________________
ગાથા-૧૧૮ થી ૧૨૦
૧૩૧
ગચ્છાચારપ્રકીર્ણસૂત્ર-સટીક અનુવાદ ૩૦/૧ ગચ્છાચાર-પ્રકીર્ણક પ્રણ-૭૧
અનુવાદ તથા ટીકાનુસારી વિવેચન
થઈ હારો કિરણોથી પ્રચંડ અને ઉગ્ર એવા સૂર્યના તાપથી ભળવા છતાં કષાયાદિ લોકનો વિજય કરનાર, સદાકાળ ધ્યાનમાં ઉપયોગશીલ, અત્યંત સવિશદ્ધ જ્ઞાન-દર્શરૂપ વિભૂતિથી યુક્ત, આરાધનામાં અર્પિત ચિત્ત, એવા સુવિહિત પુરુષે ઉત્તમ વેશ્યાના પરિણામપૂર્વક રાધાવેધ સમાન દુર્લભ, કેવલ સદેશ, સમતાભાવથી પૂર્ણ, એ ઉત્તમાને અંગીકાર કરે છે.
• વિવેચન-૧૧૮ થી ૧૨૦ -
સ્વયં સ્પષ્ટ છે. - x- સૂર્યની જેમ હજારો પ્રચંડ કિરણથી તપતા, ચંદ્રની જેમ સૌમ્યથી કપાયલોક ઉપર વિજય કરે છે. • x • ચિત્ર નામક પ્રસિદ્ધ અન્ય મહર્ષિ વડે ચિત છે. * * *
• ગાથા-૧૨૧ -
એ પ્રમાણે અભિdવેલ સંતાક ગજેન્દ્ર ખંભારૂઢ સુશ્રમણ નરેન્દ્ર ચંદ્રને સદા સુખ પરંપરા આપો.
• વિવેચન-૧૨૧ -
એ રીતે મેં શ્રુત સ્તવના કરી. • x- સુખ-મુનિસુખ, મને સંસારથી નીકળવા રૂપ પ્રાપ્તિ આપો.
સંતારક-પ્રકીર્ણક સૂત્ર-૬, આગમ-૨હ્નો મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલ ટીકા સહિત અનુવાદ પૂર્ણ
[e અહીં અમે ગચ્છાચાર પયગાળી વણિર્ષિ ગણિ રચિત વૃત્તિનો અનુવાદ લઈએ છીએ, પરંતુ બીજી એક મોટી વૃત્તિ પણ છે, અન્ય એક અવમૂરિ પણ પ્રાપ્ત થાય છે, તેની વાયકોએ નોંધ લેવી.)
• શાસ્ત્રની આદિમાં પ્રયોજન, અભિધેય, સંબંધ, મંગલ જાણવા જોઈએ. તેમાં પ્રયોજન અનંતર અને પરંપર ભેદથી બે પ્રકારે છે, વળી એકૈક કત-શ્રોતાના ભેદથી બે પ્રકારે છે, તેમાં ગચ્છાચાર પ્રકીર્ણકમાં કર્તાનું અનંતર પ્રયોજન શિષ્યના બોધને માટે છે. પરંપર પ્રયોજન મોક્ષની પ્રાપ્તિ છે. શ્રોતાને પણ અનંતર પ્રયોજન અર્થનો બોધ છે અને પરંપર પ્રયોજન મુક્તિપદની પ્રાપ્તિ છે.
અભિધેય - ગચ્છનો આચાર છે, કેમકે તેને જ કહેવામાં આવનાર છે. સંબંધ - ઉપાયોપેય ભાવલક્ષણ, તેમાં વચનરૂપાપજ્ઞ આ જ ગચ્છાચાર પ્રકીર્ણક ઉપાય છે, ઉપેય તેના અર્થનું પરિજ્ઞાન છે. મંગલ - દ્રવ્ય, ભાવ ભેદથી બે પ્રકારે છે. તેમાં દ્રવ્ય મંગલ, પૂર્ણ કળશાદિ છે, તે અનૈકાંતિકત્વથી છોડીને ભાવમંગલ શાસ્ત્રકતનિ અનંતર ઉપકારીપણાથી અભિષ્ટ દૈવત વર્ધમાન સ્વામીને નમસ્કાર દ્વારથી કહે છે -
• ગાથા-૧ -
દેવેન્દ્રોથી નમિત, મહાભાણ, શ્રી મહાવીરને નમસ્કાર કરીને હું શ્રુતસમુદાયથી કંઈક ઉદ્ધરી ગચ્છાચાર કહીશ.
• વિવેચન-૧ -
નમીને, કોને? મહાન એવા આ વીર, તે મહાવીરને શું વિશિષ્ટ છે? દેવો, તેના ઈન્દ્ર-સ્વામી વડે નમસ્કૃત, વિશ્વ વિખ્યાત ૩૪-મહા અતિશયતી શોભતા કે અચિંત્ય શકિતવાળા, જી : ભાવમુનિવૃંદના આ વાર - જ્ઞાનાચારાદિ અથવા ગણમયદારૂપ, તે ગચ્છાચાર, દ્વાદશાંગી લક્ષણ જ સમુદ્ર, તે શ્રુતસમુદ્રથી કંઈક ઉદ્ધરીને.
પહેલાં ઉન્માર્ગસ્થિત ગચ્છમાં રહેવાનું ફળ કહે છે – • ગાયા-૨ -
ગૌતમ! અહીં એવા પણ જીવો છે, જે ઉન્માર્ગ પ્રતિષ્ઠિત ગચ્છમાં રહીને ભવ પરંપરામાં ભમે છે. • વિવેચન-૨ :
ત - બહુવચનાર્થે છે. કેટલાંક વૈરાગ્યવાન જીવો હોય છે. હે ગૌતમ! જેઓ અજ્ઞાનત્વ અને પોતાને પંડિત માનવાપણે, માર્ગદૂષણપૂર્વક ઉસૂત્ર પ્રરૂપણા જેમાં છે, તે ઉન્માર્ગ અથવા જેમાં પંચ આશ્રવ પ્રવૃત્તિ છે તે ઉન્માર્ગ, તેમાં પ્રકર્ષથી