________________
ગાથા-૧૦૦ થી ૧૦૨
૧૬૯
ગાથા-૧૦૦ થી ૧૦૨ 1
આ શરીર જીવથી અન્ય છે, જીવ શરીરથી અન્ય છે. એવી નિશ્ચયમતિથી દુઃખ અને ક્લેશના મૂળ ઉત્પાદન સમાન શરીરના મમત્વને છેદી નાંખ... તેથી જો ઉત્તમ સ્થાનને ઈચ્છતો હો તો હે સુવિહિત! શરીર આદિ સંપૂર્ણ અત્યંતર અને બાહ્ય મમત્વને છેદી નાખ... જગત્ આધાર રૂપ સમસ્ત સંઘ મારા સઘળાં અપરાધોને ખમો, હું પણ શુદ્ધ થઈને ગુણોના સંઘાતરૂપ સંઘને ખમાવું છું. • વિવેચન-૧૦૦ થી ૧૦૨૭
ત્રણે ગાયા સ્પષ્ટ છે. વિશેષથી ફરી ક્ષપક-શ્રમણ કહે છે – મારા બધાં પણ ઈષ્ટ-અનિષ્ટને ખમો, હું પણ ગુણસમૂહ યુક્ત સંઘને ખમાવું છું. ગાથા-૧૦૩ થી ૧૦૪ :
આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, શિષ્ય, સાધર્મિક, કુલ અને ગણને મેં જે કોઈ કષાય કરાવેલ હોય, તેને હું ત્રિવિધ ખમાવું છું.
મસ્તકે અંજલી કરીને પૂજ્ય એવા શ્રમણ સંઘને સર્વ અપરાધો માટે ખમાવીને, હું પણ બધાંને ખમું છું.
ભાવથી ધર્મમાં સ્થાપિત ચિત્તવાળો હું સર્વ જીવરાશિને સર્વ અપરાધો માટે ખમાવીને, હું પણ બધાંને ખમું છું.
• વિવેચન-૧૦૩ થી ૧૦૪ ૬
[અહીં ૧૦૩ થી ૧૦૪ એટલા માટે લખ્યું કે અહીં ગાથા ત્રણ છે, પણ ભુલથી ૧૦૩નો ક્રમાંક બે વખત નોંધાયેલ છે.
ત્રણે ગાથાઓ સ્પષ્ટ છે.
• ગાથા-૧૦૫,૧૦૬ :
આ રીતે અતિચારોને ખમીને, અનુત્તર તપ-સમાધિએ આરૂઢ, ઘણાં પ્રકારે બાધા કરનાર કર્મોને અપાવતો વિચરે છે... અસંખ્યેય લાખ કોટિ ભવોની પરંપરા દ્વારા જે ગાઢ કર્મ બાંધેલ હોય, તે સર્વને સંથારે આરૂઢ થયેલો એક સમયમાં ખપાવે છે.
• વિવેચન-૧૦૫,૧૦૬ :
આ રીતે પૂર્વોક્ત પ્રકારે અતિચાર ખમાવ્યા. જે અશુભ કર્મ અસંખ્યેય લાખ કોટિ ભવથી બાંધ્યા તે એક સમયે ખપાવે છે.
• ગાથા-૧૦૭ થી ૧૦૯ :
આ અવસરે સંથારા આરૂઢને કદાચ વિઘ્નકારી વેદના ઉદયમાં આવે તો તેને શમાવવા માટે નિયામક આચાર્યમાં હિતશિક્ષા આપે છે... આત્મામાં આરાધનાનો વિસ્તાર આરોપી પર્વતના ભાગે પાદપોપગમ અનશન કરે... કૃતિ - સંતોષ, પ્રગુણપણે બદ્ધ કક્ષા. - x - સુકોશલાદિ માફક ઉત્તમાર્થને સાથે.
- ગાથા-૧૧૦,૧૧૧ -
ધીર અને સ્વસ્થ મનોવૃત્તિવાળા અણગારે જ્યારે સહાય કરનારા છે, ત્યારે
સંસ્તારકપ્રકીર્ણકસૂત્ર-સટીક અનુવાદ
સમાધિ ભાવને પામીને શું આ સંથારાની આરાધનાને પાર ન પામી શકાય? કેમકે જીવ એ શરીરથી અન્ય છે, શરીર એ જીવથી ભિન્ન છે, તેથી શરીરના મમત્વને છોડી દેનારા સુવિહિતો ધર્મના કારણે શરીરને પણ તજી દે છે.
• વિવેચન-૧૧૦,૧૧૧ :
વિશેષ ઉપસર્ગ રહિતપમાથી કે તેના અભાવે, સિદ્ધાંતને સાંભળીને અને આઈ-રૌદ્ર રહિત મનવાળાનો નિસ્તાર કેમ ન થાય ? નિસ્તાર થાય જ. ઉષ્ણ - વ્યક્ત દેહ.
• ગાથા-૧૧૨ થી ૧૧૪ :
સંથારે આરૂઢ ક્ષેપક પૂર્વકાલિન કર્યોદયથી ઉત્પન્ન વેદના સમભાવે સહીને કર્મ કલંકની વેલડીને મૂળથી હલાવી દે છે.
અજ્ઞાની જે કર્મ ઘણાં કોટિ વર્ષોથી ખપાવે છે, તેને જ્ઞાની, ત્રણ રીતે ગુપ્ત, શ્વાસમાત્રમાં ખપાવે છે... બહુ ભવોના સંચિત આઠ પ્રકારના કર્મોને તે જ્ઞાની ઉછ્વાસમત્રમાં ખપાવે છે.
* વિવેચન-૧૧૨ થી ૧૧૪ -
૧૭૦
પુરાતન - રોગ, જરાદિ વેદના. પ્રત્યુત્પન્ન - ભુખ, તરસાદિ, કર્મ જ કલંકલ અશુભ વસ્તુ, તેની સંતતિ - તેને તોડે છે.
“ઉચ્છ્વાસ માત્ર કાળથી' એમ જાણવું.. આઠ પ્રકારના કર્મોનું મૂળ તે અર્જિત પાપ છે.
. ગાથા-૧૧૫ -
આ પ્રમાણેના આલંબનથી સુવિહિતો ગુરુજન વડે પ્રશસ્ત સંચારે ધીરતાથી આરોહી, મરીને તે જ ભવે કે ત્રણ ભવમાં કર્મરજને ખપાવીને અવશ્ય સિદ્ધ થાય છે.
• વિવેચન-૧૧૫ :
એ પ્રમાણે મરીને ધીરો, સંસ્તાક અને ગુરુગુણથી ગષ્ટિ તે ભવે કે ત્રીજા ભવે કર્મજ ક્ષીણ થતાં સિદ્ધ થાય છે.
- ગાથા-૧૧૬,૧૧૭ :
ગુપ્તિ, સમિતિથી ગુણા, સંયમ-તપ-નિયમ કરણથી કરેલ મુગટ, સમ્યક્ જ્ઞાન-દર્શન પ્રત્નથી મહાઈ છે.
શ્રી સંઘરૂપ મુગટ દેવ-મનુષ્ય-અસુર સહિત લોકમાં દુર્લભતર છે, વિશુદ્ધ છે, સુવિશુદ્ધ છે.
• વિવેચન-૧૧૬,૧૧૭ :
સંઘ, મુગટ સમાન. કેવો ? સંયમ-તપ-નિયમયુક્ત ઈત્યાદિ - ૪ - [વૃત્તિ ઘણી ખંડિત જણાય છે, માટે નોંધી નથી.]
• ગાથા-૧૧૮ થી ૧૨૦ :
ગ્રીષ્મમાં અગ્નિથી લાલચોળ લોખંડના તાવડા જેવી કાળી શિલામાં આરૂઢ