________________
ગાથા-૬,૬૨
૧૬૫
પ્રતિમા ધરી રહેલા, યવન રાજાએ તેમને બાણથી વિંધ્યાપછી જિન વયનમાં નિશ્ચિત મતીવાળા, પોતાના શરીરમાં પણ આપતિબદ્ધ એવો તે યવન રાજ પણ તે રીતે જ વિંધાયો છતાં તેઓએ સિંથારો સ્વીકારી] ઉત્તમાથી સાધ્યો.
• વિવેચન-૬૧,૬૨ -
નથng - દેવો વડે સ્તુતિ કરાયેલ અથવા સવાંગથી વિંધાયેલ, મથુરામાં યવન રાજા, તેના વડે યમુનાનક નગરના ઉધાનમાં કાયોત્સર્ગ સ્થિત દંડ નામે વિખ્યાત યશવાળાને જોયા. બાણ વડે હણાતા તે દંડ રાજા અતકૃત કૈવલી થયા, દેવો આવ્યા. શકના વચનથી યવન રાજાએ દીક્ષા લઈ અભિગ્રહ કર્યો - જ્યાં સુધી ઋષિઘાત સારણ થાય, ત્યાં સુધી ખાઈશ નહીં. સદા અભુત રહ્યા.
• ગાથા-૬૩,૬૪ *
સુકોશલ ઋષિ હતા. ચાતુમસના પારણાના દિવસે પર્વત ઉપરથી ઉતરતી વેળા પૂર્વ જન્મની માતા એવી વાઘણ વડે ખવાયા. છતાં ત્યારે ગાઢપણે ધીરતાપૂર્વક પોતાના પ્રત્યાખ્યાનમાં ઉપયોગવંત રહ્યા. તે પણ તે રીતે ખવાતા છતાં ઉત્તમર્થન સ્વીકાર્યો.
• વિવેચન-૬૩,૬૪ -
સાકેતપુરમાં કીર્તિધર રાજા સાથે પુત્ર સુકોશલે દીક્ષા લીધી, વાઘણ વડે ખવાયા ઈત્યાદિ - ૪ -
• ગાથા-૬૫,૬૬ :
ઉજ્જૈની નગરીમાં આવતી નામે વિખ્યાત હતા. મશાનમાં પાદપણમન અનશન સ્વીકારી એકલા રહારોપાયમાન શિયાણી વડે રાત્રિના ત્રણ પ્રહર ખવાયા છતાં ઉત્તમાથી સ્વીકાર્યો.
• વિવેચન-૬૫,૬૬ -
રાત્રિના ત્રણ પ્રહર, ઉજૈનીમાં આર્ય સુહસ્તિ પાસે નલિનીગુભ વિમાન વર્ણન સાંભળી સુભદ્ર શ્રેષ્ઠીપુત્ર અવંતી સુકુમાલે માતા અને ૩૨-પત્નીની અનુમતિ ન હોવા છતાં પ્રવજ્યા લઈ ભક્ત પચ્ચખાણ કર્યા નીકળેલા લોહીની ગંધથી શિવા-શિયાલણી આવી. પહેલા પ્રહરે પણ, બીજા પ્રહરે ઉર, ત્રીજા પ્રહરે પીઠ ખાધી, કાળ પામ્યા. • x - તેના પુત્રે દેવકુલ સ્ત્રાવ્યું.
• ગાથા-૬૩ થી ૬૯ -
જH-મલ-પંકધારી, શીલ-સંયમ ગુણના આધારરૂપ, તે ગીતાનો દેહ અજીર્ણ રોગથી પીડાતો હોવા છતાં સુવરણગામે હતા. તેમને રોહિતક નગરમાં પાસુક આહાર ગવેષણા કરતા કોઈ પૂર્તિરી ક્ષત્રિયે શક્તિના પ્રહારથી વિંદયા. એકાંત અને તાપ રહિત વિશાળ ભૂમિ ઉપર પોતાના દેહનો ત્યાગ કર્યો. દેહ ભેદાયો હોવા છતાં તેમણે પણ ઉત્તમાની સાધના કરી.
• વિવેચન-૬૭ થી ૬૯ :શરીરનો મળ, રસ્તાની ધૂળ, પરસેવાથી ભીના થયેલા.
૧૬૬
સંતારકપ્રકીર્ણકસૂત્ર-સટીક અનુવાદ • ગાથા-૩૦ થી ૩ર :
પાટલી નગરમાં ચંદ્રગુપ્ત નામે રાજાનો ધમસિંહ નામે મિત્ર હતો. ચંદ્રગુપ્ત રાજની લક્ષ્મી ત્યજીને દીક્ષા લીધી. જિનધર્મે સ્થિત એવા તે ફોલ્લપુર નગર અનાન સ્વીકાર્યું. વૃદ્ધપૃષ્ઠ પચ્ચક્ખાણને શોકરહિતપણે કર્યું હારો તિચો વડે શરીર ખવાયું છતાં, તેણે દેહ ત્યજીને તે બિદેહીએ ઉત્તમાર્થ સાધ્યો.
• વિવેચન-૩૦ થી -
પાટલીપુત્ર નગરમાં ચંદ્રગુપ્તના પુત્ર બિંદુસારના મિત્ર સુબંધુનો પુત્ર ધર્મસિંહ હતો. ચંદ્રગુપ્ત આપેલ લક્ષ્મીનો ત્યાગ કરીને ફોલ્લપુરે અનશન કર્યું. શત્રુંજયે અનશન સ્વીકાર્યું.
• ગાથા-9૩ થી ૩પ :
પાટલીપત્ર નગરમાં ચાણક્ય નામે પ્રસિદ્ધ મંત્રી હતો. સર્વ પ્રકારના પાપરંભથી નિવૃત્ત થઈ ઉંગિનીમરણને સ્વીકાર્યું. પૂર્વના વૈરી શત્રુએ અનુકૂળ પૂજાના બહાને તેના દેહને સળગાવ્યો. તે એ રીતે ભળાવા છતાં ઉત્તમાને સ્વીકારીને રહ્યા. તેઓ ત્યાં પાદોપગમન અનશન સ્વીકારીને રહેલા ત્યારે સુબંધુએ છાણા વડે સળગાવેલા હતા. એ રીતે બળતા તે ચાણક્ય મુનિએ ઉત્તમાર્થ સાધ્યો.
• ગાથા-૩૬ થી ૨૮ :
કાર્કદી નગરીમાં અમતૃઘોષ નામે જ હતો. તેણે પોતાના પુત્રને રાજ્ય સોંપી પ્રવજ્યા ગ્રહણ કરી. સૂત્ર અને અર્થમાં કુશળ તથા કૃતના રહસ્યને પામનાર એવા તે રાજર્ષિ શોક રહિતપણે પૃવી ઉપર વિચરતo કાર્કદી નગરી પધાર્યા. ત્યાં ચંડવેગ નામના વૈરીએ તેમના શરીરને શપહારથી છેવું. શરીર છેદઈ રહ્યું છે તેવા અવસરે પણ તે મહર્ષિ સમાધિભાવમાં સ્થિર રહા, ઉત્તમાર્થ સાધ્યો.
• વિવેચન-૭૬ થી ૮ :ચંદ્રવેગ, પૂર્વનો અપરાધી કોઈ મંત્રી કે બીજો હતો. • ગાથા-૩૯,૮o :
કૌશાંબી નગરીમાં લલિતઘટા બગીશ પુરુષો પ્રખ્યાત હda. યુતના રહસ્યને પામીને તે મીશે પાદોપગમન અનરાન સ્વીકાર્યું. અકસ્માત નદીના પૂરથી તણાતા તેઓ દ્રહ મધ્યે તણાઈ ગયા. તેઓએ શરીરમાં નિમિત્તી બનીને જલદ્રહની મધ્યમાં પણ ઉત્તમાને સ્વીકાર્યો.
• વિવેચન-૭૯,૮૦ * - કૌશાંબીમાં બીશ લલિત ગોષ્ઠિકા પુરુષો હતા. નદીકાંઠે પૃથક આઠ શય્યામાં પાદપોપગમન સ્વીકાર્યું. કાલગત નદી પૂરમાં તણાઈને સમુદ્ર મધ્યે ખેંચાઈ ગયા.
• ગાથા-૮૧ થી ૮૪ :
કુણાલ નગરમાં વૈશ્રમણ દાસ નામે રસ હતો. તેને રિષ્ઠ નામે મંત્રી હતો, જે મિથ્યાદેષ્ટિ અને દુરાગ્રહવૃત્તિવાળો હતો... તે નગરમાં મુનિવર વૃષભ,