________________
૧ થી ૧૦/૧ થી ૩
વૃષ્ણિદશા ઉપાંગસૂત્ર-સટીક અનુવાદ
૨૩ વૃષ્ણિદશા-ઉપાંગસૂતા-૧૨
અનુવાદ તથા ટીકાનુસારી વિવેચન
પછી ભૂતા તે જ ધાર્મિક યાન પ્રવરે ચાવતું બેસીને રાજગૃહનગરે આવી, રાજગૃહી મળેથી પોતાના ઘેર આવી. રથથી ઉતરી. માતાપિતા પાસે આવી, હાથ mડી, જમાલી માફક પૂછે છે. યથાસુરઉંપછી સુદર્શન ગાથાપતિએ વિપુલ અશનાદિ તૈયાર કરાવ્યા. મિત્ર, જ્ઞાતિજનાદિને આમંચ્યા. ચાવતુ જમીન, શચિભૂત થઈને, દીક્ષા માટે અનુમતિ લઈને કૌટુંબિક પુરોને બોલાવ્યા • જલ્દીથી ભૂતા માટે હજાર પુરષ દ્વારા વાહ્ય શિબિકા લાવો. ચાવતુ આજ્ઞા પાછી સોંો. *
પછી સુદર્શન ગાથાપતિ, ભૂતાને સ્નાન યાવત્ વિભૂષિત શરીરે હજાર પુરુષથી વાહ્ય શિબિકમાં બેસાડે છે. પછી મિત્ર, જ્ઞાતિ યાવત્ રવ વડે રાજગહીનગરની મધ્યેથી ગુણશીલ ચૈત્યે આવે છે. તીર્થકરના છાદિ અતિશય જઇ. શિબિકા રોકી. ભૂતા ઉતરી. ભૂતાને આગળ કરી માતા-પિતા પાW અરહંત પાસે આવ્યા. ત્રણ વખત વંદન-નમન કરીને કહ્યું – દેવાનુપિય! ભૂતા અમારી એક માત્ર પુત્રી છે, અમને ઈષ્ટ છે, સંસારભયથી ઉદ્વિગ્ન છે યાવતું આપની પાસે મંડ થઈ યાવતુ પ્રdજ્યા લેવા ઈચ્છે છે. અમે આપને શિષ્યા ભિક્ષા આપીએ છીએ. આમ તે સ્વીકારો. - યથાસુરઉં.
ત્યારે ભૂતા, પાર્શ્વ આરહતે આમ કહેતા હર્ષિત થઈને પૂર્વમાં જઈ વય આભરણ અલંકાર ઉતારે છે. “દેવાનંદા” માફક યુપયૂલા આ પાસે દીક્ષા લઈ વાવત ગુd awયારિણી થઈ. પછી તે ભૂતા આ કોઈ દિવસે શરીરનાકુણિકા થઈ, વારંવાર હાથ-પમુખ-dનાંતઋક્ષાંતણૂાાંતર ધ્રુવે છે. જે જે સ્થાને શમ્યા કે નિષિધિકા કરે છે, ત્યાં ત્યાં પહેલાં ઘણી છાંટે છે. પછી શય્યા કે નિષિધિકા કરે છે. ત્યારે તે યુપચૂલા આય, ભૂતા આયર્નિં કહે છે - આપણે ઈયસિમિત ચાવત ગુપ્ત બહાચારીણી શ્રમણી નિગ્રન્થીઓ છીએ. આપણે શરીર ભાકુશિક થવું ન કો તે શરીર નાકુરિત થઈ વારંવાર હાથ ધોવે છે ચાવતું નિષિધિકા કરે છે. તો હું આ સ્થાનની આલોરાના જ બાકી સુભદ્રા મુજબ ચાવતુ બીજે જઈને રહે છે.
પછી તે ભૂત આય ઘણાં ઉપવાસ, છ અાદિ કરી, ઘણાં વર્ષો શ્રામણયાયયિ પાળી, તે સ્થાનની આલોચના-પ્રતિક્રમણ ન કરી કાળમાણે કાળા કરી સૌધર્મકામાં શ્રીવતંસક વિમાનમાં ઉપપાત સભામાં દેવશયનીયમાં યાવતું તેટલી અવગાહનાથી શ્રીદેવીપણે ઉત્પન્ન થઈ પંચવિધ યતિથી યતિ થઈ.
એ રીતે ગૌતમ! શ્રીદેવીએ આ દિવ્ય દેવદ્ધિ પ્રાપ્ત કરી, સ્થિતિ એક પલ્યોપમ. શ્રીદેવી કયાં જશે ? મહાવિદેહ ક્ષેત્રે સિદ્ધ થશે. હે જંબૂ! - નિક્ષેપ.
એ પ્રમાણે બાકીના નવે અદયયનો કહેવા. સર્દેશ નામના વિમાન, સૌધર્મ કલ્પ, પૂર્વભવમાં નગરાદિના નામ સંગ્રહણી મુજબ છે. બધી પાર્ગ પાસે દીક્ષિત થઈ - x • બધી મહાવિદેહે મોક્ષે જશે.
• વિવેચન-૧ ૩ :ચોથો વર્ગ-
પુલિકા પણ દશ અધ્યયનાત્મક છે. શ્રીદેવી આદિ પ્રતિબદ્ધ અધ્યયનાત્મક છે. વૃત્તિ સર્વચા સુગમ છે. • X - X -
• સૂત્ર-૧,૨ :| [ઉોપ - x • પાંચમો વર્ગ તદ્વિદશા ઉપાંગનો શ્રમણ ભગવંતે યાવતું શો અર્થ કહેલો છે? જંબુ! ભગવંતે યાવત બાર અધ્યયનો કહ્યા છે.
[નિષધ, અનિય, વહ, વેહલ, પ્રગતિ, જુતિ, દશરથ, દેઢથ, મહાધતુ, સપ્તધનું દશાધન, શતધનું.
& અધ્યયન-૧-“નિપધ”
- X - X - X - X - • સૂત્ર-3 :
ભગવન! - x - પહેલાં અધ્યયનનો શો અર્થ કહેલ છે ? હે જંબૂ! તે કાળe દ્વારવતી નગરી હતી. બાર યોજન લાંબી ચાવતું પ્રત્યક્ષ દેવલોકરૂપ, પ્રાસાદીય-દર્શનીય-અભિરપ-પ્રતિરૂપ. તે દ્વારવતી બહાર ઈશાન દિશામાં રૈવત નામે પર્વત હતો. ઉંચો, ગગનતલને સ્પર્શતા શિખરોયુક્ત, વિવિધ પ્રકારે વૃક્ષગુભ-લતા-વલી વડે પરિવરેલ હોવાથી અભિરામ, હસમૃગ ઊંચ સારસ કાક મેના સાલંકી કોયલના સમૂહ સહિત તટ કટક વિવર નિરણા પ્રપાત અને શિખરોથી વ્યાપ્ત છે. અપ્સરાગણ, દેવસંધ, વિધાધર યુગલથી યુકત છે. દસાર, શ્રેષ્ઠ વીર યુરો, ગૈલોકય બલવંગ, સૌમ્ય સુભગ પ્રિયદનિ, સુરપ, પ્રાસાદીય ચાવતુ પ્રતિરૂપ છે.
તે રૈવતક પર્વતની કંઈક સમીપે અહીં નંદનવન ઉધાન છે. સર્વ ઋતુક પુષ્પ યાવત્ દશનીય છે. ત્યાં સુરપિય યક્ષનું યક્ષાયતન છે, તે ઘણું પ્રાચીન યાવતુ ઘણાં લોકો આવીને ત્યાં ચર્ચા કરે છે તે એક મોટા વનખંડણી ચોતરફથી . પરિવૃત્ત છે. તેનું વર્ણન પૂણભદ્ર ચક્ષાયતનવત્ શણવું.
તે દ્વારાવતી નગરીમાં કૃષ્ણ નામે વાસુદેવ, ચાવતું રાજ્યને શાસિત કરતો વિચરતો હતો. તે ત્યાં સમુદ્રવિજયાદિ દશ દસરો, બલદેવ આદિ પાંચ મહાવીરો, ઉગ્રસેન આદિ ૧૬,ooo રાજ, પ્રધુમ્ન આદિ સાડા ત્રણ કરોડ કુમારો, શબ આદિ ૬૦,૦૦૦ ફુદીનો, વીસેન આદિ ર૧,૦૦૦ વીરો, રુકિમણી આદિ ૧૬,ooo રાણી, અનંગ સેનાદિ અનેક હજાર ગણિકાઓ, બીજ ઘણાં રાઈસર ચાવતું સાવિાહાદિ તથા વૈતગિરિ અને સાગરની મર્યાદિના દક્ષિણદ્ધિ ભરતનું આધિપત્યાદિ કરતાં યાવત્ વિચરતા હdl.
તે દ્વારાવતી નગરીમાં બલદેવ નામે મહાન રાજા હતો. ચાવતું રાજ્યને