________________
સૂત્ર-૧૪૩
૧૫૧
(૪) મહિલિકા - મહાા ઝઘડાને ઉત્પન્ન કરે તે.
(૫) રમા - પુરુષોને હાવભાવાદિ વડે રમણ - ક્રીડા કરે છે, માટે રામા - x તેમાં ાવ - કામવિકાર, માવ - ભાવ સૂચક અભિપ્રાય, આદિ શબ્દથી નેત્રવિકારાદિ
વિલાસ.
(૬) અંગના - પુરુષોને સ્વશરીરમાં - સ્તન, નિતંબ, જઘન, યોનિ આદિ રૂપમાં અનુરાગ કરાવનાર અર્થાત્ અનંગમાં અનુરાગ કરાવનારી હોવાથી અંગના. (૭) લલના-વિવિધ યુદ્ધ-ભંડન-સંગ્રામ - અટવીમાં, ફોગટ ઋણગ્રહણ શીતોષ્ણ દુઃખ કલેશાદિમાં પુરુષોને વિવિધ કદર્થના કરે, તેમાં યુદ્ધ - મુઠ્ઠી આદિથી પરસ્પર તાડના, મoન - વાક્ ક્લ, સંગ્રામ - ભાલા આદિ વડે મહાજન સમક્ષ કલહ, ગઢવી - અરણ્ય, તેમાં ભ્રામણાદિ કરાવવા વડે નિષ્ફળ ઋણ કરાવવું. અળ - શબ્દ કરણ ગાળ આદિ દેવા વડે કામાતુરાદિ પ્રકાથી પુરુષગ્રહણ. તેના વડે ઠંડીમાં - x • ગરમીમાં - ૪ - ભમાડે છે. કલેશ-પરસ્પર કલહ ઉત્પાદન વડે, આદ્દે શબ્દથી બીજા પણ અનાચાર સેવાદિ અનર્થ ઉત્પાદન વડે પુરુષોને પીડે છે તે લલના.
(૮) વનિતા - પુરુષોને બાહ્ય સ્વકાય-વચનથી ઉત્પન્ન વ્યાપાર, હાસ્યકરણ, અંગ વિક્ષેપાદિ નિયોગ વડે સ્વ વશ રાખે છે તે સ્ત્રી અથવા પુરુષોને કાર્પણવશીકરણાદિ પ્રકારોથી સ્વવશ સ્થાપે છે, તે સ્ત્રી, પુરુષોને વિવિધ અભિપ્રાય-વિલાસાદિ વડે કામોદ્દીપન ગુણોને વિસ્તારે છે, તે વનિતા.
પુરુષોને કઈ કઈ રીતે પીડા પહોંચાડે છે તે કહે છે –
કોઈ કામિની પ્રર્ષથી ઉન્મત ભાવે પુરુષાને પાડવા માટે પ્રવર્તે છે. કોઈ પ્રકર્ષથી લોકને નમત્વ દેખાડે, કઈ રીતે ? વિલાસ સહિત વર્તે છે, તે વિભ્રમસહિત પુરુષોના પાશ બંધનાર્થે થાય છે. કોઈ સ્વ ચેષ્ટા દર્શાવ છે, કોની જેમ ? શ્વાસોચ્છ્વાસના રોગીવત્ પુરુષોને સ્નેહભાવ ઉત્પાદનાર્થે વર્તે છે.
કોઈ શત્રુવદ્ મર્મસ્થાનગ્રહણથી મારવાને પ્રવર્તે છે. અથવા પોતાના પતિને ભય પમાડવા શત્રુવદ્ પ્રવર્તે છે. કોઈ કામ તૃષ્ણા વૃષિત ક સમાન પગે લાગે છે. કોઈ સર્વ અંગાદિ દર્શનાર્થે નૃત્ય પ્રકાર વડે નમે છે. કોઈ વચન, નયનાદિ ભાવ વડે પુરુષોને હાસ્યાદિ ઉત્પાદનાર્થે નમે છે.
એ પ્રમાણે કોઈ-કોઈ સુષ્ઠુ નેત્ર વિકાર નિરીક્ષણથી, વિલાસ સહિત મધુર એવા ગીત અને વચન વડે, પુરુષોને મોહિત કરે છે. કોઈ હાસ્યચેષ્ટા કરણથી કામીને હાસ્ય ઉત્પન્ન કરાવે છે. કોઈ પુરુષના આલિંગન, લિંગગ્રહણ, કરગ્રહણાદિ વડે પુરુષોને પોતાનો પ્રેમભાવ દેખાડે છે. સુરત અવસ્થામાં ઉપ શબ્દો કે પ્રચ્છન્ન સમીપ શબ્દ-કરણાદિથી કામરાગ પ્રગટ કરે છે. ગુરુક પયોધર-નિતંબાદિ સ્થૂળ ઉચ્ચત્વથી દર્શાવે એ રીતે કોઈ કામિને સ્વવશમાં કરે છે.
અથવા ગુહ્ય પ્રકાશન વડે પુરુષને પાડે છે અથવા ગુરુ તેમાં શુ - સ્વજનક ભર્તાદિને પણ વિપતાર્ય કાર્યમાં પ્રવર્તે છે, ૐ - રુદન કરવાથી પુરુષને સસ્નેહ કરે છે.
.
સ્વ પિતૃગૃહે ગમનાદિ પ્રસ્તાવથી પુરુષને અત્યંત રાગવાળા કરે છે. લાલ
તંદુલવૈચારિપ્રકીર્ણકસૂત્ર-સટીક અનુવાદ
કાળા દંત દર્શનથી કામીને મોહ પમાડે છે. સંભાષણમાં રે! મને છોડ, રે! મને કદર્યના ન કર, એમ કહી કુરામાં પુરુષને સકામ કરે છે અથવા રતિકલહમાં અરે ! મારી સાથે કુરૂપ હાસ્ય ઈત્યાદિ ન કર ઈત્યાદિ - ૪ -
અન્યોક્ત શ્રૃંગાર ગીતાદિ શબ્દ કરીને સાધુને પણ કામવાળા કરે છે. કાજળવિકાર-જળ સહિત નેત્રા વડે પુરુષને સકામ, સ્વવશ, સગદ્ગદ થઈ સ્વકાર્યનિ અપરાધ કહેનાર કરે છે ભૂમિમાં પગ આદિ વડે અક્ષર લેખન, વિશેષથી રેખા સ્વસ્તિક આદિ કરવા, તેના વડે પોતાનું ગુહ્ય પુરુષોને જણાવે છે.
મૈં કાર સમુચ્ચયાર્થે છે, તેનાથી વાંસના અગ્ર ભાગે નર્તન કરવું, ભૂમિ ઉપર નૃત્ય કરવું, એ રીતે પુરુષોને આશ્ચર્યવાળા કરે છે. બાળક - મૂર્ખ, કામી. તે બાળકોને પ્રચ્છન્ન રક્ષણાદિથી કુરાંડ સ્વ કામેચ્છા પુરી કરે છે અથવા કેશકલાપરચના આદિથી મન્મથ ગ્રસ્ત અધમાધમને સ્વવશ કરીને બળવત્ વહન કરાવે છે. વાંદરાની જેમ ભમાડે છે ઈત્યાદિ - ૪ -
૧૫૨
આંગળા મરડવા કે ટચાકા ફોડવા, બંને હાથ વડે સ્તન પીડન - સ્તનો ચંપાવવા, શ્રોણિ ભાગને પીંડા કરવી, એ રીતે કામીના ચિત્તને આંદોલિત કરે છે. અંગુલી આદિથી કામીને કામ ઉત્પન્ન કરે છે, ઉદ્ભટ વેશ કરણ વડે, આભરણના શબ્દ ઉત્પાદન વડે, વિલાસગતિથી ચતુષ્પયાદિમાં ચાલવા આદિ વડે પુરુષોને કામી બનાવે છે. તેથી સંયમાર્થી સાધુઓએ તેને સંગ સર્વથા સદૈવ છોડવો.
કુરાંડ આદિ સ્ત્રીઓ જગમાં હોય છે, તે પુરુષોને નાગપાશ, વાગુરાદિ બંધનવત્ થાય છે. વિશ્વમાં જે કુલટાદિ છે, તે મનુષ્યોને કાદવની જેમ - x + ખૂંચાડવામાં પ્રવર્તે છે. જે સ્વૈરિણી આદિ સ્ત્રીઓ છે, તે મનુષ્યોને મૃત્યુવત્ મારવાને પ્રવર્તે છે. જગમાં જે ગણિકાદિ છે, તે કામીને અગ્નિવત્ બાળવાને પરિભ્રમણ કરે છે. જે તરુણી પરિવાજિકાદિ છે, તે કૌટિલ્ય કરંક સાધુને ખડ્ગવત્ બે ભાગ કરવા
ઉત્સાહિત હોય છે. - - - હવે સ્ત્રીવર્ણન પધ વડે વર્ણવે છે -
- સૂત્ર-૧૪૪ થી ૧૫૧ :
સ્ત્રીઓ તલવાર જેવી તીક્ષ્ણ, શાહી જેવી કાલિમા, ગહન ધન જેવી ભ્રમિત કરનારી, કબાટ અને કારાગાર જેવી બંધનકારક, પ્રવાહીલ અગાધ જળની જેમ ભયદાયક હોય છે.
આ સ્ત્રીઓ સેંકડો દોષોની ગંગરી, અનેક પ્રકારના અપયશને ફેલાવનારી, કુટિલ હૃદયા, કપટપૂર્ણ વિચારવાળી હોય છે, તેના સ્વભાવને બુદ્ધિમાન પણ જાણી શકતા નથી.
ગંગાના બાલુકણ, સાગરનું જળ, હિમવર્તીનું પરિમાણ, ઉગ્રતપનું ફળ, ગર્ભથી ઉત્પન્ન થનાર બાળક, સિંહની પીઠના વાળ, પેટમાં રહેલ પદાર્થ, ઘોડાના ચાલવાનો અવાજ, તેને કદાચ બુદ્ધિમાન મનુષ્ય જાણી શકે, પણ સ્ત્રીના હૃદયને ન જાણી શકે.
આ પ્રકારના ગુણોથી યુક્ત આ સ્ત્રીઓ વાંદરા જેવી ચંચળ મનવાળી