegakArI janma-maraNa-saMsAramAM bhamatAM * x * [49] jyAre du:kha ke kaSTa utpanna thAya * X * tyAre AtmA ja teno hetu che, tema vicAra. athavA A du:kha keTaluM mAtra che? pUrve paNa meM du:kha paraMparA bhogavI che. * x * paNa te akAmanirjarAthI sahana karyuM, tethI aA phaLa pAme che. arthAt anaMtaguNa nirjarA lAbhanA hetupaNAthI te du:kha samyak sahana karavuM joIe. - 4 - [5] bhavacakramAM bhamatA meM badhAM paNa pudgalo, samagra pRSNalAstikAya anekavAra AhArArthe grahaNa karyA - pariNamAvyA, paNa mane saMtoSa na thayo. [51] kayA dehAMtathI ? tRNAdi * x - kAma-zabda, rUpa, gaMdha ane bhoga - rasa, sparza. [52] temAM gRddha thayelanA doSone kahe che - AhAranA hetuthI matsya sAtamI nakke jAya che. * x - * sUtra-pa3 thI 58 - [53] pUrve abhyAsa karela ane niyANArahita evo huM mati-buddhithI vicArIne, pachI kaSAya rokanAro jadI maraNa pAmIza. [5] siskALanA abhyAsa vinA, akALe anazana karanArA te puruSo maraNakALe pUrvakRt karmanA yoge pAchA paDe che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-pa3 thI 28 88 [55] tethI caMdrakaveNa puruSavat hetupUrvaka udhamavALA puruSoe mokSamArga sAdhavA potAno AtmA guNayukad karavo. [56] te avasare bAhya vyApArarahita abhyatara dhyAnamAM lIna, sAvadhAna manavALe dehano tyAga kare [57] rAgadveSane haNIne, ATha karmano saMghAta chedIne, janma ane maraNarUpa arahane bhedIne tuM saMsArathI mukAIza. [5] e pramANe trasa ane sthAvarane kalyANa karanAra, mokSa mAgano pAra pamADanAra, jinopadiSTa sarvopadeza trividhe sadahuM chuM. * vivecana-53 thI 58 : [53] viSayanA vipAkane jANIne ane garapadezathI bhAvita jJApaka-ziSya je kahe che te kRta parikamAM eTale utkRSTa, madhyama, jaghanya arthAtu 12-varSa, 12-mAsa, 1ra-pakSa saMlekhanA karIne, niyANA rahita, IhApohathI vicArIne tatkAlotpanna buddhithI - 4 - [54] have je prazasta parikarmavAn thaI svIkAre, temano apAya kahe che - umara - apazasta, lAMbAkALathI bhAvita - x * parikamita AtmA patana pAme che, nidAna kare che, durgati pAme che. [55] jo prastAvakArI ane abhyAsa karelane doSa thAya to zuM karavuM, teno gura upadeza kahe che - caMdraveNakavat - DAbe jamaNe AvartamAM bhamatAM ATha cakonI madhye nIkaLela urdhvamukha bANa prayogathI jamIna upara kaMDikAmAM tailamAM pratibiMba paDatuM hoya te adhomukhazakhI joIne uparanI puttalikAnuM DAbuM netra viMdhavuM te rAdhAvedha. puruSe udhamapUrvaka sAghavuM. tema tuM caMdravedhyaka anazananI sAdhanA kara, kaI rIte ? jJAna, darzana, cAritraguNane na choDIne [56] mokSamArgamAM jIve zuM karavuM joIe, te kahe che :- bAhya saMbaMdha - gaccha upakaraNAdithI rahita, atyaMtara dhyAna yoga - jina sAdhu guNa kitana rU5. temAM sAvadhAna thaI zarIrano tyAga kare. [5] evA dehatyAgIne zuM thAya ? ATha karmonI sAMkaLa bhedIne, janmamaraNanI reMTamAM rahelAM jIvo karmarAzithI baMdhAIne baLadanI jema satata bhramaNa kare che. temAM je pramAdI thaI bhame che te ghaNAM du:khone sahana kare che. je apamata rahe che, te cAvat mokSakara sugati pAme. [58] e pramANe guro upakAra karela ziSya kahe che - A sarva upadeza jinokta che, tevI zraddhA karuM chuM. trividha - mana, vacana, kAyAthI * sUtra-59 thI 6ra : [59] te maraNa avasare ati samartha cittavALA paNa bhAra garUpa zrutaskaMdhanuM ciMtavana karavAnuM zakya nathI. [6] vItarAganA mArgamAM je eka paNa padathI manuSya vAraMvAra vairAgya AtupratyAkhAna kIrNakasUtra-saTIka anuvAda pAme che, te padaciMtavanathI tAre maravuM joIe. [61] te mATe maraNanA avasaramAM ArAdhanAnA upayogavALo je puruSa eka paNa zloka ciMtavato rahe te arAdhaka thAya che. 6ira ArAdhanAnA upayogavALo, suvihita AtmA sArI rIte mRtyu pAmI utkRSTathI traNa bhavamAM mokSa pAme che. vivecana-pa9 thI 62 - [59] avirahitaguNa zrutanA ciMtanathI thAya che, te kahe che - maraNanA dezakALa paryanta samayamAM zithila thavAthI, jillA baLa khalanA pAme che, zrutazakti ghaTe che, bAra aMga zruta ciMtavI na zake. 6i0] eka ja pada sthAnamAM eka gAthA-coka padarUpe bhaNatAM vItarAganA mArgamAM mokSAbhilASa prApta thAya che, te padathI maravuM. [61] tethI eka ja zloka parameSThi namaskAra smaraNarUpane je puruSa maraNakALe ArAdhanA upayukta thaI ciMtave to ArAdhaka thAya. [62] ArAdhakanuM phaLa - suvihita susAdhu utkRSTa atizayI samyak ArAdhanA karIne traNa bhavamAM nivaNa sukha pAme. * sUtra-63 : pahelAM to huM sAdhu zuM bIjuM sarva padArthomAM saMyamavALo chuM, tethI badhuM nosirAvuM chuMATaluM saMkSepathI kahyuM che. * vivecana-63 - ema ArAdhanAnA phaLane jANIne badhuM vosirAve, te kahe che - pahelAM huM zramaNa chuM - mahAvrata aMgIkAra karela che. sarvatra samita ane guptithI saMyata chuM. to AhAranA abhilASathI pratibaMdha zuM? tethI huM badhuM ja vosirAvuM chuM, tema saMkSepathI kahyuM. * suNa-64 thI 66 - [64] jinavacana subhASita amRtarUpa ane pUrve nahIM pAmela evuM Atmatatva pAmIne sugatimArga rahyo che, huM maraNathI bIto nathI. [65] vIraparaNe paNa maravuM paDe che, kAyarapuraNa paNa karavuM paDe che. baMnee nizcaye maravAnuM che, to dhIrapaNe maravuM suMdara che. [66] zIlavALAe paNa maravuM paDe, zIla vagaranAe paNa maravuM paDe, baMnee nize maravAnuM che, to zIlapaNe maravuM suMdara che. * vivecana-64 thI 66 - [64] sAdhu bhAvanA bhAvato Ama kahe che - pUrva bhavamAM bhramaNa karatAM na pAmela ArAdhanA vastu anubhavI che, amatRrUpa - devanA bhojana tulya jinavacana pAmyo. sugati mArga grahaNa karyo, pachI bhaya zAno ? [65] thara -subhaTa, paNa mare, kAyara paNa mare. baMne prakAre maravuM paDe che, tethI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-64 thI 66 mahApatyAkhyAna kIrNakasUtra anuvAda 26 mahApratyAkhyAna-prakIrNaka sUga-3 mULa sUtrano anuvAda nizcaye dhIrapaNe maravuM yukta che. [66] zIta - sAmAcArI lopyA vinA mArI pratijJA pALI che. ni:zana - bhraSTa pratijJA. zeSa sUtrArtha mujaba - * sUtra-67,68 - [6] je koI cAstri sahita jJAnamAM, darzanamAM ane sabhyatvamAM sAvadhAnapaNuM karaze, te vizeSe saMsAra thakI mUkAze. | [68] ghaNAM kALa sudhI bahAcarya sevanAra bAkInA karmano nAza karIne, sarva klezano nAza karIne anukrame zuddha thayelo siddhimAM jAya che. * vivecana-67,68 : [6] sthira thayela kSApakane guru sAmAnyopadezaphala svarUpa A gAthA kahe che :- jJAna - vizeSopayoga, vana - sAmAnyopayoga, nava ni:zaMkitAdi aSTa prakAra, vAritra - samiti, gatithI ATha bhede. [68] zaR - jJAnAvaraNAdi, vimuddha - karmamaLane dhovAthI. * sUga-69,00 : [69] kaSAyarahita, dAMta, zaru udhamavaMta tathA saMsAthI bhayabhAMta thayelA AtmAnuM paccakhANa zubha thAya che. [bo] A paccakakhANa je maraNanA avasare karaze, te dhIra ane amUDha saMjJa, zAzvata sthAne jaze. * vivecana-69,30 : [69] tAMta - IndriyadamavAthI, sUra - mohamallanA jayamAM, vyavasAyita * ArAdhanA patAkAnA lAbha mATe pravRtta. sukhe anazana svIkAre. [9] A anazana svIkArarUpa paccakhANa, bIjo koI paNa maraNa kALe karaze te saMpUrNa jJAnI uttama sthAna - mokSe jaze. * sUtra-31 : dhIra, jarA-maraNane jANanAra, vIrajJAna-darzana sahita, lokamAM udyotakara, sarva duHkhono kSaya batAvanArA thAo. * vivecana-71 : buddhi vaDe te zobhe te dhIra-tIrthakara. jarA-maraNa eTale vRddhatva ane nidhanamAM jJAnA. viziSTa jJAna-kevaLajJAna. cauda rAjarUpa lokamAM udho karavAvALA. sarve duritapApakarmono kSaya karanAra, 0 [A sujhanI koI vRtti ke avayurI Adi amArI jANamAM Avela nathI, tethI ahIM mAma sUjhano anuvAda karela che.) * ane vivecana evA vibhAga na hovAthI ahIM ame amArI sTAIla mujaba sUka-1, sUjha-ra... evuM lakhela nathI. badhAM sUko (gAthA) ja hovAthI mary kama ja Apela che - 1, 2.. vagere]. kula-142 gAthAno anuvAda kramazaH A pramANe che - [1] have huM utkRSTa gativALA, tIrthakara, sarva jina, siddha ane saMyata [sAdhu te praNAma karuM chuM. [] sarva du:kharahita evA siddho ane arihaMtone namaskAra thAo, jinapajJad. badhAMnI zraddhA karuM chuM, pApane paccakakhu chuM. || [] je kaMI duzcarita che, tene huM sarvabhAvathI tiMdu chuM, ane traNa prakAre huM sAmAyikane sarva AgArarahita karuM chuM. [] bAhya-atyaMtara upadhi, bhojana sahita zarIrAdine mana, vacana, kAyAthI huM trividha vosirAvuM chuM. 1 [5] raNa, baMdha, pradvaiSa, harSa, dInabhAva, utsukatA, mada, zoka, rati-aratine huM vosirAvuM chuM. [6] roSathI, kadAgrahathI, akRtajJatAthI, zaThatAthI je kaMI paNa huM bolyo houM, tene huM gividhe khamAvuM chuM. 9i sarve jIvone huM namAvuM chuM, sarve jIvo mane khamo, Azrayone vosirAvIne huM samAdhine AdaruM chuM. [8] niMdavA yogyane niMdu chuM, mAre je gahaNIya che, tene gahuM chuM, jinezvare jeno niSedha karyo, te sarvene Alocu . [6] upadhi, zarIra, cAre prakArano AhAra, sarva dravyomAM je mamatva, e badhAMne jANIne teno tyAga karuM chuM. [1] nimamatva vize udhamavaMta evo huM mamatvano tyAga karuM chuM, mAre AtmA ja AlaMbana che, bAkI badhuM vosirAvuM chuM. | [11] mAruM jJAna mAro AtmA che, darzana mAro AtmA che. e rIte cAsTi, pratyAkhyAna, saMyama ane yoga mAro AtmA che. [12] mUlaguNa ane uttaNuNamAM je meM pramAdathI AsadhyA na hoya, te sarvene huM viMdu , AgAmIne pratikasuM chuM. Atura pratyAkhyAna prakIrNaka sUtra-2, Agama-25no muni dIparatnasAgare karela TIkA sahita anuvAda pUrNa Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-13 | [3] huM ekalo chuM, mAruM koI nathI. huM paNa koIno nathI. e pramANe adInA manathI AtmAne anuzAsita kare. [1] jIva ekalo upaje che, jIva ekalo ja nAza pAme che ekalAnuM ja maraNa thAya che, ekalo ja karmarajarahita thaI mokSe jAya che. [15] karma ekalo kare che, tenuM phaLa paNa ekalo ja bhogave che, ekalo jame che - mare che, paraloke paNa ekalo ja jAya che. [16] jJAna-darzana lakSaNavALo ekalo mAro Atma zAzvata che, bAkInA badhAM saMyogarUpa mArA bAhya bhAvo che. [1] jenuM mULa saMyoga che evI duHkhanI paraMparA jIva pAmyo tethI sarve saMyoga-saMbaMdhane gividha vosirAvuM chuM. [18] asaMyama, ajJAna, mithyAtva, jIva ane jIva vize je sarva mamatva che, tenI niMdA karuM chuM, gaha karuM chuM. [19] mithyAtvane huM jANuM chuM, tethI sarva asaMyama ane asaMyatane tathA sarva thakI mamatvane tajuM chuM, sarvane huM namAvuM chuM. [20] je-je sthAnane vize mArA aparAdhane jinezvaro jANe che, sarvabhAvathI upasthita thayelo huM, tenI AlocanA karuM chuM. [21] utpanna ke anutpanna mAyA bIjI vakhata na karuM. e rIte AlocanA, niMdanA, gaha vaDe tyAga karuM chuM. [22] jema bolatuM bALaka kArya ane kArya badhuM saraLapaNe kahI de, tema mAyA ane madarahita sarva pApa AlocavA. [23] ghI vaDe sIMcela agnivat Rju bhUtane zuddhi thAya che, zuddha thayelane dharma sthira thAya, parama nirvANanI prApti thAya. [24] zarAvALo siddhi na pAme, je pApamela kharelAnA zAsanamAM kahela che. sarvazalya uddharI, kaleza hita jIva siddha thAya. [25] ghaNuM paNa bhAvazalya je guru pAse Aloce che, niHzalya thaI saMthAro AdaratA, te ArAdhaka thAya che. [26] alA paNa bhAvazalya, je guru pAse Alocato nathI te zrata samRddha hovA chatAM ArAdhaka thato nathI. [2] duprayukta evuM zastra, viSa, vaitAla ke dupayukata yaMtra, pramAdathI kopelA sApa paNa te kAma na kare. je bhAvazalya kare. [28,29] uttamArtha kALe je anuddharita bhAvazalya, durlabha bodhitva ane anaMta saMsArIpaNuM kare, te kAraNathI gAvirahita jIvo punarbhavakSa latAnA mULa samAna mithyAdarzana Adi zalyo uddhare. [30] jema bhAravAhaka bhAra utArIne haLavo thAya, tema pApa karanAro mANasa guru pAse AlocanA, niMdAthI haLavo thAya. mahApatyAkhyAnapakIrNakasUtra anuvAda [31,32] mArgavid guru tene je prAyazcitta kahe che, te anavasthAnA prasaMganI bIkavALAne anusaravuM. je kaMI kArya karyuM hoya te chupAvyA vinA daza doSa rahita jema hoya tema kahevuM. [33] sarva prANAbha, asatyavacana, adattAdAna, abrA ane parigrahanuM pratyAkhyAna karuM chuM. [34] sarve paNa azanAdi caturvidha AhAra, je bAhya upadhi ane avyaMtara upadhi, te sarvene vivighe vosirAvuM cuM. [35] vanamAM, durmikSamAM, AtaMkamAM, moTo roga upajatAM, je vrata pALyuM ane na bhAMgyu, tene zuddha pAlanA jANa. [36] rAgathI, dveSathI ke pariNAmathI je paccakANa dUSita na karyuM tene bhAvavizuddha paccakhANa jANavuM. [37,38] A anaMta saMsAramAM navInavI mAtAnA dUdha jIve pIdhAM, te samudranA pANIthI paNa vadhu che. te-te jAtimAM ghaNuM rUdana karyuM, te nayanodaka paNa sAganA jaLathI vadhu jANavuM. [39,40] evo koI vALanA agra bhAga jeTalo paNa pradeza nathI ke jayAM saMsAramAM bhamato jIva janmyo ke maryo nathI. lokamAM kharekhara 84 lAkha yoni che, te ekaikamAM jIva anaMtavAra utpanna thayo che. 4i1 thI 44] udad, adho, tIlokamAM huM ghaNAM bALamaraNa pAmyo chuM. to te maraNane saMbhArato huM paMDitamaraNe marIza.. mArI mA, mArA pitA, mArI bena-bhAIputra-putrI e badhAMne saMbhArato paMDitamaraNe marIza. [kemake saMsAramAM ghaNI yonimAM vasatAM mAtA, pitA, baMdhu vaDe Akho loka bharelo che, te tArA prANa ke zaraNa nathI... jIva ekalo karma kare che, eTalo dukRtanA vipAkane bhogave che, ekalo ja catugatirUpa janma-maraNa yukta gata vanamAM bhame che. | [4pa thI 48] narakamAM janma-maraNa udvegakArI che, aneka vedanA che... tiryaMcagatimAM udvega karanArA janma-maraNa ane aneka vedanA ce. tevuM ja manuSyamAM paNa che... devalokamAM janma, maraNa ane vana udvegakArI che. e badhuM saMbhArI paMDita maraNe marIza. [49,50] eka paMDitamaraNa seMkaDo janmone chede che, te maraNe maravuM je zubha maraNa thAya... jinapajJapta zubhamaraNa-paMDita maraNane zuddha ane zalyarahita evo huM pAdapopagame kyAre marIza ? [51 thI 54] saMsAccakamAM meM caturvidha pudgalo bAMdhyA, pariNAma prasaMgathI ATha prakAre karmasaghAta karyo... saMsAra cakavAlamAM te sarve pudgalo meM ghaNIvAra AhArapaNe pariNamAvyA, to paNa mane tRpti na thaI... AhAra nimite huM badhAM nakalokamAM upanyo temaja sarve pleccha jAtimAM paNa upanyo... AhAra nimite matsya dAraNa narkamAM jAya che, tethI sayita AhAra mata vaDe paNa prArthanAne yogya nathI. [55 thI ] tRNa ane kAThathI agni, hajAro nadIothI lavaNasamudra jema Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-55 thI 57 3 tRpta na thAya, tema A jIva kAmabhogathI tRpta thato nathI... dravyathI tRpta thato nathI... bhojanavidhithI tRpta na thAya. [58,59] vaDavAnala samAna, duSpAra evA aparimita gaMdha-mAlya vaDe ke murkha evo A jIva atIta ke anAgata kALamAM zabda, rUpa, rasa, sparza vaDe tRpta thayo nathI ke caze nahIM. [60] devakuTu-uttakumAM thayela kalpavRkSothI ke manuSya-vidhAdhara-devAnA upapAtathI A jIva tRpta thayo nathI. [61] khAvA ane pIvA vaDe A AtmA bacAvAto nathI, jo durgatimAM na jAya to nizce bacAvAyelo kahevAya che. [62 thI 64] devendra ane cakravartIpaNAnA rAjyo ane uttama bhogo anaMtIvAra pAmyo... dudha, dahIM, IkSurasa samAna svAdu moTA samudromAM huM ghaNIvAra upanyo... manavacana-kAyAthI kAma rati viSayasukha ghaNAM anubhavyA paNa te ekemAM tRpti na thaI. [65] je koI prArthanA meM rAga-dveSane vaza thaI pratibaMdhe karI ghaNAM prakAre karI hoya tene huM hiMdu chuM - guru sAkSIe gahuM chuM. [66] mohajAla haNIne, ATha karmanI sAMkaLane chedIne ane janma-maraNarUpI ahane bhAMgIne tuM saMsArathI mUkAIza. [67] pAMca mahAvratane trividha trividhe AropIne ane mana-vacana-kAya guptivAlo sAvadhAna thaIne maraNane Adare. [68 thI 70] krodha, mAna, mAyA, lobha, prema, dveSane tajIne apramatta evo huM... kalaha, abhyAkhyAna, vaizunya, paraparivAdane parivarjano gupta evo huM... paMcendriya saMvaraNa, pAMca kAmaguNane ruMdhIne, ati AzAtanAthI bIto huM pAMca mahAvrata rahyu chuM. [1 thI 73] kRSNa-nIla-kApota lezyA, AI-raudra dhyAnane varjato evo gupta... tejo-pA-zukla lezyA, dharma-zukladhyAnathI uparAMpanna ane yukta... manathI nmanasatyapaNe, vacana satyapaNe, karaNasatyathI - huM pAMca mahAvrata rahyu chuM. [4 thI 76] sAta bhayathI mukta, cAra kaSAya rokIne, ATha madasthAna choDIne... gupti, samiti, bhAvanA ane jJAnadarzanathI saMpanna ane yukta thaIne... e rIte traNa daMDathI virata, trikaraNa zuddha, traNazalyahIna, trividha apramatta huM pAMca mahAvrata rahyu chuM. [9] sarva saMgane jANuM chuM, traNa zalyane uddharIne, gupti ane samiti mane trANa ane zaraNa ho. [78,79] jyAre cakravAla kSobhe tyAre samudramAM ratnathI bharela vahANanuM kRtakaraNa buddhi saMpanna nirdhAmako rakSaNa kare, tema guNa-ratnathI bharela, parISaha urmIthI kSobhita, tapa rUpI vahAma, upadeza rUpa AlaMbanavALA dhIrapuruSo ArAdhe che. [80 thI 82] jo te supuruSo AtmAthI vratanA bhAvALA, nirapekSa zarIrI, parvatanI guphAmAM rahI potAnA arthane sAdhe che. tathA gikiMdarA, karADa, viSama sthAna, durgamAM dhRti vaDe ati baddha potAnA arthane sAdhe che. to pachI sAdhune sahAya vaDe 14 mahApratyAkhyAnaprakIrNakasUtra anuvAda anyonya saMgraha baLathI paraloka mATe potAno artha kema na sAdhI zake ? [83] alpa mAtra, madhura, kAnane gamatuM jinavacana sAMbhaLI jIva sAdhumaghye potAno artha sAdhavA samartha thaI zake. [4] dhIrapuruSa prajJapta, satpuruSa sevita, paramaghora arthane zilAtale rahelA puruSa potAno artha sAdhe che. [85] jeNe pahelAM AtmAno nigraha karyo nathI, tene Indriyo pIDA Ape che. parISaha na sahevAthI mRtyukALe sukha tajatA te Dare che. [86] pUrve saMyamayoga pALyo hoya, maraNakALe samAdhi Icchato, viSama sukhathI AtmAne nivArI, parISahasahA thAya. [87] pUrve saMyamayoga ArAdhela, nicANArahita, matipUrvaka vicArIne, kaSAyane TALIne, rAjja thaI maraNa aMgIkAra kare. [88] je jIvoe samyak prakAre tapa karyo hoya te jIvo potAnA AkarA pApa karmone bALavA samartha thAya che. [8] eka paMDitamaraNane AdarIne te asaMbhrAnta supuruSa jaldIthI anaMta maraNano aMta karaze. [90,92] te kevuM paMDitamaraNa che ? tenAM kevA AlaMbano kahyA che ? te jANIne AcAryo kone prazaMse ? pAdopagama anazana, dhyAna, bhAvanA AlaMbana che, te jANIne paMDita maraNa prazaMse. [93] IndriyanI sukhazAtAmAM AkuLa, ghora parisaha sahevA paravaza thaI gayela, saMyama na pALela kAyara ArAdhanA kALe muMjhAya. [94] lajjA, gArava, bahuzrutamada vaDe jeo potAnuM duRRtri gurune kahetA nathI, teo ArAdhaka thatAM nathI. [5] duSkara kriyAkAraka sujhe, mArgane jANe, kIrti pAme, pApa chupAvyA vinA niMde, tethI ArAdhanA zreyakArI che. [96] tRNa saMthAro ke prAsuka bhUmi vizuddhinuM kAraNa nathI. paNa AtmA vizuddha hoya te ja kharo saMthAro che. [7] jinavacana anugata, dhyAna-yogamAM lIna mArI mati thAo. jethI te dezakALe amUDha saMjJa dehano tyAga kare. [8] jinavacana rahit ne anupayukta jyAre pramAdI thAya tyAre Indriya coro tenA tapa-saMyamano nAza kare che. [9] jinavacanane anusaratI mativALo puruSa je veLA saMvaramAM praviSTa hoya, tyAre vAyarA sahita agninI mAphaka mULa ane DALakhAM sahita karmane bALI mUke che. [100] jema vAyu sahita agni lIlA vanakhaMDane bALe che, tema puruSAkAra sahita mANasa jJAna vaDe karmano kSaya kare che. [101] ajJAnI ghaNAM karoDo varSe je karmo khapAve che, te karmane traNa guptigupta Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-101 96 mahApatyAkhyAnaprakIrNakasUtra anuvAda jJAnI zvAsa mAmamAM khapAve che. [102 thI 105] maraNa nIkaTa AvatA. majabuta ane samartha cittavALo mANasa paNa dvAdazAMga zrutaskaMdha ciMtavI zakato nathI.. vItarAganA zAsanamAM eka paNa padane vize je saMvega kare che tenuM jJAna che, jenAthI vairAgya pamAya che.. vItarAga zAsanamAM eka paNa padane vise je saMvega karAya tenAthI te mohajAlane adhyAtmayoga vaDe chede che.. vItarAga zAsanamAM eka padano saMvega tenAthI te niraMtara vairAgya pAme, tethI te maraNe maravuM joIe. [106] jenAthI vairAgya thAya che te kArya savAMdarathI karavuM. tethI saMvegI mukta thAya ane asaMvegI anaMta saMsArI thAya. [10] jinapajJapta A dharma huM gividha sahuM chuM. kemake te basa-sthAvara prANIne hitakArI, mokSa nagarano mArga che. [108,109] huM pahelAM to zramaNa chuM, pachI sarva arthano saMyamI chuM. je jinezvare niSedhela che te-te, upadhi-zarIra - cAra prakAre AhArane mana-vacana-kAyA vaDe bhAvathI huM vosirAvuM chuM. [11] mana vaDe na ciMtavavA yogya, sarva bhASAthI abhASaNIya, kAyAthI akaraNIya, badhuM trividha vosirAvuM chuM. [111 thI 113] asaMyamathI viramavuM, upadhinuM viveka karaNa, upazama, ayogya vyApArathI viramavuM, kSamA-nirlobhatA-viveka.. A paccakakhANane rogathI pIDita mANasa ApattimAM bhAvathI svIkArato ane bolato samAdhi pAme.. A nimittamAM paccakakhANa karI kALa kare, to A eka pada vaDe paNa paccakakhANa karAvavuM. [114] mane arihaMta, siddha, sAdhu, zruta ane dharma e maMgala che, temanuM zaraNa pAmelo huM sAvadhane vosirAvuM chuM. [115 thI 119] arihaMto mAre maMgala che, arihaMto mArA deva che, arihaMtanI stuti karatAM, huM pApane vosirAvuM chuM... siddho mane maMgala che, siddho mArA deva che. siddhonI stuti karatAM huM pApane vosirAvuM chuM... AyAya mAre maMgala che, AcAryo mArA deva che, AcAryanI stuti karatAM huM pApane vosirAvuM chuM... upAdhyAyo mAre maMgala che, upAdhyAya mArA deva che, upAdhyAyanI stuti karatAM huM pApone vosirAvuM chuM... sAdhu mAre maMgala che, sAdhu mArA deva che, sAdhunI stuti karatAM huM pApane vosirAvuM chuM. [120] siddhono, arahaMtono, kevalIno bhAvathI Azaro laIne athavA madhyanA game te eka pada vaDe ArAdhaka thavAya che. [11] vaLI jene vedanA utpanna thaI che, evA sAdhu hadaya vaDe kaMIka ciMtave ane kaMIka AlaMbana karI muni du:khane sahana kare. [12] vedanA utpanna thAya tyAre A te zI vedanA ? kaMI AlaMbana karIne te duHkhane sahana kare. [13] pramAdamAM vartatA evA meM anuttara nakomAM anuttara evI vedanA anaMtavAra prApta karelI che. [24] abodhipaNuM pAmIne meM A karma karyuM ane A karma pUrve meM anaMtavAra prApta karela che. [15] te-te du:khanA vipAko vaDe tyAM tyAM vedanA pAmyA pachI jIva pUrve ajIva karAyo nathI, te ciMtava. [126] apratibaddha vihAra, vidvAnoe prazaMsela, mahApuruSoe sevela, evuM jinabhASita jANIne apratibaddha maraNa svIkAre. | [12] jema aMtimakALe, aMtima tIrthakare udAra upadeza Apyo, tema huM nizcaya mArgavALuM apratibaddha maraNa svIkAruM chuM. [128,129] banIza bhede yoga saMgrahanA baLa vaDe kRtayogI thaI, bAra bhede taparUpa neha pAne karI, saMsArarUpI raMgabhUmimAM dhIrajarUpI baLa, udhama rUpI batara paherI sajja thayelo tuM moharUpI malane haNIne ArAdhanArUpI jaya patAkA haraNa kara. [130] saMthArAmAM rahela sAdhu jUnA karmo khapAve che, navA karmo bAMdhato nathI ane karma kalaMka velane chede che. [131] ArAdhanA upayukta suvihita sAdhu samyak rIte kALa karIne utkRSNa traNa bhava atikramIne nivaNa pAme. [13ra thI 34] dhIpuruSe kahela, sapuSe sevita parama ghora anazana karIne nirvidane jayapatAkAne hara... he dhIra jema te dezakALamAM subhaTa jayapatAkAne hare, tema sUNArthane anusarato, saMtoSarUpa nizcala sannAhathI sajja thaI... cAra kaSAya, traNa, gAva, pAMca IndriyasamUha, parISaha senA haNI ArAdhanA patAkA harI le. [35] jo apAra saMsArarUpa mahodadhine taravAne IcchatA ho to huM ghaNuM jIvuM ke jaldI maruM tema na vicAra. [136] jo kharekhara sarva pApakarma nitAravA Icche che, to jinavacana, jJAna, darzana, cAstri, bhAvamAM udhuta thavA jAga. [137thI 139] darzana, jJAna, cAritra, tapa ema ArAdhanA cAra bhede thAya, vaLI te utkRSTa, madhyama, jaghanya traNa bhede thAya. paMDito cAra bhedavALI utkRSTa ArAdhanA ArAdhI, karaja hita thaI, te ja bhave siddhi pAme, jaghanya ArAdhanA cAra bhede ArAdhI sAta ke ATha bhava saMsAramAM karIne mukti pAme. | [140] mATe sarvajIva sAthe samatA che, koI sAthe vaira nathI, sarva jIvonuM khamuM che, sarva jIvone khamAvuM chuM. [141 dhIrane paNa maravAnuM che, kAyarane paNa avazya maravAnuM che, baMnene maravAnuM che, to dhIrapaNe maravuM sAruM. [142] suvihita sAdhu A paccakhANa samyak pALIne vaimAnikadeva thAya athavA siddhi pAme. mahApatyAkhyAna payajJAsUga-3 Agama-26no muni dIparatnasAgare karela mULa sUNa anuvAda pUrNa Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-1 3 27 bhaktaparijJA-prakIrNaka sUtra-4 mULasUtrano anuvAda 0 [bhaktapari sUtra upara guNaratnasUri thita avasUrIno ullekha maLe ja che, amoe temanI vatu:zaraNa Adi payAnI avasUrI joIne tenA aMzo noMdhyA paNa che. paraMtu amone "bhaktaparijJA" viSaye prApta avacUrNI ghaNI khuTaka lAgatAM choDI dIdhelI hovAthI ane pachI vizeSa puruSArtha paNa nahIM karela hovAthI ahIM mAtra mULa gAthAno anuvAda ja noMdhela che.]o 0 sUtrArtha ane vivecanAM baMne na hovAthI amArI sTAIla mujaba 7 sUtra-1, sUtra-2... ane vivecana-1, vivecana-2... evo krama na hovAthI ahIM sIdho gAyAkrama ja kramazaH lakhyo che - [1] mahAatizayavaMta, mahAnubhAva muni mahAvIrane namIne potAnA ane bIjAnA smaraNa mATe huM bhaktaparijJA kahIza. [2] saMsArarUpI gahanavanamAM bhamatAM, pIDAyelA jIve jene Azare mokSa sukha pAme che, te kalpavRkSanA udhAna samAna sukhane ApanAruM jaina zAsana jayavaMtu varte che. [3] durlabha manuSyatva ane jinavacanane pAmIne satpuruSo zAzvata sukhanA eka rasika evA jJAnane vazavartI thavuM joIe. [4,5] je sukha Aja thavAnuM, te kAle saMbhAravA yogya thaze, tethI paMDito upasargarahita mokSasukha vAMche. manuSya ane devatAnuM sukha paramArthathI duHkha ja che, kemake pariNAme dAruNa che. tenAthI zuM? [6,7] jinavacanamAM vizuddha buddhivALAe zAzvata sukhanuM sAdhana je jinAjJAnuM ArAdhana che, te mATe udhama karavo. jinapraNita jJAna, darzana, cAstri, tapanuM je ArAdhana, te ja ahIM AjJArAdhana kahyuM. [8] pravrajyAmAM azrudhata AtmA paNa maraNa avasare yathAsUtra ArAdhanA karato saMpUrNa ArAdhakapaNuM pAme. [9] amaraNadharmo dhIroe te udhamavaMtanuM maraNa traNa bhede kahyuM che - bhaktaparijJA, iMgini, pAdogama. [10,11] bhaktaparijJA maraNa be bhede - savicAra, avicAra. saMlekhanAthI durbaLa zarIrI saparAkramI muninuM savicAra ane aparAkramI sAdhunuM saMlekhanA rahita je maraNa te avicAra bhakta parijJA maraNa te avicArane huM yathAmati kahIza. [12] dhRti-balarahita akALamaraNa karanAra ane akRtanA karanAra niravadha vartamAnakAlika yatI nirupasarga maraNa yogya che. [13,14] prazamasukhapipAsu, zoka-hAsya rahita, jIvita vize AzArahita, viSayasukha vigatarAga, dharmodhamathI jAta saMvega, nizcita maraNAvasthA karela, saMsAranuM 28/7 bhaktaparijJaprakIrNakasUtra anuvAda vyAdhigrasta ane nirguNapaNuM jANelo bhavya yati ke gRhastha bhaktaparijJA maraNane yogya jANavo. hRda [15] pazcAtApathI pIDita, priyadharma, doSa niMdavAnI tRSNAvALo, doSa ane duHzIlapaNAthI yukta pArzvastha paNa tene yogya che. [16] vyAdhi-jarA-maraNarUpI magarovALo, niraMtara janma rUpa pANIsamUhavALo, pariNAme dAruNa duHkha, bhavasamudra duraMta che. [17,18] A anazanathI harSa sahita. guru pAdamUle AvIne vinayathI hasta kamaLa mugaTa kapALe rAkhI, vAMdIne kahe che - satpuruSa ! bhaktaparijJArUpa uttama vahANe caDhI niyamika guru vaDe saMsArarUpI samudra taravAne IcchuM chuM. [19 thI 22] dayArUpa amRtarasathI suMdara te guru paNa tene kahe che - AlocanA, vrata, kSAmaNApUrvaka bhaktaparijJA svIkAra. I MkahI bhakti-bahumAnathI zuddha saMkalpavALo vigata-apAta gurucaraNane vidhipUrvaka vAMdIne, zalya uddharavA Icchato, saMvega-udvegathI tIvra zraddhAvALo, zuddhi mATe je kaMI kare, tethI te ArAdhaka thAya. have AlocanA doSarahita te bALaka jema bacapaNathI jema Acaryu hoya tema Aloce. [23 thI 25] AcAryanA samagra guNe yukta AcArya prAyazcitta Ape tyAre samyak rIte tapa AdarI nirmaLa bhAvavALo ziSya pharI kahe - dAruNa duHkharUpa jaLacara samUhathI bhayaMkara saMsArarUpI samudrathI tAravAne samartha nirvighnavahANa sama mahAvratamAM amane sthApo. kopane khaMDela tevo akhaMDa mahAvratI yati che, to paNa pravrajyA upasthApanAne yogya che. [26] svAmInI sArI rIte pAlita AjJAne jema cAkara vidhi vaDe bajAvI pAchI Ape tema jAvajIva cAstri pALI gurune ema jaNAve. [27] jeNe sAticAra vrata pALyuM, ke kapaTa daMDe vrata khaMDyu evA paNa samyak upasthita thayelA tene upasthApanA kahI che. [28] tyArapachI mahAvratarUpa parvatanA bhArathI namelA mastakavALA tene suguru vidhi vaDe mahAvratanI AropaNA kare. [29] have dezavirati zrAvaka samatimAM rakta ane jinavacana vize tatpara hoya tene paNa zuddha aNuvrata maraNa vakhate AropAya che. [30,31] niyANA rahita, udAracitta, harSavaza vikasita romarAjIvALo te guru-saMgha-sAdharmikanI amAyI bhakti kare. jinendra prAsAda, jinabiMba, uttama pratiSThA, prazasta pustaka lakhAvavA, sutIrtha ane tIrthaMkaranI pUjAmAM zrAvaka potAnuM dravya vApare. [32,33] jo te sarvavirati vize prItivALo, vizuddha manakAyAvALo, svajana anurAga rahita, viSayaviSAdI ane vikta hoya. te saMcArA prajyAne svIkAre ane niyamathI doSarahita sarva virati pradhAna sAmAyika cAtri svIkAre. [34,35] have te sAmAyikadhara, mahAvrata aMgIkAskartA sAdhu tathA chelluM paccakakhANa karavAnA nizcayavALo dezavirati zrAvaka. guruguNI gurunA caraNakamaLamAM Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-34,35 mastaka namAvIne kahe che - bhagavana! ApanI anumatithI huM bhAparijJA svIkAruM chuM. [6 thI 39] ArAdhanA vaDe tene ane potAne kalyANa thAya tema divya nimittathI jANIne AcArya anazana karAve, nahIM to doSa lAge. pachI gura utkRSTa sarve dravyo tene dekhADIne trividha AhAranA jAvajIva paccakhANa karAve, te joIne kAMThe pahoMcelA mAre AnA vaDe zuM ? ema koI ciMtave, koI bhogavIne saMvega pAmIne ciMtave-zuM meM bhogavIne chAMDyuM nathI. pavitra padArtho pariNAme zuci che ema samajI. zubha dhyAna kare, viSAda pAme tene coyaNA karavI. [40 thI 42] udaramalanI zuddhi mATe samAdhipAna tene sAruM hoya to madhura pANI pAvuM ane thoDuM thoDuM virecana karAvavuM. elacI, taja, kesara, tamAlapatra, sAkaravALuM dudha kaDhIne TADha pADI pAvuM, te samAdhi pANI pachI phophalAdithI madhara auSaghanuM virecana karAvavuM, jethI udasagni zAMta thatAM te sukhe samAdhi pAme. [43 thI 46 anazanakata sAdhu cAvajIva trividha AhAne vosirAve che, ema niyamika AcArya saMghane nivedana kare. te sAdhune ArAdhanA nimittaka badhuM nirUpasarNapaNe varte, te mATe sarva saMdhe kAyotsarga karavo. pachI saMgha samudAya maLe caityavaMdanapUrvaka te tapasvIne caturvidha AhAranuM paccakhANa karAve athavA samAdhihetu gividha AhArane sAgAra paccakhe. tyArapachI pAnakane paNa avasare vosirAve. [40 thI 49] pachI mastaka namAvI, be hAthane mastake mugaTa samAna karIne te vidhi vaDe saMvega pamADato sarva saMghane khamAve. AcArya, upAdhyAya, ziSya, kula, gaNa upara meM je kaMI kaSAya karyA hoya te sarve huM gividhe khamAvuM chuM. bhagavan! mArA sarve aparAdhapada namAvuM chuM, mane khamo. huM paNa guNasamUhavALA saMghane zuddha thaIne khamAvuM chuM. [50] A rIte vaMdana, khAmaNAM, svaniMdA vaDe so bhavanuM upArjeluM karma kSaNa mAtramAM mRgAvatI rANI mAphaka kSaya kare che. [51 thI pa5] have mahAvatamAM nizcala, jinavacanathI bhAvita manavALA, AhAra paccakakhANa karanAra, tIvasaMvegathI sukhI che, anazana ArAdhanAnA lAbhathI potAne kRtArtha mAnanAra, tene AcAryazrI pAparUpa kAdavane oLaMgavA lAkaDI samAna zikSA Ape che, jenuM kadApraharUpa bhUla vadhela che, tevA mithyAtvane mULathI ukheDI he vatsa ! paramatatva samyakatvane sUjhanItithI vicAra. guNAnurAgathI vItarAganI tIvra bhakti kara. pravacanasArarUpa paMcanamaskAramAM anurAgakara. suvihita sAdhune hitakara svAdhyAya vize udhamavaMta thA. nitya paMca mahAvratanuM rakSaNa kara. [56 thI 59] mohathI moTA ane zubhakarmamAM zalyasama niyANa zalyano tyAga kara, munindra samUhe niMdela IndriyarUpI mRgendrone dama. nirvANasukhamAM aMtarAyarUpa, nakAdimAM bhayaMkara pAtakArI ane viSayatRNAmAM sadA sahAyaka kaSAyapizAcane haNa. kALa na pahoMcatA ane hamaNAM thoDuM zrAmANya bAkI rahetA, mohamahAvairIne vidAravAne khaDaga ane lADI samAna hitazikSAne sAMbhaLa. saMsAranA mULabIjarUpa mithyAtvane sarvathA tyAgI samyakatvamAM dRDha citta thaI, namaskAra dhyAnamAM kuzaLa thA. 100 bhaktaparijJApakIkasUtra anuvAda 6i0 thI 62] jema mANaso potAnI tRSNA vaDe mRgatRSNAmAM pANI mAne, tema mithyAtvamUDha manavALo kudharmathI sukha mAne, tIvra mithyAtva jIvone je mahAghoSa kare, te doSa agni, viSa ke kRNasarpa paNa na kare. mithyAtvamohitacita ane sAdhu veSa rU5 pApathI turUmaNInA dattarAjA mAphaka ahIM ja tIvra du:kha pAme. [63] sarva du:khano nAza karanAra sakhyatva vize pramAda na karIza, kemake samyakavayI jJAna, tapa, vIrya, cAritra rahela che. [64] bhAvAnurAga, premAnurAga ane sadguNAnurAgarakana cho, tevo ja dhamaturAgata nitya jinazAsana vize thA. 6i5 thI 69] darzanabhaTa te sarvazreSTha jANavo, cAritrabheTa sarvabhraSTa thato nathI. darzana prApta jIvane saMsAramAM paribhramaNa nathI. darzanabhraSTa sarvabhraSTa che, darzanabhraSTane nivaNi nathI, cAstri hita mukti pAme che, darzana hita pAmato nathI. zuddha samyakatvathI avirati paNa tirthaMkara nAma karma upArje, jema kRSNa ane zreNike upAmyuM che. vizuddha samakitI kalyANanI paraMparAne pAme che. kemake samyakatva rU5 rana suasura lokamAM amUlya che. traNa lokanI prabhutA pachI paNa kALe karI jIva paDe che, paNa samakIta pAmI akSaya sukha mokSa pAme che. [90 thI 02] arihaMta, siddha, caitya, pravacana, AcArya ane sarva sAdhune vize gikaraNa zuddhabhAvathI tIvra bhakti kara. ekalI jinabhakti durgati nivAravA samartha che ane siddhi pAmatA sudhI durlabha sukha paraMparA Ape che. vidhA paNa bhaktivAne siddha thAya che ane phaLadA hoya che to mokSavidhA abhaktivaMtane kema phaLe ? [thI 5] te ArAdhanAnAyakanI je mANasa bhakti na kare, te ghaNo udhama karato ukharabhUmimAM DAMgara vAve che. ArAdhakanI bhakita na karIne ArAdhanA Icchato bI vinA dhAnyane ane vAdaLA vinA varSane Icche che. rAjagRhe maNikArazreSThInA jIva deDakAnI mAphaka uttamakuLa ane sukha prApti jinabhaktithI thAya che. [6 thI 81] ArAdhanApUrvaka, anya sthAne cita na rokIne, vizuddha vezyAthI saMsArAkaraNa navakArane na mUkato. maraNakALe jo arahaMtane eka namaskAra thAya to saMsArano nAza karavA samartha che, tema jinavare kahela che. mAThA karmakatAM mahAvata, jene cora kahI zULIe caDAvela, te namojiNAyuM kahetA zubhadhyAne kamalanayA thayo. bhAva namaskAra hita dravyaliMgo jIva anaMtIvAra grahaNa karyA ane mUkyA. ArAdhanArUpa patAkA levA namaskAra hAyarUpa che, temaja sadgatinA mArge javAmAM jIvane pratihata ratha samAna che. ajJAnI govALa paNa navakAra ArAdhI marIne caMpAmAM zreSThI putra sudarzana thayo. [82 thI 86] jema suArAdhita vidhAthI puruSa, pizAcane vaza kare, tema suArAdhita jJAna mana pizAcane vaza kare. jema vidhicI ArAdhela maMtra vaDe kRSNasarpa upazame, tema suArAdhita jJAnathI manarUpa kRNasarpa vaza thAya. jema mAMkaDo kSaNa mAtra paNa nizcala na rahI zake tema viSayo vinA mana kSaNamAtra madhyastha rahI na zake. tethI Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-82 thI 86 101 uThatAM manarUpI mAMkaDAne jinopadeza vaDe dorIthI bAMdhI zabhadhyAnamAM ramADavo. dorA sahita soya kacarAmAM khovAtI nathI, tema zubhadhyAna sahita jIva saMsAramAM hoya to paNa nAza na pAme. [80,88] jo khaMDa bloka vaDe yava rAjAne maraNathI bacAvyo ane rAjA suzrAmANya pAmyo, to jinokta sUtrathI bace temAM zuM kahevuM ? athavA upazama, viveka, saMvara padanA smaraNa mAtra zrutajJAnavALo cilAtIputra jJAna ane devapaNAMne pAmyo. 8i9 thI 96] jIva vizeSane jANIne jAvajIva prayatnathI samyak mana-vacanakAyayogathI chakAya jIvanA vadhano tyAga kara. jema tamane duHkha priya nathI, ema sarva jIvane jANa, savadira vaDe upayukta thaI darekane Atmavat mAnI dayA kara. jema methI uMcu koI nathI, AkAzathI vizALa nathI, tema ahiMsA samAna dharma nathI tema tuM jANa. A jIva sarva jIvo sAthe sarva paNa saMbaMdha pAmyo che, tethI jIvone mAratA sarva saMbaMdhIne mAre che. jIva vadha te Atmavadha jANavo, jIva dayA te AbhadayA jANavI, tethI AtmasukhakAmIe sarvajIvahiMsA tyAga karI che. caturgatimAM jIvane jeTalAM du:kha thAya che, te sarve hiMsAnA sUkSma phaLa che, te sUkSma buddhithI jANa. je kaMI moTuM sukha, prabhupaNuM, svAbhAvika suMdara che te Arogya, saubhAgya badhuM ahiMsAnuM phaLa samajavuM. sasumAddhahamAM pheMkAyelo, caMDAla, eka dinamAM, eka jIva bacAvavAthI utpaNa ahiMsA guNathI devanuM sAMnidhya pAmyo. [97thI 101] sarve paNa cAra prakAranA asatya vacanane prayatnapUrvaka choDa, je mATe saMyamavAnuM paNa bhASA doSathI lepAya che. hAsyathI, krodhathI, lobhathI, bhayathI te asatya na bola, paNa jIvane hitakArI, prazasta satya bola. satyavAdI puruSa mAtA peThe vizvAsya, guru mAphaka lokane pUjya ane sagAM mAphaka badhAMne vahAlo lAge che. jaTAvaMta, zikhAvaMta, muMDa, valkalI hoya ke nagna hoya, paNa asatyavAdI lokane vize pAkhaMDI ane caMDAla kahevAya che. eka vakhata paNa bolela jUTha ghaNAM satyavacanano nAza kare che, kemake eka asatya vacanathI vasurAjA narake gayo. [102 thI 106] he vIra ! thoDuM ke vadhu pArakuM dhana, dAMta khotaravAnI eka saLI paNa ApyA vinA levAnuM na vicAre. vaLI je para dravya haraNa kare che, te tenuM jIvita paNa hare che, kemake te paisA mATe jIvano tyAga kare che, paisA nahIM. te jIvadayArUpa parama dharmane grahaNa karI adA na le, kemake te jinavara ane gaNadhare niSedhela che tathA loka viraddha ane adharma che. cora paralokamAM paNa naka, tiryaMcamAM ghaNAM du:kho pAme che. manuSyapaNAmAM dIva ane daridratAthI pIDAya che corIthI nivarsela zrAvakapura jema sukha pAmyo. kITI DozIe morapIMcha vaDe aMguTho citaryo, tethI rAjAe corane mAryA. [107 thI 110] nava brahmacarya guptithI tuM zuddha brahmacaryanuM rakSaNa kara, kAmane ghaNAM doSothI bharela jANa. kharekhara jeTalAM doSo Aloka-parolakanAM du:khane karanAra che, te badhAM manuSyanI maithuna-saMjJA lAve che. ti-aratirUpa caMcaLa be jIbhavALA, 102 bhakataparijJApakIrNakasUtra anuvAda saMkalparUpa pracaMDa phaNAvALA, viSayarUpa bilamAM vasatA, madA mukhavALA, garvathI anAdarA ropavALA, lajajarUpa kAMcaLIvALA, ahaMkAra rUpa dADhavALA du:saha du:khakArI viSavALA kAmamujagathI kasAyela mANasa avaza thayelA dekhAya che. [111 thI 113] te jIva raudranakanI vedanA ane ghora saMsAra sAgaranuM vahana pAme che, paNa kAmita sukhanuM tucchatva joto nathI. jema kAmanA seMkaDo bANathI viddha ane vRddha vaNika rANIe pAyakhAnAnI khANamAM nAMkhyo, aneka durgadha saheto tyAM raho. kAmAsakta, vaizyAyana tApasa peThe gamya-agamyane jANato nathI, jema kuberadad zeTha potAnI mAtA upara suratasukhathI rakta thaI rahyo. [114 thI 118] kaMdapathI vyApta ane doSarUpa viSanI velaDI sarakhI strIone vize kAmakalahane preryo che evA pratibaMdhane svabhAvathIka jotAM tame choDI do. viSayAMdha strI kuLa, vaMza, pati, putra, mAtA, pitAne na gaNatI du:kha samudramAM pADe che. strIo nIcagAmInI, sArA stanavALI, maMdagativALI nadI mAphaka meru parvata jevA puruSane paNa bhedI nAMkhe che. atizaya paricayavALI, priya, premavaMta evI strIrUpa sApaNamAM kharekhara koNa vizvAsa kare ? haNAyelI AzAvALI strIo vizvAsa sabhara, upakAra tatpara ane gADha premavALA paNa ekavAra apriya karanAra patine jaldI maraNa pamADe che. [119 thI 121] suMdara dekhAvavALI, sukumAra aMgavALI, guNa nibaddha navI jAInI mALA jevI strIo hRdayane hare che. paraMtu darzananI suMdaratAthI mohotpAdaka te strInI AliMgana madirA, vadhyamALAnI jema vinAza Ape che. strIonuM darzana suMdara che, saMgama sukhathI sarka, gaMdha sugaMdhI hovA chatAM mALAnuM mardana vinAzarUpa che. [122 thI 1ra4] sAketapurano adhipati devarati rAjA rAjayasukhathI bhraSTa thayo. kemake pAMgaLAne mATe rANIe tene nadImAM pheMkyo ane te DULyo, strI zokanI nadI, duritanI guphA, kapaTanuM ghara, kalezakArI, vairAgni saLagAvanAra araNI, du:khanI khANa, sukhanI virodhI che. kAmabANanA vistAravALI mRgAkSInA daiSTi kaTAkSo vize manano nigraha na jANanAra kayo puruSa nAzI javA samartha thAya ? [15 thI 12] ati uMcA ane ghaNAM vAdaLAvALI meghamAlA jema haDakavAnI viSane vadhAre tema uMcA stanavALI strIo puraSanA mohaviSane vadhAre che. tethI daSTiviSa sarSanI dRSTi jevI te strInI daSTino tyAga karo, strInAM pra bANa cAstriyANa vinAze che. strIsaMsargathI apasavI muninuM mana paNa agnithI mINanI jema kharekhara jaldI pIgaLI jAya che. [128 thI 130] jo sarvasaMgatyAgI ane tapathI pAtaLA aMgavALI hoya to paNa kozAbhavane vasanAra RSivatu strIsaMgathI muni calita thAya che. zRMgAra taraMgI, vilAsavelAvALI, yauvana-jalavALI, prahasitaphINavALI nArInadImAM munie na DUbavuM. dhIro viSayarUpa jaLa, moharUpa kAdava, vilAsa ane mAnarUpa jaLacarathI bharela ane madarUpa magaravALA cIvanarUpI samudrane taryA che. [131 thI 134] karavA-karAvavA-anumodavAthI, mana-vacana-kAyAnA yogothI Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-11 thI 134 103 104 bhakataparijJApakIrNakasUtra anuvAda atyaMtara-mbAhya sarva graMthano tuM tyAga kara. saMga pirigraha] nimite jIvo hiMsA kare, juThuM bole, corI kare, maithuna seve, aparimANa mUcha kare ce. saMga [parigraha] mahAbhaya che, puNe dravya coryuM chatAM zrAvaka kuMcike munipatine vahemacI paDyA. sarva graMtha vimukta, zItaLa pariNAmI, prazAMta citta puruSa saMtoSanuM je sukha pAme che te sukha cakravartI paNa pAmatA nathI. [135 thI 138] niHzalya muninA mahAvato, akhaMDa-atiyAra hita muninA mahAvrato niyANazalyathI nAza pAme che. te rAga, dveSa ane mogabhita traNa bheda che, dharma mATe hInakulAdinI prArthanA te mohagarbhita. gagarbhitamAM gaMgadad, hepagarbhitamAM vizvabhUtiAdi, mohagarbhitamAM caMDapiMgalAdinA TAMta che. je mokSasukhane avagaNIne sAsukhanAM kAraNarUpa niyANuM kare che, te puruSa kAcamaNine mATe vaiDUryamaNIno nAza kare che. [139 thI 141] du:khakSaya, karmakSaya, samAdhimaraNa, bodhilAbha eTaluM khAvuM, bIjuM kaMI prAcyuM nathI. niyANazalya tyAgI, rAtribhojana thakI nivRtta thaI, samitigupti vaDe pAMca mahAvrata rakSato mokSasukhanI sAdhanA kare. Indriya viSaya Asakta jIvo suzIlaguNarUpa pIMchArahita chinnapAMkhavALA pakSIvatuM saMsArasAgaramAM paDe che. [14ra thI 144] jema zvAna sukAyelA hADakAM cATavA chatAM tenA sane na pAme, potAnA tALavAne zoSave che, chatAM cATatAM te sukha mAne che. strIsaMgatevI puruSa kaMIpaNa sukha na pAmavA chatAM bApaDo potAnA zarIranA parizramane sukha mAne che. sArI rIte zodhavA chatAM keLanA garbhamAM jema koI sAra nathI, tema Indriya viSayomAM ghaNuM zodhavA chatAM koI sukha maLatuM nathI. [145,146] zrotrathI paradeza gayelA sArthavAhanI strI, cakSurAgathI mathurAno vANiyo, dhANathI rAjapura, jIllAthI sodAsa haNAyo. sparzanendriyathI duSTa somAliyArAjA nAza pAmyo. ekaika viSaye te nAza pAmyA, to pAMce IndriyomAM AsaktanuM zuM ? [147, 148] viSayanI apekSA karanAra dura bhavasamudra paDe che, viSaya nirapekSa bhavasamudrane tare che, te mATe dvIpanI devIne maLelA be bhAInuM dRSTAMta che. rAganI apekSAvALA ThagAyA che ane apekSA vinAnA nirvina Icchitane pAmyA che, tethI pravacanano sAra pAmelA jIve rAgathI nirapekSa thavuM. [149,150] viSayAsaktivALA jIvo ghora saMsArasAgaramAM paDe che ane viSayAsatirahita jIvo saMsArAvIne oLaMgI jAya che. tethI he dhIra ! dhRtibaLathI dudati Indriyone dama. tethI rAga-dveSa zatru jItIne tuM ArAdhanApatAkA svIkAra kara. [151 thI 153] krodhAdi vipAkane ane tenA nigrahathI thatAM guNane jANIne he supuraSa ! tuM prayanathI kapAya kalezano nigraha kara. je milokamAM ati tIvra du:kha che, je uttama sukha che. te sarve kramazaH kaSAyanI vRddhi ane kSayanuM kAraNa jANa. krodhathI, naMdAdi, mAna vaDe parazurAmAdi, mAyAthI pAMDu AryA, lobhathI lobhanaMdAdi pIDAyA. [154 thI 155] A upadezAmRta pAnathI bhInA thayela citta vize, jema tarasyo pANI pIne zAMta thAya, tema ziSya svastha thaI kahe che - bhaMte ! huM vikAdava taravA dRDha lAThI samAna ApanI hitazikSAne huM IcchuM chuM, Ape che jema kahyuM tema huM karuM chuM, ema vinayathI namelo te kahe che. [156 thI 159] jo kyAreya azubha karmodayathI zarIramAM vedanA ke vRSAdi paripaho upaje, to niyamika kSapakane snigdha, madhura, harSadAyI, hRdayaMgama, satya vacana kahetA zIkhAmaNa Ape. he satpaSa ! teM caturvidhasaMgha madhye moTI pratijJA karelI ke huM samyak ArAdhanA karIza, tenuM smaraNa kara. arihaMta-siddha-kevalI-sarvasaMghanI sAkSIe pratyakSa karela paccakakhANano bhaMga koNa kare ? [160 thI 16] zivAlaNIthI khavAtA, ghora vedanA pAmatAM, paNa avaMtisakamAla dhyAna vaDe ArAdhanA pAmyA. mokSa jene pyAro che evA bhagavanuM sukozala paNa mikTa parvata vAghaNathI khavAtA mokSa pAmyA. gokuLamAM pAdapopagamana karUAra cANaya, subaMdhue saLagAvelAM chANAMcI vaLAyA chatAM uttamAne pAmyA. [rohiDagamAM kaSine zaktiAprahArathI, viMdhyA te vedanA sahI uttamArthane pAmyA.] tethI he vIra ! tuM satvane avalaMbIne dhIratA dhAraNa kara, saMsArarUpI samudranuM nai[Sya vicAra, [15] janma-jarA-maraNarUpI pANIvALo, anAdi, zApada AdithI vyApta, jIvone duHkhahetu bhavasamudra kaSTadA ane raudra che. [166 thI 168] huM dhanya chuM ke meM apAra bhavasamudramAM lAkho bhavamAM pAmavAne durlabha A saddharma yAna meLavyuM che. eka vAra prayatnathI paLAtA AnA prabhAvathI, jIvo janmAMtaramAM du:kha ane dAridgha pAmatAM nathI. te apUrva ciMtAmaNi ratna che, pUrva vRkSa che, paramamaMtra che, parama amRta samAna che. [169 thI 131] have maNimayamaMdiramAM suMdara rIte skurAyamAna jinaguNarUpa janarahita udhotavALo, paMca namaskAra sahita prANono tyAga kare. te bhakataparijJAne jaghanyathI ArAdhIne pariNAma vizuddhi vaDe saudharma kahe mahartika devatA thAya che. uphATapaNe ArAdhIne te gRhastha amRta ko devatA thAya che, sAdhu hoya to mokSa sukhane pAme athavA sarvArthasiddhamAM jAya. [172,173] e rIte yogIzvara jita vIrasvAmIe kahela kalyANakArI vacanAnusAra A bhaktaparijJAne dhanyo bhaNe che, sAMbhaLe che, bhAve che. teo] manuSya kSetramAM vicaratA ane siddhAMtamAM kahela 130 tIrthakara mAka, 130 gAthAnI vidhipUrvaka ArAdhato AtmA zAzvata sukhavALA mokSane pAme che.. bhaktaparijJApannA sUtra-4, Agama-27-zno muni dIparatnasAgare karela mULa sUtrAnuvAda pUrNa * upara 10 + 2 = 1ra gAga ja hovI joIe. pUjyapAda sAgarajI mahArAje temaja saMpAdana karela che ame prakSepa gAthAne-163no krama Apela che je pUjya paMcavijayajInuM saMpAdana che, paNa te temanI bhUla che. kemake kadfe 1% jinane AzrIte-130 gANA nuM lakhela che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 taMdulavaicArikaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda sUtrana 28 taMdulavaicArika-prakIrNakaNa-5 anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana . - vivecana * (zaMkA] keTalAM prakIrNako kahevAya che ? tenI utpatti kaI rIte che? [samAdhAna naMdI, anuyogadvAra, devendrastava, taMdalavaicArika, caMdravedhyaka Adi naMdIsUtrokta kAlikaukAlika bheda bhinna 84,000 prakIko zrI kaSabhasvAmInA kiALe thayA. kaI rIte ? bhaRSabhanA 84,000 zramaNo hatA. temaNe pratyeke viracita hovAthI kahyuM. e pramANe saMkhyAta hajAro prakIrNaka ajitAdi madhyanA jinonA thayA. jene jeTalAM hoya, tene teTalAM prathamAnuyogathI jANavA. vaddhamAna svAmInA 14,000 prakIrNako thayA. teomAM vartamAna svAmInA haste dIkSita eka sAdhu vaDe viracita A taMdalavaicArika prakIrNaka che, tenI vyAkhyA karAya che. * sUtra-1 : jarA-maraNathI mukata jinezvara mahAvIrane vAMdIne huM A taMdulavaicAski nAme payapAne kahIza. * vivecana-1 - ni ti - sarvathA phAyane ANela, garA - vRddhatva, maUT * mRtyu athavA vRddhabhAvathI ke vRddhabhAvamAM maraNa te jarAmaraNavaMdivA-mana, vacana, kAyA vaDe namIne. jina-rAgadveSAdine jItanArA. sAmAnya kevalIomAM ke kevalIothI zreSThapradhAna, atizayonI apekSAthI zreSTha che tethI jinavara, atizayonuM svarUpa samavAyAMgamAM kahela che te A pramANe - cokIza baddhAtizayo kahelA che te A che - (1) avasthita keza, zmazra, roma, nakha. (2) nirAmaya nirUpalepa gayaSTi, (3) gAyanA dugha jevA zeta mAMsa ane lohI, (4) kamala gaMdha jevA zvAsozvAsa, (5) prasanna AhAranIhAra, (6) AkAzamAM rahela caka, () AkAzamAM rahela chatra, (8) AkAzamAM rahela zveta zreSTha cAmara, (9) AkAza sphaTikamaya saMpAdapITha sIMhAsana, (10) AkAzamAM rahela Indradhvaja. (11) jyAM jyAM rahaMta bhagavaMta bese, rahe tyAM-tyAM takSaNa ja stra, puSa, pallavI bharela, chatra-vaja-ghaMTA-patAkA sakti zreSTha azokavRkSa hoya che. (12) kaMIka pAchaLa mugaTanA sthAne tejamaMDala thAya, aMdhakAramAM paNa daze dizAne prabhAse che. (13) bahu sama ramaNIya bhUmibhAga, (14) kAMTA adhomukha thavA. (15) Rtu viparIta sukha sparzavALI thAya. (16) zItala, sukhasparzI, sugaMdhI pavanathI yojanA parimaMDala cotarapha pramAzeM. (17) ucita biMdupAtacI, vAyu vaDe uDela AkAzavartI raja, jItavartI dhULane dUra kare. (18) jalaja-sthalaja biMTasthAyI paMcavarNA puSponI jAnU pramANa uMcI puSpavarSA. A sUgathI vaikiya ke acita puSpo che, te kathana ayukta che, tema kahyuM. ahIM bIjA kahe che - jyAM vratI rahe che, tyAM devo puSpavarSA karatAM nathI. bIjA kahe che ke devAdithI saMmata thatA te ayita thAya che, bIja kahe che - bhagavaMtanA atizayapaNAthI cAlatA paNa puSpajIvano vadha thato nathI. pravacana sAroddhAra TIkAmAM to savagItArya saMmata bhagavaMtanA atizayanuM kathana svIkRta che. (19) amanojJa zabda, sparza, rUpa, gaMdhano abhAva thAya che. (20) manojJA zabda, sparza, sa, 5, gaMghano prAdubhava thAya che. (1) bhagavaMtano svara hadayagamanIya ane yojanagAmI vyAkurte che. (22) bhagavat adhamAgadhI bhASAmAM dharma kahe che. (23) te ardhamAgadhI bhASA bolatA temAM badhAM Aya-anAryo, dvipada-catupada, pakSI-sarIsRpo potapotAne hita-ziva-sukhadA bhASApaNe pariName che. (24) pUrvabaddha vairIpaNa deva-a, nAga-suvaNiida arahaMtanA caraNa kamaLamAM prazAMta cita mAnasathI dharma sAMbhaLe che. (5) anyatIrthika prAlayanI paNa AvIne vAMde che. (26) AvIne arahaMtanA caraNa kamaLamAM niprativayanavALA thAya che. (27) jyAM-jyAM arahaMta bhagavaMta viyare che, tyAM tyAM paNa 5-yojanamAM Iti thatI nathI. (28) mArI na thAya, (29) svacaka na thAya. (30) paracaka na thAya, (31) ativRSTi na thAya, (32) anAvRSTi na thAya, (33) dumikSa na thAya, (34) pUrvotpanna utpAta ane vyAdhi jadI upazAMta thAya. ahIM cAra mULa atizaya, 19-devakRta ane 11-kamanA thAyI thayelA, ema yogIza atizayo che. (zaMkA] prAkAra-aMburahAdi atizaya devakRta hovA chatAM te yogIzanI bahAra kema che ? [samAdhAna] 34-nitya che, bIjA aniyata che, A ame svabuddhithI kahetA tacI, jinabhadra kSamAzramaNe vizeSaNavatImAM paNa be gAyAmAM kahelI che. (zaMkA jyAM tIrthakaro vicare che, te dezamAM 25-yojanano Adeza che, temAM tIrthaMkaranA atizayathI vairAdi anartho thatAM nathI. tema kahela che, to pachI bhagavaMta mahAvIra purimatAla nagaramAM hatAM tyAre ja amanamenano vipAkavRtAMga vaNita vyatikara kaI rIte banyo ? ahIM kahe che - A badhAM artha ke anartha prANInA svakRtakarmanA hovAthI thAya che. karma be prakAre che - sopakama ane tirUpakama, temAM je vairAdi sopakama karmo saMpAdita che, te ja tIrthaMkaranA atizayathI upazAMta pAme, paNa je tirapakama karma saMpAdita che, te avazya vipAkavI davA paDe, tethI ja savatizaya saMpa yukta jinonA anupazAMta vaibhAvathI gozAlakAdie upasargo karyA. mahAt evA A vIra * karma vidAraNa sahiSNu mahAvIra, * * * * * pratyakSa taMdula (cokhA), 100 varSanA yuvALo puruSa je pratidina bhogave te saMkhyA viyANAthI upalakSita "naMdula vaicArika" evuM nAma che. maMgalAcaraNa * * * pachI dvAra gAyA Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-1 1os 108 taMdulavaicArikaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda kahe che - * sUtra-2,3 - gaNavAmAM manuSyanuM Ayu so varSanuM laI, tene daza-dazamAM vibhAjIta karAya che. te so varSanA Ayu sivAyano kALa te gabhaviAsa. te garbhakALa jeTalA divasa, sami, muhUd, zvAsocchavAsa jIva gabhavAsamAM rahe tenI AhAravidhi kahIza. * vivecana-2,3 : ahIM padono saMbaMdha A che - so varSanA AyumAM prANI je rIte daza-daza avasthAmAM pRthaka thAya, te rIte tame sAMbhaLo. te eka, be Adi karIne che. tathA daza dazA eka maLatAM tathA nikAsita karAtA paramAyu so varSa temAMthI 50 varSa nidrAdinA letA je Ayu bAkI rahe, te paNa tame sAMbhaLo. jeTalA mAtra divaso, jeTalI satri, jeTalA muhartA, jeTalAM ucchavAsa jIva garbhamAM vase che, tene kahIza. gabhadimAM AhAravidhine ane zabdathI zarIra romAdi svarUpa kahIza. temAM garbhamAM ahoraNanuM pramANa kahe che - * sUtra-4 thI 8 : jIva rakao pUrNa rAtri divasa ane aDadho divasa garbhamAM rahe che. niyamathI jIvane ATalA divasa garbhavAsamAM lAge. paNa upaghAtanA kAraNe tenAthI ochA ke adhika divasamAM paNa janma laI zake che. niyamathI jIva 835 muhUrta sudhI garbhamAM rahe paNa temAM hAni-vRddhi paNa thAya che. jIvane garbhamAM 3,14,1025 zvAsocchavAsa hoya che. paNa tenAthI hinAdhika paNa hoI zake. * vivecana-4 thI 8 : jIva garbhamAM 29NI ahorAtra rahe che. A rIte nava mAsa ane zA divasa jIva garbhamAM rahe che. uttarUpa ahorAtra nizcayathI jIvanA garbhavAsamAM thAya che. A ukta ahorama pramANathI upaghAta vaza-vAtapitAdi doSathI hInAdhika paNa thAya che. ahIM 'tu' zabda 'mapi' arthamAM yojela che. have garbhamAM muharta pramANa kahe che - 8325 muharta, nizcaye jIva garbhamAM vase che. te kaI rIte thAya? ukta 27SA divasane 30 vaDe guNavAthI 8325 muhUrta Ave che. uktarUpa vAta doSAdi kAraNathI hInAdhika paNa muharta garbhamAM jIva rahe. dhe be gAthA vaDe garbhamAM niHzvAsocchavAsa pramANa kahe che - te 3,14,10,25 thAya. ATalI mAtrAmAM saMkalita jIvanA garbhavAsamAM nizcayathI niHzvAsocchavAsa thAya che. kaI rIte ? eka tamuhartamAM 3773 niHzvAsocchavAsa thAya che. A saMkhyA vaDe uktarU5 muhartA guNatAM yathokta 3,14,10,225 thAya che. temAM vAta Adi kAraNathI hInAdhika niHzvAsocchavAsa thAya che. have AhAra adhikAramAM kiMcita gabhadi svarUpa kahe che. * sUraNa-9 thI 11 - he AyuSyamAna ! prInI nAbhinI nIce puuDaMThalanA AkAre be sirA hoya che. tenI nIce ulaTA karelA kamaLanA AkAre yoni hoya che, je talavAranI myAna jevI hoya che. te yoni nIce kerInI pezI jevo mAsapiMDa hoya che, te RtukALamAM kuTIne lohInA kaNa choDe che, ulaTA karAyelA kamaLanA AkAranI yoni, jyAre zukamizrita hoya tyAre te jIva utpanna karavA yogya hoya che, tema jinendroe kaheluM che. * vivecana-9 thI 11 - he AyuSyamAna ! gautama strIonI nAbhinA adho bhAgamAM pupanI nAlikA AkAre be dhamanIo rahelI che. vaLI te baMne zirA-dhamanInI nIce yoni-smarakRpikA rahela che. kevI ? adhomukha. vaLI kevI ? khaga pidhAnaka-myAnanA AkAre. te yoninA adhobhAgamAM AMbAnI jevI maMjarIo hoya che. tevA mAMsa-palalanI maMjarI hoya che te maMjarI strIone mAsane aMte je akasamizra traNa divasa thAya che, te RtukALa-strIdharmanA prastAvathI temAM sphaTita thaIne lohInA biMdune choDI che - rudhira zrave che. te radhira biMduo kozAkAra yonimAM saMpAta thaI zuka mizrita - tRdina traNane aMte puruSa saMyogathI ke apuraSa saMyogathI pravIryathI ekatrita jyAre thAya tyAre jIvotpAda-garbhasaMbhUti yogya thAya, tema jinendroe kahela che. | (zaMkA] puruSanA saMyoga vinA puruSavIrya kaI rIte saMbhave ? sthAnAMgasUtranA abhiprAyathI. pAMca sthAne strIpuruSa sAthe saMvAsa na kare to paNa garbhane dhAraNa kare che, te A - (1) kyAMka puruSanA nIkaLelA puraSa zuka pudgalo hoya tevA sthAne ke Asane strI bese ane yoninA AkarSaNathI zukano saMgraha thAya. (2) nIkaLelA zuka pudgala te strInA aMtaravastra madhyethI yonimAM pravezI jAya, ahIM vastranA upalakSaNathI tevA bIjA koImAM paNa anupaveza kare. (3) putranI arthI hoya ane zIlarakSakapaNuM hoya, te strI svayaM zukapudgalone yonimAM praveza karAve che. (4) athavA bIjA koI pukArya tenI yonimAM prakSepe. (5) zIta jaLa rUpa je vikaTa taLAvAdimAM jAya, temAM pUrve paDela zuka pudgalo praveze. have agu-kusta yonikALa jIva saMkhyA parimANa - * sUtra-12,13 - gabhoMtpatti yogya yonimAM bara muhurta sudhI lAkha pRthakavaNI adhika jIva rahe che, pachI vinAza pAme che. papa varSa bAda mInI yoni garbhadhAraNa yogya rahetI nathI ane 75 varSa bAda pAyaH zukrANu rahita thaI jAya che. * vivecana-12,13 : te puruSavIrya saMyukta yoni 12-muhUrta sudhI adhvasta rahe che, pachI vivaMsa pAme che. arthAt Rtu aMte strIne puruSanA upabhogathI 12 muhUrtamAM ja garbhabhAva che, Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-12,13 109 pachI vIryanA vinAzathI garbhano abhAva che tathA manuSyagarbhamAM garbhaja jaMtunuM pramANa be thI nava lAkha saMkhyaka hoya. have keTalAM varSa pachI pharI garbhane strI na dhAraNa kare, puruSa abIja thAya te kahe che - strIone prAyaH pravAhathI 55 varSa pachI yoni garbha dhAraNa samartha rahetI nathI. nizIthamAM kahela bhAvArtha-strIo 55 varSa pUrA na thAya tyAM sudhI yonimAM Adva rahe ane garbhane grahaNa kare che, pachI nahIM. tAnAMganI TIkAmAM paNa kahela che ke - rIne mahine-mahine traNa divasa ja zrave che, bAra varSa pachI ane 50 varSa sudhI rahe. ItyAdi cha gAthAthI ahIM pratipAdana karyuM che. - tathA (1) avidhavata yoni - avivasta bIja, (2) avidhvasta yoni - vidhvasta bIja, (3) vidhavata yoni - avivasta bIja, (4) vivasva yoni - vizvasta bIja. cAra bhaMgomAM Adha bhaMgamAM ja utpattino avakAza che, bAkInA traNamAM nahIM. temAM 55 varSanI strI ane 37 varSano puruSa vidhvasta che. * x * keTalAM pramANavALA Ayu, A mAna bAtave che ? - * sUtra-14 - 100 varSathI pUvakoTi sudhI jeTaluM Ayu hoya che, tenA aDadhA bhAga pachI strI saMtAnotpattimAM asamartha thaI jAya che ane Ayuno ra0 TakA bhAga bAkI rahetA puruSa zuka rahita thAya. * vivecana-14 : A yugamAM 100 varSanA AyumAM A garbhadhAraNAdi kALa-pramANa kahela che. so varSa pachI be varSa traNa varSa ItyAdithI mahAvideha manuSyonI je pUrvakoTi savayui. thAya, tenA ardha bhAga sudhI strInI yoni garbhadhAraNa yogya kahI che, pachI nahIM - x* purone pUIkoTi paryata Ayuno aMtya vIsamo bhAga abIja thAya che. have vaLI keTalAM jIvo eka rupInA garbhamAM eka ja sAthe utpanna thAya, keTalAM pitAno eka putra thAya? * sUjha-15 - tokaTa yoni 1ra-muhUmAM utkRSTA lAkha pRthakava jIvone saMtAnarUpe utpanna karavAmAM samartha che. 1ra varSe adhikatama garbhakALamAM eka jIvanA adhikatama so pRthad pita thaI zake che. * vivecana-15 - mAsane aMte traNa divasa sudhI strIne niraMtara je ja zrave che, te ahIM rakta kahela che, te rudhirathI utkaTa puruSa vIryayukta yonimAM eka strInA garbhamAM jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI be thI nava lAkha garbha jIvo upaje. temAM prAyaH eka ke be ni thAya. bAkInA abhajIvitapaNAthI temAM ja marI jAya che. vyavahArathI eka ke be kahyA. nizcayathI tenAthI adhika ke nyUna paNa thAya che. zabdathI strInI saMsakata yonimAM beIndriya jIvo jaghanyathI eka, be, traNa ane utkRSTathI nava lAkha 110 taMdulavaicArikaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda pramANa upaje. tapela lohazalAkA dehAMtathI puruSanA saMyogamAM te jIvono vinAza thAya che. strIpura maithunamAM mithyArdaSTi, aMtarmuharta AyuvALA piyatA, nava prANadhAka, nAka ane devane vajIne zeSa sthAne janArA ane nAka, deva, agni, vAyu sivAyanA sthAnethI AvanArA muhUrta pRthakatva kAya sthitika asaMkhyAta saMmUrNima manuSyo upaje che. puraSavIryanuM kAlamAna bAra muhUrta che. ATalA kAlamAM zukra ane zoNita avidhvastayonika hoya che. pitR saMkhyA tenI so pRthakava thAya che. utkRSTa 900 pitAno eka putra thAya. koI daDha saMhananI, kAmAtura strIne jo bAra muhUrtamAM utkRSTa 900 puraSo vaDe saMgama thAya, to tenA bIjamAM je putra thAya, te 60 pitAno putra thAya. e rIte tIci * x* mATe jANavuM. masyAdimAM lAkha pRcakava jIva garbhamAM upaje ane niSpa thAya. e rIte eka ja garbhamAM lAkha pRyatva puro thAya. devone zuka pudgala hoya ke nahIM ? hoya ja, paraMtu te paikiya zarIra aMtargatuM hovAthI gabhadhAna hetu mATe nathI. prajJApanA sUramAM kahyuM che - devone zuka pudgalo hoya, te asarAne zrotra-cA-ghANa sa-sparza IndriyapaNe ISTa, kAMta, manojJa, maNAma, subhaga, saubhAgyAdirUpe pariName che cAvatuM temAM je mana paciAka devo che, temAM paNa * x - x * te rIte pariName che. have keTalo kALa jIvo garbhamAM vase che ? - garbhasthiti bAra varSa pramANa hoya che. koI paNa pApI, vAta-pitAdi duSita ke devAdi taMbhitamAM garbha bAra varSa niraMtara utkRSTathI rahe che. jaghanyatI aMtarmuharta ja rahe. bhavasthiti gabhadhikArathI - udakagarbha, kAlAMtare vRSTi hetu pudgala pariNAma samayathI cha mAsamAM varase che. - X... manuSya ane tiryaMcanI kAyasthiti 24-varSa pramANa jANavI. jemake koIpaNa strIkAmAM bAra varSa jIvIne pachI marIne tevA karmane vaza, te ja garbhasthiti kalevaramAM upajI pharI bAra varSa jIve, e rIte 24-varSa utkRSTathI thAya. - 4 - have kukSimAM puruSAdi kayAM vase che ? ' sUjha-16 : jamaNI kuHI paranuM, DAbI kukSI rInuM nivAsa sthaLa hoya che. baMne maNe vase te napuMsaka hoya. ticiyonimAM garbhanI utkRSTa sthiti ATha varSa mAnelI che. * vivecana-16 : (1) dakSiNa kukSiAmAM vasato jIva puruSa thAya. (2) DAbI kuAimAM vasato jIva jhI thAya. (3) ubhaya maLe te napuMsaka thAya. strIlakSaNa - yoni, mRdutva, asvairyAdi che. purA lakSaNa - liMga, kaThoratA, dRDhatAdi che. napuMsaka lakSaNa * stanAdi, zmazra Adi che. have tiryaMcanI garbhasthiti kahe che - utkRSTathI ATha varSa, pachI nAza pAme ke Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-16 111 112 taMdulavaicArikaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda prasava thAya. jaghanyathI aMtarmuhUrva bhava sthiti che. have garbhamAM utpanna jIva zeno AhAra kare ? * sUtra-17 thI 19 - nizcayathI jIva mAtA-pitAnA saMyogamAM gabhamAM upaje che. te pahelA mAtAnI raja ane pitAnA zukranA kaluSa ane kibiSano AhAra karI rahe che. pahelAM saptAhamAM jIva tarala padArtha rUpe, bIje saptAhe dahIM jevo jAmelo, pachI lasInI pezI jevo, pachI Thosa thaI jAya che. pahelA mahine phUlelA mAMsa jevo, bIja mahine mAMsapiMDa jevo ghanIbhUta hoya che. trIje mahine mAtAne IcchA utpanna karAve che, cothe mahine mAtAnA stana Adine puSTa kare che. pAMcame mahine hAtha-paga-mAthuM e pAMca aMgo taiyAra thAya che. ke mahine pitta ane lohInuM nimaNi thAya che. temaja anya aMgopAMga bane che. sAtame mahine 30o zirA, 5oo mAMsapezI, nava dhamanI, mAthA tathA dADhI sivAyanA vALonA 99 lAkha romachidro bane che. mAthA ane dADhInA vALa sahita sADA traNa karoDa romakUpa utpanna thAya. AThame mahine prAyaH pUrNa thAya. * vivecana-17 thI 19 : A jIva nizcita mAtApitAnA saMyogamAM - mAtAnuM oja-lohI, pitAnuM zuka, temAM prathama taijasa-kAmaNa zarIro vaDe garbhapaNe utpanna thAya. kevo AhAra kare ? zuka ane lohIno. malina ane bura. pachI kayA krame zarIranI niSpatti thAya ? sAta ahorAtra sudhI zuka ane lohIno samudAya mAtra kalala thAya. pachI sAta ahorAtra te ja zuka ane lohI kaMIka kaThaNa thAya. pachI mAMsakhaMDarUpa thAya Adi. * * * bIja mAsamAM mAMsapezI dhana rasvarUpa thAya arthAt samacaturA mAMsakhaMDa thAya che, bIjA mAse mAtAne dohada janme cothe mAre mAtAnA aMgone puSTa kare. pAMcame mAse be hAtha, be paga ane mastaka rU5 pAMcane nipAdita kare ce. chaThThA mAse pIta ane zoNitane puSTa kare che. sAtame mAse rUoo zirA, 5oo pezI, nava nADI, 9 lAkha romakA - romachidro, 99 lAkhamAM keza ane zmazna vinA, temAM 1 - mAthAnA vALa, zmaNU-dADhI muMchanA vALa ItyAdi sUtrArthavata. ahIM IndrabhUti lokopakArane mATe aizaleya sarvajJane sarve jIvone dayAnA eka rasathI prazna kare che - * sUtra-20 - bhagavAna ! garbhagata jIvane zuM maLa, mUtra, kapha, glema, vamana, pitta, vIrya ke lohI hoya che ? nA, tema na hoya. bhagavana! kayA kAraNathI Apa Ama kaho cho ? gautama garbhastha jIva mAtAnA zarIramAM je AhAra kare che, tene zrotra, cakSa, dhANa, sana ane spana Indriya rUpe, hADakAM, majA, keza, dADhI, muMcha, roma, nakharUpe pariNamAve che. tethI ema kahyuM ke gabhasthajIvane maLa cAvatuM lohI hotuM nathI. * vivecana-20 - bhagavan! jIvane garbhatva prApta thayA pachI zuM A varte che ke - viThA, mUtra, kapha, nAkano mela, vamana, pita, vIrya, lohI hoya? A vIrya ane lohI baMne pada bhagavatIjI Adi sUtromAM dekhAtA nathI. AgamajJoe te vicAravuM. nA, A anaMtara kahela pratyakSa bhAva hotA nathI. gautamasvAmIe pUchyuM - kayA kAraNe bhagavan! ema kahyuM ke - garbhagata jIvane viSThA cAvatuM lohI na hoya ? bhagavaMte kahyuM - he gautamAM jIva garbhamAM rahela hoya tyAre je AhAra kare, te AhAra zromAdi IndriyapaNe puSTi bhAvane lAve che. Indriyo be bhede - pudgalarUpa dravyendriya ane labdhi-upayogarUpa bhAvendriya. vaLI nivRtti - upakaraNarUpa dravyendriyanA be bheda che. temAM nivRtti be bhede - aMtara ane bahAra. temAM maMta: - madhyamAM, cakSathI na dekhAya, paNa kevalI deTa kadaMba kusumAkAra deha avayava rUpa kaMIka nivRti hoya, je zabda grahaNanA upakAmAM varte che. cakSu Indriya maLe kevali gamya dhAnya masUrAkAra deha avayava 5 kaMIka nivRti hoya, je rU5 grahaNanA upakAramAM varte che. ItyAdi * * * bahinivRtti - badhAM zrotrAdi karNazakulikAdika dekhAya che, te ja mAnavA. upakaraNendriya, te ja kadaMba golaka AkANadinA khaganI chedana zakti mAphaka ke javalananI dahana zakti mAphaka je pota-potAnI viSaya grahaNa zakti, te svarUpe jANavuM. tathA jJAnAvaraNakarma kSayopazamathI jIvanI zabdAdi grahaNa zaktirUpa labdimbhAvendriya je zabdAdinA ja grahaNa pariNAma lakSaNa, te upayoga bhAvendriya che. temAM jeTalI bendriyo, te jIvonI Indriya pati hovAthI thAya che. jeTalI bhAvendriyo te saMsArIne sarvAvasthAmAM hoya che. AMkhano viSaya, prakAzaka vastu parvatAdi AzrIne bhAMgulathI sAtika lAkha yojana, prakAzakamAM sUrya-caMdra AdimAM adhika paNa viSaya parimANa thAya che. * X* X- jaghanya thakI ati nIkaTa jomala AdinA aNahaNavI aMgulanA asaMkhyAta bhAgathI AgaLa sthita vastu cakSano viSaya che zrotrano utkRSTa viSaya 12-yojana, ghANa-rasa-sparzanano utkRSTa viSaya nava yojana che. jaghanyathI cAremAM gulanA asaMkhyAta bhAgathI Avela gaMdhAdi viSaya che. manane to kevaLajJAna ja samasta mUrta-amUrta vastu viSayapaNAthI, phogathI viSayapramANa nathI, kemake manathI apAyakArIpaNe che. ahIM viSayaramANa IndriyavicAramAM AmAMgalathI ja jANavuM tathA hADakAM, hADakAM madhyano avayava, mastakanA vALa, dADhI-mUchanA vALa, bagala AdinA vALa rUpe pariName che. A kAraNathI he gautama ! pUvoMkata praka"thI kahyuM ke garbhagatajIvane viThA yAvatuM lohI na hoya. pharI gautama jJAtanaMdanane pUche che - * sUtra-21 - bhagavAna ! gagata jIva mukhethI kavala AhAra karavA samartha che ? gautama! Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-21 nA, A artha samartha nathI. bhagavan ! ema kema kaho cho ? gautama ! garbhastha jIva cotaraphathI AhAra kare che, cotarapha pariNamAve che, cotaraphathI zvAsa le che ane cotarapha zvAsa le che ane cotarapha mUke che. vAraMvAra AhAra le che ane pariNamAve che, vAraMvAra zvAla le che ane mUke che. jaldIthI AhAra le che ane mUke che, jaldIthI zvAsa le che ane mUke che. mAtAnA zarIrane joDAyela, putranA zarIrane rzita karatI eka nADI hoya che, je mAtAnA zarIra rasanI grAhaka ane putranA jIvana sanI saMgrAhaka hoya che. tethI te jevo AhAra grahaNa kare che, tevo ja pariNamAve che. putranA zarIra sAthe joDAyela ane mAtAnA zarIrane sparzatI eka bIjI nADI hoya che. tethI kahyuM ke garbhastha jIva mukhethI kavala-AhAra grahaNa karavA samartha nathI. * vivecana-21 : he bhadaMta ! he bhavAMta ! karuNA eka sa kRta-vANInI vRSTithI ArkIkRta - bhavyahRdaya vasuMdhara ! garbhastha jIva mukhethI kavala AhAra-azanAdi khAvAne mATe samartha che ? jagadIzvare kahyuM - he gautama ! A artha yogya nathI - ema kema kaho cho ? vizvakavatsala vIrasvAmIe kahyuM - gautama ! jIva garbhastha hoya tyAre sarva prakAre AhArapaNe grahaNa kare che. sarva prakAre zarIrAdipaNe pariNamAve che. sarva prakAre urdhva zvAsa grahaNa kare che, sarva prakAre zvAsane mUke che. e rIte pharI-pharI AhAra kare che ItyAdi, kadAcit AhAra kare che, kadAcit tevA svabhAvapaNAthI AhAra karato nathI. kadAcit pariNamAve che, kadAcit pariNamAvato nathI ItyAdi. 113 have kaI rIte cotaraphathI AhAra kare che ? jenAthI rasa grahaNa karAya te saharaNI arthAt nAbhinI nALa. mAtRjIvanI rasaharaNI te mAtRjIva rasa haraNI. putranA rasa upAdAnamAM kAraNapaNAthI putra jIva rasaharaNI. te mAtRjIva pratibaddha che ane putranA jIvane sRSTavatI che athavA mAtRjIvasaharaNI ane putrajIvasa haraNI ema be nADIo che. jemAM mAtRjIva pratibaddha saharaNI putrajIvane sparzanathI AhAra kare che, temAMthI pariName che. putrajIvarasaharaNI putrajIva pratibaddha thaI mAtRjIvane sparze che, jemAMthI zarIranuM cayana kare che. - 4 - pharI gautama vIrasvAmIne prazna kare che - * sUtra-22 - garbhastha jIva kyo AhAra kare ? gautama ! tenI mAtA je vividha prakAranI nava rasa vigaI, kaDavuM-tIkhuM-tura-khAru-mIThuM dravya khAya tenA ja AMzikarUpe aujAhAra kare che. te jIvanI phaLanA biMTa jevI kamaLanI nALanA AkAranI nAbhi hoya che, te rasa grAhaka nADI mAtAnI nAbhi sAthe joDAyelI hoya che, te nADIthI garbhasthajIva ojAhAra kare che ane vRddhi pAmI yAvat janme che. 28/8 taMdulavaicAriprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda * vivecana-22 : garbhastha jIva zo AhAra kare che ? gautama ! te garbha sattvanI garbhadhAriNI mAtA vividha prakAre rasarUpe ke rasa pradhAna dudha Adi rasavikArone AhAre che. tayA je kaMI tikatAdi dravyo khAya che, temAM tivana - lIMbaDo Adi, juna - Adu vagere, vAva - vAla Adi, amna - chAsa Adi, madhura-dudha Adi. teno eka deza ojanI sAthe khAya che athavA eka dezathI mAtAnA AhAccI mizra ojane khAya che. 114 kaI rIte ? te garbhastha jIvanI mAtAne nAbhinAla hoya che. kevI ? phalavRtta samAna, vaLI kevI ? gADha joDAyelI. kyAM ? nAbhimAM, kaI rIte ? sadA. mAtAnI nAbhi sAthe joDela rasa haraNI vaDe. udaramAM rahela jIva mAtAnA AhArathI mizra zukrazoNita rUpa grahaNa kare che athavA bhojana kare che, - 4 - garbha vRddhi pAme che. pharI gautama vIdevane prazna kare che - * sUtra-23 : bhagavan ! mAtR aMgo keTalAM kahelAM che ? gautama ! mAtRga traNa kahelA che, te A rIte mAMsa, lohI, mastaka. bhagavan ! pitR aMgo keTalAM kahelA che ? gautama ! pitRga traNa kahelA hADakAM, hADakAnI majjA, dADhI-muMcha roma-nakha. * vivecana-23 - bhagavan ! keTalAM mAtR aMgo - Abihula kahelAM che ? jagadIzvara, jagatrAtA, jagadbhAva vijJAtA vIre kahyuM - he gaNadhara gautama ! traNa mAtAnA aMgo meM tathA anya jagadIzvaroe kahyA che. te A pramANe - mAMsa, lohI, mastakabheju. bIjA kahe che - meda, phephasAdi ane mastaka. bhagavan ! paitRka aMgo - zukra vikAra bahula kahela che ? he gautama ! paitRka aMgo traNa kahela che, te A pramANe - hADakAM, hADakAM madhyenA avayava, kezAdi. temAM deza - mastakanatA vALa, mallU - dADhI muMcha, tema - kakSAdinA keza, kezAdi bahusamAna rUpatvathI eka ja che. ukta aMga sivAyanA aMgo zukrazoNitanA samavikAra-rUpatvathI mAtA-pitAnA sAdhAraNa che. garbhasthajIva paNa koI kyAreka narake ke devaloke jAya che, tethI gautamasvAmI bhagavaMta vIrane pUche che - * sUtra-24 : che - - bhagavan ! garbhastha jIva nairayikamAM upaje ? gautama ! keTalAMka upaje, keTalAMka na upaje. bhagavan ! ema kema kaho cho? gautama ! je jIva garbhastha saMjJI paMcendriya hoya, sarva paryAptithI paryApta hoya, vIlabdhi-vibhagajJAnalabdhi - vaikriya labdhi hoya. te vaikriya labdhi prApta zatruronA AvelI sAMbhaLI, samajI vicAre ke huM Atmapadeza bahAra kADhuM chuM, pachI vaikriya samudghAtathI samahata thaIne cAturaMgiNI senA sajja kare karIne parasainya sAthe saMgrAma kare. te jIva artha-rAjya-bhoga-kAma kArmita thaI, artha-rAjya-bhoga-kAma kAMkSita thaI, artha Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-24 115 bhoga-rAjya-kAma pipAsu thaIne - temAM citta-mana-leyA-adayavasita-rIva adhyavasAna-te amiAM ja upayukta * tenA arpita karaNamAM - te bhAvanA bhAvita thaI, A aMtaramAM kALa karI nairayikamAM utpanna thAya. A kAraNe ema kahyuM ke - garbhastha jIvamAM keTalAMka nairavikapaNe upaje ane keTalAMka na upaje. * vivecana-24 - bhagavan! garbhastha jIva marIne nakamAM utpanna thAya ? gautama ! koI sagavarAjAdi garbharUpe utpanna thAya, to nake paNa jAya, koI nake na jAya. garbhagata je jIvane AhArAdi saMjJA hoya te saMjJI, zravaNAdi pAMca Indriyo jene vidhamAna che. te paMcendriya. AhAradi cha pati vaDe 5yapti. ahIM be mAsa karatAM vadhu, ema na kahela hovA chatAM jANavuM. kemake be mAsa madhya vartato garbhastha manuSya naka ke devaloke na jAya, tema bhagavatIjImAM kahela che. pUrvabhavanI vIrya ane virbhAgajJAna labdhithI, jo ke bhagavatImAM virbhAgajJAna labdhi pada nathI. zaikriyalabdhi pAmIne, athavA vIyalalpitaka, virbhAgajJAnalabdhika, vaikriyalalpika pAmIne zagusainyane Avela sAMbhaLIne, manathI vadhArIne svapadezone anaMtAnaMta karmaskaMdha viMdhIne gadizathI bahAra kADhe che. kADhIne viAkaMbha ane bAha0thI zarIra pramANa laMbAIthI saMkhyAtayojana pramANa jIva pradezadaMDa kADhe. vaikriya samuhvAtathI samavahata thAya. talAvidha pudgala grahIne hAthI-ghoDA-ra-padAtirUpa caturaMganI senAne sajaja kare che. pachI parasainya sAthe saMgrAma kare che. te yuddhakartA jIva dravyanI vAMchA mAtra te arthakAma. e pramANe bIjA paNa vizeSaNo jANavA. vizeSa e ke - rAje - tRpava, mona - gaMdha, rasa, sparsa. kAma - zabda, rUpa. kakSA - gRddhi, Asakti. dravyanI kAMkSA jene thAya te arthakAMkSI, e pramANe rAjyAdine jANavA. prApti arthe atRpti te pipAsA, te jene utpanna thaI che te arthapipAsita. e pramANe rAjyAdine jANavA. tavya ItyAdi. artha-rAjya-bhoga-kAmamAM sAmAnyopayoga, te athadimAM vizeSopayoga, te athadimAM AtmapariNAma vizeSa, te artha AdimAM ja adhyavasitA - paribhoga kriyA saMpAdana viSaya. te artha AdimAM AraMbhakALathI AraMbhI prakarSayAyI prayatna vizeSarU5, te aAdi nimita upayogavaMta, te artha AdimAM arpita Indriyo kRta-kArita-anumitarUpa jene che te. aAdi saMskArathI je bhAvita che te. AvA saMgrAma karaNa avasaramAM jo maraNa thAya, to narakamAM gADha du:khAkulamAM utpanna thAya che. manuSyabhava choDIne mahAraMbhI mithyArdaSTi narakamAM jAya che - 4 - pharI gautama bhagavaMta vIrane prazna kare che - * sUtra-25 : bhagavAna ! garbhastha jIva devalokamAM utpanna thAya ? koI utpanna thAya, koI na thAya. bhagavanuM ! ema kema kahyuM? gautama ! je jIva garbha prApta hoya, saMjJA 116 taMdulavaicArikaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda paMcendriya, sarva pAptithI vayapti, vaikriyalabdhithI, avadhijJAnalabdhithI tArUpa zamaNa ke brAhmaNa pAse eka paNa Arya dhArmika suvacana sAMbhaLI, avadhArIne te tIvra saMvega saMbhAta zrAddha, tIvra dhamanuirAgarakana thAya. te jIva dharmakAmI, pucakAmI, svargakAmI, mokSakAmI thAya. dharmakAMkSita, pucakAMkSita, svargakAMkSita, mokSakAMkSita thAya. dharma-punya-svara-mokSa pipAsita thAya. temAM citta, temAM mana, te leyA, te avyavasita, te tIvra avasAna, te arpitakaraNa, te arthamAM upayukata, te bhAvanAbhAvita hoya. A aMtaramAM kALa karI devalokamAM utpanna thAya. A kAraNe he gautama! ema kahyuM ke keTalAMka devalokamAM upaje che, keTalAMka utapanna thatAM nathI. vivecana-25 - he bhagavan! garbhamAM rahela jIva marIne devalokamAM utpanna thAya ? he gautama ! hA, koIka utpanna thAya, koIka utpanna na thAya. he bhagavanuM ! kayA kAraNe ema kaho cho ? he gautama! garbhamAM rahela jIva saMjJI paMcendriya hoya, badhI paryAptithI paryApta hoya, be mAsathI vadhAre hoya kemake be mAsa madhyavartI svarge na jAya. pUrva bhavano vaikriya labdhika hoya, pUrvabhavika avadhijJAnalabdhika hoya. ucita evA sAdhune, ahIM 'vA' zabda devalokotpAda hetutva prati zramaNa ane zAhANa vayananI tucatA dekhADe che. '-ina' e pramANe AdezathI potAne zUlaprANAtipAtAdithI nivRtta je kare te mAhata. athavA IIT - brahmacaryanA dezathI sadabhAva vaDe brAhmaNa-dezavirata athavA zramaNa-sAdhu, mAhana-paramaNItArya. temanI pAse mAtra eka paNa sarve - pApakarmothI dUra rahe che, dhArmika suvacana sAMbhaLI, manathI avadhArI, pachI te garbhastha jIva tIvra saMvegathI du:khalA-AkuLa bhava bhayathI saMjAta dharmAdimAM zraddhAvALo thAya. tIvra dharmabahumAnathI kta thAya, te garbhastha vairAgyavAnuM jIva - zruta cAsTiArUpa dharma, vAMchA mAtra-kAma vALo te dharmakAmaka thAya. puSya - tenA phaLarUpa zubhakarma kAmI thAya. - x - svargakAmI thAya, mokSaanaMtAnaMta sukhamaya, teno kAmI thAya. te pramANe badhe jANavuM. vizeSa A - kakSA - gRddhi, Asakti. - x * pipAsA - prApta thavA chatAM dharmamAM atRpti te dharmapipAsA ItyAdi. tat yitu Adi ATha vizeSaNo dharma, punya, svarga, mokSamAM zubha jANavA. - x - A dharmadhyAna avasaramAM maraNa thAya to devalokamAM utpanna thAya che. A kAraNe he gautama ! ame kahIe chIe ke koI devalokamAM jAya, koI na jAya. gabhadhikAramAM pharI gautamasvAmI pUche che - * sUtra-26 thI 42 - garbhamAM rahela jIva ulaTo suve, paDakhe suve ke vaka AkAre ? ubho hoya Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-ra6 thI 4 11e ke beTho ? suto hoya ke jAgato ? mAtA suve tyAre suve ane jAge tyAre page ? mAtA sukhI hoya to sukhI ane duHkhI hoya to duHkhI rahe ? hA, gautama ! temaja che. sthira rahelA garbhanuM mAtA rakSaNa kare, sakhyarUpe paripAlana kare, vahana kare, tene sIdho rAkhe ane e rIte garbhanI ane potAnI rakSA kare. mAtA suve tyAre suve, jAge tyAre jAge, sukhI hoya to sukhI ane duHkhI hoya tyAre duHkhI thAya che. tene viSThA, mUma, kapha, nAkano mela paNa na hoya ane AhAra asthi, majA, nakha, keza, maznarUpe pariName che. AhAra pariNamana ane zvAsocchavAsa badhuM zarIra pradezothI thAya che ane te kavAlAhAra karato nathI.. A rIte du:khI jIva garbhamAM zarIrane prApta karI Azuci pradezamAM nivAsa kare che. parama aMdhakAramAM rahe che. he AyuSyamAna ! tyAre navamAM mahinAmAM mAtA tenA dvArA utpanna thanArA gabhI cAramAMthI koI ekarUpe janma Ape che. te A pramANe - zrI, paraSa, napuMsaka, piMs. zuka ochuM - raja vadhu hoya to strI, raja ochI - zuka vadhu che puruSa, raja ane zuka baMne samAna ho to napuMsaka mAtra strI-rajanI sthiratA rahe to piMka utapanna thAya prasavakALe bALaka mAthA athavA pagathI nIkaLe che. je te sIdhuM bahAra nIkaLe to sakuzala janma, paNa je tIchuM thaI jAya to maraNa pAme che. koI pApAtmA azuci prasuta ane zucirUpa garbhavAsamAM utkRSTathI 1ra varSa sudhI rahe che. janma ane mRtyu samaye jIva je du:kha pAme che. tenAthI te vimUDha banelo potAnA pUrvajanmonuM smaraNa karI zakato nathI. tyAre raDato tathA potAnI mAtAnA zarIrane pIDA pahoMcADato yoni mukhathI bahAra nIkaLe che. garbhagRhamAM jIva kuMbhIpAka narakanI jema niSThA, mutra Adi azuci sthAne utpanna thAya che, jema vijhAmAM kRmi utpanna thAya che, te ja rIte paraNanA pitta, pha, vIrya, lohI ane mUtramAM jIva utpanna thAya che. te jIvanuM zuddhikaraNa kaI rIte thAya jenI utpatti ja zuka ane lohInA samUhamAM thaI hoya ? azucithI um ane haMmezAM dudhiyukata viSThANI bharelA ane haMmezAM zucinI apekSA karanArA A zarIra para garva kevo ? * vivecana-26 thI 4ra :bhagavan! garbhagata jIva cato ke umukha suve ? paDakhe suve ? AmaphaLavat 118 taMdulavaicArikaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda kuja suve ? Adi prazno-sUtrArtha mujaba ja jANavA. vizeSa zabdono artha A rIte - aziSya - sAmAnyathI rahela. vina - urthasthAnathI, nilama - niSadana sthAnathI, tuvana - nidrA vaDe suvuM, mAsa$1 - garbhamadhyapradeza. * * mutha - nidrA karatI, nAWITHf - jAgaraNa karatI - nidrA nAza karatI. * x * heta - komaLa AmaMtraNa ke svIkAravacana che. have pUrvokta padha cAra gAthA vaDe dekhADatA kahe che - sthirajAta - sthirIbhUta, rakSati - sAmAnyathI pAlana kare che, samyak prayatnapUrvaka rakSaNa kare che. saMvati - gamanAgamanAdi prakArathI suve che. rakSati - AhArAdi vaDe potAne ane garbhane pALe che. *x * udarano garbha mAtAnA sukhe sukhI ane duHkhe duHkhI thAya. uccAra-viThA, prazravaNa-mUtra, khela-kapha, siMghANa - nAkano mela, te garbhane hoto nathI. mAtAnA jaTharamAM jIva AhArapaNAthI je grahaNa kare te hADakAM-mA -kezAdi pe pariName che. e pramANe ukta prakAre zarIra prApta thatAM mAtAnI kukSImAM kedakhAnAmAM purelA cora mAphaka rahe che. jema agnithI tapela soyo vaDe bhedAtA prANIne jevuM du:kha thAya, tenAthI ATha gaNuM je duHkha thAya, tevA duHkhathI jIva garbhamAM duHkhI thAya che, tyAM mahA aMdhakAra vyApta che. temAM viSThApUrNa pradezamAM jIvane rahevAnuM sthAna hoya. he AyuSyamAnuM ! IndrabhUti ! ATha mAsa pachI navamo mAsa atikrAMta thatAM ke vartatA ke aprApta hoya tyAre strI-Adi rUpa cAramAMthI koI ekane mAtA janma Ape. (1) strI ke strI AkAre janma, (2) puruSa ke puruSAkAre, (3) napuMsaka ke napuMsaka AkAre, (4) biMba ke biMbAkAre - gabhakRiti AdvapariNAma, paNa garbha nahIM ja. A cAre kaI rIte thAya ? (1) oja ala ane zuka vadhu hoya to puruSa janma, (2) alA zukra ane bahu ja hoya to strI janma, (3) baMne lohI ane vIrya sarakhA hoya to napuMsaka jame. (4) strInuM oja vAyunA kAraNe sthira thaI jAya to te garbhAzayamAM biMba janme che. have janmakALa avasare mastakeyI ke baMne paga vaDe Ave che. mam - aviSama Ave che. athavA samyaka - upaghAta rahitapaNe mAtAnA udarathI yonimAMthI nIkaLe che. tIrNa thaIne te jaTharathI nIkaLavAne pravarte to vinighAta-maraNa pAme, kemake te rIte nIkaLavAnuM azakya che. koI vaLI pApakArI-grAmaghAtaka, jaThara vidAraNa, jina-muni mahAAzAtanA karanAra vAta-pittathI dUSita ke devAdithI khaMbhita hoya, te utkRSTa bAra varSa rahe che. tu zabdathI garbhokta prabaLa du:kha saheto garbhavAsamAM rahe che. te garbhavAsa azuci prabhava ane azucirUpa hoya che. (zaMkA) nava mAsa mAtra javA chatAM pUrvanA bhavane sAmAnya jIva kema yAda karI zakato nathI? garbhathI nIkaLatA ke tyAM upajatA je duHkha thAya che athavA pharI maratAM je du:kha thAya che, te dAruNa du:khathI mahAmoha pAmIne potAnA bhavane te mUDhAbhA prANI yAda karI zakato nathI ke huM pUrvabhave koNa hato ? te na jANe. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-ra6 thI 4 119 parama karaNotpAdaka svarane gADhapaNe karato garbhastha jIva yonimukhathI nIkaLe tyAre mAtAne ane potAne paNa atulya vedanA utpAdana kare che. garbhamAM jIva koThikA AkRtinA tapatA loDhAnA vAsaNa jevA nAkotpatti sthAna tulyamAM rahIne viSThA jevA garbhagRhamAM, je azuci prabhava, apavitra svarUpa, pitta-plekha-zuka-lohI-mUtra-viSThA madhya utpanna thAya che. konI jema ? viThAnA kIDAnI jema. jema kRmibeIndriya jaMtu vizeSa, udara maNe viThAmAM utpanna thAya che, te rIte jIva paNa utpanna thAya che. have te garbhagata jIvanA zarIra saMskAra kevA prakAranA thAya che ? je bhaMgura zarIranI utpatti vIrya ane lohInI khANamAM varte che. AvA zarIramAM udaramAM kalamalathI bharela, viSThAthI kIrNa udaramAM potAne ane bIjAne gusAyogya che. have jIvonI daza dazAnuM nirUpaNa karAya che - * satra-43 thI 54 - he AyuSyamAna ! A prakAre utpanna jIvanI kamaNI daza dazA kahI che, te A pramANe - bAlA, krIDA, maMdA, balA, prajJA, hAyanI, papaiyA, prAgabhArA, mubhukhI ane zAhanI. e dazakALa dazA. janma thatAM ja te jIva pahelI avasthA pAme che, temAM ajJAnatAne lIdhe sukha, duHkha ane bhukhane jANato nathI. bIjI avasthAmAM te vividha krIDA dvArA krIDA kare che tenI kAma bhogamAM tIta mati utpanna thatI nathI. trIjI avasthA pAme che, tyAre pAMce prakAranA bhogo bhogavavA nize samartha thAya che. cothI balA nAmanI avasthAmAM manuSya koI takalIpha na hoya to paNa potAnuM baLa pradarzana karavA samartha thAya che.. - pAMcamI avasthAmAM te dhananI ciMtA mATe samartha hoya che ane parivArane pAme che. chaThThI "hAyanI" avasthAmAM te IndriyamAM zithilatA AvatA kAmabhoga pati virakta thAya che. sAtamI "paMcA" dazAmAM te niSpa lALa ane kapha pADato ane vAraMvAra khAsato rahe che. AThamI avasthAmAM saMkucita thayela peTanI cAmaDIvALo te strIone apiya thAya che ane vRddhAvasthAvALo thAya che. navamI mutsukha dazAmAM zarIra vRddhAvasthAthI AkAMta thaI jAya che ane kAmavArAnAthI rahita thAya che. dazamI dazAmAM tenI vANI kSINa thAya che, svara badalAI jAya che. te dIna, viparIta buddhi, bhAMta cita, dubaLa ane duHkhada AvA pAme che. 120 taMdulavaicArikaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda vivecana-43 thI 54 : he AyuSyamAna ! ukta prakAre utpanna jIvane kramathI daza avasthA che. daza varSa pramANa pahelI dazA-avasthA, pachI daza varSa pramANa bIjI dazA, e rIte daza dazA. e rIte sUtrokta bAlA, krIDAdi gAyA jANavI. (1) bALaka jevI avasthA, (2) kIDA pradhAna dazA, (3) viziSTa baLabuddhi-kAryanA upadarzanamAM asamartha - X * (4) jemAM puruSanuM baLa hoya che. (5) prajJA-vAMchita artha saMpAdana kuTuMba abhivRddhi viSaya buddhi, (6) purapanI Indriyo hAni pAme che. (3) prAmAra - kaMIka namelA kahevAya tevA gAmo jemAM thAya che. (8) jarA rAkSasI samAkAMta thatAM zarIrarUpa gRhanuM mocana, tenA pratye abhimukha te manamukhI. (10) nidrAyukta kare che, te zAyanI. A daze kALopalakSitA dazAne kAladazA kahe che. (1) janmelA mArA jIvane je pahelI daza varSa pramANa avasthA, temAM prAyaH sukha ke du:kha na jANe che - jAtismaraNa Adi jJAna sahita dazA. (2) bIjI dazAmAM jIva vividha kIDA kare che, temAM jIva zabda ane rU5 - varSa, gaMdha, rasa, sparza te por. te kAmabhogamAM prabaLa sati thatI nathI. (3) trIjI dazA prAptane zabdAdi pAMca kAmaguNamAM Asakti thAya che. bhogo bhogavavA samartha thAya che. *x - (4) A dazAmAM manuSya samartha thAya che - svavIryane darzAvavA mATe, jo rogAdi kaleza rahita hoya to anyathA vinAza pAme. (5) anukrame je manuSya samartha thAya - dravya ciMtA karavA, pharI kuTuMba ciMtAmAM pravarte che. (6) ahIM pravAhathI virakta thAya che. konAthI ? kaMdarpa abhilASathI, zravaNAdi pAMce Indriyo hAnine pAme che. (3) ahIM-tahIM kapha, glema Adi bahAra kADhe che, vAraMvAra khAMsato rahe che, ItyAdi. (8) jIva saMkacita cAmaDIvALo thAya che, pharI jarA vaDe vyApta thAya che, svapara strIne aniSTa thAya che. (9) temAM jarA gRhamAM zarIra nAza pAme che, jIva viSayAdi IcchA rahita thAya che. (10) hIna svara, bhinna svara, dInatva, pUrvAvasthAthI viparIta, durbaLa, rogAdi pIDAthI duHkhitAdi thAya. sUp-papa thI 62 - daza varSanI uMmara daihika vikAsanI, vIsa varSanI uMmara vidhA prAptinI, trIza varSa sudhI viSayasukha, cAlIza varSa sudhI viSayasukha, cAlIza varSa sudhI viziSTa jJAna, pacAze AMkhanI dRSTinI kSINatA, sAThe bAhubaLa ghaTe, sIneme bhoga hAni, eMsImeM cetanA kSINa thAya, nevuM me zarIra namI jAya, some varSe jIvana pUrNa thAya. ATalAmAM sukha keTaluM ane du:kha keTaluM? je sakhapurvaka 100 varSa jIve ane bhogo bhogave, tenA mATe paNa jinabhASita dhamanuM sevana zreyakara che. je nitya duHkhI ane kaSTapUrNa avasthAmAM ja jIvana jIve che tenA mATe zreSTha zuM? teNe jinendra kathita dharmanuM pAlana karavuM. sAMsArika sukha bhogavato ema vicArI dhamaciraNa kare ke mane bhavAMtaramAM Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-papa thI 62 121 zreSTha sukha prApta thaze. duHkhI ema mAnI dhamaciraNa kare ke bhavAMtamAM mane duHkha prApta na thAya. nara ke nArIne zati, kuLa, vidhA, suzikSA paNa saMsAthI pAra utAratI nathI. A badhuM to zubha karmothI ja vRddhi pAme che zubha karmo kSINa thatAM pauruSa paNa kSINa thAya che, zubha karmonI vRddhi thatAM pauruSa paNa vRddhi pAme che. * vivecana-55 thI 62 : darza varSa pramANa jIvanuM bAlotpAdana - muMDana karavuM te lokokita che, upalakSaNathI bIjo paNa prathamAvasthAmAM mahotsava vizeSa jANavo. bIjI avasthAmAM vidhA grahaNa kare che, bIjImAM bhogo bhogave, cothImAM vijJAna thAya ItyAdi badhuM sUNArtha mujaba jANavuM. ahIM so varSamAM jIvono sukha bhAga kahyo ane zabdathI du:khabhAga paNa kahyo. athavA ahIM kSitiMta zadathI "sukha keTaluM - du:kha keTaluM" artha levo. have so varSAyu jIvano bIjo paNa upadeza Ape che. je jIva so varSa jIve - prANa dhAraNa kare, vaLI sukhI-bhogo bhogave, te paNa jIvatuM sadA maMgala kevali bhASita dharma ja kare che, to pachI kaTavALA Ayu kALamAM - je manuSya sadA du:khAkula hoya, te du:khI jIvane jinadarzita dharma naMdipeNanA pUrvabhava brAhmaNanA jIvanI jema vizeSa karavo joIe. sukhane bhogavato jinokta dharma Acare. kevo dharma? zreSTha, mokSane prApta karAvanAra, kevI bhAvanAthI dharma karavo ? mane A bhave ke para bhave ati kalyANa thAya, te bhAvanAthI. sukhane na bhogavato paNa dharma kare. kaI bhAvanAthI ? mane vadhu pApa na thAya - huM eka pApaphaLane bhogavuM chuM, pharI dharma na karIne atipApaphaLa na thAya evI bhAvanAthI dharmanuM Acare. pura, vA zabdathI bAla Adi bhedathI strI, napuMsaka levA. jAti-mAtRpakSa athavA brAhmaNAdi jAti. kula-pitRpakSa athavA ugra-bhoga Adi kula, vidhA, suzikSita AmAMnuM koI bhavasamudranA kinAre pahoMcADanAra nathI. badhuM varga-mokSAdi sukha punyathIsaMvipna sAdudAnAdithI prApta thAya che. * x - puNya-anna, pAna, vastra, pIThaphalaka, auSadhAdi vaDe sAdhune dAnAdithI upArjita zubha phaLa vaDe. hIyamAna-phAya pAmela, purapAbhimAna upa zabdathI bIjA paNa yaza, kIrti, sphIti, lakhyAdi dhIme dhIme thAya pAme che ane punya vadhatA puruSAkAra paNa vadhe che. * sUtra-63 : he AyuSyamAna ! pujya kRtyo karavAthI pItimAM vRddhi thAya che, prazaMsA, dhana ane kIrtimAM vRddhi thAya che. tethI he AyuSyamAna ! evuM kadI na vicAravuM ke ahIM ghaNAM samaya, AvalikA, kSaNa, zvAsocchavAsa, stoka, lava, muhUd, divaso, ahorama, pakSa, mAsa, Rtu ayana, saMvatsara, yuga, so varSa hajAra varSa, lAkha varSa, karoDa varSa, koDAkoDI varSa jIvavuM che. jyAM ame ghaNAM zIla, guNa, viramaNa, pratyAkhyAna, pauSadhopavAsa 1rara taMdulavaicArikaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda svIkArIne sthira rahIzuM. he AyuSyamAna ! tyAre evuM ciMtana kema nathI karato ke nizcayathI A jIvana ghaNI bAdhAthI sukata che ane temAM ghaNAM vAta, pita, glema, saMnipAta Adi vividha rogataMka jIvitane sparze che. * vivecana-63 - nize he AyuSyamAn ! punya-zubha prakRti rU5, kRtya-kAryo, karaNIya - karavAne yogya, prItikara - mitrAdi sAthe snehotpAdaka varNakara- eka dizA vyApI sAdhuvAdakara, dhanakara - ratnasamRddhi kara, kIrtikara-sarva dizA vyApI sAdhuvAda kara. AvA arthavathI AyuSyamAna A pramANe manamAM paNa vikalpa na karavA ke - AgAmI samayamAM vize ghaNAM samayo, e pramANe AgaLa paNa badhe "ghaNAM" zabda joDavo. sauthI nikRSTa kALa - samaya, asaMkhyAta samayonI eka AvalikA - jaghanya yukta asaMkhyAta samaya rAzi pramANa. 18 nimeSathI eka kASTha be kASThano lava. 15 lavathI kaLA, be kaLAno leza 15 lezanI kSaNa. saMkhyAta AvalikAno eka uzvAsa, teTalAM ja kALe eka nizvAsa. baMne kAlano eka prANa. sAta prANano sToka. 7 stokano lava. 37 lavanuM muhUrta. 15 muhUrtano divasa. 30 muhUno ahorAtra. 15 ahorAkano pakSa. be pakSano mAsa. be mAsanI Rtu. traNa RtunuM ayana, be ayananuM saMvatsara, pAMca saMvatsarano yuga. 20 yuganA so varSa. e rIte hajAra, lAkha, karoDa ane koDAkoDI. je samaya, AvalikAdimAM ame ghaNAM zIla-samAdhAna, vrata-mahAvrato, guNavinayAdi, veramaNa-asaMyamAdithI tivartavuM, pratyAkhyAna - namaskAra sahita pauruSI Adi, pauSadha-parvadina aSTamI Adi temAM upavAsa - bhakatAryakaraNa pauSadhopavAsa, temAM ame AyAyadi pAse aMgIkAra karIzuM. karIne pahelA sAkSAt karavA vaDe satata niSpanna karIzuM. ema kema na vicAravuM ? he AyuSyamAnuM ! tame sAMbhaLo, je kAraNe A jIvitajIvonuM Ayu vize aMtarAyanI bahulatAvALuM che, A pratyakSa ghaNAM vAta-pitta-glema-sAnnipAtika janya vividha rogo-vyAdhi ane AtaMka jIvitane sparze che. have badhAM manuSyone rogo sparze ? * sUtra-64 - he AyuSyamAna pUrvakALamAM yugalika, arihaMta, cakavatI, baLadeva, vAsudeva, cAraNa ane vidhAdhara Adi manuSya rogarahita hovAthI lAkho varSo sudhI jIvana jIvatA hatA. teo atyaMta saumya, suMdara rUpavALA, uttama bhogabhogavatA, uttama lakSaNadhArI, savama suMdara zarIravALA hatA. temanA hAtha-paganA taLIyA lAlakamaLapatra jevA, komaLa hatA. AMgaLIo paNa komaLa hatI. parvata, nagara, Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sU-64 123 magara, sAgara, caka Adi uttama ane maMgala ciThThothI yukta hatA. paNa kAcabAnI jema supatiSThita ane susthita, jAMgha hariNI ane karaviMda nAmaka tRNa samAna vRtAkAra, goThaNa DabbA ane tenA DhAMkaNanI saMdhi jevA, sAthaLa hAthInI sUMDha jevI, gati zreSTha madonmatta hAthI jevI vikrama ane vilAsayukta, guhya pradeza uttama jAtinA zreSTha ghoDA jevo, keLa siMhanI kamarathI paNa adhika goLAkAra, zarIrano madhya bhAga sameTalI TIpoI, musala, darpaNa ane zuddha karAyelA uttama sonAnA banelA khaganI mUDha ane vaja jevA valayAkAra, nAbhi gaMgAnA varNa ane pradakSiNAvarta taraMga samUha jevI, sUrya kiraNothI vikasita kamaLa jevI gaMbhIra ane gUDha romarAjI maNIya, suMdara, svAbhAvika, pAtaLI, kALI, snigdha, prazasta, lAvaNayukta, ati komaLa, mRdu, kukSi, matsya ane pakSInI jema uad, udara kamaLa samAna vistIrNa, snigdha ane jhukelA paDakhAMvALa, aR romayukata AvA prakAranA dehane pUrvenA manuNo dhAraNa kare che. jenA hADakAM mAMsAyukata hovAthI najare paDatAM nathI, te sonA jevA nirmaLa, suMdara svanAvALA, rogAdi upasarga rahita ane prazasta banIza lakSaNothI yukta hoya che. vAsthala sonAnI zilA jevA ujjavala, prazasta, samatala, puSTa, vizALa ane zrIvatsa cihnavALA, bhUja nagaranA dvAranA AgaLIyA samAna goLa, bAhu bhujaMgAranA vipula zarIra ane potAnA sthAnathI nIkaLatA AgaoLIyA jevI laTakatI, sAMdhA yuga-joDANa jevA, mAMsala-gUDha-hRSTapuSTa-saMsthita-sugaThitasubaddha nasothI kasAyela, sthira, vartuLAkAra, suzliSTa, suMdara ane daDha, hAtha lAla hatheLIvALA, puSTa, komaLa, suMdara banAvaTa vALA, prazasta lakSaNovALA, AMgaLI puSTa-chika rahita-komaLa ane zreSTha, nakho tAMbA jevA raMganA pAtaLA svaccha kAMtivALA suMdara ane snigdha che. hAthanI rekhAo caMdra-sUrya-zaMkhacaka ane svastika Adi zubha lakSaNavALI ane suviracita, khabhA zreSTha bheMso, suvara, siMha, vAgha, sAMDha, hAthInA khabhA jevA vipula-paripUrNa-uptta ane mRdu, gaIna cAra AMgaLa suparimita ane zaMkha jevI zreSTha, dADhI-mUMcha avasthita ane suSTa, DoDhI puSTa, mAMsala, suMdara ane vAgha jevI vistIrNa, hoTha saMzuddha, mugA ane biMbanA phaLa jevA lAla raMganA, daMta paMkti caMdramA jevI nirmaLa, zaMkha, gAyanA dudhanA phINa, kuMda puja, jalaka ane mRNAla nAlanI jema ota, dAMta, akhaMDa, suDoLa, avirata, atyaMta nidha ane suMdara ce. tALavuM ane bhinuM taLa agnimAM tapAvela svaccha sonA jevuM, svara sArasapakSI jevA madhura * navIna meghanI garjanA jevo gaMbhIra tathA kauMca pakSInA avAja jevo-duMdubhI yukta, nAka garuDanI cAMca jevuM lAMbu sIdhu ane uwta, mukha vikasita kamaLa jevuM, AMkha pakSa kamaLa jevI vikasita * dhavala - kamaLaew jevI svaccha, bhaMvara thoDI nIce jhukelI dhanuSa jevI - suMdara paMktiyukta * kALA megha jevI ucita mabAmAM lAMbI ane suMdara : kAna kaMIka aMze zarIrane coTelA 1ra4 taMdulavaicArikaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda pramANayukata goLa ane AsapAsano bhAga mAMsalayukta ane puSTa, kapALa dha caMdramA jevuM saMsthita, mukha paripUrNa caMdramAM jevuM, saumya, mastaka chamakAra jevuM ubharatuM, mAthAno agrabhAga mugaTa jevo, sudaDha nasothI baddha-uwta lakSaNathI yukta ane uta zikharayukata, mAthAnI cAmaDI animAM tapAvela svaccha sonA jevI lAla, mAthAnA vALa zAlmalI vRkSanA phaLa jevA dhana, pramANopeta, bArIka, komaLa, suMdara, nirmaLa, nidha, prazasta lakSaNavALA, sugaMdhita, bhuja-bhojaka ratna, nIlamaNI ane kAjaLa jevA kALA, harSita bhamaranI guMDAnI samUha samAna, ghugharAlA ane dakSiNAvarta hoya che, teo uttama-lakSaNa, vyaMjana, gaNathI paripUrNa, pramANopeta mAna-unmAna, savaga suMdara, caMdramA samAna saumya AkRtivALA, priyadarzI, svAbhAvika zRMgArane lIdhe suMdaratAyukta, jovAlAyaka, darzanIya, abhirUSa tathA patirUpa hoya che. A manuSyono svara akSarita, megha samAna, haMsasamAna, kauMcapakSI, nadInaMdIghoSa sIha-sIhazoSa, dikumAra devono ghaMTa, udadhikumAra devono ghaTa e sarve samAna svara hoya che, zarIramAM vAyunA anukuLa vegavALA, kabUtara jevA svabhAvavALA, zakuni pakSI jevA nirlepa maLadvAravALA, pITha ane peTanI nIce sugaThita baMne paDakhAM ane ucita parimANa jAMghavALA pAkamaLa ke nIlakamaLa jevA sugaMdhita mukhavALA, teja yukata, nirogI, uttama, prazasta, atyaMta zeta, anupama jaLa-maLa-DAgha-pasInA ane raja sahita zarIravALA atyaMta svaccha ane udhotita zarIravALA, vajaABSabha-nArAya saMghayaNavALA, samacatustra saMsthAnathI saMsthita ane 6ood dhanuSa uMcAIvALA kahyA che.. he AyuSyamAna zramaNa ! te manuSyo ra56 pRSTha hADakAvALA kahyA che. A manuNo svabhAve saraLa, prakRtithI vinita vikArarahita, prakRtithI alpa phodhamAna-mAyA-blobhavALA, mRdu ane mArdavatAyukta, tallIna, saraLa, vinIta, alpa IcchAvALA, alpa saMgrahI, zAMta svabhAvI, asi-masi-kRSi vyApAra rahita, gRhAkAra vRkSanI zAkhA upara nivAsa, Icchita viSayAbhilAsI, kalpavRkSanA pRthvIphaLa ane puNyano AhAra kare che. * vivecana-64 : nizcaye he AyuSyamAn ! - he gaNiguNa gaNadharA ! pUrvanA kALamAM pahelA, bIjA, trIjA, cothA ArAmAM yathAsaMbhava manuSyo roga ane AtaMka cAlyA gayA che te paNa rogAtaMka athavA roga-javara Adi, AtaMka-sadhaH prANahArI jUlAdI rogAtaMka, te cAlyA gayA che. ghaNAM lAkho varSo jIvita, te A rIte - yugaladhArmika. arahaMta-tIrthakara, baladeva-vAsudevano moTA bhAI, vAsudeva-baladevano nAnobhAI, traNa khaMDano bhokatA. vArA - jaMghA cAraNa, vidhAyAraNa rUpa. vidhAdhara - vidhAne dhAraNa karanAra * nami vinami Adi. te yugaladhArmika arahaMtAdi manuSyo atizaya dRSTi-subhaga, suMdara rUpavALA Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sU-64 125 126 taMdulavaicArikaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda che. * * * * * zreSTha saumya cAru rUpavALA che. arthAt devone paNa svalAvaNya-guNAdi vaDe abhijita. bhogoma-sarvottama bhogane bhogavanArA che. bhogasUcaka lakSaNa - svastikAdine dhAraNa kare che. jemAM suniSpanna sarve aMgo-avayavo che, evA prakAre suMdara zarIravAlA te sujAta savAMga suMdarAMga. lAla kamaLa jevA hAtha-paganI komaLa AMgaLIovALA, kamaLa jevA hAthapaganA komaLa taLIyAvALA. parvata, nagara, matsya, samudra, caka, caMdra, mRga, evA lakSaNothI aMkita pagano adhobhAga jeno che te. supratiSThita kAcabAvat cAru caraNavALA, kramazaH vardhamAna ke hIyamAna. sujAta-sutiprajJa pIvara paganA agra avayavavALA. tuMga, pAtaLA, lAla, kAMtivALA nakha jemanA che te. saMsthAna vizeSavaMta mAMsala, mAMsala hovAthI anupalakSya goThaNa vALA, kramethI vardhamAna ke hIyamAna. hariNInI jaMghA, kuru viMdatRNa, sUjha valanakanI jema vartuLa, kramathI cULa jaMghAvALA. samudgaka pakSI samAna nimagna, mAMsalatvathI anupalakSya be jAnu jenA che te. hAthI, prANI jenA zvAsa le che te zuMDAdaMDa, hAthInI suMDha, te sunipajJa sardeza sAthaLA jenA che te. pradhAna gajendra sadeza parAkrama ane saMjAta vilAsa gativALA. sujAtA zreSTha aAnI mAphaka suguptavathI liMgalakSaNa avayava jenA ce te. jAtya aa mAphaka nirUpalepa - tavAvidha maLa hita. pramudita je zreSTha aMza ane sIha, te baMnenI jema ati vartuLa kaTivALA. - x * x * je zreSTha suvarNa, tenI je khagrAdi muddhi tenI sadeza. zreSTha vajavat valita - traNa vali yukta madhyabhAgavALA. gaMgAvaI samAna dakSiNAvartI taraMgavata traNa vali vaDe bhaMgura, te taraMga bhaMgura sUrya kiraNo vaDe taruNa - abhinava, te kALe vikAsita je paMkaja tenI jema gaMbhIra ane vikaTa nAbhi jenI che te. samAna AyAmAdi pramANathI avaka, avirala sujAta svAbhAvika sUma kRSNa - kALA athavA kRna - abhinna snigdha, saubhAgyavaMta, manojJa, atyaMta komaLa ane ramaNIya romanI saji - AvalivALA, matsya pakSInI jema sujAta, upacita, jaThara dezavALA. paDAvatu vikaTa nAbhi jenI che te. saMgata pAvALA, nIce nIce namatA te sannata pAvALA, tevI ja suMdara, sujAta ane pArza guNopeta pArthavALA che. mAtrA yukta ane parimita A baMne ekAIka pada che, tethI ati mAtrA yukta, paNa ucita pramANathI hIna-adhika nahIM tevA, upacita ane ramaNIya pArthavALA te mitamAtRka pItaratida pAsva. mAMsanA upayitapaNAthI jene pArzvanuM hADakuM nathI tevA. kAMcana kAMti, svAbhAvika ane AgaMtukamala rahita, suniSpanna, rogAdi thakI anupahata zarIrane dhAraNa kare che che. prazasta batrIsa lakSaNavALA, te A pramANe - chatra, vaja, cUpa, supa, dAmiNI, kamaMDala, kaLaza, vAva, svastika, patAkA, cava, matsya kUrma, zreSTha stha, makaradhvaja, mRga, svAla, kAMkuza, cUtalaka, sthApanaka, camara, lakSmIno abhiSeka, toraNa, medinI, samudra, pradhAnamaMdira, girivara, zreSTha darpaNa, lIlA karato hAthI, vRSabha, sIMha, cAmara. kanakazilAtala samAna ujjavala, prazasta, samatala, mAMsala, ati vistIrNa hadayavALA che. zrIvatsathI aMkita chAtIvALA, naganI abaddha argalA jevI vRta bhujAvALA, bhujaMgarAjanuM vipula je zarIra, tenI jema, Adeya khya je argalA, svasthAnathI nikAzita hoya tenA jevI dIrdha bAhuvALA, cUpa samAna mAMsala, ramaNIya, mahAMta prakoThavALA, saMsthAna vizeSavALA - sunicita - ghana - sthira-subaddha snAyu vaDe sArI rIte baddha, atizaya vartuLa sudhana manojJa pavasthi saMdhAnavALA, upayid komaLa mAMsavALA sunipajJa prazasta svastika gadA caka zaMkha kalpavRkSa caMdra sUrya Adi cihnavALA, avirala aMguli samudAya hAya jenA che te. upacita vartuLa niSA komala zreSTha aMgulivALA, lAla pAtaLA pavitra dIpta niSpa nakhovALA, caMdra jevI hastarekhA jene che te, e pramANe sUryapANirekhA, svastika pANi rekhA, cakapANirekhA, tenI prakarSatA batAvatA saMgrahavacana kahe che - zazi ravi zaMkha caka svastika rUpa, vibhAgavALA viracita hAthamAM rekhA jene che te. zreSTha mahiSavarAha siMha zArdUla vRSabhanAgavara samAna pratipUrNa unnata tuMga mRdu baMne skaMdha jenA che te. potAnA cAMgula pramANa cAra aMgula suthuM pramANavALA, pradhAna zaMkha sadeza unnata traNa valiyoganI samAna kaMThavALA. ghaTatA ke vadhatA nahIM tevA suvibhakta citra-zobhA vaDe adbhuta evA kUcakeza jemane che tevA. mAMsala saMsthita prazasta zArdUlanI jema vipula cibuka vALA, parikarmita je vidyuma, biMbaphaLa samAna lAlapaNAthI nIceno daMta chada jene che te, pAMDura je caMdrakhaMDa tenI jema AgaMtuka mala sahita, svAbhAvika mala rahita je zaMkha tenI jema gAyanA dudhanA phINa samAna, kuMdapuSpavata, dakarajavatu padiAnI mUlavat dhavala datapaMktivALA, paripUrNa dAMtavALA, sajirahita avirata saniSpa sujAta dAMtavALA, jemAM eka dAMta che tevI eka daMtA zreNivALA tathA dAMtanA ati dhanatvathI eka daMta zreNI jevA jhIza dAMtavALA athavA ekAkAra daMtazreNi jenI che tenI jema paraspara anupalakSyamANa daMta-vibhAgavathI aneka dAMta jenA che tevA. - x - agni vaDe nirdaSpa prakSAlitamala ane tapta-uSNa je suvarNa vizeSa, tenI jema lohitarUpa tALavuM ane jIbhavALA. sArasa pakSI vizeSavat madhura zaGdavALA, navA meghavatu gaMbhIra svaravALA, kauMcapakSI mAphaka nirdoSavALA, bherIvat svaravALA, temAM svara :- zabda pa4, RSabha, gAMdhAra, madhyama, paMcama, dhaivata, niSAdha rUpa che tenuM vistRta svarUpa sthAnAMgAdithI jANavuM ghaMTanA anupavRta raNakAranI jema je zabda, te ghoSa kahevAya. garaDanI jema lAMbI Rju unnata nAkavALA, sUryanA kiraNathI vikAzita je zeta kamaLa tenA jevA vadanavALA. vikasita thatAM prAyaH pramuditapaNAthI zeta paMDarIka ane pamavALA locana jenA che te, kaMIka namela je dhanuSa, tenI jema zobhanA kRNacikara saji susaMsthita athavA kRSNa bhUrAji susaMsthita saMgata dIrdha suniSA bhramaravALA. alIna pramANayukta kAna jenA che te. tethI ja suzravaNA - zabdopalaMbhavALA, mAMsala kapola lakSaNa deza bhAga - vadanano avayava jene che te. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sU-64 1ra3 128 taMdulavaicArikaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda turaMtano ugela susnigdha saMpUrNa caMdra, tenA addhavat saMsthita lalATa-bhAla jene che tevA, caMdranI jema pratipUrNa saumya vadanavALA, chagAkAra uttamAMga dezavALA, loha magaranI jema nibiDa athavA atizaya nizcita subaddha snAyu vaDe mahAlakSaNA zikhara sahitanA bhavanatulya nirupamapiDika samAna valapaNAthI ziro agra jene che. che. dhana niyita subaddha lakSaNomta kUTAgAra samAna nirupama piDikAgrazira, agni vaDe nirmAta ane dhoyela tathA tapta-lAlavarNA suvarNavat madhyakeza kezabhUmivALA. zAbhalIvRkSanA phaLa samAna choTitA paNa atizaya niyita, te yugaladhArmiko kezapAza bAMdhatA nathI. kemake temane tevA parijJAnano abhAva che, tathA svabhAvathI zAbhalI boMDa AkAravatu dhana nicita rahe che, tethI A vizeSaNa lIdhuM. mRdu, nirmaLa, glaNa, lakSaNavaMta, prazaMsApAtra paramagaMdha vaDe yukata, tethI ja suMdara tathA bhujamocaka ratna vizeSa, bhRga, makatamaNI, kAjaLa, pramudita je bhramaNyaNa kemake harSita bhramaragaNa tAruNyAvasthAmAM hoya tyAre atikRSNa hoya, tenI jema kALI kAMti tathA nikuTuMbIbhUta nicita avikIrNa kaMIka kuTila pradakSiNAvarta mAthAnA vALa jenA che te. lakSaNa - svastikAdi, vyaMjana-meSa, tilakAdi, guNazAMti Adi, tenA vaDe yukata tathA mAnomAna pramANathI pratipUrNa, janmadoSarahita badhAM avayavo jemAM che, tevA suMdara zarIravALA, ahIM mAna-unmAna pramANa pUrva graMthAvat samajI levuM. * * * x * pramANa-AbhAMgulathI 108 aMgula uMcA caMdra jevA saumya AkAravALA, kAMta-piyA darzanavALA, svabhAvathI ja zRMgArarUpa pradhAna veza jemane che te. prAsAdIya - hitAhitakArItvathI manane prasanna karanAra, darzanIya - darzanayoga, jene jotAM AMkhane zrama na lAge che, abhirUpa badhAM jonAranA manane prasAda anukULatAthI abhimukha rUpa arthAt atyaMta kamanIya. tethI ja pratirUpa - prati viziSTa sAdhAraNa rUpa athavA pratikSaNa navA-navA rUpa jenA che te. te manuSyono pravAha jevo svara che, meghanI jevo ati dIrdha svara che, haMsanI jevo madhura svara che, DrIMcanI jema prayAsa karyA vinA paNa dIrdha deza vyApI svara che, naMdI-bAra vAjiMtronA saMghAtavat svara che tevA svaravALA. naMdInI jema ghoSa-nAda jeno che tevA, siMhanI jema prabhUta dezavyApI svaravALA, siMhaghoSavALA, priyasvaravALA, maMjughoSavALA. Aja vAta be pada vaDe kahe che - susvA ane susvaraghoSavALA. anukULa vAyuvega - zarIra aMtarvativAta jemano che te. vAyugubha rahita udara madhya pradezavALA evo artha che. kaMkanI jema gudAsaya niroga varcaskatAvALA, kapotapakSInA jevuM AhAra pariNamana jemane che tevA, kemake kapotano jaTharAgni pASANane paNa pacAvI de che evI kRti che. e pramANe temane paNa ati armala AhIra grahaNa karavA chatAM tene koI ajIrNa doSa thato nathI. zakuna pakSIvatu purIpotsargamAM nirlepatAthI apAnadeza hoya che. tathA pRSTha ane aMtara - pRSThodasto je aMtarAla arthAt paDakhAM, jaMghA, viziSTa pariNAmavALA jemanA che . kamaLa, nIlotpala athavA pA nAme gaMdhadravya utpala, utpalakuSTha, temanI gaMdhanI samAna je niHzvAsa, tethI sugaMdhI mukha jenuM che te. uddIptavarNa ane sukumAla tvacAvALA, nIrogI, uttama lakSaNayukta, prazasta, karmabhUminA manuSyanI apekSAthI atizAyI, tethI ja nirUpama zarIra jenuM che te. A ja kathana vizeSathI kahe che - duSTa tilAkAdika, prasveda, reNu, mAlinyakAriNI ceSTA tenAthI varjita, mUtra-viSThAdi upalepa rahita zarIra jenuM che te. zarIra prabhA vaDe udhotita zarIra ane pratyaMgavALA che. jenuM vajanakaSabhanArAya saMhanana che tevA, samacaturasa saMsthAna vaDe saMsthita, A baMnenI vyAkhyAyA Agala karIza. 6000 dhanuSa, avasarpiNInA pahelA mArAnI apekSAthI urva-uMcAIthI kahelA ce. dhanuSa svarUpa jaMbudvIpa prAptimAM A rIte che anaMta sUkSma paramANu pudgalanA samudaya samAgamathI eka vyavahAki paramANu nIpaje che. temAM zaru saMkAmita na thAya. anaMta vyavahArika paramANu samudaya samiti samAgamathI eka umplakSma RkjhiAkA thAya ATha ut zlaSNa glaNikA vaDe eka glaNazlaNikA thAya, ATha glaNarNikAthI eka uddharaNa thAya. ATha urvaraNa vaDe eka trasareNu thAya. ATha trasareNuno eka rathareNu. ATha reNuno eka devakuTu-uttarakuru manuSyano vAlANa thAya. tevA ATha vAlAyothI harivarSa-ramya varSanA manuSyano vAlANa thAya. e pramANe mya-hairaNyavaMta haimavaMta-bhairacavaMtanA manuSyo, pUrva-pazcima videhanA manuSyo jANavA. ATha pUrvavideha manuSyonA vAlANanI eka likSA, ATha likSAnI eka jU, ATha jUno eka yavamatra, ATha yavamadhyano eka aMgula thAya. A gula pramANathI cha aMgulanA pAda, bAra aMgulanI veMta, 24 aMgulano hAtha, 48 gulanI kukSI, 96 aMgulano eka akSa ke daMDa ke dhanu ke cUpa ke muzala ke nAlikA che. A dhanuSa pramANa vaDe 2000 dhanuno eka gAu thAya. te pahelA ArasanA manuSyone 56 pRSTha karaMDaka kahela che. tuvera pramANa AhAra, cha mAsa Ayu bAkI rahetA strI-puruSa yugalane janma ApI, 49 divasa saMtAnonuM pAlana kare che. traNa divase AhAranI IcchA thAya che. bIjA ArAmAM be koza uMcA, 128 pIThanI pAMsaLI, 64 divasa saMtAnanuM pAlana, bora pramANa AhAra, be divase AhArecchA thAya. trIjA ArAmAM eka koza uMcA, 64 pAMsaLI, 79 divasa apatyapAlana, AmaLA pramANa AhAra, ekAMtare IcchA. 56-tadvIpamAM manuSyo 800 dhanurUpramANa zarIranI uMcAIvALA, cothe divase khAnArA, 64 pAMsaLIvALA, 99 divasa saMtAnapAlana, palyopamanA asaMkhyAta bhAga Ayu, badhAM paNa yugalajIvo, potAnA AyuSya samAna ke tethI ochA deva rUpe utpanna thAya che.. badhAM yugala jIvo, hAthI-ghoDA-uMTa-gAya-pADA Adino sadabhAva hovA chatAM Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sU-64 129 tenA paribhogathI parAMzamukha hoya. maNi-kanaka-motI Adi hovA chatAM, tenA mamava abhiniveza rahita hoya che. yugala kSetramAM svAbhAvika ja zAlI Adi dhAnya vagere utpanna thAya che, paNa te manuSyonA paribhogamAM Avatu nathI. daMza-mazakAdi ke caMdrasUrya grahaNa thatAM nathI. te manuSyo svabhAvathI bhadraka, bIjAne na paDe tema mana-vacana-kAyAnI ceSTAvALA, svabhAvathI paropadeza vinA vinayavALA athati prakRtithI vinIta, prakRtithI upazAMta, prakRtithI ja atimaMda svarUpa krodha, mAna, mAyA, lobha jenA che te. tethI ja mRdu-manojJa pariNAma vaDe saMpanna te mRdu mArdava saMpanna paNa kapaTa mArdava saMpanna nahIM. cotaraphathI badhI kriyAmAM lIna, bhadraka - sarva te kSetrocita kalyANabhAvI, vinIta - bRhat puruSa vinaya karaNazIlA, abhecchA - maNi kanakAdi viSaya pratibaMdha rahita, tethI ja jene saMnidhirUpa saMcaya vidhamAna nathI tevA. acaMDatIvra koparahita, asi-masi-kRSi vANijya rahita. temAM ati upalakSita sevaka puruSa, maNi upalakSita lekhanajIvI, kRSi kapajIvI, vANijya-vaNik jana ucita kaLA vaDe jIvatA. A badhAM na hoya. kemake te badAM ahamindrapaNAthI rahe che. kalpadrumanI zAkhAnA aMtaramAM prAsAdAdi AkRtimAM AkAla AvAsavALA. manovAMchita zabdAdinI kAmanAvALA. ghara sardeza kalAvRkSomAM tipAdita AvAsavALA. gRhAkAra kalA vRkSonA sUcanathI bIjA kalAvRkSo paNa sUcavelA jANavA. jemake pravacana sAroddhAramAM matAMga, mRdAMga Adi daza kalpavRkSo kahelA che. temAM (1) matAMganA phaLa viziSTa baLavIrya kAMtietu svAbhAvika pariNata sarasa sugaMdhi vividha paripAkathI Avela madha paripUrNa - madhane choDe che. (2) mRtAMza- maNi, kanaka, rajana Adimaya vicitra bhAjano che, te svAbhAvika svAlaka Adi bhAjana mAphaka phaLo vaDe zobhatA dekhAya che. (3) guTitAMga * saMgata samyaka cokta rIte saMbaddha vAdho ghaNAM prakAre tadvitata-dhana-zuSira-kAlakAdi. (4) dIpAMga - jema ahIM snigdha prajavalaMta suvarNamaya dIpikA udhota karatI dekhAya tenI jema svAbhAvika pariNata prakRSTa udhotathI badhe udhota karatAM rahe che. (5) jyotirSika * sUryamaMDalanI jema svatejathI badhuM dedIpyamAna kare che. (6) citrAMga - aneka prakAranI samsa surabhi vividha varNa kusumadAma rUpa mALA hoya che. (3) cibarasa - bhojanArthe hoya che arthAt viziSTa dalika kalama, zAli, zAlanaka, pakavAnna vagerethI atIva aparimita svAdud Adi guNayukata IndriyabalapuSTi hetu bhojya padArtha paripUrNatAthI phaLa madhye birAjamAna cidamsa rahe che. (8) maryaMga-zreSTha bhUSaNo, svAbhAvika pariNata kaTaka, keyura, kuMDalAdi AbharaNo hoya. (9) gehAkAra kalAvRkSamAM svAbhAvika pariNAmathI ja prAMzupAkAropaNUDha sukhe caDAya tevI sopAna paMkti, vicitra citra zAlocitakAMta x * vividha niketano 2i8/9] 130 taMdulavaicArikaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda hoya che. (10) anana kalpavRkSo atyartha ghaNAM prakAre vastro, svAbhAvika ja sUkSma sukumAra devadUdhyAnakAra manohara nirmaLa [vo] utpanna kare che. pRthvI puSyaphaLa te kalpavRkSono AhAra jemane che tevA. te manuSyagaNa - yugala dhArmika vRMda jagadIzvare kahela che. jema jIvAbhigamavRttimAM kahela che ke- he bhagavana ! pRthvIno kevo AsvAda che ? he gautama! jema gAyanuM dUdha-catuHsthAna pariNAma paryA. * x x-x- evA gAyanA dUdhane khAMDa, goLa, mizrI yukta maMdAgnivayita che, tenA karatAM paNa pRthvIno AsvAda ISTatara che. ItyAdi - 4 - * sUtra-65 thI 30 : he AyuSyamAna zramaNa ! pUrvakALanA manuSyonA cha prakAranA saMghayaNa hatA. te A pramANe - vajasSabhanArAya, asSabhanArAya, nArAya, ardhanArAya, kIlikA sevAd vartamAna kALe manuSyomAM sevAd saMghayaNa ja hoya che. he AyuSyamAna zramaNa ! pUrvakALamAM manuSyone cha prakAranA saMsthAna hatA. te A pramANe - samacaturastra, jodhaparimaMDala, sAdika, kuja, vAmana ane huMDaka, paNa he AyuSyamAna ! vartamAnakALe mAtra huMDaka saMsthAna ja hoya che. manuSyonA saMhanana, saMsthAna, uMcAI ane AyuSya avasarpiNI kALanA doSane kAraNe samaye-samaye kSINa thatAM jAya che. krodha-mAna-mAyA-lobha tathA khoTa tolamApanI pravRtti vagere badhAM avaguNa vadhe che. trAjavA ane janapadomAM mApatola viSama hoya che. rAjakuLa ane varSa viSama hoya che. viSama varSomAM auSadhinI zakti ghaTI jAya che. A samayamAM auSadhinI durbaLatAne lIdhe Ayu paNa ghaTe che. A rIte kRSNa pakSanA caMdramAnI jema hRAsamAna lokamAM je dharmamAM anurakta manuSya che, te sArI rIte jIvana jIve che.. * vivecana-65 thI 30 : he zramaNa ! he gautama ! he AyuSyamAna ! pUrve manuSyonA cha prakAranA saMghayaNa athati deDha, deDhatara Adi zarIra baMdha hatA. te A pramANe - vajaASabhanArAya, RSabhanArAya ItyAdi. teno artha A pramANe - RSabha - be hADakAMne vaTala para, vaja jevI phIlikA nArAya - baMne tarapha markaTabaMdha, baMne hADakAM be bAjuthI markaTabaMdha vaDe baddha paTTa AkRti trIjA hADakAM vaDe vITela ane tenI upara traNe hADakAMne bhedatI kIlikA AkAre vaja nAmaka asthi yaMtra, te vajarSabhanArAya. kIlikA rahita te RSabhanArAya, paTTarahita kevaLa markaTabaMdha te nArAya, jenA eka paDakhe markaTabaMdha ane bIjI paDakhe kIlikA che - te sArdhanArAya, jemAM hADakAM kAlikA mAtra baddha che te kIlikA, jemAM hADakAM paraspara paryanta saMsparzarUpa sevA mAtrathI vyApta che ane nitya sneha avRMgAdi parizIlananI apekSA rAkhe che te sevAd. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-65 thI 70 have pAMcamAM ArAmAM nizce he AyuSyamAn ! manuSyone sevArtA saMhanana ja varte che. temAM zrI vIrathI 170 varSe sthUlabhadra svarge gayA tyAre chellA cAra pUryo, paheluM saMsthAna, paheluM saMghayaNa, mahApANa dhyAnano viccheda thayo. zrIvIthI 584 varSe zrI vajrasvAmIthI dazamuM pUrva ane cAra saMghayaNa gayA. he AyuSyamAn ! pUrve manuSyone cha saMsthAna hatA. saMsthAna-pANIno AkAra vizeSa. samacaturasa - nAbhinI upara ane nIce sarva lakSaNayukta avayavapaNe tulya ane te caturA - anyanAdhika cAre asa jenA che te. asa - palyuMka Asane besIne jAnunuM aMtara, AsanathI lalATanA uparanA bhAganuM aMtara, dakSiNaskaMdhathI vAma jAnunuM aMtara ane vAma skaMdhathI dakSiNa jAnunuM aMtara te saMsthAna - AkAra. nyagrodhavat parimaMDala - uparanuM pramANa saMpUrNa ane nIcenuM hIna hoya. nAbhinI nIceno bhAga yathokta pramANa lakSaNathI varte che te sAdi, jemAM mastaka, grIvA, hAtha-paga Adi cacokta pramANa lakSaNayukta hoya paNa pITha ane udara nahIM te kubja jemAM chAtI, peTa, pITha Adi pramANa lakSaNayukta hoya paNa mastaka, grIvA, hAtha-paga Adi hIna hoya te vAmana ane jemAM badhAM avayavo pramANa lakSaNathI paribhraSTa hoya te kuMDa. hAla nizcayathI manuSyone huMDa saMsthAna varte che. have upadeza detA kahe che - saMhanata, saMsthAna, zarIra AdinuM uccatva ane Ayu manuSyone prati samaye ghaTatAM jAya te avasarpiNI kAladoSathI che. krodha-mAnamAyA-lobha pravAhathI pUrva manuSyonI apekSAthI vizeSa vadhe che. manuSyonA kUTa-tulAdi upakaraNa, kUTa-kuDava prasthAdimAna vadhe che. tethI kUTatulAdi anusAra krayANaka - vANijyAdi kUTa vadhe che. have duHzyamakALamAM tulA, mAna asamAna thAya che. 7 zabdathI aneka prakAre vaMcana levuM. saMvatsaro paNa duHkharUpa thAya che. viSama varSAthI sAvarjita ghauM Adi vIrya thAya. godhUmAdinA durbaLapaNAthI manuSyonA Ayu vagere paNa kSaya pAme che. 131 e pramANe ukta prakAre kRSNapakSanA caMdranI mAphaka je dharmayukta manuSyo che, temanuM sAruM jIvita jANavuM. have so varSanA AyuvALA puruSanA keTalAM yuga-ayanAdi thAya ? - * sUtra-1 thI 73 : he AyuSyamAna ! jema koI puruSa hAI, likarma karI, kautuka-maMgalaprAyazcitta karI, mastake hAI, kaMThamAM mAlA paherI, maNi-suvarNa paherI, ahatasumahArdha vastra paherI, caMdana vaDe utkIrNa gAtra zarIrI thaI, sarasa surabhI gaMdha gozISa caMdana vaDe anulipta gAmathI, zucimAlA varNaka vilepana, hAra-ardhahAramisarohAra-pAlaMba-palaMba dhAraNa karI, kaTisUtrakathI sArI rIte zobhato, praiveyakavIMTI-lalitAMgAdi AbharaNa paherI, vividha maNi-suvarNa-ratna-kaDaga-truTita vaDe staMbhita bhUjAvALA, adhikarUpa-zobhAyukta, kuMDala vaDe udhotita mukha, mugaTa vaDe dipta mastaka, hArAdi vaDe sArI rIte racita chAtI, pArlaba-palaMbamAna-sukRt paTa taMdulavaicAriprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda uttarIya, mudrikAthI pIMgala thayela AMgaLI, vividha maNi-kanaka-ratna-vimalamahA-nipuNocita jhagamagatA viracita suzliSTa viziSTa laSTa vIravalaya paherelo vadhu zuM kahIe ? kalpavRkSa samAna alaMkRta vibhUSita thaI pavitra thaIne mAtApitAne abhivAdana kare ati praNAma kare. 132 tyAre te puruSane mAtA-pitA ema kahe ke, he putra ! so varSa jIvo. tenuM Ayu 100 varSanuM hoya to vadhu keTaluM jIve ? 100 varSa jIvato te 20 yuga jIve che, 20 yuga jIvato 200 ayana jIve che, 200 ayana jIvato te 600 Rtu jIve che, 600 Rtu jIvato te 1200 mAsa jIve che. 1200 mAsa jIvato te ra400 pakSa jIve che. e rIte - 4 - 36,000 horA, 10,80,000 muhU, 4,07,48,40,000 zrvAsocchvAsa jIve. temAM te raraNA taMdulavAha khAya che. he AyuSyamAn ! kaI rIte rA taMdulavAha khAya ? he gautama ! dubala strI vaDe khaMDita, balihe chaDita, kharamurasala vaDe kuTela, bhuMsa-kAMkarA rahita karela akhaMDita ane paripUrNa sokhAnA sADA bAra palano eka prastha thAya. te prasthane mAgadha paNa kahe che. sAmAnyathI roja savAre eka prastha ane sAMje eka prastha ema be vakhata bhAta khAya che. eka prathakamAM 64,000 bhAta hoya che. 2000 cokhAnA dANAno eka kavala, e rIte puruSano AhAra 32-kavala, strIno AhAra 8 kavala ane napuMsakano ra4 kavala hoya che. A gaNanA A rIte che be asatInI prakRti, be prakRtinI eka setikA, cAra setikAno kuDava, cAra kuDavano prasthaka, cAra prasthakano ADhaka, sAITha ADhakano jaghanyakuMbha, 80 ADhikano madhyakuMbha, 100 ADhakano utkRSTakuMbha, 800 ADhakano eka vAha, A vAha pramANe 22aa. vAha taMdula khAya che. e gaNita anusAra 460 karoDa, 80 lAkha cokhAnA dANA thAya che, tema kahyuM che. A rIte te 2 vAha taMdula khAto pA kuMbha maga khAya che. arthAt 2400 ADhaka ghI, 36,000 pala mIThuM khAya. be mAse kapaDAM badale to 1200 dhotI pahere. e rIte 100 varSanA AyuvALA manuSyonA ghI, tela, mIThuM, bhojana, vastranuM badhuM tolamApa gaNita che. A gaNita parimANa paNa maharSioe be prakAre kahela che. jenI pAse A badhuM che, tenI gaNanA karI che, jenI pAse A kaMI nathI tenI zuM gaNanA karavI ? * vivecana-71 thI 73H he AyuSyamAn ! - x - koI puruSa snAna karIne pachI balikarma - svagRha devatAnI pUjA karela tathA kautuka-maMgala karIne, te ja prAyazcita - duHsvapnAdinA vighAtArthe avazya karaNIyatva AdithI - 4 - mastakethI snAna karIne, pUrve deza snAna kahyuM ane ahIM sarva snAna karIne kahyuM, tethI punarukti nathI. gaLAmAM puSpamALA paherIne, maNi suvarNa paherIne, temAM maNimaya AbhuSaNa ane suvarNamaya AbhuSaNa - Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-71 thI 3 133 artha karavo. mala mUSaka Adi vaDe anupahata evA bahumUlya vastra paherIne... caMdana vaDe carcita zarIravALA, rasayukta sugaMdhayukta, gozISa caMdana vaDe atizaya vilepanarUpa zarIra karela, pavitra puSpamALA, varNaka ane vilepana-maMDanakArI kaMkamAdi vilepana karela, paherela che aDhAra sarohAra, navasarohAra, misarohAra jeNe tathA laTakatA evA jhumakhAvALA, kaTi AbharaNa vizeSathI zobhA karelA athavA hAra Adi paherIne sArI zobhA karela che tevA, dhAraNa karela zaiveyaka, vIMTI, kaMThakavALA, zobhatA zarIramAM anyAya bIjI zobhA karela tathA vyasta sArabhUSaNavALA... vividha maNi-kanaka-ratnonA kaTaka, guTika vaDe athatu hAtha ane bAhunA AbharaNa vizeSathI taMbhita bhujA jenI che te. adhikarUpe zobhAvALA, kAnanA AbharaNarUpa kuMDalo vaDe udhotane prApta mukha jenuM che tevA, mugaTa vaDe dIpta mastakavALA, hAra vaDe AcchAdita ane tenAthI sArI rIte karela manohara chAtI jenI che tevI, dIdha-laTakatA ane suSTha kRta paTa vaDe uttarAsaMgavALA, mudrikA AMgaLInuM AbharaNa, tenA vaDe pILI lAgatI AMgaLIvALA, vividha maNi-suvarNa-rana vaDe vimala tathA mahAI nipuNa zipI vaDe parikarmita dIpatA evA viracita, suzliSTa bIjA karatAM vizeSayukta manohara vIsvalayo paherelA... ghaNuM varNana karavAthI zuM ? kalpavRkSa samAna alaMkRta, dala Adi vaDe vibhUSita phaLAdithI zobhe tema A paNa mugaTa Adi vaDe alaMkRta ane vibhUSita vAdi vaDe hato. te pavitra thaIne mAtA-pitAne page praNipAta kare che. praNipAta karIne te purane mAtApitA ema kahe che ke - he putra ! so varSa jIva. dhe jo te puganuM so varSa pramANa Ayu hoya tyAre te jIve, anyathA nahIM. to paNa Ayu so varSathI adhika tenuM na thAya. kaI rIte ? je kAraNe so varSa jIvato 20 yuga jIve, kemake Ayu nirapakrama hoya che temAM * caMdrAdi pAMca varSarUpa. 20cuga jIvato purUSa 200 ayana jIve, temAM magana - cha mAsanuM hoya. 200 ayana jIvato jIva 60o wtu jIve che. temAM be mAsanI eka Rtu thAya. 600 jIvato prANI 1200 mAsa jIve che. 1200 mAsa jIvato prANI 24oo pakSa jIve che. 2400 pakSa jIvato te 36,000 ahorAtra jIve che. 36,ooo ahorAtra jIvato 10,80,000 muhUrta jIve che. 10,80,000 muhUrta jIvato dehadhArI 4,07,48,40,000 zvAsocchavAsa jIve che. ATalA jIvanamAM te zA "naMdulavAha" ke jenuM svarUpa have kahevAze teTalAM cokhA khAya che. kaI rIte ? he AyuSyamAn ! he siddhArtha naMdana ! te saMsArI zA taMdulavAha khAya che ? he gautama ! durbala zrI vaDe khAMDela, balavatI strI vaDe chaDela, khadira muzalanA pratyAhatathI apagata photarAdivALA, akhaMDa-saMpUrNa avayava vALA asphaTita - 4 - karkazadi kADhI levAthI eka-eka bIja vINIne alaga-alaga karela, evA prakAranA 1mA pala taMdalano eka prasthaka thAya che. 134 taMdulavaicArikaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda palanuM mAna A rIte - pAMca guMjA vaDe mASa, 16 mApa vaDe karSa athatu 80 guMjA pramANa, te jo suvarNanA hoya to suvarNa saMjJa, bIjAnA hoya to rajata AdinA thAya. cAra karma vaDe pala thAya arthAt 320 guMjA pramANa thAya. 34 - prAtaHkALa, bhojana mATe eka prazya joIe 64,000 cokhAno eka prastha thAya. keTalAM cokhA vaDe eka kavala thAya? 121 pramANamAM kaMIka nyUna, ATalA kavalamAnathI puruSanA 32 valarUpa AhAra thAya che, strIno 28 kavala rUpa ane napuMsakano 24-kavalarUpa AhAra thAya che. ukata prakArathI ane kahevAnAra prakArathI AyuSyamAnuM ! gaNanA vaDe A pUrvokta mAna thAya che. - have asati Adi mAnapUrvaka 1,28,000 taMdula pramANathI 64 kavala pramANa thAya. e pramANe roja be prastha khAto 100 varSe keTalAM taMdulavAha keTalAM cokhA khAya che. te kahela che. dhAnyathI bharela avagamukhI karela hAtha asatI kahevAya che. be asatIthI eka prakRti, be prakRtithI setikA, cAra setikAthI kuDava, cAra kuDavathI prastha, cAra prasthathI ADhaka, 60 TakathI jaghanya kuMbha ItyAdi sUtrArthava jANavuM. te vAhapramANa cokhAne gaNIne kahI, 4,60,80,oo,ooo thAya, tema kahela che. kaI rIte ? eka prasthathI 64,000 cokhA thAya ? be prasthathI 1,28,ooo thAya. rojanA be bhojana vaDe ukata pramANa cokhA khAya che. 100 varSanA 36,000 divaso che, tethI 36,000 vaDe guNatAM 4,60,80,00,000 te rIte racA vAha cokhAne khAto pA. maganA kuMbha khAya ItyAdi sUgAryavat badhuM kahevuM * * * * * * * * sUtra-34 thI 101 - vyavahAra gaNita joyuM, have sUkSma ane nizcayagata gaNita jANavuM joIe. je A prakAre na hoya to gaNanA viSama jANavI. savadhika sUmakALa jenuM vibhAjana na thaI zake tene "samaya" jANavo. eka zvAsocchavAsamAM asaMkhyAta samaya thAya che. haSTapuSTa glAni rahita ane kaSTa rahita puruSano je eka zvAsocchavAsa hoya tene prANa kahe che. sAta prANono eka noka, sAta stokano eka lava, 99 lavanuM eka muhUrta karyuM che. he bhagavana! eka muhUrtamAM keTalAM ucchavAsa kahyA che ? he gautama! 3993 ucchavAsa thAya che. badhAM ja anaMtajJAnIoe A ja muhUrta parimANa batAvela che. be ghaDInuM eka muhUd, 60 ghaDIno ahorAjha, paMdara ahorAkano pakSa be pakSano eka mahino thAya. - dADamanA puNanI AkRtivALI lokhaMDanI ghaDI banAvI tenA taLamAM chidra karavuM. traNa varSanI gAyanA baccAnI pUMchaDInA 96 vALa je sIdhA hoya ane vaLelA na hoya tevA AkAre ghaDInuM chidra hovuM joIe. athavA be varSanA hAthInA baccAnI pUMchaDInA ne vALa je TuTelA na hoya tevA AkAre ghaDInuM chidra hovuM joIe - athavA - Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-74 thI 101 15 136 taMdulavaicArikapakIrNakasUtra-saTIka anuvAda cAra mAsa sonAnI eka goLa ane kaThora soya ke jenuM parimANa cAra aMgula hoya tevuM chidra hovuM joIe. te ghaDImAM pANInuM parimANa ne ADhaka hotuM joIe. te pANIne kapaDAM dvArA gALIne prayoga karavo. meghanuM svaccha pANI ane zaradakAlIna parvatIya nadInA jevuM pANI levuM. 1ra-mAsanuM eka varSa, eka varSanA ra4-5kSa 360 rAtadivasa hoya che, eka rAga divasamAM 1,3,9oo ucchavAsa hoya che. eka mahinAmAM 35,55,9oo ucchavAsa thAya che. eka varSamAM 4,07,48,400 ucchavAsa thAya che. 100 varSanA AyumAM 4,07,48,40,ooo ucchavAsa thAya che. have sAta divasa kSINa thatAM AyunA kSayane juo. rAtadivasamAM 30 ane mahinAmAM 600 muhUrta pramAdI mANasanA nAza pAme che. paNa jJAnI te jANatA nathI. hemaMta RtumAM sUrya purA 3600 muhUrva AyunA nAza kare che. e ja rIte 20 varSa bALapaNa ane vRddhAvasthAmAM nAza pAme che. bAkInA 15-varSa ThaMDI garamI mAgamana bhukha tarasa bhaya zoka ane vividha prakAranA roga thAya che. e rIte 85 varSa nAza pAme che. 100 varSa jIvanAra e rIte 15-varSa jIve che ane badhAM kaMI 100 varSa jIvanAra hotA nathI. aA rIte vyatIta thatAM nitsAra manuSya jIvanamAM sAme Avela cAstri dharmanuM pAlana karatAM nathI, tene pAchaLathI pazcAttApa karavo paDaze. - A karmabhUmimAM utpanna thaIne paNa koI manuSya mohavaza thaI jinendro dvArA pratipAdita dharmatIrtharUpI zreSTha mArga ane AtmasvarUpane gaNato nathI. A jIvana nadInA vega jevuM capaLa, cauvana phUlo jevuM karamAnAruM ane sukha paNa zAzvata che. A traNe zIgha bhogya che. jevI rIte mRganA samUhane jALa vIMTAI jAya che, e rIte manuSyane jarA-maraNarUpI jALa vIMTAI jAya che. to paNa moha jAlathI mUDha banelA tame A badhuM joI zakatA nathI. * vivecana-74 thI 101 - vyavahAra gaNita sthaLathI svIkArIne muni vaDe kahevAyuM. sUkSma gaNita nizcayagata jANavuM joIe. jo A nizcayagata hoya, to A vyavahAgaNita nathI, tethI viSamagaNanA jANavI. dhe pUrvokta samayAdi gaNita kahe che - vAta atyaMta sUkSma che, teno vibhAga karavo azakya che. #ta - samaya. 2 zadathI asaMkhyAta samayanI AvalikA paNa jANavI. eka niHzvAsa-ucchavAsamAM asaMkhyAta samayo jANavA. samartha, roga rahita, kalezarahita jIvano eka niHzvAsa-ucchavAsane prANa kahe che. sAta prANavI eka stokAdi pUrve kahyA ekaika muhUrtanA keTalAM ucchavAsa kahyA che ? gautama ! 1993 muhartA sarvajJa anaMtajJAnI vaDe kahelAM che. be ghaTikAnuM eka muhUrta ItyAdi kAryavat jANavuM. te nAlikAnuM ane tenA chindranA svarUpa sudhI jANavuM. temAM vizeSa e ke gAyanI vAchaDI traNa varSanI gaNavI, ane bALa hAthaNI be varSanI gaNI. have ghaTikAnuM jaLa pramANa kahe che - te be ATaka thAya. te jaLa vara6 vaDe gaLeluM ItyAdi jANavuM. bAra mAsano eka saMvatsara thAya. temAM 24 pakSo hoya, ItyAdi badhuM sUtra87 thI 92nA artha mujaba jANavuM. 100 varSamAM A sUtrota ucchavAsa thAya. o bhavyo ! tame jJAna cakSu vaDe juo, AyuSyano kSaya ahorAtra thatAM samaya-samaye AvIDI-maraNathI Ayu tuTI rahela che. eka mAsanA 900 muhUrtA thAya temAM madhAdi pramAda yukta subhama ane gahAdattAdinI jema ghaTI jAya che. te mukhaoi jANatAM nathI. e rIte traNe RtumAM sUbAI mujaba jANavuM. have jIvonuM utkRSTa jIvita 100 varSanA pravAhathI jANavuM. so varSamAM 50 varSa nidrA vaDe cAlI jAya. bAkInA 50 varSamAM 20-varSa pramAdAdithI jAya che. rogAdimAM 15-varSa jAya. e rIte 85 varSa jatAM zeSa-15 varSa vadhe. ItyAdi sUtrArthavat. e rIte ukta prakAre asAra mAnuSatvamAM - x * samaye samaye Ayu phAyane pAme che. temAM tame cAritradharma - jJAna, darzanapUrvaka deza-sarva cAmi na karyuM, te mahAkhedanI vAta che. AyuSyanA kSayanI caramakSaNamAM mana-vacana-kAyAthI mahAkheda karIza ane narakamAM jaIza. ahIM bhavyo prazna kare che - ApaNe AtmasvarUpa kema na jANIe. tyAre gurue kahyuM - jinokta svarUpa dharmanuM pavitra karaNa sthAnaka, teno jJAna darzana yAtrirUpa mArga. temAM rAgAdi vijetA jinavare pote nirUpita che ke tame AtmAne na jANo. zuM hovAthI ? tIvra mithyAtvamizra-mohanIya karmodaya hoya tyAre. *x - nadInA vega samAna capaLa Ayu che. cauvata puSpa samAna che. kSaNamAM jJAnavane pAme che. je saukhya che, te anitya che. A traNe zIgha bhogya che - bhaMga pAme che. ItyAdi badhuM sUtra 100,101nA artha mujaba jANavuM. AyuSyanI apekSAthI anityatva kahyuM. have zarIrathI kahe che* sUtra-102 - he AyuSyamAna ! zarIra fTa, piya, kAMta, manojJa, manohara, manAbhirAma, Dha, vizvasanIya, saMmata, bahumata, anumata, bhAMDa kaDaka samAna, ranareDakavatuM susaMgopita, vastranI peTI samAna susaMparivRtta, telapatranI jema sArI rIte rANIya, ThaMDI-garamI-bhUkha-tarasa-cora-daMza-mAka-nAta-pitta-kapha-saMnipAta Adi rogonA saMparaNiI bacAvavA yogya mAnyuM che. paNa kharekhara A zarIra adhava, anitya, azAzvata, vRddhi ane hAni pAmanAra vinAzazIla che. he AyuSyamAnA A zarIramAM pRSTha bhAganA hADakAmAM kramaza 18 sAMdhA che. temAM karaMDaka kAre bAra pAMsI che, cha hADakAM mAtra paDakhane ghere che, jene kaDAha kahevAya che. manuSyanI kukSi eka vitati pramANa ane gardana cAra aMgula pramANa che. jIbha cAra pala, AMkha be pala che. hADakAMnA cAra khaMDathI yukta Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-102 133 mAthAno bhAga che. temAM ra dAMta, sAta aMgula pramANa jIbha, sADA traNa palanuM hRdaya, 25-5lanuM kaheluM che. aMta hoya che, je vAma parimANanI kahevAya che. be aAMta A prakAre sthULa ane pAtaLI che. temAM je sthaLa AMta che, temAMthI maLa nIkaLe che, je sUkSma AMta che. temAMthI sUra nIkaLe che. be paDakhAM kahyA che, eka DAbu bIju jamaNuM temAM je DAbu paDakhuM che, te sukha parimANavALuM che, je jamaNuM paDakhuM che, te du:kha parimANavALuM che. he AyuSyamAna ! A zarIramAM 160 sAMdhA che, 107 marmasthAna che. ekabIjAthI joDAyelA rUoe hADakAM che, Goo nAyu, soo zira, 5oo mAMsapezI, dhamanI, dADhI mUMchanA roma sivAyanA 6 lAkha romakUpa, dADhImUcha sahita sADA traNa karoDa romakUpo hoya che. he AyuSyamAna ! A zarIramAM 160 zirA nAbhithI nIkaLI mastika tarapha jAya che, jene sahANI kahe che. udarvagamana karatI A zirA ca, zrotra, ghANa, jillAne kriyAzIlatA bakSe che ane tenA upaghAtathI cakSu, jha, ghANa, jillAnI kriyAzIlatA nAza pAmare che. he AyuSyamAtA A zarIrathI 160 zisa nAbhithI nIkaLI nIce paganA taLA sudhI pahoMce che. tenAthI jaMdhAne kriyAzIlatA prApta thAya che. A zirAnA upaghAtathI mastakapIDA, AdhAzIzI, mastakazULa, AMkhano aMdhApo Ave che. he AyuSyamAna ! A zarIramAM 160 zirA nAbhithI nIkaLI tII hAthanA taLIyA sudhI pahoMce che tenAthI bAhune kriyAzIlatA maLe che ane tenA upAyathI paDakhAmAM vedanA, pRSTha vedanA, kukSipIDA ane kukSi zULa thAya che. he AyuSyamAna ! 16o ziva nAbhithI nIce tarapha jaI gudAne maLe che ane nirUpaghAtathI maLa-mUtra, vAyu ucita mAtrAmAM thAya che ane upaghAtathI maLamUtra-vAyuno nirodha thatAM manuSya subdha bane che ane pAMDu nAmaka roga thAya che. | he AyuSyamAna ! kapha dhAraka ra5-zira, pittadhAka 25-zirA, vIryadhAraka, 10-zirA hoya che, puruSane kUla 300 zirA ane cIne 670 zirA tathA napuMsakane 680 zirA hoya che.. he AyuSyamAna ! A mAnavazarIramAM lohInuM vajana eka Dhaka, vasanuM aDadhuM ADhaka, majIliMganuM eka prastha, mUtranuM eka ADhaka, yurisanuM eka prastha, pittanuM eka kuDava, kaphanuM eka kuDava, zukanuM aDadhuM kuDava parimANa hoya che. temAM je doSayukata hoya che, temAM te parimANa abha hoya che. puruSanA zarIramAM pAMca koThA che, prInA zarIramAM cha koThA hoya che, parapane nava mota hoya che, ane 11-srota hoya che. puruSane pa00 pezI, strIne 470 pezI, napuMsakane 480 pezI hoya che. * vivecana-102 :he AyuSyamAna ! jo ke A zarIra IcchAviSayapaNAthI ISTa, kamanIyapaNAthI 138 taMdulavaicArikaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda kAMta, prema nibaMdhanavathI priya, manathI jaNAya te manojJa, mana vaDe javAya te manAma, manobhigama, svairya, vizvAsa sthAna, saMmata, ghaNA kAryomAM anabhatAthI bahumata, anumata, AbharaNanA bhAjana tulyathI Adeya, rana karaMDaka samAna susaMgopita, vastramaMjapA samAna, nirUpadrava sthAne nivezita, -x * bhAMgavAnA bhayathI taila golikA samAna susaMgopita - x* tela bhAjananI jema susaMgopanIya che anyathA DhaLI javAthI telanI hAni thAya. A zarIrane uNAdi badhuM na sparze, ema karIne pAlita che. temAM uSNatva-grImAdimAM, zItakALamAM zItatva, vAla-vyApada, kutu-mukha, pipAsA-tRSA, co-nizAcara ItyAdi - X - X - A zarIra sUryodayavatu adhuva che. pratiniyatakAle avazya bhAvi na hovAthI aniyata-surapAdi ke kurapAdi darzanathI che. azAzvata - kSaNe kSaNe vinazvara che. ITAhAra upabhogapaNAthI dhRti-upakhaMbhAdimAM dArika vaMNA paramANu upacayathI cayanA abhAve apacaya, te ayApacaya yukta- puSTi, galana svAbhAvayukta che. jeno vinazvara svabhAva che te viparAza dharma. pachI vikSita kALathI pachI ane pahelAM arthAt sarvadA. avazya tyAjya. A zarIrathI ke zarIramAM anukramathI aDhAra pRSThivaMzanI saMdhi - graMthirUpa hoya che. jemake vAMsanA parvo. te aDhAra saMdhimAM bAra saMdhithI bAra pAlikA nIkaLIne ubhaya pArzane AvarIne vakSa:sthata madhye udarvavarti asthi lAgIne palakAkArapaNe pariName che. tethI kahe che - zarIramAM bAra pAMzulikArUpa karaMDaka hoya che. te ja pRSThi vaMzamAM bAkI cha saMdhithI cha pAMzulikA nIkaLIne be paDakhAMne AvarIne hRdayane ubhayathI vajapaMjarathI nIce zithila kUkSithI upara paraspara saMmilita thaI rahe che. tene kaTAha kahe che. be veMtanI kukSi hoya ItyAdi sUtrArthavatuM. temAM jillA * mukhanI atyaMtaravartI mAMsakhaMDarUpa, laMbAImAM AmAMgulathI sAta aMgula hoya che. hRdaya aMtarvata mAMsakhaMDa | pala hoya che. -x -x - bAkI sUtrArthavatuM. [mAtra zabdArtha ahIM noMdhela che - AMdha - aMguli Adi asthibaMDa melApaka sthAna. ma0 rAma - hADakAnI mALA, nAyu - asthibaMdha zirA. dhamanI - savAhI nADI. IT * taguruha kUpa arthAt romaraMdha. have pUrvokta 300 zirA kaI rIte thAya che, te kahe che - samagra vRtti sUtrArthavat che. vizeSa A pramANe - zirA - smasA, saharaNI, nirupaNAta anugraha, 3papata - vighAta, 3pati - prApta, 3padhAta - vikAra prApta, IvenA - mastakapIDA. akSavi - locana. nirupathati : nirupadrava, 3payAta - upadrava, nirupayata - upadravano abhAva. maNa parISavAta karma- prasavaNakarma, viThAkarma, vAyukarma. arza-harasa, gudAMkura, vyakti - kSobhane pAme che, parama pIDAkara lohIne choDe che. figurfewfi * amaghAriNI - x * zeSa vRttikathana sUgAryavat jANavuM. - X * have zarIramAM rudhirAdinuM pramANa kahe che - he AyuSyamAna ! A prANInuM rudhira Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suga-102 139 ADhaka pramANa hoya che. vasA ardha ATaka. mastaka-bhe phephasAdi prastha pramANa, mUtra ADhaka pramANa, purISa prastha pramANa che ItyAdi prArthavatu jANavuM. A ADhaka, prasthAdi pramANa bAla-kumAra-taruNAdine- be asatInI pasalI, be pasalInI setikA, cAra setikAno kuDava, cAra kuDavano prastha, cAra prasthano ADhaka, e pramANe pota-potAnA hAtha vaDe gaNI levuM. jo rudhirAdi jyAre duSTa hoya che, te tyAre atipamANa thAya che, arthAt ukta pramANathI zukra-zoNitAdinuM hIna-adhikad thAya che. te tyAM vAta Adi dUSitatvathI jANavuM. - x - 4 - navazrota puruSanA - temAM be kAna, be cakSu, be ghANa, mukha, gudA, liMga. agiyAra zrotra strInA kahyA, temAM pUrvokta nava ane be stana yukta agiyAra thAya, te manuSya strIne AzrIne kahyuM. gAya Adine cAra stana hoya che, tethI tene 13 zrota thAya. zUkarI Adine ATha stana hovAthI 1 zrota tivyaghiAtamAM thAya. vyAghAtamAM to eka stanavALI bakarIne 10 zrota ane traNa stanI gAyane 12-zrota thAya che. - X - zarIranuM svarUpa kahyuM, have tenuM asuMdarad - * sUjha-103 thI 105 : kadAca je zarIranuM daranuM mAMsa parivartana karIne bahAra karI devAya to te zucine joIne mAtA paNa dhRNA kare. manuSyanuM A zarIra mAMsa, zuka, hADakAMthI apami che. paNa A vastra, gaMdha mALA dvArA AcchAdita hovAthI zobhe che. A zarIra khoparI, carabI, majA, mAMsa, hADakAM majuliMga, lohI, vAluMDaka, camakoza, nAkano mela ane viSThAnuM ra che. A khoparI , kAna, hoTha, kapALa, tALavuM Adi amanojJa aLathI yukata che. hoThano gherAvo atyaMta lALathI cIkaNo, moTuM pasInAvALuM, dAMta maLathI malina, javAmAM bIbhatsa che. hAtha-AMgaLI, aMguThA, nakhanA sAMdhAthI joDAyela che. A aneka tarala-mrAvanuM ghara che. A zarIra khabhAnI nasa, aneka zirA ane ghaNAM sAMdhANI baMdhAyeluM che. zarIramAM phUTelA ghaDA jevuM kapALa, sukAvRkSanI koTara jevuM peTa, vALavALo azobhanIya kukSi pradeza, hADakAM ane zirAnA samUhathI yukta, temAM sama ane badhI tarapha romakUpomAMthI svabhAvathI ja apavitra ane ghora durgadhayukta parasevo nIkaLI rahyo che. temAM kalejuM AtaraDA, pitta, hRdaya, phephasA, plIhA, zuksa, udara e gupta mAMsapiMDa ane maLayAvaka nava chidro che. temAM ghadha avAja karatuM hadaya che te durgaMdhayukata, pitta-kapha-mUtra ane auSadhinuM nivAsa sthAna che. guhya pradeza, goThaNa, jaMghA ane paganA joDathI joDAyelA, mAMsa gaMdhathI yukta, apavitra ane nazara che. A rIte vicArI ane tenuM bIbhatsa rUpa joIne e javuM joIe ke - A zarIra dhuva, anitya, azAzvata, saDana-galana ane vinAzadharmI tathA 140 taMdulavaicArikaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda pahelA ke pachI avazya naSTa thanAra che, Adi ane aMtavALuM che. badhAM manuSyono deha Ano ja che. * vivecana-103 thI 105 - zarIranA madhyapradezamAM je apavitra mAMsa varte che. te mAMsa parAvarca karIne, jo bahAranA bhAgamAM karAya to te mAMsane apavitra joIne potAnI paNa AtmIyA mAtA jugupsA kare ke - aro ! meM A zuM apavitra joyuM. manuSya saMbaMdhI zarIra apavitra che. konA vaDe? mAMsa, zuka, hADathI, vibhUSA kareluM ja zobhe che. konAthI ? gaMdhamALA vaDe AcchAdana karela. AcchAdana-vastra, gaMdha-karparAdi. A manuSya zarIra zIrSaghaTI samAna mastakanuM hADakuM, meda, majA, mAMsa, asthinkavya, mAthAnI cIkAza, lohI, vAluMDa-aMtara zarIra avayava vizeSa, carmakoza, nAkano mela, bIjo paNa zarIrathI udabhavela niMdhamala te badhAMnA gRhasamAna che. manojJabhAva varjita zIrSaghaTI vaDe AkAMta, gaLatA evA nayana, karNa, hoTha, gaMDa, tAlu ItyAdithI cIkkaNuM. - x * dAMta mala vaDe malina, bhayaMkara AkRti ke avalokana, rogAdi kRzAvasthAmAM jenuM zarIra che te bIbhatsa darzana, skaMdha-bhujA-hAthano aMguTho ane AMgaLIo, nakhonI je saMdhio, tenA samUhathI saMdhita A zarIra ghaNAM sanA gRha samAna che. [kaI rIte ?]. nALa vaDe, skaMdhazirA vaDe, aneka snAyu vaDe, ghaNI dhamanI vaDe, asthi melApaka sthAna vaDe niyaMtrita, sarva jana derazyamAna udara kapAla jemAM che tevuM. kakSA samAna nikuTa - jIrNa zuka vRkSanI koTara jevuM te kakSanikuTa kulita bAlothI sadA sahita athavA kakSAmAM thAya te kAkSikA- temAM rahela keza latA vaDe yukta. duSTa aMtavinAza ke prAMta jemAM che, te duraMta-dupUra, asthi ane dhamanInI paraMparAthI vyApta, sarva prakAre - sarvatra romaraMdhaNI parisavatuM - gaLatuM, badhe ja sacchidra ghaTa samAna, a zabdathI bIjA paNa nAsikAdi chIdrothI savatu A zarIra svayaM apavitra che ane svabhAvathI paramaduSTagaMdhI che. plIhA, jalodara, guhamAMsa, nava chidro jemAM che te, tathA diddhiga thatuM hadaya jemAM che te cAvatu dugadhI pitta-glema-mUtra lakSaNa auSadhonA gRha samAna. * x * sarva bhAgamAM duSTa, aMta ke prAMta che tevuM. guhya sAMthaLa-ghuMTaNa-jaMghA-pAda-saMghAta saMdhita, azuci apavitramAMsa gaMdha jemAM che tevuM. e pramANe vicAratA bIbhatsa darzanIya bhayaMkara rUpavALuM, rAghava, anitya, azAzvata che. saDaNa-pavana-vivaMsana svabhAvavALuM che. temAM saDana-kuddhi AdithI aMgulI AdinuM saDana, bAhu AdinuM khagAdi vaDe chedanAdithI patana, sarvathA kSaya te vivaMsa. A manuSya zarIrane sAdi-sAMta jANa. A sarva manuSyonuM zarIra tavataH svabhAvathI Ave che. have vizeSathI azubhatva kahe che * sUtra-106 thI 108 :mAtAnI kuTimAM zuka ane zoNitamAM utpanna te ja apavitra sane pIto Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra106 thI 108 141 nava mAMsa garbhamAM rahe che. yonimukhathI bahAra nIkaLyo. stanapAnathI vRddhi pAmyo, svabhAvathI ja Azuci ane maLayukta evA A zarIrane kaI rIte dhovuM zakya che ? are, azacimAM utA ane jyAMthI te manuSya bahAra nIkaLela che, kAmakrIDAnI AsaktithI te ja azazi yonimAM maNa kare che.. * vivecana-106 thI 108 - jananInA jaTharAMtaramAM vIrya ane lohInA eza thavAthI pahelAM utpanna, te ja viSkArasane pIto, nava mAsa sudhI rahe. yoninuM mukha phADIne, stananA dudhathI vRddhi pAmIne, viSThAmaya thayelA, AvA dehane kaI rIte dhovAnuM zakya che? khedanI vAta che ke azucimAM utpanna je dvArethI nIkaLyo, cauvana pAmyA pachI jIva viSayarata banI tyAM ja kIDA kare che. * sUtra-109 thI 14ra : azucithI yukta nA kaTibhAgane hajAro kavio dvArA zrAMta bhAvathI vaNana kema karAya che ? teo rIte svArthavaza mUDha bane che, teo bicArA rAgane kAraNe A kaTibhAga apavitra maLanI thelI che, te jANatA nathI. tethI ja tene vikasita nIlakamalano samUha mAnIne tenuM varNana kare che. vadhAre keTaluM kahIe ? pracura medayukta, parama pavitra viSThAnI rAzi ane dhrA yogya zarIramAM moha karavo na joIe. seMkaDo kRmi samUhothI yukta apavitra maLatI vyAkha, azuddha, azazcata, sArarahita, dudhiyukata, parasevA ane maLathI malina A zarIramAM tame nirveda pAmo. A zarIra dAMta-kAna-nAkano mela ane mukhanI pracura lALathI yukta che. AvA bibhatsa ane ghaNita zarIra pratye rAga kevo ? saDa-galana-vinAzavidhvaMsana:khakara ane maraNadharmo, saDelA lAkaDAM samAna zarIranI abhilASA koNa kare ? A zarIra kAgaDAM, kutara, kIDI, maMkoDA, mAchalI ane zmazAnamAM rahetA gIdha vagerenuM bhojya tathA vyAdhithI grasta che. e zarIramAM koNa saga kare ? apavitra, viSThAthI pUrita, mAMsa ane hADakAMnuM ghara, malayAvi, rajavIthiI utpanna, nava chidrothI yukta, azAzvata jaNa. tilakayukata, vizeSathI rakata hoThavALI yuvatinA bAhya rUpane juo cho paNa aMdara rahelAM DuMgadhita maLane jotAM nathI. | mohathI grasita thaI nAyo cho ane kapALanA apavitra sane pIo cho, kapALathI utpanna rasa, jene svayaM yuko cho. dhRNA karo cho ane temAM ja anukta thaI atyaMta AsaktithI te sa pIo cho. - kapALa apavitra che. nAka-vividha aMga chidra-vichidra paNa apavitra che. zarIra pama apavitra cAmaDAthI DhAMkeluM aMjana vaDe nirmaLa, nAna-udvartanathI saMskArita, sukumAla puNothI suzobhita kezarAziyukta mInuM mukha ajJAnIne 142 taMdulavaicAriktakIrNakasUtra-saTIka anuvAda rAga utpanna kare che. jJAna buddhivALo je phUlone mastakanuM AbhuSaNa kahe che, te kevaLa phUla ja che. mastakanuM AbhuSaNa nathI. sAMbhaLo, carabI, vasA, kapha, glema, meda A badhAM mAthAnA bhUSaNa che. A potAnA zarIranA svAdhina che. zarIra bhUSita thavA mATe yogya che. viSThAnuM ghara che. be paga ane nava chidrothI yukata che. nava durgAthI bhareluM che. temAM ajJAnI manuSya atyaMta mUrzita thAya che. kAmarAgathI raMgAyelA tame gupta aMgone pragaTa karIne dAMtonA cIkaNA maLa ane khoparImAMthI nIkaLatI kAMjI atha vikRta sane pIo cho. hAthInA dAMta, sasalA ane mRganuM mAMsa, camarI gAyanA vALa ane cittAnuM cAmaDuM tathA nakhane mATe temanuM zarIra grahaNa karAya che. mAnava zarIra zuM kAmanuM che ? he mUrkha ! A zarIra durgandhayukta ane maraNasvabhAvI che, temAM nitya vizvAsa karI tame kema Asakata thAo cho ? eno svabhAvato kaho - dAMta koI kAmanA nathI, moTA vALa dhRA yogya che, cAmaDI paNa bibhatsa che. have kaho ke tame zemAM rAga rAkho cho ? kapha, pitta, mUtra, viSTA, carabI, dADho Adi zeno rAma che? jaMghAnA hADakAM upara sAthala che, tenA upara kaTibhAga che, kaTi upara pRSThabhAga che, pRSTha bhAgamAM 18 hADakAM che. be AMkhanA hADakA che ane soLa gardananA hADakAM jANavA. pIThamAM bAra pAMsaLI che. zirA ane nAyuthI baddha kaThora hADakAMno A DhAMco mAMsa ane cAmaDAmAM lapeTAyelo che. - A zarIra viSThAnuM ghara che, AvA maLagRhamAM koNa rANa kare che ? jema viSThAnA kuLa najIka kAgaLA phare che, temAM kRmi dvArA suLakhuLa zabda thayA kare che ane srotothI dudha nIkaLe che [marelA zarIranI paNa A ja dazA che.] - mRta zarIranA netrane pakSI cAMcathI ode che. udInI mAphaka hAtha phelAya che, AMta bahAra kADhI le che, khoparI bhayaMkara dekhAya che. mRta zarIra upara mAkhI baNabaNa kare che. saDelA mAMsamAMthI zULa-zuLa avAja Ave che. temAM utpanna kRmi samUha misa-misa avAja kare che. AMtaraDAmAM ziva-thiva zabda thAya che. Ama A ghaNuM bibhatsa lAge che. pragaTa pAMsaLIvALuM, vikarALa, sukA sAMdhAthI yukata, cetanA hita zarIranI avasthA jANo. nava dvArothI azucine kADhanAra karatAM ghaDAM samAna A zarIra prati nirlobha bhAva dharo. be hAtha, be paga ane mastaka, dhaDa sAthe joDela che te malina malanuM koThAgAra che. A viSThAne tame kema upADIne pharo cho ? A rUpALA zarIrane rAjapatha upara pharatuM joIne prasanna thAo cho, pagaMdhathI sugaMdhitane tamArI gaMdha mAno cho, gulAba, caMpo, camelI, agara, caMdana, turkanI gaMdhane potAnI gaMdha Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-109 thI 142 mAnIne prasanna thAo che. tAruM moDhuM mukhavAsathI, aMga-pratyaMga agathI, keza nAnAdi veLA lagADelA sugaMdhita dravyothI sugaMdhita che. to AmAM tamArI potAnI gaMdha zuM che? he puruSa ! AMkha-kAna-nAkano mela tathA zleSma, azuci ane mutra e ja to tArI potAnI gaMdha che. 143 * vivecana-109 thI 142 : he pUjya ! te strIdehanI gRhakuDI [] kaI rIte che ? azrAMta, jenA vaDe sva svArthamAM mUDhatAne pAmela hajAro kavio vaDe strInI kaTino agrabhAga arthAt bhagarUpa vacana vistAthI vistAre che. kevuM jaghana ? parama apavitra vivara. kahyuM che - carmakhaMDa, sadAbhinna, apAna udgAravAsita. temAM mUDho prANathI ane dhanathI kSaya pAme che. jema prANathI ane dhanathI kSaya pAme che. jema-prANathI satyakI Adi kSaya pAmyA. he ziSya! tIvra kAmarAgathI hRdayamAM jANatAM nathI, bIjAne kahetA nathI. koNa ? bicArA. apavitra nirdhamana khALarUpa te jaghanane parama viSayAsakto varNave che. kaI rIte ? vikasita nIlopalavananI upamA Ape che. keTalAM pramANamAM huM zarInuM varNana karuM? te viSThAdi pracUra bharela che. arthAt paramaviSThA samUharUpa che. virAga tenuM kAraNa kAmAsakta aMgAravatInA rUpadarzanamAM caMdrapradhotananI jema jANavuM athavA cAlyo gayela che. rAga-manmayabhAva jemAMthI te virAga. virAgamUla - temAM rAga na karavo - sthulabhadra, vajra svAmI ke jaMbusvAmI Adivat. kRmikula saMkIrNa, apavitramala vyApta, azuddha, sarvathA pavitra karavAnuM azakya, azAzvata, kSaNe-kSaNe vinazvara, sAravarjita, durgandha prasveda-malathI cigacigAto, evA prakAre zarIramAM he jIvo ! tame nirveda-vairAgyane pAmo. dAMta, kAnano mela, nAkano mela, zrva zabdathI zarIgata aneka prakArano mala grahaNa karavo. AvA bIbhatsa, sarvathA niMdha zarIramAM koNa rAga kare ? te zarIramAM koNa vAMchA kare? kevA zarIramAM ? je zarIra saDana, pattana, vikiraNa, vidhvaMsana, cyavana, maraNadharmavALuM che. temAM viLi - vinazvaratva, vidhvaMsana-roga jvarAdithI jarjarIkRt, cyavana-hAtha, pagAdino deza kSaya. dehamAM koNa rAga kare? kevo deha ? kAgaDA, kutarA, kIDI, maMkoDA, mAchalI AdinA bhakSya samAna che. sadA saMvizuddhi, viSThA bhUta, mAMsa-kalevara-kuMDi Adi badhethI gaLatuM, mAtA-pitAnA lohI ane pudgalathI niSpAdita, nava chidrayukta, azAzvata evuM zarIra jANa. taruNInA mukhane tuM jue che. kevuM che ? tilaka sahita, kuMkuma-kAjalAdi vizeSa sahita, tAMbulAdi raMgelA hoTha sAthe kaTAkSa sahita, bhrUceSTA sahita, capaLa kAkalocanavat AMkhavALI. e pramANe huM bAhya bhAga maThAtine sarAgadRSTithI avaloke che. paNa aMdhavat joto nathI. zuM ? madhye rahela apavitra kalimalane. rati mohodayathI bhUtAveSTita samAna ceSTA karato mastakanI ghaTInA apavitra rasane cuMbanAdithI pIe che. ItyAdi taMdulavaicAriprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda sUtrArthavat badhuM jANavuM. vizeSa e rAvata - viSayAsakta, mUtra - mahAmohane pAmela. ati mUrchita - tIvravRddhine pAmela. - X - ' - pUtive - durgandhi gatra - x - pina - niyaMtrita. 144 aMbana - netramAM kAjaLa AMjavuM. - x - vizuddha - ati zobhatA, snAna, uddharvanAdithI. temAM krUrtana - piSTikAdithI mela utAravo. muLa - dhUpanAdi prakAre athavA snAnAdithI mRdutvane prApta. - 4 - vAta - manmatha karkaza bANathI viddhapaNAthI sat-asatno viveka gumAvela, 1 - mAthathI paravazatA, jethI gurvAdine paNa na gaNe. vRttimAM havenI gAthAomAM mukhyatve gAthArtha ja che je ame sUtrArthamAM noMdhelo ja che, mATe ahIM viziSTa zabdArtha ja no~dhela che - zIrSapUra - mastakanuM AbharaNa. meva - asthikRt vattA - visasA, carabI. zabdathI zarIramAM rahela aneka avayavo levA. siA - varNAdithI utpanna khelakaMTha, mukhano zleSma. siMdhANaka nAkano zleSma. - x " varcaskakuTI - viSThAnI kothaLI. duSatipUrA-pUravAnuM azakya. utkaTagaMdhaviliptA - tIvra durgaMdhathI vyApta bAlajana-mUrkhaloka gRddha-laMpaTatva. kaI rIte gRddha - premAvata - kAmarAga vaDe guMthAyela. savAzya - pragaTa karIne. gUDha muttoli - apavitra strInI bhaga ke puruSacihna. cikkaNAMga - gAgatu aMga, zIrSaghaTIkAjika - kapALanA hADakAMno khATo rasa. aMtamu. gAyAmAM = zabdathI aneka tiryaMcanA avayavo. ahIM bhAva evo che ke jema hAthI Adi tiryaMconA dAMta Adi badhAMne bhogane mATe thAya che, tema manuSya avayavo bhogane mATe thatAM nathI. tethI kahe che ke jitadharma dhAraNa karavo. - - pUtikakAya - apavitrazarIra. cyavanamukha - maraNa sanmukha. nityakAla vizvasta - sadA vizvAsane pAmela. sadbhAva-hArda. mUDha-mUrkha. - x - siM gAthA :- jUtha - viSTA. vaMtakuMDI - hADabhAjana. athavA daMtakuMDI eTale dADhA. baMdhA. gAthA :- Ti - throNi, kamara. - 4 - agniya gAthA :- kaDhiNa - kaThina. viSThAkoSThAgAra - viSThAnA gRhanI upamA. na gAthA :- nAma - komaLa AmaMtraNa. vaccakrava-viSThAno bharela kUvo. kAkkali - kAgaDAno saMgrAma. kRmika - viSThAmAM rahIne 'zULazULa' evA prakAre zabda kare che. pUtika - parama durgandha, have zarIranI zaba avasthA darzAvatI traNa gAthA :- sUtra-134 thI 136 vaDe kahela che - kAgaDA Adi vaDe kADhI levAyelA nayano jenA che, tenA - temAM ke tethI te udyutanayana. viniMta - vizeSathI sthAne sthAne pADela. viprakIrNa-virala. - x + zIyALa Adi vaDe kheMcI kaDhAyela AMtaraDAdi, pragaTa zIrSaghaTIthI raudra. bhiNibhiNi bhaNaMta - mAkhI Adi vaDe gaNagaNa karatAM. visarpad - aMga AdinA zithilapaNAthI vistArane pAmela. - 4 - misimisimiAMtakimiya - 'misaMta' - chabachaba karatAM zabda karatI kRtio jemAM che te. thitithivizivitabIbhaccha Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-109 thI 142 14 146 taMdulavaicArikaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda asthira citta hovAthI parvata mArganI jema anavaji. aMtaraMga vaNanI samAna kuTila hadaya, kALA sapanI jema avizvAsya, chaLa chAyukta hovAthI pralaya jevI... tayA - AMtaraDAthI raudra. TVT gAthA :- pravaTita prakaTavane prApta, vikarAla-bhaya utpAdaka, saMghAtasamudAya, nirotanaka - caitanya vivarjita. valthI nava zroto vaDe gaLatA, varcaskaviSTA, azucitara - apavitratama. Amagamallagarva - apakva zarAvatuca. nirvedavairAgya. to OiT0 gAthA - sIsa ueNpiya - prAbalyathI caMpita mastaka athavA prabaLatAthI Akamita. duyAduya - zIghazIgha. te a fe gAyA :- upara * saMbhAvanArthe che. Dutra - prApta. paragaMdha-pATala, caMpaka Adi vaDe sugaMdhaka thayela. bannata - jANato. have pasaMghane dazavi che , pATala, caMpaka, mallikA, agara, caMdana, turaka mizra. mizrA - saMyoga utpaNa yakSa kardamAdika gaMdha. samoyarata - badhe vistaratI. e rIte paramaighane potAnI gaMdha jAmato khuza thAya. suva gAthA :- zubhavAsa - suMdara cUrNa, surabhigaMdha - sugaMdha. vAta - zItalAdi vAyu. -x- evA prakAre saMga gAma varte che. roga - vALa, nAna vaDe sugaMdhI varte che. AmAM tArI AtmAnI gaMdha kyAM che ? potAnI gaMdha dazavi che - AMkhano mela, cIpaDA vagere. kAnano mela, kaMTha ane mukhano glema, nAkano mela, zabdathI jIbhano mela, guhamala, kakSAmela Adi kevA che ? durgadha tathA badhAM prakAre azubha, maLa-mUtrayukta, A anaMtarokata che, te tArI potAnI gaMdha che. have vairAgyotpAdana mATe strI caDhi dazavi che - * sUtra-143 : kAmaraNa ane moharUpI vividha doraDAthI baMdhAyela hAro zreSTha kavio dvArA A rIonI prazaMsAmAM ghaNuM ja kahevAyela che. vastutaH temanuM svarUpa A pramANe che mIo svabhAvathI kuTila, piyavacanonI latA, prema karavAmAM pahADanI nadInI jema kuTila, hajAro aparAdhonI svAminI, zoka utpanna karAvanArI, vALano vinAza karanArI, paraSo mATe vadhasthAna, lajAno nAza karanArI, avinayanI rAzi, pApakhaMDanuM ghara, zatrutAnI khANa, zokanuM ghara, mayadA toDanArI, rAganuM ghara, durAcArInuM nivAsa sthAna, saMmohananI mAtA jevI che... tathA - jJAnano nAza karanArI, brahmacaryano nAza karanArI, dharmamAM vinaya, sAdhuonI Na, AcArasaMpanna mATe kalaMkarUpa, kamarUpI rajanuM vikrAmagRha, moDhAmAmiAM vinubhUta, daridratAno AvAsa, kopAyamAna thAya tyAre jherI sApa jevI, kAmathI vaza thAya tyAre madonmata hAthI jevI, duSTa hRdayA hovAthI vAghaNa jevI, kAlimAM vALA hRdayanI hovAthI vRkSa AcchAdita kUvA samAna... tA - * jAdugaranI jema seMkaDo upacArothI Abaddha karanArI, dugrahi sadbhAva hovA chatAM AdarzanI pratimA, zIlane saLagAvavAmAM vanakhaMDanI Aga jevI, 2i8/10]. saMdhyAnI lAlImAnI jema kSaNika prema karanArI, samudranA taraMganI jema capaLa svabhAvavALI, mAchalInI jema duparivartanIya, caMcaLatAmAM vAMdarA jevI, mRtyunI jema kaMI bAkI na rAkhanArI, kALanI jema kura, varaNanI jema kAmapAzarUpI hAthavALI, pANInI jema nimnagAminI, kRpaNanI jema ulaTA hAthavALI, naraksamAna bhayAnaka, gardabhanI jema du:zIlA, duSTa ghoDAnI jema durdamanIya, bALakanI jema kSaNamAM prasanna ane kSaNamAM ropAyamAna... tathA - aMdhakAranI jema duuveza, viSayanI latAnI jema Azrayane ayogya, kuvAmAM AkrozathI avagAhana karanAra duSTa magara jevI, sthAnabhraSTa aizvaryavAnanI jema prazaMsA mATe ayogya, kaMpAka phaLanI jema pahelAM sArI lAgatI, paNa pachI kaTu phaLa denArI, bALakane lalacAvanAra khAlI muThI jevI, sAra vagaranI, mAMsapiMDane grahaNa karavAnI jema upadrava karanArI, baLolA ghAsanA pULAnI jema nahIM chUTelA mAna ane bhaLelA zIlavALI, ariSTanI jema durgadhanIya... tathA - khoTA sikkAnI jema zIlano ThaganArI, krodhInI jema kaSTathI rakSita, atyaMta viSAdavALI, nidid, durupayArA, gaMbhIra, avizvasanIya, anavasthita, duHkhathI rakSita, aratikara, karkaza, daMDa vairavALI, rUpa ane saubhAgyathI unmatta, sAMpanI gatinI jema kuTila hadayA, aTavImAM yalnI jema bhaya utpanna karanArI, kuLa-parivAra ane mitramAM kUTa pADanArI, bIjAnA doSo prakAzita karanArI, kRtana, vIryanAza karanArI... tathA kolanI jema ekAMtamAM haraNa karanArI, caMcaLa, anithI lAla thayelA ghaDAnI jema lAla hoThothI raNa utpanna karanArI, AMtaraMga bhagnazata dayA, doraDA vinAnuM baMdhana, vArahita jaMgala, aninilaya, Aya vaitaraNI, asAdhya bimArI, vinA viyoge pralApa karanArI, anabhivyakta upasarga, ratikriDAmAM citta vibhama karanArI, savaga saLagAvanArI, megha vinA ja vajapAta karanArI, jaLazUnya pravAha ane samudra samAna niraMtara garjana karanArI evI A rIo hoya che. A rIte strIonI aneka nAma niyukti karAya che. lAkho upAyo thakI ane vividha prakAre paraponI kAmAsakti vadhAre che. tathA tene vadha-baMdhananuM bhAjana banAvanAra nArI samAna bIje koI zaba nathI. tethI tenI nArI vagere niyukti A rIte che puruSane tenA samAna bIjo koI zatru nathI, mATe "nArI' vividha prakAranA kamoM ane zilAthI puruSone mohita kare che mATe 'mahilA', puraSone mata kare che mATe pamadA mahAna kalahane utapanna kare che, mATe mahilikA, puruSone hAvabhAvathI maNa karAve che mATe mA, paraSone aMgamAM rAga karAve che, mATe 'ganA' Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUga143 143 aneka prakAranA yuddha - kalaha-saMgrAma-aTavImAM bhramaNa, vinA prayojane sNa levuM, ThaMDI-garamInuM duHkha ane kaleza ubho karavA Adi kAryomAM te puruSane pravRtta kare che mATe 'lalanA: yoga-niyoga dvArA puruSane vaza kare che mATe 'yoSita' vividha bhAvo dvArA puranI vAsanA uddIpta kare che mATe 'vanitA' kahevAya che. koI strI premajIbhAvane, koI praNaya vibhramane ane koI zAsanA rogInI jema zabda vyavahAra kare che. koI zaNa jevI hoya che ane koI raDI raDI page praNAma kare che. koI stuti kare che. koI kutUhala, hAsya ane kaTAkSApUrvaka jue che. koI vilAsayukta madhura vacanothI, koI hAsya ceSTAthI, koI AliMgana dvArA, koI sItkAranA zabdothI, koI cUkyoganA pradarzanathI, koI bhUmi upara lakhIne athavA ciha karIne, koI saMsaDA upara caDI nRtya dvArA, koI bALakanA AliMgana thakI, koI AMgaLInA TacAkA, stanamana ane kaTitaTa pIDana Adi thakI paraSone AkRSTa kare che. A strIo vidana karavAmAM jALAnI jema, phAMsavAmAM kIcaDanI jema, mAravAmAM mRtyunI jema, saLagAvavAmAM agninI jema ane chibhinna karavAmAM talavAra jevI hoya che. vivecana-143 : [ahIM sUtrakAra maharSie racela sUtra mukhyatAe traNa bhAgamAM vibhAjIta thaI zake che - (1) 3 vizeSaNo dvArA zrI svarUpa, (2) strInA paryAya zabdonI niyukti, (3) doll svabhAva-pravRtti. ame ahIM tenA 3 vizeSaNono spaSTA sUtramAM karyo ja che, chatAM vRttimAM A zabdonI kamazaH vyAkhyA che. temAM je viroSArtha che, te pharI nodhela che.) strInuM kavi vaNita nahIM, paNa vAstavika svarUpa A che - (1) svAbhAvika vakabhAvavALI - patimArikAvatuM. (2) miSTa vANI maMjarI - raktadvIpa devIvatuM. (3) kaitava premagirinI nadI - mAgadhikA gaNikAvatuM. (4) hajAra aparAdhanA gRharU5 * sulanIvatuM. (5) zokanA utpattisthAna jevI * sItAgamanamAM rAmanI jema. (6) puruSa baLanA kSayano hetu athavA sainyano vinAza hetu - koNIka panI paDAvatI vas. (7) puruSone vadhasthAna-sUryakAMtA saNInI jema. (8) lajjArahita - surpaNakhAvata athavA jenA saMgamAM praSanI lajjAno nAza thAya che - goviMda brAhmaNanA putravat thavA saMyamano nAza - aSADhA bhUti mATe napubikAvat. (9) avinayano ukaraDo, zetAMguli puruSanI patnIvatu. (10) aMtara daMbhanA nilaya jevI - caMDapadhote mokalela vezyAvat. (11) vairanI khANa - jamadagnipatnI reNukAvat. (12) zarIrane zoka karanAra - vanamAlAvata. (13) kularUpa maryAdA nAzaka athavA saMyama mayadA nAzaka - AdrakamAranA pUrvabhavanI strIvata. (14) kAmaraNanI vAMchA athavA rAganuM sthAna, upalakSaNathI zreSanuM paNa sthAna athavA dharmarAgano nisvAda, (15) dughatrionAM gRhasamAna - vIramativa. 148 taMdulavaicArikaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda (16) mAyAno samUha - kamala zreSThI putrI padiAnIvatuM. (1) zrutajJAnAdinI khalanA, upalakSaNathI cAhmiAdinI khalanA - ahaMnnaka kSullakavatuM. (18) bAvanuM calana. (19) zrata cAtri AdimAM aMtarAya, (20) mokSapatha sAdhakone cAritrayANa vinAza hetupaNAthI nirdaya zag - mAgadhikA vezyAvat. (21) hAvatAdi AcAramAM phleka, (22) karmarajanuM kRtrima vana athavA nibiDa motIyAdi kAma ane coranI vATikA, (23) mokSamArgamAM ADazarUpa, (24) dAridranuM ghara - kRtapasvikA Azrita vezyAvata. (5) dADhA viSa sarpa jevI kopita. (26) unmatta hAthInI mAphaka manmatha - kAma vihaLa - abhayA rANIvatuM. (27) vAghaNI jevI duSTa citavALI - pAla ane gopAlanI aparamAtA mahAlakSmIvatuM. (28) tRNa samUha AcchAdita kUvAnI mAphaka apakAzadayA - zataka zrAvakanI panI revatIvavuM. (29) paravaMcaka mRgAdi baMdhaka samAna aupacArika so vayana ceSTAdi baMdhana * so sneha raju baMdhana samAna. (30) aneka prakArathI ke aneka puruSo vaDe grahaNa karavI zakya athavA sarvathA grahaNa karavI azakya, tenA AMtaracita abhipAyathI bahugrAha sadbhAva ke bahu grAhya asadbhAva. (31) chANanA agni mAphaka aMta dahanazIla kemake duHkharUpa agninI jvALAthI purapano aMta kare. *x*(32) viSama parvata mArgava anavasthita cita - anaMgasenAvat athavA jinakabhI paMcavat ekaprayita nahIM, athavA bhUtAveSTita ekatracita nahIM. (33) aMtaeaNavat kuzita hRdayI - tilabhaTTanI strI mA. (34) kRNavat avizvAsya, (35) bahujaMtukSayavat pracchannamAtRkA. (36) saMdhyAnA raMganI jema muhUrtarAgA duSTa vezyAvat (39) sAgarataraMgavat caMcala svabhAvavALI, (18) matsyavat duSparivartanazIla, (39) vAMdarAva caMcala abhiprAyA, (40) maraNa samAna vizeSa varjitA. (41) dubhikSAkALa ke ekAMta duSamakALamAM duSTasapa samAna dayAMza varjita - sukozalanI mAtAvat. (42) puruSone AliMganAdi kAmapAza baMdhanahetu hAthavALI hovAthI pAdahastA. (43) nadI jevI nIca gAminI - paMgu kAmuka gaNI jevI. (44) kaMjusanI jema uMdhA hAthavALI, (45) naka jevI trAsa ApanArI, duSTa karmakArIpaNAthI mahA bhayaMkara - lakSmaNA sAdevIno jIva vezyAdAsInI ghAtikA kulaputranI patnIvatuM. (43) viThA bhakSaka gadheDAvat duSTAcArI, nirlajjapaNAthI jyAM tyAM grAma, nagarAdi, upAzraya - caitya vRknI vATikA AdimAM puNyonI vAMchAkArI - X... (4) kulakSaNa ghoDAnI jema durdama-sarva prakAre nirlajIkRta, puruSa saMyogamAM sva kAma abhiprAya AkarSaNa hetuthI. (48) bALakanI jema muharta pachI prAyaH bIje sagaghArakapaNAthI - kapila brAhmaNa Asakta dAsIvatuM. (49) kRNabhUta ITAdi bhavAMdhakAra ke aNavara samudrobhava tamaskAya samAna mAyA mahAMdhakAra gahanavathI devone paNa dupravezapaNe che. (50) hAlAhala vipulatA samAna, sarvathA saMgAdi karavAne ayogya - naMdIpugI viSakanyAvat. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-143 149 15o taMdulavaicArikaprakIrNakasUra-saTIka anuvAda (51) nirdaya mahA magAdi jalajaMtu sevita vAva samAna duSTagrAhya. mahA kahe paNa praveza yogya. (52) sthAna bhraSTa grAma nagarAdi nAyakavatu athavA cAritra guraphulAvAsa AdithI bhaSTa sAdhu samAna, sthAnabhraSTa - duSTAcAramAM kad satyakI vidhAdharavatu aprazaMsanIya. (53) viSavRkSa phaLanI jema pahelA madhura - mahA kAma rasotpAdaka, pachI vipAke dAraNA brahmadatta cakIvata. (54) polI maDhI jevI, avyakta janane bhoLavavAne yogya * vakalayIrI tApasavata. (55) mAMsapezI grahaNa samAna sopadravA. * * * strInA grahaNathI A bhave ke parabhave dAruNa upadravakArI. * * (56) pradIpta tRNapUlikA samAna atyajayamAta-jalana svabhAvavALI, (57) nibiDa pApanI jema durlaMghanIya, (58) kUTa kASapiNa samAna - X - akAla cAriNI. (59) tIvrakopI samAna duHkha rakSitA, (60) dAruNa viSAda hetutvathI ativiSAdI kAryakAraNamAM kheda prAptA athavA ativiSane denArI - sUrIkAMtA saNI jevI athavA ati viSaya laMpaTatA vALI, athavA prabaLa paMcendriya laMpaTatAthI chaThThI nakabhUmi - suSaDhanI mAtAnI jema janArI tethI ati viSagA athavA sva Indriya viSayanI prAptimAM tIvaMdavALI tethI ati viSAdA athavA ati kopathI tIvra viSane khAnArI athavA ati tIva puSya jemanuM che te ativRSA - muni, tenI pharatI vasatA camanI jema caranArI, cA>>i prANa AkarSaNathI ativRpAkA athavA samiti gRha bALavAthI ati vRSAkA athavA lokonA tIvra pucadhanane coranI jema caranArI. (61) munine mATe jugupsA karavAne yogya, (62) duSTa upacArayukta vayanAdi vistAravALI, (63) gAMbhIyadi guNa rahita, (64) vizvAsa karavAne ayogya, (65) eka puruSamAM sthira na rahenArI - anavasthita. (66) yauvana avasthAmAM kaTathI rakSaNa yogya, (67) bAlyAvasthAmAM duHkhe pALavAnI zakya, (68) udvegajanaka, (69) ahIM-tahIM karkaza du:khotpAdaka, (90) ahIM-tahIM dAraNera kAraNavathI daDha vairI. (91) rUpa-saubhAgya madonmatA, temAM rUpa-AkRti, saubhAgya - svakIrti zravaNAdi5, mada-manmatha ja gaI, (32) bhugagativat kuTila hadayA. (23) kAMtAra gati sthAna bhUtA, ITY - ETazcapadathI Akula mahAraSNa, gati - ekAkIpaNe gamana, sthAna ane vasana tulya kemake dAruNa mahAbhayotpAdaka che. (4) kula svajanA mitra bheda kArikA, (35) para doSa prakAzikA. (6) kRtanA * vA, AmaraNa, pAsAdine sarvathA nAza karanArI, (99) purapa vIrya prati saMga ke asaMgane zodhanArI athavA svasAmarthya lakSaNathI rAtrinA jApurapAdine zodhanArI athavA svecchAthI pANi grahaNa kArItvathI varazodhikA, (38) viSayArthe mane ekAMtaharaNa karanArI athavA dUra grAma-nagara-dezAdimAM sva kuTuMbAdi jana rahitamAM puruSone viSayArthe laIne janArI - x + (39) capala, (80) agninA bhAjana samIpa sagavatuM, mukha rAmavirANA athavA jyotibhAMDanI jema uparAgo * vaAdi vaDe samIpamAM sagavatI thAya. (81) atyaMtara vighaTana - puruSanA paraspara maitrI AdinA vinAza hetupaNAthI athavA puraSo maNe brahmavata, cAhmiAdi rAgane bhAMganArI - vidana karanArI, (82) doraDA vinAnA baMdhana jevI, (83) kaThAdi sahita aTavI jevI, jema kATha vinAnI aTavI mRgatRSNAno hetu che, athavA jema kASTha Adi hita aTavI kadApi baLatI nathI, tema strI paNa pApa karIne na baLanArI - pazcAtApa karatI nathI - x - (84) anAhanA nilaya jevI, akAryAdimAM sAdara pravRtti hetupaNAthI, (85) adezya vaitaraNI * paramAdhAmI vaDe vikarvita narakanI nadI, tene prApta karAvanArI athavA atIrNa vaitaraNI. (86) nAma rahita vyAdhi - asAdhya rogavata, (83) "ga, mitrAdi viraha jemAM nathI te aviyoga evo vipalApa, (88) rogarahita upasarga athavA rUparahita upapAd, (89) kAmapriyA vidhamAna jemAM che te tivALo A kaMdarpa - cittabhrama athavA sukhadAyI manovikAra, (0) sarva zarIra vyApI dAha. (91) vAdaLA vagaranI vijaLI athavA strIo AkAza rahita ke megharahita vidhutu che, vaLI kevI che ? vajatulyA, dAruNa vipAka hetupaNAthI, apatya janmahitA suMdara AkArA evA prakAre strI hoya. bALane nakAdimAM dAruNadahapta hetuthI te vijaLI jevI che athavA pariNIta ke apariNItA navayauvanA che, alaMkAra sahita ke rahita che, muMDAke amuMDA che evA prakAranI strI haDakAyI kutarIvat vajya che. brahmacArI - cothA vratanI rakSAnI IcchAvALA vaDe mana-vacana-kAyAthI varjavA yogya che. (92) jaLa vinAnA pravAha jevI, (93) samudra vega koIpaNa vaDe ghAraNa karavI azakya athavA parama tehavALA bAMdhavonA paraspara jhIkalahamAM gRhAdine ardhakaraNanA hetupaNAthI - bhadra, atibhadra zreSThIputravatuM. A rId a vizeSaNathI A svarUpa kahyuM. have zikitathI AnA paryAya namo kahe kahela ane kahevAnAra strInA adhamAdhama dAsI, kuraMDAdi vividha prakAre nAma nirukta hoya che. te kahe che - ' (1) nA - vividha lAkho upAyo vaDe kAmarANa pratibaddha puraSone vadha-baMdhana prati laI jAya che, kone? puruSa rUpa zatrune bIjA koIne nahIM, tethI tene nAri kahe che. e rIte puruSone A jevI koI zatru nathI mATe tene nArI kahe che. (2) mahatna - vividha kama - kRSi, vANijayAdi vaDe, zilAkAdi - kuMbhakAra, lohakAra, taMtuvAya, citrakAra, nApitanA vijJAna vaDe puruSone moha prApta karAvanAra athavA viDaMbanA karanArI, te mahilA athavA vividha karma - maithuna sevA Adi ane zavya Adi vaDe mastakAdimAM veNI Adi vijJAna vaDe bAla manuSyone svarasvArthapUraNa mATe AtmasAt karAve che te moha pamADanArI hovAthI mahilA che. (3) pramadA - unmata puruSone, gurujanaka jananI baMdhu bhaginI, mitrAdine lA mukta kare tevI pramadA. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-143 151 (4) mahilikA - mahAA jhaghaDAne utpanna kare te. (5) ramA - puruSone hAvabhAvAdi vaDe ramaNa - krIDA kare che, mATe rAmA - x temAM Ava - kAmavikAra, mAva - bhAva sUcaka abhiprAya, Adi zabdathI netravikArAdi vilAsa. (6) aMganA - puruSone svazarIramAM - stana, nitaMba, jaghana, yoni Adi rUpamAM anurAga karAvanAra arthAt anaMgamAM anurAga karAvanArI hovAthI aMganA. (7) lalanA-vividha yuddha-bhaMDana-saMgrAma - aTavImAM, phogaTa RNagrahaNa zItoSNa duHkha kalezAdimAM puruSone vividha kadarthanA kare, temAM yuddha - muThThI AdithI paraspara tADanA, maona - vAk kla, saMgrAma - bhAlA Adi vaDe mahAjana samakSa kalaha, gaDhavI - araNya, temAM bhrAmaNAdi karAvavA vaDe niSphaLa RNa karAvavuM. aLa - zabda karaNa gALa Adi devA vaDe kAmAturAdi prakAthI puruSagrahaNa. tenA vaDe ThaMDImAM - x * garamImAM - 4 - bhamADe che. kaleza-paraspara kalaha utpAdana vaDe, Adde zabdathI bIjA paNa anAcAra sevAdi anartha utpAdana vaDe puruSone pIDe che te lalanA. (8) vanitA - puruSone bAhya svakAya-vacanathI utpanna vyApAra, hAsyakaraNa, aMga vikSepAdi niyoga vaDe sva vaza rAkhe che te strI athavA puruSone kArpaNavazIkaraNAdi prakArothI svavaza sthApe che, te strI, puruSone vividha abhiprAya-vilAsAdi vaDe kAmoddIpana guNone vistAre che, te vanitA. puruSone kaI kaI rIte pIDA pahoMcADe che te kahe che - koI kAminI prarSathI unmata bhAve puruSAne pADavA mATe pravarte che. koI prakarSathI lokane namatva dekhADe, kaI rIte ? vilAsa sahita varte che, te vibhramasahita puruSonA pAza baMdhanArthe thAya che. koI sva ceSTA darzAva che, konI jema ? zvAsocchvAsanA rogIvat puruSone snehabhAva utpAdanArthe varte che. koI zatruvad marmasthAnagrahaNathI mAravAne pravarte che. athavA potAnA patine bhaya pamADavA zatruvad pravarte che. koI kAma tRSNA vRSita ka samAna page lAge che. koI sarva aMgAdi darzanArthe nRtya prakAra vaDe name che. koI vacana, nayanAdi bhAva vaDe puruSone hAsyAdi utpAdanArthe name che. e pramANe koI-koI suSThu netra vikAra nirIkSaNathI, vilAsa sahita madhura evA gIta ane vacana vaDe, puruSone mohita kare che. koI hAsyaceSTA karaNathI kAmIne hAsya utpanna karAve che. koI puruSanA AliMgana, liMgagrahaNa, karagrahaNAdi vaDe puruSone potAno premabhAva dekhADe che. surata avasthAmAM upa zabdo ke pracchanna samIpa zabda-karaNAdithI kAmarAga pragaTa kare che. guruka payodhara-nitaMbAdi sthULa uccatvathI darzAve e rIte koI kAmine svavazamAM kare che. athavA guhya prakAzana vaDe puruSane pADe che athavA guru temAM zu - svajanaka bhartAdine paNa vipatArya kAryamAM pravarte che, OM - rudana karavAthI puruSane sasneha kare che. . sva pitRgRhe gamanAdi prastAvathI puruSane atyaMta rAgavALA kare che. lAla taMdulavaicAriprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda kALA daMta darzanathI kAmIne moha pamADe che. saMbhASaNamAM re! mane choDa, re! mane kadaryanA na kara, ema kahI kurAmAM puruSane sakAma kare che athavA ratikalahamAM are ! mArI sAthe kurUpa hAsya ItyAdi na kara ItyAdi - 4 - anyokta zrRMgAra gItAdi zabda karIne sAdhune paNa kAmavALA kare che. kAjaLavikAra-jaLa sahita netrA vaDe puruSane sakAma, svavaza, sagadgada thaI svakAryani aparAdha kahenAra kare che bhUmimAM paga Adi vaDe akSara lekhana, vizeSathI rekhA svastika Adi karavA, tenA vaDe potAnuM guhya puruSone jaNAve che. maiM kAra samuccayArthe che, tenAthI vAMsanA agra bhAge nartana karavuM, bhUmi upara nRtya karavuM, e rIte puruSone AzcaryavALA kare che. bALaka - mUrkha, kAmI. te bALakone pracchanna rakSaNAdithI kurAMDa sva kAmecchA purI kare che athavA kezakalAparacanA AdithI manmatha grasta adhamAdhamane svavaza karIne baLavat vahana karAve che. vAMdarAnI jema bhamADe che ItyAdi - 4 - 152 AMgaLA maraDavA ke TacAkA phoDavA, baMne hAtha vaDe stana pIDana - stano caMpAvavA, zroNi bhAgane pIMDA karavI, e rIte kAmInA cittane AMdolita kare che. aMgulI AdithI kAmIne kAma utpanna kare che, udbhaTa veza karaNa vaDe, AbharaNanA zabda utpAdana vaDe, vilAsagatithI catuSpayAdimAM cAlavA Adi vaDe puruSone kAmI banAve che. tethI saMyamArthI sAdhuoe tene saMga sarvathA sadaiva choDavo. kurAMDa Adi strIo jagamAM hoya che, te puruSone nAgapAza, vAgurAdi baMdhanavat thAya che. vizvamAM je kulaTAdi che, te manuSyone kAdavanI jema - x + khUMcADavAmAM pravarte che. je svairiNI Adi strIo che, te manuSyone mRtyuvat mAravAne pravarte che. jagamAM je gaNikAdi che, te kAmIne agnivat bALavAne paribhramaNa kare che. je taruNI parivAjikAdi che, te kauTilya karaMka sAdhune khaDgavat be bhAga karavA utsAhita hoya che. - - - have strIvarNana padha vaDe varNave che - - sUtra-144 thI 151 : strIo talavAra jevI tIkSNa, zAhI jevI kAlimA, gahana dhana jevI bhramita karanArI, kabATa ane kArAgAra jevI baMdhanakAraka, pravAhIla agAdha jaLanI jema bhayadAyaka hoya che. A strIo seMkaDo doSonI gaMgarI, aneka prakAranA apayazane phelAvanArI, kuTila hRdayA, kapaTapUrNa vicAravALI hoya che, tenA svabhAvane buddhimAna paNa jANI zakatA nathI. gaMgAnA bAlukaNa, sAgaranuM jaLa, himavartInuM parimANa, ugratapanuM phaLa, garbhathI utpanna thanAra bALaka, siMhanI pIThanA vALa, peTamAM rahela padArtha, ghoDAnA cAlavAno avAja, tene kadAca buddhimAna manuSya jANI zake, paNa strInA hRdayane na jANI zake. A prakAranA guNothI yukta A strIo vAMdarA jevI caMcaLa manavALI Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-144 thI 151 153 ane saMsAramAM vizvAsa karavA yogya nathI. lokamAM jema dhAnya vihina khaLa, puSparahita bagIco, dudha rahita gAya, tela rahita tala nirarthaka che, tema A paNa sukha hita hovAthI nirarthaka che. jeTalA samayamAM AMkha mIMcIne ughADAya eTalAmAM rurIonuM hadaya ane citta hAra vakhata vyAkuLa thAya che. * vivecana-144 thI 151 - strIone sarvathA vizvAsa na karavo. kevI strIono ? karasvAlaka, kAjaLa tavyano. jema khaDaga paMDita ke bIjA manuSyone nirdayatAthI chede che, tema anArya nArI paNa manuSyone dAraNa du:kha utpAdanathI chede che. jema svabhAvathI kALuM kAjaLa zatapatra AdinA saMgatamAM tene paNa kALuM banAve che. tema unmata nArI svabhAvathI kRSNa, duSTa aMtaHkaraNatvathI tenA saMgamamAM uttama kuLotpanna uttamone paNa kRSNava utpanna kare che. vaLI kevI che ? araNyaka pATaka AkAranA gRha tulya che. arthAta jema gahanavana vyAdhAdi Akula hoya te jIvone bhayotpAdaka thAya che, tema puraSone strIo paNa bhaya janmAve che. kemake te dhana jIvitAdinA vinAzano hetu che. jema kamALane AgaLIyo lagADatAM koI paNa jaI na zake, tema hRdaya pratolI vaDe khIrUpa kamADa baMdha karAtA koI kyAMya paNa dharmavanAdimAM jaI zakatA nathI. jema jIvone kArAgRha du:khotpAdaka thAya che, te rIte puruSone strI paNa thAya. vaLI A strIo kevI che ? prANanAza hetavaNI raudra, agAdha dhana, je koI jaLa, tenI jema bhaya jenAthI che tevI nikuraMbakaMdara, puSa-puruSa prati bhamatI bhayaMkara, ahIM ke bIje mahAbhayanI utpAdaka. AvA prakAranA aMtara mAyA vaka svabhAvavALI che. seMkaDo doSonI gAgara. topa - paraspara kalaha, matsara, gAli pradAna, ma dghATana, kalaMka pradAna, zApa pradAna, sva-5ra prANaghAta ciMtanAdi seMkaDo doSa, tenI gAgara. seMkaDo yaza, te nathI jemAM te ayaza:zatAni, tenAM vistArane hRdayamAM dhAraNA karatI maitava kapaTa nepathya bhASA mArga ane gRha parAvatadine prarUpanArI athavA kaitava * daMbhane prakRSTapaNe kamalazreSThI sutA paDiAnIvatu jANatI. athavA kaitava - buddhinuM AdAna jenAmAM che te. tevI strIonA svabhAvane paMDito paNa jANavA mATe ajJAAta che. kahyuM che - devo, dAnavone maMtranipuNo je maMtrane maMge che. A cAstrimAM te ja maMgo kyAM naSTa thaI jAya che ? - X - X - jaLa madhye matsyanA pagalAM, AkAzamAM pakSIonI pada paMkti, strIono hRdaya mArga traNe paNa lokamAM dekhAtI nathI. tavA jeNe brahmasvarUpa svIkArela nathI, te ajJAta zIlA athavA kutrita jJAta zIva sALIne je pabriAjikA ke yoginI Adi vaDe che, te ajJAtazIlA, tene munivaro vaDe prasaMge ekAMtamAM vAto karavI, ejha vasavuM, vizvAsa sAthe cAlavuM Adi vyApAra varjavA joIe. be, traNa Adi puruSanA saMbhavamAM svabhAva samIpa rahela manuSyane kAma rAma vALo kare che. jema pallIpatinA nAnA bhAI pratye agaDadattanI strI madana maMjarI e 154 taMdulavaicArikaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda karyuM. athavA potAnuM kuzIlatva koIe paNa jANatAM viSabhakSaNa, kASTha bhakSaNa Adi kapaTathI nipAdita kare che athavA jArane vAMtakaraNa jaNAvavAne mATe potAnA sivAyanA tRNa, taMtu, daMDAdinuM utpAdana kare che. potAnA pati sivAyanA manuSyane maithunamAM tatpara hoya tenI sAthe krIDA kare che . pAtAla suMdarI mAphaka athavA potAnA pati sivAyanA putra, bhAI, patinA mitrAdi prati adhamakAmA AI jAya che, tathA dhutAdi prakArathI kIDA kare che ukta sivAyanAne vacana rU5 bola Ape che athavA aneka manuSyothI parivRtta hovA chatAM mAgadimAM jatAM bIjA puruSane prabaLatAthI manmatha uddIpana zabdo kare che. rAjA - pAThamAM be traNa kAmI manuSyanA saMbhavamAM unmatA, kustI, cAnyane prabaLa pAda prahAra kare che, tathA anya koIne baLadarUpe paDadA pAchaLa gupta rAkhe che tathA anyane kaTAkSa bANa samUhathI glAnI karI vastra vizeSanA aMtaramAM glAnavatuM sthApIne rAkhe che. gaMgAmAM retInA kaNo, samudramAM jaLa parimANa, mahAhimavaMtanuM udarva-adhotIrNa paridhi pataramAna, tIvra tapanI phaLaprAptirUpa ane gabhatpatine, sIMhano potAnA jaTharathI udbhavela zabda vizeSa, ItyAdine kadAca buddhimAno jANI zake che. paraMtu strIonA kUDakapaTa, droha-pataMyanapaNuM, prabaLa ane dhagadhagato kAmAgni, atarkita tucha uchaLavuM kaMThathI nIkaLato madhura geya dhvanI ItyAdi * * * * * * * * * gUDha aMta:karaNane sArI rIte jANI zakatA nathI. kahyuM che ke - strI jAtimAM dAMbhikatA, vaNijjAtimAM bhIrutA, kSatriya jAtimAM roSa, dvijAti jAtimAM lobhane sneha vaDe, vidhA vaDe, buddhi vaDe, rUpa vaDe, zaurya vaDe ke IrSyA - dhana-vinaya-krodha-kSamA-mArdava vaDe ke lajjA, cauvana, bhoga, satya karuNAdi vaDe vibhUtiothI strInA duHzIla citane jANI-grahaNa karI zakAtuM nathI. kahelAM ke kahevAnAra lakSANayukata te strIonA vAMdA jevA manano tamAre jIvalokamAM vizvAsa na karavo. dhAnyakaNa rahita dhAnya pavitrIkaraNa sthAna jevI sukharUpa dhAnya kaNanA abhAve mahilA maMDala aramaNIya che. jema sugaMdhI phUlo rahita bagIco hoya tevI zubha bhAvanA puSpa rahitapaNAthI te taraNImaMDala che. jevI dadha hita gAya che. tevI dharmadhyAnarUpa dudhanA abhAvavALI te bhraSTadhvatinI che tathA lokamAM paNa jema sarvathA telanA aMza rahita khalapiMDa che, tevI mahilA vyAdhImaMDala paramArthathI neharUpI telathI sahita che, tema jANavuM. strIne je paramavallabha vaDe savarNa saMpAtikAraka vinA netro takSaNa saMkucita thaI jAya che, pharI te ja parama vallabha vaDe svArtha prApti akAraka vinA - kAraNathI te teno praphalita thaI jAya che. kustrIonA hadaya kadAyitu svavalabhamAM na pravarte svavalabhamAM hoya to paNa kadAcita temAM sva mAnasa svakAMta sivAyanA bIjA hajAro parapomAM manmatha bhAvathI Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtra-144 thI 151 155 Akula thaI paribhrame che. tethI munivaro-traNa rana rakSaNatatpara. gRhAraMbha thakI mukta hoya tevA e kusaMDa-muMDI-dAsI-yoginI Adino yayA kathaMcit paricaya paNa na karavo. *x - have bIjo upadeza ApatA kahe che - * sUtra-152 thI 154 - mUrkha, vRddha, viziSTa jJAnathI hIna, nirvizeSa saMsAramAM zukra jevI nIca pravRttivALAne upadeza nirarthaka che. pu, pitA ane ghaNAM saMgraha karelAM te dhanathI zuM lAbha ? je maratI vakhate kaMI sahAro na ApI zake. mRtyu thatAM puma, mitra ke patnI paNa sAtha choDI de che, paNa suupArjita dharma ja maraNa samaye sAtha choDato nathI. * vivecana-15ra thI 154 : dravya ane bhAvathI maM, koI maTha pArApata saMdeza vRddhi viziSTajJAna hita, apavAda-utsarga jyeSTha-itara Adi vizeSa hita saMsAra zUkarone evA prakAranA gRhasthone sAvAbhAsone kahela ke kahevAnAra nirarthaka thAya che. pugathI zuM ? kaMI nahIM, pitA vaDe paNa zuM ? ghaNuM dravya maLavAthI paNa zuM ? * naMda ane mammaNanI jema. A putra Adi samUha maraNa Ave tyAre AdhArarUpa nA thAya. mAtA-pitA, putro ane mitro paNa tajI de che. patnI paNa pratyakSa jIvatA ke marelA potAnA patine tajI de che. athavA pacnI paNa potAnA patine jIvato tajI de che atavA choDIne bIjA puruSane batarUpe svIkAre che. je prastAvamAM te putrAdi taje che, te prastAvamAM paNa maraNakALe tejato nathI. zuM ? jinAjJApUrvaka deDha bhAvathI vizeSathI, niraMtara karaNathI ajita zrutacAritradharma. have cAra gAthAthI dharmanuM mAhAsya kahe che - * sUtra-155 thI 158 : dharmarakSaka che, dharma zaraNa che, dharma ja gati ane AdhAra che, dharmanuM sArI rIte AcaraNa karavAthI ajarAmara sthAnanI prApti thAya che. dharma pItikara - kIrtikara * dIptikara * yazakara - ratikara - Abhayakara * nivRttikara ane mokSaprAptikara che. sukRta dharma thakI ja manuSyane zreSTha devatAonA anupama rUpa - bhogopabhoga * Rhiddha ane vijJAnano lAbha prApta thAya che. devendra, cakrIpada, rAya, Icchita bhogathI niNi paryanta A badhuM ja dhamaciraNanuM phaLa che. * vivecana-155 thI 158 : dha - samyagajJAnadarzanacaraNarUpa, trApa - anathane pratighAtaka ane arthasaMpAdaka, te hetuthI dharma zaraNa - rAgAdi zatruthI bhayabhIru lokanuM rakSaNa kare che. du:sthita vaDe 156 taMdulavaicArikaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda sasmitArtha mATe dharmano Azraya karAya che. saMsAra gatamAM paDatAM prANI vargane ghama AdhAra che. suSTha sevita ane anumodita dharma sAhAsya dAnathI mokSane prApta karAve che. te jJAtivAra che - parama prIti utpAdaka, eka dizA vyApI kIrtikara athavA zarIrane gaupaNuM Adi varNakara, zuddha akSarAtmaka jJAnakara, kAMtikara, vacanapaTutA mAdhuryAdi guNakara, sarva dizA vyApI kArtikara, glAdhAkara. - x * nirbhayakara, sarva karmakSayakara jIvone paralokamAM thAya che. mahAmaharthika devomAM anupamarUpa ane bhogapabhoga Rddhi vijJAna, jJAna prApta thAya che. sukRta dharmathI pradezI rAjA, meghakumAra, dhanya ANagAra, AnaMdAdinI jema pAme. temAM mana * gaMdha, rasa, sparza athavA eka vakhata bhogavAtA jJAdi, 3pa1 zabda, rUpa viyA athavA vAraMvAra bhogavAtA vastra, pAsAdi. - deva-devI Adi parivArarU5. vijJAna - aneka prakAre rUpAdi karaNa, sAna - mati, zruta, avadhirUpa athavA devomAM pAdi prApti. vijJAna - te kevaLajJAna, sAna - cAra jJAna ke be, traNa jJAna. devendra, cakravartItva, rAjyAdi - x - A badhuM dharmalAbhathI phaLe che. nirvANa paNa thAya. have kahe che - * sUtra-159 thI 161 : ahIM so varSanA AyuvALA manuSyanA AhAra, zvAsa, saMdhi, zirA, romaphaLa, pitta, lohI, vInI gaNitanI dRSTie parigaNanA karAI che. jenI gaNanA dvArA artha paNaTa karAyo che evA zarIranA vaSone sAMbhaLIne tame mokSarUpI kamaLa mATe prayatna karo. jenA samyakatvarUpI hajAro pAMdaDAM che, A zarIra janma-jarA-maraNa-vedanAthI bharelI gADI jevuM che, tene pAmIne e ja karavuM joIe jethI badhAM duHkhothI chUTI javAya. * vivecana-159 thI 11 - A payajJAmAM jIvonA garbhamAM AhAra svarUpa, garbhamAM ucchavAsa pariNAma, zarIramAM saMdhi svarUpa, zarIramAM zirapramANa, zarIramAM romakRpa-pita-lohI-zukane gaNita saMkhyAnA pramANathI nirUpita che. konA vaDe ? tIrSakagaNadharAdi vaDe. A sAMbhaLIne zarIra ane varSonA gaNitane pragaTa sAMbhaLIne, kevA ? mahAnuM jJAna-vairAgyAdi te mahArya, tame mokSarUpa kamaLane Iccho. kevA ? anaMta jJAnapayayi, anaMta darzana paryAya Adi rUpa sahasa ba, te samyakatva sahasAba. A zarIra zakaTa jAti-maraNa-vedanA bahula che. tevo yatna karavo, jethI tapa saMcamAdi karIne sarva du:khathI mukata thavuM. [ taMdulavaicAki prakIrNaka sUtra-5, Agama-28no ) muni dIparatnasAgare karela TIkA sahita anuvAdapUrNa Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAyA 1pa8 saMtArakaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda 29 caratAprakIrSaka - arAda tANa dasAra vivecana * saMtiAraka prakIefkanI guNaratnasUri viracita vRttinI je hajApata amone maLI, tenuM saMpAdana karela che ke A vRtti amone guTaka ke adhurI lAgelI, chatAM je kaMI prApta che, tene yatkiMcita sudhArIne prakAzita karela, teno anuvAda ahIM rajU karela che. chatAM ghaNI gALAnI koI vRtti nathI athavA dhaNI maLI teno smArtha ja ahIM Apela che. tenI A TIkAkumArI viveyana kahevA jatAM khaMDita viveyana kahevuM yogya raheze.) * gAthA-1 - jinezvara vRSabha vardhamAnane namaskAra karIne saMtArakanA savIkArathI prApta thatI guNonI paWiATIne huM kahIza. * gAthA-2 : kharekhara A ArAdhanA, suvihita paraSonA A manoratho temanI jIvanapattinI badhI ArAdhanAonI patAkAnA svIkAra rUpa ArAdhanA che. * vivecana-2 : A saMstAka ArAdhanA, kharekhara cAritranI ArAdhanA che. A suvihitonA manoratha-vAMchAdi che. A suvihitonI pazcimAMta patAkAharaNa che, jema mallonuM patAkAharaNa thAya che. * gAthA-3 : daridraSo dhana-dhAnyamAM AnaMda mAne, malayaro jaya patAkA meLavavAmAM gaurava che, tenA abhAvamAM apamAna tathA durthAna pAme che, tema suvihito saMthArAmAM te baMne pAme che. * vivecana-3 : jema bhUti ke bhasmagrahaNa tApasa vizeSane upazama karaNa thAya che, athavA anya puraSone bhUtilAbha pramodane mATe thAya che. jema vadhyane Aropita asatya doSanA pratItidAnamAM mahA lAbha mATe thAya che. jema malane patAkA haraNa gauravane mATe thAya che, tema suvihitane zobhanAnuSThAna saMskAraka gauravane mATe thAya che. * gAthA-4 : arihaMta uttama puruSomAM puruSavara puMDarIka, puraSone vize sIMha samAna, bhagavaMtanI mAtA sarva AIomAM jaya pAme che jema - * vivecana-4 : jema purasIMha, cakavartI Adi madhya arahaMta puraSa zreSTha puMDarIka che. strIo madhye jitamAtA zreSTha che.] * gAthA-5 - maNimAM jema vaidUrya sugaMdhamAM jema gozISa caMdana, raktanomAM jema vaja che, tema suvihitone saMthArA ArAdhanA zreSThatara che. * gAthA-6 thI 8 : vaMzomAM jema jinano vaMza, savakulomAM jema zrAvakanuM kuLa, gatimAM jema siddha gati, sarva sukhomAM jema mukti sukha che... dhamoMmAM jema ahiMsA, lokavacanamAM jema sAdhuvacana che, jutimAM jema jinavacana che, zuddhimAM jema samyakatva che... A ArAdhanA kalyANaja, abhyadaya hetu, traNa bhavanamAM devatAne paNa durlabha che. bagIrI devendro paNa tenuM eka manathI dhyAna kare che. * vivecana-6 thI 8 : sarve sukho maLe siddhisukha pradhAna che... jema dharmonI madhye ahiMsA che, ajanapada vacanonI madhye sAdhu vayano che. zrayamANavathI zAstronI madhye jinavacana, tenI madhye samyakatva zuddhi pradhAna che, te pramANe saMsmAraka uttaragAthAthI paMDita maraNa ahIM paNa saMbaMdha karAya che. paMDita maraNa kalyANa ane amyudaya che, temanA hetupaNAthI devone paMDitamaraNa traNa bhuvanamAM durlabha che. * gAthA-9 : he vinaya jinavara kathita paMDiramaraNane teM meLavyuM. tethI niHzaMka karmamallane haNI, tuM siddhirUpa patAjha meLavarI ce. * vivecana-9 :mallo jaMga jItI patAkA pAme, tema karmajayathI siddhi maLe. * gAthA-10 : jema dayAnomAM paramazukaladhyAna, jJAnomAM jema kevaLajJAna, jema kramathI parinirvANa jinavaroe kahela che. * vivecana-10 : dhyAnomAM parama prakRTa zukala dhyAna, devonA maraNa ane nivaNi madhyapanirvANamokSa che athavA kaSAyonA upazamathI cayAkhyAta cAstri jema mokSakAraNa che, tema paMDitamaraNa kramathI muktino hetu kahela che. * gAthA-11,12 - zrAma e sarvottama lAbhomAM zreSTha lAbha manAya che. jenA yogathI parama uttama tIrthakarava, pagati, paramasiddhi pamAya che... vaLI paralokarakta ane kliSTa kamIone tenuM mULa saMyama che, tema sarvottama pradhAna zramaNaya ja manAya che. - vivecana-11,12 - saMtAkanA sarvottama lAbhomAM grAmaya ja lAbha manAya che, jema-sarvottama tIrthakara che, kevA ? paramajJAna ane paramasiddha athavA je zrAmayathI tIva, kevaLajJAna, mukti pAme che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-11,12 159 paralokanA hitamAM rata liTa, mithyAtvAdi karmonA mokSa-tenuM mULa samyakatva che, saMyama ke deza saMyama zabdathI samyak jJAna, je mahAna lAbha che, to paNa sarvottama lAbhomAM zramaNya ja viziSTa lAbha che tema vivekI mAne che. * gAthA-13 thI 15 - lesyAmAM zukalA , niyamomAM brahmacaryavAsa, guNomAM mukti ane samiti tema zramaya sava guNomAM pradhAna che... sarva uttama tItharmomAM tIrthakara prakAzita tIrtha, abhiSekomAM jema devoe karela abhiSeka che, tema suvihitone saMthArAnI ArAdhanA che... zeta kamaLa, pUrNakaLaza, svastika, baMdhAd, suMdara phUla mALA, e badhAM karatAM saMthAro adhikatara maMgala che.. * vivecana-13 thI 15 : saMyama ja, pAThAMtarathI saMyamopAya ja jJAnAdi, mukti kAraNo madhya pradhAna kAraNa che. jJAna-darzanano potAno sadbhAva ja mukti bhAvathI traNa gAyAo vaDe zrAmasyanuM prAdhAnya kahyuM. badhAM laukika tIrtho - mAgadha, varadAma, prabhAsAdi ane lokottaramAM aSTApada Adi madhya tIrthaMkara prakAzita tIrtha pravacana lakSaNazrI saMgha pradhAna che. jema bIjA abhiSekomAM devatAkRta janmAbhiSeka pradhAna che. tema suvihita lokomAM saMthArAnI ArAdhanA pradhAna che. zeta cAmara vagere maMgalo, mAlAne mATe grathita puSpo ke puSponI mALA Adi, te badhAmAM saMthAro adhika maMgala ce. * gAthA-16,17 - vaparUpa anithI [karmakASTha bALA), niyama pAlane zuTa, samyagRjJAnathI vizuddha pariNativALA, saMthArArUpa hAthI upara ArUDha thaI sukhapUrvaka pAra pAme che. A saMthAro parama AlaMbana, guNonuM nivAsa sthAna, kala-AcArarUpa che tathA sarvottama tIrthakara pada, mokSagati, siddha dazAnuM mULa kAraNa che. * vivecana-16,17 - tapo agnithI ATha karma bALavAmAM, vrata - karmabaMdha hetulAyamAM, cAthiI zUra, jinavaronuM samyagrajJAna ja vizuddha bhavAMtaramAM janAruM hovAthI pradhAna che, mArganuM bhAyuM che evA saMtAraka gajendra upara ArUDha thaI svasukhathI nirvahana kare che. Arohaka paNa zUra, buddhinItijJa, acala thAya che. A saMthAro mokSano hetu hovAthI paramArtha che. parama prakRSTa atula anuSThAna che, jJAnAdi guNonuM pradhAna Ayatana che. sthavirAdino pradhAna AcAra che. * gAthA-18 thI 20 : tame jinavacanarUpa amRtathI vibhUSita zarIra prApta karyuM che. tAsa bhavanane vize udhamarinane AgrIne rahenArI vasudhArA paDelI che... saMthArA ArAdhanAthI te jinapravacanamAM sArI vIratA sakhI che, tethI uttamapuraSonI sevA ane pama diva 160 saMtArakaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda kalyANanI paraMparA prApta karI che, je Arya puraSoe karelI che. tathA samyapha jJAna-dazanarUpa suMdara raheno, jJAti teja saMyukta, cAstri zuddha zIlayukta traNa rananI mALA tame pAmyA cho. * vivecana-18 thI 20 : te kAraNathI temAM tamArA vaDe prApta jinavacanAmRta vibhUSita deha, dharmaratna nirmita A vasudhArA vRSTi che. uttama-pravacana kuzaLa, dhIra-vairya karIne Ape saMcAro karyo che. samatAne pAmela te samApta - x * jJAna teja saMyukta rAtrithI zuddha zIla svabhAva jeno che te. kemake aticAra rUpa doSano abhAva che. * gAyA-21 - suvihita paraSo jenA yoge guNa paraMparA pAme che, te saMthArAne satparaSo pAme che. te jagamAM sArabhUta jJAna Adi ranothI potAnI zobhA vadhAre che. * vivecana-21 - suvihita te jIva lokamAM sArarUpa jJAnAdi AbhAraNayukta potAnA AtmAne kare che. * gAthA- 22 - sarva jIvalokamAM pravara evA tIrthane tame pAmela cho, temAM snAna karIne munivaro anuttara evA nivaNane pAme che. * vivecana-22 - have te khAtAne zuM kahe che ? te jaNAve che - * gAthA-23 : Azrava, saMvaTa, nirjarA traNe paNa artho jemAM samAhita che, te tIrthamAM zIla, vrata baddha sopAno che. * vivecana-23 : IndriyonA AzravomAM samAdhAna hetu pravRtti. ahitothI nivRtta samiti Adi saMvara, te arthane mATe nirjarA ane tapa saMthArA ArAdhanAmAM samAhita che. * * * * gAthA-24 thI 26 : parISahanI senAno bhaMga karIne, uttama saMyama baLathI saMyukta, karmathI mukata banIne anuttara nivaNa sukha pAme... [saMthAra ArAdhanAthI] traNa bhuvananA samayamAM kAraNarUpa samAdhi sukha meLavela che, sarva siddhAMtomAM vizALa phaLanuM kAraNa evA saMthArA rUpa rAjyAbhiSekane paNa lokamAM meLavela che. AthI mAruM mana Aje vaNarya AnaMdane anubhave che. kemake mokSanA sAdAnarUpa upAya ane paramArthanA vistAranA mAgarUpa saMyarAne meM prApta karela che. * vivecana-24 thI 26 : tribhuvana rAjya-tIrthakarava, kevaLajJAna ke mukti. teno hetu je samAdhi, tenI saMpAti. siddhAMta vicAraNAthI, rAjyAbhiSeka viziSTa vipula phaLa, A lokanA sukhanuM Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 gAthA-24 thI 26 161 phaLa pAmIne lokamAM pramudita yitavALA thAya che athavA atula rAjayAbhiSeka saMskAraka lakSaNa vipula phala lokane vizeSathI hare che. mArA hRdayane AhAda kare che ItyAdi sUtrArthavatuM. * gAthA-23 - devalokamAM ghaNAM prakAre devatAnA sukhane bhogavatA devo, saMthArAne ciMtavatA Asana, zayana taje che. * vivecana-26 : saMthArA ArAdhanA karato sAdhu pUrvAnubhUta ArAdhanA ke saMsAranA guNone ciMtave che ItyAdi. * gAthA-28,29 : caMdra samAna prekSaNIya, sUryavata tejathI dIpta che, dhanavAna, guNavAna, mahAhimavaMtanI jema vikhyAta, gupti-samiti yukta saMyama-tapa-niyama-yogamAM upayogazIla evo zramaNa dazani jJAnamAM ananya mana, samAdhita manavALo che. * vivecana-28,29 : saMthArAnI ArAdhanA karato sAdhu caMdravat prekSaNIya hoya che. sUrya-caMdravatuM tapanA tejathI dItimAnuM, punyarUpI dhanavAna, himavaMta zairyavALo che, * x * tene saMthAro pramANa che. * gAthA-30 : parvatomAM jema me, samudramAM jema ravayaMbhUramaNa, tArAmAM jema caMdra che tema suvihitone saMthArA ArAdhanA che. * vivecana-30 : saMthAro svIkArela sAdhune vizeSathI varNave che. jema parvato mo meru0 Adi tema zobhanAnuSThAnamAM saMthAro che. * gAthA-31 thI 34 - kevA sAdhupuruSa mATe A saMthArAnI ArAdhanA kaI rIte vihita che ? kevA AlaMbanathI A ArAdhanA karavI ? te have huM jANavAne IcchuM chuM... jenA yogo sIdAtA hoya, jarA ane vividha AtaMko jene hoya, te saMthArA ArUDha thAya, teno saMthAro suvizuddha che...je gauravathI unmatta banI, guru pAse AlocanA levA Icchato nathI, te saMthArA ArUDha thAya to tene saMthAro avizuddha che. paNa je paprabhUta thaI, guDa samIpe AlocanA kare che, te saMthAra ArUDha thAya to teno saMthAro suvizuddha che. * vivecana-31 thI 34 : saMthArAnI ArAdhanA kevI kahI che? kevA avakAsamAM sthAna, kALathI kevI rIte rahe ane na rahe? vizeSathI jIva paryanta ArAdhanAmAM sthira thAya, te jANavA IcchuM chuM. [28/11 saMtArakaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda pagabhUta-yogya AlocanAmAM. * sUra-35 thI 39 : vaLI jenuM darzana malina che, zithila cAsTiAthI zAmaya Alana kare che. te sAdhunI saMthArA ArAdhanA avizaddha che. vaLI je dazanazaddha che, niraticAra cAthiI grAmaeSa pAlana kare che... je rAgadveSa rahita, traNa gupti gupta, traNa zalya ane madathI rahita che... traNa gAravathI rahita, traNa daMDano pratimocaka, prathita kIrti che... caturvidha kaSAyane haNanAra, cAra vikathAthI nitya virahita che. tenI saMthArAnI ArAdhanA vizuddha che. * vivecana-36 :- bAkInanI vRtti nathI.] je vaLI Apta cAstri che athavA je niraticArapaNe cAstri jene che tevo Atma caritra arthAt Dha cAstri. gAthA-40 thI 43 - pAMca mahAvata yukata, pAMca samitimAM sArI rIte upayukta... chakAya jIvahiMsAthI prativirata, sAta bhayastAna rahita mativALo... ITha madasthAnane tajanAra, ATha karmonA kSaya mATe... nava brahmacarya gutimAM udhata, dazavidha zramaNadharma nivahakanI saMthArA ArAdhanA suvizuddha che. * vivecana-40 thI 43 : Eya - cha kAyothI prativirata. gaDha - tajela, ATha prakAranA karmakSayano hetu. uttamArce yukta * udhata. * gAthA-44,4pa : uttamAmAM yukata, kaSAyanA lAbhane mardita karanAra, vikArathI rahita evA saMthArAgata zramaNane kevo lAbha thAya ? te kaho... ukta prakAranA kSakSakane saMthArA aArAdhanAthI kevuM sukha thAya ? * vivecana-44,45 :malia kapAya - kaSAyanA lAbhanuM mardana karavuM - karmakSapaNAdi. * gAthA-46 thI 48 : saMthAgata kSapakane pahelA divase je amulya lAbha thAya, tenuM mUlya AMkavAne koNa samartha che ?.. kemake te avasare te mahAmuni saMdhyeya bhavasthitika sarve karmona pratyeka samaye khAve che. tethI te kSaka sAdhu viziSTa zramaNaguNane pAme che... tyAre vraNa saMthAre ArUDha thavA chatAM saNa-mada-mohathI mukta hovAthI te munivara anupama muni sukhane pAme che, te cakravatIne paNa kyAMthI prApta thAya? * vivecana-46 thI 48 : te pahelAM eka divasamAM arjita lAbha sthAnanuM mUlya karavA koNa samartha che ? saMkhyAta bhavasthiti asaMkhyAta AyuSa kahIne vizeSathI kahe che. te avasthAmAM Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 saMtArakaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda gAthA-46 thI 48 163 vizeSathI cAstri pratipati na thAya. te sAdhu pada svIkArIne prati samaye karma khapAvatA athavA prati samaya sAdhupadane svIkArIne pratisamaye karma khapAvatA athavA prati samaya sAdhupadane anurUpa zama ne karatAM te ja bhAvamAM prAyaH sarva karma khapAve che. te suparyata ArAdhanA samayamAM sAdhu vizeSathI te avasthAmAM karmane khapAve che. muttA - nirlobhatA. * gAthA-49,5o - vaikriya labdhithI potAnAM paraNarUpone vikaI devatAo je nATako kare che, temAM teo te AnaMda meLavI zaka nathI, je jina vacanamAM na saMthArA ArUDha maharSi meLave che... rAga-dveSamaya pariNAme kaTu je vaiSayika sukhone cakravartI anubhavato nathI, tene vItarAga sAdhu na anubhave te AtmaramAtA sukha anubhave.]. * vivecana-49,50 : nipuNa - puraSa rahita nATako. kSatyivasthAra - svahasta vistAramAM, devo vaikriyalabdhimAM potAnA hAthamAMthI pAtrone kADhIne bagIzabaddha nATako vistAre che, temAM tene te AnaMda na Ave, je vizALa jinavacanamAM che. tinA hetu sahasavyApta athavA puruSa hita nATakamAM te ti nathI, je svahasta pramANa saMthArAmAM ti che - jinavayana paribhAvatA eTaluM zeSa. je sukha rAgadveSa mati - je viSayasukha cakI anubhave che. A sukha vItarAgane na thAya. kemake viSayAdi viktavathI upazamarUpapaNAthI vItarAgane che, te ghaNuM ja hoya che. * gAthA-51,52 + (mokSa sukha prApti mATe) varSa gaNanA nathI ke temAM varSo gaNAtAM nathI. kemake ghaNAM gacchavAsI paNa janma-maraNamAM DUbI gayA che. je AtmAo aMtimakALe samAdhipUrvaka saMthArAmAM ArUDha thAya, teo pAchalI avasthAmAM paNa sva hitane sAdhI zake che. * vivecana-51,52 - varSanI gaNanA nathI, thoDAM paNa kALa vaDe pramAdI, sAdhaka thaI jAya che - paMDarIkAdiva4. ghaNAM gacchavAsI vizeSathI cirakALa rahevA chatAM paNa pramAda karI saMsAramAM janma-maraNa kare che, te jIvo saMsAra sAgaramAM magna bane che... pachIthI paNa teo udhata thAya svadoSanA ciMtanathI [svahita sAdhe.]. * gAthA-pa3 : sukA ghAsano saMthAro ke prANuka bhUmi ja kAraNa nathI. nize vizuddhacAstrimAM AtmA ja saMthArArUpa che. * vivecana-pa3 : saMthArAnuM AlaMbana kevA prakAre che, te praznano uttara kahe che - tRNamaya saMthAro ke prAsuka bhUmi maraNa nathI, Adi * gAthA-pa4 - nitya te bhAvodyotane jyAM ke jemAM saMthAro che, je yathAkhyAta hoya che, kaSAya tyAgathI je rakSa hoya che. * vivecana-54 : nitye paNa bhAvodhota pramAdIne je kSetramAM ke je kALamAM jyAM kyAMya paNa saMthArA ArAdhanA thAya che. jema jinavacanamAM prarUpita che. yayotakArI athavA jema jinapravacanamAM AkhyAta che, tema prarUpaka coktAvAdI vihAromyubhUita dravyathI saMlekhanA ane bhAvathI kaSAya parihArathI thAya. * gAthA-pa5 : vaSakALamAM aneka prakAranA tapo sArI rIte karIne, hemaMta RtumAM savatisthAne vize saMthArAmAM ArUDha thAya. * vivecana-pa5 - sarva satva vaDe sarva vIryathI yukta thaI saMthArAmAM Arohai. * gAthA-pa6,53 - potanapuramAM puSpacUlA AyanA dhamapaMcArya arNikApurA nAme prasiddha hatA, te gaMgA nadI utaratA hatA tyAre lokoe ekadama nAvamAMthI utArI dIdhA, uttamArtha svIkArI teNe maraNa ArAdhyuM. * vivecana-pa6,53 - * x * te gaMgA vaDe uttaramathurAthI dakSiNa mathurA vaNikaputra gayo. vaNikanI bahena arNikA nAme hatI, mArgamAM putra thayo te putra vRddhatvamAM pravajita thayo. puSa bhadranA mate potanapura gayo. pupaketu rAjA-puSpavatI rANI hatI. je puSpamUla-puSpacUlA mAtA vaDe prabodhita dubhikSamAM teNI bhikSArthe rokAI * x * x * jJAna utpanna thayuM, deve mahimA karyo. tyAM prayAga tIrya thayuM. * gAthA-58 thI 60 : kuMbhakAra nagaramAM daMDakarAjAnA pAlakamaMtrIe, kaMdakakumAra dvArA vAdamAM parAjita thavAthI, kodhavaza banI, mAyApUrvaka-paMca mahatatayukata evA kuMdakasUri Adi 5oo nidoSa sAdhune saMgamAM pIlI nAMkhyA, mamatA rahita, ahaMkArathI para, dzarIramAM pratibaddha evA 49 maharSi puroe te rIte lAvA chatAM saMthAro svIkArI ArAdhaka bhAvamAM rahIne mokSa pAmyA. * vivecana-58 thI 60 : * x- chatra vaDe AcchAdita zrAvatI nagarImAM jitazatru rAjA ane chaMdakakumAra, puraMdarayazA bahena, kuMbhakAra nagaramAM daMDaka rAjAne paraNAvI. teno maMtrI pAlaka, zrAvastIthI Avela kumAre vAdamAM harAvyo. teNe sAdhune dhANI yaMtramAM pIlyA. * gAthA-61,62 - daMDa nAme prakhyAta rAjarSi ke je pratimA dhAka hatA, teo yamunAnaka nagare Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-6,62 165 pratimA dharI rahelA, yavana rAjAe temane bANathI viMdhyApachI jina vayanamAM nizcita matIvALA, potAnA zarIramAM paNa Apatibaddha evo te yavana rAja paNa te rIte ja viMdhAyo chatAM teoe siMthAro svIkArI] uttamAthI sAdhyo. * vivecana-61,62 - nathang - devo vaDe stuti karAyela athavA savAMgathI viMdhAyela, mathurAmAM yavana rAjA, tenA vaDe yamunAnaka nagaranA udhAnamAM kAyotsarga sthita daMDa nAme vikhyAta yazavALAne joyA. bANa vaDe haNAtA te daMDa rAjA atakRta kaivalI thayA, devo AvyA. zakanA vacanathI yavana rAjAe dIkSA laI abhigraha karyo - jyAM sudhI RSighAta sAraNa thAya, tyAM sudhI khAIza nahIM. sadA abhuta rahyA. * gAthA-63,64 * sukozala RSi hatA. cAtumasanA pAraNAnA divase parvata uparathI utaratI veLA pUrva janmanI mAtA evI vAghaNa vaDe khavAyA. chatAM tyAre gADhapaNe dhIratApUrvaka potAnA pratyAkhyAnamAM upayogavaMta rahyA. te paNa te rIte khavAtA chatAM uttamarthana svIkAryo. * vivecana-63,64 - sAketapuramAM kIrtidhara rAjA sAthe putra sukozale dIkSA lIdhI, vAghaNa vaDe khavAyA ItyAdi - 4 - * gAthA-65,66 : ujjainI nagarImAM AvatI nAme vikhyAta hatA. mazAnamAM pAdapaNamana anazana svIkArI ekalA rahAropAyamAna ziyANI vaDe rAtrinA traNa prahara khavAyA chatAM uttamAthI svIkAryo. * vivecana-65,66 - rAtrinA traNa prahara, ujainImAM Arya suhasti pAse nalinIgubha vimAna varNana sAMbhaLI subhadra zreSThIputra avaMtI sukumAle mAtA ane 32-patnInI anumati na hovA chatAM pravajyA laI bhakta paccakhANa karyA nIkaLelA lohInI gaMdhathI zivA-ziyAlaNI AvI. pahelA prahare paNa, bIjA prahare ura, trIjA prahare pITha khAdhI, kALa pAmyA. * x - tenA putre devakula strAvyuM. * gAthA-63 thI 69 - jaH-mala-paMkadhArI, zIla-saMyama guNanA AdhArarUpa, te gItAno deha ajIrNa rogathI pIDAto hovA chatAM suvaraNagAme hatA. temane rohitaka nagaramAM pAsuka AhAra gaveSaNA karatA koI pUrtirI kSatriye zaktinA prahArathI viMdayA. ekAMta ane tApa rahita vizALa bhUmi upara potAnA dehano tyAga karyo. deha bhedAyo hovA chatAM temaNe paNa uttamAnI sAdhanA karI. * vivecana-67 thI 69 :zarIrano maLa, rastAnI dhULa, parasevAthI bhInA thayelA. 166 saMtArakaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda * gAthA-30 thI 3ra : pATalI nagaramAM caMdragupta nAme rAjAno dhamasiMha nAme mitra hato. caMdragupta rAjanI lakSmI tyajIne dIkSA lIdhI. jinadharme sthita evA te phollapura nagara anAna svIkAryuM. vRddhapRSTha paccakkhANane zokarahitapaNe karyuM hAro tico vaDe zarIra khavAyuM chatAM, teNe deha tyajIne te bidehIe uttamArtha sAdhyo. * vivecana-30 thI - pATalIputra nagaramAM caMdraguptanA putra biMdusAranA mitra subaMdhuno putra dharmasiMha hato. caMdragupta Apela lakSmIno tyAga karIne phollapure anazana karyuM. zatruMjaye anazana svIkAryuM. * gAthA-93 thI 3pa : pATalIpatra nagaramAM cANakya nAme prasiddha maMtrI hato. sarva prakAranA pAparaMbhathI nivRtta thaI uMginImaraNane svIkAryuM. pUrvanA vairI zatrue anukULa pUjAnA bahAne tenA dehane saLagAvyo. te e rIte bhaLAvA chatAM uttamAne svIkArIne rahyA. teo tyAM pAdopagamana anazana svIkArIne rahelA tyAre subaMdhue chANA vaDe saLagAvelA hatA. e rIte baLatA te cANakya munie uttamArtha sAdhyo. * gAthA-36 thI 28 : kArkadI nagarImAM amatRghoSa nAme ja hato. teNe potAnA putrane rAjya soMpI pravajyA grahaNa karI. sUtra ane arthamAM kuzaLa tathA kRtanA rahasyane pAmanAra evA te rAjarSi zoka rahitapaNe pRvI upara vicaratao kArkadI nagarI padhAryA. tyAM caMDavega nAmanA vairIe temanA zarIrane zapahArathI chevuM. zarIra chedaI rahyuM che tevA avasare paNa te maharSi samAdhibhAvamAM sthira rahA, uttamArtha sAdhyo. * vivecana-76 thI 8 :caMdravega, pUrvano aparAdhI koI maMtrI ke bIjo hato. * gAthA-39,8o : kauzAMbI nagarImAM lalitaghaTA bagIza puruSo prakhyAta hada. yutanA rahasyane pAmIne te mIze pAdopagamana anarAna svIkAryuM. akasmAta nadInA pUrathI taNAtA teo draha madhye taNAI gayA. teoe zarIramAM nimittI banIne jaladrahanI madhyamAM paNa uttamAne svIkAryo. * vivecana-79,80 * - kauzAMbImAM bIza lalita goSThikA puruSo hatA. nadIkAMThe pRthaka ATha zayyAmAM pAdapopagamana svIkAryuM. kAlagata nadI pUramAM taNAIne samudra madhye kheMcAI gayA. * gAthA-81 thI 84 : kuNAla nagaramAM vaizramaNa dAsa nAme rasa hato. tene riSTha nAme maMtrI hato, je mithyAdeSTi ane durAgrahavRttivALo hato... te nagaramAM munivara vRSabha, Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-81 thI 84 167 168 saMtAkaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda gaNipiTakadhara, samasta kRtasAgaranA pANa, dhIra, RSabhasena nAme AcArya padhAryA. temane sIMhasena nAme gaNadhara hatA, je vividha zAstrArtha rahasyanA jJAtA hatA, tenI sAthe risTamamI vAdamAM parAjita thatAM roSavALo thayo. pachI te anakaMpA vagaranA e savihita ane prazAMta evA sIMhasena munine agnithI saLagAvI dIdhA. te rIte tyAM baLatA hovA chatAM temaNe uttamAne sAdhyo. vivecana-81 thI 84 : ariTa nAme amAtya, sIMhasena gaNadhara - gaNipiTaka DrAtA, bahuzruta, bahu parivAra, rahasyajJAtA, suvihitonA upAzrayamAM agni vaDe bALIne Avela. * gAthA-85 - karadad kumArane paNa bhalI vRkSanA lAkaDAnI jema ni vaDe bALI nAMkhyA. baLataNa evA teNe uttamArtha sAdhyo. * vivecana-85 - hastinApure kuradatta nAme zreSThIputra hato. sthavironI pAse pravajita thaI bahuzruta thayo. kyAreka ekala vihAra pratimA aMgIkAra karI. A nagaranI kaMIka samIpe pAchalI porisimAM rahyA. cavarathI gAyo carAvI pachI gopAla pAcho Avato hato. be mArga AvatA tene samyaka rIte na jANatAM, pUchyuM tyAre munie uttara na Apyo. koI eka mArge godhana laI gayo. munie javAba na ApavAthI krodhita thaI mastake pALa bAMdhI, bhInI mATI bharI aMgArA mAthAmAM bharI bALI nAMkhyA. * gAthA-86 - zilAtiputra munine kIDIoe zarIrane cAlakhI mAphaka karI nAMkhyuM. te rIte khavAtA chatAM uttamAne sAdhyo. * gAthA-87 - gajasukumAla munine hajAro khIlAthI maDhela evuM lIluM cAmaDuM bAMdhI pRthvI upara pachAza chatAM maraNane sAdhyuM. * vivecana-87 : gajasukumAla nAme zreSThIputra, te paNa kurudattavat * [ahIM kathAmAM kaMIka mizraNa thayAMno saMbhava jaNAya che.) * gAthA-88 - kaMkhalI gozALa vaDe arahaMtanA ziSyone tejolerAthI bALI nAMkhyA, te rIte baLavA chatAM uttamAthI sAdhyo. * vivecana-88 - maMkhalI zabdathI gozAlakane jANavo. bhagavaMtanA ziSyo - te sarvAnubhUti ane sunakSatra hatA. tejalezyA choDIne samIpa AvatAM bALI nAMkhelA. * gAthA-89,90 - traNa gutithI gupta, jJa parijJAthI jANI, jAvajIva mATe sarva AhArane saMdha samudAyanI madave garanA AdezathI sAkAra bhAga kare... athavA samAdhinA hetuthI te pAnaka AhAra kare. pachIthI te muni ucita kALe pAnakane paNa vosirAvI de * vivecana-89,0 - parijJA vaDe jANe che, pratyAkhyAna parijJAcI tyAga kare che. zuM ? sarva AhAra. sAgArI anazana kare che. athavA traNa prakAre AhAranuM paccakhANa kare, samAdhine mATe mAtra eka pAnaka AhAra kare. pachI tene - paNa choDe. * gAthA-91,2 - zeSa lokone saMvega thAya te rIte khumAvatA bole ke - pUrve mana, vacana, kAyAthI meM karela, karAvela ke anumodela je kaMI sAparAdha che, tene mATe huM sarva saMghane mAnuM chuM. zalya rahita thayelo evo huM Aje baul aparAdha padone amAnuM chuM, mAtA-pitA samAna badhAM jIvo mane kSamA karo. * vivecana-91,2 : aMjalI joDIne bole che - mArA sarva aparAdha mATe sarva saMgha mane kSamA karo. guru Apakane anuzAsita kare che - * gAthA-93 - - vIraparaSoe kahela, satparoe Acarela ati dura evA saMthArAne zilAle ArUDha dhanyAtmA uttama ati sAdhe che. * vivecana-93 :dhIra, bIjA vaDe AcaravAnuM dukara - * gAthA-94 thI 9 - naka ane tira gatimAM, manuSya ke devapaNe vasatA je sukha-du:kha prApta thayA tene ananya manathI ciMtana kara... narakane vize te sAtAnI bahulatAvALI ane upamarahita vedanAo zarIra nimitte ghaNAM prakAre anaMtIvAra bhogavI. devapaNA ane manuSyapaNAmAM pArakAnA dAsapaNAMne pAmIne te duHkha ane paramakavezakArI vedanA anaMta vAra anubhavI che. tIcagatimAM pAra na pAmI zakAya tevI mahAvedanAo ghaNIvAra bhogavI che. e rIte janma-maraNa rUpa reMTamAM anaMtIvAra bhamela che. te sunihita ! atItakALamAM, anaMtakALa sudhI Amatagata anaMtIveja anaMta janma-maraNone anubhavyA che. maraNa samAna bhaya nathI. janma samAna koI du:kha nathI. tethI tuM janma-maraNarUpa AtaMkanA hetu zarIranA mamatvane chedI nAMkha. * vivecana-94 thI 9 : gAthA spaSTa che - x - anaMtakAya mathe AvatA-jatAM gamanAgamana karatAM anaMtavAra anaMta janma maraNo karyA. janma-maraNa rUpa AtaMka nathI. tenA heturUpa zarIranI mamatva buddhine cheda. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-100 thI 102 169 gAthA-100 thI 102 1 A zarIra jIvathI anya che, jIva zarIrathI anya che. evI nizcayamatithI duHkha ane klezanA mULa utpAdana samAna zarIranA mamatvane chedI nAMkha... tethI jo uttama sthAnane Icchato ho to he suvihita! zarIra Adi saMpUrNa atyaMtara ane bAhya mamatvane chedI nAkha... jagat AdhAra rUpa samasta saMgha mArA saghaLAM aparAdhone khamo, huM paNa zuddha thaIne guNonA saMghAtarUpa saMghane khamAvuM chuM. * vivecana-100 thI 1027 traNe gAyA spaSTa che. vizeSathI pharI kSapaka-zramaNa kahe che - mArA badhAM paNa ISTa-aniSTane khamo, huM paNa guNasamUha yukta saMghane khamAvuM chuM. gAthA-103 thI 104 : AcArya, upAdhyAya, ziSya, sAdharmika, kula ane gaNane meM je koI kaSAya karAvela hoya, tene huM trividha khamAvuM chuM. mastake aMjalI karIne pUjya evA zramaNa saMghane sarva aparAdho mATe khamAvIne, huM paNa badhAMne khamuM chuM. bhAvathI dharmamAM sthApita cittavALo huM sarva jIvarAzine sarva aparAdho mATe khamAvIne, huM paNa badhAMne khamuM chuM. * vivecana-103 thI 104 6 [ahIM 103 thI 104 eTalA mATe lakhyuM ke ahIM gAthA traNa che, paNa bhulathI 103no kramAMka be vakhata noMdhAyela che. traNe gAthAo spaSTa che. * gAthA-105,106 : A rIte aticArone khamIne, anuttara tapa-samAdhie ArUDha, ghaNAM prakAre bAdhA karanAra karmone apAvato vicare che... asaMkhyeya lAkha koTi bhavonI paraMparA dvArA je gADha karma bAMdhela hoya, te sarvane saMthAre ArUDha thayelo eka samayamAM khapAve che. * vivecana-105,106 : A rIte pUrvokta prakAre aticAra khamAvyA. je azubha karma asaMkhyeya lAkha koTi bhavathI bAMdhyA te eka samaye khapAve che. * gAthA-107 thI 109 : A avasare saMthArA ArUDhane kadAca vighnakArI vedanA udayamAM Ave to tene zamAvavA mATe niyAmaka AcAryamAM hitazikSA Ape che... AtmAmAM ArAdhanAno vistAra AropI parvatanA bhAge pAdapopagama anazana kare... kRti - saMtoSa, praguNapaNe baddha kakSA. - x - sukozalAdi mAphaka uttamArthane sAthe. - gAthA-110,111 - dhIra ane svastha manovRttivALA aNagAre jyAre sahAya karanArA che, tyAre saMstArakaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda samAdhi bhAvane pAmIne zuM A saMthArAnI ArAdhanAne pAra na pAmI zakAya? kemake jIva e zarIrathI anya che, zarIra e jIvathI bhinna che, tethI zarIranA mamatvane choDI denArA suvihito dharmanA kAraNe zarIrane paNa tajI de che. * vivecana-110,111 : vizeSa upasarga rahitapamAthI ke tenA abhAve, siddhAMtane sAMbhaLIne ane AI-raudra rahita manavALAno nistAra kema na thAya ? nistAra thAya ja. uSNa - vyakta deha. * gAthA-112 thI 114 : saMthAre ArUDha kSepaka pUrvakAlina karyodayathI utpanna vedanA samabhAve sahIne karma kalaMkanI velaDIne mULathI halAvI de che. ajJAnI je karma ghaNAM koTi varSothI khapAve che, tene jJAnI, traNa rIte gupta, zvAsamAtramAM khapAve che... bahu bhavonA saMcita ATha prakAranA karmone te jJAnI uchvAsamatramAM khapAve che. * vivecana-112 thI 114 - 170 purAtana - roga, jarAdi vedanA. pratyutpanna - bhukha, tarasAdi, karma ja kalaMkala azubha vastu, tenI saMtati - tene toDe che. "ucchvAsa mAtra kALathI' ema jANavuM.. ATha prakAranA karmonuM mULa te arjita pApa che. . gAthA-115 - A pramANenA AlaMbanathI suvihito gurujana vaDe prazasta saMcAre dhIratAthI ArohI, marIne te ja bhave ke traNa bhavamAM karmarajane khapAvIne avazya siddha thAya che. * vivecana-115 : e pramANe marIne dhIro, saMstAka ane guruguNathI gaSTi te bhave ke trIjA bhave karmaja kSINa thatAM siddha thAya che. - gAthA-116,117 : gupti, samitithI guNA, saMyama-tapa-niyama karaNathI karela mugaTa, samyak jJAna-darzana pratnathI mahAI che. zrI saMgharUpa mugaTa deva-manuSya-asura sahita lokamAM durlabhatara che, vizuddha che, suvizuddha che. * vivecana-116,117 : saMgha, mugaTa samAna. kevo ? saMyama-tapa-niyamayukta ItyAdi - 4 - [vRtti ghaNI khaMDita jaNAya che, mATe noMdhI nathI.] * gAthA-118 thI 120 : grISmamAM agnithI lAlacoLa lokhaMDanA tAvaDA jevI kALI zilAmAM ArUDha Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-118 thI 120 131 gacchAcAraprakIrNasUtra-saTIka anuvAda 30/1 gacchAcAra-prakIrNaka praNa-71 anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana thaI hAro kiraNothI pracaMDa ane ugra evA sUryanA tApathI bhaLavA chatAM kaSAyAdi lokano vijaya karanAra, sadAkALa dhyAnamAM upayogazIla, atyaMta savizaddha jJAna-darzarUpa vibhUtithI yukta, ArAdhanAmAM arpita citta, evA suvihita puruSe uttama vezyAnA pariNAmapUrvaka rAdhAvedha samAna durlabha, kevala sadeza, samatAbhAvathI pUrNa, e uttamAne aMgIkAra kare che. * vivecana-118 thI 120 - svayaM spaSTa che. - x- sUryanI jema hajAro pracaMDa kiraNathI tapatA, caMdranI jema saumyathI kapAyaloka upara vijaya kare che. * x * citra nAmaka prasiddha anya maharSi vaDe cita che. * * * * gAthA-121 - e pramANe abhidvela saMtAka gajendra khaMbhArUDha suzramaNa narendra caMdrane sadA sukha paraMparA Apo. * vivecana-121 - e rIte meM zruta stavanA karI. * x- sukha-munisukha, mane saMsArathI nIkaLavA rUpa prApti Apo. saMtAraka-prakIrNaka sUtra-6, Agama-2hno muni dIparatnasAgare karela TIkA sahita anuvAda pUrNa [e ahIM ame gacchAcAra payagALI vaNirSi gaNi racita vRttino anuvAda laIe chIe, paraMtu bIjI eka moTI vRtti paNa che, anya eka avamUri paNa prApta thAya che, tenI vAyakoe noMdha levI.) * zAstranI AdimAM prayojana, abhidheya, saMbaMdha, maMgala jANavA joIe. temAM prayojana anaMtara ane paraMpara bhedathI be prakAre che, vaLI ekaika kata-zrotAnA bhedathI be prakAre che, temAM gacchAcAra prakIrNakamAM kartAnuM anaMtara prayojana ziSyanA bodhane mATe che. paraMpara prayojana mokSanI prApti che. zrotAne paNa anaMtara prayojana arthano bodha che ane paraMpara prayojana muktipadanI prApti che. abhidheya - gacchano AcAra che, kemake tene ja kahevAmAM AvanAra che. saMbaMdha - upAyopeya bhAvalakSaNa, temAM vacanarUpApajJa A ja gacchAcAra prakIrNaka upAya che, upeya tenA arthanuM parijJAna che. maMgala - dravya, bhAva bhedathI be prakAre che. temAM dravya maMgala, pUrNa kaLazAdi che, te anaikAMtikatvathI choDIne bhAvamaMgala zAstrakatani anaMtara upakArIpaNAthI abhiSTa daivata vardhamAna svAmIne namaskAra dvArathI kahe che - * gAthA-1 - devendrothI namita, mahAbhANa, zrI mahAvIrane namaskAra karIne huM zrutasamudAyathI kaMIka uddharI gacchAcAra kahIza. * vivecana-1 - namIne, kone? mahAna evA A vIra, te mahAvIrane zuM viziSTa che? devo, tenA Indra-svAmI vaDe namaskRta, vizva vikhyAta 34-mahA atizayatI zobhatA ke aciMtya zakitavALA, jI : bhAvamunivRMdanA A vAra - jJAnAcArAdi athavA gaNamayadArUpa, te gacchAcAra, dvAdazAMgI lakSaNa ja samudra, te zrutasamudrathI kaMIka uddharIne. pahelAM unmArgasthita gacchamAM rahevAnuM phaLa kahe che - * gAyA-2 - gautama! ahIM evA paNa jIvo che, je unmArga pratiSThita gacchamAM rahIne bhava paraMparAmAM bhame che. * vivecana-2 : ta - bahuvacanArthe che. keTalAMka vairAgyavAna jIvo hoya che. he gautama! jeo ajJAnatva ane potAne paMDita mAnavApaNe, mArgadUSaNapUrvaka usUtra prarUpaNA jemAM che, te unmArga athavA jemAM paMca Azrava pravRtti che te unmArga, temAM prakarSathI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 gacchAcAraprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda gAthA-2 173 sthita evA gacchamAM - sAdhvAbhAsa gANamAM vasIne paribhramaNa kare che. kyAM ? parva - caturmati lakSaNa, paripATI, te bhava paraMparAmAM. pramAdavALA paNa sanmArgasthita gacchamAM vasatA koIne maLatuM phaLa pAMca gAthA vaDe dazavi che - * gAthA-3 thI 8 : he gautama ! AIpahara, eka prahara divasa, pakSa, mAsa ke varSa paryanta paNa sanmArgagAmI gacchamAM vasanAra ALasu, nirutsAhI ane vimanaska muni thAya. bIja mahApabhAvavAlA sAdhuone sarva kriyAmAM alAsavI jIvothI na thaI zake evA tAdipa udhama karatAM joIne, lajA ane zaMkA tyajI dhamaniSThAnamAM utsAha dhare che. vaLI te gautama vItsAha vaDe ja jIve janmAMtaromAM karelA pApo muhUrta magamAM baLIne bhasma thaI jAya che, mATe sArI rIte parIkSA karIne je gaccha sanmAmAM pratiSThita hoya temAM jIvanaparyanta vasavuM kemake he gautama ! saMyata hoya te ja muni che. * vivecana-3 thI 7 : gAma - prahara, dina-ahorAba, pakSa-aDadho mAsa, - x - fpa zabdathI be varSa Adi levA. jinokta vacanamAM yathAzakti sthita, TS - sasAdhugaNamAM nivAsa karatAM sAdhune, - x* lIlayA - sukhapaNAthI, ALasa karanArane, niradhamane, zracayitane, jotAM * x* anAlakSyane badhI kriyAmAM ghora-dAruNa, alpa savI vaDe duranucaratvathI, vIra * karmazagu vidAraNamAM samartha, evA prakAre tapa Adi jemAM che tene. mafsa zabdathI dakara guviida vaiyAvacca, lajjA, jinokata ke guruvacanamAM saMzayarU5, sarvathA parityAga karIne, sukhazIlAdi doSayukta sAdhune paNa jIvotsAha rUpa-vIrya uchaLe che ... huM paNa jinokta kriyA karuM, jethI duSTa du:kha sAgaratI huM bahAra nIkaLuM - zailakAcAryavatuM. vIrya uchaLavAnuM phaLa kahe che - gautama ! ghaNAM bhavonA upArjita jJAnAvaraNAdi dukamoM, nIkaTa mokSakane aMtamuhUrta mAtrathI bhamasAt kare che - dRDhapahArI Adiva4. jethI ALasavALAne paNa sat gaNamAM AvA guNo che, tethI AtmamokSakarane je thAya te * jJAna cakSathI joIne gaNane jinomArgamAM rahela guvajJApUrvaka nivAsa kare sadagaNamAM yAvajIvana che jIvane pAlanamAM tatpara, gura abhiprAya-AgamavetA thAya che. have sadAcAryanA lakSaNa kahe che - * gAthA-8 : AcArya gacchane mATe meDhI, AlaMbana, saMbha, daSTi, uttama yAna samAna che, tethI tenI parIkSA karavI. * vivecana-8 : - pazune bAMdhavAne khaLA mathe ThuMTha, jethI tyAM bAMdhela baLadAdi vaMda mayadAthI pravarte che. Artavana - jema khADA AdimAM paDatAM prANIne hAtha Adi AdhAra AlaMbana che, tema bhavagartAmAM paDatAM bhavyone AcArya AlaMbana che, potAnA kAmAtura ziSya prati naMdipeNavata. zaMkha - jema staMbha gRhAdhAra thAya che, tema AcArya sAdhune saMyamagRhanA AdhAra che. meghakumAra mATe zrI vIranI jema. daiSTi - jema netrathI heyopAdeya jovAya che, tema AcAryarUpa netrothI pradezanI jema heyopAdeya jANe che. thAna - chidra rahita cAnapatra satsaMyogamAM kinAro pAme che, tema AcArya paNa bhava kinAro pamADe che. atyartha daDha tava brahmacaryarUpa gupti jene che, te suguptivALA. athavA - 4 - suyuktimAnuM athavA atizayathI AcArya guNo vaDe uttama. AvA AcArya hoya, te gaNa yogya che. tethI temanI parIkSA karavI. have AthI viparIta svarUpa mATe prazna - * gAthA-9 thI 11 - bhagavAna ! kayA cihnothI chAstha unmAgAmI AcAryane jANe ? te mane kaho... - svachaMdAcArI, du:zIla, AraMbhamAM pravatavanAra, pITha phalakAdimAM pratibaddha, akAyanA hiMsaka, mUla-uttara guNa bhaSTa, sAmAcArI virAdhaka, nitya AlocanA na karanAra nitya vikathA parAyaNa te Azaya adhama ANadi. * vivecana-9 thI 11 : he bhagavan! he pUjya! kayA lakSaNothI mUrti unmArga pasthita jANavA ? chA-kevala jJAna kevaladarzana zUnya. he muni ! unmArga pasthita AcAryanA cihna mane kaho, tame sAMbhaLo. sva abhiprAyathI, paNa jinavayanathI nahIM, sva pUjAyeM vicare che, te svacchaMdAcArI. jina-guvajJiA bhaMjakavI duSTa, zIta - AcAra, paMcAcArarUpa. athavA parapaMcana anAcAra sevanAdi lakSaNa svabhAva jeno che, te du:zIla, bAbara - pRthvI Adi jIvano upaghAta te AraMbha, vAsaMkalpa te saMraMbha, samAraMbha * paritApa. te badhAmAM pravartaka, *x * - Asane besavAne mATe, mAra- zabdathI paTTikAdi, kAraNa vinA sevanamAM tatpara, jaLa e zarIra jenuM che te akAya - sacita jaLa, tenuM anekavAra paNa ke pAmAdi dhovA vaDe dhAtaka, te akAya vihiMsaka. cAstrirUpI kalAvRkSanA mULa samAna guNa - prANAtipAtAdi viramaNa te mUla guNa, mULaguNanI apekSAthI uttarabhUta guNapiMDa vizuddhi Adi, vRkSanI zAkhA samAna, tenAthI sarvathA bhraSTa. sAmAcArI gaNa bhede - ogha niryuktimAM kahI che, te oghasAmAcArI. te navamAM pUrvathI bIjI vastunA AcAra abhidhAnathI che. temAM paNa vIsamAM prAbhRtathI, temAM paNa oghaprAbhRtathI uddharela. bIjI pada vibhAga sAmAcArI * jItakalA, nizIyAdi cheda granthokata, te paNa navamAM pUrvamAMthI ja che. savAla sAmAcArI abhyarthanA ja che, te sAdhune na kahyuM. kAraNe jo abhyarthanA kare, paNa te IcchAkAra kArya. athavA tene karatAM kaMIka koIka nirjarArthI kahe che - (1) tAruM kArya huM karIza, temAM paNa IcchAkAra, balAtkArathI nahIM. durvinitamAM balAkAre paNa kare. (2) nirvikalA vAyanAdi, (3) mithyAkAra * saMyama yogamAM Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-9 thI 11 15 anyathA Acarita, (4) AvazcikI-avazya gamana, (5) naidhika - pravezatA karavI, (6) kAryotpatimAM gurune pUchavuM te, (7) guru vaDe pUrve niSiddhamAM kArya hoya tyAre avazya pUchavuM. (8) pUrvagRhIta anazanAdithI sAdhune bolAvavA. (9) nimaMtraNA, (10) upasaMpadA levI. - nizIyamAM bIjI rIte dazadhA sAmAcArI kahela che - (1) savArathI kramazaH upadhinI pratilekhanA, (2) pachI vasatinI prArthanA. (3) bhikSA kArya, (4) AvIne Iya pratikramavI. (5) AlocanA karavI, (6) jamatA asurasura, (3) traNa kalAthI pAkonuM dhovana, (8) vicAra saMjJA-utsagarthei bahAra javuM. (9) aMDilAdi, (10) pratikamaNa Adi vizeSatI paMcavastakanA bIjA dvArathI jANavI. teno virAdhaka-bhaMjaka, te sAmAcArI virAdhaka che. * x * arpita AlocanA - sva pApa prakAzana rU5. vedattA loyana, te svapApanuM prakAzana na karavuM - mahAnizItod rUpI sAdhIvata. AlocanA grahaNa kaI rIte ? : (1) svakIya AcArya pAse Aloce, (2) tenA abhAve upAdhyAya pAse, (3) tenA abhAve pravartaka, (4) tenA abhAve sthavira, (5) tenA abhAve gaNAvacchedaka. have jo svagacchamAM A pAMcenA abhAvamAM pagacchamAM sAMbhogikamAM urjA krame AlocanA kare, tenA abhAvamAM saMvignamAM asAMbhogika pAse ukta krame Aloce, temanA paNa abhAve gItArtha pArtha samIpe, tenA abhAve sArUpika saMyataveSa gRhastha pAse, tenA abhAve gItArtha - pAchaLathI cAtri tyajI gRhastha thayo hoya tenI pAse, tenA abhAve samyakatva bhAvita devatA pAse, -x- tenA abhAve jinapatimAM AgaLa, tenA abhAve, tenA abhAve pUrvadi abhimukha arahaMta ke siddhanI sAkSIe. prAyazcita vidhine jANIne svayaM ja prAyazcita svIkAre, e rIte zuddha thAya. sadA sarvatra viruddha kathA te vikathA, te sAta bhede che - bIkathA, bhojanakathA, dezakathA, rAjakathA, mRdu kAraNikA kacA, darzana bhedinI kathA, cAstri bhedinI kathA. temAM mRdukAruNikA - zrotAnA hRdayamAM mArdavatA jananathI mRthvI - X - X - darzana bhedinI - jJAnAdi atizayathI kutIrthika - nikUva prazaMsArUpa. cAstribhedinI - je kathAmAM cAri pratibheda thAya athavA vividhape parapasviAda Adi lakSaNA kathA te vikathA, temAM tatpara. - 4 - athavA kathA cAra bhede - (1) mohathI tava pratye zrotAne je kathAthI AkarSAya, te ApaNI. (2) je kathAcI zrotA kumArga vimukha karAya che, te viTropaNI, (3) saMvedanI - mokSasukhAbhilASI jenAthI karAya te kathA, (4) nirvedanI - saMsArathI nirviNa karAya te kathA. A cArathI viparIta, te vikathA, temAM tatpara, saumya! AvA AcAryane unmAgAmI jANa. have guNavAnuM AlocanA svarUpa saMbaMdhe - * gAthA-12 - chabIzaguNayukata, atizaya vyavahArakuzala AcArya e paNa bIjAnI 176 gacchAcAraprakIrNakasatra-saTIka anuvAda sAkSithI avazya AlocanArUpa vizuddhi karavI. * vivecana-12 - dezakulAdi chabIza guNo A rIte - (1) AdizotpaNane vAkyano sukhe avabodha thAya. (2) sukulobhava, (3) mAtAnI jAtithI saMpanna - vinayayukta, (4) rUpavAnuM - AdecavAkya, (5) saMhananayukta - vyAkhyAnAdimAM na pAke. (6) vRti-cita dhairya, () anAzasI - zrotA pAse vaAdinI AkAMkSA na kare. (8) bahubhASI na hoya. (9) amArI, (10) sthira paripATI - tene ja sUma-artha gaLe nahIM. (11) gRhIta vAkya- apratighAta vacana thAya, (12) jitaparSadu, (13) jitanidra, (14) madhyastha - badhAM ziSyomAM samayita, (15) dezajJa, (16) kAlA, (17) bhAva, (18) paratIrthikAdine uttara devAmAM samartha, (19) vividha dezabhASAjJa, (20 thI 24) paMcavidha AyAyukta - zraddheyavacana thAya, (25) sUnArtha ubhayajJa, (26) daSTAMtajJApaka, (27) hetujJa, (28) upanaya ke kvacit kAraNa, (29) naya-nipuNa. o kvacit zrotAne AzrIne tenI pratipattinA anurodhathI kavayitu deTAMtopanyAsa, 0 kvacit hetu-upanyAsa, 0 kvacit adhikRtu arthano upasaMhAra kare, tu naya prastAve nayone avatAre. (30) grAhaNA kuzaLa, (31-32) svasamaya ane parasamayane nivahaii, (33) gaMbhIra, (34) dIptimAna, (35) ziva, (36) saumya. avazya - nizcayathI karavuM joIe, zuM ? bIjA AcAryonI sAkSithI, mAyA rahitapaNe AlocanA vaDe vizuddhi. vaLI bIjI zuM vizeSatA che ? jJAna-kriyA vyavahAra kuzala athavA pAMca vyavahAra - Agama, dhRta, AjJA, dhAraNA ane jItamAM kuzaLa. - temAM maneTH - jenA vaDe padArtho jaNAya che, te kevalI, mana:paryAyijJAnI, avadhijJAnI, caudapUrvI, dazapUrvI, navapUrvIne hoya. temAM jo kevalI maLe to tene ja AlocanA ApavI, tenA abhAve bIjAne Ape. zrata - nizItha, kahyuM, vyavahAra, dazAzruta skaMdha, Adi badhe zrata vyavahAra, mAreTT * dezAMtara sthita gurumAM ziNa gUDhapado lakhIne mokale, te vyavahAra athavA dezAMtara sthita baMne gItAtha gUDhapadothI AlocanA vyavahAra kare - x * dhAraVTI - koI gItA saMvigna guru vaDe koIpaNa ziSyanA koI aparAdhamAM je zuddhi ApI, te te pramANe ja avaghArI, te ziSya paNa te ja aparAdhamAM prayoje. athavA koI sAdhu gacchopakArI chatAM meSa chedagrantha yogya na hoya, tene guru uddhata pada Ape che. te padone dhAraNa karavA te dhAraNA vyavahAra. nIta - dravyAdi vicArI, saMhanAnAdinI hAnine jANIne ane ucita koIpaNa tapa prakArathI je gItAtha zuddhi kahe che, tene siMddhAMtanI bhASAmAM jIta kahe che athavA je prAyazcitta je AcAryanA gacchamAM sUga sivAyanA kAraNathI pravarte ane bIjA paNa ghaNAM vaDe anuvartita hoya te tyAM rUDha thAya, tene jIta kahe che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-12 177 A pAMca vyavahAromAMno koI vyavahArayukta ja prAyazcitta devAmAM gItArtha guru adhikt che, aneka doSanA saMbhavathI agItArtha nahIM. have AlocanAnuM dRSTAMta - gAthA-13 : jema ati kuzaLa vaidha, bIjAne potAnI vyAdhi kahe che, ane vaidhe kaheluM sAMbhaLIne te karma Acare che. * vivecana-13 : jema vaidhaka zAstramAM nipuNa paNa vaidha - cikitsA kartA potAnI rogotpatti bIjA vaidhane jema hoya tema kahe ce, vaidha niruti sAMbhalIne pachI te vaidha, pelA vaidhe kahyA mujaba pratikArarUpa AcaraNa kare che. e rIte AlocanAnuM svarUpa jANIne Alocaka paNa sadgurue kahela tapa kare. have AcAryanuM kRtya kaMIka kahe che - * gAthA-14 H deza ane kSetrane jANIne vastra, pAtra, upAzraya ane sAdhuvargano saMgraha kare ane sUtrArthanuM ciMtana kare. * vivecana-14 : nA - mAlavA Adi, kSetra-rUkSa-arUkSa, bhAvita-abhAvita Adi. tu zabdathI guru glAna bAla vRddha prApUrNAdi yogya dravya ane durbhikSA kALane jANIne, vastra-zAstrokta vidhithI, pAtra-patadgahAdi, upAzraya - muni yogya vasati. sthAnAMganA sAtamAM sthAnamAM kahela che - AcAryo anutpanna upakaraNanA samyak utpAdaka hoya che. pUrvotpanna upakaraNonA samyak saMrakSaNakartA hoya che - x - saMgopayitA hoya che. - x - tathA sAdhunuM vRMda te sAdhuvarga, OM zabdathI sAdhvIvarga levo paNa hInAvAra varga nahIM, sUtra-gaNadharAdi baddha, artha-niryukti, bhASya, cUrNi, saMgrahaNI, vRtti, TippaNAdi rUpa. sUtrArthane jinopadeza vaDe vicAre che. = zabdathI suvinIta ziSyane nahIM. AvA AcAryo mokSamArga vAhaka kahelA che. have mokSamArganA bhaMjakone kahe che - * gAthA-15,16 : je AcArya Agamokta vidhithI saMgraha ane upagraha karatA nathI, sAdhusAdhvIne dIkSA ApIne sAmAcArI na zIkhave, bALa ziSyone jIbha vaDe cuMbana kare, sanmArga grahaNa na karAve, te AcAryane tairI jANavA. * vivecana-15,16 : na saMgraha - jJAnAdi ke ziSyono saMgraha. upagraha - temane ja bhojana-zrutAdi dAnathI upakAra kare. vidhi - utsarga ane apavAdanA prakArathI svayaM na kare, pramAdI na karAve, anya karanAra pratye dveSa kare, je koI AcAryAbhAsa, tathA sAdhu-sAdhvIne dIkSA ApI, sAmAcArI sva gokatAne nirjarApekSI hoya to paNa na zIkhave. suvinita praticchaka gaNane paNa sUtrArtha na Ape, te ayogya che. 28/12 - gacchAcAraprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda praznavyAkaraNokta bALane je AcArya - ziSyone ane mahattarA sva ziSyAne jIbha vaDe gAya vAchaDAMne cATe tema cATe arthAt cuMbanAdi kare, samyag mokSa mArga na zIkhave, bIjA zIkhave to paNa roke, te AcAryane tuM zatru jANa athavA vairI jANa. have sadgurunuM svarUpa - gAthA-17 : 138 je AcArya ziSyone snehathI sume paNa tene sAraNAdi na kare, te zreSTha nathI, paNa daMDa vaDe tADana karIne paNa jemAM sAraNAdi che, te AcArya zreSTha che. * vivecana-17 jIbhathI cumavAdi karatAM AcArya kalyANakArI nathI, jemAM guru sArA - hitamAM pravartAvavArUpa, upalakSaNatvathI vAraNA - ahitathI nivAravA, coyaNA - saMyama yogamAM skhalitane vividha preraNA, paDiyoyaNA - punaHpunaH preraNA na kare te. paraMtu lAkaDI AdithI zarIre pIDA karIne paNa je sAraNAdi kare che, te kalyANakArI che. have ziSyanuM nirguNatva. * gAthA-18 : ziSya paNa, jo pramAda madirAgrata ane sAmAcArI virAdhaka gurune bodha na kare to te vairI ja che. * vivecana-18 : sva hasta dIkSita paNa zatru che, je guru-dharmopadezakane hitopadeza ApIne sanmArgamAM sthApato nathI. kevA gurune ? nidrA - vikayAdirUpa pramAda, e ja madirA, tenAthI AcchAdita tatvajJAna, sAmAcArI virAdhaka zailakAcArya ke jene caumAsI che, te paNa khabara nathI - kaI rIte pramAdI gurune bodha kare ? - gAthA-19 : he munivara ! tamArA jevA puruSo paNa pramAdAdhIna thAya, to amane saMsAramAM bIjA konuM AlaMbana thaze ? * vivecana-19 : ApanA jevA paNa he zramaNazreSTha ! pramAda paravaza thAya che, tethI pUjya sivAyanA ame - maMdabhAgya, akRtapunya, pramAda pavaza, ApanA caraNakamaLanA dAsa, putra-gha-strIne tajelAne A bhayaMkara, pIDAkara, zokabhara, du:khAkara, caturgatirUpa apAra saMsAramAM koNa AlaMbana thAya ? . gAthA-20 : jJAnamAM, darzanamAM, cAstrimAM e traNe siddhAMtasAramAM je potAne ane gacchane sthira karavA prere te AcArya. * vivecana-20 : jJAna-aSTavidha jJAnAcAra, darzana-aSTavidha darzana-AcAra, caraNa-aSTavidha cAstriAcAra, = zabdathI tapAcAra ane vIryAcAra paNa levA. je AcArya temAM preraNA Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 179 kare. kaI rIte ? kuLa samudAyarUpa gaNa ane potAne sthApIne. ~ zabdathI zrotA vargane. tene gaNadharAdie AcArya kahela che. gAyA 20 . gAthA-21 - piMDa, upadhi, zayyA e traNe udgama-utpAdana ane eSaNA zuddha ane cAstrinA rakSaNArthe te, te cAtri che. * vivecana-21 : piMDa-caturvidha AhAra upadhi - audhika, aupagrahika, audhika traNa bhede - (1) jaghanya - mukhavatrikA, pAtra kezarikA, gucchA ane pAtra sthApana. (2) madhyama - pallA, jastrANa, pAtrabaMdha, colapaka, mAtraka, rajoharaNa. (3) utkRSTa - pAtra ane traNa kalpa e rIte cAra. aupagrahika upadhi - daMDAsana, daMDaka, pustakAdi bhedathI traNa prakAre, vizeSa jItakalpAdithI jANavuM. zayyA - AcArAMgokta vasatirUpa. A traNe udgama, utpAdana, eSaNA doSa zuddha hovA. temAM udgamapiMDanI utpatti viSayaka AdhAkarmikAdi soLa doSo. te prAyaH gRhasthanI udbhave, kvacit sAdhu vaDe paNa thAya. mULathI zuddha chatAM dhAtrItvAdithI upArjana viSayaka 16-doSa, te sAdhuthI utpanna thAya, tene utpAdana doSa kahe che. 10doSa eSaNAnA - zaMkitAdi, te sAdhu ane gRhastha baMnethI thAya. saMyamanI paripAlanA mATe vizuddha piMDa grahaNArthe jotAM, tenI aprAptimAM gurulaghu doSane zodhavA. je te zodhe te cAstrivAna kahevAya. - 4 - 4 - 4 - [doSonuM svarUpa odhaniyukti AdithI savistAra jANavuM.] gAthA-22 - bIjAe kahela guhya pragaTa na kare, sarve kAryomAM aviparita jonAra, cakSu mAphaka bALa ane vRddha saMkIrNa gacchane ro. * vivecana-22 : aparizrAvI - AcArAMgamAM kahela trIjA draha samAna. - X - lavaNa samudravat zrotA, kemake lavaNamAM pANI Ave che. paNa nIkaLatuM nathI. ahIM AcAryo zruta aMgIkAra karIne pahelA bhaMgamAM Ave che kemake zrutanA dAnagrahaNano saMbhava che. sAMparAyika kamapikSAthI bIjA bhaMgamAM Ave. AlocanA svIkArIne trIjA bhaMgamAM Ave, kemake AlocanA apratizrAvIpaNe che. kumArga prati cotho bhaMga thAya, kemake kumArgamAM praveza-nirgamano abhAva che. athavA kevala zrutane AzrIne dharmabhedathI bhaMgo yoje che. temAM sthavikalpikAcArya pahelA bhaMgamAM, bIjAmAM tIrthaMkara, trIjAmAM ahAlaMdika, pratyeka buddho cothA bhaMgamAM Ave. kaI rIte? samyak prakAre, ma - aviparIta, dRSTi - avalokana jene che, te samadRSTi thAya che. kyAM? sarva kAryomAM - Agama vyAkhyAnAdi sarve vyApAromAM. te AcArya kumArge paDatAM gacchane rakSe che. - 4 - 4 - konI jema? cakSunI jema. khADA AdimAM paDatA prANIne cakSu roke che tema. 180 gacchAcAraprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda have be gAthA vaDe adhama AcAryanuM svarUpa kahe che - - gAthA-23,24 1 je AcArya sukhazIlAdi guNo vaDe navakalpa ke gItArtharUpa vihArane zithila kare che, te saMyamayoga vaDe niHsAra mAtra vezadhArI ja che... kuLa-gAma nagara-rAjya tajIne je pharI temAM ja mamatva kare che, te saMyamayogathI niHsAra mAtra vezadhArI che. * vivecana-23,24 : munine zithilatva prApta karAve che. konA pratye ? vihAra prati athavA svayaM ALasu thAya. kyAM ? vihAramAM. ahIM vihAra svarUpa bRhatkalpAdithI jANavuM. jemake - sAdhune grAma-nagara-rAjadhAnI AdimAM, vRtti-prAkA-parikSepayuktamAM, eka mAsa sudhI kAraNa vinA hemaMta ane grISmamAM rahevuM ka2e, kAraNe pATaka parAvartana kare, tenA abhAve gRhaparAvartana, tenA abhAve vasatimAM ja sthAna parAvartana kare. paNa eka sthAnamAM na vo. - 4 - jyAM rahe, tyAM ja bhikSAcaryA tAya. e pramANe sAdhvIne paNa jANavuM. vizeSa e ke jyAM sAdhune mAsakalpa che, tyAM sAdhvIne be mAsa rahevuM kalpe. tathA sAtA abhilASI - 4 - tatvajJAnarahita athavA mujI - upazama saMtoSalakSaNa, zIla-mUlaguNa lakSaNa, guNa - uttara guNarUpa. jene aMtaHkaraNa bhAvarUpa nathI te abuddhi. abuddhika-bhAvazUnya athavA sukha-mokSalakSaNa, zIla-svabhAva jeno che te sukhazIlA - jina, temanA guNa-kevalajJAna, kevaladarzanAdi rUpa, temAM viruddha prarUpaNArUpa je mati, te abuddhika, kevaLa liMga-sAdhuno veza, tene dhAraNa karanAra, te dravyaliMgadhArI. saMyama - pRthvI Adi satara prakAre - pRthvI, ap, teu, vAyu, vanaspati, betraNa-cAra-pAMca Indriyo e navane mana-vacana-kAyAthI karaNa - karAvaNa - anumodana vaDe saMrabha - samAraMbha - AraMbhanuM varjana te jIva saMyama, pustakAdimAM pratilekhanA te ajIva saMyama. zayana, Asana joIne karavA te prekSAsaMyama, pArzvasthAdinI upekSA te upekSA saMyama, pramArjanA saMyama, vidhithI paraThavavuM te paSThiApanA saMyama, drohAdithI nivRtti ane dharmadhyAnAdi pravRtti te manasaMyama, e rIte vacana saMyama, kAyasaMyama. yoga - pratilekhanAdi vyApAra, athavA jemAMthI svarga, aNvarga phaLa rUpa sAra cAlI gayo che. te nissAra. konA vaDe? saMyama ane yoga te saMyamayoga vaDe. - x - kuLa, gAma, nakara - * gAya, bheMsa, uMTa Adi aDhAra prakAranA kara rahita, rAjya - sAtaaMgamaya athavA rAjya badhe joDatAM kularAjya, gAmarAjya, nagararAjya. - X - 4 - tene tyajIne, je sAdhu AbhAsa te kulAdimAM mamatva kare che. mAtra veSadhArI. saMvama - pAMca Azrava viramaNa, paMcendriya nigraha, cAra kaSAya jaya, traNa daMDa virati. have traNa gAthA vaDe uttama AcAryanuM svarUpa kahe che - * gAthA-25 thI 27: je AcArya vidhipUrvaka preraNA kare, sUtra ane artha bhaNAve te dhanya che, Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-25 thI 23 181 182 gacchAcAraprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda te pavitra che, bhaI che, mokSadAyaka che, te ja AcArya bhavya jIvone caJbhUta kahela che, je jinezvare batAvela anuSThAna paNa yathArtha batAve che. je AcArya samyapha jinamata prakAze che, te tIrthakara samAna che, je AjJAnuM ullaMghana kare che, te kASaNa che, sAraNa nathI. * vivecana-5 thI 7 - Agamokta nyAyathI je AcArya ke upAdhyAyAdi, ziSyone smAraNa, vAraNa, preraNA, pratipreraNA vaDe prere che. AcArAMgAdinA utsarga, apavAda, utsagapivAda, apavAdotsarga, utsargotsarga, apavAdApavAda rUpa sUtra bhaNAvI, pachI tenA niryukti, bhAya, cUrNa, saMgrahaNI, nRtyAdirUpa paraMparAtmaka artha zIkhave che. 2 kArathI naigamAdi sAte nayone jaNAve che, te AcArya. sUtrarUpI dhana devAthI dhanya che, arcadAnarUpI puNyathI pavitra che. jinAjJA pratipAlaka che. kumati nivArI sanmArge sthApavAthI baMdhu che, jIvAdi padArthanA jJAnathI saMyamamAM daiDhava vaDe kamabhAvathI mokSadAyaka che. anaMtarota ja mokSagamanayogya prANIne netratulya kahyA. kumatipaTala nirAkaraNathI pragaTa kare che, te AcArya ziromaNi jinokta anuSThAna jevA che tevA ja dazavi che. tIrtha - caturvidha saMgha ke pahelAM gaNadhara tene kare che, te tIrthakara, tenI tulya che. A samAnatA dezathI jANavI. anyathA kyAM tIrthakara ane kyAM AcAryad ? mUri - aneka atizayayukta gautamAdi samAna AcArya. sarva zaktithI je jinamata - nityAnitya Adi svarUpa vAcaka, sAta nayAtmaka ItyAdine bhavyo pAse dekhADe che. AjJA - pANatokta maryAdA, ullaMghatA pharI te adhamapuraSa che, paNa pradhAnapuraSa nathI. dhe kevA AcAryo AjJAnA ullaMghaka che, te kahe che - * gAthA-28 : bhaSTAcArI AcArya, bhraSTAcArI sAdhunI upekSA karanAra AcArya, unmArgasthita AcArya, traNe mArgano nAza kare che. * vivecana-28 - bhraSTa-sarvathA zithila, AcAra-jJAnAcArAdi, te bhraSTAcAra, te adhamaciArya. saMyamavyApArathI mukta, muninA upekSaka, pramAdapravRta zramaNAdine na roke te maMda dhamaciArya. utsaga Adi prarUpaNAmAM pravRta, te adhamAdhama AcArya. A traNe jJAnAdirUpa mArgano vinAza kare che. tene sevanAranuM phaLa dazAve che - * gAthA-ra9 : umAgasthita, sanmAganAzaka AcAryane je seve che, he gautama! jarUra te potAnA AtmAne saMsAramAM pADe che. * vivecana-29 : Agamaviruddha prarUpaka, jinoktamArgadUSaka, je bhavyajIva tenuM kahela anuSThAna kare che, karAve che ke anumode che, te AcArya potAne niyamA bhavAMghakUvAmAM pheMke che. * gAthA-30 - ayogya taranAra manuSya ghaNAMne DUbADe, tema unmArga sthita eka paNa AcArya tenA mAni anusaranArA bhavyajIvonA samUhano nAza pamADe che. * vivecana-30 - advitIya paNa AcArya ke sAdhu, kumatinA kadAgrahathI grasta thaI nAza pAme che ati saMsArasAgaramAM pADe che. bhavya jIvo paNa te mArgane anusaratA, jema kutAraka manuSya, tenI pAchaLa rahelAM ghaNAM prANIne nadhAdimAM DUbADe ane potAne paNa DUbADe tema DUbADanAra thAya. have unmArgamAM rahelane thatuM phaLa - * gAthA-31 : unmArga mArge cAlanArA ane sanmArganAzaka sAdhune he gautama! anaMta saMsAra niro thAya che. * vivecana-31 - gozALo, boTika, nivruvAdino mArga-paraMparA, temAM ke unmArgarUpa je mArga, temAM sthita muniveSA bhAsa, upalakSaNathI AcAryo paNa he gautama ! nize jeno pAra na pAmI zakAya tevA anaMta caturthatyAtmaka saMsArane pAme. temAM rahelAM aneka du:khano sUcaka che. teo jinokta pathanA AcchAdaka thAya. have koIka kadAya pramAdathI jinokta kriyA na kare, paNa bhayone yathokta jinamArga dazavi te kayA mArgamAM AtmAne sthApe che ? tethI viparIta kevo hoya ? * gAthA-32 : zuddha sAdhumAni kaheto, potAne trIjA pakSamAM sthApe, tethI viparIta potAne gRhastha dharmathI bhraSTa kare che. * vivecana-3ra : AjJAzuddhi saMyukta suvihita pathane AkAMkSA vinA prarUpaNA karatAM potAnuM rakSaNa kare che. kaI rIte ? sAdhu ane zrAvaka baMne pakSanI apekSAthI trIjA saMvipnapAkSika pakSamAM. saMvignapAkSika - mokSAbhilASI susAdhune sAhATyakartA. tenuM lakSaNa - zuddha susAdhudharma kahe che, potAnA AcArane niMde che [kyAM?] sutapasvI ane saniko pAse. vaMdana kare paNa karAve nahIM, kRtikarma kare paNa karAve nahIM, potAne mATe zikSA na Ape paNa susAdhu mATe pratibodha kare. vaLI je usUtrabhASI che, sAdhu hepI che, te gRhastha dharmathI bhraSTa che. te sAdhu paNa nathI - gRhastha paNa nathI. jo ema che, to zuM karavuM joIe ? * gAthA-33 - - je jinabhASita anuSThAna samyakrapaNe na karI zake to paNa zllNarAgI - jine kahelane samyapha rIte prarUpe. * vivecana-33 - jo karavAnuM zakya na bane. kaI rIte? trikaraNa zuddhithI, kevalIe kahela Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11211-33 193 Ajanma kriyAkalAparUpa to AtmAnA sAmarthyathI jevuM hoya tevuM kahe, jema jinezvare kahyuM, tema nirUpe, have pramAdIne paNa zuddha prarUpaNAthI zo guNa che ? - che : . gAthA-34 : munimiAM zithila chatAM paNa vizuddha caTaNa - karaNa sittarInI prazaMsA karI prarUpaNA karanAra sulabhabodhI jIva potAnA karmone zithila kare che. * vivecana-34 : zithila hovA chatAM, kyAM? municaryAmAM duSTa jJAnAvaraNAdi karmane zodhe arthAt karmonuM zithilatva pAme, sukhe prApta janmAMtaramAM jinadharmaprAptirUpa jene che te sulabhabodhi, sudevaprApti pachI sukulotpatti thAya. kaI rIte ? caraNa-karaNane nirmAyI bhAve prazaMsA karatA ane vAMchArahita yathAvasthita bhavyone kahetA. temAM vrata-5, zramaNadharma-10, saMyama-17, vaiyAvaca-10, brahmacarya gupti-9, jJAnAditrika-3, tapa-12, krodhAdinigraha-4 e caraNa sitarI ane piMDavizuddhi-4, amiti-5, bhAvanA-12, pratimA-12, Indriya nirodha-5, pratilekhanA-25, gupti-3, abhigraho-4 e karaNa sItarI jANavI. have saMvijJapAkSikanuM sAdhunA viSayamAM kaMIka kRtya - * gAthA-35 : sanmArgamAM pravartatA sAdhuonuM auSadha-bhaiSajAdithI samAdhi pamADavArUpa vAtsalya pote kare ane karAve. * vivecana-35 H pradhAnamArga paraMparA pravRtta jagatta uttama munine nirjarA mATe aMtaraMgabhAvathI upakAra karaNa dhAraNa kare, kaI rIte ? auSadha ane bheSaja vaDe. - 4 - = zabdathI aneka prakAre, pote kare bIjA pAse karAve ane anumode, te saMvijJapAkSika ArAdhaka che. gAthA-36 - lokavartI jIvoe jenA caraNakamaLane namaskAra karyA che, evA keTalAMka hatA, che ane haze jemano kALa mAtra bIjAnuM hita karavAnA eka lakSyapUrvaka vIte che. * vivecana-36 : atItakALe hatA, hAla che, bhAvikALe haze. keTalAMka saMvignapAkSiko, kevA ? svarga-mRtyu-pAtALa lokamAM teno nivAsI prANIgaNa temanA caraNakamaLamAM namela che. te satpuruSa saMvigna pAkSiko, parahitakaraNanA advitIya baddha lakSmavALA. - x - athavA parahitakaraNamAM eka baddha lakSa-darzana jemane cha tevA, temAM ja kALa vitAvanArA, te saMvignapAkSiko che. je AvA nathI temanuM svarUpa kahe che - * gAthA-37 : bhUta-bhAti ane vartamAnamAM koI evA AcAryo che ke jemanuM nAma grahaNa 184 gacchAcAraprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda mAtrathI prAyazcitta lAge. * vivecana-37 : atItakALe thayA, anAgatakALe thaze, keTalAMka ane vartamAnamAM paNa che. he gautama ! AcArya padanAma dhArI, jemano paricaya karavo to dUra, temanuM 'amuka' evuM nAma kahetAM paNa nizcayathI prAyazcitta Ave. mahAnizIthanA pAMcamAM adhyayanamAM kahe che - ahIM 555,55,50,00,00,000 guNarahita AcAryo thaze. * gAthA-38 : jema lokamAM nokara tathA vAhana zikSA vinA svecchAcArI thAya che, tema ziSya paNa svecchAcArI thAya, mATe gurue pratispRcchA ane preraNAdi vaDe ziSya vargane haMmezAM zikSA ApavI. * vivecana-38 : saphI - svecchAcArI, aLaviAya - zikSA rahitatva jema nokara - sevaka, vAhana - hAthI, azva, vRSabha, mahiSAdi lokamAM tathA ziSyo, gurunA kAryamAM pratispRcchA vaDe, coyaNAdi vinA svecchAcArI thAya che. tethI - 4 - AcAryoe ziSyone ane mahattarA vaDe svaziSyAne sarvakALa zikSA ApavI. * gAyA-39 : je AcAryAdi pramAda doSathI ke ALasathI ziSya vargane pUrvavat preraNAdi karatAM nathI, te AjJA virAdhaka jANavA. * vivecana-39 : je AcArya, upAdhyAya, gaNAvacchedakAdi, nidrAdithI, matsara ke doSathI, svaziSTamAM rAgAdi pramAda dveSa ke pramAdadoSa svarUpa je doSa - kulakSaNatva, ALasa, moha ke avajJAdithI ziSyavRMdane saMyamAnuSThAnamAM na prere, te AcArya vaDe jinAjJA virAdhita ke khaMDita jANavI. * gAyA-40 - he saumya ! e pramANe meM saMkSepathI gurunuM lakSaNa varNavyuM, he dhIra ! have saMkSepathI gacchanuM lakSaNa kahIza. tene tuM zravaNa kara. * vivecana-40 : saMkSepathI mArA vaDe, he saumya ! he ziSya ! prarUpita karyu ke gurunA lakSaNa zuM che ? have gaccha - munivRMdanA lakSaNa, buddhi vaDe zobhe te dhIra, te saMkSepathI sAMbhaLo. * gAthA-41,42 - je gItArtha susaMvigna, ALasarahita, vatI, askhalita cAstrivAna, haMmezAM rAgadveSa varjita, AThamada rahita, kSINI kapAsI ane jitendriya evA te chANa sAthe paNa vaLI vicare * vivecana-41,42 - gIta - sUtra ane artha, tenuM vyAkhyAna, te baMnethI yukta gItArtha, je ati Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-41,42 185 saMvegavAna, vaiyAvRtyAdimAM ALasarahita, sunizcala, mahAvrata lakSaNa jene che, te daDhavata, atisAra hita cAgni-13 bhede jene che te akhalita cAtri. satata raNamAyA, lobharUpa ane dveSa-krodha, mAnarUpa. kuLa, 5, baLa Adi ATha madasthAnone kSaya karatAM, durbala karela kaSAya - krodhAdi bhedayukta, AtmavazIkRta zrotrAdi pAMce IndriyovALA, tevA chAstha sAthe kevaLajJAnI vicare. have ukta viparIta sAthe vihAra na kare. * gAthA-43 : saMyata hovA chatAM he gautama paramAne na jANanAra ane durgatipathadAyaka evA agItAne dUrathI ja tajavA. * vivecana-43 : je munio abhyasta nathI, paramArtha - je karmabaMdhanA sthAno che, te kama nirjarAnA sthAno che, je nirjarA sthAno che, te ja karmabaMghanA sthAno che - X* ItyAdi parijJAna rU5 jemane nathI te anansasta paramAryA. temane dUrathI tanyA. kemake te durgatipathadAyaka che. tiryaMcAdi gati prApaka che. have gItAryopadeza badhe sukhAvaha thAya, te kahe che - * gAthA-44,45 - gItAnA vacane buddhimAna haLAhaLa jhera paNa niHzaMkapaNe pI jAya, kAraNa pamADe tevA padArtha paNa khAI jAya. kemake te paramArthathI jhera nathI, amRta rasAyaNa che. nirtinakArI ane mAratuM nathI, mare to paNa amara thAya che. * vivecana-44,45 - gItArtha gurupAse sUtrArtha bhaNela, temanA upadezathI utkaTa jhera pIe che kevA ? sarvathA zaMkArahita thaI viSaguTikA khAI jAya, maraNa pAme. tavathI te viSa nathI, amRtarasa tulya che. nize te jhera vitarahita che, tethI te viSa prANatyAga karAvatuM nathI. jo koI rIte maraNa pAme to paNa jIvatA evA ja thAya che. kemake zAzvata sukhano hetu che. gItAnI A caturbhagI che - (1) saMvipna che, paNa gItArtha nathI, (2) saMvipna nathI, gItArtha che. (3) saMvipna paNa hoya ane gItArtha paNa hoya, (4) saMvipna nathI, gItArtha paNa nathI. temAM pahelAM bhaMgamAM rahela dharmAcAryane Agama parijJAnano abhAva che, (2) bIjA cAtri hita che. jo zuddha prarUpaka hoya to - sAdhune vAMde, paNa vaMdAve nahIM, tyAre saMvigna pAkSika thAya che. (3) sarva sAbijJAna yukata AcArya che. (zaMkA) AvA to gaNaghAdi hoya, hAla tevA pramAdI na maLe to temanuM dhamacAryava kaI rIte? hAla je sUma varte che, te guru paraMparAthI gRhItArtha, vinizcitArtha che. ItyAdi - x - cothA dharmAcArya ja kahevAya. have viparIta kahe che * gAthA-46,43 * agItAnA vacanathI amRta paNa na pIvuM, kemake agItArthe kahela te 186 gacchAcArapakIrNakasatra-saTIka anuvAda vAstavika amRta nathI. paramArthathI te amRta nahIM paNa haLAhaLa jhera che. tenAthI ajarAmara na thAya, paNa tANa nAza pAme. * vivecana-46,47 : batAI . pUrvokta cotho bhaMganA vacanathI amRta paNa na pIe. te kAraNe amRta na thAya, agItArthe upadezela paramArthathI amRta nathI, haLAhaLa jhera che. * x * ItyAdi. * gAthA-48 : agItArtha ane kazIlIyAnA saMgane kavidha jI de. kemake paMthamAM coro jema vinakArI che, tema A mokSamArgamAM vinakArI che. * vivecana-48 - agItArtha ane kuzIlIyA, upalakSaNathI bhedasaha pANi, avasagna, saMsakta, athANaMdano saMsarga mana, vacana, kAyAthI tajavo. temAM manathI ciMtavana, vAyAthI AlApa-saMtApa, kAyAthI saMmukha gamanAdi, vizeSathI tajavuM. mahAnizIthamAM kahela che. - lAkha varSa zULIthI bhedAvuM, paNa agItArtha sAthe eka kSaNa paNa na vasavuM. nivaNa pathamAM A badhAM vinakara che. jema lokamArgamAM coro che. * gAthA-49 : dedIpyamAna ani joI, temAM niHzaMka praveza karIne potAne bALI nAMkhavA, paNa kuzIlIyAne Azraya na karavo. * vivecana-49 - prajvalita vaizvAnara, yuddha * nirdaya athavA joIne niHzaMka te vaizvAnaramAM praveza karIne potAne bALI nAMkhavA, paNa kuzIlathI dUra rahevuM - teno saMga na karavo athavA kazIla, upalakSaNathI agItArthano saMga na karavo. kemake anaMtasaMsAno hetu che. mahAnizIyamAM kahyuM che - samArge rahela jIva, ghora vIratapa kare, paNa A pAMcane na choDe to badhuM nirarthaka che - pArthasthA, osa, yayA chaMda, kuzIla, zabala. A pAMcane dRSTithI paNa na jovA. have gaccha svarUpa - * gAthA-5o - je gacchamAM garanA prerita ziNo, rAgadveSanA paIndiSa vaDe dhagadhagAyamAna agni mAphaka saLagI uThe che, te gaccha nathI. * vivecana-5o : prajavalita agnivatu je gaNamAM, kaI rIte ? dhagadhagatA. sva AcAryathI, pi zabdathI gaNAvacchedaka, vivAdi vaDe paNa, "Apane A ayukta che." tema prerita kare, kone ? sva ziSyone, rAgadveSathI bALe che, kaI rIte ? niraMtara krodha karavA paDe athavA rAgadveSathI. - x * he gautama ! te gaccha nathI. * gAthA-pa1 :gaccha mahAprabhAvazALI che, kemake temAM rahenArAne vipula nirjarA thAya che. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-pa1 188 gacchAcAraprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda sAraNa-vAraNa-perAdithI doSaprApti na thAya. * vivecana-pa1 : cha - munirvAdarUpa, mahAtu prabhAva jeno che te mahAnubhAva, te gacchamAM vAsa karatAM dezakarmakSayarUpa ke sarvakarmakSayarUpa mokSa paNa thAya che. kevI ? vistIrNa. temAM vasatA sAraNAdi vaDe doSAgama na thAya. * gAthA-pa2 thI 56 :- garanI IcchAne anusAra, suvinIta, jinaparISaha, dhIra, abhimAnalolupatA-gAva-vikathAthI rahita... kSAMta dAMta, gupta, mukata vairAgyamAgalIna, dazavidha sAmAcArI : Avazyaka * saMyamamAM udhuta.. khakaThorarkaza, aniSTa ane duSTa vANIzI temaja tiraskAra ane kADhI mUkavA vaDe paNa jeo hera na kare. je apakIrti na kare, apayaza na kare akArya na kare ane kaThe prANa Ave to paNa pravacana mAlina na kare.. kArya ke akAmiAM gurujI kaThoskarkaza-duSTa-niSphara bhASAthI kaMI kahe, to ziSyo "hati" kahI svIkAre tene he gautamAM gacha naNa. * vivecana-52 thI 56 : [52] sva AcAryanA abhiprAya mujaba varte, paNa potAnA abhipAyathI nahIM. zobhana vinayayukata, zItoSNAdi parISahone parAjita karanAra te jina parISahone parAjita karanAra te jina parISaNa, AcArAMga niryuktimAM kahyuM che - strI ane satkAra e be parISaho bhAva zItala che. bAkInA 20 parISaho uNA jANavA. tIvra pariNAmathI je paripaho uNa thAya che, maMdapariNAmathI te paripaho zIta thAya che. jJAnAvaraNa, vedanIya, mohanIya ane aMtarAyamAM kSudhApipAsA, zIta-uSNa Adi bAvIze papiho avatare che. jema darzanamohamAM samyakatva paripaha, tenA udayamAM teno saMbhava che. jJAnAvaraNamAM prajJA ane ajJAna, aMtarAyamAM lAbha, cAsTiA mohanIyamAM Akaza, arati Adi sAta, vedanIyanA udayamAM bhakha. tasAdi agiyAra paripaho. thAya. bAkInA darzanAvaraNa, nAma, Ayu, gokhamAM paripahono avatAra na thAya. - tathA navamA guNaThANA sudhI badhAM paNa paripaho saMbhave che, vaLI eka sAthe vIza pariSado ja vede. kemake je samaye zItane vede che, te samaye uSNatvane na vede, jyAre uNane vede tyAre zItane na vede. jyAre caryAne vede che tyAre naiSedhikI na vede, jyAre naiSedhikI vede, tyAre carcA na vede. sUma saMparAya - dazamAM guNaThANe bhukha, tarasa Adi cauda pariSaho kahelAM che, temAM koI bAne vede che,kemake zIta-uSNa ke caya-zasyAno ekama saMbhava nathI. upazAMtamoha-11mAM guNasthAnamAM, kSINamoha - bAramAM guNa sthAna chadmastha-vItarAgamAM te ja cauda saMbhave che. * * * * * sayogya yogIrUpe 11-parISaho saMbhave che. jemake - bhukha, tarasa, zIta, uNa ItyAdi. - X - X - buddhi vaDe zobhe te dhIra-svajasvAmIvatuM. ahaMkAyukta nahIM - jhaMghakavatu, AhAra-upadhi-pAnAdi gRddha nahIM - te dhanyamunivatu, gauravatrika Asakata nahIM te mayurA-maMguziSya samAna, vikathA na kare - hazimuniva4. [53] kSamAyukta - gajasukumAlavata, damitendriya - zAlibhadrAdiva, nava brahmacaryaguptivALA - sthUlabhadravatuM, nava brahmacaryaguptivALA - sthUlabhadravata, lobharahita - jaMbusvAkhyAdiva8, saMvega patha Azrita - atimuktakumAravata, dazavigha sAmAcArImAM udhatu, Avazvava - avazya karmala athavA guNone cotaraphathI avazya kare che te Avazyaka. - 4 - [54] khara-puruSa-karkazavANI vaDe, aniSTa duSTa vANI vaDe AdithI je munio veSa na dhare, te traNa yogya thAya. temAM jIra - re mUDha , re apaMDita Adi vANI - X - X - X - nirmarsanama - aMguli AdithI tarjana, nidina - vasati, gaNa AdithI nikAzana, mAri zabdathI tenI ciMtA karaNAdi athavA pravAhathI A zabdo ekArSika che. * x - [55] je gaNa munio kIrtijanaka nathI. yazajanaka nathI. avarNa - azabda * aglAdhAjanaka nathI, temAM morti - sarva diguvyApI sAdhuvAda, athavA * niMdanIyatA avavi eka divyApI asAdhuvAda, mA ardhadigravyApI asAdhuvAda. anAyA - te sthAne ja asAdhuvAda, akAryakArI - asat anuSThAna kartA nahIM. pravacanane mAlicakata nahIM, - X - X - evA te suMdara aMtevAsIo. prANa-bala. AvA prakAranA teo dhanya che. [56] svaAcArya vaDe kArya ke akAryamAM, vArya - je kArya gura jANe ane ziSya paNa jANe . dvArtha - je kArya guru jANe che, paNa ziSya jANatAM nathI, anyathA uttamapuruSone bAhyAMtara kArya vinA bolavuM saMbhavatuM nathI, athavA kArya - sanimita, 3jAI - pradhAna nimitta hita. khara-karkazAdi vANIthI kahevAya, tyAre ... jema tame kaho cho te prakAre che" ema ziSyo kahe che, he gautama! tene tuM gaccha jANa siMhagiri guru-ziSyavatuM. * gAthA-pa7 : patra AdimAM mamavarahita, zarIramAM paNa hA vinAnA, yAmA-mAma AhAramAM eSaNanA 4ra doSa rahita levAmAM kuzaLa che. * vivecana-pa7 : mamatvano dUrathI tyAga karanAra, zemAM ? pAtrAdimAM, mAre zabdathI vastu, vasati, zrAddhanagara-gAma-dezAdimAM je rati, nispRha-meghakumArAdi mAphaka IhArahita, potAnA zarIramAM paNa. yAtrA - saMyama, guvaiyAvRtya, svAdhyAyAdi rUpa, mAtrA - te ja hetuthI puruSa, strI, napuMsakane kramazaH 32, 28, 24 kavala pramANa maLe parimita AhAra grahaNa karavo. kavala pramANa kukaDInA iMDA samAna. kukuTI be bhede - dravyathI ane bhedathI. dravya kukaTI be bhede - udara kukaTI ane galakukuTI. temAM sAdhue udara Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAyA-57 189 pramANa AhAra karavo - X - temAM 32 mo bhAga Daka, tenuM pramANa te vala. galakukuTI-avikRt mukhavALA puruSanA gaLAnA aMtarAlamAM je kavala coMTayA vinA praveze che. te pramANa galakukuTI bhAvakukuTI - je AhArathI udara mATe nyUna ke adhika na hoya, paNa udarane dhRti pamADe, teTalA pramANano AhAra te bhAvakukuTI. athavA jAtAjAta AhAranI pAriSThApanikAmAM nipuNa. temAM AdhAkarmI lobhathI grahaNa karIne ane viSamizra maMtrAdi saMskRta doSathI te jAta kahevAya che, AcArya, glAna, prAdhUrNakArye durlabhadravyamAM sahasAlAbhamAM adhika grahaNa te ajAta kahevAya. athavA khAta - guruglAnAdi yogya AhAra maLatAM tenA rakSaNamAM nipuNa ke temAM nispRha, akhAta - guruglAnAdi yogya AhAra prAptanA hoya to tenA utpAdanamAM kuzala. 42-eSaNA AdimAM kuzaLa. temAM - 4 - bhAvaiSaNAmAM gaveSaNA, grahaNaiSaNA ane grAsaisaNA e traNa bheda che. te peTAbheda sahita jANavA. . * gAthA-58,59 : ukta nirdoSa AhAra paNa rUpa ane rasane mATe nahIM, varNa ke darpanA mATe nahIM, paNa saMyamabhAranA vahana arthe che, jethI akSAMgavat vahana thaI zake... dhA vedanA, vaiyAvacca, inyasimiti mATe, saMyamArthe, prANadhAraNArthe, dharmaciMtArthe khAya. * vivecana-58,59 : te AhAra rUpa-rasa arthe nahIM ItyAdi. temAM rUpa-zarIra lAvaNya, rasa-bhojana AsvAda, varNa-zarIranI kAMti, darpa-kAmanI vRddhi, saMyamabhAravahana - cAstribhAranA vahana mATe, jema gADAnI dharImAM anyaMjana kare te bahu vadhAre ke bahuM ochuM na devAya tema sAdhu bhAra vahanArthe AhAra kare. te paNa kAraNe khAya, tethI kAraNa kahe che - -1- bhukhanI vedanAne zamAvavAne mATe, - 4 - 2-bhukhyo vaiyAvacca na karI zake, tethI glAnAdinI vaiyAvacca mATe, 3-Isimiti mATe, 4-5DIlehaNa, pramArjanA Adi sAdhu kriyArthe, 5-jIvitanI rakSA mATe, 6-sUrArtha ciMtana Adi kAraNe AhAra kare. gAthA-60 : jyAM moTAnAnAno taphAvata jANI zakAya, jyeSTha vacananuM bahumAna hoya, eka divasathI paNa je moTo hoya, tenI helaNA na thAya, he gautama! tene gaccha jANa. je gaNamAM caitru - vrata pAyithI moTA, niSTha - dikSA paryAyathI nAnA, tra zabdathI madhyamapayAsI, teo pragaTapaNe jaNAya che. kaI rIte? jyeSThAna bahumAnathI. jemake hai Aya! he bhadaMta! Adi zabdothI. athavA jyeSTha - paryAya guNathI vRddha, vacana - Adeza, temanuM sanmAna jALavIne, eka divasathI paNa je jyeSTha hoya, tenI vAna ullaMghanAdithI hIlanA na thAya. paryAyathI laghu paNa guNamAM vRddha hoya, tenI paNa helanA na thAya, jema vavAmAM, tene gaccha jANavo. have A - . gAthA-61,62 : bhayaMkara duSkALa hoya, tevA samaye pANano tyAga thAya to paNa sAdhvIno gacchAcAraprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda lAvela AhAra sahasA na khAya, he gautama ! tene gaccha jANavo. tathA je gacchamAM sAdhvI sAthe dAMta paDI gayela evo sthavira paNa AlApa-saMlApa na kare, strInA aMgopAMga na ciMtave te gaccha che. * vivecana-61,62 : je gaNamAM sAdhvIno lAvela AhAra ghora duSkALamAM prANano tyAga thAya to paNa siddhAMtokta avidhi na karIne na khAya athavA je gaNamAM utsarga mArge sAdhvIno lAvela AhAra na khAya paNa apavAdamAM khAya, jemake - jaMghAbala kSINa arNikAputra AcArya. te gaccha che. A gAthAnuM vyAkhyAna jinAjJApUrvaka karavuM. have utsargathI jAna-paricayAdi nivAravuM - je gaNamAM sAdhvI sAthe = kArathI kAMtAdi strI sAthe taruNa sAdhu to zuM sthaviro paNa niSkAraNa AlApa-saMlApAdi na kare. - 4 - kevA sthaviro ? dAMta paDI 190 na gayelA, sarAga dRSTithI na ciMtave zuM ? strInA aMgopAMga - 4 - viloke nahIM, kadAca jue to paNa bIjAne na kahe - * gAthA-63 thI 71 : apramatto! agni ane viSa samAna sAdhvIno saMsarga choDI do. sAdhvIne anusaranAro sAdhu thoDAM ja kALamAM jarUra apakIrti pAme... vRddha, tapavI, bahuzruta, pramANabhUta munine paNa sAdhvIno saMsarga lokaniMdAno hetu thAya che... to pachI yuvAna, apabhruta, thoDo tapa karanAra evAne sAdhvI saMsarga lokaniMdAno hetu kema na thAya?... jo ke pote dRDha aMtaHkaraNavALo hoya to paNa saMsarga vadhatA agni samIpe jema ghI ogaLI jAya tema muninuM citta sAdhvI samIpe vilIna thAya che. sarva strIvargamAM haMmezAM pramattapaNe vizvAsa rahita varte to te brahmacarya pALI zake, tethI viparIta varte to na pALI zake... sarvatra badhAM padArthomAM mamatArahita muni svAdhIna hoya che, paNa te jo sAdhvInA pAsamAM baMdhAyela hoya to parAdhIna thaI jAya che lIMTamAM paDela mAkhI chUTI na zake, tema sAdhvIne anusaranAra sAdhu chUTo thaI zakato nathI... A jagamAM avidhie sAdhvIne anusaratA sAdhune tenA samAna bIjuM koI baMdhana nathI. sAdhvIne dharmamAM sthApana karanAra sAdhune enA samAna nirjarA nathI. vacanamAtrathI paNa cAtrithI bhraSTa thayelAM bahulabdhika sAdhune paNa jyAM vidhipUrvaka guruthI nigraha karAya te gaccha che. * vivecana-63 thI 71 : pramAdavarjita thaI tame choDo ? kone ? ekAMte sAdhvI paricayAdine. kevA ? jema agni vaDe badhuM bhasma sAt thAya tema sAdhvI saMsarge cAstri bhasmasAt thAya che. jema tAlapuTa viSa jIvone prANano nAza karanAra thAya, tema sAdhvI pasciya cAritraprANano nAzakara thAya. sAdhvIno kiMkara sAdhu akIrti-asAdhuvAda ke avarNavAda Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-63 thI 31 11 192 gacchAcAraprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda pAme, mATe jaldI sAdhvIsaMsarga choDa. vRddha, tapasvI, ghaNAM Agama bhaNelo, sarvajanamAnya sAdhu paNa sAdevInA ati paricayathI lokamAM apakIrtilakSaNa thAya. jemake A sulakSaNa nathI. - - - to yuvAna, AgamanA jJAna hita, vikRSTa tapa na AcaranAra evo muni nikAraNa maMDI (sAdhvI]. sAthe vikathA paricayAdikaraNathI lokApavAda lakSaNane kema na pAme? arthAt apakIrti ja pAme. jo ke svayaM deDha adhyavasAyI sAdhu che, to paNa te muni gamanAgamanAdi rUpa prApta avasara - vArtAlApAdithI sALI pAse rAgavALo thAya che, jema agni pAse ghI ogaLe tema sAdhvInA adhyavasAnarUpa nizca thAya. badhe - divase, be gRhanA AMgaNa ke mANadimAM anAtha-muMDI-raMDAdi strIvRMdamAM nidrA-vikathAdi pramAdarahita thaI sarvakALa vizvAsarahita thaI viratIyAra maiyunatyAgarUpa brahmacarya pALe, tenAthI viparIta hoya te na pALe. sarve tyAjya padArthomAM mamatAdi hita sAdhu-mokSa sAdhaka, phona-kALa-ndravabhAvAdimAM Atmavaza thAya, paravaza na thAya. je sAdevInuM sevakava kare te pasvaza thAya che, jema baLakhA-lIMTamAM paDela mAkhI bahAra nIkaLavA samartha na thAya, tema sAdevInA pAzamAM baddha sAdhu potAne mukta karIne svecchAthI prAmAdimAM vicarI na zake. sAdhune lokamAM sAdhvItulya pAzabaMdhanarUpa koI vastu vidhamAna nathI. ahIM apavAdano apavAda kahe che - je sALI saMyamabhraSTa che, tene dharma sAthe joDanAra sAdhu AgamavedI ane abaMdhaka jANavo. - x - athavA zrutacAri dharmathI kaMIka bhraSTa joIne, tenI pAse gacchopadeza paricayAdi karIne zrutacAtri lakSaNa dharma sAthe sthApe. upalakSaNathI ati gahana vanamAM, pazu ke svecchAdi durgamAM, viSama sthAnamAM sarva zarIrathI paDatI sAdhavIne hAtha pakaDIne ke AkhI upADIne dhArI rAkhe, e rIte naTaciva-dIptacita-paravazIbhUta-cakSAviSTa-unmAda ke upasarga prApta sAdhavI ke gRhasthine ItyAdine savAMgathI dhArI sakhe ke dezacI sAhAya kare, to paNa te sAdhu AgamavedI che arthAta AjJAne atikamato nathI tathA azubhakarmabaMdha kAraka thato nathI. vaLI sAdhu zikSA pradAnathI ke guNavarNanathI kahe che. kriyA to dUra rahI, vANI mAtrathI bhraSTa cAtrino vidhithI nigraha jemAM karAya che, athavA bahalabdhikano paNa te gaccha vayana vyApArathI re kuzIla ! re apaMDitA! ItyAdithI pa zabdathI mana vaDe, jemake A saMyamapuNakArI nathI, tethI zikSA ApavI ItyAdi vicAre, kAyA-hAtha halAvavA, mAthuM dhuNAvavuM Adi je gaNamAM zithIla saMyamIno nigraha sUtrokta prakAre svadharmAcArya vaDe karAya che, te gaccha che. ahIM labdhinuM kiMcit svarUpa kahe che - AmaSauSadhi, vipauSadhi, khelauSadhi, jalauSadhi, sarvoSadhi, saMbhinnagrota, avadhi, Rju mati, vipulamati labdhi. cAraNa, AzIviSa, kevalI, gaNadhArI, pUrvadhara, arahaMta, cakravartI, baladeva, vAsudeva, kSIramadhusarpitAzrava, koDhabuddhi, padAnusArI, bIjabuddhi, taijasa, AhAka, zItalezyA, vaikarvikadehalabdhi, akSINamahAnasIka labdhi, ItyAdi labdhi kahI. jo ke rupIone arihaMtAdi keTalIka labdhi hotI nathI. abhavI puruSone paNa keTalIka na hoya. * gAthA-72 thI 34 : je gacchamAM saMnidhi, auzika, abhyAhata pUtikarma AdinA nAma levAmAM paNa bhaya pAme, kahyuM ane grepamAM sAvadhAna hoya.. mRdu, nikaamcitta, hAsyamazkarI rahita, vikathAmukata, vaNavicAryuM na karanAra, gaucarabhUmi arthe vicare che... tevA muni vividha abhigraha, dura prAyazcitta AcaranArA hoya, devendrone paNa AzcaryakArI evA gacchane gaccha jANa. * vivecana-2 thI 34 : [2] je ga7mAM tila ke tuSa mAtra paNa AhAra-anAhAra, biMdu mAMga paNa pAnaka, tene satrinA sthApI rAkhavuM te saMnidhi. tene bhogavatA ke sakhatA prAyazcitta, Atma-saMyama virAdhanA, anavasthA, AjJAbhaMgAdi doSa ane gRhastha tulyatA thAya. * x * kavaDa - zika, te ogha ane vibhAgathI be bhede che. temAM potAnA mATe agni pragaTAvI, thALI AdimAM AropaNAdi vyApAramAM je kaMI Avaze. tenA dAnArthe je karAya che, te ogha zika ane vibhAgIdezika te - uddiSTa kRtakarma te mUla traNa bheda rUpa ane uddeza - samuddeza - Adeza-samAdeza e utabhedathI bAra bhede che * x * AhatAdi - sva para prAmAdithI janasthala mArge pagethI, nAvAdithI ke gADA Adi vAhanathI sAdhane mATe bhojana-pAna-vastra-pautrAdi lAvavA te abhyAhata kahevAya. mAya zabdathI pUtikarma sivAyanA AdhAkamadi 16-udgama doSa levA. te sAmAnyathI be bhede - vizodhikoTi ane avizodhi koTi. temAM AdhAkarma bheda sahita * * * pUtikarma-AdhAkarmano leza zleSa, mizrajAtadoSa- sAdhu ane gRhIno mizra, bAdaraprAbhRtikA doSa * gunuM Agamana jANIne vivAhAdi lagnane AgaLa-pAchaLa kare, aNavattaka doSa - svagRha sAdhamizra, A chane avizodhi koTi jANavA. * * * udgamanA zeSa doSajAla te vizodhikoTi che. * x - mA - paba, vastra dhovA rUpa, trepa - apAnAdi dhovA rUpa. 5 - jaghanya, madhyama, utkRSTa bhedathI traNa prakAre che. kaI rIte ? bhAta, gaMDaka, java, aDada, caNA, masura Adi alepakRta AhAra eka pAtramAM grahaNa karavo ItyAdi ghanya... zAka, peya, koMdhruva, magadALa Adi ane lepakRtu AhAra grahaNa karavA eka pAtra traNa kakSa Adi kalApaMcaka te madhyama... dudha, dahIM, tela, ghI, maganuM pANI ItyAdi bahuleSakR AhAra grahaNa kalA traNa Adi sarvatra kA sataka te utkRSTa. * * * * * epa - apAnAdi kSAlana vidhi - nizItha sUtranA trIjA, cothA uddezAmAM kahyuM che - je bhikSa ke bhikSaNI maLa-mUtra paraThave Adi. tenI cUrNimAM kahe che - traNa pasalIthI Acamana kare ItyAdi - x - jo traNa pasalI karatA vadhu pANIthI Acamana kare to tene chakAya vadha ane bakuzavano doSa lAge. kAraNe atirikta jaLa le, jethI te nirlepa ane nirgadha thAya che. kAraNe mUtra vaDe paNa ko. bRhakalpamAM paNa Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-% thI 44 193 194 gacchAcAraprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda kahela che ke - nirmantha ane nitthIone paraspara mUtra ApavuM ke Acamana karavuM na ko, paraMtu adhivizvavicikA Adi gADha kAraNe ane navarAdi rogAnaMkarUpa AgADha kAraNe kalo. AvA sAdhu jyAM hoya te gaccha kahevAya. [33] mRduka-dravya, bhAva bhedathI be prakAre che. temAM dravya mRdaka arkasUlAdi che, bhAva mRduka - siddhAMtane yathokta kahenAra che jinokatamAM niHzaMkAdi svabhAvavALA, apavAdApavAda Agama zravaNamAM guru vaDe vidhAmaMtrAdi rahasya kahevA chatAM gaMbhIrasvabhAvI, gura vaDe tADita thavA chatAM guraphulavAsamAM nizcalacita. hAsyasAmAnyathI hasavuM, drava - bIjAno upahAsa - X * vikathAmukta, guru AjJAnA bhaMgAdi anyAyane na karatAM gocara bhUmimAM vicare arthAt jJAnAdi prayojanathI bhame che athavA gocarabhUmiabhigrahano bIjo bheda, tenA ATha bhedo, te mATe vicAre che. te abhigraho dravya-kSetra-kALa-bhAvanA bhede cAra prakAre che. (1) temAM lepakRta ke lepakRta dravyane huM laIza, amuke bhAlA vaDe Apela huM laIza, te dravyAbhigraha, (2) phokAbhigrahamAM ATha gocarabhUmi che, temAM eka dizAmAM abhigraha laI upAzrayathI nIkaLe ItyAdi ATha bheda A pramANe che - (1) RjuvI, (2) gatvApatyAgatikA, (3) gomUtrikA, (4) peTA, (5) rApiTA, (6) pataMgavIthikA, (7) atyaMtarasaMbUka, (8) bAhyagaMbUka. [vyAkhyApiMDaniryuktithI jANavI.] (3) mAre amuka samaye bhikSArthe javuM, te kAlAbhigraha. (4) bhAvAbhigraha - gAtA, rotA ItyAdi bhAvayukta puruSa Ape to levuM. [4] sAdhune vividha abhigraha - dukara prAyazcitane AcaratA joIne manamAM Azcarya upaje che kone ? devendrone paNa, jyAM AvA munio che, te gaccha che. temAM prAyazcita daza bhede che - 1- AhArAdi grahaNa, uccAra, svAdhyAyabhUmi, caitya-guru vaMdanA, pIThaphalaka pAchA ApavAne, kula-gaNa-saMdhAdi tarthei, 1oo hAthathI bahAra jAya to AlocanA prAyazcita thAya. te gurunI pAse pragaTa karatAM zuddhi thAya. 2- samiti, guptimAM pramAdamAM, guru AzAtanAma, vinaya bhaMgamAM IcchAkArAdi sAmAcArI na karavAmAM, laghumRSAvAda-adattAdAna-mUchamAM, avidhithI AvAsAdi karavAmAM, kaMdarpa-hAsya-vikathA-kapAya-viSaya-anuSaMgAdimAM pratikramaNa prAyazcita-mithyAdukRtathI zuddha thAya. | 3- sahasA ke anAbhogathI athavA saMbhramabhayAdithI sarva vratAtisAramAM ane utaguNAticAromAM ke duzcitiMtamAM mizra prAyazcitta, AlocanA ane micchAmidukkaDam. 4- piMDa, upadhi, zayyAdi azuddha jANe ke kALAtikAMta, kSetrAtikAMta ke sUrya ugyA pahelA ke pachI grahaNa kare AdimAM viveka prAyazcitta, temAM tyAga karavAthI zuddhi thAya. 5- nAva nadI utaraNa, svapnAdimAM kAyotsarga prAyazcitta. 2i8/13] 6- pRthvI AdinA saMghanamAM tapa prAyazcita. * vikRSTa tapa karaNamAM samartha hovAthI garvita thAya * x * ke nikAraNa apavAda ruci thAya, tene cheda prAyazcitta. - x - 8- AkuTTIthI paMcendriyavadha, darpathI maithuna, osannavihAra ItyAdimAM mUla prAyazcita, punarvatAropaNa. - 4 - 9- sva pakSa ke parapakSamAM nirapekSa prahAra kare ke hAtha AdithI ghAta kare AdimAM anavasthApya yogya prAyazcita - X * (hAla nathI) 10- tIrthaMkarAdinI ghaNI AzAtanA kare, rAjA ghAtaka, saNIne bhogave, svapakSamAM kapAya-viSaya-pradaSTa, tyAnaddhi nidrA pArAMcika prAyazcita - A prAyazcita AcAryane ja apAya. (hAla nathI) have jIvarakSAdi dvArathI gaccha svarUpa - * gAthA-35 - pRedI, aNu, agni, vAyu, vanaspati tathA vividha jIvone maraNAMte paNa manathI pIDA na karAya, tene gaccha jANavo. * vivecana-3pa : pRravI, apa, teu, vAyune vA zabda teno bhedasUcaka che, tu zabda yatanA sUcaka che. vanaspati ane basone manamAM paNa jyAM maraNAMte paNa pIDA na paroMcADAya te gaccha. temAM pRthvIkAya traNa bhede - saciva, acita, mizra. A sacita paNa vyavahArathI ane nizcayathI be bhede che - x - x * tathA akAya paNa traNa bhede - dhanodadhi, dhanavalayakarakAdi nizcaya sacita, kuvA AdinuM paNa vyavahArathI acita. varasAdAdinuM pANI mizra che. e rIte agni paNa sacitta, acita, mizranA traNa bhede che - X - X * vAyu paNa e rIte sacitAdi traNa bhede kahela che. * * * * * anaMta vanaspatikAya nizcayathI sacita che, bAkInI vanaspati vyavahArathI sacita che. mujhAyela phaLa-kusuma-pAMdaDA mizra che. loTano kALa- cALelo na hoya tevo loTa, zrAvaNa ane bhAdaravAmAM pAMca dina mizra, Aso ane kAratakamAM cAra divasa mizra, mAgasara ane popamAM traNa divasa, mahA-phAgaNamAM pAMca prahara, caitra-vaizAkhamAM cAra prahara ane jeTha-aSADhamAM traNa prahara mizra hoya. cALavAthI aMtamuhUrta mizra rahe. beIndriyo sarva jIvapadezavALA hoya tyAre sacita ane viparIta hoya te acita. baMne bhegA hoya te mizra. * * * * * . * gAthA-36 : khajurIba ane mujathI (sAvaraNIthI je upAzrayane sApha kare che, tene jIvonI koI dayA nathI tema he gautama ! tuM sArI rIte jaNa. * vivecana-36 :khapatranI sAvaraNI ke muMjamaya bahukarIthI je sAdhu, zItAdithI rakSaNa mATe Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAyA-36 15 196 gacchAcAraprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda jeno Azraya karAya te upAzraya, tene jo pramArje to munine jIvomAM dayA nathI. te samyak jANa. * gAthA-77,38 - sImAdimAM tRpAthI prANa sosAI jAya, maraNa Ave to paNa bahAranA sacitta paNInuM biMdu mAtra paNa grahaNa na kare vaLI jemAM apavAda mArge paNa haMmezA acitta-nijIva pANI samyapha rIte Agama vidhithI IcchAya tene gaccha jANavo. * vivecana-70,78 - je gacchamAM taLAva, kUvA, vAva, nadI AdinuM sacita jaLa, biMdu mAga paNa gImAdi kALamAM A zabdathI zIta ane vaSakALamAM tRNA pariSahathI gaLuM sosAI jAya, uvAsAdi prANano aMta Ave to paNa sAdhu na le te gaccha che. he IndrabhUti je gaNamAM sarvakAla vAMchA karAya che. zuM? ugrapadanI apekSAe apavAda pada vaDe paNa, jemAMthI prANa-jIva cAlI gayela che, te prAsuka jaLanI AcArAMganizIyAdi siddhAMtokta prakAranI nipuNa hoya che paNa te gaccha che. * gAthA-79,80 : zULa, vicikA AdimAMno koIpaNa vicitra roga utpanna thatAM je gacchamAM muni agni Adi na saLagAve, te gacha che. paraMtu apavAda pade sArUpika Adi ke zrAvikAdi se yatanAthI tema karAve to tene gaccha jANavo. * vivecana-79,80 : je gaNamAM zULa ane vicikA ke bIjA vicitra AtaMka-sadhavAti roga utpanna thatAM agni vaDe uvAlana-prajvalana munio na kare, A zabdathI bIjA paNa doSa na seve te gaccha. apavAda pade sArUpikAdi ane zrAvakAdi kare, kaI rIte ? nizIsathAdi graMthokta yatanA karaNathI, jemake - sAdhune zUlAdi pIDA hoya to A mahApIDAmAM jyAM agni potAnA kArya mATe saLagAvAyo hoya, tyAM jaIne zUlAdine tapAve, athavA guhya tapAvavAnuM hoya tyAre gRhastha AgaLa tApavuM zakya na hoya to na jAya ItyAdi yatanA vizeSajJathI jANavI. sArUpika * sapheda vAdhArI, muMDita mastaka, kaccha na bAMdhe, bhAyarahita, bhikSA bhramaNa karatAM te sArUpika, tenA abhAve bhAryA sahitanA kSetavastradhArI, mastakameDid, coTalIvALA, daMDakaapAtravALA te siddhapura, tenA abhAve cA itajela, tenA abhAve bhadraka anyatIthiMka pAse apti yatanAne karAve. te ga7 jANavo. * gAthA-81,82 - puSa, bIja vacA Adi vividha jIvono saMghaThTha, paritApana, jyAM na karAya te gaccha che. hAsya, kriDA, kaMdarpa, nAstikavAda jyAM na karAya, akALe dhovaNa, DevaNa, laMghaNa, mamatA, avaheMcAraNa (jyAM na karAya che gajI gaNavo.] vivecana-81,82 :puSpo cAra bhede - jalaja, sthalaja. temAM jalaja - sahasatrAdi, sthalaja koraMTAdi, te pratyeka be bhede - vRta baddha ane tAlabaddha. e rIte cAra bheda. temAM je nAlabaddha, te badhAM saMkhyaya jIvaka che, je vRtabaddha che, te asaMkhyAtajIvI che. nUhAdi puSpo anaMtajIvarUpa che vIsa - cokhA, ghauM, java Adi, tenA bIja ane vacA. A zabdathI - tRNa, mUla, mAMkura, phaLAdi levA. - x - grii - sAmAnyathI hasavuM ke vakoktithI hasavuM. kIDA-bALakanI jema daDA vaDe Adi ramavuM athavA aMtAkSarI ke prahelikAdi, kaMdarpabhAvanA, upalakSaNathI kibiSika, Abhiyogika, AsurikA mohabhAvanA. temAM mAyA vaDe paravipatAraNa vacana ke aTTahAsya karavuM, gura Adi sAthe niSphara vakrokti Adi rUpa, kAmakathA - kAmopadeza prazaMsA kAya ceTA - vacana ceTA - bIjAne vismayakArI vividhollApa te kaMdarpabhAvanA. je maMgayoga ane bhUtikamadikaraNa te Abhiyogika bhAvanA. je zrutajJAnAdi, kevalI, dhamaciArya, saMgha, sAdhunI niMdA karavI, te kilbiSika bhAvanA. niraMtara krodha prasara ItyAdi AsurI bhAvanA Atma lAghavArthe zastragrahaNa, viSabhakSaNa, bhasmIkaraNa, jalapravezana, bhRgupAtAdi karaNa te mohabhAvanA. nAstikavAda - jemake jIva nathI, paraloka nathI, punya nathI, pApa nathI ItyAdi, mAyA vaDe bIjAne chetaravA rUpa vacana tathA dhAvana - vakragatithI gamana - X - vanavega vaDe azvanI jema javuM. laMghana-vAhA Adine lAMghavA athavA paraspara kalahathI krodhAdithI zrAvaka upara anna-pAnAdi pheMkavA, vastra-pAka-upAzraya-zrAvaka AdimAM mamatA karavI, arahaMtAdino avarNavAda karavo te. gAthA-83,84 - je gacchamAM kAraNe vAdinA aMtare paNa strInA hAtha Adino paNa, daSTiviSa sarSa ane baLatA agni mAphaka tajI devAno hoya te garajI gaNavo. bAlikA, vRddhA, mI, paumI, bahena AdinA zarIrano paNa thoDo paNa je gacchamAM na karAya, te ja gaccha che. * vivecana-83,84 : je gaNamAM sAdhavInA hAthanuM saMghana, paga Adi sparza, vastranA aMtare 2UT * kaMTaka rogomatAdi, utpanna thAya to paNa diptAgniviSanI mAphaka varjavAmAM Ave te gaccha che athavA gRhastha strInA hAtha-pagAdinuM saMghaTTana paNa varjavAmAM Ave. vAta - aprApta yauvanavALI, vRddha-syavisa, madhyamAM, bhamIjI, dohitrI, bahena, mAtA, putrI, patnI Adino aMga sparza karAto nathI, te gaccha kahevAya. ahIM sparza niSedha kahyo, te rIte bIjA paNa zabdAdita choDavA. puraSa sparzathI puruSane mohodaya cAya ke nahIM, jo thAya. to paNa maMda thAya, strI sparzavat ukaTa na thAya, paNa strI sparzathI niyamA utkaTa mohodaya thAya che. e rIte strIne parapanA sparzathI niyamA mohodaya thAya. e rIte paraSane ISTa strI zabda sAMbhaLatA avazya mohodaya thAya. e rIte strI mATe samajI levuM. e ja rIte ISTa rUpAdimAM jANavuM. sparzamAM daSTAMta - Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-83,84 197 AnaMdapura nagaramAM jinArI rAjA, vizvastA rANI, teno putra anaMga, bALapaNamAM cakSuroga thayo. te vaMdanAthI nitya raDato raheto. koI divase mAtAe nagna sthita yathA bhAvathI jAnUnA aMtaramAM sUvaDAvyo. tenA baMne guhyo paraspara samaskeTita thayA, pachI mauna rahyo. rANIne upAya maLI gayo. jyAre jyAre rUve tyAre tyAre te pramANe ja rAkhe. moTA thatAM te putra temAM ja gRddha thayo. pitAnA mota pachI te rAjA thayo, pachI paNa mAtAne bhogavavA lAgyo. tathA eka vaNika, tenI strI ati ISTa hatI, te vyApArArthe gayo. strI garbhavatI thaI, samudra madhye vahANa nAza pAmyuM. strI pATIyuM meLavI aMtarlIpamAM pahoMcI, tyAM bALakane janma Apyo. te bALaka moTo thayo. te strI te putra sAthe ja bhoga saMlagna thaI. ghaNAM kALe bIjA pravahaNathI potAnA nagare AvyA. ItyAdi - 4 - vAsudevanA moTA bhAI jarAkumAranA putra jitazatru rAjAnA putra zasaka ane bhazaka hatA, tenI bahena devAMganA tulya, yauvana prApta ane sukumAlikA hatI. kALakrame traNee dIkSA lIdhI. ati rUpavatI hovAthI sukumAlikAnI rakSArthe tenA baMne bhAIo alaga vasatimAM rahyA. teNIe bhAI sAdhune thatI pIDA joI, anazana karyu, ghaNAM divase kSINa thaI mUrchA pAmI. tene mRta mAnI eka bhAIe teNIne upADI, bIjAe teNInA upakaraNa lIdhAM. rastAmAM vAyunA sparzathI mUrchA jatAM te bhAInA sparzane pAmIne kAmAtura thaI, to paNa mauna rahI. teoe paraThavI dIdhI. koI sArthavAhe teNIne patnI banAvI. chelle bhAIoe choDAvIne teNIne dIkSA apAvI. . gAthA-85,86 - sAdhu vezadhArI muni jo svayaM strInA hAthano sparza kare to nizcayathI tene mULaguNa bhraSTa gaccha jANavo. apavAde paNa AgamamAM sparza niSedhyo che, paraMtu jo dikSAno aMtAdi utpanna thAya to Agamokta vidhi jANanAra sparza kare, to gaccha jANavo. * vivecana-85,86 H je gaNamAM strInA hAthano sparza muni, kevA ? pUjAdi yogya hovA chatAM svayaM paNa kare, te gaccha nizcayathI paMcamahAvrata rahita jANavo. ahIM - 4 - mahAnizIyamAM adhyayana-5-mAM kahela sAvadhAcAryanuM dRSTAMta jANavuM. utsargapadanI apekSAe apavAda padathI, bRhatkalpAdi sUtramAM kahela sAdhvI padamAM zAstrokta prakArathI, aneka dravya-kSetra-kALa-bhAva prakAra sUcaka ane mahAlAbhanA kAraNarUpa kArya pragaTa thatAM, kevA kAryamAM ? gRhita dikSAmAM AtaMkAdimAM, Adi zabdathI viSama vihArAdivat hoya tyAre - x - ahIM kaMIka nizIyasUrNinA paMdaramAM uddezamAM kahela che - [A AkhA pAThano artha vagere amArA nizIthasUtranA anuvAdamAM jovo A sUtramAM prAyazcita ane nirjarA baMnenuM kathana che. gacchAcAraprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda gAthA-87 : ghaNAM guNothI yukta hoya, labdhisaMpanna hoya, uttama kuLamAM janmela hoya evA muni paNa jo mULaguNathI rahita hoya to tene gacchamAMthI kADhI mUkavA. * vivecana-87 : 198 vijJAna Adi guNanA vRMdathI sahita, aneka AhAra, vastra Adi utpAdana labdhithI yukta, madhu-kSIrAzravAdi labdhiyukta hoya, vaLI uttamakulamAM paNa - ugra bhogAdi ke caMdrAdi kULamAM utpanna hoya to paNa te sAdhu-sAdhvI prANAtipAta viramaNAdi vizeSathI bhraSTa hoya to tene potAnA gaNamAMthI kADhI mUkavo joIe. to te gaccha kahevAya. upalakSaNathI tyAnaddhinidrA, ati duSTa svabhAva lakSaNavALAne paNa kADhI mUkavo joIe. gAthA-88,89 4 je gacchamAM sonuM, rUpuM, dhana, dhAnya, kAMsu, tAMbu, sphaTika, zayana, Asana, sacchidra vastuno upabhoga thato hoya, je gacchamAM munine yogya zrRta vastra choDIne lAla-pILAM vastrono upayoga thato hoya, te gacchamAM maryAdA kyAMthI hoya ? * vivecana-88,89 : je gacchamAM - 4i6 - rUpuM ke aghaTita suvarNa, ghaDeluM suvarNa, dhana cAra bhede gaNima, dhami, meca ane pAricchedha. ahIM pahelAM - chellA bhedano adhikAra che. dhAnyaapakva java, ghauM, cokhA, maga Adi 24 bhede, kAMsAnA pAtro, tAMbAnI loTI Adi, sphaTika ratnamaya bhAjano, upalakSaNathI kAca-kapardika-daMtAdi bahumUlya pAtro tathA nizItha sUtra ane AcArAMgamAM paNa kahela che ke - je bhikSu ke bhikSuNI lohapAtra, kAMsyapAtra, tAmapAtra, trapupAtra, suvarNa pAtra, rUyapAtra ItyAdi vajrapAtra paryantanA 17mAMthI koIpaNa pAtra kare ke karanArane anumode, dhAraNa kare ke dhAraNa karanArane anumode, bhogave ke bhogavanArane anumode tene prAyazcita. - 4 - e rIte lohabaMdhana, kAMsyabaMdhana cAvat vajrabaMdhana kare ke karanArane anumode cAvat bhogave tene prAyazcita. zayana - khATa, palaMga ityAdi. sAmana - maMcikA, cAkaLo Adi. tra zabdathI gupta varaka-jINaka Adi jANavA. vrupti - sacchidra pITha phalakAdino parioga - niraMtara vyApAra, jyAM vAhiyA - pahelAM chellA jinanA tIrthanI apekSAthI lAbha vastro ke lIlA-pILA vicitra dekhAtA bharatAdi yukta vastrono sadA niSkAraNa vyApAra yati yogya zveta vastra tajIne kare te gaNamAM zuM maryAdA rahe ? kAMsyAdi dhAtu ghaNAM anarthane karanArI hovAthI teno niSedha karela che. * gAthA-90 : je gacchamAM koIe kAraNe Apela bIjAnuM sonuM-rUpa hoya to paNa ardha nimeSamAtra paNa na sparze, tene gaccha jA. * viverAna-90 : je gaNamAM sonuM-rUpne sAdhu potAnA hAthethI, bIjAnA saMbaMdhanuM hovA chatAM Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-90 199 na sparze, koI gRhasthe, koIpaNa bhaya-sneha Adi hetuthI Apela hova to paNa, ardha nimeSa mAtra paNa - 4 - na sparze. athavA pArakuM sonuM-rUpuM hAthethI sAdhu na sparze, te kAraNe Apela hoya to paNa. - Xx - have ArthikA dvArathI gacchanuM svarUpa kahe che - . gAthA-91 - je gacchamAM sAdhvIe meLavela vividha upakaraNa ane pAtrA Adi sAdhuo kAraNa vinA paNa bhogave, te kevo gaccha ? * vivecana-91 : je gaNamAM sAdhvI prApta pAtrA Adi vividha upakaraNo sAdhu vaDe kAraNa vinA bhogavAya che, he gautama ! te kevo gaccha ? arthAt kaMIpaNa nahIM. ahIM nizIthathI kaMIka upakaraNa svarUpa vRttikAra noMdhe che je bhikSu gaNana ke pramANathI vadhAre upadhine dhAraNa kare, ke dhAraNa karanArane anumode tene prAyazcitta - je jinakalpika eka kalpa vaDe saMcare che, teNe eka ja grahaNa ke pariMbhoga karavo joIe. ItyAdi abhigraha vizeSa kahyA. AnAthI adhikatara vastra dhAraNa na karAya. kemake jinonI evI AjJA che ke - sthavikI badhAMe traNa vastro dhAraNa karavA joIe. jyAre aprAvRtta saMcare tyAre paNa traNe kalpo niyamA sAthe rAkhavA, e rIte vapramANa kahela che. je vaLI gaNaciMtaka, gaNAvacchedaka che, te durlabha vastrAdi deza hoya to bamaNAM ke traNagaNAM le. athavA je atikti upagrahika ke sarva gaNaciMtaka hoya tene parigraha hoya che ItyAdi - x - [vizeSathI amArA nizIyasUtranA anuvAdamAM noMdhela che jo ke vRttikArazrIe ahIM nizIthanA dazamAM uddezAno A Akho pATha noMdhela che. gAthA-92 : baLa ane buddhine vadhAranAra, puSTikAraka, atidurlabha, evuM paNa bhaiSajya sAdhvIe pApta kareluM sAdhu bhogave, te gacchamAM maryAdA kyAMthI hoya? * vivecana-92 : atidurlabha-duSprApya, tathAvidha cUrNAdi, upalakSaNathI auSadha, vana - zarIra sAmarthya, medhA, te baMnenI vRddhimAM zarIrane guNakArI hoya tevuM sAdhvI lAvela hoya ane sAdhune baMnene vApare, tevA gacchamAM koI maryAdA na hoya. . gAthA-93 - je gacchamAM ekalo sAdhu ekalI strI sAthe rahe, tene ame vizeSe karIne maryAdArahita gaccha kahela che. * vivecana-93 : ekalo sAdhu, ekalI raMDA-kuDAdi strI sAthe rAjamArgAdimAM rahe, tathA ekalI sAdhvI sAthe hAsya-viyAdi bahu prakAre paricaya karAya che, te gaccha jinAjJArahita gacchAcAraprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda kahela che. e rIte te gaccha nirmaryAda - sadguNa vyavasthA rahita kahIe chIe. . gAthA-40 - 200 dRDha cAstriI, nirlobhI, AdeyA, guNarAzi evI mahattarA sAdhvIne je gacchamAM ekalo sAdhu bhaNAve, te anAcAra che, te gaccha che ja nahIM. * vivecana-40 : dRDha cAritra - paMcamahAvratAdi lakSaNa, mukta-nispRha, Adeva-lokamAM Adeya vacanI, matigRha-guNanI rAzi, mahattA-mahattara pade rahela, badhAM sAdhvInA svAminI, - 4 - 4 - e pramANe ekAkI sAdhvIne eka muni sUtra ke artha bhaNAve, tene anAcAra jANavo, gaccha nahIM. - 4 - * gAthA-95,96 H meghanI garjanA, ghoDAnA peTamAM rahela vAyu ane vidhunI jema dudhdhi gUDha hRdayI AryAo avArita hoya, je gacchamAM samuddezakALamAM sAdhunI mAMDalI AryAae paga mUke che, te he gautama ! strI rAjya che, gaccha nathI. * vivecana-95,96 - megha garjanA bhAvI duU~ya che, ItyAdi upamA mAphaka durgAhya hRdayavALI AryA, svecchA cAriNI je gacchamAM hoya te strI rAjya che, gaccha nathI. je gacchamAM bhojanakALe sAdhunI mAMDalImAM sAdhvIo Ave, te strI rAjya che. kemake akALe roja Ave to lokone zaMkA thAya, bhojanaveLA sAgArikAnA abhAvathI mokaLA mane AlApa-saMlApa thAya, sAdhunA cothAmAM zaMkA jAya, paraspara prIti thAya. badhAM sAdhu sAdhvIne anuvarte AryAnuMrAgakta thAya, svAdhyAyAdinI hAni thAya, sAdhvInuM rAjya thAya, sAdhuo doraDAthI bAMdhelA baLada tulya thAya. sAdhunI durgati thAya. tethI Avo saMsarga TALavo joIe. sAdhue paNa sAdhvInI mAMDalImAM ekalA javuM nahIM. have sanmunisadguNanI prarUpaNAthI sadguNa svarUpa kahe che - * gAthA-97 thI 99 - sukhe beThelA paMgu mANasanI jema je muninA kaSAyo bIjAnA kaSAyo vaDe paNa uddIpana na thAya tene gaccha jANavo.. dharmanA aMtarAyathI bhaya pAmelA saMsAramAM rahevAthI bhaya pAmelA munio muninA krodhAdi kaSAya na udIre te garacha jANavo.. kAraNo ke kAraNa vinA munine kaSAyano udaya thAya, te udayane roke ane pachI khamAve, he gautama ! tene gaccha jANavo. * vivecana-97 thI 99 - - je gaNamAM muni tatva svarUpane jANe, te muninA krodha, mAna, mAyA, lobharUpa kaSAyo dhagadhagatA hoya to paNa bIjA dAsa, dAsI, mAtaMga, dvija, amAtyAdinA utkaTa krodhAdi pakaSAyo vaDe samutthita thavA na Icche. jemake - metAryamuni Adi. kevI rIte? sArI rIte beThela, eka DagaluM paNa javA samartha na hoya tevA paMgunI mAphaka. agAdha saMsAra sAgaramAM paDatAM jIvone dhArI rAkhe te dharma - sarvajJokta jJAna Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-9 thI 9 201 202 gacchAcAraprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda darzanacaraNarUpa, temAM aMtarAya-nidrA, vikalAdi rUpa, tethI trasta, tathA kaMpatA, zenAthI ? bhavabhamaNarUpa saMsAramAM vasavANI, athavA caturthatyAtmaka garbhe vasavAthI. teo prazAMta thaI kuvAkyAdithI utthApita na thAya. muni-muninA kaSAya udIre nahIM. mAyAmAM jema pAMDu AryA, lobhamAM maMgu AcAryAdi. vAra * guru glAna zaikSAdinA vaiyAvRtyAdi prayojanamAM sAraNa-vAraNAdithI, unAvA - bAhya prayojana abhAve. Agama tavanA jJAtA muni kaSAyavipAka jANIne krodhAdine pragaTa na kare. udayamAM Avelane paNa zake ane khamAve. * gAthA-1oo : dAna, zIla, tapa ane bhAva e caturvidha dhamattirAyathI bhaya pAmelA gItArtha sAdhu je gacchamAM ghaNAM hoya, he gautama! tene gaccha kahevo. * vivecana-100 - devAya te dAna-supAtra, anukaMpAdi. zIla-18 bhede abrAnuM varjana. tapa-jenA vaDe ATha prakAranA karmo tapAvAya che - ratnAvalI, kanakAvatI, mukatAvalI Adi 360 bhede che. gaNividhA payAmAM karlI che - maghA, bhaNI, traNe pUrvamAM vyaMtara ane bAhya tapa kaQo joIe. 360 pokarma kahelAM che. *x* saMsAra svarUpanI anityatAnuM ciMtavana te bhAvanA. AvA svarUpanA caturvidha dharmanA aMtarAyanI bhayabhIta thayelA. evA ukata lakSaNA ghaNAM gItAryo - satrArthajJAtA hoya che, te ga7 kahevAya. ahIM supaHdAnamAM subAhukumAranuM TAMta, tapamAM aMdhakamuninuM dRSTAMta, bhAvamAM bharatanuM daSTAMta kahevuM. uttama gaNa svarUpa kahyuM, have adhama gaNa svarUpa kahe che* gAthA-101,12 : je gacchamAM he gautama! ghaMTI Adi pAMca vadhasthAnamAMthI koI eka hoya, te gacchane trividhe vosirAvI, anya koI sArA gacchamAM javuM. khAMDavA Adi AraMbhamAM pravartela ane ujjavaLa veza dhAraNa karanAra gacchanI sevA na karavI. cAstriguNothI ujavaLa hoya tenI sevA karavI. * vivecana-101, 102 - je gaNamAM ghaMTI, khAMDalIyo, cUlo, pANIyAra, sAvaraNI e pAMca evA anAtha, azaraNa jIvasamUhanA vadha sthAno - khaphrikanA ghara jevA che, temAMnA eka paNa hoya, te adhama muni samUha gacchane mana-vacana-kAyAthI karavA-karAvavA-anumodavA rUpathI tajIne bIjA paraMparAgata gacchamAM javuM. cha jIva mardanapara ke khAMDaNI Adi adhikaraNa karanAra sAdhu AbhAsa gaNane veSa - kalA - kaMbala - volapaTTa - rajoharaNa-muhapati Adi lahANa veza arthAt sAdhu dravyaliMga, paramota vezathI ujaLA gacchane na sevavo, te lAkho du:kharUpa saMsAravardhaka che. paNa samiti - gupti Adi cA>>i guNathI ujjavaLa, niraticAra ke locita aticAravALo gaccha dravyaliMgathI malina hoya to paNa sevavo. saMsAra kSayano hetu hovAthI tenI sevA karavI. * gAthA-103 - je gacchamAM muni kaya-vikraya Adi kare che te saMyama bhraSTa jaNavA. he guNasAgara! tevA gacachane viSanI jema dUrathI tajavo. * vivecana-103 - muni-sAdhuveSa viDaMbaka, pravacanopaghAtakArI, AtmalezakArI, mUlyathI vastrAdiziSyAdine svIkAre, mUlyathI vastrAdine vece ke anya dvArA kraya-vikramAdi karAve ke anumode. te satara bhede saMyamathI sarvathA yatanA tatparatArahita, cAritraguNa vinAnA che. he jJAnAdi guNonA samudra ! he ziSyA haLAhaLa viSa jevA, adarzanIya gacchane risthI choDavo. ahIM viSathI maraNa thAya ke na paNa thAya. paNa guNabhraSTa gacchanA saMgathI anaMta janma-maraNa rUpa anaMta saMsAra thAya. * gAthA-104,105 - AraMbhamAM Asakta, siddhAMtathI parAMgamukha, viSayamRddha, munino saMga choDIne sunihito maLe vasavuM. sanmArga pratiSThita gacchane samyapha rIte joIne temAM pakSa, mAsa ke jAvajIva rahevuM. * vivecana-104,105 - AraMbha-saMbha-samAraMbhamAM mana-vacana-kAyAnA vyApAra vaDe tatpara, athavA jIvopamaEkArI parigrahAdimAM Asakta, AcAra Adi dhRtaratnothI viparIta mukhavALA, temAM kahela anuSThAna na karUAsa, tenA jJAnathI hita, kAma-bhogarUpa viSayamAM gRddha, temane choDIne mana-vacana-kAyAthI zubha anuSThAna niSpAdita evA suvihito maLe vasavuM. *** pUrvokta gaNanivAsa anaMta saMsAra-bhramaNanuM kAraNa che, tethI sarva prakAre kuzAgra buddhithI vicArI sanmArgamokSapatha prati cAlavuM. guru AjJAthI temAM rahevuM. * gAthA-106,103 - je gacchamAM zullaka ke zaikSa ke ekalo taruNa sAdhu rakSaNa karato hoya, temAM mayadA kayAMthI hoya ? je gacchamAM eka zullikA, varaNI sAdhavI vasatinuM rakSaNa kare, te vihAramAM bahAcaryanI zuddhi kyAMthI hoya ? * vivecana-106,107 : kSullaka - bALarUpa, zaikSa-navadIkSita, rakSetu - pAlanA kare, upAzraya - sAdhune vasavAnuM sthAna. taruNa-nyuvA sAdhu, maryAdAjina ane gaNadharanI AjJA. kahe che - eka kSullaka ramamANa hoya tyAre bIjA dhUdi upadhinuM haraNa kare che. bALako bhoLavI jAya che. vasatimAM kayAMka Aga lAge ane kSullaka vastrAdi levA praveze, tyAM sAdi Dase che ke te nATaka prekSaNAdi jovA jAya ItyAdi bAla doSo che zaikSa potAnA ghera ke bIje jAya, mAtA-pitA ke vajana kyAMka maLI jAya, te nehathI raDe, bhASAsamiti mAMge Adi doSo, taraNo mohodayathI hakama kare, caMgAdAna ke kriDAdi kare, cothuM vrata bhAMge ItyAdi aneka doSa che. je sAdhvIMgaNamAM eka zAlikAke varaNI vasatinI rakSA kare, tyAM sAdhvIcayamAM Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-16,107 cothAvatanI kaI nirmaLatA rahe ? ahIM paNa doSo che - ukta sAdhu sUtranA doSo ahIM jANavA. vizeSa e ke - tene ekalI joI taruNo Ave, hAsyAdi kare, zarIre coMTe, ugruha kare, sparzathI teNIne mohodaya thAya, zIla bhAMge, garbha rahe, jo pADI de mahAdoSa thAya. garbha vadhe to pravacananI ugrahaNA cAya, ItyAdi - 4 - aneka doSo saMbhave. * gAthA-108 thI 110 : je gacchamAM rAtrinA ekalI sAdhvI be hAtha mAtra paNa upAzraya bahAra jAya, te gacchamAM maryAdA kyAMthI hoya? jyAM ekalI sAdhvI potAnA baMdhumuni sAthe bole, to hai saumya! te gacchane guNahIna jANavo. je gacchamAM sAdhvI jakAra, makArAdi zabdo gRhastha samakSa bole, te sAdhvI potAne pratyakSa saMsAramAM nAMkhe che. 203 * vivecana-108 thI 110 : je gacchamAM upAzraya bahAra ekalI sAdhvI rAtrimAM be hAtha mAtra bhUmimAM jAya, temAM A doSo saMbhave - koI paradArA sevaka rAtrinA ekalI joIne haraNa kare, ke rAtrinA bhramaNa karatI teNImAM zaMkA thAya, coro paNa apaharaNa kare, vastrAdi laI le. ItyAdi kAraNe rAtre bahAra na jAya. utsargathI ekAkI sAdhvI, potAnA ja ekalA bhAImuni sAthe bole ke ekalA sAdhu potAnI bahena sAdhvI sAthe bole to te gaccha guNahIna jANavo. kemake ekalA vAtacItamAM ghaNAM doSo saMbhave che. kAmavRtti malina thAya che. prIti Adi vadhe che kahyuM che - sAdhvInA saMdarzanathI prIti thAya, prItithI rati thAya, tenAthI vizvAsa janme, vizvAsathI praNaya janme, tenAthI pratibaMdha thAya. - - he sAdhvI ! jema jema tuM mAro sneha saMpAdita karIza tema-tema mane tArAmAM sneha vadhaze. ItyAdi - 4 - muMDIvezadhArI-sAdhvInA darzana ane saMbhASaNathI saMdIpita madanarUpa agni sAdhunA brahmacaryAdi guNaratnone na IcchavA chatAM bALI nAMkhe che. je gacchamAM pAr - tArI yoni duSTa che, jemAM tuM utpanna thayo che, jA zaTha sAthe coMTI jA, zuM tane yakSa coMTayo che tArI mA mare, tAro bApa mare ItyAdi ap zabdo bole. mAra tAruM moDhuM na batAva, tArA moDhAmAM viSThA paDe, ItyAdi bole. te jinapravacanadamanI, moTA avAje kutsita bole che. je gRhastho paNa sAMbhaLe, te sAkSAt bhavaparaMparA koTi saMkula caturgatyAtmaka saMsAramAM sAdhvI AbhAsaveSA - veSa viDaMbikA, AtmAne patita kare che. gAthA-111 thI 113 : je gacchamAM sAdhvI gRhastha jevI sAvadha bhASA bole che. te gacchane he guNasAgara! zramaNaguNathI rahita jANa.. vaLI je sAdhvI sva ucita zveta vastro tyajI vividha raMgI vicitra vastra-pAtra seve che, tene sAdhvI na kahevI... vaLI je sAdhvI gRhasthanA zIvaNa-tuNana-bharaNa Adi kare che, potAne ke parane telanuM utkrartana kare che. gacchAcAraprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda * vivecana-111 thI 113 : je gaNamAM sAvadharUpa bhASA bole, jemake - tAruM ghara baLI jAya, tAro putra yamagRhe jAya Adi gRhasthone kahe. sAdhvIne kahe - tArI daMtapaMkti toDI nAMkhu, tArA paga kApI nAMkhu, tArA peTamAM agni nAMkhu, he rAMDa ItyAdi bole. - 4 - pi zabdathI svabhAvamAM rahIne paNa gRhastha bhASA vaDe bole. jemake * tAruM ghara paDatuM dekhAya che, zA mATe te sarakhuM nathI karAvatA? tArI putrI moTI thaI gaI, tene mATe vara zodha ItyAdi bhASA bole. Avo gaccha zramaNaguNa varjina jANavo. - 204 je AryA sAdhvI yogya vastrano tyAga karIne vividha bharata Adi yukta vastro ke AzcaryakArI rUpo - 4 - bahumUlya vastro, je sAdhvIne ayogya che, dhAraNa kare, te pravAna ugrahakArI che. sIvana - khaMDita vastrAdinuM, tuNana - jirNavastrAdinuM, bharaNa-bharata karavuM, gRhasthanA gRhadvArAdinuM rakSaNa karavuM, tela-ghI-dudha Adi vaDe aMgopAMganuM mardana kare, pi zabdathI aMga kSAlana, vividha maMDanAdi kare, subhadrA AryAvat. te pArzvasthA - pArzvastha vihAraNI, avasannA-avasannAvihArI Adi thAya che. - gAthA-114,115 - vilAsayukta gatithI gamana kare, rUnI taLAImAM ane ozIkApUrvaka zayana kare, tela AdithI zarIranuM uddhartana kare, je ranAnAdithI vibhUSA kare, gRhasthanA ghera jaI kathA-vArtA kare, yuvAna puruSonA Agamanane abhinaMde, te sAdhvIne jarUra zatru jANavI. * vivecana-114,115 : je AryA bibopUrvaka vilAsayukta gatithI rAjamArga AdimAM vaizyAnI jema bhame che, bibloka ane vilAsanA lakSaNa-ISTa artha prApta thatAM abhimAna-garva janme, strIno anAdara karatAM bibloka nAma jANavuM. sthAna, Asana gamana karatAM hAya-bhramara-netrakarmathI je vizeSa zliSTa upaje te vilAsa. - X - X - x - vaLI kevI ? ozIkA sahita, mastake ane page ozIkA rAkhe, piSTikAdi vaDe mardana kare. potAnA zarIre snAna, vilepana, puSpamALA, vIMjhaNA, vastrAdine dhUpana, dAMta raMgavA Adi kare, tene vardhamAnasvAmIe AryA kahela nathI. paNa veSaviDaMbinI, jinAjJA kaMdalI kuThArikA, pravacana mAlinyakAriNI, anAcAriNI Adi jANavI. gRhasthanA ghera jaI dharmAbhAsakathA ke saMsAra vyApAra viSayA kayA vacana vilAsathI vistAre che. teNInI sAme taruNAdi puruSo Ave che tyAre ApanuM Agamana bhavya che, amArA sthAne raho, pharI pAchA padhArajo, kaMI ciMtA na karatA, amAre yogya kArya jaNAvajo, ItyAdi vacanADaMbara kare. te sAdhvIne guru-gaccha-saMgha-pravacananI zatrurUpa jANavI. * gAthA-116 : vRddha ke yuvAna puruSo pAse rAtre je sAdhvI dharma kahe che, te sAdhvIne paNa Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-116 he guNasAgara! gacchanI chu jANavI. * vivecana-116 : vRddha-jarAthI jIrNa, taruNa-manmayavaya prApta, madhyamavaya prApta paNa, rAtrinA dharma kahe, te mukhya sAdhIne gacchanI mu jANavI. jo mukhya sAdhvIne paNa zu kahI, to bAkInI sAdhavInuM zuM ? * gAthA-117 : je gacchamAM sALI paraspara kalaha na kare, gRhastha jevI sAvadha bhASA na bole, te gacchane zreSTha gaccha jANavo. * vivecana-113 - je gaNamAM, saMghATakamAM paNa mokSamArga pravRtta sAvIne paraspara gRhastha sAthe, svagaNamuni sAthe, sva saMghATaka muni sAthe, kalaha-gAlipadAna-avarNavAdAdi na thAya tathA pUrvokta sAvadha rU5 bhASAdi na bolAya, te zreSTha gaccha che. * gAthA-118 thI 122 - je jeTalA thayA hoya teTalA daivasika ke pAkSika aticAra na Aloce, mahattakiAnI AjJAmAM na rahe... nimittAdino prayoga kare, glAna-dine vAdithI prasanna kare anAgaDhane AgaDha kare, AgADhane ANAgADha kare.. ajayaNAthI gamana kare, rAhuNA sALInuM vAtsalya na kare, vividha raMgI vastro vApare, vicitra evA zeharaNa vApare... gati vizvamAdithI AkArano vikAra evI rIte pragaTa kare ke jethI yuvAno to zuM vRddhone paNa mohodaya thAya.. mukha, nayana, hAtha, paga, kakSA Adi vAraMvAra dhuve che, vasaMtAdi raMganA samUhathI bALakonI paNa zrotrAdi Indriyone harI le.. AvI sAdadIo vecchAcArI jANavI. * vivecana-118 thI 12 - je jema thayA hoya tema gurune na kahe, daivasika-pAki - cAtumiisaka sAMvatsarika aticAra na Aloce, svecchAcArI te sAdhvI, mukhya sAdhavInI AjJAmAM na rahe. te ga7 mokSapaya sAdhaka nathI, paNa mAtra udarapUka che. nimittAdi, yaMtra-maMgAdi prarUpe. rogI, navadIkSitAdinA auSadha, vastra, jJAnAdinI ciMtA na kare. mA II - avazya kartavya, - - je AgADha nathI te. - x - aUTTTTTda - AcArAMgAdi anAgADha yogAnaSThAna, saT4 - bhagavatI Adi AgADha yoga anuSThAna. te ekabIjAnA sthAne kare. jIvanI yatanA vinA prakathiI mana-vacana-kAyAthI bhikSA mATe aTana, bhojana maMDila uddharaNa, IMDila gamana, gAmegAma paribhramaNa, vasati pramArjana, pratilekhanAdi kare che athavA jene AcaraNa vaDe kAyanI paripAlanA vidhamAna nathI, te kevaLa dravyaliMgaghArItAthI mAtra jaTharapUraNArthe AvarjanAdi kare. bIjA gAmathI AvelAM, mArganA zramavALA, bhukha-tarasathI pIDAtA sAdhavIne nirdoSa ana-pAnAdithI bhakti nA 206 gacchAcAraprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda kare, vividha citrayukta vastra, pAtra, kAmaLI Adi kare - x * hAthamAM maheMdI, pagamAM kuMkumAdi, kaThe hAra Adi kAmAMgone seve. joharaNanI bahAra ane aMdara paMcavaNa gullAdi kare, te anAryA che. je A gamana vilAsAdimAM mukha-nayanAdi ceSTA, stana-kakSAdi pradezamAM hatAMgalyAdi nAMkhavI, evA AkAravikArane pragaTa kare che, jethI sthavirone paNa kAmAnurAga thAya, he saumya! te sALI nahIM paNa naTI ja che. vinA kAraNe vAraMvAra AMkha-hAtha-paga-kakSAne dhove. je A roganA jJAtA pAse mahAra, kedAra Adi saNone zIkhe, pachI te pramANe gAya, - bALaka, temanI paNa zravaNejiyane saMtoSa pamADe.-x- x - athavA jema gamaMDalane kAnathI grahaNa kare, tema bALakone krIDArye grahaNa kare che bALako sAthe krIDAdi kare. temane jamADe, tene koI A kahetA nathI. * gAthA-123 - je gacchamAM sthavirA pachI taruNI, tarUNI pachI sthavirA ejhekanA aMtare suve che, te gacchane uttama jJAna ane sAtrino AdhArarUpa jANavo. * vivecana-123 : je gacchamAM sthavirA-vRddhA, taruNI-yuvatI ekamekanA aMtare niraMtara suve, anyathA taraNInA niraMtara zayanamAM paraspara jaMghA, hAya, stana, paga Adi sparzatA kAmaciMtAdi thAya che, tethI vRddhAne vacamAM rAkhI suve tene zreSTha jJAna-cAstriAdhAra jANa. * gAthA-14 thI 126 : je sAdadI kaMThapradezane pANIthI dhud, gRhasthonA motI aAdi parove, bALako mATe vastra Ape, auSadha - jaDIbuTTI Ape, gRhasthonI kArya ciMtA kare. je sAdadI hAthI-ghoDA-gadheDA AdinA sthAne jAya ke teo temanA sthAne Ave, vecA no saMga kare, jeno upAzraya vecA gRha samIpe hoya tene sAdhavI na kahevI tathA svAdhyAya yogathI mukta, dharmakathAmAM vikathA kare, gRhasthone vividha preraNA kare, gRhasthanA Asane bese ane gRhasthono paricaya kare. tene he gautamAM sALI na kahevI. * vivecana-124 thI 126 : vinA kAraNe pANIthI dhove, gaLAmAM AmaraNAdi pahere, gRhasthone mATe dorAmAM motI Adi parove, bALakone vaakhaMDAdi Ape * x - athavA zarIre malapasevAdi dUra karavA bhInA kapaDAthI ghase, gRhasthanA gRhakAryamAM tatpara che, te Apa nathI, paNa kAmavALI ja che. ghoDA-gagheDAne sthAne jAya athavA oghaniryukti mujaba artha karatA dAsa ane dhUtane sthAne jAya - x * te dAsa ane dhUta paNa sAdhvInA sthAne Ave, teo sALI sAthe pazciya kare che tayA, sAdhvInI vasati samIpe vaizyAdi rahetI hoya - X * athavA yoginI Adi vepaghArikA hoya, athavA joharaNAdi dravyaliMga udara Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-124 thI 126 pUraNArthe - mugdha vaMcanAdi prayojanArthe vidhamAna che te veSArthI arthAt sarvabhraSTAcArI sAdhu, teno saMsarga thAya, te sAdhvI na kahevAya. 203 chakAya - pRthvI AdimAM dUra karela yatanA lakSaNa vyApAra jemAMthI tevI sAdhvI dharmakathA ke adharmakathA tathA vikayAne paraspara strI Adi sAthe kare che. gRhasthonA kAryo kare, gRhasthonA Asano besavAne mATe mUke. gRhasthonI niSadhAdine pAcare, gRhastha saMstava kare. saMstava be bhede - guNa saMstava ane saMbaMdhI saMstava - 4 - x - tene sAdhvI na kahevAya. - gAthA-127,128 : potAnI ziSyAo tathA pANIrikAone samAna gaNanAra, preraNA karavAmAM ALasarahita, prazasta puruSone anusaranArI, evI mahattarA sAdhvI guNasaMpanna jANavI. bhIta padAvALI, kAraNe ugra daMDa ApanArI, svAdhyAya ane dhyAnamAM yukta, ziSyAdinA saMgrahamAM kuzaLa evI sAdhvI pravartInI padane yogya che. * vivecana-127,128 : rAga-dveSa pariNAmanA abhAve tulya hoya che. sva ziSyA ane pratIchiMkA - sva ke pagacchathI jJAna, vaiyAvasyAdine mATe AvelA, te baMnemAM tulya. - 4 - sarvathA ALasarahita, jJAna-darzana-cAstrirUpa guNothI yukta, kSamA-vinaya-vaiyAvacAdi guNayuktatAthI prazasta, parivArararUpa, tenA vaDe sadAyukta, evo sAdhvI parivAra jene vidhamAna che, te mukhya sAdhvI thAya. parama saMvegarAlIna, bharapApta, parivAra jeNIne che te. athavA pota-potAnI saMghATikA sAthe kalahAdi karavAmAM bhaya pAmela paryAdAvALI athavA Ihalokabhaya - svagurugurugurunA gaNa kuLa jAtyAdinI apakIrtirUpa, paraloka bhaya - mahAvratadUSaNarUpa parivAra jeNIne che te. ugra tIvradaMDa-prAyazcittAdi rUpavALA. svAdhyAya-dhyAnasaMyukta, svAdhyAya pAMca bhede - vAyanA, pRcchanA, parAvartanA, anuprekSA, dharmakathArUpa. dhyAna - dharma, zuklarUpa. athavA dhyAna cAra bhede - piMDa svAdi - piMDastha, padastha, rUpastha, rUpAtita. pachI vRttikArazrI A cAre dhyAnanI vyAkhyAnA cAra zloka noMdhe che. - 4 - 4 - saMgra4 - ziSyAdi saMgraha, maiM kArathI nirdoSa vastra, pAtrAdi saMgrahaNa, vizArada-kuzalA gaNinI. * gAthA-129 - je gacchamAM vRddhA sAdhvI kopAyamAna thaIne sAdhunI sAthe uttara-pratyuttara vaDe moTethI pralApa kare che, tevA gacchathI he gautama ! zuM prayojana che ? * vivecana-129 : je gaNamAM uttara-pratyuttara Ape che. temAM uttara-ekvAra, pratyuttara-vAraMvAra athavA kalaha vaDe - azubharAga vaDe. mukhya sAdhvI ke vRddhA - jarA vaDe grastA. anAryArUpa ApyuM jANavI. jemAM mukhyA anyA sAdhvI, mukhyaguru ke anya muni sAthe prakarSathI lokanI samakSa ke asamakSa, jema-tema vAkyo bole che, kevI thaIne? atizaya kopa-cAMDAlatva 208 gacchAcAraprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda pAmIne ke alparoSathI paNa, tevA adhamagaccha-sAdhvIgaNathI zuM prayojana che? * gAthA-130,131 - he gautama ! je gacchamAM sAdhvIo kAraNa utpanna thatAM mahattarA sAdhvInI pAchala ubhA rahIne mRdu zabdo bole che. te ja vAstavika gaccha che. vaLI mAtA, putrI nuSA ke bhaginI Adi vacana guptino bhaMga je gacchamAM sAdhvI na kare te ja sAco gaccha. * vivecana-130,131 : je gaNamAM kAraNa utpanna thatAM vAraLa jJAna, darzana, cAtrimAMnuM koIpaNa kArya, AryA-nAnA sAdhvI, gaNinI-mukhya sAdhvI, temanA pAchaLanA bhAge rahIne bole che. kaI rIte ? mRdu zabdothI - alpa, Rju, nirvikAra vAkyothI, sthavira-gItAryAdi sAthe. gaNinIe mokalela hoya to vinayapUrvaka vacanakathanathI bole. jananI, putra ke putrInI saMtAna, vadhU ke bhaginI Adi evuM je gaNamAM na kahe - kAraNa vinA sva-para vargamAM na kahe ke - A mArI mAtA che athavA huM AnI mAtA chuM ItyAdi, te gaccha che. * gAthA-132,133 - je sAdhvI darzanAcAra lagADe, cAritranA nAza ane mithyAtva utpanna kare, baMne varganA vihAranI maryAdAnuM ullaMghana kare te sAdhvI nathI. dharmopadeza sivAyanuM vacana saMsAramUlaka hovAthI tevI sAdhvI saMsAra vadhAre che. mATe he gautama ! dharmopadeza mUkIne bIjuM vacana sAdhvIoe na bolavuM. * vivecana-132,133 : darzana-samyakatvanA aticAra kare che. cAstrino vinAza ane mithyAtvanuM niSpAdana kare che. sAdhu-sAdhvIrUpa baMne vargano sva-paramAM AryA jinokta mArga vinAza karatI athavA mAsakalpAdi vicaraNanI maryAdAnuM ullaMghana karatI, ekatra vasatA sAdhvInA kAraNa vinA darzana-caraNAdi bahu vinAza hetupaNAthI che. vihAra karatAM yatIne kadAcit nAva, saMghaTTa, lepa, lepa upara jaLa hoya to A yatanA jANavI. [ahIM vRttikArazrIe cAra gAthA noMdhI teno bhAvArtha kahelo che, te A rIte - be yojana vaDe javAtA sthalapatha prApta hova to nAva vaDe na jAya. jo sthalapayamAM zarIropadhAtAdi, cora, sIMha, vyAla Adi hoya to athavA sthalapathamAM bhikSA prApta na thAya ke vasati prApta na thAya, to aDhI yojana saMghanathI jAya, nAvathI nahIM. jo saMghaTTa na hoya athavA te doSayukta hoya to yojana lepathI javuM paNa nAva vaDe na javuM. jo lepa paNa na hoya ke pUrvokta doSayukta hoya to ardhayojana lepoparI vaDe javuM, nAvathI nahIM, jo te paNa na hoya ke doSayukta hoya to nAva vaDe javuM. e rIte be yojananI hAnIthI nAva mArga prApta thAya. aDhI yojana sthaLamArgathI jAya, lepoparIthI nahIM. sthala patha na hoya ke Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-132,133 209 doSayukta hoya to eka yojana saMghaTTathI jAya, paNa lepoparIthI nahIM. te paNa na hoya ke doSayukta hoya to ardhayojana. lepathI jAya, lepoparIthI nahIM. eka yojana sthalapathathI jAya, lepathI nahIM. jo te na hoya athavA doSayukta hoya to ardhayojana saMghaTTathI jAya, lepathI nahIM. ardhayojana sthalapathI jAya, saMghathI nahIM. - x + 0 pUrvokta jinAjJAkhaMDanamUla saMsArane arjita kare. sAdhvI, api zabdathI muni paNa nizcita jinAjJAkhaMDanamAM ane viruddha prarUpaNAmAM anaMta bhavabhramaNa pAme. tethI dharmopadeza - svarga, mokSanA saukhyapradane choDIne AptavAkya visaMvAdI na prarUpe. gAthA-134 ekaika mahine eka ja kaNathI je sAdhvI tapanuM pAraNuM karatAM hoya, tevA sAdhvI paNa jo gRhasthanI sAvadha bhASAthI kalaha kare to tenuM te sarva anuSThAna nika che. * vivecana-134 3 mAsakSamaNa - mAsakSamaNa karIne, be-traNa mAsakSapaNAdi karIne paNa je AryA eka rUkSa kUrAdi rUpathI pAraNuM kare che. evA prakAranA sAdhvI jo kalaha sva-para varga samakSa kare che, konI sAthe ? gRhastho sAthe, anArya rUpa bhASA - marmodghATana, zApa Apavo, makAra-cakArAdi gALo devI, tevI gRhastha bhASA vaDe, teNInA badhAM tapa-kaSTa Adi sarvayA niSphaLa che. (zaMkA) sAdhvI kalaha kare ane sAdhu na kare ? (samAdhAna) pravAhathI thoDA kAryamAM paNa strIo kutarI mAphaka kalaha utpanna kare che, te rIte sAdhu na kare, mATe sAdhvI kahyuM. have AmAMthI kaI rIte uddhati thAya, te kahe che - * gAthA-135 thI 137 : mahAnizItha kapa ane vyavahArabhASyamAMthI sAdhu-sAdhvIne mATe A gacchAcAra prakaraNa uSkRta che. pradhAna zrutanA rahasya bhUta evuM A ati uttama gacchAcAra prakaraNa avAdhyAya kALa varjIne sAdhu-sAdhvIoe bhaNavuM. A gacchAcAra sAdhu-sAdhvIoe gurumukhe vidhipUrvaka sAMbhaLIne ke bhaNIne Atmahita IcchAnArAe jema ahIM kahyuM che, tema karavuM. * vivecana-135 thI 137 : mahAnizIyathI - - pravacana paramatatva samAna, bRhatkA, vyavahArathI - parama nipuNathI, te pramANe nizIthAdithI, sAdhu-sAdhvInA hitane mATe, gaccha AcAra pratipAdaka prakIrNaka siddhAMtarUpa utsarga apavAda nirUpaNathI baddha che. have ziSya pUche che - prakIrNakonI utpatti zuM gaNadharathI che? gaNadharaziSyathI che? pratyekabuddhathI che? tIrthaMkaranA munithI che? te pratyekabuddhathI ke tIrthaMkaranA viziSTamunithI che. jemake naMdisUtramAM kahela che ke - te aMgabAhya zuM che? te be bhede - 28/14 gacchAcAraprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda Avazyaka, Avazyaka vyatikti. te Avazyaka zuM che ? te cha bhede che sAmAyika, caturvizati stava, vaMdana, pratikramaNa, kAyotsarga ane pratyAkhyAna. Avazyaka vyatikti zuM che ? te be bhede - kAlika, utkAlika. te utkAlika sUtra zuM che ? aneka bhede che - dazavaikAlika, kalpitAkalpita, laghukalpasUtra, mahAkalpasUtra ItyAdi 29 nAmo prasiddha che. te A utkAlika sUtra kahyuM. te kAlikasUtra zuM che? te anekavidha kahela che. te A pramANe - uttarAdhyayana, dazA-kalpa-vyavahAra, nizItha, mahAnizIya, RSibhASita ItyAdi 31-nAmo ahIM noMdhyA che. 210 e pramANe 84,000 prakIrNako Adi tIrthaMkara arahaMta bhagavaMta RSabha svAmInA che. saMkhyAta hajAra prakIrNako madhyama jinavaronA che, 14,000 prakIrNako bhagavaMta vardhamAna svAmInA che. athavA jene jeTalAM ziSyo autpAtikI, vainayikI, kArmikI, pAriNAmikI e caturvidhA buddhithI yuktane teTalAM hajAra prakIrNako thAya, pratyekabuddhone paNa teTalAM ja che. - 4 - vrutti - keTalAM nAmonuM grahaNa karavuM zakya che? bhagavaMta RSabhasvAmInA tIrthamAM karAyelA-84,000. madhyanA ajitAdi jinanA saMkhyAta hajAra prakIrNako, jenA jeTalA hoya - tenA teTalAM prathamAnuyogathI jANavA. vardhamAnasvAmInA tIrthamAM 14,000 che. ahIM bhAvanA A pramANe che - bhagavaMta RSabhadevanA 84,000 zramaNo hatA. tethI prakIrNakarUpa adhyayano kAlika - utkAlika bheda bhinna sarva saMkhyAthI 84,000 thAya. je bhagavaMtanA upadezane anusarIne bhagavaMtanA zramaNo vice che, te badhAM prakIrNako kahevAya che athavA zrutane anusaratA je vacanakauzalyathI dharmadezanA AdimAM graMthapaddhati rUpe kahe che, te badhAM prakIrNaka, e rIte madhyama tIrthaMkaronA saMkhyAta hajAra prakIrNako che. vardhamAna svAmInA 14,000 zramaNo che, tethI prakIrNako paNa 14,000 thAya che. ahIM eka AcArya be mata prajJApe che. ahIM 84,000 Adi RSabhAdi. tIrthaMkaranA zramaNa parimANane pradhAnasUtra vicana samartha zramaNone AzrIne jANavuM. bIjA vaLI sAmAnya zramaNo paNa ghaNAM te-te RSabhAdi kALe hatA. vaLI bIjA kahe che ke - RSabhAdi tIrthaMkaranA jIvatA ja A 84,000 Adi zramaNa parimANa, pravAhathI to ekaika tIrthamAM ghaNAM zramaNo jANavA. ItyAdi - 4 - A ja matAMtara darzAvatA kahe che - bIjA prakAre RSabhAdi tIrthaMkaranA jeTalAM ziSyo tIrthamAM autpAtikI Adi cAre buddhivALA che, te RSabhAdinA teTalAM prakIrNako thayA. pratyekabuddha paNa temAM ja che. ahIM eka kahe che - ekaika tIrthaMkaranA tIrthamAM parimANa prakIrNako thAya che. kemake prakIrNakakArI aparimANatvathI che. ahIM kevaLa pratyekabuddha racita prakIrNako je kahevA. kemake prakIrNakanA parimANathI pratyekabuddhanuM parimANa pratipAdana karela che. paNa A Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-135 thI 137 211 caMdravedhyakaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda 30/ra caMdravedhyaka-prakIrNakasUra-7/2 - mULa sUtrano anuvAda - 0 A prakIrNaka sUmanI koI vRtti ke avasUrI Adi hoya tevuM amArI jANamAM etNI, tethI mama mULa sUpono anuvAda karyo che. o sUtra ane vivecana evA vibhAga na hovAthI ahIM ame amArI sTAIla mujaba suw gA-1, sUx/gAra.evuM lakhela nathI. badhAM ja sUko (gAthA) hovAthI mary kama ja Apela che. jemake [1], [], * * * vagere. o gayachAyAmAM amoe 3o/1 ane prakIrNaka sUtra-cha/1 lakheluM ahIM A suSamAM 3o/ 2, prakIrNaka sUjha-ra lakhyuM che, kemake A baMne prakIrNakone ekabIjAnA vikalpe svIkArela che. [kula-175-gAthAono kramazaH anuvAda A pramANe che-]. pratyeka buddhono ziSyabhAva viruddha che. tethI A asamyaka che. paNa jo tIrthakaropadiSTa zAsananA svIkArathI ja ziyabhAva mAnIe, to temAM koI doSa nathI. * * * * * * * o vyakta vAMyAthI sUgathI ane arthathI kaMThastha kare che. sAdhu-mokSa sAdhana tatpara munio. upalakSaNathI sAdhavI. jo sAdhu-sAdhavI ja bhaNe to zuM zrAvakAdi siddhAMta na bhaNe ? na ja bhaNe. nizIsayasUtramAM 19mAM uddezAnA aMte kahela che ke- je sAdhu ke sALI ke anyatIrthika ke gRhasthane vAyanA de ke vAcanA denArane anumode. A sUtranI mUrti - gRhastha ane anyatIrthikane vAsanA na ApavI. ahIM dazamAM uddezAmAM artha che - anyatIrthikane ke gRhasthane vAyanA Ape, anyatIthiMka - nyatIthiNI ke gRhastha, gRhasthIne kAraNe vAcanA Ape - pradyAmAM gAyA che - gRhastha, anya pAkhaMDika, pravajyAbhimukha zrAvakane chajIva adhyayana yAvat sugarI - arthathI yAvat piauSaNA. A gRhastha Adi mATeno apavAda samajavo. A gacchAcAra mAdhyAya - apaThana prastAva, sthAna-baMgasUtramAM kahela che, tene vajIne --- sthAnAMgamAM kahela svAdhyAya A pramANe che - aMtarikSa asvAdhyAya daza bhede kahelo che, te A pramANe - ulkApAta, dizA dAha, gajita, vidhutu, nighati, cUpaka, cakSAlitaka, dhUmita, mahita, johnAta, A sUtra che. tenI A vRtti che - utarikSa - AkAzamAM saMbhavato, vAvanA - dimAgamAM mahAnagaranA pradIpanaka samAna je udhota, bhUmimAM pratiSThita paNa gaganatalavartI te digdAha, nita - vAdaLA sahita ke hita AkAzamAM vyaMtare karela mahAgarjita dhvani. jemAM saMdhyApabhA ane caMdraprabhA sAthe hoya, tene cUpaka kahe che. teno artha che - sUryapabhA ane caMdraprabhAno mizrava bhAva. temAM caMdraprabhAvI AvRta saMdhyA cAlI jAya che. zruta-mahAnizItha, kalA AdinA siddhAMtanA sArabhUta ke biMdubhUta, atizayathI, uttama, pradhAnatama kemake temAM kahela kriyA karavAthI mokSagamanano hetu thAya che. A gacchAcAra - sasAdhugaNa maryAdA rUpa che. tene sadguru pAsethI arthathI sAMbhaLIne, mokSamArga sAdhaka sAdhu pAse yogodvahana vidhithI sUjhane grahaNa karIne sAdhu - mumukSuo, fpafi * vratinIne niSpAdita karavuM joIe. je jema ahIM kahela che, te tema vAMchA karatA AtmAne [potAne pathya-hitakArI thAya che. [1] loka puruSanA mastaka [siddhazilA upara sadA te birAjamAna vikasitapUrNa, zreSTha jJAna ane darzana guNanA dhAraka evA zrI siddha bhagavaMto ane lokamAM jJAnano udhota karanArA zrI arihaMta paramAtmAne namaskAra thAo. [2] A prakaraNa mokSamArganA darzaka zAstro-jinAgamonA sArabhUta ane mahAnuM gaMbhIra arthavALuM che. tenA cAra prakAranI vikazAothI rahita ekAgra citta vaDe sAMbhaLo ane sAMbhaLIne tadanusAra AcaraNa karavAmAM leza paNa pramAda karo. [ ] vinaya, AcAryanA guNo, ziSyanA guNo, vinaya-nigrahanA guNo, jJAnaguNa, cAritraguNa ane maraNaguNane kahIza. | [4] jemanI pAse vidhA-zikSA meLave che, te AcAryagurUno je manuSya parAbhavatiraskAra kare che, tenI vidhA game teTalA kaSTa prApta karI hoya to paNa niSphaLa thAya che. [5] karmonI prabaLatAne laIne je jIva gurUno parAbhava kare che, te akkaDaabhimAnI ane vinayahIna jIva jagamAM kyAMya yaza ke kIrti pAmI zakato nathI. paraMtu sarvatra parAbhava ja pAme che. [6] gurajanoe upadezelI vidhAne je manuSya vinayapUrvaka grahaNa kare che, te sarvatra vizvAsa ane yaza-kIrti pAme che. | [] avinIta ziSyanI zramapUrvaka zIkhelI paNa vidhA gurujanonA parAbhava karavAnI buddhinA doSathI avazya nAza pAme che, kadAca sarvathA nAza na pAme to paNa potAnA vAstavika lAbha-phaLane ApanArI banatI nathI. [8.9] vighA vAraMvAra smaraNa karavA yogya che, sAcavavA yogya che, durvinIta gacchAcAra prakIrNaka sUtra-7/1, Agama-30/1no muni dIparatnasAgare karela TIkA sahitano anuvAda pUrNa Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-9 213 214 caMdravedhyakaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda apAtrane ApavA yogya nathI. kemake durvinIta vidhA ane vidhAdAtA guru te baMneno parAbhava kare che. vidhAno parAbhava karato ane vidhAdAtA AcAryanA guNone pragaTa na karato prabaLa mithyAtvane pAmelo durvinita jIva RSidhAtakanI gati eTale ke nakAdi durgatino bhoga bane. [10] vinayAdi guNothI yukta punyazALI puruSa vaDe grahaNa karAyelI vidhA paNa baLavatI bane che. jema uttama kuLamAM janmelI pugI asAdhAraNa puruSane pati rUpe pAmIne mahAnuM bane che. [11] he vatsa! tyAM sudhI tuM vinayano ja abhyAsa kara, kemake vinaya vinA - darvinita evA tane vidhA vaDe zuM prayojana che ? kharekhara vinaya zIkhavo ja duSkara che. vidhA to vinItane atyaMta sulabha hoya che. [12] he suvinIta vasa ! tuM vinayapUrvaka vidhAzrutajJAnane zIkha, zIkhelI vidyA ane guNa vAraMvAra yAda kara. temAM leza paNa pramAda na kara. kemake grahaNa karelI ane gaNelI vidhA ja paralokamAM sukhakArI bane che. [13] vinayapUrvaka zIkhelI, prasannatApUrvaka gurujanoe upadezelI ane sUtra vaDe saMpUrNa kaMThastha karelI vidhAonuM phaLa avazya anubhavI zakAya che. [14] A viSamakALamAM samasta zrutajJAnanA dAtA AcArya bhagavaMta maLavI atyaMta durlabha che, temaja kodha, mAna Adi cAra kaSAyathI rahita zrutajJAna zIkhanAne ziSya maLavA paNa durlabha che. [15] sAdhu ke gRhastha koIpaNa hoya, tenA vinayaguNanI prazaMsA jJAnI puruSo avazya kare che. avinIta kadI paNa lokamAM kArtika yaza prApta karI zakato nathI. [16] keTalAMka loko vinayanuM svarUpa, phaLa Adi jANavA chatAM, tevA prakAranA prabaLa azubha karmonA prabhAvane laIne rAgadveSathI gherAyelA, vinayapravRtti karavA IcchatA nathI. [1] na bolanAra ke vadhAre na bhaNanAra chatAM vinaya vaDe sadA vinItanama ane Indriyo upara kAbU meLavanAra keTalAMka puraSo ke strIonI yazakIrti sarvatra prasare che. [18] bhAgyazALI puruSone ja vidhAo phaLa ApanArI thAya che, paNa bhAgyahInane vidhAo phaLatI nathI. [19] vighAno tiraskAra karanAro tathA niMdA-avahelanA Adi dvArA vidyAvAnuM AcArya bhagavaMtAdinA gaNono nAza karanAra gADha mithyAtvathI mohita thaI bhayaMkara durgatimAM jAya che. [20] kharekhara ! samasta zrutajJAnanA dAtA AcArya bhagavaMta maLavA sulabha nathI. temaja saraLa ane jJAnAbhyAsamAM satata udhamI ziNo maLavA sulabha nathI. | [21] A rIte vinayanA guNa vizeSo - vinIta banavAthI thatAM mahAnuM lAbhone TUMkamAM kahyA. have AcArya bhagavaMtonA guNo huM kahuM chuM, tene tame ekAgra cittathI sAMbhaLo. [22] zuddha vyavahAra mArganA prarUpaka, zrutajJAnarUpa ranonA sArthavAha ane kSamA vagere aneka * lAkho guNonA dhAka evA AcAryanA guNone huM kahIza. [23 thI 27] pRthvInI jema saghaLuM sahana karanArA, meru jevA nirUkaMpa-dharmamAM nizcala, caMdra jevA saumya kAMtivALA, ziSyAdie AlocelA doSo bIjA pAse pragaTa na karanArA, AlocanA yogya hetu, kAraNa ane vidhine jANanArA - gaMbhIra hRdayavALA, paravAdIo vagerethI parAbhava na pAmanAra, ucita kALadeza ane bhAvanA jANakAra, varA vinAnA - koI kAryamAM utAvaLa na karanArA, bhrAMti sahita, - Azrita ziyAdine saMyama svAdhyAyAdimAM preka ane mAyA vinAnA, laukika, vaidika ane sAmAjika - zAstromAM jemano praveza che - tathA - sva samaya - jinAgama ane para samaya - anya darzana zAstronA jJAtA, jenI AdimAM sAmAyika ane aMtamAM pUrvo vyavasthita che, evI dvAdazAMgInA artho. jemaNe meLavyA che, grahaNa karyA che, evA AcAryonI. vidvarjana paMDito sadA prazaMsA kare che. [28] anAdi saMsAramAM aneka janmone vize A jIve karma - kAma, dhaMdhA, zilAkaLA tathA bIjA dharma AcAronA jJAtA-upadeTA hajAro AcAryo prApta karyA che. [29 thI 31 sarvajJa kathita nirNavya pravacanamAM je AcAryo che, teo saMsAra ane mokSa-baMnenA yathArtha svarUpane jaNAvanArA hovAthI jema eka pradIpta dIvAthI seMkaDo dIpaka prakAzita thAya che. chatAM te dIvo pradIpta ja rahe che. tema dIpaka jevA AcArya bhagavaMto sva ane para AtmAonA prakAzakauddhAraka hoya che. sUrya jevA pratApI, caMdra jevA saumya - zItala ane kAMtimaya tathA saMsAra sAgarathI pAra utAranAra AcAryonA caraNomAM je punyazALIo nitya praNAma kare che, te dhanya che. [32] AvA AcArya bhagavaMtonI bhaktinA rAga vaDe A lokamAM kIrti, palokamAM uttama devagati ane dharmamAM ananya bodhi-zraddhA prApta thAya che. [33] devalokamAM rahelA devo paNa divya avadhijJAna vaDe AcArya bhagavaMtone joIne haMmezAM temanA guNonuM smaraNa karatAM potAnA Asana-zayanAdi mUkI de che. [34] devalokamAM rUpavatI apsarAonI madhye rahelA devo paNa nircanya pravacananuM smaraNa karatAM te aArAo dvArA AcArya bhagavaMtone vaMdana karAve che. [35] je sAdhuo cha, aTTama, cAra upavAsa Adi duSkara tapa karavA chatAM Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-35 rApa gurU vacananuM pAlana karatAM nathI. teo anaMta saMsArI bane che. [36] ahIM gaNAvyA che ane bIjA paNa ghaNAM gaNo AcArya bhagavaMtonA hovAthI, tenI saMkhyAnuM pramANa thaI zake ema nathI. have huM ziSyanA viziSTa guNone saMkSepamAM kahIMza - [3] je haMmezAM namavRtivALo, vinIta, mada rahita, guNane jANanAro, sajjana ane AcArya bhagavaMtanA Azayane samajanAro hoya che. te ziSyanI prazaMsA paMDita puruSo kare che. arthAt tevo sAdhu suziSya kahevAya che.) [38] zIta, tApa, vAyu, bhUkha, tarasa ane arati parISane sahana karanAra, pRthvInI jema sarva prakAranI pratikULatA - anukULatA vagerene khamI khAnAra - zahenAra ziSyane kuzaLa puruSo prazaMse che. [3] lAbha ke alAbhanA prasaMgamAM pama jenA mukhano bhAva badalAto nathI arthAt harSa ke khedayukta banato nathI. temaja je aA IccAvALo ane sadA saMtuSTa hoya che. tevA ziSyanI paMDita puruSo prazaMsA kare che. [4] je cha prakAranA vinayanI vidhine jANanAro tathA Atmika hitanI racivALA hoya che. evo vinIta tathA Rddhi Adi gAravathI hita ziSyane gItAryo prazaMse che. [41] AcArya Adi daza prakAranI vaiyAvacca kavAmAM sadA udhata, vAcanAdi svAdhyAyamAM nitya prayatnazIla tathA sAmAyika Adi sarva AvazyakamAM udhata ziSyanI jJAnI puruSo prazaMsA kare che. [42] AcArya bhagavaMtano guNAnuvAda karanAra, gacchavAsI gura ane zAsananI kIrtine vadhAranAra ane nirmaLa prajJA vaDe potAnA dhyeya pratye atyaMta jAgaruka ziSyane maharSijano vakhANe che. [43] he mumukSu muni ! sarva prathama sarva prakAranA mAnane haNIne zikSA prApta kara, kharekhara ! suvinita ziSyanA ja bIjA AtmAo ziSya bane che. aziSyanA ziSya koI na bane. | [44] vinita ziSya AcArya bhagavaMtanA atizaya kaTuka-roSabharyA ke premabharyA vayanone sArI rIte sahevA. [4pa thI 48] have ziSyanI parIkSA mATe temAM keTalAMka viziSTa lakSaNo ane guNo batAve che - je puraSa uttama jAti, kuLa, rUpa, cauvata, baLa, vIrya, parAkrama, samatA ane savaguNathI yukata hoya, madhurabhASI, koInI cADI cugalI na karanAro, azaTha, nagna ane alobhI hoya tathA akhaMDa hAtha ane pagavALo, ochA romavALo, snigdha ane puTa dehavALo, gaMbhIra, unnata nAsikAvALo, udAra daiSTi ane vizALa netravALo hoya. jinazAsanano anurAgI - pakSapAtI, gurujanonA mukha tarapha jonAro, dhIra, zraddhAnuNathI pUrNa, vikAra rahita, vinaya pradhAna jIvana jIvanAro hoya. 216 caMdravedhyakaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda kALa, deza ane samaya-prasaMgane oLakhanAro, zIlarUpa ane vinayane jANanAro, lobha-bhaya-mothI rahita, nidrA ane parISahane jItanAro hoya. tene kuzaLa puruSo yogya ziSya kahe che. [49] koI puruSa kadAca zrutajJAnamAM kuzala hoya, hetu, kAraNa ane vidhino jANakAra hoya chatAM jo te avinIta ane gauravayukta hoya to zrataghara maharSi temane prazaMsatA nathI. [50,51] pavitra, anurAgI, sadA vinayanA AcArone AcaranAra, saraLa hRdayavALA, pravacananI zobhAne vadhAranAra ane dhIra evA ziSyane AgamanI vAcanA ApavI joIe. ukta vinayAdi guNathI hIna ane bIjA nayAdi seMkaDo guNathI yukta evA pugane paNa hitaiSI paMDita zAstra vAcanA karAvato nathI, to sarvathA guNahIna ziSyane zAstrajJAna kema karAvAya ? pi2,3] nipuNa-sUma athavALA zAstromAM vistArathI batAvelI A ziyA parIkSA saMkSepamAM kahI che. pAralaukika hitanA kAmI gurue ziSyanI parIkSA avazya karavI joIe. ziSyonA guNonI kIrtanA meM saMkSepamAM varNavI che, have vinayanA nigraha guNone kahIza, te tame sAvadhAna cittavALA banIne sAMbhaLo. [54] vinaya mokSanuM dvAra che, vinayane kadI mUkavo nahIM, kAraNa ke azrutano abhyAsI puraSa paNa vinaya vaDe sarve karmone khapAvI de che. [55] je purapa vinaya vaDe avinayane jItI le che, zIla-sadAcAra vaDe niHzIlatva-durAcArane jItI le che, apApa-dharma vaDe pApane jItI le che. te traNe lokane jItI le che. [56,5] muni zrutajJAnamAM nipuNa hoya, hetu, kAraNa ane vidhino jANakAra hoya chatAM avinIta ane gauravayukta hoya to zratadhara tenI prazaMsA karatAM nathI. - bahuzruta puruSa paNa guNahIna, vinayahIna, cAritra yogomAM zithila banelo hoya to gItArtha puruSa tene aA zrutavALo mAne che. [58] je tapa, niyama, zIlathI yukta hoya, jJAna-darzana ane sAtri yogamAM sadA ughata-tatpara hoya te alAdyutavALo hoya to paNa jJAnI puruSo tene bahuzrutanuM sthAna arthAt mAna Ape che. [59] sakhyatvamAM jJAna samAyeluM che, cAritramAM jJAna ane darzana 'baneno samAveza thayelo che, kSamAnA baLa vaDe tapa ane vinaya vaDe viziSTa prakAranA niyamo saphaLa bane. dio] mokSaphaLane ApanAra vinaya jenAmAM nathI, tenA viziSTa prakAranA tapo, viziSTa koTInA niyamo ane bIjA paNa aneka guNo niryaka bane che. [61] anaMtajJAnI zrI jinezvara bhagavaMtoe sarva karmabhUmiomAM mokSamArganI Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 caMdraveNakaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda gAyA-61 217 prarUpaNAM karatAM, sarva prathama to vinayano ja upadeza Apelo che. [2] je vinaya che, te ja jJAna che, je jJAna che, te ja vinaya che. kemake vinaya vaDe jJAna maLe che ane jJAna dvArA vinayanuM svarUpa jANI zakAya che. [3] manuSyonA saMpUrNa rAtrino sAra vinayamAM pratiSThita che, tethI vinayahInA muninI prazaMsA nirjhanya maharSio karatAM nathI. [64] bahazrata hovA chatAM je avinIta ane a5 zraddhAsaMvegavALo che, te cAstrine ArAdhI zakato nathI ane cAaibhraSTa jIva saMsAramAM bhamyA kare che. | dipo je muni thoDAM paNa zratajJAnathI saMtuSTa citavALo banI vinaya karavAmAM tatpara rahe che, pAMca mahAvratonuM niraticAra pAlana kare che ane mana, vacana, kAyAne gupta rAkhe che. te avazya cAritrano ArAdhaka thAya che. [66] ghaNAM zAstrono abhyAsa paNa vinayarahita sAdhune zuM lAbha karI zake ? lAkho karoDo jhagamagatA dIvA paNa AMdhaLA mANasane zo phAyado karI zake ? [6] A rIte meM vinayanA viziSTa lAbhonuM saMkSepamAM varNana karyuM. have vinayapUrvaka zIkhelA zrutajJAnanA vizeSa guNo - lAbhonuM varNana karuM chuM, te sAMbhaLo. [68] zrI jinezvara paramAtmAe upadezelA, mahAna viSayavALA zrutajJAnane saMpUrNa rIte jANavo zakya nathI. - mATe te puruSo-munio dhanyavAdane pAtra che, je jJAnI che ane cAritra saMpanna che. 6i9,30] sura, asura, manuSya, garUDakumAra, nagAkumAra vAta gaMdharva devo vagere sahita urvaloka, adholoka ane tichalokanuM vizada svarUpa zrutajJAnathI jANI zakAya che. temaja jIva, ajIva, punya, pApa, Azrava, saMvara, baMdha, nirjasa ane mokSa - A nava tavone paNa buddhimAna puruSo zrutajJAna vaDe jANI zake che. tethI jJAna e cAstrino hetu che. [1] jANelA doSono tyAga thAya che, ane jANelA guNonuM sevana thAya che. eTale dharmanA sAdhanabhUta e baMne vastu jJAna dvArA ja siddha thAya ce. [2] jJAna vinAnuM ekaluM cAritra [kriyA ane kriyA vinAnuM ekaluM jJAna bhavatAka banatAM nathI. kriyA saMpanna jJAnI ja saMsAra samudrane tarI jAya che. [3] jJAnI hovA chatAM je kSamAdi guNomAM vartato na hoya, krodhAdi doSone choDato na hoya, to te kadApi doSothI mukta ane guNavAna banI zake nahIM. [4] asaMyama ane ajJAna doSathI ghaNAM bhavomAM bAMdhelA zubhAzubha karmarUpI maLane, jJAnI cAtri pAlana dvArA samULagA khapAvI nAMkhe che. [5] zo vinAno ekalo sainika ke sainika vinAnA ekalAM zastronI jema, jJAna vinAnuM cAritra ane cAstri vinAnuM jJAna mokSAsAghaka banI zakatA nathI. [5] mithyAdRSTine jJAna hotuM nathI, jJAna vinA cAritra guNo hotA nathI. guNa vinA saMpUrNa kSayarUpa mokSa nathI ane saMpUrNa karmakSaya-mokSa vinA nirvANa-parama zAMtino anubhava nathI. [9] je jJAna che e ja karaNa-cAstri che, je cAstri che e ja pravacanano sAra che ane je pravacanano sAra che, e ja paramArtha che, ema jANavuM. [38] pravacananA paramArthane sArI rIte grahaNa karanAra puruSa ja baMdha ane mokSane spaSTa rIte jANIne teoja jUnA-purAtana karmono kSaya kare che. [9] jJAnathI samyak kriyA thAya che ane kriyAthI jJAna-AtmasAt bane che. A rIte jJAna ane samyak kriyAnA yogathI bhAva cAritranI zuddhi thAya che. [8] jJAna prakAza karanAra che, tapa zuddhi karanAra che ane saMyama rakSaNa karanAra che. A rIte jJAna, tapa ane saMyama traNenA yogathI jinazAsanamAM mokSa kahyo che. [1] jagatanA loko caMdranI jema bahuzruta-mahAtmA parapanA mukhane vAraMvAra jue che, enAthI zreSThatara, AzcaryakArI ane atizaya suMdara kaI vastu che ? [] caMdrathI jema zItaLa-jyonA nIkaLe che ane te sarva lokone AnaMdita * AhAdita kare che. e pramANe gItArtha-jJAnI puruSonA mukhathI caMdana jevA zItaLa jinavacano nIkaLe che, je sAMbhaLIne manuSyo bhavATavIno pAra pAme che. [8] dorAthI parovAyelI soya jema kacarAmAM paDelI chatAM khovAtI nathI, tema Agamano abhyAsI jIva saMsAra aTavImAM paDavA chatAM khovAto nathI. [8] jema dorA vinAnI soya najaramAM nahIM AvatA khovAI jAya che. tema sUtra-zAstra bodha vinA mithyAta vaDe gherAyelo jIva bhavATavImAM khovAI jAya che. | [85] zrutajJAna dvArA paramArthanuM cayArthadarzana thavAthI tapa ane saMyama guNane jIvanabhara akhaMDita rAkhavAthI maraNa samaye zarIra saMpattino nAza thavA chatAM jIvane viziSTa gati-sadgati ane siddhigati prApta thAya che. [6] jema vaidha vaidhaka zAstronA jJAna vaDe roganI nipuNa cikitsA jANe che, tema zrutajJAna vaDe muni cAstrinI zuddhi kema karavI te sArI rIte jANe che. [8] vaidaka graMthonA abhyAsa vinA jema vaidha vyAdhinI cikitsA jANato nathI, tema Agamika jJAnathI rahita muni cAritra zuddhino upAya jANI zakato nathI. [8] te kAraNathI mokSAbhilASI AtmAe tIrthakara bhagavaMta prarUpita Agama zAstronA arthapUrvakanA abhyAsamAM satata udhama karavo joIe. 8i9] zrI jinezvara paramAtmAe batAvelA bAhya ane atyaMtara tapanA bAre prakAromAM svAdhyAya samAna anya koI tapa che nahIM ane thaze paNa nahIM. [6] jJAnAbhyAsanI rUcivALAe buddhi hoya ke na hoya paNa udhama avazya karavo joIe. kemake buddhi jJAnAvaraNIya Adi karmonA kSayopazamathI prApta thAya che. [1] asaMkhya janmonA upArjana karelAM kamane, upayogayukta AtmA prati Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-91 220 caMdraveNakaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda [195] atyaMta durlabha manuSya janma meLavIne paNa je manuSya tenI virAdhanA kare che, janmane sArthaka banAvato nathI, te vahANa bhAMgI paDavAthI duHkhI thatAM vahANavaTInI jema pAchaLathI atyaMta duHkhI thAya che. [106] durlabhatara zramaNa dharmane khAmIne je puruSo-mana, vacana, kAyAnA yogathI tenI virAdhanA karatA nathI. teo dariyAmAM vahANa meLavanAra nAvikanI jema pAchaLathI zokane prApta karatAM nathI. samaya khapAve che, paNa svAdhyAyathI ghaNAM bhavonA saMcita karma kSaNavAramAM khapI jAya che. [2] tiryaca, sura, asura, manuSya, kinnara, mahoya ane gaMdharva sahita sarva chavAstha jIvo kevalI bhagavaMtane pUche che. eTale ke lokamAM chavAstha jIvone potAnI jijJAsAnA samAdhAna mATe pUchavA yogya sthAna eka mAtra kevalajJAnI che. [93,94] je koI eka padanA zravaNa-ciMtanathI manuSya satata vairAgyane pAme che. - te eka pada samyam jJAna che. kAraNa ke jenAthI vairAgyanI prApti thAya che, te ja tenuM sAcuM jJAna che tema jANa vItarAga paramAtmAnA mArgamAM je eka paNa pada vaDe manuSya tIvra vairAgyane pAmyo hoya, te pada maraNa sudhI paNa mUkavuM na joIe. [5] jinazAsanamAM je koI eka padanA dhAraNathI jene saMvega prApta thAya che, te ja eka padanA AlaMbanathI anukrame adhyAtmayoganI ArAdhanA dvArA viziSTa dharmadhyAna ane zukladhyAna dvArA samagra mohajALane bhedI nAMkhe che. [96,9] maraNa samaye samagra dvAdazAMgInuM ciMtana thavuM e atyaMta samartha cittavALA munithI paNa zakya nathI. tethI te deza-kALamAM eka paNa padanuM ciMtana ArAdhanAmAM upayukta thaIne je kare che, te jIvane jinezvara pamarAtmAe ArAdhaka kahyo che.. [8] suvihita muni ArAdhanAmAM ekAgra banI samAdhipUrvaka kALa karI, utkRSTathI traNa bhavamAM avazya mokSa pAme che, arthAt nivaNine pAme che. [9] A rIte zrutajJAnanA viziSTa guNo - mahAna lAbho saMkSepathI meM varNavelAM che. dhe yAtrinA viziSTa guNo tame ekAgra citavALA banIne sau sAMbhaLo. (100] jinezvara paramAtmAe kahelAM dharmanuM prayatnapUrvaka pAlana karavA mATe jeo sava prakAre gRhaspAzanA baMdhanathI sarvathA mukta thAya che, teo dhanya che. [101] vizuddha bhAva vaDe ekAgra citavALA banIne je puruSo jina vacananuM pAlana kare che, te guNa samRddha muni maraNa samaya prApta thavA chatAM saheja paNa viSAdane athavA glAnine anubhavatA nathI. [102] du:kha mAtrathI mukata karanAra evA mokSamArgamAM jeoe potAnA AtmAne sthira karyo nathI, teo durlabha evA zramaNapaNAne pAmIne paNa sIdAya che. [10] jeo deDha prajJAvALA, bhAvathI ekAgra citavALA banI pAralaukika hitanI gaveSaNA kare che, te manuSyo sarve paNa du:khano pAra pAme che. [104] saMyamamAM apamata banI je puruSa krodha, mAna, mAyA, lobha, arati ane dugaMchAne khapAvI de che, teo pama sukhane avazya prApta kare che. [10] pahelAM to manuSya janma maLavo durlabha che. manuSya janmamAM bodhi prApti durlabha che. bodhi maLe to paNa zramaNapaNuM atidurlabha che. [18] zramaNapaNuM maLavA chatAM zAstronuM rahasyajJAna maLavuM ghaNuM ja durlabha che. jJAnanuM rahasya samajavA chatAM cAstrinI vizuddhi thavI tenAthI paNa durlabha che. tethI ja jJAnI puruSo AlocanAdi karavA dvArA cAtrinI vizuddhi mATe satata udhamazIla rahe che. [19] keTalAMka puruSo samyaktva guNanI niyamA prazaMsA kare che. keTalAMka puraSo cAritranI zuddhine vakhANe che. to vaLI keTalAMka puruSo samyagrajJAnane vakhANe che. [110 thI 112] samyakatva ane sAtri baMne guNo sAthe prApta thatAM hoya to buddhizALI puruSe te baMne guNomAMthI pahelAM kayo guNa prApta karavo joIe ? cAmi vinA paNa samyakatva hoya. jema kRSNa ane zreNika mahArAjAne aviratipaNAmAM paNa sakhyatva hatuM. paraMtu jeo cAstrivAnuM che, teone sakhyatva hoya ja. cAtrithI bhraSTa thayelAe zreSThatara samyakatvane avazya dhAraNa karI rAkhavuM joIe. - kemake dravya yAsmine nahIM pAmelAM paNa siddha banI zake che. paraMtu darzanaguNa rahita jIvo siddha thaI zakatAM nathI. [11] utkRSTa cAritrane pALanArA paNa koIka mithyAtvanA yoge saMyama zreNIthI paDI jAya che. to sarANa dharmamAM vartatA samyagdaSTi temAMthI patita thaI jAya emAM zI navAI ? [114] je muninI buddhi pAMca samiti ane traNa gupti vaDe yukta che ane je rAga-dveSa karatAM nathI, tenuM cAritam zuddha bane che. [115] te cAstrinI zuddhi mATe samiti ane guptinA pAlana kAryamAM prayatnapUrvaka udhama karo. temaja samyagudarzana, jJAna ane sAtri e traNenI sAdhanAmAM lezamAtra paNa pramAda na karo. [116] A rIte yAtri dharmanA guNo - mahAt lAbhone meM TUMkamAM varNavyA che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-116 221 222 caMdravedhyakaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda have samAdhimaraNanA guNa vizeSa ekAgra thaI sAMbhaLo. [117 thI 120] jema aniyaMtrita ghoDA upara beThelo ajANapuruSa zagusainyane parAsta karavA kadAca Icche. - paraMtu te puruSa ane ghoDo agAu tevI tAlIma ane abhyAsa nahIM kavAyI... saMgrAmamAM sainyane jotAM ja nAzI jAya che. tema sudhAdi parISaho, loyAdi kaSTo ane tapano jeNe abhyAsa karyo nathI, evA muti... - maraNa prApta thatAM zarIra upara AvatA parIpaho ane upasargo tathA vedanAone samatApUrvaka sahI zakatA nathI. pUrve tapa Adino abhyAsa karanAra tathA samAdhinI kAmanAvALo evo muni jo vaiSayika sukhonI IcchAne roke to parISahone avazya samatApUrvaka sahI zake che. [12] pUrve zAstrokta vidhi mujaba vigaItyAga, uNodarI, utkRSTa tapa Adi karIne kramazaH sarva AhArano tyAga karanAra muni maraNakALe nizcayanayarUpa parazunA prahAra vaDe parISahonI senAne chedI nAMkhe che. [122] pUrve sAtri pAlanamAM prabaLa prayatna karanAra munine maraNa samaye Indriyo pIDe che, samAdhimAM bAghA utpanna kare che. A rIte tapa Adino pUrva abhyAsa na karanAra muni aMtima ArAdhanA vakhate kAyara banI muMjhAya che. [123] Agamano Agamano abhyAsa muni paNa IndriyonI lolupatAvALo banI jato hoya to... tene maraNa vakhate samAdhi kadAya rahe ke na paNa rahe. zAstranA vacano yAda Ave to samAdhi rahe paNa kharI. paraMtu Indriya rasanI paravazatAne laIne zAstra vacananI smRti asaMbhavita hovAthI prAyaH samAdhine rahe. [124] alAdyutavALo muni paNa tapa vagereno suMdara abhyAsa karelo hoya to saMyama ane maraNanI zubha pratijJAne thayA vinA suMdara rIte nabhAvI zake che. [125] Indriya sukha-zAtAmAM vyAkuLa, ghora parISahonI parAdhInatAthI gherAyelo, tapa vagereno anabhyAsI, kAyara puruSa aMtima ArAdhanA kALe muMjhAya che. [126] prathamathI ja sArI rIte kaThora tapa-saMyamanI sAdhanA karavA dvArA satvazIla banelA munine... - maraNa samaye dhRtibaLathI nivAraNa karAyelI pariSaha senA kaMIpaNa karavA samartha banatI nathI. [12] prAraMbhathI kaThora tapa-saMyamanI sAdhanA karanAra buddhimAna muni, potAnA bhAvi hitane sArI rIte vicArIne - - nidAna eTale paudgalika sukhanI AzaMsA rahita - koI paNa dravya ogAdi viSayaka pratibaMdha na rAkhI, sva kArya samAdhi yogane sArI rIte sAdhe che. [128] dhanuSyane grahaNa karIne, tenA upara kheMcIne bANa caDAvI daIne, lakSya pratye sthira mativALo puruSa potAnI zikSAne vicArato rAdhA vedhane viMdhe che. [129] paNa te dhanurdhara, potAnA cittane lakSyathI anyatra laI javAnI bhUla karI bese to pratijJAbaddha hovA chatAM - rAdhAnA caMdrakarUpa veThe vIMdhI zakato nathI. [130] caMdraveyakanI jema maraNa samaye samAdhi prApta karavA mATe potAnA AtmAne mokSamArgamAM avirAdhita guNavALo arthAt ArAdhaka banAvavo joIe. [131] samyak darzananI dRDhatAthI nirmaLa buddhivALA, temaja vakRtva pAponI AlocanA, niMdA, gaha karanArA, aMtima samaye vartatA muninuM maraNa zuddha thAya che. | [132] jJAna, darzana ane rAtrinA viSayamAM mArAthI thayela je aparAdhone, zrI jinezvara sAkSAt jANe che. te sarva aparAdhonI, sarva bhAvathI AlocanA karavAne huM upasthita thayo chuM. [13] saMsArano baMdha karAvavAvALA, jIva saMbaMdhi saga ane dveSa rUpa be pApone, je puruSa roke che, te maraNa samaye avazya samAdhiyukata bane che. [134] je puruSa jIva sAthenA traNe daMDono jJAnAMkuza vaDe gupti rAkhavA dvArA nigraha kare che. te puruSa maraNa samaye kRtyogI eTale ke apamata rahIne samAdhine rAkhI zake che. [135] jinezvara bhagavaMto vaDe gardhita ane svazarIramAM utpanna thatAM evA bhayaMkara krodhAdi cAra kaSAyono je puruSa nitya nigraha kare che, te maraNamAM avazya samatAyogane sAdhe che. [136] je jJAnI puruSa viSayomAM atyaMta lepAyelI Indriyono jJAnarUpa aMkuza vaDe nigraha kare che, te maraNa samaye samAdhi sAdhanAro bane che. [13] cha jIva nikAyano hitasvI, - IhalokAdi sAte bhayorI sahita. - atyaMta mRdu ane namra svabhAvavALA muni nitya sahaja samatAne anubhavatA maraNa samaye parama samAdhine siddha karanAro bane che. [138] jeNe AThe madone jItelA che, - je brahmacaryanI nava guptithI gupta che, - kSamA Adi daza yati dharmonA pAlane udhata che, te maraNa samaye paNa avazya samAdhibhAva sakhe che. [19] je atyaMta durlabha evA mokSamArganI ArAdhanA Icchato hoya, devagurunI AzAtanAne varSano hoya. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-139 rara3 caMdraveNakaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda dharmadhyAnanA satata abhyAsa vaDe zukla dhyAnanI sanmukha thayelo hoya. teivo muti maraNakALamAM samAdhine jhIlI zake che. [14] je muni bAvIza paripaho ane dusaha evA upasargone zUnya sthAno ke gAma, nagara AdimAM sahana kare che, te maraNa kALe samAdhimAM rahI zake che. [141] dhanya puruSonA kaSAyo, bIjAnA krodhAdi kaSAyo sAthe athaDAvA chatAM * sarakhI rIte beThelA pAMgaLA mANasanI jema ubhA thavAne IcchatA nathI. [142] zramaNadharmanuM AcaranArA sAdhune, jo kapAyo utkaTa koTinA hoya to, tenuM zramaNapaNuM zelaDInA phUlanI jema niphala jAya che, ema mAruM mAnavuM che. [14]] kaMIka nyUna pUrvakoTi varSa sudhI pALeluM nirmaLa sAtri paNa kapAyathI kaluSita cittavALo puruSa eka muhUrta mAtrAmAM hArI jAya che. [144] anaMtakALathI pramAdanA doSa vaDe upArjana karela karmone, rAga-dveSane parAsta karI - haNI nAMkhanAra muni mama koTi pUrva varSomAM ja khapAvI de che. [14pa jo upazAMta kapAyavALo, upazama zreNI ArUDha thayelo yogI paNa anaMtavAra patana pAme che, to bAkI rahelAM kaSAyono vizvAsa kema karAya ? | [146] jo krodhAdi kaSAyono kSaya thayo hoya to ja potAne kSemakuzaLa che. ema jANe. jo kapAyo jItAyA hoya to sAco jaya jANe, jo kaSAyo hata-prahata thayA hoya to abhaya prApta thayo jANe, jo kaSAyono sarvathA nAza thaI gayo hoya to avinAzI sukha avazya maLe, tema jANe. [14] dhanya che, te sAdhu bhagavaMtone je haMmezAM jinavacanamAM kata rahe che. kaSAyo upara kAbu meLave che. bAhya padArtho pratye jene saga nathI ane niHsaMga, nirmamava banI yatheccha rIte saMyama mArgamAM vicare. [148] mokSamArgamAM lIna-tatpara banelA mahAmunio avirahita guNovALA banIne.. A loka ke paralokamAM tathA jIvana ke maraNamAM pratibaMdha karyA vinA viyare che, temane dhanya che. [149] buddhimAna puruSe maraNa samudyAtanA samaye mithyAvane vaNIne samyakatvane prApta karavA mATe, prabaLa puruSArtha avazya karavo joIe. [15] khedanI vAta che ke - mahAna, dhIrapuruSo paNa baLavAnuM maraNa upasthita thAya tyAre, maraNa samuThThAtanI tIvra vedanAthI vyAkuLa banIne mithyAtva dazA pAme che. [151] te kAraNane laIne buddhizALI munie gurunI pAse dIkSA divasathI ja sarve pApo yAda karIne, tenI AlocanA, niMdA, gaI karavA dvArA, te pAponI zuddhi avazya karI levI joIe. [152] te samaye guru jene je ucita prAyazcitta Ape - - te prAyazcittano IcchApUrvaka svIkAra kare. - gurano anugraha mAnato A pramANe kahe - bhagavad ! Apane Apela prAyazcitta-tapa karavAne huM IcchuM chuM. Ape mane A pApathI ugArI kharekhara ! bhavasAgarathI pAra utArelo che. [15]] paramArthathI munioe aparAdha karavo ja na joIe, pramAdavaza kadAca thaI jAya * aticAra sevAI jAya to tenuM avazya prAyazcita karI levuM joIe. [154] pramAdanI bahulatAvALA jIvane prAyazcittathI ja vizuddhi thaI zake che. cAritranI rakSA mATe tenA kuzabhUta prAyazcitanuM avazaya AcaraNa karavuM joIe. [155] "zalyavALA jIvone kadApi zuddhi thatI nathI." - e pramANe sarvabhAvadarzI jinezvare kahela che. pApanI AlocanA, niMdA karanArA sAdhuo maraNa ane punarbhavathI rahita banI jAya che. [15] eka vakhata paNa zalya sahita maraNathI marIne jIvo mahAbhayAnaka A saMsAramAM vAraMvAra anake janma ane maraNa karatAM bhramaNa kare che. [15] je muni pAMca samitithI sAvadhAna banI, - traNa guptio vaDe gupta thaIne, - yikALa sudhI vicArIne paNa - jo maraNa samaye dharmane virAdhe, to jJAnI puraSo tene ArAdhanA rahita kahela che. [158,159] ghaNAM samaya paryanta atyaMta mohavaza jIvana jIvIne, chellI jiMdagImAM jo saMvRtta banI, maraNa samaye ArAdhanAmAM upayukta thAya to tene jinezvaroe ArAdhaka kahyo che. tethI sarvabhAvathI zuddha, ArAdhanAne abhimukha thaI, bhrAMti rahita banI, saMthAro svIkArI rahelo evo muni potAnA hRdayamAM A pramANe ciMtana kare. [160 thI 16] mAro AtmA eka che, zAzvata che ane jJAna-darzana vaDe yukta che. zeSa sarve dehAdi bAhya padArtho che, je saMyoga saMbaMdhathI utpanna thayelA che. huM ekalo chuM, mAruM koI nathI, huM koIno nathI. jeno huM chuM, tene huM joI zakato nathI, temaja evo koI padArtha nathI, ke je mAro hoya. pUrve - bhUtakALamAM ajJAna doSa vaDe anaMtavAra huM deva-paNuM, manuSya-paNuM, tiryaMcayoni ane nakagati e cArene prApta karI cUkela chuM, paraMtu - du:khanA hetubhUta evA potAnA ja karmo vaDe haju sudhI mane na to saMtoSa prApta Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-160 thI 163 thayo che ke na samyakatvathI yukta evI vizuddha buddhi maLI che. [164] duHkhathI choDAvanAra dharmamAM je manuSyo pramAda kare che, teo mahA bhayaMkara evA saMsAra sAgaramAM lAMbAkALa paryanta bhramaNa karanArA thAya che. [165] dRDha buddhivALA je manuSyo pUrvapuruSa Acarita jina vacananA mArgane choDatAM nathI, teo sarve duHkhonA pArane pAmI jAya che. [166] je udhamI puruSo krodha, mAna, mAyA, lobha tathA rAga ane dveSano kSaya kare che. teo parama zAzvata sukharUpa mokSane avazya sAdhanArA thAya che. 225 [167] puruSanA maraNa samaye mAtA, pitA, baMdhu athavA priya mitro koIpaNa tene jarAye AlaMbanarUpa banatA nathI. eTale ke maraNathI bacAvI zakatA nathI. [168] cAMdI, sonuM, dAsa, dAsI, ca, pAlakhI Adi vAhya vastu maraNa samaye AlaMbana ApI zakatA nathI. [169] azva, hasti, sainya, dhanup ke stha baLa Adi koI saMrakSaka sAmagrI mANasane maraNathI bacAvI zakatI nathI. [170] A rIte saMkleza nivArI, bhAvazalya uddharanAra jinokta samAdhimaraNa ArAdhato zuddha thAya che. [171] vratanA aticAronI zuddhinA upAyane jANanAra potAnA bhAvazalyanI vizuddhi parasAkSIe ja karavI. [172] jema cikitsA karavAmAM atyaMta kuzaLa vaidha paNa potAnA roga bIjA kuzaLa vaidhane kahe, tenI batAvelI cikitsA kare, tema sAdhu paNa yogya gurunI pAse potAnA doSone pragaTa karIne tenI zuddhi kare che. [173] A rIte maraNakALanA samaye munine vizuddha pravrajyA utpanna thAya che. je sAdhu maraNa samaye moha pAmatA nathI, tene ArAdhaka kahelAM che. [174,175] he mumukSu AtmA ! vinaya, AcAryanA guNa, ziSyanA guNa, vinaya nigrahanA guNa, jJAnaguNa, caraNaguNa, maraNaguNanI vidhi sAMbhaLIne, tame evI rIte varto ke jethI garbhavAsanA vasavATathI tathA maraNa, punarbhava, janma ane durgatinA patanathI sarvathA mukta banI zakAya. 28/15 caMdravedhyaka prakIrNakasUtra 7/2, Agama-30/2no muni dIparatnasAgare karela mULa sUtrAnuvAda pUrNa gaNividhaprakIrNakasUtra-saTIka anuvAda 35 gabhitiyA prI+ic 226 mULa-bAvAda * A pannAnI koI vRtti, avayUrI Adi ame joyela nathI, tethI ahIM mAtra mULasUtrano anuvAda mUkela che. * koI ja vRtti Adi na hovAthI mAtra sUtrakama ja ahIM noMdhAze, paraMtu A payajJAmAM badhI ja gAthA ja hovAthI atre gAthA-1, gAthA-ra, ga-3 e pramANenI nodha karela che. 0 A pannAnI 85 gAno kramazaH anuvAda A rIte - - gAthA-1 : pravacana zAstramAM je rIte dekhADela che, evuM A jinabhASita vacana che, vidvAnoe prazaMsela che, tevI uttama nava bala vidhinI baLAbaLa vidhi huM kahIza-- . gAthA-2 : A uttama nava baLa vidhi A pramANe - divasa, tithi, nakSatra, karaNa, grahadina, muhUrta, zakunabaLa, lagnabaLa, nimitabaLa. gAthA-3 - ubhaya pakSamAM divase horA baLavAna che, rAtre te durbaLa che, balAbala vidhine rAtrimAM viparIta jANavI. * gAthA-4 thI 8 : ekame lAbha nathI, bIje vipatti che, trIje artha siddhi, pAMcame vijaya AgaLa rahe che, sAtamAmAM ghaNAM guNa che, temAM zaMkA nathI. dazamIe prasthAna karatAM mArga niSkaMTaka bane che. ekAdazIe ArogyamAM vighna rahitatA ane kalyANane jANavuM. je amitra thayA che, te terasa pachI vaza thAya che. caudaza, pUnama, AThama, noma, chaTTha, coya, bArasa e ubhaya pakSamAM varjavI. ekama, pAMcama, dazama, pUrNimA, agiyArasa A divase ziSya dikSA karavI. - gAthA-9,10 tithio pAMca che mahinAmAM A eka eka aniyata varte che. naMdA, jayA, pUrNA tithimAM ziSya dIkSA karavI, naMdA-bhadrAmAM vrata, pUrNAmAM anazana karavuM. - gAthA-11 thI 13 - - naMdA, bhadrA, vijayA, tucchA, pUrNA. cha vakhata eka puSya, azvinI, mRgazirSa, revatI, hasta, citrA, anurAdhA, jyeSThA ane mULa A nava nakSatra gamana mATe siddha che. mRgazirSa, maghA, mULa, vizAkhA, anurAdhA, hasta, uttarA, revatI, azvinI Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-11 thI 13 rara3 228 gaNividhApakarNakasatra-saTIka anuvAda ane zravaNa A nakSatramAM mArge prasthAna ane sthAna karavuM paNa A kArya avasare grahaNa ke saMdhyA hovA na joIe. A rIte sthAna-prasthAna karanArane sadA mArgamAM bhojana, pAna, puSkaLa phaLaphUla prApta thAya ane jatAM paNa kSemakuzaLa pAme. * gAthA-14 thI 17 : saMdhyAgata, ravigata, vi, saMgraha, vilaMbI, rAhugata ane grahabhinna A sarve namo varjavA. [jenI vyAkhyA kare che-] sta samayanuM nakSatra te saMdhyAvata, jemAM sUrya rahelo hoya te ravigata nakSatra. ulaTuM paDatuM hoya te vira nAga. kura graha rahelo hoya te saMgraha nakSatra. sUrye choDeluM te vilaMbI naga. jemAM grahaNa thAya te rAhagata nau. jenI madhyamAMthI graho pasAra thAya te grahabhinna nakSatra kahevAya. * gAthA-18 thI ra0 : saMdhyAgata nakSatramAM jhaghaDo thAya che. vilaMbI nagamAM vivAda thAya che. vira nakSatramAM sAmAno jaya thAya. Adityagata nakSatramAM parama du:kha prApta thAya. sagAha nAmamAM nigraha thAya che. sahagata nakhamAM maraNa thAya. grahabhinna nakSatramAM lohInI ulaTI thAya. saMdhyAgata, rAhugata, Aditya gata nakSatro durbaLa ane rUA che. saMdhyAdi cAra ane grahanakSatrathI vimukta, bAkInA nakSatrone tamAre baLavAnuM jANavA. * gAthA-21 thI 28 - puSya, hasta, abhijita, azvinI, bharaNI-A nakSatromAM pAdopagamana karavuM. zravaNa, dhaniSThA, punarvasumAM dIkSA na karavI. - zatabhiSA, puSya, hasta nakSatramAM vidhAraMbha karavo. mRgazirSa, Adra, puSya, traNe pUrva, mULa, AzleSA, hasta, cinA. A daza namone jJAnanA vRddhikAraka nAmo kahelAM che. punarvasu, puSya, zravaNa, dhaniSThA e cAramAM locakarma karyuM. traNa uttarA ane rohiNImAM navadIkSitane nikamaNa-dIkSA, upasthApanA : vaDI dIkSA, gaNi ane vAcakanI anujJA karavI, gaNasaMgraha karavo, gaNadharanI sthApanA karavI tathA vigraha, vasati, sthAnamAM sthiratA karavI. * gAthA-29,30 - puSya, hasta, abhijita, azvinI. A cAra naba kAyariMbha mATe suMdara ane samartha che. have kayA kAryo che te jaNAve che - vidhA dhAraNa karavI, bAyoga sAdhanA, svAdhyAya, anujJA, uddeza ane samudezanA kAryo karavA. * gAthA-31,32 - anurAdhA, revatI, citrA, mRgazirSa. A cAra mRdu nakSatro che, te nakSaNomAM mRdu kAryo karavA. bhikSAcaraNathI pIDine grahaNa dhAraNa karavuM. bALa ane vRddho mATe saMgraha-upagraha karavo. * gAthA-33,34 - AdrA, AzleSA, jayeSThA ane mUla. A cAra nakSatramAM gurapatimA ane tapakarma karavuM. - deva, manuSya, tiryaMcanA upasargo sahevA. - mULaguNa - uttaraguNanI puSTi karavI. * gAthA-35,36 :maghA, bharaNI, traNe pavane ugra nakSatro kahyA che. temAM bAhya * atyaMtara tapa karavo. 360 tapa karma kahelAM che, ugra nakSatranA yogamAM te sivAyanA tapa karavA. * gAthA-33,38 - kRtikA ane vizAkhA A be uSya nakSatramAM lepana ane sIvaNa tathA saMthAro - avagraha dhAraNa karavA. upakaraNa, bhAMDAdi, vivAda, avagraha ane vastro dhAraNa karavA. AcArya dvArA upakaraNa ane vibhAga karavA. * gAthA-39 thI 41 - dhaniSThA, zatabhiSA, svAti, zravaNa, punarvasu. A nAmomAM gurusevA, caityapUjana, svAdhyAyakaraNa karavA. vidhAgrahaNa ane virati karAvavI. vrata, upasthApanA, gaNi tathA vAcakanI anujJA karavI. gaNasaMgraha, ziNadIkSA ane gaNAvacchedaka thakI saMgraha ane avagraha karavo. * gAthA-42 thI 44 : bava, bAlava, kolava, strIloyana, gara-Adi, vaNija, viSTI, e zukala pakSAnA nizAdi kAraNo che. zakuni, catuSAda, nAga, kiMtuSNa e dhuva karaNo che. kRSNa caudazanI rAtrinA zakunikaraNa hoya che. tithine bamaNI karI aMdhArI rAta na gaNatA sAta vaDe bhAga karatAM je zeSa bhAga rahe te karaNa. [sAmAnya vyavahAramAM eka tithinA be karaNa kahyAM che.] Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-45,46 ra6 230 gaNividhApakarNakasaba-saTIka anuvAda * gAthA-45,46 :bava, bAlava, kaulava, vaNi, nAga, catuSpAda. A karaNomAM ziSyanI dIkSA karavI. bavamAM vrata upasthApana, gaNi-vAcakanI anujJA karavI. zakuni ane viSTi karaNamAM anazana karavuM. * gAthA-43,88 - guru, zukra ane soma divasomAM zaikSa niSkramaNa, vrata upasthApana ane gaNivAcakanI anujJA karavI. ravi, maMgaLa, zaninA divasamAM mULaguNa- uttaraguNa, tapakarma ane pAdapopagamanA karavuM. * gAthA-49 thI pa5 :- rudra vagere muhUrtA 96-gula chAyA pramANa che. - 60 gula chAyAe zreya, bAre mitra, che aMgule AbhaTa, pAMca aMgule saumitra, cAre vAyavya, be aMgule supatita muhUrta thAya che, e pramANe jANa. - madhyAhna sthita parimaMDala muhUrta thAya che. - be gule rohaNa, cAra aMgula chAyA e punarbala muhUrNa thAya che. pAMca aMgula chAyAe vijaya muhUrta che. - cha e taimata thAya, bAra aMgula chAyAe varuNa, 60 aMgule adharma ane dvIpa muhUrta thAya che. - 96 aMgula chAyA pramANe e satri-divasanA muhUrta kahyA. - divasa muhUrta gati vaDe chAyAnuM pramANa jANavuM. * gAthA-pa6 thI 58 : mitra, naMda, susthita, abhijita, caMdra, vAruNa, agnivezya, IsAna, AnaMda ane vijaya... A muharta yogamAM ziSya dIkSA, vrata upasthApanA ane gaNivAcakanI cAnujJA karavI. baMbha, valaya, vAyu, vRSabha ane varuNa muhUrta-yogamAM mokSa-uttamArgane mATe pAdapopagamana anazana karavuM. gAyA-pa9 thI 64 :- punAmadheya zakunomAM ziSya dIkSA karavI. - strI nAmI zakunomAM vidvAno samAdhi sAdhe. - napuMsaka zakunomAM sarve karmonuM varjana karavuM. - yAmizra nimitomAM sarve AraMbho varjavA. - tiryaMca bole tyAre mArga gamana karavuM. - puSaphalita vRkSa jue to svAdhyAya kriyA karavI. - vRkSanI DALa phUTavAnA avAje zipanI upasthApanA karavI. - AkAze gaDagaDATImAM uttamArtha sAdhanA karavI. - bilamalanA avAjathI sthAnane grahaNa karavuM. - vajanA utpAtanA zukana thAya to maraNa thAya. - prakAza zakunomAM harSa ane saMtoSa vikrvavo. * gAthA-64 thI 68 :- cala sazi lagnamAM ziSya dIkSA karavI. - sthira rAzi lagnamAM vrata upasthApanA ane zruta skaMdhanI anujJA, uddeza ane samudreza karavA. - dvirAzi lagnamAM mULaguNa-uttaraguNa zikSA ApavI. - khUNA dizA lagnamAM uttamArtha sAdhavo. e pramANe lagnabaLa jANavuM ane dizA tathA khUNA vize saMzaya na karavo. * gAthA-69 thI 31 - - saumya graha lagnamAM hoya tyAre ziSya dIkSA-karavI. - kura graha lagnamAM hoya tyAre uttamArtha sAdhavo. - rAhu ke ketu lagnamAM hoya tyAre sarva kamoM varjavA. - prazasta lagnomAM prazasta kAryo karavA, pazasta lagnomAM sarve kAryo varjavA, jinezvara bhASita grahonA lagno jANavA joIe. * gAthA-3ra :- nimito naSTa thatAM nathI, RSibhASita mithyA thatuM nathI. - dardiSTa nimitto vaDe vyavahAra nAza pAme che ane sudaDha nimito vaDe vyavahAra nAza pAmato nathI. * gAthA-73 thI 39 : je utpAtikI bhASA, je bALako bole te bhASA, strIo je bole te bhASA, teno vyatikrama nathI. te jAta vaDe te jAtanuM, te sarakhA vaDe sarakhuM, tapathI tAdraya ane sardezathI sadeza nirdeza thAya che. - strI-puruSanA nimitomAM ziSya dIkSA karavI. - napuMsaka nimitomAM sarve kAryo varjavA. - vyAmizra nimitomAM sarva AraMbha varjavo. - nimitto kRtrima nathI, nimito bhAvine dazavi che, jenA vaDe siddha puruSo nimitta-utpata lakSaNane jANe che. - prazasta-daMDha ane baLavAnuM nimittomAM zilpa dIkSA, vrata sthApanA, gaNa saMgraha karavo, gaNadhara sthApanA karavI. zrutaskaMdha ane gaNi-vAcakanI anujJA karavI. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-80,81 231 devendrasava prakIrNakasUtra-saTIka anuvAda 32 devendrastava prakIrNakasUra-9 mULa-sUbAnuvAda * gAthA-80,81 - apazasta, nirbaLa ane zithila nimitomAM sarve kAryo varjavA ane Atma sAdhanA karavI. prazasta nimitomAM haMmezAM prazasta kAryo AraMbhavA. aprazasta nimitomAM sarve kAryo varjavA. * gAthA-82 thI 84 :- divasa karatAM tithi baLavAna che. - tithi karatAM nakSatra baLavAna che. - nakSatra karatAM karaNa baLavAnuM che. - karaNathI grahadina baLavAnuM che. - grahadinathI muhUrta baLavAnuM che. - muhUrtathI zakuna baLavAnuM che. - zakunathI lagna baLavAna che. - tenA karatAM nimita pradhAna che, vilagna nimittathI nimita baLa uttama che, nimitta pradhAna che. nimittathI baLavAna A lokamAM kazuMye nathI. * gAthA-85 - A rIte saMDropathI baLa-nirbaLa vidhi suvihita dvArA kahevAI che. je anuyoga jJAna grAhya che ane te apramattapaNe jANavI joIe. gaNividhA prakIrNaka-sUtra-8, Agama-31-no muni dIparatnasAgare karelo sUtrAnuvAda pUrNa 0 A payaSAsUmanI koI vRtti ke avasUrI Adi hovAnuM amArI jANamAM nathI, mATe mULa sUpano anuvAda maw ahIM karela che. 9 sUma ane vivecana evA be vibhAga na hovAthI, ame ahIM max witii ja noMdha karela che. AkhuM sukha mAja baddha hovAthI gANA-1, gAthA-2 e pramANe amoe ahIM kama nirdeza karelo che. 0 A sU+]o8 gAthAtmaka che, je kamaza: A pramANe - * gAyA-1 thI 3 - mailokya guru, guNothI paripUrNa, deva ane manuSyo vaDe pUjita, kaSabha Adi jinavara tathA aMtima tIrthaMkara zrI vardhamAna mahAvIrane namaskAra karIne - nize Agamavid koI zrAvaka, saMdhyAkALanA prAraMbhe jeNe ahaMkAra jityo che tevA vardhamAna mahAvIra svAmInI stuti kare che, te stuti karatAM - zrAvakanI patnI sukhapUrvaka sAme besI, samabhAvathI baMne hAtha joDI vardhamAna svAmInI stuti sAMbhaLe che. * gAthA-4 : tilakarUpI rana ane saubhAgyasUcaka cihnathI alaMkRta IndranI patnInI sAthe ame paNa - mAna cAlyuM gayuM che tevA vardhamAna svAmInA caraNomAM vaMdanA karIe chIe. * gAthA-5 : vinayacI praNAma karavAne kAraNe jemanA mugaTa zithila thaI gayA che, te devo dvArA advitIya yazavALA ane upazAMta roSavALA vardhamAna svAmInA caraNo vaMdita thayA che. * gAthA-6 : jemanA guNo dvArA bagIza devendro purI rIte parAjita karAyA che, tethI temanA kalyANakArI caraNonuM ame dhyAna karI rahyA chIe. miMgalAcaraNa karyuM.] * gAthA-7thI 10 : te zrAvaka patnI potAnA priyane kahe che ke A rIte je bagIza devendro kahevAyA che, te vize mArI jijJAsA saMtoSavA vizeSa vyAkhyA karo - te bagIza Indro (1) kevo che ? (2) kyAM rahe che ? (3) konI kevI sthiti Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-7 thI 10 che ? (4) bhavana-parigraha keTalo che ? (5) konA vimAna keTalA che ? (6) keTalA bhavana che ? (7) keTalA nagara che ? (8) tyAMnI pRthvInI pahoLAI-uMcAI kevI che ? (9) te vimAnono varNa kevo che? (10) AhArano jaghanya, madhyama ke utkRSTakALa keTalo che ? (11) zvAsocchavAsa, avadhijJAna kevA che ? te kaho. * gAthA-11 : jeNe vinaya ane upacAra dUra karyA che, hAsyarasane samApta karyo che, tevI priyA dvArA pUchAyelA praznanA uttaramAM tenA pati kahe che - he sutanu ! sAMbhaLo. gAthA-12,13 : praznanA uttararUpa zrutajJAnarUpI sAgarathI je vAta upalabdha che, temAM IndronI nAmAvalIne sAMbhaLo. ane vIra dvArA praNAma karAyela te jJAnarUpI ratna ke je tArAgaNanI paMkti jema zuddha che, tene prasanna citte sAMbhaLo. * gAyA-14 thI 19 : he vikasita nayanovALI suMdarI ! ratnaprabhA pRthvImAM rahevAvALA, tejolezyAthI sahita vIza bhavanapati devonA nAma mArI pAse zravaNa karo. (1) asuronA be bhavanapati Indro - camarendra, asurendra. (2) nAgakumAranA be Indro - dharaNa, bhUtAnaMda. (3) suvarNakumAranA be Indro - veNudeva, veNudAlI. (4) udadhikumAranA be Indro - jalakAMta, jalaprabha. (5) dvIpakumAranA be Indro - pUrNa, vaziSTa. (6) dizAkumAranA be Indro - amitagati ane amitavAhana. (3) vAyukumAranA be Indro - velaMba, prabhaMjana. (8) sAnitakumAranA be Indro - ghoSa, mahAghoSa. (9) viSNukumAranA be Indro - harikAMta, hariAha, (10) agnikumAranA be Indro - agnizikha, agnimAnava. * gAthA-20 thI 27 : he vikasita yaza ane vikasita nayanovALI ! sukhapUrvaka bhavanamAM beselI suMdarI ! meM je A 20-Indro kahyA, temano bhavana parigraha sAMbhaLa ! 233 - te camarendra, vairoyana, asurendra mahAnubhavonA zreSTha bhavanonI saMkhyA 64 lAkha che. - te bhAnaMda ane dharaNa nAmanA baMne nAgakumAra IndronA zreSTha bhavanonI devendrastava prakIrNakasUtra-saTIka anuvAda saMkhyA 84-lAkha che. - he suMdarI ! - vemudeva ane veNudAlI e baMne suvarNa indronA bhavanonI saMkhyA-72 lAkhanI che. A rIte asurendrAdinA bhavanonI saMkhyA A pramANe - (1) asurakumArendranI bhavanasaMkhyA-64 lAkha, (2) nAgakumArendranI bhavana saMkhyA-84 lAkha, (3) suvarNakumArendranI bhavana saMkhyA-72 lAkha, (4) vAyukumArendranI bhavana saMkhyA-96 lAkha, 234 (pathI10) dvIpakumAra, dizAkumAra, udadhikumAra, vidhukumAra, stanitakumAra ane agnikumAra A cha e yugalonI bhavana saMkhyA pratyekanI 76 lAkha - 76 lAkha che. he lIlAsthita suMdarI ! have A IndronI sthiti arthAt AyuSya vizeSane kramathI sAMbhaLa - * gAthA-28 thI 30 : he suMdarI ! (1) camarendranI utkRSTa Ayu sthita eka sAgaropama. (2) bali ane (3) vairoyana IndranI paNa e ja che. (4) camarendra sivAyanA bAkInA dakSiNe dizAnA IndronI utkRSTa Ayu sthiti doDha palyopama che. (5) bali sivAyanA bAkInA uttara dizAnA Indro che, tenI Ayusthiti kaMIka nyUna be palyopama che. * gAthA-31 thI 38 : A badhuM Ayu-sthitinuM vivaraNa che. have tuM uttama bhavanavAsI devonA suMdara nagaronuM, suMdarI ! mAhAtmya che te sAMbhaLa. saMpUrNa ratnaprabhA pRthvImAM 11,000 yojana che. - temAM 1000 yojana jatAM bhavanapatinA nagara che. - A (nagara) bhavana badhAM aMdarathI catuSkoNa ane bahArathI goLAkAra che. - te svAbhAvika rIte atyaMta suMdara, ramaNIya, nirmaLa ane vajraratnanA banelA che. - bhavana nagaronA prAkAra sonAnA banelA che. - zreSTha kamaLanI pAkhaMDI upara rahelA A bhavano vividha maNIothI zobhita ane svabhAvathI manohArI che. - lAMbA samaya sudhI na mujhAnArI puSpamALA ane caMdanathI banAvelA daravAjAthI yukta che. - te nagaronA uparanA bhAga patAkAthI zobhe che tethI te zreSTha nagara ramaNIya che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAyA-31 thI 38 235 236 devendraratava prakIrNakasUtra-saTIka anuvAda - te zreSTha dvAra ATha yojana uMcA che ane tenI uparano bhAga lAla kaLazothI sajAvela che, upara sonAnA ghaMTa bAMdhyA che. - A bhavanomAM bhavanapati deva zreSTha taruNInA gIta ane vAdhonA avAjane kAraNe nitya sukhayukta ane pramudita rahI pasAra thatAM samayane jANatAM nathI. * gAyA-39 thI 4ra : (1) camarendra, (2) dharaNendra, (3) veNudeva, (4) pUrNa, (5) jalakAMta, (6) amita gati, () velaMba, (8) ghoSa, (9) hari ane (10) agnizIkha. A bhavanapati IndronA maNiratnothI jaDita, svarNastaMbha ane ramaNIya latAmaMDapa yukta bhavana... dakSiNa dizAmAM hoya che. uttara dizA ane tenI AsapAsa bAkInA IndronA bhavano hoya che. dakSiNa dizA tarapha (1) asurakumAranA 34 lAkha, (2) nAgakumAranA 44lAkha, (3) suvarNakumAranA 48-lAkha, (4 thI 9) dvIpa, udadhi, vidhuta, svanita ane agnikumAranA pratyekanA cAlIza-cAlIza lAkha ane (10) vAyukumAranA 50-lAkha bhavana hoya che. uttaradizA tarapha (1) asurakumAnA 30 lAkha, (2) nAga kumAranA 40-lAkha, (3) suvarNakumAranA-34 lAkha, (4) vAyukumAranA 46-lAkha, (5 thI 9) dvIpa, udadhi, vidhata, svanita ane agnikumAra e pAMcenA pratyekanA chatrIza-jIgIza lAkha bhavano che. * gAthA-43 thI 45 - badhAM vaimAnika ane bhavanapati IndronI traNa parvadA hoya. - e badhAnA trAyaaiMzaka, lokapAla, sAmAjika ane cAra gaNA AtmarakSaka devo hoya che. - dakSiNa dizAnA bhavanapatinA-64,ooo. - uttara dizAnA bhavanapatinI-60,000. - vANa yaMtaronA 6000, - jyotikendronA 4000 sAmAnika devo hoya che. - e ja pramANe camarendra ane balIndranI pAMca aNamahiSI ane bAkInA bhavanapatinI cha agramahiSIo hoya che. * gAyA-46 thI 50 : e rIte jaMbUdvIpamAM be, mAnuSottara parvatamAM cAra, araNa samudramAM che ane araNa dvIpamAM ATha, bhavanapati AvAsa che. - je nAmanI samudra ke dvIpamAM temanI utpatti thAya che. - asura, nAga ane udadhikumAronA AvAsa aruNavara samudramAM hoya che, temAM ja tenI utpati thAya che. - dvIpa, dizA, agni ane svanitakumAronA AvAso aruNavaradvIpamAM hoya che, temAM ja temanI utpatti thAya che. - vAyakumAra ane suvarNakumAra IndronA AvAsa mAnuSottara parvata upara hoya che. - hari ane harissaha devonA AvAsa vidhuprabha ane mAlyavaMta parvato upara hoya che. * gAthA-51 thI 65 : he suMdarI ! A bhavanapati devomAM jenuM je baLa-vIryapAkama che, tenuM yathAkramathI, AnupUrvI pUrvaka varNana karuM chuM. - asura ane surakA dvArA je svAmIvano viSaya che, tenuM kSetra jaMbudvIpa ane camarendranI camacaMyA rAjadhAnI sudhI che, A ja svAmItva bali ane vairocananuM paNa che. - dharaNa ane nAgarAja jaMbUdvIpane pheNathI AcchAdita karI zake che. temaja bhUtAnaMda mATe jANavuM. - garuDendra ane veNudeva pAMkha dvArA jaMbUhIpane AchAdita karI zake ce, tevuM ja veNudAlInuM jANavuM. - jayakAMta ane jalapabha eka ja jalataraMga dvArA jaMbUdvIpane bharI daI zake che. - amitagati ane amitavAhana potAnA eka paganI eDIthI saMpUrNa jaMbUdvIpane kaMpAvI zake che. - velaMba ane prabhaMjana eka vAyunA guMjana dvArA AkhA jaMbUdvIpane bharI zake che. - he suMdarI ! ghoSa ane mahAghoSa eka meghagarjanA zabdatI jaMbUdvIpane bahero karI zake che. - hari ane harissaha eka vidhuta thakI AkhA jaMbUdvIpane prakAzita karI zake che. - agnizIkha ane agnimAnava eka agni jvALAthI AkhA jaMbUdvIpane bALI zake che. - - he suMdarItIchaliokamAM asaMkhyAta dvIpa ane samudra che. AmAMno koIpaNa eka Indra potAnA rUpo dvArA A dvIpa ane samudrane avagAhI zake che. - koIpaNa samartha Indra jaMbadvIpane DAbA hAthe chatranI jema dhAraNa karI zake che. - meru parvatane parizrama vinA grahaNa karI zake che. - koI eka zakitazALI Indra jaMbUdvIpane chatra ane meru parvatane daMDa banAvI zake che. A e badhAM IndronuM baLa vizeSa che. * gAthA-66 thI 68 :saMkSepathI A bhavanapationA bhavananI sthiti kahI. - have vyaMtaranA bhavanapatinI sthiti sAMbhaLo pizAca, bhUta, cala, rAkSasa, | kiMmara, liMpura, mahoma, gaMdharva, e vANavyaMtara devonA ATha prakAro che. A Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 devendrasava prakIrNakasUtra-saTIka anuvAda gAthA-66 thI 68 237 vANavyaMtara devone saMkSepathI meM kahyA - have eka eka karIne soLa Indro ane Rddhi kahIza. * gAthA-69 thI 2 - kALa, mahAkALa, su5, pratirUpa, pUrNabhadra, mANibhadra, bhIma, mahAbhIma, kiMnara, kiMdhuruSa, sapuSa, mahApuruSa, anikAya, mahAkAya, gItarati ane gIta caza. A soLa vANa thaMtarendro che. vANavyaMtaronA bhedamAM saMnihita, samAna, dhAtA, vidhAtA, RSi, RSipAla, Izvara, mahezvara, suvasa, vizAla, hAya, hAyarati, zveta, mahAzveta, pataMga, pataMgapati. A aMtarbhata bIjA 16 vANavyaMtarendra jANavA. * gAthA-73 thI 80 :vyaMtara deva ud, adho, tochalokamAM utpanna thAya che ane tyAM nivAsa kare che. tenA bhavano raktaprabhA pRthvInA uparanA bhAgamAM hoya che. ekaika yugalamAM niyamA asaMkhyAtA zreSThabhavana che. te vistArathI saMkhyAta yojanavALA che. jenA vividha bheda A pramANe che - te utkRSTathI jaMbUdvIpa samAna, jaghanyathI bharataka samAna ane madhyamathI videha kSetra samAna hoya ce. jemAM vyaMtara devo zreSTha taraNInA gIta ane saMgItanA avAjane kAraNe nitya sukhayukta ane AnaMdita rahetAM pasAra thatAM samayane jANatAM nathI. maNi-suvarNa ane ranonAM tUpa ane sonAnI vedikAthI yukata evA temanA bhavana dakSiNa dizA tarapha hoya che ane bAkInA uttara dizA pAse hoya che. A vyaMtara devonuM jaghanya Ayu 10,000 varSa che ane utkRSTa Ayu eka palyopama che. A rIte vyaMtara devonA bhavana ane sthiti saMkSepathI kahI che, have zreSTha jyotika devonA AvAsanuM vivaraNa sAMbhaLa. * gAthA-81 thI 86 - caMdra, sUrya, tArAgaNa, nakSatra ane gragaNa samUha e pAMca prakAranA jyotika devo kahyA che. have temanI sthiti ane gati kahIza. tIchaliokamAM jyotiSIonA ardhakapitya phaLanA AkAravALA sphaTika ranamaya ramaNIya asaMkhyAta vimAna che. ratanapabhA pRthvInA samabhUtaLA bhAgathI 90 yojana uMcAIe temanuM nimnataLa che. - samabhUlA pRthvIthI 800 yojane sUrya che. - e ja rIte 880 yojana uMce caMdra sthita che. - e pramANe jyotika deva vistAra 110 yojana che. - eka yojanamAM 61 bhAga karIe, to te 61 bhAgamAM 56 bhAga jeTaluM caMdra parimaMDala hoya che. - sUryano AyAma-vilaMbha 48 bhAga jeTalo hoya che. - jemAM jyotika deva zreSTha taraNInA gIta ane vAdhonA avAjanA kAraNe nitya sukha ane pramodathI pasAra thatAM te devo kALane jANatA nathI. * gAthA-80 thI 91 - eka yojananA 61-bhAgamAMthI 56 bhAga vistAsvAnuM caMdramaMDala hoya che ane 28 bhAga jeTalI pahoLAI hoya che. 48 bhAga jeTalAM vistAravALuM sUryamaMDala ane 24 bhAga jeTalI pahoLAI hoya che. graho aIyojana vistAramAM tenAthI ardha vistAramAM nakSatra samUha ane tenAthI ardha vistAramAM tArA samUha hoya che. temAM ardha vistAra pramANa tenI pahoLAI che. eka yojanAnuM aDadhuM be gAu thAya che. temAM 500 dhanu hoya che. A graha-nakSatrasamUha ane tArA vimAnono vistAra che, jeno je AyAma vikaMbha che, tenAthI aDadhI pahoLAI tenI che tenAthI traNa gaNI paridhi che, ema jANa. * gAthA-92,93 :- caMdra-sUrya vimAnonuM vahana 16,000 deva kare che. - graha vimAnonuM vahana 8000 deva kare che. - nakSatra vimAnonuM vahana 4000 deva kare che. - tArA vimAnonuM vahana 2000 deva kare che. - te devo pUrvamAM siMha, dakSiNamAM hAthI, pazcimamAM baLada ane uttaramAM ghoDA rUpe vahana kare che. * gAthA-94 thI 96 - - caMdra, sUrya, graha, nakSatra ane tArA eka ekathI te ja gatie cAle che - gati kare che. - caMdranI gati sauthI ochI che. - tArAnI gati sauthI teja che. - e pramANe jyotika devanI gati vizeSa jANavI. - RddhimAM tArA, nakSatra, graha, sUrya, caMdra e eka eka karatAM vadhu baddhivAnuM jaNavA. * gAthA-97 thI 100 - - badhAmAM atyaMtara nakSatra abhijita che. - sauthI bAhya nakSatra mULa che. - sauthI upara svAti ane nIce bharaNI nakSatra che. - nizcayathI caMdra ane sUryanI vacce badAM graha-nakSatra hoya che. caMdra ane sanI bAbara nIce ane barAbara upara tArA nAme jyotika vimAna] hoya che. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-97 thI 100 239 240 devendrarAva prakIrNakasUtra-saTIka anuvAda - tArAonuM paraspara jaghanya aMtara 500 dhanuSTra ane utkRSTa aMtara 4000 dhanuSa bi gAu] hoya che. - vyavadhAnanI apekSAthI tArAonuM aMtara jaghanya 266 yojana ane utkRSTa - 12,242 yojana che. * gAthA-101 thI 104 :A caMdrayoganI 67 khaMDita aho gi, nava muhUrta ane 2kaLA hoya che. - zatabhiSA, bharaNI, AdrA, AzleSA, svAti ane jyeSThA A cha nAkho 15-muhUrta saMyogavALA che. - traNe uttara nakSatra, punarvasu, rohiNI, vizAkhA A cha nakSatro caMdramA sAthe 45-muhUrtano saMyoga kare che. - bAkI paMdara nakSatro caMdramA sAthe 30 muhUrtano saMyoga kare che. A rIte caMdramA sAthe napyoga jANavo. * gAthA-105 thI 108 : abhijita nakSatra sUrya sAthe cAra ahorAtra ane cha muharta coka sAthe gamana kare che. e ja prakAre bAkInA saMbaMdhe kahuM chuM - zatabhiSA, bharaNI, Adra, AzleSA, svAti ane jayeSThA A cha nAga ahorAtra ane ra1-muhUrta sUrya sAthe rahe che. traNa uttarA, punarvasu, rohiNI ane vizAkhA e cha nAkSatro 20 ahorAtra ane traNa muhUrta sudhI sUrya sAthe rahe che. bAkInA 15 nakSaNo 13 ahorAtra ane 12-muhUrta paryanta sUrya sAthe bhramaNa kare che. * gAthA-109 thI 126 : be caMdra, be sUrya pa6 nakSatra, 136 graha, 1,33,950 koDAkoDI tAgaNa e badhAM jaMbUdvIpamAM vicare che. lavaNa samudramAM 4-caMdra, 4-sUrya, 112 nakSatra, 35ra graho ane 2,67,900 koDAkoDI tArAgaNa bhramaNa kare che. ghAtakIkhaMDamAM 12-caMdra, 12-sUrya, 336 nakSatra, 1056 graho ane 8,03,700 koDAkoDI tArAgaNa vicare che. kAlodadhi samudramAM tejasvI kiraNothI yukta 42-caMdra, 4ra-sUrya, 1176 nakSatro, 3696 graho, 28,12,50 koDAkoDI tArAgaNa che. e ja rIte pukaravaradvIpamAM 144-caMdra, 144-sUrya, 4032 nabo, 12,632 graho, 96,44,400 koDAkoDI tArAgaNa vicare che. ardhapukavaradvIpamAM tenAthI aDadhA arthAt kara caMdra, 7-sUrya Adi vicaraNa kare che. A rIte samasta manuSya lokane 13ra-caMdra, 132-sUryo, 11616 mahAgraho, 3696 nAgo, 88,40,koDAkoDI tArAgaNano samUha prakAzita kare che [tema jANa.] * gAthA-123 thI 129 :- saMpathI manuSyalokamAM A naba samUha kahyo - manuSyalokanI bahAra jinendro dvArA asaMkhyAta tArA kahelA che. A rIte manuSyalokamAM sUrya Adi graho kahyA che, te kadaMba vRkSanA phUlanA AkAra samAna vicaraNa kare che. - A rIte manuSya lokamAM sUrya, caMdra, graha, nakSatra kahyA che, jenA nAma-gotra sAdhAraNa buddhivALA manuSyo kahI zakatA nathI. * gAthA-130 thI 136 :- manuSyalokamAM caMdro ane sUryonI 66 piTako che. - eka eka piTakamAM babbe caMdra ane sUrya che. - nAma AdinI 66-piTako che, eka eka piTakamAM 56-56 nAgo che. mahAgraho 136 che. e ja rIte manuSyalokamAM caMdra-sUryanI cAcAra paMkti che, eka eka paMktimAM 66-66 nakSatro che. grahonI paMkti 36 hoya che. darekamAM 66-66 graho hoya che. caMdra, sUrya ane graha samUha anavasthita saMbaMdhathI tera meru parvatanI parikramA karatAM badhA meru parvatanI maMDalAkAra pradakSiNA kare che. * gAthA-137 thI 14o :e ja rIte nakSatro ane grahonA nityamaMDaLa paNa jANavA. te paNa meru parvatanI pradakSiNA maMDalAkAre kare che. caMdra ane sUryanI gati upara-svIce hotI nathI, paNa aMdara-bahAra tIrtho ane maMDalAkAra hoya che. caMdra, sUrya, natra Adi jyotikonA paribhramaNa vizeSa dvArA manuSyonA sukha ane du:khanI gati hoya che. te jyotika deva najIka hoya to tApamAna niyamA vadhe che ane dUra hoya to tApamAna ghaTe che. temanuM tApotra kalaMbuka puNyanA saMsthAna samAna hoya che. caMdra ane sUryanuM tApaNa aMdarathI saMkucita ane bahAranI vistRta hoya che. * gAthA-141 thI 146 :kayA kAraNe caMdramAM vadhe che, kayA kAraNe kSINa thAya che ? athavA kayA kAraNe caMdranI jyotsanA ane kAlimA thAya ? sahunuM kALuM vimAna haMmezAM caMdramAnI sAthe cAra AMgaLa nIce niraMtara gamana kare che. zuklapakSamAM caMdramAM 62-62 bhAga sahuthI anAvRta thato roja vadhe che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-141 thI 146 ra46 242 devendrastava prakIrNakasUtra-saTIka anuvAda kRSNa pakSamAM teTalAM ja samayamAM rAhucI AvRta thatA ghaTe che. caMdramAMnA paMdara bhAga kramaza: rAhunA 15 bhAgothI anAvRtta thatAM jAya che ane pachI AvRta thatAM jAya che. e kAraNe caMdramA vRddhi ane hAnine pAme che. e ja kAraNe jyostA ane kAlimA Ave che. * gAthA-147, 148 - manuSyalokamAM utpanna ane saMcaraNa karavAvALA - caMdra, sUrya, graha, nakSatra samUha Adi pAMca prakAranA jyotika devo hoya cheti tuM jANa.] - manuSyalokanI bahAra je caMdra, sUrya, graha, tArA, nakSatra che tenI gati paNa nathI, saMcaraNa paNa nathI. tethI A sUryAdi badhAMne sthira jyotika jANavA. * gAthA-149 thI 151 - A caMdra ane sUrya jaMbUdvIpamAM be-be che. - lavaNa samudramAM cAra-cAra hoya che. - dhAtakIkhaMDamAM bAra-bAra hoya che. - eTale ke jaMbUtIpamAM begaNAM, lavaNa samudramAM cAragaNA, ghAtakIkhaMDamAM bAragaNAM hoya che. - ghAtakIkhaMDanA AgaLanA kSetramAM arthAt dvIpa, samudramAM sUrya-caMdranI saMkhyAnI tenI pUrvenA dvIpa-samudranI saMkhyA karatAM traNa gaNAM karI tathA temAM pUrvanA caMdra ane sUryonI saMkhyA umerI jANavA joIe. jemake - kAlodadhi samudramAM 42-42 caMdra sUrya vicare che. to A saMkhyAnuM gaNita A pramANe -] - pUrvanA lavaNa samudramAM sUrya-caMdra 12-12 che. - tenA traNa gaNAM karo eTale 36-36 saMkhyA Ave. - temAM pUrvanA 2 + 4 caMdra-sUrya umero. - tethI 36 +4+ 2 = 42 caMdra, 42 sUrya saMkhyA thAya. A pramANe AgaLaAgaLanA dvIpAdimAM gaNavuM. * gAthA-15ra : jo tuM dvIpa-samudramAM nakSatra, graha, tArAnI saMkhyA jANavA IcchatA ho to - gaNana rIta eka caMdra parivAranI saMkhyAthI guNA karavAthI te dvIpa-samudranA nakSatra, graha ane tArAnI saMkhyA jANavI. * gAthA-153 thI 156 : mAnuSotara parvatanI bahAra caMdra, sUrya avasthita che, tyAM caMdra abhijita naganA yogavALo ane sUrya puSya nakSatranA cogavALo hoya che. te tuM jANa.] sUryathI caMdra ane caMdrathI sUryanuM aMta50 hajAra yojana karatAM ochuM hotuM nathI. caMdranuM caMdrathI ane sUryanuM sUryathI aMtara 1-lAkha yojana. caMdrathI sUrya aMtarita che ane pradIpta sUryathI caMdramAM aMtarita che, te aneka 2i8/16] varNanA kiraNovALo che. * gAthA-153,158 - eka caMdra pasviAranA 88 graho ane 28 nakSatro hoya che 66,975 koDAkoDI tArAgaNa hoya che. * gAthA-159 thI 161 : sUrya devonI Ayu sthiti 1000 varSa adhika eka palyopama kahI che, caMdra devanI sthiti eka lAkha varSAdhika eka palyopama che. grahonI sthiti 1-palyopama, nakSatronI sthiti ardha popama, tArAnI sthiti 1/4 [pA palyopama che. jyotika devonI jaghanya sthiti palyopamano AThamo bhAga ane utkRSTa sthiti sAdhika eka lAkha varSa-palyopama kahI che. * gAyA-162 - meM bhavanapati, vANavyaMtara, jyotika devanI sthiti kahI. have mahAt RddhivALA, 12-kApati IndronuM vivaraNa - * gAthA-163 thI 168 : pahelA saudharmapati, bIjA IzAnapati, bIjA-sanakumAra, cothA mAhendra, pAMcamAM brahma, chaThThA lAMtaka... sAtamA mahAzuka, AThamAM sahasAra, navamAM Anarta, dazamAM prANata, agiyAramAM AraNa, bAramAM ayyata. A rIte bAra kApati Indra kaponA svAmI hoya che. te Indro sivAya devone AjJA denAra bIjuM koI nathI. A kalAvAsInI upara je devagaNa che, te svazAsita bhAvanAthI utpanna thAya che. kemake veyakamAM anyarUpa arthAta dAsabhAva ke svAmI bhAvathI utpatti saMbhava nathI. je samyak darzanathI patita paNa zramaNa vezane dhAraNa kare che, temanI paNa utpatti utkRSTa rUpe zaiveyaka sudhI thAya. * gAthA-169 thI173 - ahIM saudharma kalApati zaka mahAnubhavanA mIza lAkha vimAnonuM kathana karAyela che. IzAnendranA 28 lAkha, sanakumAranA 12-lAkha vimAno. mAhendranA 8-lAkha, brahmalokanA 4-lAkha vimAno. lAMkanA 50-hajAra, mahAzukanA 40-hajAra vimAno. sahasAranA 6-hajAra, ANata-prANatanA 400, AraNa-arcyutanA 30o vimAno kahelAM che. arthAt ukta saMkhyAmAM vimAnonuM adhipatipaNuM. te-te Indro [kalAsvAmI) bhogave che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-134 thI 186 243 244 devendrasava prakIrNakasUtrasaTIka anuvAda * gAthA-134 thI 186 : A prakAre he suMdarI ! je kalAmAM jeTalAM vimAno kahyA che, te kapasthiti vizeSane sAMbhaLa. zakamahAnubhavanI be sAgaropama, IzAnendranI sAdhika be sAgaropama kAsthiti kahI che. sanakumAranI sAta, mAhendranI sAdhika sAta sAgaropama. brahmalokendranI daza, lAMtakendranI cauda sAgaropama. mahAkendranI satara, sahasArendranI aDhAra sAgaropama. Anata kalAmAM-19, prANata kalAmAM-20 sAgaropamAM AraNa kalAmAM-21, azruta kalAmAM-22 sAgaropama. e pramANe Ayu sthiti jANavI. have anuttara ane paiveyaka vimAnono vibhAga sAMbhaLo. adho, madhya ane udad e traNe saiveyaka che. te pratyekanA traNa-traNa prakAro che, e rIte nava veyaka che - sudarzana, amogha, supabuddha, yazodhara, vasa, suvasa, sumanasa, somanasa ane priyadarzana. adho vaiveyakamAM-111, madhyama greveyakamAM-107 ane urna veyakamAM-100 [ema kula-318 vimAno che.] anuttaropapAtikamAM pAMca vimAna kahyA che. he namitAMnA sauthI nIce vALA naiveyakonA devonuM Aya 23-sAgaropama che. bAkInA uparanA AThamAM kramazaH eka-eka sAgaropamanI Ayu-sthiti vaghatI jAya che. vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita e cAre vimAna kramazaH pUrva-dakSiNapazcima-uttaramAM sthita che. madhyamAM sarvArtha siddha nAme pAMcamuM vimAna che. A badhAM vimAnonI sthiti 33-sAgaropama utkRSTa kahI che, paNa sarvArthasiddhamAM ajaghanyotkRSTa 33-sAgaropama che. * gAthA-183,188 - nIce-uparanA babbe kalayugala arthAt A ATha vimAna ardha caMdrAkAra che, madhyanA cAra pUrNa caMdrAkAra che. zaiveyaka devonA vimAno traNa-traNa paMkitamAM che, anuttara vimAna puSpAkAre hoya che. * gAthA-189,10 - saudharma ane IzAna e be spomAM deva-vimAna dhanodadhi upara pratiSThita che. sanakumAra, mAhendra, brahma e traNa kapomAM deva vimAno dhanavAta upara pratiSThita che. lAMtaka, mahAzuka ane sahasAra e traNe kayomAM devavimAno dhanodadhi ane dhanavAta baMne upara pratiSThita che. tenAthI uparanA badhAM vimAno AkAzAMtara pratiSThita che. A rIte utIlokanA vimAnonI AdhAravidhi kahI. * gAthA-11 thI 193 - bhavanapati ane vyaMtara devomAM kRSNa, nIla, kApota ane tejalezyA [e cAra leyA hoya che. jayotika, saudharma ane IzAnamAM tejolezyA hoya che. sAnakumAra, mAhendra, brahmalokamAM pAlezyA hoya che. temanI uparanA devalokomAM zuklalezyA hoya che. saudharma ane IzAna be kapovALA devono varNa tapelA sonA jevo, sAnakumAra, mAhendra, brahmalokanA devono varNa pA jevo zeta ane tenI uparanA devono varNa zukla hoya che. * gAthA-194 thI 198 : bhavanapati, vANavyaMtara, jayotika e traNe prakAsnA devonI uMcAI sAta hAtha pramANa che. he suMdarI ! have uparanA kalApati devonI uMcAI - - saudharma ane IzAnanI sAta hAya pramANa che. - tenI upara banne kalpa samAna hoya che, ane eka-eka hAya pramANa mApa ghaTatuM jAya che. - vecakonI uMcAI be hAtha pramANa hoya che. - anuttara vimAnavAsInI eka hAtha pramANa hoya. - eka kalAthI bIjA kalAnA devonI sthiti sAgaropamathI adhika hoya che, ane uMcAI tenAthI 11 bhAga ochI hoya che. - vimAnonI uMcAI ane pRthvInI jADAI, te baMnenuM pramANa 3200 yojanA hoya che. * gAthA-19 thI 202 - bhavanapati, vANavyaMtara ane jyotika devonI kAmakIDA zArIrika hoya che. he suMdarI ! have tuM kalApationI kAmakrIDA sAMbhaLa - - saudharma ane IzAna kalAmAM je devo che, temanI kAmakrIDA zArIrika hoya che, jyAre sAnakumAra devo ane mahendra devo e baMne mATe sparza dvArA kAmakIDAne anubhave che. - brA ane lAMtakanA devonI kAmakIDA cakSu dvArA che. - mahAzuka, sakSara devonI kAmakrIDA zrotra dvArA che. - AnatAdi cAre kalAnA devonI kAmakrIDA manathI che. - tenI uparanA devomAM kAmakIDA hotI nathI. * gAthA-203,204 - gozIrSa, agara, ketakInA pAna, punnAganA phUla, bakulanI gaMdha, caMpaka ane kamalanI gaMdha ane tagarAdinI sugaMdha devomAM hoya. A gaMdhavidhi saMkSepathI upamA dvArA kahI. devatAo daSTithI sthira ane sparzathI sukumAra hoya che. * gAthA-205 thI 208 :urvalokamAM vimAna saMkhyA - 84,97,023 :- - temAM puSpAkRtivALA Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-203,204 245 84,89,154 che. - temAM zreNibaddha vimAno 3834 che. - te sivAyanA vimAno puNakarNikAkAra hoya che. vimAnonI paMkitanuM aMtara nizcayathI asaMkhyAta yojana ane puNyakaNikAkAra vimAnonuM aMtara saMkhyAta yojana che. * gAthA-209 thI 21} : AvalikA praviTa vimAna goLAkAra, trikoNa ane catuSkoNa hoya che, jyAre puSNakarNikAnI saMsyanA anekAkAre hoya che. vartuLAkAra vimAna kaMkaNAkRti jevA, trikoNa vimAna zIMgoDA jevA, catuSkoNa vimAna pAse jevA hoya che. eka aMtara, pachI catuSkoNa, pachI vartuLa, pachI trikoNa e rIte vimAno rahelAM hoya che. vimAnonI paMkita vartuLAkAra upara vartuLAkAra, trikoNa upara trikoNa, catuSkoNa upara catuSkoNa hoya che. baghAM vimAnonuM avalaMbana doDAnI jema uparathI nIce ane eka cheDAthI bIjA cheDA sudhI samAna hoya che. * gAthA-214 thI 216 :badhAM vartuLAkAra vimAna prAkArathI gherAyelA ane catukoNa vimAno cAre dizAmAM vedikAyukta kahyA che. jyAM vartuLAkAra vimAna hoya che, tyAM ja trikoNa vimAnonI vedikA hoya che, bAkInAne pAabhAge prAkAra hoya che. badhAM vartuLAkAra vimAna eka hAravALA hoya che. koNa vimAna traNa ane catukoNa vimAna cAra dvAravALA hoya che. [A varNana kApatinA vimAnanuM jANavuM] * gAthA-17,218 : o bhavanapati devonA 9 karoDa, 72 lAkha bhavano hoya che. - A bhavanonuM saMkSipta kathana kahela che. o vIlokamAM utpanna thanArA vANavyaMtara devonA asaMkhyAta bhavano hoya che. che tenAthI saMkhyAtagaNAM jyotika devonA vimAna hoya. * gAthA-219 :- vimAnavAsI devo aA che. - tenA karatAM vyaMtaradevo asaMkhyAtapaNAM che. - tenAthI saMkhyAtapaNAM adhika jyotika devo che. * gAthA-220 : saudharma devalokamAM devIonA alaga vimAnonI saMkhyA cha lAkha kehavAyelI che. teima jANa] A saMkhyA IzAna kalAmAM cAra lAkha hoya che. * gAthA-221thI 24 :- pAMca prakAranA anuttara devo gati, jAti ane dRSTi apekSA thakI zreSTha che, 246 devendrastava prakIrNakasUtra-saTIka anuvAda anupama viSaya sukhavALA che. - je rIte sarva zreSTha gaMdha, rUpa ane zabda hoya che, te rIte sacitta pudgalonA paNa sarvazreSTha rasa, sparza ane gaMdha A devone hoya che. (tema tuM jANa.] jema bhamara vikasita kaLA, vikasita kamala ja ane zreSTha kusumanI makaraMdanuM sukhapUrvaka pAlana kare che. [te rIte A devo paudgalika viSayone seve che.] he suMdarI ! A devo zreSTha kamaLa jevA zvetavarNavALA, eka ja utpatti sthAnamAM nivAsa karanArA ane te utpatti sthAnathI vimukta thaIne sukhano anubhava kare che- * gAthA-25 thI 23ra : he suMdarI ! anuttara vimAnavAsI devone 33,000 varSa purA thAya tyAre AhAranI IcchA thAya che. madhyavartI Ayu dhAraNa karanArA devane 16,500 varSa purA thAya tyAre AhAra grahaNecchA thAya che. je deva 10 hajAra varSanA Ayune dhAraNa kare che, teno AhAra eka eka divasanA aMtare hoya che. he suMdarI ! 1 varSa ane sADAcAra mahine anuttaravAsI devone zvAsozvAsa hoya che.. he sutanuM ! madhyama Ayune dhAraNa karavAvALA devone ATha mAsa ane sADA sAta divase zvAsocchavAsa hoya che. jaghanya Ayu dhAraNa karavAvALA devatAne zvAsocchavAsa sAta sToka pUrNa thatAM hoya che. devone jeTalAM sAgaropamanI jenI sthiti, teTalAM pakhavADIye temane zvAsocchavAsa hoya che ane eTalAM ja hajAra varSe te devone AhAranI IcchA thAya che. A rIte AhAra ane zvAsocchavAsa meM varNavyo. he suMdarI he jI tenA sarbha aMtarane huM kramazaH kahIza. * gAthA-233 thI 24o - he suMdarI! A devono je viSaya jeTalI avadhino hoya che tenuM huM AnupUrvI kramathI varNana karIza. - saudharma ane IzAna deva nIce eka naraka sudhI, sanakumAra ane mahendra bIjI naka sudhI jue che. - brA ane lAMtaka trIjI nAka sudhI, zukra ane sahasAra cothI naraka sudhI, Anata-prANata tathA AraNa-ayyata devo pAMcamI naska sudhI potAnA avadhijJAnathI jue che. - madhyavartI zaiveyaka devo chaThThI najIka sudhI, uparanA raiveyakanA devo sAtamI naka sudhI avadhi vaDe jue che. - pAMca anuttaravAsI saMpUrNa lokanADIne jue che. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 devendrastava prakIrNakasUtra-saTIka anuvAda gAthA-233 thI 240 247 - aDadhA sAgaropamathI ochA AyuSyavALA devo avadhijJAnathI tIkhuM saMkhyAta yojana jue che. - tenAthI adhika 25-sAgaropamavALAno avadhi viSaya paNa jaghanyathI saMkhyAta yojana hoya che. tenAthI vadhAre AyuvALA devo tIkhuM asaMkhyAta dvIpasamudra sudhI avadhithI jANe che. upara badhAM devo potAnA ka5nI uMcAI sudhI jANe. bAhya arthAta janmathI avadhijJAnavALA nAkI, deva, tIrthaMkara pUrNapaNe jue che, bAkInA dezathI jue che. meM saMkSepathI A avadhijJAna viSayaka varNana karyuM. have vimAnonA ga, jADAI, uMcAI kahIza. * gAthA-241 thI 246 : saudharma ane IzAna kalAmAM pRthvInI jADAI 2000 yojanA che ane te ranathI citrita jevI che. suMdara maNinI vedikAthI yukta, vaiDUryamaNinA stupothI yukta, ranamaya mALA ane alaMkArothI yukta evAM ghaNAM prAsAda A vimAnamAM hoya che. * jemAM devatA vase che. temAM je kRSNa vimAna che, te svabhAvathI jana dhAtusama tathA megha ane kAkasamAna varNavALA che. je lIlAraMganA vimAna che, te svabhAvathI medaka dhAtu samAna ane moranI gardana jevA varNavALA che. je dIpazikhAnA raMgavALA vimAna che, te jAsuda puSa, sUrya jevA ane higuMla dhAtu samAna varNavALA che. je koraMTaka dhAtu samAna raMgavALA vimAna che, te khilelA phUlanI karNikA samAna ane haLadara jevA pILA raMganA che. * gAthA-243 thI 5ra : A devatAo kadIna mujhAnArI mALAvALA, nirmaLa dehavALA, sugaMdhita zvAsavALA, avyavasthita vayavALA, svayaM prakAzamAna ane animeSa AMkhavALA hoya che. badhAM devatA 32-kaLAmAM paMDita hoya che. bhavasaMkramaNanI prakriyAmAM teno pratipAta hoya che. zubha karmonA udayavALA te devonuM zarIra svAbhAvika to AbhuSaNa rahita hoya che, paNa potAnI IcchAnusAra vidurvelA AbhuSaNane devo ghAraNa kare che. saudharma-IzAnanA A devo mAhAbhya, varNa, avagAnA, parimANa ane Ayu maryAdA Adi sthiti vizeSamAM haMmezAM goLa sarasavanI samAna ekarUpa hoya che. - A kalpomAM lIlA, pILA, lAla, zveta ane kALA vaNanA pao0 uMcA prAsAda zobhe che. tyAM seMkaDo maNIothI jaDita ghaNAM prakAranA Asana, zayyA, suzobhita vistRta vasa, ranamaya mALA ane vividha prakAranA alaMkAro rahelAM hoya che. * gAthA-253 thI 55 - sAnakumAra ane mahendrakalAmAM pRthvInI jADAI ra600 yojana che, te pRthvI ratnothI citrita che. tyAM lIlA, pILA, lAla, sapheda, kALA evA 600 uMcA prAsAdo zobhI rahelA kahyA che. tyAM seMkaDo maNIothI jaDita, ghaNAM prakAranA Asana-zacyA-suzobhita vistRta vastra, ranamayavALA, alaMkAra hoya che. * gAthA-256 thI 258 : brahma ane lAMtaka kakSamAM pRthvInI jADAI 500 yojana hoya che. te pRthvI ratnothI cikita hoya che. suMdara maNinI vedikAthI yukta, vaiDUrya maNionI stupikA yukta, ranamayamAlA ane alaMkArothI yukata ghaNAM prakAranA prAsAdo A vimAnomAM hoya che. tyAM lAla, pILA ane sapheda varNavALA 900 uMcA prAsAdo zobhAyamAna rahelAM che. * gAthA-259 thI 262 - zuka ane sahasAra kalAmAM pRthvInI jADAI 24oo yojana hoya che, te pRthvI ratnothI cikita hoya che. suMdara maNI ane vedikA, vaiDUrya maNinI stupikA, ranamaya mALA ane alaMkArothI yukata evAM ghaNAM prakAranA prAsAda ukta baMne kalAnA vimAnomAM hoya che. pILA ane sapheda varNavALA 800 uMcA prAsAdo che. tyAM seMkaDo maNithI jaDita ghaNAM prakAranA Asana, zayyA, suzobhita vistRta vastra, ranamayamALA ane alaMkAra hoya che. * gAthA-262 thI 265 - ANata-prANata kalAmAM pRthvI jADAI-2300 yojanonI hoya che. te pRthvI ranothI citrita hoya che. suMdara maNionI vedikA, vaiDUrya maNinI stupikA, ratnamaya mALA, alaMkArothI yukta ghaNAM prakAranA prAsAda ukta baMne kAnA vimAnomAM hoya che. zaMkha ane hima jevA zukla varNanA 900 uMcA prAsAdo che. * gAthA-266 thI 268 : veyaka vimAnomAM 2200 yojana pRthvInI jADAI hoya che ane te pRthvI ratnothI cikita hoya che. suMdara maNinI vedikA, vairya maNinI supikA, ranamaya mALA ane alaMkArothI yukta ghaNAM prakAranA prAsAdo ukta zaiveyaka vimAnomAM tyAM rahelAM hoya che. zaMkha ane hima jevA zveta vastravALA evA 1000 uMcA prAsAdo te zobhita che, tema kahela che. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-262 thI 265 249 25o devendrastava prakIrNakasUtra-saTIka anuvAda * gAthA-266 thI 27ra : pAMca anuttara vimAnomAM 2100 yojana pRthvInI jADAI hoya che, te pRthvI ratnothI citrita che. suMdara maNinI vedikA, vaiDUrya maNinI tRpikA, ranamaya mALA ane alaMkArothI yukta ghaNAM prakAranA prAsAda tyAM che. zaMkha ane himanA jevA zveta varNavALA 1100 uMcA prAsAda A anuttara vimAne zobhe che. seMkaDo maNithI jaDita, ghaNAM prakAranA Asana, zayyA ane suzobhita vistRta vastra, ranamayamALA, alaMkAra tyAM hoya che. * gAthA-273 thI 278 - savathi siddha vimAnanA sauthI uMcA stupane aMte bAra yojana upara ISatu prAgabhArA pRthvI AvelI che. te pRthvI nirmaLa jaLakaLa, hima, gAyanuM dUdha, samudranA phINa jevI ujjavaLa varNavALI che. tathA ulaTA karAyelA chamanA AkAre sthita che. te 45-lAkha yojana lAMbI-pahoLI che. - tenA karatAM traNa gaNAMthI adhika tenI paridhi che. jenuM mApa - 1, 42, 30,249 yojana che. - te pRthvI madhya bhAge ATha yojana jADI che. - ghaTatAM ghaTatAM mAkhInI pAMkha jevI pAtaLI thaI jAya che. - te zaMkha, zveta ratna, arjuna suvarNa samAna varNavALI tathA ulaTA chaganA AkAravALI che. * gAthA-279,280 - siddhazilAnI upara eka yojana pacI lokano aMta Ave. te eka yojananA uparanA 16mAM bhAgamAM siddhonuM sthAna avasthita che. [tema tuM jANa.] tyAM te siddha bhagavaMto nizcayathI vedanArahita, mamatArahita, Asakti rahita, zarIra rahita evA dhanIbhUta AtmapradezothI nirmita AkAravALA (jo ke nirAkAra ja hoya hoya che. * gAthA-281 thI 291 :(1) siddho kyAM aTake che ? (2) siddho kyAM pratiSThita thAya che ? (3) teo potAnA zarIrano kyAM tyAga kare che ? (4) teo kyAM jaIne siddha thAya che ? - zarIra choDatI vakhate aMtima samaye je saMsthAna hoya, te saMsthAne ja Atmapradezo dhanIbhUta thaI te siddhAvasthA pAme che. - aMtima bhave zarIranuM je dIrdha ke dUrava pramANa hoya che, teno eka tRtiyAMza bhAga ghaTI jaIne siddhAvagAhanA thAya che. - siddhonI utkRSTAvagAhanA sAdhika 333 dhanuSa jANa. - siddhonI madhyamAvagAhanA cAra hAya pUrNa upara be tRtiyAMza hAtha pramANa kahI che. [noMdha :- ahIM ranI zabda che, rastI eTale eka hAtha pramANa, jene kozamAM doDha phUTa pramANa kahI che.] - jaghanyAvagAhanAthI siddho eka hAtha pramANa ane ATha aMgulathI kaMIka adhika kahevAyelA che. - aMtima bhavanA zarIranA traNa bhAgamAMthI eka bhAga nyUna thatu be tRtIyAMza pramANa siddhAvagAhanA kahI che. - jarA ane maraNathI vimukta anaMta siddho hoya che. - te badhAM lokAMtane sparzatA ekabIjAne avagAhe che. - azarIra saghana Atma pradezavALA, anAkAra darzana ane sAkAra jJAnamAM apramatta e siddhonuM lakSaNa che. - siddha AtmA potAnA AtmapradezothI anaMta siddhone sparze che. [e sparzanA dvAra jANa.] deza-pradezothI siddho paNa asaMkhyAtagaNAM che. * gAthA-292,293 : kevaLa jJAnamAM upayogavALA siddhAM badhAM dravyonA dareka guNa ane dareka paryAyone jANe che. anaMta kevaLa dRSTithI badhuM ja jue che. jJAna ane darzana e baMne upayogamAM badhAM kevaLIne eka samayamAM eka upayoga hoya, baMne upayoga sAthe na hoya. * gAthA-294 thI 302 : devagaNanA samUnA samasta kALanA samasta sukhone anaMtagaNAM kasvAmAM Ave. tyArapachI - te saMkhyAne anaMtavathI vagata karAya. - to paNa muktinA sukhanI tulanA na thaI zake. mukti prApta siddhone je avyAbAdha sukha che, te sukha manuSyane ke samasta devatAne paNa nathI. siddhanA samasta sukha zazine jo :(1) samastakALathI guNita karavAmAM Ave (2) tyArapachI tenuM anaMta vargamULa karavAmAM Ave (3) to paNa prApta saMkhyA samasta AkAzamAM na samAya. - jevI rIte koI pleccha aneka prakAranA nagaranA guNone jANato hoya to paNa potAnI bhASAmAM prApta upamAone kAraNe te guNo koIne kahI zakato nathI. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-ra94 thI 32 ra6 vIstava prakIrNasUtrasaTIka anuvAda 33 vIrastava prakIrNakaNa-10 mULa sUtrAnuvAda e rIte siddhonuM sukha anupama che. tenI koI upamA nathI, to paNa keTalAMka vizeSaNo dvArA tenI samAnatA kahuM chuM. koI puruSa sauthI utkRSTa bhojana karIne bukha ane tarasathI mukta thaI jAya ane jANe ke amRtathI tRpta thayo che. e rIte samastakALamAM tRpta, atula, zAzvata ane avyAbAdha nirvANa sukhane pAmIne siddho sukhI rahe che. teo siddha che, buddha che, pAragata che, paraMparAgata che. karmarUpI kavacathI umukta, ajaraamara-asaMga che. jemaNe badhAM du:khone dUra karI dIdhA che. jAti-jama-jarA-maraNanA baMdhanathI mukata, zAzvata, avyAbAdha sukhano te siddho niraMtara anubhava karatAM rahe che. * gAthA-303 thI 305 - samagra devonI ane tenA samagra kALanI je Rddhi che, tenuM anaMtagaNuM karIe to paNa jinezvara paramAtmAnI RddhinA anaMtAnaMta bhAga barAbara na thAya. saMpUrNa vaibhava ane Rddhiyukta bhavanapati, vANavyaMtara, jyotika ane vimAnavAsI deva paNa arahaMtone vaMdana kare che. bhavanapati, vANavyaMtara, vimAnavAsI devo ane RSipAlita potapotAnI buddhithI jina-mahimA varNave che. * gAthA-306 thI 308 : vIra ane IndronI stutinA katAM, jevo pote badhAM Indro ane jinendronI stuti ane kirtana karyuM che, te suro, asuro, guru ane siddho mane siddhi Apo. A rIte bhavanapatyAdi cAre devanikAya devonI stuti samagrarUpe samApta thaI. devendrastava prakIrNaka sUtra-9, Agama-32no muni dIparatnasAgare karela sUbAnuvAda pUrNa * payau sUkomAM A dazamuM sUtra che, tenA uparanI koI ja vRtti ke avamUI Adi amArI jANamAM Avela nathI. o ApaNe tyAM paNa sutronI dazanI saMkhyA svIkAravA chatAM temAM svIkRd www viro be paraMparA anuvarte che. (1) pUjyapAduM AgamoddhAraka AcAryazrI sAgarAnaMda sUrIzvarajIe je daza payajJAne saMpAdita karIne prakAzita karyA temAM - (ra) pUjya munirAjazrI puvyavijayajIe saMpAdana kyuM temAM - ukta baMne saMpAdanomAM ATha yau to eka samAna che, paNa be payAmAM temanI vacce matabheda che. pahedi AcAryazrIe garaSTAcAra ane maraNasamAdhi yaW svIkArela che, bIjI munirAjazrI caMdraveyaka ane vIrAvane svIkAryA che. amoe gacchAcAra joDe saMvekaro anuvAda to kyoM ja che. e rIte baMne mato svIkArya che. paraMtu vIradva ane maraNa samAdhimAM ame ahIM mAtra vIrAvano ja anuvAda karela che. che ke amArA uHTTPsu 7/fr-mUta mAM baMne pagane ame prakAzita karyA ja che ane 3HT *TH TIT-% mAM maraNa samAdhi payago ane tenI saMskRta chAyA paNa chapAvela payA madhya A daza ja che, ke vikalpa svIkArIe to bhAra ja che, tema nathI. te sivAya paNa paw mudrita svarUpe paNa hAla upalabdha ja che, te jANa khAtara, payaHIne zAstrIya abhiASaNI viyAro to gAyAra thayati, idIsUjha, sUkakRtaiAMganI TIkA khAsa jovI.. o have prastuta "payaai"nI 43-gAthAno kramazaH anuvAda - * gAthA-1 - jagajIva baMdhu, bhavijanarUpI kumudane vikasAvanAra, parvata samAnadhIra, evA vIrajinezarane namaskAra karIne, temane pragaTa nAmo vaDe huM dhe vIza. * gAthA-2,3 : araha, arihaMta, arahaMta, deva, jina, vIra, paramakaruNAlu, sarvajJa, sarvadarzI, samartha, gilokanA nAtha, vItarAga, kevalI, tribhuvana guru, sarva prabhuvana variSTha, bhagavana, tIrthakara, zaka vaDe namaskAra karAyelA evA jinendra tame jaya pAmo. * gAthA-4 : zrI vardhamAna, hari, hara, kamalAsana pramukha nAmothI Apane, jaDamati evo huM sUtrAnusAra yathArtha guNo vaDe stavIza. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthA-5 53 vIstava prakIrNakasUtra-saTIka anuvAda * gAthA-5 : bhavabIjarUpa aMkurathI thayela karmone, dhyAnarUpI agni vaDe bALI pharI bhavarUpI gahana vanamAM na ugavA denArA cho, mATe he nAtha ! Apa "aruha" cho. * gAthA-6 : prANIone ghora upasargo, parISaho, kaSAya utpanna karanArA je zatruo, te badhAMne he nAtha ! Ape samULagA haNI nAMkhela che, tethI Apa arihaMta cho. * gAthA-7,8 - uttama evA vaMdana, stavana, namaskAra, pUjA, satkAra ane siddhigamananI yogyatAvALA cho, tethI Apa arahaMta cho. deva manuSya asura AdinI uttama pUjAne Apa yogya cho, dhIratAvALA cho ane mAnathI mUkAyelA cho, te kAraNathI he nAtha ! Apa "arahaMta' cho. * gAthA-9 thI 12 - ratha, gADI ane zeSa saMgraha nidarzita ke parvatanI guphAdi temAMnuM tamAre kaMI ja dUra nathI - tethI he jinezvara tame "arahaMta' cho. jeNe uttama jJAna vaDe saMsAra mArgano aMta karI, maraNane dUra karI, nija svarUpa rUpa saMpatti meLavelI che - te kAraNathI Apa ja "arahaMta" cho. Apane manohara ke amanohara zabdo chapA nathI, temaja mana ane kAyAnA yogane siddhAMtathI raMjita karyA che - te kAraNe he nAtha! Apa arahaMta cho. devendro ane anuttara devonI samartha pUjA Adine yogya cho, karoDo maryAdAno aMta karanAne zaraNa yogya cho. te kAraNathI Apa "arahaMta" cho. * gAthA-13,14 - siddhi vadhunA saMgathI bIjA mohazabunA vijetA cho ane anaMta sakha puSya pariNatithI pariveSTita cho mATe deva cho. rAgAdi vairIone dUra karIne, duHkha ane kalezanA Ape samAdhAna karyA che, arthAta nivAryA che - tathA - guNa Adi vaDe zatrune AkarSIne jaya karyo che. tethI he jinezvara ! tame deva cho. * gAthA-15,16 - - duSTa evA ATha karmonI graMthine Ape prApta dhanasamUhathI dUra karI che [bhedI nAMkhela che.] - uttama mala samUhane Akalana karIne Ape tapaghaNathI zodhI nAMkhelA che - ati - tapa vaDe karmarUpI mallane khatama karyA che, tethI vIra cho. prathama vratagrahaNa divase InI vinaya karaNanI IcchAne haNIne tame uttamottama muni thayA cho, mATe mahAvIra cho. * gAthA-13 - Apane sacarAcara prANI dubhavyA ke bhakti karI - Apano Akroza karyo ke ApanI stuti karI - teo ApanA bhupaNe rahyA ke mitrapaNe hyA - paraMtu Ape temanA manane karuNA rasathI raMjita karyu mATe Apa paramakAruNika - karuNAsavALA cho. * gAthA-18 : bIjAnA je bhAva ke sadabhAva ke bhAvanA, je thayA-thaze ke thAya che, tene Apa kevaLajJAna vaDe jANo cho ane kaho paNa cho mATe he nAtha. Apa sarvajJa cho. * gAthA-19 : samasta bhavanamAM pota-potAnA svarUpe rahelA nirbaLa athavA baLavAnane Apa samapaNe juo cho, mATe he nAtha ! Apa "sarvadaza" cho. gAthA-20 :karma ane bhavano pAra pAmyA cho - athavA - mRtarUpI jaladhine jANIne teno sarvathA pAra pAmyA cho mATe he nAtha ! tame "pAraga" cho. * gAthA-1 - he nAtha ! vartamAna, bhAvi ke bhUtavartI je padArtha tene hAthamAM rahela AmaLAnAphaLanI jema Apa jANo cho. mATe Apa "bakALavi" cho. * gAthA-2 - anAthanA nAtha cho, bhayaMkara gahana bhavavatamAM vartatA jIvone upadeza dAnathI mArUpI nayana Apo cho. tethI Apa "nAtha" cho. * gAthA-23 - prANIonA cittamAM pravezelA sArI vastuno raga-rati, te rAga rUpane punaHdoSarUpe vyAkhyAyita karyo che. athavA viparIta kahyo che - rAgane dUra karyo che. - mATe he prabhu ! Apa "vItarAga' cho. * gAthA-24 :kamaLarUpI Asana che mATe Apa hari-Indra cho sUrya ke Indra vagerenA mAnanuM Ape khaMDana kareluM che, mATe he prabhu, Apa zaMkara" paNa cho.. he jinezvara ! eka samAna sukha-Azraya ApanI pAsethI maLI rahe che, evA prabhu tame ja cho. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAyA-24 55 * gAthA-5 thI 20 : jIvonuM mardana, cUrNana, vinAza, bhakSaNa, hiMsA, hAtha ane pagano vinAza, nakha ane hoThonuM vidAraNa - A kAryonuM jenuM lakSya ke Azraya jJAna che. anya kuTilatA, trizula, jaTA, guru tiraskAra, manamAM asUyA, guNakArInI laghutA evA ghaNAM doSo hoya. AvA bahurUpadhArI devo tamArI pAse vase che. to paNa tene vikAra rahita karyA mATe vItarANa cho. * gAthA-28,9 - sarva dravyanA pratyeka paryAyanI anaMta pariNati svarUpane eka sAthe ane trikALa saMsthita paNe jANo cho mATe tame kevali cho, te viSaye tamArI apatied, anavarata, avila zakti phelAyelI che. rAgadveSa rahitapaNe padArthone jANelA che, mATe kevalI-kevaLajJAnI kahelAM che. * gAthA-30,31 - je saMjJI paMcendriyane tribhuvana zabda vaDe grAhyartha thatAM teonuM saddharmamAM je joDANa kare che. arthAta potAnI vANI vaDe dharmamAM joDe che, mATe tame tribhuvana guru cho. pratyeka sama jIvone moTA du:khathI nivAsnAra ane sani hitakArI hovAthI tame saMpUrNa cho. * gAthA-32 - baLa, vIrya, satva, saubhAgya, rU5, vijJAna, jJAnamAM utkRSTa cho. uttama paMkaje vicaro cho, mATe tribhuvana zreSTha cho. * gAthA-33 - pratipUrNa rU5, dhana, dharma, kAMti, udhama, yazavALA cho. bhayasaMjJA paNa tamArAthI zithila banI che, tethI he nAtha ! Apa bhayAta [bhayanA aMtakara] cho. * gAthA-34 : Aloka, paraloka Adi sAta prakAranA bhaya vinAza pAmyA che, tethI he jineza ! tame bhayAMta cho. * gAthA-35 - caturvidha saMgha ke prathama gaNadhararUpa evA tIni karavAnA AcAravALo cho, mATe tIrthakara cho. * gAthA-36 : e rIte guNasamUhathI samartha! tamane zaka paNa abhinaMde temAM zuM Azcarya ? tethI zakathI abhivaMdita hai jinezvara ! Apane namaskAra thAo. * gAthA-39 - mana:paryava, avadhi, upazAMta ane kSayamoha, e traNene jina kahe che, temAM 256 vIstava prakIrNakasUtra-saTIka anuvAda Apa parama zcaryavALA Indra samAna cho mATe Apane jinendra kahelAM che. * gAthA-38 : zrI siddhArtha narezvaranA gharamAM dhana, kaMcana, deza, koza vagerenI tame vRddhi karI mATe he jinezvara ! tame vardhamAna cho. * gAthA-39 : kamaLano nivAsa che, haratatalamAM zaMkha, caka, sAraMga che, varSIdAna ApeluM che, mATe he jinezvara ! tame viSNu cho. * gAyA-40 : tamArI pAse ziva-Ayudha nathI ane tame nIlakaMTha paNa nathI, to paNa prANIonI bAhya-atyaMtara karmarajane tame ho cho mATe Apa hara (zaMkara) cho. * gAthA-41 : - kamalarUpI Asana che, tyAre mukha caturvidha dharma kaho cho, haMsa-hUsvagamanathI janAra cho, mATe tame ja brahmA kahevAo cho. * gAyA-4ra : samAna arthavALA evA jIvAdi tavone savizeSa jANo cho, uttama nirmaLa kevaLa pAmyA cho, mATe tame buddha cho. * gAthA-43 : zrI vIra jiNaMdane A nAmAvali vaDe maMdapunya evA meM saMtavyA che. he jinavara mArA upara karuNA karIne mane pavitra zivapaMthamAM sthira karo. vIrasava prakIrNaka sUtra-10, Agama-33no muni dIparatnasAgare karela sUvAnuvAda pUrNa - x - x = x - x - bhAga-28mo pUrNa - X - X - Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa 15 - 16 | 17 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 25 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 | dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42. 29 30 ] 41.