________________
૧/૧૮
સેચનક હાથી અને અઢાર સરોહાર આપી દેવો ? કે યુદ્ધ કરવું. ત્યારે તે બધાંએ ચેટક રાજાને કહ્યું – હે સ્વામી ! આ વાત યુક્ત નથી, પ્રતીત નથી, રાજાને યોગ્ય નથી. - x - જો કોલિંક - ૪ - યુદ્ધ કરવા આવે છે, તો આપણે પણ યુદ્ધ કરીશું.
ત્યારે તે ચેટક રાજા નવ મલકી, નવ લેચ્છવી, કાશીકોશલના અઢાર ગણરાજાને એમ કહ્યું – જો તમે કોણિક રાજા સાથે યુદ્ધ કરવા ઇચ્છો છો, તો પોત-પોતાના રાજ્યમાં જઈ, સ્નાન કરી, યાવત્ કાલાદી માફક યાવત્ જયવિજય વડે વધાવે છે. પછી ચેટક રાજા કૌટુંબિક પુરુષોને બોલાવીને કહ્યું – આભિષેક્સ હસ્તિ તૈયાર કરો, કોણિકની જેમ યાવત્ આરૂઢ થયો. પછી ચેટક રાજા ૩૦૦૦ હાથી આદિ સાથે કોણિક માફક યાવત્ વૈશાલી મધ્યેથી નીકળ્યો. નવ મલ્લકી આદિ રાજાઓ હતા, ત્યાં આવ્યો. પછી ચેટક રાજા સત્તાવન
સત્તાવનહજાર હાથી-ઘોડા-રથ અને ૫૭ કરોડ પાયદળ સાથે પરીવરીને સર્વ ઋદ્ધિથી યાવત્ રવથી શુભ વસતી અને પાતરાશ વડે યાવત્ છાવણી નાંખતો કોણિક સાથે યુદ્ધ માટે સજ્જ રહ્યો.
ત્યારે તે કૌશિક રાજા સર્વ ઋદ્ધિ યાવત્ રવથી દેશના પ્રાંતે આવીને ચેડગરાજાથી યોજનને અંતરે છાવણી નાંખી. પછી બંને રાજાએ રણભૂમિને સજ્જ કરાવી, રણભૂમિમાં ગયા.
ત્યારપછી કોણિક રાજાએ ૩૩,૦૦૦ હાથી આદિથી ગુડ વ્યૂહ રચ્યું અને થમુસલ સંગ્રામમાં આવ્યો. પછી સેટક રાજા ૫૩,૦૦૦ હાથી આદિથી શકટવ્યૂહ રચ્યો. સ્ત્રીને થમુસલ સંગ્રામે આવ્યા.
પછી બંને રાજાના સૈનિકો સદ્ધ યાવત્ ગૃહિત આયુધ પહરણ થઈ, ફળાંને હાથમાં લીધા, ખડ્ગ મ્યાન બહાર કર્યા, ભાથાને ખભે લટકાવ્યા, ધનુષ પ્રત્યંચાયુક્ત કર્યા, બાણો ભાથામાંથી ખેંચ્યા, બરછી આદિ ઉછાળ્યા, સાથળે બાંધેલ ઘુઘરા હટાવ્યા. શીઘ્ર વાજિંત્રો વગાડ્યા, મોટા ઉત્કૃષ્ટ સીંહનાદાદિ અને કલકલ શબ્દો કરવા લાગ્યા. તેથી સમુદ્રવત્ ગર્જના કરતા હોય તેમ સર્વ સમૃદ્ધિ સહ યાવત્ વાત્રિના શબ્દ સહિત અશ્વરો અશ્વરો સાથે આદિ લડવા
લાગ્યા.
૩૫
પછી બંને રાજાના સૈનિકો સ્વામીની આજ્ઞામાં ક્ત હોવાથી મોટા જનક્ષયને કરતાં, જનવધ-જનમર્દન કરતાં, સંવર્તક વાયુવત્ લોકોને ઉપરઉપર એકત્ર કરતાં, નૃત્ય કરતાં ધડ વડે અને હાથમાંથી પડી ગયેલ વાર વડે રણભૂમિને ભયંકર કરતાં, લોહીનો કાદવ કરતાં પરસ્પર યુદ્ધ કરવા લાગ્યા. ત્યારે તે કાલકુમાર - x - ગરુડ વ્યૂહ વડે પોતાના ૧૧-માં ભાગના સૈન્ય વડે કૌશિક સાથે રહીને થમુશલ સંગ્રામમાં યુદ્ધ કરતો હત-મથિતાદિ થયો યાવત્ મૃત્યુ પામ્યો.
ગૌતમ ! એ રીતે કાલકુમાર આવા આરંભ યાવત્ અશુભ કૃત કર્મના
નિસ્યાવલિકા ઉપાંગસૂત્ર-સટીક અનુવાદ
૩૬
ભારથી કાળ કરી ચોથી પંકપ્રભા નરકે ઉત્પન્ન થયો.
• વિવેચન-૧૮ -
કાલાદિ એ કોણિકના વચનો વિનયથી સ્વીકાર્યા - ૪ - ૪ - કોણિકે ત્રણ દૂત મોકલ્યા. - ૪ - તોળ - બાણ, સૌવ - પ્રત્યંચાાહ, - x - ભીમ - રૌદ્ર. બાકી બધું સુગમ છે.
- સૂત્ર-૧૯ :
ભગવન્ ! કાળકુમાર ચોથી નરકથી અનંતર ઉદ્ઘર્દીને ક્યાં જશે ? કાં ઉપજશે ? ગૌતમ ! મહાવિદેહમાં ઉંચા ધનાઢ્ય કુળોમાં ઉત્પન્ન થઈ પ્રતિજ્ઞવત્ કહેવું. માવત્ દીક્ષા લઈને સિદ્ધ, બુદ્ધ થઈ યાવત્ સર્વ દુઃખોનો અંત કરશે. Ø અધ્યયન-૨ થી ૧૦ — — — —
સૂત્ર-૨૦,૨૧ :
[૨૦] ભગવન્ ! જો શ્રમણ યાવત્ સંપ્રાપ્તે નિયાવલિકાના પહેલાં અધ્યયનનો આ અર્થ કહેલ છે, તો નિરયાવલિકાના બીજા અધ્યયનનો શ્રમણ ભગવંતે શો અર્થ કહ્યો છે ?
જંબૂ ! તે કાળે તે સમયે ચંપા નામે નગરી, પૂર્ણભદ્ર ચૈત્ય, કોણિક રાજા, પદ્માવતી દેવી હતા. તે ચંપા નગરીમાં શ્રેણિક રાજાની પત્ની, કોણિક રાજાની લઘુમાતા સુકાલી રાણી હતી. તે સુકાલીદેવીને સુકાલ નામે પુત્ર હતો. ત્યારે તે સુકાલ કુમાર અન્ય કોઈ દિને ૩૦૦૦ હાથી કાલકુમારની માફક બધું પૂર્વવત્ કહેવું યાવત્ મહાવિદેહ ક્ષેત્રે મોક્ષે જશે.
[૨૧] એ પ્રમાણે બાકીના આઠ અધ્યયનો પહેલાંની માફક જાણવા, માત્ર માતાના નામ પુત્ર સદંશ કહેવા.
નિરયાવલિકા સૂત્રના દશ અધ્યયનનો મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલ ટીકા સહિત અનુવાદ પૂર્ણ
આગમ સૂત્ર-૧૯, ઉપાંગસૂત્ર-૮ પૂર્ણ
- x — x - * — x − x — * -