Book Title: Agam Nigam Yane Vishva Darshan
Author(s): Shantilal Keshavlal
Publisher: Shantilal Keshavlal
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023283/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sarvajJAya namaH agama nigama yAne vizva darzana yAdavAda guNa pariName, ramata samatA raMga mujhe tripadI bhAvathI pAme paramAnaMda -- lekhake : zAMtilAla kezavalola desAnA pADI, amadAvAde. vIra saMvata muhya prathama AvRtti 2 493 parTana pIThana prata-1000 - mudrakaH-maphatalAla jhaveyada gAMdhI, nayana prinTIMga presa, rIcIDa, pulanI, DhIka vAvADI, amadAvAda, Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI sarvajJAya namaH tA : Nat/ agama-nigama yAne, vizva darzana syAdavAda guNa pariName, ramato samatA raMga bujhe tripadI bhAvathI, pAme paramAnaMda - - lekhaka - zAMtilAla kezavalAla devazAne pADI, amadAvAda. vIra-saMvata mulya prathama AvRtti 243 paThana-pAThana prata-1000 - - - mudraka -maphatalAla racaMda gAMdhI, nayana prinTIMga presa rIpIra, rulanIce, . . DhIMkavAvADI, amadAvAda - - Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArga-dIpikA navA duHkha garbha na vA mohagarbha sthitA jJAna garne tu vairAgya tatve yadAjJAnilInA yayurjanma pAraM / sa eka parAtmA gatirme cinendraH // zrI siddhasena dvAtriMzikA / / utsarge cApavAdepi vyavahAretha nizcaye jJAne karmaNye vAyaM cennatadA jJAna garbhatA // 1 // adhyAtmasAra nayeSu sArtha satyeSu mogheSu paracAlane mAdhyasthaM yadi nAyAtaM na tadA jhAna garbhatA // 2 // , AjJayAgamikArthAnAM yauktikAnAM ca yuktitaH na sthAne yojaka tvaM cena tadA jJAna garbhatA // 3 // , gItArtha syaiva vairAgyaM zAnamartha tataH sthitaM upacArAdagItasyApya bhISTaM tasya niSThayA // 4 // ,, vaLI gata varUpane zuddha temaja azuddha dRSTie jonArane oLakhavA mATe amoe prasiddha karela "STivA" pustiya namra vinaMtI che. H Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sakaLa vizva jIva tatta sahAmi ajIva taca saddahAmi puNNa tattaM saddahA mi 4) pAva tattaM saddaddAmi Asava tattaM saddahAmi savara tatta saddahA mi nijjarA tatta saddahAmi baMdha tattaM saddahAmi mokkha-tataM saddahAmi zrI sarvajJAya namaH vizeSa namo arihaMtANa' namo siddhANa namo AyariyANa namo uvajjhAyANa namo lAa savva sAhUNa eso paMca nmukaare| savva pAvapaNAsaNA maMgalANa ca savvesi paDhama havaI maMgala vizuddhi-yaMtra pahele padmazrI zrI arihaM'ta bIje padmazrI siddha bhagavata trIje padmazrI AcAya zIvasaMta ceAthe padmazrI uvajjhAya guNuvata pAMyabhe pahe zrI sAdhu kSabhAva Mta chaThThuM pade gRhA jJAna vizuddha sAtame paDhe laheA samyakatva zuddha AThame pade dharA cAritra cArU navapade tA tapa muktisAr vAstu-cha saNa vizva-vizeSa, vizudhdha - vilApura parabha mahodhya, sAdha-sAdhana, 24-425 magabha-nigama, abhi-gamanA, Atmani-anuprekSitaM lavati - bhAvuka, bhavi-laDatyA, saguNa layalIDa labhana racayitA--zAMtilAla kezavalAla Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pustikAnI prAptimATe prakAzanamAM Arthika sahAya ApanAra murabbInA zubha nAme temanA saranAmA sAthe 101] zeTha naMdubhAI mAhanalAla phojadAra elIsabrIja, saMjIvanI hAspITalajeMDe, phojadAra kAlAnI, amadAvAda. 101] zeTha jIvAbhAi cunIlAla ke|ThAvAlA elIsabrIja, pritamanagara vAiTa hAusa sAme, amadAvAda. 101] zrIyut kaMcanabena zAMtilAla elIsabrIja, pritamanagara, vineAdavIlAmAM, amadAvAda. 10] zAha aMbAlAla nahAlacaMda navaraMgapurA, sahakAra niketana sAsAyaTI, a. naM. 16 amadAvAda. 101] zAha kAntilAla hIrAlAla devasAnA pADA, amadAvAda. 101] zAha ratIlAla cImanalAla (kApaDIyA) kuMvArA kApaDabajAra, amadAvAda. 101] zrIyut jAsubena, DAhyAbhAi sAMkaLacaMda mAraphatIyA dhanAsuthAranIpALamAM, derApALa, amadAvAda. 101] pUjyasAdhvIjImahArAja lakSmizrIjInA sadupadezathI devasAnApADA, amadAvAda. 101] zAha DAhyAbhAi trIbhAvanadAsa zAhapura, kuvAvAvIpreALa, amadAvAda. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA (1) hAlamAM te pUrva--gItArthagurU bhagavaMtae racelA, je aneka ApakArI graMthe majuda che, tenuM ja vAMcana-manana karavuM eja hitAvaha che. ema mane mArA pUjaya pitAzrIe spaSTa jaNAvela che, A mATe zAstramAM paNa spaSTa jaNAvela che ke "pApa nahi keI usUtra bhASaNa che" eTale utsutra balavAthI ghara-pApakarma baMdhAya che, kAraNa ke vrata-niyamAdinA keIeka aMzanuM khaMDana thavAthI te cAritra guNanA ekAda aMzanuM ja khaMDana thAya che jyAre utsutra bolavAthI te jJAna-darzana ane cAritra e traNe guNene ghAta thAya che, tema chatAM A hakIktane, yAnamAM rAkhIne dravya-kSetra-kALa ane bhAvAdi sApekSapaNe, je projana, saMbaMdha, adhikArI, ane abhidheya-e-cAre anubaMdha catuSkane yathAtathya bhAve anusarIne kAMIka kahevAya ke lakhAyate utsatranA deSamAMthI bacI zakAya che, ema jANune amoe amArI yathAmati pramANe A namra prayAsa karyo che (2) hAlamAM jyAre Arya-ane anArya temaja Astika-ane nAstika ne sahayoga vadhI rahyo che, ane tethI Atmahita bhaNI zUnya daSTivALA nAtika AtmAonA AcAra-vicArane, mehamAM aMdha banelAe sattA ane saMpattinA bhera AvakAra ane uttejana ApI rahyA che, tyAre A pustikA AtmAthI AtmAone tatvadRSTi Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApI AtmAtha jAgrata karavAmAM temaja jarUrathA AtmAmAM sthira thavAmAM yata-kiMcita sahAyakArI banaze. evI AzAe amAe A namra prayAsa karyo che. (3) hAlamAM jayAre moTA bhAge adhyAtma-dRSTivagara para'parAgata temaja mati-kalpita aneka prakAranA dharmonuSThAne khuba ja dhAmadhUmapUrvaka karAtA joIne; anAya -temaja nAstika jIveAnA AcAra-vicArAne apanAvavA tarapha bALa jIvA prerAya che; tethI karIne-dharma purUSArthe -temaja mAkSa purUSA'nA saMpUrNa anAdara karIne kevaLa atha purUSA ane kAmapurUSAtha mAMja aneka bALa ajJAnIjIvA sukhanI bhrAMtie taNAI rahyA che, tyAre dharmonuSThAnAmAM adhyAtma draSTi sthApIne saheja sukhanA kAraNurUpa-meAkSa purUSAtha bhaNI laI javAmAM A pustikAnuM vAMcana kAMIka aMze upakArI thaze, ema jANIne amee A namra prayAsa karyo che. (4) hAlamAM vyakti svAtaMtrya rUpa zuddha adhyAtma sRSTinAM vAta karavA mATe vANIsvAtaMtryanA nikha"dha adhikAre aneka prakAranA tarka kruta cuta kSullaka vicArAnA chApAo temaja pustakA dvArA nimadha pracAra thaI rahyo che, tyAre zrI sarvajJa ane savadazI bhagavatAe batAvela trikALAbAdhita bhAvAne--pUjya gItA --gurUbhagavaMtAe jaNAvela zAstronA AdhAre amee amArI yathAmati naya nikSepa-pramANu Adi vicAro sahita sApekSapaNe-jaNAvavA A namra prayAsa karyo che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) hAlamAM aneka prakAranA AdarzarUpe, kaubhAMDanuM aneka prakAranI yukita prayukitao vaDe prakAzana ane prasAraNa thaI rahyuM che, tyAre tenuM nivAraNa karavA mATe paNa aneka prakArane sAce prayatna jarUrI che. A mATe amoe amArI yathAmati A pustikAmAM (1) prathama samasta jagata svarUpane, nave tanA nAmAbhidhAnathI temaja sarvakALe AtmArtha-sAdhatArUpa namaskAra mahAmaMtrane temaja A mAnA zuddha savarUpe sAdhya-sAdhaka ane sAdhanabhAvanA nava padethI kula (27) padanI yaMtrarUpe sthApanA karI che tyAra bAda (2) A pustikAnA mAbhidhAna rU5 agama-nigama jJAnanA (ra7) paryAye jaNAvyA che, tyArabAda (3) samasta agama bhigamajJAnanA AdhAre yathAmati (ra7) sattAvIza yugala viSayenuM svarUpa batAvyuM che. tyArabAda (4) naya-nikSepabhaMgIo sahita (27) prakIrNaka viSayanuM yatkiMcita svarUpa batAvI. kula (108) viSaya svarUpa A graMtha amoe amArI yathAmati pUrvagItArthagurU bhagavaMtanA vacanenA AdhAre lakhela che. tema chatAM AmAM amArI mati-doSathI je kAMI satra-virUddha lakhAyuM hoya tenI ame kSamA yAciye chIe; ane vidvAne amArI te bhUlacUka sudhArI amene upakRta karaze evI AzA rAkhIe chIe. eja lI. zAMtIlAla kezavalAla Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. kezavalAla mehelAla jemaNe siddhAMta pAkSika daSTi ApI te pUjya pitAzrI jemanI adUbhUta samatA ane samAdhi-maraNe mane savizeSa Atmabo dhaApe te pUjya mAtuzrI samaratha lekhaka :- zAha zAMtIlAla kezavalAla Page #11 -------------------------------------------------------------------------- Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMthanI racanA karavAnI mArI_matimAM nIcenA gurU bhagavatenI upakArakatA kAraNabhUta hovAthI, atre teone nAmAbhidhAnathI vaMdanA karUM chuM. paramapUjaya AcArya zrI AnaMdasAgara sUraye nama: , zrI mANikya sAgara sUraye nama: , zrI caMdrasAgara saraye nama: zrI devendrasAgara sUraye namaH zrI kavIndrasAgara sUraye namaH , zrI mANekasiMha sUraye namaH zrI bhUpendra sraye namaH , zrI vijaya darzana sUraye namaH zrI vidAya sUraye nama: zrI vijaya amRta sUraye namaH zrI vijaya dina sUraye nama: zrI vijaya rAmacaMdra sUraye nama: zrI vijaya lAvaNya sUraye nama: zrI vijaye lamaNe sUraye nama: zrI vijaya dharma sUraye nama: zrI vijaya labdhi sUraye namaH zrI vijya vijJAna sUraye namaH zrI vijaya kastura sUrya namaH zrI kIrtisAgara sUrya namaH Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - paramapUjya AcArya zrI riddhi sAgara sUraye nama: zrI vijaya rUva sUraye namaH >> , zrI vijaya dakSa sUraye nama: zrI vijaya manahara raye nama: ,, zrI vijaya rAma sUraye namaH A A uparAMta aneka pUjya gaNivaryo temaja pUjaya munivare AdinA upadeza ane paricayathI paNa mane ghaNe ja lAbha thaye chetethI te saune paNa AthI bahumAna vaMdana karuM chuM. temaja vaLI vizeSa karIne pUjaya sAdhvIjI mahArAjAonI vizuddha bhAvanAnA vegathI mArA jJAnanI zuddhi-vRddhi thayelI che tethI te sau sAdhvIjI mahArAjAene paNa AthI sabahumAna vaMdanA karUM chuM. vaLI mane putravat gemathI bhaNAvanAra pUjaya paMDita zrI bhagavAnadAsa harakhacaMdabhAIne temaja je thakI mane AtmabaMdha thaye che tevA aneka zAstranA prakAzakone paNa AthI aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnuM chuM. vaLI hAlamAM cAlu svAdhyAyamAM zuddhi-vRddhimAM sahAyaka paMDita dhIrajalAla DAhyAlAlane paNa aMtaHkaraNapurvaka AbhAra mAnuM chuM. eja li. zAMtilAla kezavalAlanI vaMdanA-svIkArazo Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNa (1) sattAvIza paryukta jagatasvarUpa yaMtra. jagatasvarUpamAM nava tattvA, ISTA sAdhaka vizeSa, namaskAra mahAmatra, ane AtmavizuddhinA, sAdhya-sAdhaka ane sAdhanabhAvane jaNAvanAra navapada, vastucha-gAthA-1 (2) agama-nigamarUpa jJAnanA (27) sattAvIza pAMcA (3) nIce mujabanA sattAvIza (27) yugala-viSaye pAtu (1) jIva-ajIva (2) puNya-pApa (3) Azrava-savara (4) vedanA-nija rA (5) badha-mAkSa (6) haiya--upAdeya 4 (15) 12 (16) 15 (19) 18 (18) 24 (19) 31 (20) sva-para dravya-paryAya kAya -kAraNa kartA-kama sAdhya-sApana yAga--upayoga pAI kara pa 74 80 83 82 (7) jJAna-kriyA 34 (21) ArAdhaka-virAdhaka94 (8) nizcayadRSTi-vyavahAraSTi 40 (9) utsarga-apavAda 43 (22) (10) sat-asat 46 (23) (11) nitya-anitya 48 (24) laukikaleAkeAttara 97 bhUta-bhaviSya 100 vAsthya-vAcaka 102 ekAMta anekAMta 107 (12) eka-aneka 50 (25) sukha-duHkha 113 (13) sAmAnya-vizeSa 53 (26) (14) anAdi-anaMta 57 (27) siddha-sa'sArI 116 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) nIce mujabanA sattAvIza prakIrNaka viSa (1) pramANu saptabhaMgInuM svarUpa-127 (2) Atma-dravyanA, pradhAna jJAnaguNa vaDe, jJAnI AtmAnuM nayasapta bhaMgAtmaka svarUpa-128 (3) AtmArthanI daSTi vagaranA mUDha-nAstika bhAva upara saptanaya vicAra-130 (4) dAnaguNa upara saptanaya vicAra-131 (5) zIlaguNa upara saptanaya vicAra-131 (6) tapaguNa upara saptanaya vicAra-132 (7) bhAvaguNa upara satanaya vicAra-133 (8) jIvatatva upara saptaya vicAra-133 (9) ajIvatatva upara saptanaya vicAra-135 (10) puNyatatva upara saptanaya vicAra-136 (11) pApatatva upara satanaya vicAra-136 . (12) Azrava tatva upara saptanaya vicAra-137 (13) saMvara tattava upara satanaya vicAra-138 (14) nija tatva upara satanaya vicAra-139 (15) baMdhatatva upara satanaya vicAra 139 (16) kSatatva upara satanaya vicAra- 140 (17) cAra nikSepAnuM svarUpa 141 (18) zrI tIrthaMkara paramAtmAnA savarUpanI tribhaMgInuM svarUpa(1(c) devatatvanI cobhaMgI-144 144 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 (20) gurUtatvanI caubhaMgI-145 (21) dharmAMtavanI caula gI-146 (22) tatvanA pu akSaNanI aSTa bha'gI-147 (23) mahirAtmabhAvamAM SaTra-kArakanu svarUpa-148 (24) aMtarAtmabhAvamAM SaTTu-kArakanuM svarUpa-149 (25) paramAtmabhAvamAM SaTra-kArakanuM svarUpa-149 (26) sAdhunA pAMca mahAvratanu* svarUpa-150 (27) zrAvakranA khAra vratanuM svarUpa-1pa2 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAnu - ja 1 9 16 18 22 23 3. 37 38 41 45 xxx vo para 12 zuddhi--patrama paMkti azuddhi } 7 19 14 14 1} 22 5 16 10 7 20 16 15 **** agazrutajJAna zranA jJAna dhruvapadanA bAhara kula (18) vamAnika khAvamAM bAdara kula (10) vaimAnika bhAvamAM svarUpane cUrNa pratimAdhArI baMdhI-rAgadveSAdi dhana dveSAdi tete svarUpa-te-te-te te te bhAve-te te svarUpa pU pratimadhArI zuddhi aMga--zrutajJAna zrutA kAna dhruvapadanA prApta anAvelA bhaka papupara vRSya teI yukrenkaH jAvuM prApta thAya che prarUpelA pravAtmaka 52952 kRSNa teIndriya gaDha: Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 78 zuddha 101 101 105 107. pati azuddhi paramAtmA parAtmA dharmAstikAya dharmAstikAya-adharmAstikAya te ane pravRtti ane te, ane lakhavA lekhavA sAdhyazahi sAdhyazuddhinI ane anaMta-Atma pradezamAM aneka AtmAnA anaMta-Atma pradezomAM samayanA samayamAM te pariNAmane tethI tene pariNamanane dravyaviSayacakra dravya viSayaka 108 bhedothI 180 bhedathI -adharma 6-adhama svarUpa levuM svarUpa vicAravuM nagamati kalpita jeo nagama naye jeo matikalpita jANavuM saMsAramAM AtmabhAva Atma bhAna 16 - zAzva ..: : zAzvata tema kahe che , je ane vaLI je bhAvamAM pariNAmI bhAve parimaNathI parimaNananA paryAyathI tethI A rIte naya sApe naya sApekSa sAdhitva sidhdhatva 108 109 114 15 115 13 118 119 121 123 113 125 125 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tu. 132 133 134 135 137 139 141 143 143 144 145 16 14 14 para pati 12 11 13 19 : rara 16 16 . 10 10 14 azuddhi prati pAlana hazuddha bhakita aya mu paranA sayAga D zuddhi paripAlana zuddA zuddha bhAkatA ava kramanA sAga saka bhAve caDatI sa` kama bhAva pAza ema jemake jANavu ema jAvuM,jemake svarUpanu udAhInatAvALu (4) jemaNe koIpaNa bhAve udAsInatAvALu (4) vyavahArakudevaH- jemaNe bheTAbhedane bhedAbheda dezana-Atma darzana temaja paramAtmAnI paramAtmAnI pUjA eTale bhAva Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agama-nigama eTale (ra) zAstra-jJAna * (1) zrutajJAna anubhavajJAna kSaye pazcimikajJAna (3) Apta puruSanI vANI tatvabodha (4) zrutajJAnAnAvaraNIya karmane zuddha upayoga - ra . sopazama (5) bhaNatara gaNatara (6) aMgabhutajJAna daSTivAdanuM jJAna (7) zratArthakajJAna gItArtha-paraMparAgatajJAna (8) jJAnadarzanane pariNAma cAritra tapane pariNAma (2) sanAtmaka jJAna siddhajJAna (10) bheda zuddhikAraka-jJAna abheda zuddhikAraka jJAna (1) sApekSajJAna nizaMkajJAna : (12) avisaMvAdI jJAna avikaLajJAna (1) yathArthajJAna pAramArthikajJAna (14) u gAtmakajJAna : sahajajJAna (15) vyavahAra zuddhikArakajJAna nizcaya zuddhikArakajJAna (1) dharmArtha sAdhakajhAnsa kSArtha sAdhakattAnuM Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) tatva savedakajJAna (18) para-samayajJAna (19) vinaya-jJAna (20) akSara-jJAna (21) abhilASya jJAna (22) gurU-laghu pariNAmanuM jJAna (23) vyatirikta bhAvanuM jJAna (24) nayajJAna (25) savikalpakAna (26) pratyayikajJAna (27) parAkSajJAna pariNatimata jJAna sva-samayajJAna vivekajJAna anakSarajJAna anabhilApya jJAna agurU-laghu pariNAmanuM jJAna anvaya svarUpanuM jJAna -pramANajJAna nivikalpakajJAna pratyayarUpajJAna pratyakSa-jJAna A rIte jJAnanA aneka bheTThAne, temaja vaLI tene utpatti laya ane sthitinA bhedathI nahiM jANavA chatAM, peAtAnI kSullaka ekAMtajJAna-dRSTimAM Agraha rAkhavA vaDe, jee ahukAra ane abhimAnamAM unmatta banelA che, te nizcayI mithyAdaSTiyAne bhuddhivALA che, ane tethI tenA samasta jJAnapracAra ane pravRtti asatya, ane hiMsAtmaka DAvAthI tene durgatinuM kAraNa jANIne, AtmAthI AtmAe zuddhasAtvika dhruvapadanA athI banIne, niraMtara uttama-jJAnI purUSAnI sevA bhakti vaDe, sAcA AtmArtha sAdhavA jAgrata rahevu e ja zreyaskara che. A mATe amAe amArI yathAmati agama Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nigamanA samasta paryAyane dRSTi, samakSa rAkhIne sApekSabhAve A pustikAmAM (ra7) sattAvIza yugala-viSanuM svarUpa batAvyuM che, tene siddhAMtathI aviredhI bhAve avadhAravAthI, AtmAne pUrNa-samAdhinI prAptinA ropAna upara caDhavAno anubhava, avazya prApta thaze. jeo sAce ja yamI banavAnA athA che teo A pustaka vAMcavAnA adhikArI che, ane jeo dhamIra dekhAvavA mATe beTA DALa karanArA che teo A pustaka vAMcavAnA anadhikArI jANavA. lekhaka, zA. zAMtilAla kezavalAla Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva-ajIva jIva ane ajIva tyenI rIvAjI mA sata jagata anAdi anaMta ane utpAda, ya, dhruva svarUpavALu che. temAM je drujyeA peAtAnA pariNamana, bhAvanA, kartA, bheAktA ane jJAtA che te saghaLAe jIva che. ane tethI bhinna svarUpavALA eTale je pAtAla pazcimana bhAvanA kartA lakatA ane jJAtA nathI te sAe ajIva dravya che ema jANavu. jIvadravyanA mukhya be bhedya jANavA (1) sa sArI jIva (2) sa MsArathI mukta thaI sidhdha thayelA, sidhdha, paramAtmAe, temAM saMsArI AtmAe vividha kauya svarUpe aneka svarUpavALA hAvAthI temanA aneka bhedo jANavA. tema chatAM ahIMyAM sarve saMsArIjIvA peAtAnA AyuSya karmonusAre cAragatimAM janma-maraNa karatA haiAvAthI te cAra gatimAMnA jIvAnA bhedanu sAmAnyathI varNana karIzuM. (1) nArakagatinA jIvA (2) tiya cagatinA jIve (3) manuSyagatinA jIvA (4) devagatinA jIve. A cAre gatinA jIvAnA anukrame 14+48+303+198 ema kula maLIne 563 bheTThAnnu yatakiMcita svarUpa nIce mujama jAvuM. (1) nArakagatinA jIvAnA sAtanArakanA kSetra bhedathI sAta bheda jANuvA te save sajJi pa Mcendriya jIvA jANavA Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teonI utpatti eTale janma-samRchima ke garbhapaNe nathI, paraMtu teo potapotAnA utpanna thavAnA kuMbhIrUpa sthAnamAM utpanna thAya che. ema jANavuM tethI teo sarve oyapAtika jANavA. temAM vaLI teonA paryAptA ane aparyAptA ema. be bhede jANavA. A rIte sarve nArakagatinA kula (14) cauda bheda jANavA. : (2) tiyaca gatinA jIvanA kula (48) aDatAlIza bhede che. tenuM svarUpa nIce mujaba jANavuM. temAM ekendriya janA (22) beIndriya nA (2) te indriya jInA (2) corendriya nA (2) ane tiryaMca paMcendriya jIvonA (20) ema kula maLIne 48 bhede che. je jIvone mAtra ekaluM zarIra ja hoya che ane tethI teo sparzendriyanA viSayene jANe che tevA ekendriya jIvonA prathama sukSama, ekendriya, ane bAhara ekendriya ema be bhede jANavA temAM sukSama ekendriyanA (1) sukSama-pRthvIkAya (2) sumaapakAya (3) sukSama teukA (4) sumavAukAya (5) sukSamasAdhAraNa vanaspatikAya e pAMca bheda jANavA, A pAMce sukSma ekendriya che, code rAjakamAM rahelAM che. ema jANavuM. paraMtu teo keinA bALyA baLatA paNa nathI ane keInA mAya, maratAM paNa nathI, temaja manuSya-prANIonA upacamAM paNa AvatA nathI ema jANavuM. vaLI temAM je sukSma sAdhAraNa vanaspatikAyanA jIve che teo A cauda rAjalokamAM asaMkhyAta geLAe, ane eka eka Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asati nine ane te eka nigAdamAM ane tA jIve e rIte rahelA che. ema jANavuM. vaLI teonA je je anAjIvAnu eka zarIra che te eka zarIranA jIvAne sAdhAraNa AhAra, sAdhAraNa zarIra, sAdhAraNa zvAseAzvAsa ane sAdhAraNa-AyuSya hAvAthI tene sAdhAraNa vanaspati kAyanA jIve jANavA, temanu' zarIra a'gulanA asakhyAtamAM bhAganuM jANavuM' ane AyuSya aMtarmuhutaeNnuM jANavuM. have mAdara ekendriya javAnA (6) bhedo che te A pramANe jANavA (1) bAdara-pRthvIkAya (2) khAdara-apakAya (3) Adara teukAya (4) khAdara vAkAya (5) khAdara pratyeka vanaspatikAya (6) Adara sAdhAraNa vanaspatikAya, temAM mATI vigere te pRthvIkAya, pANI te aSakAya, ane agni te teukAya ane vAyu te vAyukAya ane jhADa-pAna, phUla-phulAdi, te pratyeka vanaspatikAya ane kadAHi te sAdhAraNa vanaspatikAya ema jANavuM. temAM kaMdAdi je sAdhAssuM vanaspatikAya che tene paNa anaMtakAya jANavI. A rIte ekendriyanA (11) bhedA thayA. temAM paNa paryAptA ane aparyAptA ema. e bhedo maLIne kula (2) bheda jANuvA, huye zarIra ane jIlavALA te beindriya jIvAnA paryAptA ane aparyAptA e e bheddethI eIndriya jIvAnA (2) be bheda jANavA. temaja zarIra, jIbha ane nAzikA rUpa traNa indriyavALA jIveAnA paryAptA ane aparyAptA e (ra) me 'bhedo jANavA. tema ja zarIra, jIbha, nAka ane Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMkha ema cAra indriyavALI nA pApapto ane aparyatA maLIne (2) be bhede jANavA, A rIte vikalekiya eTale beIndriya, teIndriya ane caurandriya jInA kula (6) cha bheda jANavA. eTale ekenidrayanA (22) bAvIza ane vikalendriyanA (6) cha bheda maLI kula (28) aThThAvIsa bhede thayA. e savene tiryaMca gatimAM ja jANavA. temaja have paMcendriya tiryaMcanA (ra0) vIzabhede batAvIe chIe. (1) ura-pari-sarSa (2) bhUja-pari-sarpa (3) jalacara (4) sthalacara (5) khecara e pAMce bhedenA samucchima ane garbhaja ema be bhede maLI kula (10) daza bhede jANavA. ane te daza bhedanA paryAptA ane aparyAptA maLI kula (20) bheda jANavA. A rIte tiryaMcagatinA chanA sarve maLIne kula (48) aDatAlIza bheda jANavA. have manuSya gativALA jInA kula (303) traNasone traNa le che tenuM svarupa paNa nIce mujaba jANavuM. cha dravyAtmakapaNe A jagata anAdi anaMta che temAM sarva dravyonA AdhArarUpa AkAza anaMta che tenA mAtra cauda rAjalaka pramANa kAkAzarUpa bhAgamAM ja dharmAstikAya, adharmAstikAya, temaja save che, ane e pudgala, rahelA che ema jANavuM. te cauda rAjalaka pramANa lokanA uparanA sAtarAja pramANa kSetramAM vaimAnika de jANavA. ane nIcenA sAtarAja pramANakSetramAM nArakInA cha jANavA te banenI madhyamAM mAtra 1800 ejana pramANa kSetramAM eTale merU Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pattanI asabhUtathA pRthvIthI (9) navasA ceAjana pramANu upara ane (900) tathA ceAjana nIce ema ira nIcenu kula (1800) aDhArasA cAjana pramANu kSetra te madhyaaAka jANavA. temaja vaLI A madhyalAka tiI eka rAjaleAka pramANa jANavA. temAM asaMkhyAtA dvIpA ane asaMkhyAtA samudro jANavA. temAMnA madhyanA aDhIdvapamAM ja manuSyAnA janmamaraNa thAya che.ema jANavuM eTale aDhIdvIpa pramANa manuSyakSetra jANavuM. A aDhaudvIpamAM (15) kramabhUminA (30) akama kabhUminA ane (56) 'taradvipanA maLIne save manuSya kSetrone AzrayIne kula (101) ekasAne eka bhedo manuSyeAnA jANavA. te sarvenA vaLI samucchima ane gaja ema mange bhe jANavA. temAM samucchima manuSyA te garbhaja manuSyeAnA maLa-mUtrAdika-azucimAM utpanna thAya che. ane tee aparyAptA ja hAya che.ane temanuM AyuSya paNa aMtamUrhutanu ja hAya che. ema jANavuM. eTale gabhaja manuSyeAnA (101) ekaseeka paryAptA ane paryAtA maLI kula (202) masAne e bheda ane samucchi ma manuSyonA mAtra (101) ekaseAne eka aparyAptA maLI kula (303) traNaseA ne traNa bhede manuSyeAnA jANavA. have devAnA kula (198) ekaseA ne aThThANu. bhede che tenu' svarUpa nIce mujaba jANavuM. deve samucchima ke gaja paNe utpanna thatA naththuM. paraMtu opapAtika hovAthI teo tAtAnA utpatti sthAna rUpa phulanI--zayyAmAM utpanna Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ji thAya che. eTale janma pAme che ema jANavuM. vaLI te devA aMtamuhutamAM ja sarve paryApti saMpurNa karIne pU cuvAnabhAve utpanna thAya che, DhuvAne jarA avasthA hatI nathI. temaja manuSyAnI mAphaka AhAra-nihAra paNa hAtA nathI vaLI teo vaikriya zarIravALA hovAthI vividha rUpA karavAnI zaktivALA hAya che ema jANavuM. sAmAnyathI devAnI paNa cAra nikAya che te A pramANe-- * (1) bhuvanapatinA devA (2) vyaMtaradevA (3) jyAtiSTha devA (4) vaijJAnika DhavA tenA bhedo, bhavanapatinA (10) daza bhedo che. paramAdhAmi~ka devAnA (15) 5dara bheA che vyaMtaradeveAnA (8) ATha bheThe che. ane vANavyaMtara devAnA (8) ATha bhedo che. jyAtiSTha DhavAnA caMdra, sUrya, graha, nakSatra ane tArA ema pAMcathara ane pAMcasthira maLI kula (18) dRza bhede che temAM aDhIdvIpanI bahAranA te pAMca-bhedA, sthira che ane aDhIdvIpanA cara che ema jAvuM, vamAnika devAnA (12) khAra bhedA che temaja nava caiveyakanA (9) nava bhedo ane mAMca anuttara vimAnavAsI devAnA (5) ca bheddA che. A uparAMta niyaM ka-bhakaDhavAnA (10) daza bhedo che vaLI kISika phrenrAnA (3) traNa bhedde che ane leAkAntika devAnA (9) nava bhede manI kula sarve devAnA (99) navvANuM bhedenA-ryAptA ane aparyAptA maLI kula (198) ekasAne aDrANu bhe che. A rIte cAra gatinA jIvAnA kula 163mAnuM svarupra sAmAnyathI 18 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batAvyuM che vistArathI temanA zarIranuM ane AyuSyAdinuM svarUpa jIvicAra-kaMkAdi thI gurUgamathI jANI levuM. ' have ajIva dravyanuM varUpa batAvIe chIe - je pitAnA pariNAmI bhAvenuM kartA-bhakatA ane jJAtA nathI te aMjIva dravya jANavuM te ajIva dravyanA pAMca bhede che eTale te pAMce dravyo ajIva che temaja anAdi, anaMta ane utpAdu vyaya-dhruva svarUpavALA che ema jANavuM. (1) dharmAstikAya-je dravya jIva ane puddagala dravyane gati pariNAmamAM sahAyaka che temaja akriya ane arUpI che ane kAkAza pramANu asaMkhyAta pradezI hovA chatAM eka ane akhaMDa dvaTyAtmaka svarUpe raheluM che te dharmAstikAya dravya jANavuM. " (2) adharmAstikAyaH--je dravya jIva ane pugala dravyane sthiti (sthira) pariNAmamAM sahAyaka che temaja akriya ane arUpI che ane lokAkAza pramANu asaMkhyAta pradezI hovA chatAM eka ane akhaMDa dravyAtmaka svarupe raheluM che te adharmAstikAyaya jANavuM. ' . (3) AkAzAstikAya-je dravya jIva, pudagala, dharmAstikAya ane adharmAstikAya e cAre astikArya dravyone avakAza ApavAnA ravabhAvavALuM che temaja akriya ane arUpI che ane lokAloka pramANa eka ane akhaMDa anaMta pradezI che, te AkAzAstikAya dravya jANavuM. 1 (4) puddagalAstikAya-je dravya varNa, gaMdha-rasa ane pardhAtmaka hovAthI rUpI che temaja acetana hovA chatAM sikriya che ane puranA mAlata eTale maLavuM ane vikharavuM Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 tevA svabhAvavALuM hovAthI vividha vibhAgI paNe baMdha-deza pradeza temaja paramANuM rUpa pariNAmavALuM che temaja vaLI zarada, aMdhakAra, udyota, prabhA, chAyA, AtapAdi aneka prakAranA vicitra pariNAma pAmavAvALuM che, te anaMtavargaNA rUpe vividha svarUpe anaMtA pudgala dravya pramANa che, A prakAre pudgala anaMtA-anaMta che ema jANavuM. (5) kALa-kALadravya mukhyatave upara jaNAvelA pAMce astikAya dravyanA pariNamananI vartanAne vividha svarUpe (bhUta, bhaviSya temaja vatamAna Adi-svarUpe jaNAvanAra hovAthI te pAMce astikAyanI vana-lakSaNane jANavAnA heturUpe upacarita dravya jANavuM, mukhyapaNe te sarve dravya pitApitAnA pari NAmAdika bhAve samaye samaye vividha pariNAma pAmyA ja kare che paraMtu aDhIdvIpamAM cara sUrya, caMdranA cAre je rAtri-divasane vyavahAra pravarte che tenI apekSAe sarva dravyanA vividha pariNAmamAM vividha kALane upacAra karAya che mATe kALa upacarita dravya che ema jANavuM. eTale kALa kaI sat dravya nathI paraMtu paryAye drapacAra rUpe upacarita bhAvedravya che ema jANavuM. jIva-achavanI rAzIvALA A samasta jagatanA cha e dravyonuM sAmAnya savarUpa upara mujabanuM jANune vistArathI teonuM svarUpa gItArtha gurU bhagavaMta pAsethI jANavA niraMtara prayatna zIla rahevuM jethI saMpUrNa nizaMka-bhAvanI Atmazuddhi prApta thaze. A Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNya ane pApa saMsArI AtmAo (0 prakAre punya bAMdhe che, ane (42) prakAre te puNyane bhogave che. temaja vaLI (18) prakAre pApakarma bAMdhe che, ane (82) prakAre te pApa-karmane bhegave che, padaya jIvane zubha-vipAka Ape che, eTale tejIvane zubha dravya, zubha kSetra, zubha kALa, ane zubha-bhAvane ga karAvI Ape che, tevI ja rIte pApadaya vaDe jIvane azubha-dravyakSatra-kALa-bhAvane cega prApta thAya che. A zubhAzubhatAnA yegathI-vedanIya karmodaya pramANe dareka jIvane zAtA ke azAtAne pariNAma thAya che, temAM ajJAnI AtmAo Atma-bhAve sukha-duHkhanI kalpanAo karyA kare che, tethI je parasaMbaMdhaka-para pariNati bhAva che temAM ajJAnI AtmAe mohane vaza thaIne rAga-dveSane pari NAma karIne navIna karma-baMdha kare che, paraMtu je AtmAone samyak jJAna prApta thayeluM che, teone-Atma pariNAmaane jaDa pariNAmanA bhedanuM yathArtha jJAnabhAna hoya che. tethI teo para pariNAmanA ge lubdha ke zudhdha thatA nathI ane tethI navIna kama bAMdhatA nathI, tema ja zuddhAtma pariNAmamAM sthira thaIne sarva karmane kSaya karI muktinA sukhanA svAmI bane che. ema jANavuM. jeo pautralika Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya sukhamAM Asakta che, tevA AtmAo Atma sAdhanA karI zakatA nathI, temaja jeo pAdiyamAM dIna thaI hIne kAryo kare che ane niraMtara Attara dhyAna kare che, teo pote paNa pitAthakI ja svAtma-bhAvanA virAdhaka che ema jANavuM. teja rIte jeo pitAnA zuddhAtma bhAvamAM jAgrata rahIne, parabhAvane para rUpe jANIne tethI alipta rahIne, eTale, jeo para saMyogI bhAvamAM lubdha ke kSubdha thatA nathI teo rAga dveSathI virAma pAmIne zuddhAtma bhAvane saMpUrNa ane kSAyaka bhAve pAme che. ema jANavuM. vaLI bhUta bhAvi ane vartamAna ema trikAlika zubha saMgI bhAvane jaNAvanAra. puNya-pApanI caubhaMgI je zAstromAM batAvI che tenuM yat kiMcita svarUpa nIce mujaba-jANavuM. (1) puNyAnubaMdhI puNya-je puNyadayanA zubha vipAke AtmAne vinaya, viveka, ane saMta-samAgamanI rUci ane prApti thAya. tene punyAnubaMdhi puNyaneudaya jANa (2) pApAnubaMdhI puNya-je puryodaye jIvane aneka prakAranI paugalika bhogapabhoganI sAmagrI maLe, ane temAM tIvra-Azakita rahe te pApAnubaMdhI puNya jANavuM. * () puNyAnubaMdhI pApa-je, je, pratikuLatA vaDe. AtmAne, savizeSa AtmabhAna thAya temaja vairAgyabhAvanI vRddhi thAya, tene puNyAnubaMdhI padaya samaja. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) pApAnuMbaMdhI pApa -ajJAna-mithyAtva, ane rAgadveSAdi, pApakarmonA udaye, hiMsA, juTha, cerI, abrA, ane parigrahAdinA pApe karavA-karAvavA, ane anudana karavAnI vRtti rahe, tene pApAnubaMdhI pAdiya samaja. yavapi nizcayadaSTie te puNya-pApane baMdha, AtmAnA te samayanA zubhAzubha pariNAmane AdhIna che, tathApi vyavahAra daSTie AtmAne je zubha-azubhatAne yoga thayelo hoya che. te, te samayanA Atma-pariNAmamAM kAraNa bane che, tethI Atma-pariNAmanA kAraNanuM paNa kAraNa-mAnIne upacAre A cobhaMgI jaNAvI che, paraMtu baMdha samaye te mAtra beja vibhAga-jANavA, mATe A caubhaMgIne vistArathIcathArtha savarUpe gurUgamathI jANIne Atmazuddhi karavA prayatnazIla banavuM eja zreyaskara che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Azrave-saMvara paramapakArI, sarvajJa ane sarvadarzI zrI vItarAga paramAtmAoe prakAryuM che ke, "sarve saMsArI AtmAe kamanI paravazatA vaDe niraMtara pIDAya che. te mATe anAdithI karma sagI evA saMsArI AtmAo sarva karmanA baMdhanathI mukta thaI pitAnA sahaja anaMta jJAnAdi guNenA svAmI banIne sAdi anaMtame bhAge eTale zAzvata svarUpe sacidAnaMda svarUpI sidhatva bhAvane je rIte pAme che, te svarUpane batAvatAM jaNAvyuM che ke, "saMsArI jIve prathama je dvArathI eTale je hetuo ane kAraNothI AtmAmAM navina karma praveza pAme che tene anukrame yathAzakitae baMdha karavA joIe" je karma AvavAne prakAra yAne hetu che tene Azrava kahevAmAM Ave che te Azrava hetuone saMvarabhAva vaDe AmAe rokavA joIe. eTale je svarUpathI AtmA AvatA karmane reke che tene saMvara kahevAmAM Ave che. yadyapi sarve prakArano Azrava rekavAne che, ane te mATe sarva saMvara-bhAva-upAdeya eTale jarUrI che ema jANavuM joIe. tathApi dareka AtmAne potapotAnA zuddha jJAnAdiguNenA kSaya-upazama ane kSapazamAdi bhAve pravartatA Atma-zuddhinuM ArAdhakapaNuM hoya che, tene saMvara bhAva jANa ane audayikabhAvanI paugalika sAmagrInA-cegamAM Arzikti ane AzaMsA karavAthI vizvakapaNuM hA che. tene - Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva jANa. A Azrava tatvanA zAstromAM (42) beMtAlIsa bheda batAvyA che temAM (5) InidrA (4) kaSAya (1) prakArane avatane pariNAma ane mana, vacana ane kAyAganuM pari. zumana, e traNe prakAranuM yogapravartana temaja (25) prakAranI kriyAe A rItanA je kula beMtAlIsa le che tenuM dravyabhAvathI yathArtha svarUpa prathama gItArtha gurU bhagavaMta pAsethI barAbara jANI levuM joIe. have upara jaNAvelA AzravatatvanA savarUpathI bacavA mATe eTale AvatAM karmane rokavA mATe jJAnI puruSee saMvaratatva paNa je (57) sattAvane bhedavALuM batAvyuM che temAM (5) samiti (3) gupti (22) prakAranA parigraha (10) daza bhedavALe yatidharma (12) bhAvanA ane (5) pAMca prakAranuM cAritra, A rIte kula (57) sattAvana bhedathI saMvaratatvane paNa gItArtha-gurU bhagavaMta pAsethI dravya-bhAvathI yathArtha svarUpe jANI levuM. dareka saMsArI AtmAo upara jaNAvelA AzravanA yathAyogya hetuo vaDe samace-samaye karma bAMdhyA ja kare che temaja te te dareka samaye je je Azrava hetuone abhAva hoya che te svarUpe te AtmAne anAzravabhAva paNa hoya che, paraMtu je AtmA pitAnA samyaka bhAva-pariNAma vaDe, eTale bhAvasaMvaratA vahe ' je je AzravabhAvane jeTale jeTale aMze reke che te te bhAve te AtmAne bhAva saMvarapaNuM jANavuM. "AvA bhAva saMvara bAvamAM vartate AtmA te sAthe vaLI samyaktyAga bhAvanI vizuddhie karIne, pUrve bAMdhelA karmonI savizeSa nija Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 paNa teja samaye kare che. ema jANavuM. te sakAma nirAnA svarUpane vistArathI rasadhAta, sthitighAtAdinA bhedothI gItArtha gurU pAsethI yathArtha samajI levuM. A mATe sAmAnyathI nijarAtatvanA bAhA temaja asmatara bhAvanA maLI kula (12) bhede vaDe zAramAM batAvelA che, tenuM varUpa paNa gItArtha gurU bhagavata pAsethI jANI levuM. vaLI vize jANayuM ke, saMsAramAM pravartate koIpaNa saMsArI AtmA rAvA Ava rahita te koIpaNa samaye te nathI, mATe tene koIpaNa prakArane saMvarabhAva paNa na ja heca emane kahevuM. kemake vastutaH te je je prakAranA Azrava hetuone jevA jevA bhAvathI kensara hoya che te te prakArane dravya ane bhAva saMvarabhAva te te AtmAne avazya hoya che. ane sarvasaMvara bhAva te eTale sarvathA AzravarahitapaNuM te AtmAne mAtra (14) caudame guNasthAnake ja prApta thAya che, ema jANavuM. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedanA-nijarA sarve saMsArI AtmAe audyayiAdi je je bhAvAmAM nira'tara samayesamaye je je bhAve pariNAma pAme che, te te jIvAne te te bhAvAnu te te samaye tathA svarupe vedya-saMvedyapaNa jANavuM, AtmAnA A vedya-sa'vedananA svapa suvA mATe AtmAnI traNa prakAranI cetanAnuM svarUpa zAstrAthI ane anubhavathI yathArtha jANavu joIe. (1) jJAna cetanA: dareka AtmAno jJAna-darzInano eTale sAmAnya vizeSa svarUpanA jJeya-viSayaka je jJAnopayAga te jJAnacetanA jANavI. (2) kama cetanAH--dareka AtmAnA kartRtva pariNAma, te krama cetanA jANavI. (3) kamaLa cetanA--dareka AtmAne sva-para paryo canA bhAga-upabhAgarUpa je vedya-saMvedyapaNu te kaeNma mULacetanA jANavI. dareka sa'sArI AtmAne bAhya ke abhyaMtara parapoTTagalikabhAvanA sacAga viyeAga te, tathAprakAranA karmanA uyAnusAre jANavA, temAM zubha dravyAdinA ceAga puNyAye hAya che ane azubha dvavyAdinA ceAga pApAye hAya che ema jANavu', temaja vaLI tathAprakAranA krammayanA abhAve, Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19. temaja aMtarAyakamanA udaye teno yoga hoya che ema jANavuM. A rItanA samasta prakAranA zubhAzubha saMcAga viyegamAM dareka AtmAne zAtA ke azAtAne eTale ke sukhane ke dukhane pariNAma te vaLI tathA prakAranA vedanIya karmanA kriyAnusAre thAya che ema jANavuM ane te aMtamuhUrta parAvatapaNe hoya che ema jANavuM. A vedanIya karmanA udaya janya para-pracayika sukha dukhamAM je AtmAne IchAniSThatvane, ane rati-aratine temaja rAgadveSane pariNAma thAya che te te jIvane tathA prakAranA pitAnA mehanIya karmanA udayAnusAre thAya che ema jANavuM. - - - have je AtmAoe je svarUpe dezana-mehanIya karmane kSaya, upazama ke pazam karela hoya che te mujaba te AtmAone sukha-duHkhanA saMvedane paNa IchAni chatvane AtyaMtika pariNAma hete nathI kemake teone zuddhAtmabhAvanA svarUpanuM temaja parabhAvanuM-viSamatAnuM bheda jJAna thayeluM hoya che, je ke sarve saMsArI AtmAone karmajanya sukha duHkhanuM jJAnavaraNIya karmanA kSapazama mujaba zuddhAzuddhatvabhAve vedana-saMvedana jarUra hoya che. te vedana-saMvedananuM svarUpa paNa jJAna cetanAnA traNa bhedathI nIce mujaba jApUvuM. v , ' , Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : * (1) save mithyASTi AtmAone mahamUlaka mAtra viSaya-pratibhAsa jJAna jANavuM, (2) sarve samrakUvadhArI AtmAone potAnA zuddha jJAnAdi guNenA kSayopazama mujaba tattvasaMvedana jJAna jANavuM eTale sava-para paryAyanA yathArthabhedavALuM jJAna jANavuM (3) je je AtmAne je je varU cAritra mehanIyane kSaya, upazama, ke kSayopazama varte che te mujaba, te te AtmAne tavapariNatimata jJAna jANavuM. eTale zuddhAtmasvarUpamAM jJAna, darzana, cAritrAdiguNanA abheda pariNAmaC/ jJAna AsvAina jANavuM A rIte sarve saMsArI AtmAone pUrve bAMdhelA karmodaya pramANe temaja te te samayanA te te AtmAnA mohanIyamanA kSaya upazama ke kSayapazama bhAva pramANe te te AtmAone sva-para bhAvanuM zuddhAzuddha vedya saMvedyapaNa jANavuM, saMsArI AtmAe mULa prakRtirUpe ATha ane uttara prakRtirUpe (12) ekasene vIsa prakRtiene vividha prakAre samaye-samaye prakRti, sthiti, rasa ane pradeza svarUpe kamabaMdha kare che temaja vaLI te karmabaMdhane paNa pRSTa, badhdha ane nidhatta ane nikAcanAnA svarUpathI cAra-bhedavALe jANIne temAM eTale baMdhAyelI kama-prakRti. emAM uvartana, apavartana ane sakaMmaNAdi karaNe paNa samaye samaye AtmAnA dareka samayanA adhyavasAya pramANe Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 ke thayA ja kare che ema jANuchuM. paraMtu je karma udayAvalikAmAM AveluM hoya che tene te tathAsvarUpe jIvane bhegavavuM paDe che (udaya samayathI AraMbhIne eka AvalikA pramANa kALane udayAvalikA kahevAya che, te asaMkhyAta samayanI eka AvalikA jANavI. temaja eka aMtamuhUrtanI eTale. (48) miniTanI 1,67,77,216 AvalikAe jANavI) AthI je karma jevA svarUpe udayAvalikAmAM AveluM che. te kamane te tathA prakAranA rasavibhAga cahita chavane bhogavavuM paDe che ema jANavuM AthI paNa samaja ke mane bApalA kAmamAM rahe AtmA pitAnA adhyavasAyathI aneka prakAranA pheraphAra prati samaye karyA kare che tethI karIne jevA prakAranuM karma karyuM che tevAja prakArathI te mane lAgavAthuMja chee ekAMtaniyama ra te nathI, paraMtu dareka karma je svarUpe udayAvalikAmAM AveluM heya che tene te te prakAre ja dareka jIvane avazya jogavavuM paDe che. A rIte dareka samaye udayamAM AvelA che je kamane AtmA-sukha duHkhAdi rUpe jejesvarupe vere che yAne bhogave che tene vedanA kahevAya che. je je kama bhagavAIne Atma pradezathI chuTuM paDI jAya che tene nija kahevAya che. dareka AtmAne dareka samaye bhegavAtA karmanI nirjarA hAya ja che. paraMtu je samyaphatvAna AtmAo potAnA samyakatva bhAva vaDe zAstromAM Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 batAvelA bAra prakAranA tapa pariNAma vaDe eTale ke viSaya, vairAgya, ane mokSAbhilASI-bhAvavaDe pitAnA adhyavasAyanI vizuddhithI pUrve bAMdhelA kAmamAM vizeSa prakArane pheraphAra kare che, ane vizeSa prakAre AtmAmAMthI karmo chUTA pADe che. taimaja sthitighAta-rasaMghAtAdi rUpe je je pheraphAra kare che te sakAmatirAM zAstramAM kahI che. A sakAmanijamAkSa karo. javI, A sakAmanijerAnuM rasadhotisthitirthAta,guNa, guNase kema ane apUnabaMdhaka bhAvanuM svarUpa gItArthagurU bila pAsethI samajI levuM vathI vAlI zArIriguNe surata nirAne listrIne pariNAma te baLIne AtmAneM je karma gavAIne ApauothI chUTuM pADe che tene akAma. mijA jANavI. AvI aoanija rAkSanuM kAraNa nahi hevAthI tene tAtaH nirjarA kahI nathI, kemake tyAM nija zanAkAraNa rUpa osmAna adhyavasAya abhAva che tethI je zAstromAM akAma-nirjasane deDakAnA pUrNa sanmAna kahI che eTale te pharIne navA aneka prakAranA savizeSa baMdhanuM kAraNa banI jAya che ema jANavuM. jyAre sakAma-nirjarI vaDe AtmA baMdhaviccheda bhAvamAM AgaLa vadhate guNasthAnaka upara caDIne aMte ekSapadane pAme che. ema jANavuM. A mATe zrI bhagavatIsUtrane viSe pa. pU. zrI gaNadhara bhagavaMta zrI gotama svAmIjInA praznottaramAM zrI sarvajJa ane sarvadazI bhagavAna zrI mahAvIra svAmIjI e Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 nIce mujaba jaNAvyuM che. tene paNa gItArtha gurU bhagavaMta pAsethI vizeSathI abhyAsa karI prazna (1) he bhagavaMta, ghaNI vedanAe alpa nirjarA thAya che? javAba. hA. gautama, nArakInA jIne ghaNI vedanAe alpa nija rA thAya che prazna (2) he bhagavaMta, empa venAe aniSiA e che vAba hA. sotama, anuttara vimAnavAsI netA aTaka vedanA alpanija thayuM che. praDha (3) he bhagavaMta, ghaNI vedanA dhaNI nija thAya che javAba che gautama pratimadhArI laMke tathA punibhagava - 1 : ne ghaNA venoe dha mijare thAya che ? prazna (4) he bhagavaMta alyavedanAe ghaNI nijasa thAya che. javAba hA. gautama, caulma guNasthAnake, aA vedanAe ghaNI nijA hoya che. A rItane vedanAnA-vedya saMvedya-pariNAma sAthenuM nirA- tane saMdhi amee zAstrAdhAre yatkiMcita batAve che, vizeSathI anubhavathI samajI le. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badha masa : . A sasAranA tamAma AtmAo anAdi kALathI karma-adhanathI jakaDAyelA che, pUrve kAIpaNa kALa evA na hatA ke, je kALe A saMsArI AmA kama-baMdhana vagaramAtA, mATe anAdi eTale jene Adi nA zakyata jAne praNamatA nathI te rUpe, nAdi kALathI Ave sa'sArI AtmA manA nathI jakaDAyeA che ema jANavuM. jo pUrve kAI kALe A sasArI AtmAne kasa madhana vagaranA vicArIzuM. te te zabda AtmAne ma vaLagyuM kema ? ne muktAtmAe krama upArjana karyuM. ema vicArIe te zudhdhAtmApaNuM ja naSTa thaI jaze ? vaLI jo prathama krama ane pachI tenI sAthe AtmA badhAyA ema vicArIzuM te te prathamanu kama te ketu ? kemake je karma AtmAe peAte karela nathI te kema te AtmAne dhanarUpa ke bhAgavavA rUpa paNa na heAI zake vaLI jo AtmAne ane kamane ekIsAthe utpannatA mAnIe. te paNa ekI sAthe utpanna thayela kamane paNa, te kama te AtmAnuM che. ema nahi ja kahI zakAya. A rIte vicAratAM aneka dASA Ave mATe dareka sasArI jIvane peAtAnA kramanA saMcAgasaMbaMdha pravAhathI anAdi kALanA che, ema je zrI sarvaijJa ane sarvaidazI vItarAgaparamAtmAe jaNAvyu che teja athamAM zradhdhA karavI eja zreyaHskara Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have dareka saMsArI AmA mane karmanA udayane anusAre nArakI tiryaMca masubdha ane devagati e. saragati saMsAramAM anAdi kALathI janma-maraNa kare che, ane temAM vividha karmAnusAre vividha prakAranA zarIra dhAraNa karIne, te zarIrAdikArA mana, vacana temaja kAyogathI khAtA ane saMmehanA re nava nAvA e samaye samaye gAMdhae jAya che. A rIte je je vividha kamajuM baMdhana-sAmA je je hetuothI, ane je je svarUpe kare che tenuM cit avarUpa jaNAvIe chIe pratyeka sArI vAtmA cAlAnA mANasa zAha pAse eka prazAzAha e ke te mAtra viSe rahelI anaMta kAma-vargane potAnA pitAne grahaNa kare che. ane tene kaSAya pariNAmavaDe teja samaye prakRti, sthiti, rasa ane pradezarUpa vividha varUpe baMdha kare che, te pratyeka kAmagvagaNane anatA anaMta pudagala paramANuonA aMdharUpa, ane sarve jIvethI anaMtA anaMta rasavibhAgathI yukta jANavI, anaMtA-anaMta kAmaNavargaNAone prati-pradeze AtmA potAnA yoga ane kaSAyarUpa adhyavasAyathI samaye-samaye grahaNa kare che ane te ja samaye te sarvene prakRti, sthiti, rasa ane pradeza samudAya rUpe niyata svarUpa pamADIne tene AtmapradezanI sAthe, je kSIra-nIravat saMbaMdha kare che, tene kamabaMdha jANave te kamanuM svarUpa nIce mujaba jANavuM. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 -- (1) prakRti madha eTale?-- khaMdhAyeluM te kamA~ kevA prakAranu' phaLa Apaze te rUpe tene niyata karavuM. te te mULa prakRtio rUpe jJAnAvaraNAdi ATha prakAravALuM che ane uttara prakRtie rUpe 18 prakAranu che, temAMthI baMdhamAM 120 ane uyamAM 12 prakRti hoya che tenuM svarUpa vistArathI gAya gurUbhagavata pAsethI samaNa levuM'. - 2=1,(2) sthitima dha eTale te krama keTalA kALa sudhI tathA prakAranuM phaLa Apaze te, A mATe dareka krama prakRi enA je vividha sthitikALa janyathI ane utkRSTathI prAstra kaNa tene ane te miDisaLa pramANe tenu tamAmaAALanuM svarUpa hoya chetenepaNu gurU-garathI tANI tevu ' y' tA' navA nA * P (3) rasa madha eTale --te krama kevA ane keTalA pramANamAM tIvra ke mada bhAvathI phaLa Apaze te, A rasavipAkanA svarUpane prathama ghAtika ane adhArtikama tema ja dezadhAti ane savadhAtinA svarUpathI yathA jANI levu. te pachI temAM anubhavathI yathAtha zradhdhA karavI, kemake aAtmAnI vizudhdhinI-kArakatAnA AdhAra A ravipAkanI taratamatA upara rahelA che. (4) pradeza adha eTale --vividha karma-vagaNuAonA jaththAnI sa MkhyAnuM pramANa eTale jeTalI--jeTalI kAmaNa vargINA je je samUha bhAve je je svarUpe baMdhana pAme Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 che te, A sAthe vaLI tenI niSeka racanAnuM svarUpa pazu gurugamathI avazya jANavuM jarUrI che. [dareka AtmAne upara mujabanA kakha dhananu pradhAna kAraNu AtmasvarUpanuM ajJAna che. ane tethI ja AtmazudhdhikaraNanA-prayatnanA abhAva"rupe pramahAdhAraNa hoya che kahI sAmAna te. mithyAtvamAhanImanA udayajanya aNuv ane mayuktikaraNane abhAva te cAritra mAhanIyatA uSaeNjanya mANu. A mATe zcama siyAvamAhanIya tu medAnaDavAno saunAvaNI ne kSamA pAma vArI che pAne jAtrimA nIya zera teDavAnI prathama dAnahanIya kAMnA pAma jarUrI che Ama chatAM sAmAnya rIte jeTaluM je nuM jora ochuka teTaluM teTalu AmasAme vizeSa jANavu. vaLI te Atma sAmarthya vaDe je je AtmAo je je prakAre adhi tara manIya kasasa kSaya, upazama ke kSaye prazama kare che te bhAve te te AtmAmAnI AtmavizudhdhinI kArakatA jANavI. A rIte je je AtmAe jema jema Atma vizvae vadhatA jAya che tema tema temane baMdha vicchedatA prApta thAya che ema jANavu. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmaguNAti kamaja madhanathI mukta thavAvaDe AtmAne AmikasukhanI prApti thAya che ane AtmAne sarve kamanA baMdhanAthI sarvathA mukta karavAthI sAme ekSa-sunI prApti thAya che ema jANavuM. yaSi zuddhaniyaSTie vicArIe te AtmAne kanuM baMdhana paNa nathI ane tethI tene sUkAvArUpa gAza paNa nathI. paraMtu zAma nizcaya daSTie zuhAtma savarUpa che tenI nizcaya svarUpaNI zAha karIne, tema ja te zreSTha mArajhu AdhyAvalana rUpe sArA karIne, hAlamAM je pitAnuM azudhdha mAhi-valimAM - vahAravALuM AtmAnuM je A zudhaSNu che, tene zuddha vyavahAramAM jotAM, eTale viSaya-kaSAbhAvathI nirtAvIne, zAnadarzana cAritrAdinA garUpa paMcAcAramAM pravartana karavA che, AtmAne athArtha svarUpe dravya ane bhAva karmanA-aMdhanathI chUTavANuM heya che ema jANavuM. A mATe javuM ke, dareka saMsArI AtmA anAdithI karmabaMdhanathI-yukata che ane sidhdha paramAtmAe sarva karmabaMdhanathI mukta thayelA che, temAM kaI eka sidhdhaparamAtmAnI apekSA vaDe sidhdhatva bhAvanuM sAdi anaMta paNa jANavuM. ane sarva sidhadha paramAtmAnI apekSAe sidhdhatvasvarUpanuM anAdi-anaMtapaNu jANavuM AvI zuddha zAzvata sidhdhAvasthA prApta karavAmATe paramapakArI zrI jinezvara bhagavatee upara jaNAvyA mujabane Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je mokSamArga batAve che temAM ja zraddhA karI che pitAnA AtmAne te mArgamAM jeDatAM, jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya e cAraguNaghAti karmanA baMdhana jema jema tUTatA jAya che tema tema te AtmAne zuddhAtmasvarUpane anubhava prApta thAya che, te pachI te karma-pariNAmanA vikArathI rahita, potAnuM je sahaja zudhdhAtma svarUpa che, temAM ja ekatva bhAve ramaNatA karatAM thakAM, te AtmAne sarvakarmathI mukata thavA vaDe mokSa sukhanI prApti thAya che ema jANavuM, A mATe kaI paNa AtmA manuSyabhava sivAyanA koI paNa bhavathI sidhapada prApta karI zakatuM nathI ema jANavuM. mATe tamAma siMdhdhaparamAtmAne prathama saMsArI bhAvathI uttama manuSyabhava pAmIne ja sarva-karmanA baMdhanathI mukata thaI siddha paramAtmA banelA che ema jANavuM. je kaMI sidhdha paramAtmA, je kaI svarUpanA manuSya bhava, kSetra kALAdi. bhAvanI vizudhdhae sidhdha-pada pAmela che te siddha paramAtmAnI te bhAve sthiti jANavI. A rIte sarvasidhi. paramAtmAnuM bhinnapaNu jANavuM. temaja sarva siddha paramAtmAonuM zuddhatama svarUpe ekasarakhApaNuM jANavuM. vaLI te sarve sidhdhAtmAone keIpaNa prakAranuM kamabaMdhana, AyuSya, prANa, paryApti, Indriye, ke zarIra hetuM nathI. paraMtu teo pUrNajJAnAdi bhAve sacidAnada svarUpe pitAnA apI. agurulaghu temaja avyAbAdhAdi anaMtAanaMta. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNemAM anaMtakALa zAzvata svarUpe eTale havethI temane koI paNa kALe paNa A saMsAramAM janma-maraNa karavAnA nathI te rUpe zudhdha-kSAyika bhAve samaye-samaye pUrNa jJAneparogamAM utpatti, sthiti ane laya rUpe pariNAma pAmI rahelA che. ema jANavuM. AvuM ja zudhdha zAzvata ane kRva sidhdhAtma svarUpa che tene yathArtha bhAve te dhRvatva bhAva vaDe ja jANI zakAya? kemake asthira pariNAma te sthira bhAvane paNa asthira rUpe juve che te pachI yuvA bhAvane te jANI ja kema zake? paraMtu dhruva bhAvanI zraddhAnA jere kathaMcita sthiratA bhAva vaDe kathaMcita dhruvabhAvane anubhavI pUrve batAvyA mujabanA sidhatva svarUpI pUrNa dhRvatvabhAvane pAmavA samartha thaI zake che ema jANUvuM. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haiya-upAdeya jIva mane ajIvanI rAzirUpa A jagata cha dravyA maka che ane A cha e dravyeAnA vividha pariNAme mukhyatve navatatvAtmaka che. A nave tatvAnA pramANa ane nayathI yathArtha bhASa karatAM zrI vItarAga sarvajJa ane sa dazI paramAtmAe batAvela haiya-upAdeya bhAvanu yathAya zradhdhAna thAya che, tene samyaktva jANavuM. A haiya-upAyamAM mukhyapaNe Azravatatvane haiya rUpe anesavara nirjarA ane mAkSatattvane upAdeyarUpe. jANIne, dravya-kSetra-kALa bhAva ane bhavanI sApekSatAe tyAga grahaNu karavAthI ArA dhakatA prApta thAya che ema jANavu. je jIvA Azravatatvane upAdeya jANe che ane saMvara-nirjarA ane meAkSatatvane heya samaje che te mithyAdaSTi jANavA. ane te bhAve vanArA jIvAnI A saMsAramAM dhAra-6zA thAya che ema jANavuM. zAstrAmAM Azrava tattvanA (42) beMtAlIsa lenA atAvyA che temaja tenA aMdha hetuonA (57) sattAvana bheddA matAvyA che te mAMhe je je jIvA jeTale jeTale AzravabhAvanA nirAya kare che teTalA teTalA te jIvane savara bhAva jANavA ane tethI teTale teTaaA te jIvane adha viccheda jANavA. saMvara tatvanA zAstrAmAM (57) sattAvana bhedo matAnyA che temAM samiti, gupti, ane pariSaha te dravyasaMvara rUpa Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara #" "* che ane yatiSama-bhAvanA, ane pAMca prakAranu' cAritra te bhAvasa'vararUpa che, eTale samiti ane guptinuM AcaraNa te dravyasavara jANavA. ane samiti tathA gupti rUpa AtmAnA je pariNAma te bhAvasavara jANavA. vaLI pazu vyavahAra savara ane nizcaya saMvaranuM paNa yA jJAna kavu' jarUrI che. kemake mithyASTine je saMvara5Na hAya che, te mAtra vyavahAra savaraNa. jAgruvuM, kemake tethI te AtmAne nirjarA thatI nathI eTale AtmaguNanA vikAsa thatA nathI. jyAre samyagdaSTi jIvane nizcayasa vara prApta me svarUpa ramaNatA varka atra, Atmika guNeAnA Aphri rjAva thAya che. ema jANavu je jIvA Azrava bhAvanA nizcaya karIsa varabhAvamAM sthira thaI parabhAvane eTale ke rAgadveSanI pariNatine je je svarUpe tyAga kare che te te bhAve te te jIvane pAtapAtAnA pariNAmanI zudhdhine anu. sAre peAtAnA jJAna, darzana, cAritrAdi guNAnA je vikAsa thAya che tene bhAva nirjarA jANuvI. A pramANe bhASa nijAe Atma-zudhdhi karatA AtmA aMte sarva kramanA aganathI chUTA thaI mAkSalAvane pAme che. ema jANavu. AthI spaSTa samajAze ke mAkSabhAvanu kANu nirjA che ane nijAnu kANu saMvara, ane te sa MvarabhAvanI prApti anukrame AzravabhAvanA nirodha karavAthI thAya che. Azrava bhAvanA nirAya anukrame A pramANe karavA joie (1) prathama viSaya vikArathI, te pachI (2) anAdi tIvra anaMtAnu 4. " . Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 aMdhana dveSAdri kaSAya pariNAmathI, ane te pachI (3) pramAda temaja annatanA pariNAmathI, ane te pachI chevaTe (4) cAga pariNamana bhAvanA nirAya karavAthI jIvane sava-savara bhAvanI prApti thAya che ema zrI sajJa ane sadazI jinezvara paramAtmAoe prakAzyuM che. A mATe zrIjInezvara bhagavatAe batAvela meAkSamAga nA anukramamAM prIti-pratIti karIne pAMca prakAranA vyavahArane avirUdhdha bhAve vyavahAra karavAthI AtmAtha-sadhAya che ema jANavuM. have avirUdhdha vyavahAranI prApti mATe jarurI yathArtha jJAna-kriyAnu svarUpa jAvIzuM'. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna-kiyA (jJAna) mUta ane amUrta samasta dravyane tenA vikAlika guNu-paryAya sahita jANavA, rU5 AtmAnuM je sAmarthya te jJAna-guNa jANu. dareka AtmAmAM A jJAnaguNa te hoya che ja, kemake jIva kahe ke AtmA kahe, te jJAnAdi guNonA samudAyavALe ja che paraMtu A jJAnaguNa pAMca prakAranA jJAnAvaraNIya karmothI je je svarUpe avarAyele eTale DhaMkAyela hoya che te te svarUpe te te AtmAne tathA vidhajJAna paryAyamAM pariNAma pAmavAnI zakti dabAyelI hoya che ema jANavuM. jo ke keIpaNa AtmAne jJAnaguNa keI paNa kALe saMpUrNapaNe eTale sarvathA avarAyele hote nathI paraMtu matijJAnAvaraNa ane zrutajJAnAvaraNa kamene je je jIvane je je samaye jeTalo jeTale kSapazama heya che te pramANe te te ane tathA svarUpe jJAnaguNamAM pariNAma pAmavApaNuM hoya che. eTale te jIvane te kALe teTaluM jJAna hoya che ema jANavuM, vaLI paNa je je AtmAne avadhijJAnAvaraNa ane mana paryavajJAnAvaraNane eTale jeTale pazama prApta thayela hoya che te mujaba te AtmAne te te nirAvaNa jJAnaguNu vaDe upaga mUkavAthI te te yabhAnuM pratyakSa svarUpe jJAna thAya che ema jANavuM. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 AthI samajavuM ke upara jaNAvelA cAre kSAyeApazamika jJAnaguNamAM je je AtmA je je kALe jeTale jeTale aMze je bhAve upayAgavAna haiAya che te bhAve te samaye te AtmAmAM tathA rUpa zeyane jANavAnA, jJAnapariNAma hoya che ema jANuvuM. vaLI temAM jeTalI jeTalI vizuddhi teTalA teTalA zudhdha-jJAnaparyAya jANavA ane jeTale jeTalA mehanIyakama nA udaya teTalI teTalI azudhdhi jANavI. paraMtu jyAre AtmA saMpUrNa vItarAga bhAvamAM Ave che eTale mehanIya kama nA sathA kSaya kare che tyAre te AtmAnuM jJAnAvaraNIya kama sarvathA nAza pAme che. ane te sAthe darzanAvaraNIya ane aMtarAyakamanI paNa sa` prakRtinA savathA kSaya thaI jAya che, tethI karIne te AtmAne anaMtajJAna, anaMtadarzana, ana'tacAritra ane anaMta vIyaguNunI prApti thAya che eTale te AtmAne peAtAnA anaMtaguNNAnI saMpUrNa kSAyakabhAve svAdhInatA prApta thAya che, te pachI te AtmA saheja svarupe pratyeka samaye te guNeAmAM pUrNapaNe nira'tarasajJa ane sattu paNe pariNAma pAme che. AvA sarvajJa ane savathI vItarAga paramAtmAne jagatanA sarva dravyenA trikAlika sava pAMyA saMpUrNapaNe peAtAnA pratyeka samayanA saheja upayeAgamAM pratyakSa bhAve eTale hastAmaLakavat jaNAya che ema jANavuM. AthI ja zrI sarvajJa ane sadazI bhagavatAe prakAzela uMcApAdeya arthone nizcaya ane vyavahAra STie avisa vADhI bhAve jANavAthI AtmA sadhAya Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ema jANavuM vaLI eTaluM khAsa dhyAnamAM rAkhavuM ke kSayapazAmika jJAnaguNamAM paNa je jJAna mahAvezavALuM hoya che te Atmazuddhine bAdhaka hoya che paraMtu je jJAnamAM je svarupe mehane kSaya, upazama ke kSapazama vartate hoya, che te jJAna teTalA pramANamAM AtmazuddhikAraka hoya che, te mATe jANavuM ke je jJAnamAM pudgala dravyanA vividha varNa, gaMdha, rasa, sparza, ane zabdAdi viSayamAM IdhyArthapaNuM ane sukha buddhi hoya che te jJAna mehAvezavALuM hoya che, ame je jJAnamAM pitAnA zuddha jJAnAdi guNonA kartavabhakatva bhAvanuM sukha hoya che te jJAna AtmazuddhikAraka hoya che. A mATe zrI jInezvara bhagavatee atAvela arthane nizcaya ane vyavahAra dRSTi vaDe aviruddhapaNe jANatasamyaphadaSTi-AtmA pitAnA zuddha jJAnAdi guNonuM AsvAdana karI zake che ema jANavuM. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( kriyA ) jo ke cha e dravyAmAM kartApaNuM eTale " kriyAne svataMtra paNe kare te kartA, '' Avu kartRtvapaNuM te mAtra jIva dravyamAM ja che, paraMtu kriyatva eTale kriyA pariNAma jIva ane puddagala e ane drabyAne viSe DAya che, ema jANavuM. dareka AtmA peAtAnA jJAnAdi guNAmAM samaye samaye je je svarUpe upayAgAdi kartRtva bhAvamAM pariNAma pAme che te te svarUpa-te--te te AtmAnA kriyA pariNAma jANavA, ane puddagala caiAnA pUraNa galana svabhAve je gatyAdi pariNAma te tenA kriyA pariNAma jANavA. upara jaNAvyA mujaba upayAgAdi kriyA pariNAma dareka jIvane pratyeka samaye hAya ja che, paraMtu AtmAne yathA vidhi-niSedha rUpa, kriyA pariNAma vaDe ja ITA-sAdhyasiddhi hAya che, ema jANavu. A mATe AtmAne AtmabhAva-sAdhaka kriyA tA peAtAnA zuddha Atmika guNNAnA svarUpamAM kartA-bheAkatApaNA vaDe jANavI. ane para-puddagala dravyanA pariNamana bhAvamAM je kartA-bheAkatApaNAnA bhAva te zuddha-nizcayanayanI dRSTie Atma svarUpane mAdhaka kriyA che ema jANuvuM. vaLI 'pratyeka sa'sArI AtmAne oyika lAve-zarIrA de saMbaMdhe, je mana-vacana-ane kAyAnI pravRttirUpa ceAga pariNAma Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rA hAya che, te caiAga pariNAmamAM te AtmA jo upayega zuddhi vaDe pravarte eTale prabhunI AjJAe. utsaga -apavAde vidhi sahita yAga pravartana kare, te te yoga pravRtti Atmazuddhinu avikaLa kAraNa che ema jANavuM. paraMtu te yAga zuddhine ja Atmazuddhi lekhavI joIe nahi, A rIte cega pariNAmathI AtmAnuM kacit abhinnapaNuM te temaja paramAthe bhinna paNuM che, ema jANIne, jyAM sudhI AtmA-yAgAdi pariNAmanA vyavahAravALA che, tyAM sudhI tenA zubha-yAga vyavahArane vyavahAranaya dRSTie kAraNamAM-kAya'nA upacAra karavA rUpe te zubha yAgane Atma-dvirUpa lekhavA joIe. temaja vaLI je ceAga pravRtti-pAMca AzravanA kAraNu bhUta sAvadya hAya che te tamAma pravRtti chanAjJA virUdhdha hovAthI-viSaya-kaSAyanI vRddhinuM kAraNa ane che. te mATe tevI pravRttine Atma svarUpane mAdhaka jANavI joIe. AtmAnA kriyA pariNAmanA svarUpa vizeSathI ATha prakAza zAstramAM matAvyA che te A pramANe. (1) jJAna pariNAmathI-jJAnAtmA. (2) darzana pariNAmathI darzanAtmA, (3) cAritranA pariNAmathI-cAritrAtmA, (4) tapanA pariNAmathI-tapAtmA, (5) vIya pravatana pariNAmathI-vIryAmA, (6) upayAga pariNAmathI-upayAgAtmA (7) kaSAya pariNAmathI kaSAyAtmA (8) cega pariNAmathI-ceAgAtmA A AThe prakAranA Atma-pariNAmanA bhedabhedanu' temaja zudhdhALu bhAvanuM svarUpa gItA gurU bhagavaMta pAsethI -vistArathI avazya jANI levu jarUrI che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 vaLI zAstromAM je "jJAna-kriyAbhyAma mokSa" ema je kahyuM che, te mATe samajavuM ke je jJAna ane darzananA pariNAmamAM cAritrane pariNAma che, tethI temaja je cAritra pariNAmamAM, zudhdha jJAnapravega vate che tethI A rIte jJAna-darzana ane cAritranA abheda pariNAma rUpa jJAnakriyAthI, Atmazuddhi yAne mokSaphaLanI prApti thAya che. ema jANavuM, AvI nizcaya Atmazuddhi mATe AbhAthI AtmAoe sva para guNa paryAyanA bhedabhedanA svarUpane nizcaya ane vyavahArathI yathArtha jANIne, pachI janAjJAe (1) Agama-vyavahAra (2) zrata-vyavahAra, (3) AjJAvyavahAra (4) dhAraNA-vyavahAra ane (5) jIta-vyavahAra e pAMca prakAranA vyavahArane bhedA-bhedathI yathArtha svarUpe vidhi-niSedharUpe jANIne, AtmArtha paNe utsargo temaja apavAde pravartana karatAM avazya Atmazuddhi thAya che. ema jANavuM. A svarUpanA aneka daSTAMte zAstromAM batAvyA che, te jANIne zudha-mArgamAM zraddhAvAna banavuM e ja zreyaskara che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizcayadaSTi-vyavahAradaSTi pramANarUpa hepAdeyanuM yathArtha jJAna nizcaya ane vyavahAra daSTi sApekSa hoya che mATe. (1) je atyaMtara svarUpanI sAthe bAhya svarUpane paNa abheda hoya, temaja je potAnA divyatvanA zudhdha pariNAma rUpa hoya, tevA svarUpa vizeSathI padArthane jANe te nizcaya daSTi jANavI. (2) je ekaja davyanA aneka pariNamanene ekabIjAthI alaga alaga yAne bhinna-bhinna paNe grahaNa kare, temaja jagatamAM je dravyane, tenA je mukhya paryAya vaDe vyavahAra karate heya, te davyane, te svarUpa vizeSathI grahaNa kare, temaja vaLI je pariNamana nizcaya zudhdha pariNamananuM kAraNa hoya, tene, te te svarUpa vizeSathI jANe te vyavahAra daSTi jANavI. jagatane pratyeka padArtha nizcaya daSTie zuddha-ekaja pariNamana bhAvavALe che, temaja te sAthe, te padArtha vyavahAradaSTie aneka pariNamana bhAvavALe paNa che. ane AtmArthanuM prajana hovAthI AtmasvarUpane, zudhdhAzudha, nizcaya-ane vyavahAradaSTinI corI vaDe jaNAvIe chIe. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) zuddhanizcayanayanI daSTie, joIe te AtmAnuM pitAnA zudhdha jJAnAdi guNemAM je pariNamana, te, tevuM sva-svarUpa che. (2) azuddha nizcaya nayanI dRSTie joIe te - rAgadveSAdi-kaSAya pariNAma te azuddha-AtmasvarUpa che. (3) zuddha vyavahAra nayanI daSTie eIe te - jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra ane vIrya cArAdi, te Atma svarUpa che. (4) azuddha vyavahAra nayanI dRSTie joIe te - gati, jAti, zarIrAdine pariNAma te azuddha-AtmasvarUpa che. uparanI caubhaMgImAM je zuddha vyavahAranuM svarUpa che, te zuddha nizcayanuM kAraNa che, ane je azuddha-nizcayanuM svarUpa che, te azuddha vyavahAranuM kAraNa che ema jANavuM. vaLI sAdhya zuddhi mATe zuddha nica nayanI daSTinI upakAra kartA che, ane sAdhana zuddhi mATe zudhdha vyavahAra nayanI daSTinI AvazyakatA che, A mATe zuddha vyavahAra daSTieutsarga-apavAde yathArtha vidhi-niSedhapaNAnuM svarUpa gItArtha gurU bhagavaMta pAsethI jANI levuM. A mATe jANavuM ke. zuddha vyavahArathI, dAnaguNathI, zIlaguNa, zIvaguNathI tapaguNa, ane tapaguNathI bhAva vizuddhi prApta ane zuddha nizcaya daSTie bhAvavizuddhie, samyaka tapa hAya, samyapha tapa vaDe, samyaka cAritra jANavuM ane samyapha cAritra vaDe zuddha dAna guNanI Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApti thAya che. ema jANavuM have jeo zuddhAtma pariNAma rUpe ja ekAMte Atma pariNAmane mAne che. teo ekAMta-nizcaya daSTivALA hevAthI ati pariNAmI jIve jANavA temaja vaLI jeo zarIrAdi svarUpe ja ekAMte Atma pariNAmane mAne che. teo ekAMta vyavahAra daSTivALA hovAthI ane pariNAmI ja jANavA. paraMtu jeo nizcaya svarUpane nizcayathI jANe che, ane vyavahAra svarUpane vyavahArathI jANe che. teo sAcA-pariNAmI jI jANavA, A prakA2nA pariNAmI ane zAstromAM ArAdhaka bhAvavALA jaNAvyA che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utsarga-apavAda pAdeya bhAvamAM je vidhiniSedharUpa (kriyA) pravatana te utsarga temaja apavAde sApekSabhAve upakAraka che. anyathA anupakAraka che. ema jANavuM. (1) jyAM ISTArtha (mokSa) siddhinA sAdhya prati dravya-kSetra, kALa, bhAve avikala pravartana hoya che, tene utsarga-mArga jANa. (2) jemAM mokSArtha siddhirUpa sAdhya bhAvanI te avikalatA hoya che paraMtu sAdhanatAmAM dravya-kSetra kALAdinI apekSAe, vikaLapaNe pravartana hoya che eTale je paraMparA kAraNatAvALI kriyA hoya che tene apavAda mArga jANa. paraMtu jemAM sAdhya zudhi ja nathI tene te, paramArthe unmAga ja jANa. ahiyAM keTalAka AcAryo kahe che ke "utsarganA phaLanuM dayeya rAkhIne apavAde je pravartana karAya che, te - apavAda pravartana ISTAImekSa siddhi mATe jude svataMtra mArga che. ema kahIne teo utsargamAnA phaLane dhyeya (sAdhya) tarIke rAkhIne svataMtrapaNe apavAde pravartana karAya ema kahe che. vaLI A mATe teo jaNAve che ke zAstromAM apavAdamArganuM prAyazcita levAnuM kahyuM nathI. paraMtu aticAranuM prAyazrita levAnuM kahyuM che. mATe apavAdane jude svataMtra mArga jANu joIe. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 jyAre A mATe bIjA AcAryo kahe che ke "je utsaga mAnI rakSA kare te apavAda mAga jANavA, eTale utsaga mAganI rakSAne arthe apavAde pravata na karAya ema kahe che." upara jaNAvelA bhinna abhiprAyAne yathArtha paNe jANavA mATe utsa-apavAdanI colagIne gItA zurU bhagavaMta pAsethI zAstrathI avirUdhdha jANavA khapa karavA. A mATe sAmAnyapaNe je anne abhiprAyAne sAdhya-sidhdhinI avikaLatA sAthe joIzuM' tA banne vacanAmAM khAsa vivAda karavA jevuM rahetu nathI, paraMtu sAdhanazudhdhi mATe te zAstromAM je AgamavyavahAra, zrutavyavahAra, AjJAvyavahAra, dhAraNAvyavahAra, ane jItavyavahAra, e pAMca prakAranA vyavahArA khatAvyA che. tene paraspara bhinnAbhinna bhAve utsarga apavAdarUpe gurUgamathI yathAtha samajIne yathArtha paNe zudhdha sAdhya-sAdhana dAvathI AtmA sadhAya che ema jANavuM. A mATe zAstromAM jaNAvyu` che ke " jee ekAMte utsagamAnA ja Azraya karanArA che. eTale ekAMte utsargamAga ja icche che. te kriyAnayanI dRSTie apariNAmI jIvA jANavA. temaja vaLI jee ekAMte apavAda mArgone ja Icche che. ane kevaLa apavAda mAge ja vividha-caitra pravartana kare che. teo paNa kriyAnayanI dRSTie atiparizuArmI jIvA jANavA, paraMtu je utsaga-apavAda ane mAga nA yathAtathyabhAve Azraya karavAvALA che. teo sAcA pariNAmI jIvA jANavA, ane tevA pariNAmI jIvA ja iSTAtha-sidhdhine pAme che. ema jANu u. AthI spaSTa Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 samajavuM ke zrI sajJa ane sadaeNzI jinezvara bhagavatAe uMcApAdeya bhAvAmAM yathArtha, vidhi-niSedharUpa pravatana mATe, dravya-kSetra-kALa-bhAva sApekSa utsaga apavAda sahitanA je mArga batAvyA che. temAM yathAtha zradhdhAe pravartana karatAM avazya Amahita sadhAya che. ema jANavuM. A rIte kriyA nayanI dRSTie vidhi-niSedhamAM utsaga apavAde pariNAmI, atipariNAmI, ane apariNAmI jIvAnu svarUpa zAstrAdhAra jaguAvyuM temAM je pariNAmI jIvA che temane ArAdhaka bhAvavALA jANavA. pAMca prakAranA vyavahAranuM svapa nIce mujaba jANavu. (1) jemane avikaLa atha khAdha prApta thayA che, tevA Apta purUSanA vacananA AdhAre pravatana karavu' te AgamavyavahAra jANavA. (2) Apta purUSanA vacanane avirUdhdhapaNe jaNAvanAra zrutanA AdhAre pravartana karavuM' te zruta-vyavahAra jANavA. (3) Apta purUSe anAvelA arthAne avirUdhdhapaNe jaNAvanAra zruta sApekSa AnAnA AdhAre prayana karavuM te mAnA vyavahAra jANavA. (4) Apta vacanane avirUdhdha paNa jaNAvanAra zruta-sApekSa bhAve pravatelA gItArthInA pravata nane anusAra vartana. karavu te dhAraNA-vyavahAra jANavA. (5) je thakI peAtAnA AtmA rAga-dveSAktti: zatruo upara vijaya meLave te jIta-bhyavahAra namala Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sat-asat jagatanI samasta vastuo svarUpe sata che, ane para rUpe asat che, A mATe dareka padArthane dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI colagI vaDe avazya jANavA jarUrI che. jemake (1) dravyattva svarUpe ghaTa te ghaTa che, paraMtu paTa nathI, temaja 5Ta te paTa che paraMtu ghaTa nathI. (2) kSetratva svarUpe je padyArthInu je kSetramAM satapaNu che te paTTAnu tethI anya kSetramAM asat paNu' che. (3) kALa--pariNAme, je padArtha je samaye je pariAmavALA che, tethI anya samaye te pariNAme asat pariNAmavALA che. (4) bhAvasvarUpe : dareka padAtha je kALe je bhAve sata che, te padArtha te kALe anyabhAve asat che. upara jaNAvyA mujaba dravya, kSetra, kALa, ane bhAvanA svarUpanA bhedathI ( bhaMgathI ) temaja nizcaya svarUpa ane vyavahAra svarUpanA bhedathI pratyeka vastunA satu-asatapaNAnuM svarUpa gItA jANI levuM, AthI spaSTa samajAze ke kAryapaNu padAtha ekAMte sata paNa nathI temaja ekAMte asata pazu nathI paraMtu pratyeka padArtha svaguNa paryAya varDa. saMta che ane para-guNa-paryAMya vadhu asat -gurU-bhagavaMta 2 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. eTale je padArtha je kALe je bhAve asti paNe che, te padArtha te kALe tethI viparIta bhAve nAstipaNe che. A rIte pratyeka padArthanA asti-nAsti bhAva vaDe satuM asatapaNAnuM yathArtha parijJAna karavuM, tene samyajJAna jANavuM. dAkhalAtarIke saMsArI AtmAo karma pariNAma saMsArIpaNe jyAre sata che tyAre teo sidha-paramAtmA paNe asata che. temaja sidhdha-paramAtmAo sidhyatva svarUpe sata che ane saMsAri paNe asata che. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nitya--anitya je svarUpane nAza na jaNAya te nitya, ane je svarUpanA nAza jaNAya te anitya. A jagat jIvAstikAya, pudgalAstikAya, dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, ane kALa e cha dravya maya anAdi anata,,nitya che eTale ke te cha e dravye dravyatva bhAve eTale pAtapeAtAnI svarUpa sattA vaDe sadAkALa eTale anAdi-anaMtakALa nitya svarUpe che. temaja paryAya svarUpe eTale pAtapAtAnI sattAnA svarUpamAM pariNamana karatAM hAvAthI te te pariNamana bhAva svarupe anitya che. paNa AmAM, kALa dravyane paryAye dravyApacAra karIne dravya kahyu che, vaLI A pAMce astikAya drabyA pAtapAtAnA guNAnA samudAya maya sadAkALa nitya svarUpe che, ane te guNeAnI vanA te anitya svarUpe che. AthI spaSTa samajAze ke pratyeka dravyAkinaya Tie nitya che, temaja paryAyArthika naya dRSTie anitya paNa che, AthI vaLI spaSTa samajavu ke pratyeka padArtha utpAda vyaya ane dhruvAtmaka che, vaLI A utpAduM vyaya dhruvAtmaka pazu paNa paraspara sApekSa che tenuM yathArtha svarUpa gItAtha gurU bhagavata pAsethI jANI levu'. kemake dravya ane paryAyanA zudhdha syAdvAda dRSTie paraspara bhinnAbhinna svarUpe ava Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bedha karatAM samyapha jJAna thAya che ema jANavuM. A mATe sakaLa paryAne dravyathI abhina joIzuM te sakaLa paryAya paNa zrI sarvajJa ane sarvadarzI bhagavaMtane sadAkALa jaNAya che. mATe dravyArthamAM paryAye paNa nitya che, temaja dravyane pariNamana bhAva svarUpathI ja joIzuM te pratyeka samaya-samayanuM pariNamana bhinna bhinna hovAthI paryAya svarUpe dravya anitya paNa che. - dravyanA pariNamana svarUpamAM jANavuM ke koIpaNa dravya kaI kALe paNa anya dravyanA guNonA svarUpamAM pariNAma pAmatuM nathI temaja potAnA guNane choDatuM paNa nathI. Ama chatAM. vyavahAra naya daSTie jIva ane pugala dravyonA saMyoga saMbaMdhe vyavahArathI jIva ane pugalane para pariNAma zuM che; teja A jagatanI citra vicitratA che. A rIte samasta dravyane svapariNAma ane parapariNamana bhAvathI utpAda-vyaya tmaka svarUpe-tenA hetu sahita jANavAthI jJAna gati-vairAgyanI prApti thAya che ema jANavuM ya eva doSAH kila nityavAde vinAzavAdepi samAsta eva papusparadhvaMsiSu kaNTakeSu jayatya vRSyaM jina zAzanAMte Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka--aneka jagatanI samastavastuemAM jyAM jyAM dravya, kSetra, kALa bhAvAda je je svarUpe sAmAnyaSaNu jaNAya tyAM tyAM tenuM ekatvapaNu jAvuM temaja je je svarUpa vizeSa maNe bhinnatva jaNAya, te thakI tenuM anekatvapaNu jANavu A rIte joizu tA jagatanA koIpaNa padArtha svasvarupe cA parasvarUpe sAmAnya vizeSa-svAvathI eka aneka svarUpavALa spaSTa jaNAze. jagatanA samasta vAne jInnatvabhAve eTale cetanA lakSaNavALA joIzuM, te te cetanA lakSane rIsarva jIve ekatvabhAva vALA jaNAze, paraMtu te sAthe sajIvone pAta peAtAnA bhinna bhinna upayAga pariNAmanA kA bhAkatRtva bhAva vaDe joizu te te sarvajIvA bhinna bhinna anekatva bhAvavALA jaNAze, Aja rIte sUvara sidha paramA tmAone, sidhdhatva pariNAma vaDe joIzuM teA save sidha paramAtmAmAM ekatva paNuM jaNAze, temaja te sAthe te sarve anaMtA sidhdha paramAtmAene peAta peAtAnA dravya, kSetra, kALa, ane upayAga bhAvAddhi svarUpe joizu tA save sidhdha paramAtmAmAM bhinna bhinna paN yAne anekava pazu paNa spaSTa jaNAze. vaLI paNa Aja rIte nArakI, tiya ca, manuSya, ane devagatinA javAne temaja ekendriya, eindriya, te indriya Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 caurindriya ane pacendriya jIvAnu, gati-jAtirUpa sAmAnya bhAve teonu` ekatvapaNu' paNa jaNAze. temaja te sAthe pratyeka jIvAtmAne peAta peAtAnA bhinna bhinna krama pariAma sahita joie te dareka saMsArI jIvAmAM eka khIjAthI bhinna paN yAne anekatvapaNuM pazu spaSTa jAya che. vaLI paNu, sAmAnya vizeSa svarUpathI ekatva anekatva samajavA mATe jaNAvavAnuM ke kAInI pAse daza rUpiyAnI eka gADha che, yA sArUpIyAnI eka noTa che te neTane sAmAnyathI joIzuM teA te eka ja nATa che. paraMtu te ja neTane vizeSa svarUpathI joie eTale rUpIyAnI kiMmatathI joIe te temAM daza rUpIyA yA seA rUpIyA dekhAze, te eka nATanuM anekatvapaNuM che Aja pramANe pratyeka jIvane dravyatvapaNe eka pariNAmIpaNuM jANavu, temaja pota-potAnA guNa-paryAya pariNamana varDa anekatva pazu paNa jANavu joie A svarUpane gItA-gurU bhagavata pAsethI yathAtha samajI levu' atyaMta jarI che. vaLI dharmAstikAya, adharmAstikAya, ane AkAzA stikAya, e traNe dravyAne paNa pAta-peAtAnAM dravyatva pari grAme akhaDa-vRttiva paNe pratyekane ekatvapaNuM che temaja pratyekane bhinna bhinna pradeza-pariNAme bhinnavRttitva paNe anekatvapaNu' paNa che. ema jANavuM, upara jaNAvyA mujaba eka-anekatvanA sAmAnya vizeSa svarUpathI jeone sApekSa Adha nathI tevA ajJAnI mUDha AtmA A samasta jagatane eka ja kSira rUpa ja Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 jaNAve che, temaja jagatamAM je bhinna-bhinna vicitratAo jaNAya che. tene IzvaranI mAyA kahIne potAnA ajJAnanuM ja kevaLa pradarzana karatAM hoya che, kemake teo mAyAmAM Izvara paNuM sthApe che, ane Izvarane mAyAvALo kahe che. A temanA ghera ajJAnanuM ja svarUpa che ema jANavuM. je A jagatane kharekhara IzvaranI mAyA rUpe ja teo jANatA hoya te teoe A jagatanA keIpaNa bhAvane zubha ke azubha kahave joIe nahi temaja temane mATe AdaravA lAyaka, ane tyAga karavA lAyaka kazuM ja hoI zake nahi. paraMtu teo paNa pAchA svataMtra bhAve ja kartavya-artavyanA vicAre-ane vartana karavA utsuka ja dekhAya che. A rIte temanI IzvaramAM ane IzvaranI mAyA rUpe jagatane jANavAmAM kevaLa mUrkhatA ja che ema jANavuM. temaja vaLI keTalAeka ekAMta-aneka vAdIo che. teo AtmAne ekAMte kSaNika mAnIne pratyeka samaye-samaye bhinna-bhinna AtmA ja kape che, temaja keTalAeka AtmAne kevaLa, zudhdha ke kevaLa azuddha ja mAne che, temaja keTalAeka eka ja jJAna pariNAmavALe, yA eka ja darzana pariNAmavALe, yA eka ja cAritraparaNiAmavALA ja AtmA jANe che. teo sarve paNa yathArthatayA Atmasvarupane nahi oLakhanAra hovAthI ajJAnIo ja che. ane tethI ja teomAM sAcu AmAthIpaNuM hetuM nathI ema jANavuM. abaMdhastathaika sthito vA kSayI vA 'pyasadvA mato yajeDaH sarvathA''tmA na teSAM vibhUDhAtmanAM gocaro yaH / saekaH paramAtmA gatirme jinedraH Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya-vizeSa jagatanA tamAma padArthosvasvarUpathI tema ja parasvarUpathI sAmAnya ane vizeSa ubhaya svarUpavALA hevAthI bhinnA bhinna svarUpa che ema jANavuM. (1) svasvarUpathI pratyeka dravyanuM svaguNonI nityasattA vaDe sAmAnya paNuM jANavuM ane te vividha guNonA paryAya-pariNamana vaDe vizeSapaNuM jANavuM. (2) parasvarUpathI -je je bhAve eka-bIjA dravyamAM je je sAdhAraNa svarUpa che te te bhAve teone sAmAnya svarupavALA jANavA ane je je bhAve eka-bIjAmAM je asAdhAraNatA jaNAya te te bhAve teone vizeSa savarupavALA jANavA. pratyeka dravyanA bhedabheda svarupane yathArtha jANavA mATe prathama teomAM je sAmAnya vizeSatA che. tenuM svarupa jANavuM joIe. ane upara jaNAvyA mujabanA sAmAnya vizeSa svarUpane jANavA mATe, pratyeka dravyane tenA guNa paryAyanA bhedabhedathI yathArtha jANavuM joIe. A mATe have kavya guNa paryAyanA bhedabhedanuM svarupa jaNAvIe chIe. guNe ane paryAnA samudAya rUpa-dravyatva jANavuM, dravyanI sAthe rahenArA dharmo te guNe jANavA, ane tenAM Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 kSaNa-kSaNu vatI pariNamaneA te paryAya jANavA A rIte dravya-guNa ane paryAyanI bhinnAbhinnatA gItA gurU bhagavaMta pAsethI vistArathI jANI levI. atre ame keTalAka bhedAbhedanuM svarUpa jaNAvIe chIe. (1) dravya eka che ane tenA guNa-paryAya aneka che. (ra) dravya eka akhaMDa pariNAmavALuM che, ane guNa paryAya bhinna-bhinna piraNAmavALA che. (3) dravya AdhAra che. ane guNa-paryAye Adheya che. (4) dravya trikAlika sattAvALuM che, ane paryaMce. kSaNavatI pariNAmavALA che. (5) guNA eka dravyane AzrIne rahelA hoya che, ane paryAya aneka dravyAzrita hAya che. (6) dravyamAM sahavatI paNe rahenArA dharmo te guNNA jANavA ane dravyanA samaya-samayanA krama vatI pariNAma te paryAya jANavA. upara dravyaguNu-paryAyanA bheda svarUpanA keTaleAka vicAra khatAvIne have abheda-svarUpanuM-svarUpa jaNAvIe chIe. (1) kAipaNa dravya peAtAnA samasta guNu paryAyanI sattAvALu che|vAthI samasta guNu paryAyathI abhinna jANavuM AthI ja sajJa ane sadezI kevaLI bhagavaMtA bhUta bhAvi ane vamAnanA saghaLAe pocAne, jANe de. ane batAve che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 (2) dravyanA aneka pradeze aneka guNonuM bhinna bhinma pariNamana hovA chatAM te saghaLuM e dravyanA eka pariNAmavALuM hovAthI te sarva bhinna bhinna pariNAmethI dravya abhinna che. ema jANavuM. je tema nahi mAne to te bhinna bhinna pradeza ane bhinna bhinna guNe te saghaLAe bhinna bhinna dravye ja banI jaze ane tethI kaMI kArya kAraNubhAvanI vyavasthA nahi rahe. (3) dravyanA aguru laghu guNanA pariNAmamAM sarva guNenuM pariNamana hovAthI te sarva pariNamana dravyathI abhinna hovAthI dravya tathA svarUpanA pariNAmavALuM bane che, tema chatAM dravya dravyatapaNe nitya rahe che, ane te te paryAya svarUpe anitya che ema jANavuM. (4) dravyanA-pitAnA-guNa-paryAyanA abheda bhAvane anulakSIne ja jagatamAM zuddha-kArya-kAraNa bhAvane vyavahAra pravarte che. dAkhalA tarIke jyAM tikhAsanI jarUra hoya che tyAM suMTha-marI-maracAM Adi dravyane upaga karAya che ane jyAM mIThAzanI jarUra hoya che, tyAM khAMDa-sAkara-gaLa Adi dravyano upaga karAya che. jagatane samasta vyavahAra dravya guNa-paryAyanA bheda ane abheda bhAvane anulakSIne ja thAya che ema jANavuM. te mATe bhedabhedasvarUpathI padArthanA sAmAnya-vizeSa svarUpanuM jJAna karavuM joIe. koIpaNa padArthane, nAma, jAti, guNa Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyA sahitane avadha te vizeSajJAna, ane tethI rahita te. sAmAnya jJAna jANavuM-navyanI sahaja sattA te sAmAnya svarUpa jANavuM ane vizeSa svarUpa viziSTa dravya, kSetra, kALa, bhAvAdi sApekSa jANavuM, tethI karIne sAmAnya jJAna pramANarUpa paNa nathI. temaja apramANa paNa nathI ane vizeSa jJAna te sApekSAbhAve pramANarUpa che, ane nipekSabhAve apramANarUpa che ema jANavuM. nApramANe pramANa vA sarvamapyavizeSitam vizeSita pramANa syAditi sarvanayakSatA // / Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anAdi-anaMta mukhyapaNe anAdi-anaMta svarUpa kALa-bhAvanuM sUcaka che. paraMtu kALa vastutaH keI dravya nahi hovAthI ane paMcAstikAyanI vartamAnA lakSaNarUpa paryAyamAM upacAra karavA rUpa hovAthI tene jyAM jyAM upacAra karAya che te paryAyamAM te te svarUpavALe kALa samaje. AthI ja zAstromAM jIvanI vartanane AvakALa ane ajIvanI vartanane achavakALa gaNIne kALane jIvAjIva rUpa kahyo che. vaLI kALa te dravyanA vartanA pariNAmane hetu nathI paraMtu te te vartanAnA lakSaNamAM upacAra rUpa che ema jANavuM. chavAstikAya. pudagalAstikAya, dharmAstikAya ane AkAzAstikAya rUpa je pAMca dravyuM che te dravyatva svarUpe anAdi anaMta che ema zrI sarvajJa bhagavaMtee jaNAvyuM che kemake te dravyane dravyatva svarUpe ke AdikALa nathI temaja teno aMtakALa paNa nathI. vaLI te te dravyanA vividha paryAya pariNAmene je je kALabhAva che te paNa zrI sarvajJa bhagavaMtanA vacananA AdhAre ja yathArtha jANa zakAya che. anyathA keIpaNa chadmastha AtmA-game teTalA jJAnavAna hoya te paNa te kaIpaNa dravyanA eka samayanA pariNAmane teja samaye pitAnA jJAna vaDe joI jANI zakato nathI te pachI te drayanA trikAlika samAnta paryAyanuM jJAna Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 tA tene hAya ja kayAMthI? tema chatAM jee chadmasthabhAva sajJa vacananI virUddha akavATa kare che tee pAramArthika zuddha svarUpanA ajANa ane atha hAvAthI mithyA dRSTi jANavA, upara jaNAvI gayA te pa'cAstikAyanA pAriNAmikAti lAvAnA vividha paryAye svarUpAne vividhakALathI zrIsaCjJa bhagava'tAe jaNAvyA che temAM jIva dravyanA pariNAmika parihyumananA mukhya traNa bhedo jaNAvyA che. (1) bhavyatvabhAvamAM pariNamanatA : je saMsArI jIvA potAnA AtmAne siddhigamana cAgya bhAvamAM pariNAma mADI rahelA che te te jIvAne bhavyatvabhAva jANavA. A bhavyatva bhAvanI Adi nathI paraMtu jyAre te AtmA pUrNa siddha paramAtmA bhAvane pAme che tyAre tenA te bhavyatva pariNAmanA aMta Ave che mATe te bhavya jIvane te bhavyatva pariNAma kALa bhede anAdi sAMta bhAMge jANavA. (2) asabhyatvabhAvamAM pariNamanatA : je sa sArI jIvA peAtAnA AtmAne kAI kALe paNa siddhigamana ceAgya bhAvamAM pariNAma pamADatA nathI te, te jIvAne abhavya tya pariNAma jANavA. ane tethI ja te jIvAnA te abhavya pariNAma kALathakI anAdi anaMta bhAMge jANavA. (3) jIvatabhAvamAM parimaNanatA H dareka jIvAtmAene peAtAnA jJAnAdi guNeAmAM pratyeka samaye je pariNamana che te, dareka AtmAne jIvava-pariNAma jANave. A jInava bhAvanA pariNamananA traNa bheda che. te A pramANe (1) Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 upazamabhAva (2) kSAyeApamika bhAva (3) kSAyikabhAva A traNe bhAvAnuM yathArtha svarUpa gItA jANI levuM. gurUbhagavaMta pAsethI upara amee jIva svarUpamAM kALabhedathI khe bhAMgAnuM svarUpa jaNAvyu' temAM (1) anAdi sAMta (2) anAdiana ta have kALa-viSayaka trIjo bhAMgA je (3) sArdi sAMta bhAvanA che te ane (4) ceAthe| bhAMge sAdianaMta bhAvanA svarUpanA che tenu yaki`cit svarUpa jaNAvIe chIe. pUrve je dareka jIvanA jIvatva pariNAma matAnyeA che, temAMnA upazama, ane kSayApazama bhAva rUpanA be bhedo sAdi sAMta bhAMge jANavA ane je kSAyika bhAvanuM pariNamana che te sAdi ana`tame bhAMge jANuvuM. je AtmAe sa` kamanA kSaya karI siddhimAM gayA che temane sahuja zuddha anaMta kSAyikabhAvamAM je pariNAmINuM che te A sAdi ana'tame bhAMge jANavuM. khAkI jeee peAtAnA sava kanA sathA kSaya karelA nathI tema chatAM peAtAnA AtmAne anAdi anaMta zuddha pariNAmavALA mAne che teo save mithyAdRSTininhavA jANavA. A uparAMta saMsArI jIvane auyikabhAvanuM pariNamana je vividha kauMdayanA hetuvALu che te paNa sAdi sAMta eTale amuka kALe Adi bhAva ane amuka kALe jene aMta che te bhAMge jANavu. eTale A saMsAramAM je je Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - jIvane je je janmamaraNAdi tathA vividha gati jAtyAdi bhAve prApta thAya che te sarve karmodaya janya pariNAme kALathakI sAdi sAta bhAge jANavA. vaLI dareka saMsArI AtmAne kamane saMbaMdha pravAhathI anAdine che tema chatAM vividha karmonI baMdha, udaya, udIraNA, ane sattAnI sAdi sAta bhAge je je sthiti che tene paNa gItArtha gurU bhagavaMta pAsethI yathArtha jANI levI jarUrI che. A rIte, (1) Adi nathI paNa aMta che, (2) Adi paNa nathI ane aMta paNa nathI, (3) Adi paNa che ane aMta paNa che, (4) Adi che. paNa aMta nathI e. cAre prakAranA kALa bhedathI jIva dravyanuM svarUpa jaNa .... have pulAstikAya dvavyanA pariNamanane kALa batA-vIe chIe, mukhyapaNe te pudaMgalAstikAya dvavyane guNa purana-melana svabhAva che, eTale keI eka pudgala dravyane kaI pariNAma anaMta-kALanI sthitivALe hete ja nathI, paraMtu vadhumAM vadhu asaMkhyAtA kALanI sthiti jANavI tema chatAM zAstrAmAM zrI jInezvaradevenA zAzvatA caitya temaja merU parvata temaja devakanA vimAne Adine je zAzvatA batAvyA che, te teja pudgala-pariNAmethI na jANatAM mAtra saMsthAnAdi paryAya rUpe zAzvatA che ema jANavuM. eTale te te zAzvatA bhAve thakI te te saMsthAnA paryAya pariNAma svarUpe anAdi anaMta jANavA bAkI pudaMgalAstikAyanA Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 pugala paramANuonA sarve paryAya pariNamane kALathakI sAdi sAMta bhAMge jANavA. upara jaNAvyA mujabanA pudgala dravyanuM paryAya. pariNamana (1) prayogasA (2) vizrasA ane (3) mizrikA ema traNa prakAranA bhAvavaDe nnatpanna thAya che tenuM vistArathI svarUpa temaja (te te paryAyane-bhAva) temaja te sAthe tene kALo keTaluM hoya tenuM yathArtha svarUpa gItArtha gurU bhagavaMta pAsethI jANI levuM. temaja vaLI dharmAstikAya adharmAstikAya ane AkAzAstikAya kone paryAya pariNamana-bhAva paNa gItArtha gurU bhagavaMta pAsethI yathArtha samajIne zrI jIvanavacanamAM nizaMkita banavuM. eja paramArtha che. prazna-je anAdi hoya te anaMta ja hovuM joIe, ane jenI sAdi-eTale-utpatirUpe Adi che. te sAMta ja hovuM joIe. uttara-vyArthika naya draSTie je. anAdi kavyatva pariNAma che. te anaMta jANa, temaja paryAyArthikanayathI che. je. je. paryAya-pariNamananI utpatti yAne Adi che. te te paryAya sAMta-bhAva yukata ja hoya che-A naya daSTinuM svarUpa gItArtha gurU bhagavaMta pAsethI vistArathI jANI levuM. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva-52 je uttama AtmAone Atma pariNAmamAM sva-para bhAvanuM eTale sva pariNatinuM ane para pariNatinuM yathArtha bheda jJAna prApta thayeluM che tevA jJAnI AtmAo sva-para ubhaya AtmAnA hitAdhaka paNe pravartana karanArA heya che. kemake tene vyavahArathI padayA pradhAna svadayA jANe che e nizcayathI savAyA pradhAnapadayAnA svarUpane paNa jANa nA hoya che, AthI AvA uttamanI AtmAne rAmarAta bhAra-sva-para bhAve nizcaya-vyavahAra kSaNe vAte hArSi vAra ubhaya AtAone kalyANa ane maMgalakArI hoya che. yadyapi nizcaya svarUpe keIpaNa AmA keIpaNa anya AtmAnA pariNAmane kartA nathI tathApi vyavahAra - varUpathI je uttamajJAnI AtmAoe je svarUpe parabhAva pariNatine eTale jeTale aMze tyAga karelo hoya che, te thakI tajajanya-vizuddhi vaDe te AtmA anya AtmAne viza ddhinA nimittarUpe upakAraka banI rahe che, ema jANavuM, Aja rIte je AtmAo saMsArAbhilASI yAne bhavAbhinaMdi hiya che. teo pitAnA azuddha bhAva vaDe anya A mAene sAvadyagapratikaraNa karAvaNa ane anumodanathI sva-parane kamabaMdhanA kAraNarUpe upaghAtaka bane che, ema jANavuM. vaLI samasta jagatanA loka-vyavahArane hitAtmaka rUpe sva-para saMbaMdhe nIce mujabanI sApekSa daSTie vicAratAM Atmazuddhi thAya che ema jANavuM. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63 (1) keIpaNa anya AmAnI koIpaNa prakAranI zubha-kriyA yAne zubhaga te tene bhAva-vizuddhinuM kAraNa che ema jANavuM. . (2) temaja pitAnI game teTalI utkRSTa svarUpanI zubha-kriyA yAne zubhayoga pariNatine je bhAva-vizuddhi hita hoya te eTale. Atma-viMjhuddhanA sAththa-sAdhana bhAva rahita hoya te tene bhAvanuM kAraNa na mAnatAM, niSphaLa jANavI joIe. kemake nizcayathI kriyA kALa-ane kAryakALa, ekaja samaye jInezvae batAvyo che. saMsArI AtmAone parasaMgabhAve paraspariNati che ane te para pariNati bhAvanI Azakti vaDe te AtmAne karmabaMdha thAya che. ane te kamabaMdhanA anusAra AtmAne saMsAramAM cAre gatimAM janma-maraNarUpe bhaTakavuM paDe che. paraMtu je AtmAoe zuddhAtma svarUpanI oLakhANa karIne pariNatInI Azaktine tene parasaMganI nivRttine pariNAma dhAraNa karyo che, teone navina ka baMdha thatuM nathI. ane pUrve bAMdhelA kamane paNa kSaya thavA vaDe te AtmAo aMte mukitanA zAzvata sukhanA svAmI bane che. ema jANavuM, A mATe nizcaya ane vyavahAra baMne varUpathI zuhAzuddha Atma-svarUpanI yathArtha oLakhANa nIcenI coLIthI karI levI karAvI levI avazya jarUrI che. (1) zuddha-nizcayadaSTie -dareka AtmAne potAne jJAna, darzana, ane cAritrAdimAM je u5yoga bhAva. te tenuM svasvarUpa jANavuM. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 (2) azuddha nizcayaSTie !--sa'sArI AtmAne je rAga-dveSAdinA pariNAma te tenuM sva-svarUpa jANavuM (3) zuddha-vyavahAra daSTie :--dareka AtmAnuM jJAnAcArAdi svarUpe peAtAnA jJAnAdi guNAmAM, je katRtva, leAkatRtva ane jJAtRtva te tenuM sva-svarUpa jANuvu.. (4) azuddha-vyavahAra dRSTie :--sasArI AtmAnuM karmodayajanya, je gati, jAtyAdi bhAve, janma-maraNAdi bhAvanuM svarUpa te, tenuM svasvarUpa jANavuM. A rIte nizcaya ane vyavahAra dRSTie AtmAnA zuddhAzuddha svarUpane jANIne-vaLI te te svarUpane utpatti laya, ane sthitinA pariNAmathI paNa yathAtha' jANavA mATe prAgabhAva, pratra sAbhAva, ane anyAnyAbhAva,ane atyatA bhAva vaDe tenA hetu sahita gItA-gurU bhagava ta pAse jANI levuM. vaLI paNa sva-para viSayaka vidhi-niSedhamAM--(vidhi eTale hitakAraka bhAvamAM pravRtti karavI te ane pravRtti ane niSedha eTale ahitakArI bhAvathI viramavuM te) sAmAnyathI samasta AtmAonI samasta zubha-pravRti yAne dAna, zIla, tapa ane zubha bhAvanAnA pariNAme, tene vidhi rUpe jANuvA joIe, ane hiMsA, jI, cArI, abrahmaca ane parigrahArdikanA pariNAmeA tene niSedha rUpe-lakhavA joI e Ama chatAM vizeSa svabhAvathI joie te jethI jenu pAramArthika ahita thatu hAya tenA teNe niSedharUpe tyAgakaravA joie. A rIte samasta-vidhi-niSedha ne peAtAnA pAramArthika hitabhaNI yathAtathya bhAve vidhi-niSedhanI yAjanA karavI joIe. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravya-paryAya kAipaNa padArthanI je trikAlika sattA te dravyatva jANavuM ane kSaNavatI-pariNAma te paryAya jANavA A vyAkhyA pramANe vyavahAra dRSTie-A jagatanA kAIpaNa padArthanI dravyarUpe ke paryAyarUpe vivakSA karI zakAya che. paraMtu anAdi anaMta trikAlika dhruva sattArUpa dravyatvapaNuM te zrI sarvajJa ane savadezI jInezvara bhagavAe atAvelA (6) byAne viSe jANavuM-kemake te cha e dravyAne viSe sva-guNa-paryAMyanI dhruvasattA che. tenuM kiMcit svarUpa A pramANe jANavu. dravya-paryAya je gu@AnA samudAyanI trikAlalika sattArUpe che, te dravya jANavuM ane te vividha guNNAnA je kSaNavatI pariNAma, te paryAya jANavA. ahIyA eTaluM vizeSe jANavuM jarUrI che ke guNA potapotAnA dravyane viSe AdhAra-AdheyabhAve abhedabhAve rahelA hoya che. ane paryAM. cA tA ubhaya dravya saMbaMdhI paNa hoya che. kemake dareka dravya vividha dravya, kSetra, kALa, bhAvAdinA ceAge, jevA prakAranA pariNAma pAme che te te dravyanA paryAya che, temAM dravya te svaguNu sattArUpa che. A rIte drazya, guNa ane paryAyanuM kathaMcit bhinna paNu jANuvu..vyavahAranI apekSA-vizeSe karIne A jagatanA koIpaNa padArtha ne dravyarUpe ke paryAyarUpe vivakSA karI 5 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakAya che paraMtu nizcayavarUpe (1) vAstikAya, (2) pudgalAritakAya, (3) dharmAstikAya (4) adharmAstikAya (5) AkAzAstikAya (6) kALa dravya A pramANe pAMca dravya-astikAya rUpe che. ane chaThe kALa dravya te upara jaNAvelA pAMce astikAya pratyenA paryAmAM upacAra karavA rU5 upacarita dravya che ema jANavuM. A chae dravyanA guNene temaja teonA svabhAva paryAya ane vibhAva paryAyane yathArtha bedha, AtmArthI AtmAne Atma-sAdhanatAmAM upakAra che te mATe zrI sarvajJa bhASita siddhAMtathI tene yathArtha-bodha karI temAM zraddhA karavAthI AtmAne Atma savarUpanuM yathArtha-aviredhI jJAna thAya che, A mATe tenuM kiMcit svarUpa batAvIe chIe. (1) jIva dravyanA -jJAna, darzana, cAritra, tapa ane viryAdi guNo jANavA. (2) pudgala dravyanA:-varNa, gaMdha, rasa, sparza zabda, aMdhakAra, udyota, prabhA, chAyA, Atapa Adi guNa-paryAye jANavA, temaja mukhyapaNe puraNa galana guNa jANa. (3) dharmAstikAya dvavyane mukhyapaNe jIva ane pugalane gati pariNAmamAM sahAyakarUpa guNa jANa. (4) adharmAstikAyane mukhyapaNe jIva ane pudugalane sthiti (sthira) pariNAmamAM sahAyakarUpa guNa jANa. (5) AkAzAstikAya dravyane jIva, pugala, dharmA stikAya ane adharmAstikAya e cAre dravyane avakAza yAne Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 AdhAratA ApavAnA guNa jANavA. ahIMyA eTaluM vizeSe khAsa samajavu' jarUrI che ke AkAzAstikAya dravya peAtAnA agurU-laghu guNa vaDe eka ja AkAza pradezamAM te cAre byAne AdhAra Ape che ane te cAre drabyA pAtapeAtAnA agurU-laghu pariNAmanI vividhatA vaDe jarUrI AkAzakSetrane avagAhe che ema jANavu (6) kALa-dravya -mukhyapaNe te upara jaNAvelA paMcA stikAyanA, paryaMcAmAM upacAra karavArUpe upacarita dravya che, eTale ke te pAMce dravyeAnI vividha vartanAne, bhUta,-bhAvi ane vamAna rUpe jaNAvavA rUpa lakSaNavALuM che. zrI lagavatIjI sUtramAM jIva dravyanI vanAne jIvakALa ane ajIva dRcaiAnI vanAne ajIvakALa kahyo che, te mATe kALa dravya te pacAstikAyanI vartanAmAM upacAra karavArUpa lakSaNuvALu upacaritadravya jANavu. upara jaNAvyA pramANe cha e dravya pAta-pAtAnA sva svaguNomAM sadAkALa eTale anAdi-anaMta ane nira'tara paNe pariNAma pAmyA ja kare che, tema chatAM temAMnA jIva drabyAnuM ane pudgala dravyeAnu, je vyavahArathI-parapariNAmIpaNuM che tenuM svarUpa nIce mujaba jANavu'. sa saMsArIjIvAne krama sacAge anAdithI parabhAva-pariNAmIpaNu` che. eTale ke saMsArIjIvAne je mithyAtva, avirati kaSAya ane cAga pariNAmana bhAveA che. te tenuM para-pariNAmI pazu jANavu'. have pudgala dravyane svapara-pariNamanapaNu kevI Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }r rIte che, te batAvIe chIe. puddagala dravyanuM pariNamana (3) traNa prakAre hAya che. (1) jIvanA prayAgathI karAtuM te prayAgasA pariNamana jANavuM, jemake ghara-hATa-pramukhanI racanA karavo tathA yAMtrika sAdhanA jevA ke moTara vigere calAvavAM te. (2) vizrasA bhAvanuM pariNamana eTale pudgala dravyanA peAtAnA puraNu-galana svabhAvathI thatu pariNamana. (3) mizrikA pariNamana, eTale jIva prayAganI sAthe te te pudgala dravyeAnA guNu pramANe je pariNamana thAya te. jemake zarIra AdinuM pariNamana A traNe prakAranA vividha pariNamaneAnuM tenA hetu sahita vistArathI svarUpa gurUgamathI samajI levuM. have pudUgala dravyanA je aneka pariNamaneA che, temAM jIva dravya sAthe mukhyapaNe sabaMdha pAmatA pariNamananA ATha prakAro che, tenuM svarUpa sAmAnyathI nIce pramANe jANavuM. (1) audArika vagaNuA, (2) vaikriya vaNA, (3) AhAraka vaNA, (4) taijasa vaNA, (5) bhASA vaNA, (6) zvAseAzvAsa vaNuA, (7) mane vagaNuA, (8) kAma`Nu vaNA. A vagaNuAnA svarUpane siddhAMtathI dravya, kSetra, kALa ane bhAva vaNAnA svarUpathI--gItA pAse avazya samajI Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ levuM. sAmAnyathI uparanI AThe vaNAo dravyathI anaMtA anaMta paramANuonI banelI hoya che. ema jANavuM paraMtu uttarottara adhika paramANuMovALI ane sukSmasukSmatara jANavI. eTale audArika vargaNA sthaLa jANavI, ane vaikiya vagaNA tenAthI adhika paramANuMovALI ane tenAthI sukSama jANavI A rIte chelI je kArpaNa vagaNA che te sarvathI adhika paramANu vALI ane sukSmatara jANavI. A kAmaNa vargaNAonA (1) jJAnAvaraNIya, (2) darzanAvaraNIya, (3) vedanIya, (4) mohanIya, (5) AyuSya (6) nAmakarma, (7) zetrakama ane (8) aMtarAya karU5 ATha mukhya prakAro thAya che. temaja tenA uttara prakAranA (158) eka aThThAvana Adi aneka prakAre jANavA. A jagatanA dareka jI pitAnA asaMkhyAta Atma pradeza vaDe, eka pradezAvagADha eTale te te Atma pradezanA eka ja AkAzapradezamAM rahelI kAmaNa vagaNAone saMsArI AtmAo dareka samaye-samaye pitAnA mithyAtva, pramAda, kaSAya, ane roga pariNAmanA hetuothI grahaNa kare che, ane tene upara jaNAvyA pramANe ATha prakAranA karma pariNAmarUpe pariNAma pamADe che ane tene pitAnA Atma pradezonI sAthe kSIra-nIravata baMdha (saMbaMdha) kare che. tyAra pachI te te vividha karmanA, vipAke udaye dareka saMsArI AtmAne te te karma baLane AdhIna thavA Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 varDa, tathAvidha saMsArika bhAvamAM pariNAma pAmavu' paDe che. A rIte jIva drayane kamasayeAge je parabhAva pariNumana che, tenuM, temaja jIva prayAge pudgaladrazyane je kama'--pariNAmapaNuM prApta thAya che, tenuM kaM'cat svarUpa amee batAvyu che. vistArathI gurU-gamathI jANI levu'. " jIvane anAdi krama sacage vividha karmInA vividha vipAke mithyAtva, avirati, kaSAya ane ceAga rUpa parapariNAmamAM-pariNamavuM paDe che ane tethI jIvane phrIne navA karmAMdha thAya che ane tethI karIne saMsAramAM athaDAvu paDe che. paraMtu je jIvA kAraNu vizeSatA pAmIne AtmasAmarthya vaDe eTale peAtAnA jJAna, darzana cAritra ane tapAdi guNA vaDe parapariNamana bhAvanA tyAga karIne svapariNAmamAM kartA-bhoktApaNe pariNAma pAme che, teo aMte sarva karmIne| kSaya karI muktinA zAzvata sukhanA svAmI bane che ema jANavuM have cha e cAnA parasparanA sAmAnya ane vizeSa pariNamana bhAvanuM yat kiMcit svarUpa zAstradhArathI batAvIe chIe.-- (1) pariNAmIpaNuM--cha e drabyA nizcayadRSTie peAta peAtAnA svabhAvamAM niraMtara pAriNAmika bhAve pariNAma pAmyA ja kare che, tema chatAM vyavahAra dRSTie jIvadravya ane pudgala dravyane je parabhAva pariNAmIpaNuM che tene Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laIne ja A samasta jagatanI citra-vicitra lIlA jANavI. Ama chatAM teo keI kALe paNa pitAnA mULa svabhAvane choDatA nathI. te khAsa dhyAnamAM rAkhavuM. (2) jhavatvapaNuM-cha e dravyamAM phakta jIva dramAM ja jIvatvapaNuM che. bAkInA pAMce dravye ajIva jANavA. (3) mUtva-cha e dravyamAM mAtra pudgala dravya ja varNagaMdha-rasa sparzayukta hevAthI mUrta che, bAkInA pAMca varNAdi rahita hovAthI amUrta che. (4) sapradeza--cha e dravyamAM kALa dravya samaya rUpa hovAthI ane samayane samuha nahi hevAthI kALa dravya apradeza che. bAkInA pAMce dravyone sapradezI jANavA. jo ke paramANuM samuharUpa nathI tema chatAM samuhapaNuM pAmate hevAthI tene sapradezI kahyo che. temaja vividha varNAdi guNonI sattAnA samuharUpa hevAthI paramANune paNa sapradezIpaNuM jANavuM. (5) ekatvapaNuM-cha e dravyamAM dharmAstikAya, adharmAstikAya, ane AkAzAstikAya, e traNe ka eka eka jANavA, bAkInA traNemAM che anaMtA che. pudgale tenAthI anaMtagaNuM che. tethI vaLI jIva ane ajIva dravyone samaya 5 kALa tethI anaMtaguNe jANave. tethI sarva dravyonA pradeza anaMtaguNa jANavA temAM vaLI AkAzAstikAya dravyanA pradezanI anaMtatA ghaNuM maTI jANavI, sarva dravyonA pradezathI sarva dravyanA guNo anaMtA che ane tethI tenA asti Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 nAstipa paryAye anaMtaguNA che. AthI paNa kevaLI bhagavaMtenuM eka samayanuM kevaLa jJAna anaMtaguNa jANavuM. - (6) kSetra dravya-cha e dravyamAM mAtra AkAzAstikAya dravya te kSetra dravya che, ane bAkInA pAMce kSetrI che AkAzAstikAya dravya svayaM pratiSThita che ema jANavuM. (7) kiyatva pariNAma - e dravyamAM jIva ane pudagala e be dravyamAM yitvaguNa che. ane bAkInA cAre akriya dravya jANavA. (8) nityatva dhama- cha e ka nizcayadaSTie, eTale pitApitAnA svabhAvamAM niraMtara je pariNAma pAme che, te svarUpe nitya che. paraMtu jIva ane pugala dravyanuM vyavahArathI anya bhAvamAM pariNAmIpaNuM che. te rUpe te be dravyonuM anityapaNuM jANavuM. ahiMyA sava pariNamane paryAyArthika nayathI anitya jANavA paraMtu dravyArthika nayathI (zuddha dravyamAM) zuddha paryAyanuM nityapaNuM jANavuM. jyAre azuddha paryAyanuM te vyArthika naya vaDe paNa anityapaNuM jANavuM kemake azuddha-kavyatva paNuM ja anitya che. (9) kAratvapaNuM-chae dravyamAM jIva dravyane anyanA pariNAmIpaNAmAM kAraNa paNuM nathI, jyAre bAkInA pAMce dravyane anyanA pariNamIpaNAmAM kAraNa paNuM che. (10) katvapaNuM- cha e dravyomAM kriyAnuM savataMtra paNe kartutvapaNuM mAtra jIva dravyane vizeSa che. bAkInA pAMca dravyo akartA jANavA. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 (11) sarvAMgatapaNuM- cha e dravyamAM mAtra AkAza dravya ja sagata eTale leAkAlAka vyApI che bAkInA pAMce dravye asagata che. eTale mAtra cauDharAja leAkamAM ja che ema jANavu. (12) apravezIpaNuM che e dravyamAM apravezIpazu' che, kemake anAdi kALathI eka ja AkAzamAM ekI sAthe rahelA hovA chatAM koI dravya peAtAnA svarUpane tyAga karIne kAIpaNa kALe koIpaNa anya dravyanA guNu rUpe pariNAma pAmatuM nathI ema jANavu. mA rIte samasta jagatanA samasta padArthonA guNuM-paryAyanuM trikAlika svarUpa jaNAvyuM tene yathAtayA jANavA mATe yathAtha jJAnanI jarUra che. te mATe have jJAna prAptinuM svarUpa atAvIzuM. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kA--kAraNa kAI paNa dravyanA ( vastune) kAi paNa piraNAma te tenA pu' paryAyanu (pariNamananuM) kAya che. ane uttara paryAyanuM kAraNa che. AthI spaSTa samajAze ke kAi paNa dravyanA kAI paNa paryAya kArya-kAraNu ubhaya rUpa che ane tene apekSA vizeSathI kArya rUpa athavA kAraNu rUpa vivakSAya che. ahiyAM eTaluM khAsa dhyAnamAM rAkhavAnu ke je pariNAma je apekSAe kAraNuM rUpa che. te pariNAma te ja apekSAe kArya rUpa nathI temaja je pariNAma je apekSAe kArUpa che te pariNAma te ja apekSAe kAraNu rUpa nathI. te mATe sApekSa bhAve kAya kAraNaneA bheda samajavA. zAstromAM kAya kAraNa bhAvanA apekSA vizeSathI aneka prakArA khatAvyA che. paraMtu atre AtmAnA zuddha kArya rUpa-pariNAma mATe je kAraNutAnI cAjakatA anivArya Avazyaka che. tevA mukhya bhedanuM yatkiMcit svarUpa jaNAvIe chIe. (1) upAdAna kAraNa eTale sva dravya paryAya pariNamananIkAssutA (2) nimitta kAraNa eTale pa2 dravya-paryAya-pariNamananI kAraNutA jIvAstikAya pu galAstitkAya, dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, ane kALa A cha e drabyAmAM, sva dravya paryAya pariNamananI kAraNutA sadA kALa hAya ja Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 che. paraMtu jIvAstikAya dravya vinA bAkInA pAMce byAmAM para dravya paryAya pariNamananI kAraNatA paNa che. mAtra jIva nyane viSe nizcayathI para dravya pariNAmanI kAraNatA nathI ema jANavuM. pratyeka zuddhAzuddha jIvAtmAne petAnA sva-guNa-paryAyanI kAraNatA vaDe jJAnAdi guNNAnA pariNAmarUpa kArya pariNAma hAya che ane para dravya-paryAyanI kAraNutA vaDe aneka prakAranuM citra-vicitra bhAva vALuM saMsArika svarUpa hoya che temAM te AtmAnA kSAceApamikADhi bhAvanA sAmarthya pramANe jIvamAM e prakAranI para dravya kAraNatA jANavI. (1) svasvarUpa sAdhaka bhAvane upakAraka para dravya hetutA (ra) svasvarUpane mAdhaka paradravya hetutA A mATe je sa`sArI AtmAe zuddhabhAva pariNamana vALA, pa2 dravya pariNAmanuM nAma-sthApanA--dravya ke bhAvasva rUpathI je je nikSepe Alakhana le che. te te para dravya pariNAma te te AtmAone svarUpe sAdhaka rUpa jANavA. ane je AtmAe azuddhabhAva-pariNamane vALA para dravya kSetra-kALa-bhAvAdinuM je je nikSepe jevA prakAranuM Alekhana le che. te AtmAone te te para drazya pariNAma tathA svarUpe peAtAnA Atma svarUpane bAdhaka jANavA. uparanI hakIkatanA dRSTAntarUpe madirAdi kanyAnA bhakSaNanA pariNAma ane sArasvata-mAkSI Adi zudhdha dravyAnA bhakSaNanA pariNAma jANI levA. jeo sasArI AtmAnA sAdhuka Adhaka bhAvavALA vyavahAra parizumana bhAvathI nizcaya pariNamanane eTale Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 Atma-paryAyane ekAMte bhinna mAnanArA che, athavA te jee sa'sArika pariNamanane asat ke mAyA rUpa ja mAne che. temene pAtAnA zudhdha-azudhdha pariNamana bhAvanA kArya-kAraNu bhAvanI kAI gatAgama ja hotI nathI ema jANavuM. temaja vaLI jee sa'sArika pariNamana bhAvane, nizcaya pariNamanathI ekAMte abhinna mAnIne vyavahAra pariNamana bhAvane ja zuddhAtma pariNamana bhAva rUpe oLakhe che. ane ALakhAve che. te paNa AtmapariNamana bhAvanA ajJAne karIne aMdha ja jANavA. AtmAnA koi paNa pariNamana bhAvamAM nizcaya dRSTie upAdAna kAraNutAnI khaLavattA jANavI. ane vyavahAra daSTie nimittakAraNanI khaLavattA jANavI. A rIte upAdAna nimitta kAraNanI sApekSabhAve mukhyatAgoNutA vicAratAM AtmAne avirUddha meAkSa mArgonI prApti thAya che. ema jANavuM. upara jaNAvI gayA te (1) upAdAnakAraNutA (ra) nimittakAraNatA. te aMnenA vaLI e be prakAro che. te nIce pramANe jANuvA. (1) anaMtara upAdAna kAraNutA, (2) paraMpara upAdAna kAraNatA. (1) vyavasAyI nimitta kAraNutA. (2) avyavasAyi yAne apekSita nimittakAraNatA ahiMyAM kAryanI apekSA mukhya che. eTale ke je kAryanI nikaTavartI temaja samayAMtara rahita kAraNatA che. tene ana Mtara kAraNatA jANavI, ane je kAraNutA apekSita kAryathI dUra vatI hAya tene parapara kAraNutA jANavI, paraMtu game te kA mAM game te pU paryAyanI kAraNutA joDatAM ane game te ' Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAryuM pariNAma mATe game tevA kAraNabhAvane joDatAM mithyAbhAvanI prApti thaze. kemake tethI te kArya kAraNa bhAva ja naSTa thaI jaze. A mATe khAsa jANavuM ke "kAraNabhAvanI mukhyatAe je kAryanuM je kAraNa che te kAraNubhAvane AdhIna ja te kArya che. ane kArya pariNAmanI mukhyatAe, je je kAryapariNAma che. te te ta gyakAraNatA sahita ja hoya che mATe je kAraNane je kAryapariNAma sAthe jevA prakArane saMbaMdha hoya te apekSAe tenI tevA prakAranI kAraNutA jANavI. ane je kArya je kAraNutAne AdhIna che. te kAryane tathAvidha kAraNutA sahita jANavuM joIe. koI paNa saMsArI AtmAnA sAdhaka yA bAdhakabhAvanA kAryapariNamanamAM nimitta kAraNuM yA upAdAnakAraNanI upakAratA athavA te anupakArakatA mukhyatve te AtmAnA kartavasvabhAvane AdhIna che. ane AtmAne kartavasvabhAva pitAnA sAdhya (kArya) bhAvane anurUpa pravarte che ema jANavuM, mATe AtmAthI AtmAone AtmArtha mATe sau prathama sAdhyazuddhi anivArya AvazyakatA che ema jANavuM. sarve je kaIne kaI bhAvanA sAdhaka te hoya che ja paraMtu AtmArtha sivAyanI sarva sAdhanA AtmAne viDaMbaka che ema jANavuM. AtmAne mokSArthanI siddhimAM AmAnA samyakatvanAmanA guNapariNamanarUpa upAdAna kAraNutAnI anivArya AvazyakatA che. mATe te samyaktvapariNamananI prAptinuM kiMcita svarUpa jaNAvIe chIe. samyaktvapariNAmane zAstra kAe zama-saMvega-niveda-anukaMpA ane Astiya Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 guNa e pAMcalakSaNavALa kahyo che. temAM sau prathama saMsArI jIve sadagurUnI vANunA vege vaTu sthAnanI zraddhA karavI joIe, eTale ke jIva che jIva nitya che. jIva kamane kartA che, jIva karmane bhekatA che. jIvane mekSa che. ane jIvane mokSa mATenA upAya paNa che. A SaTu sthAnanI zraddhAnA pariNAma vaDe te AtmAne -"anukaMpA guNanI prApti thAya che. te anukaMpA guNathI, AtmAne du:khathI mukta karAvavA rUpe nirveda bhAvanI prApti thAya che. te pachI te nirveda bhAva vaDe zuddha saMvega bhAvanI prAptivALA te mekSAbhilASI jIvane sahaja bhAve zama-bhAvanI prApti thAya che. ema jANavuM. A rIte AtmAnA upAdAna guNanI kAraNutA jANavI. have nimitta kAraNanI hetutA jaNAvIe chIe. anAdi anaMta A jagatamAM sarva pApathI ( dukhathI) mUkAvanAra ane sarva prakAranA kalyANa (maMgala) nA hetu rUpa, zrI arihaMta paramAtmA, zrI siddha paramAtmA, zrI AcArya, bhagavAna, zrI upAdhyAya bhagavAna, ane zrI sAdhu bhagavaMtenA (108) ekasone ATha guNenuM AlaMbana jANavuM. A AlaMbana namaskArAdi vega vaDe aneka nikSepavALuM che paMcaparameSThinA yathAvasthita AlaMbanathI pAMca prakAranuM mithyAtva, ane pAMce IndrinA vikAre naSTa thatAM saMsArI AtmAo upara jaNAvela samyak pariNAma rUpa ane zama saMvegAdi pAMca guNa prApta kare che. ane te thakI te paca para meSThinuM bhAva-avalaMbana laI te AtmA pAMca AzravabhAvene Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 tyAga karI, paMcAcAranuM vizuddha pAlana karI, saMpUrNa jJAna. darzana cAritra, ane vIryAdi anaMta AtmaguNene prApta karIne AtmA muktinA zAzvata sukhane svAmI bane che. ema jANavuM. je AtmAe A rIte temaja pUrve batAvyA mujaba padravyamaya jagatane, utpA-vyaya--ane yuvAtmaka svarUpe oLakhI zakyA nathI, tevA mUDha AtmAo jagatane Izvara kartA svarUpe mAne che, temAM vaLI vizeSa mUDhatA rUpe Izvarane upAdAna kAraNa rupe tema ja nimitta kAraNa rUpe eTale ubhaya kAraNatA sahita jANe che, tema chatAM teo A jagatamAM jyAre jyAre adhama-vadhI jAya che tyAre tyAre te Izvarane pAcho dharma sthApavA mATe avatAra le paDe che, ema kahe che. A che, temanI kArya-kAraNa-ane kartA paNAnA svarUpanI visaMvAdi mAnyatAo, A mATe eTaluM khAsa dhyAnamAM rAkhavuM ke. "je kArya kartAthI-bhinna hoya che, tene kartA paNa bhinna hoya che, ane je-kArya kartAthI-abhinna hoya che, tene kartA paNa abhinna hoya che, ane tenuM bhakatatva paNa tenAthI abhinna hoya che. ema jANavuM. tema ja vaLI je jesvarUpe bhinna che, te te ja svarUpe abhinna nathI. ane je. je svarUpe abhinna hoya che te-te ja svarUpe bhinna nathI. te mATe syAdavAda daSTie dareka padArthanI bhinnabhinnatAnuM kavya, kSetra, kALa, bhAvAdi bhede yathArtha svarUpa gItArtha-gurU bhagavaMta pAsethI jANavuM joIe. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kartA-kama anAdi anaMta cha dravyAtmaka A jagatamAM cha e. dravya pita-pitAnA pariNAmika bhAvamAM niraMtara pari NAma pAme che. temAM mAtra jIvadravyane viSe ja kartutva savabhAva che. bAkInAM pAMca dravyamAM kartutvasvabhAva nahi havAthI pace dravya akartA che. ema jANavuM. AthI kriyA -pariNAmanuM svataMtrapaNe kartutva temaja te karmapariNAmanuM bhakatatva ane jJAtRtva mAtra jIvanadravyane viSe heya che. ema jANavuM. je kArya katathI bhinna hoya che. tene kartA paNa te kAryathI bhinna hoya che jemake ghaTane kartA kuMbhAra-ane ane paTane kartA vaNakara. vaLI je kArya kartAthI abhinna hoya che tene kartA paNa te kAryapariNAmathI abhinna hoya che jemake je--je AtmAo pitAnA jJAnAdi guNenA ugAdi je-je bhAve kartA che. teo te te kAryapari. NamananA abhedabhAvathI jJAtA-bhaktA paNa che, temaja vaLI je je AtmAo, vicitra vibhAva-svabhAvanI abhinnatA vaDe rAga-dveSAdi pariNAmanA katatva bhAvamAM pariNAma pAme che. teone paNa te te rAga-dveSAdithI baMdhAtA karmapariNAmathI paNa tathA svarUpe abhinna jANavA. ahiMyA svabhAva Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 vanA kartavapariNAmanA ane vibhAvanA kartavapariNAmanA kAryanI abhinnatAmAM eTalo bheda jANa ke svabhAvanA kartatvane kArya-pariNAsa te jIvanI sAthe samavAyasaMbaMdhavALo hoya che. ane vibhAvasvabhAvanA katvane karmarUpa je kArya-pariNAma, te te jIvananI sAthe saMgasaMbaMdhathI abhinna jANa. je je saMgasaMbaMdha hoya che. tene viga paNa avazya thAya che ema jANavuM. kemake AtmAne karmanirjarAvaDe Atmazuddhi pratyakSa dekhAya che. vaLI vizeSe jaNAvAnuM ke chae dravyamAM kartA-dravya mAtra 1dravya che. paraMtu kriyAtvapariNAma chavadravya ane pudgala dravya e be dravyane viSe che. bAkInA cAra dravyane sarvajJabhagavatee akiya kahyAM che. have pudagalakAnuM svataH ane parataH je vividha prakAranuM kriyatna che. tenuM svarUpa A pramANe jANavuM. pugalakAmAM katvapariNAma nahi hevA chatAM je je saMsArIjIe rAga-dveSAdipariNAmethI pitAnA AtmapradezanI sAthe je je karma pudagalene kSIra-nIravata abhedasaMbaMdha karela che. te te vividhakarmapulemAM udayakALa jevI jevI zakti hoya che. tevA prakAranA tenA kriyatnapariNAmanI zaktivaDe te te jIne tathA prakArane vipAka anubhave paDe cheeTale tathA svarUpe avazya (audayikabhAve) te jIvane pariNAma pAmavuM paDe che. te karma pudagala dravyanA svarUpanuM svataH kriyAtvapariNAma jANavuM temaja pugamAM je vizrasApariNAma thAya che. te Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 paNa svata: kriyatva-pariNAma jANave. bIju je pudgalakavyamAM parataH kriyavapariNAmapaNuM che. te te vividha pudgaladravyane vyavahArika kAryothI ghara-hATa-ghATa rUpe pratyakSa che. temaja maMtra-taMtra ane vijJAnIo vaDe pudgalonA vividha saMjana-vibhAjananA prayogathI je aneka prakAranuM pudagala dravyamAM citra-vicitra kArya utpanna karAya che. te paNa parataH kriyava pariNAma jANa. chevaTe pAramArthika dRSTie jaNAvavAnuM ke je AtmAe karmanA baMdhanathI sarvathA mukta thayA che. tevA siddhaparamAtmAone keI paradravyasaMbaMdhI parabhAvapariNamana hotuM nathI paraMtu teone mAtra potAnA zuddha anaMta jJAnAdiguNemAM kSAyikabhAve kaIva, bhakatRtva ane jJAtRtva bhAvanuM pariNamana niraMtara hoya che. teonuM je sat-cidAnaMdasvarUpa che. te paramajJAnIene anubhavagamya hoya che. paraMtu tenuM pUrNa svarUpa kahevAne te kaMI paNa AtmA samartha nathI. ema jANavuM. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhya-sAdhana je AtmAone potAnA IbrAnigvanuM bhAna hatuM nathI teone sAdhya-zUnya jANavA, tevA AtmAonI saghaLIe pravRtti gAMDA mANasanI mAphaka AmathI tema bhaTakAtI hoya che temaja je AtmAone jIvana mATe koI Adarza hete nathI teo anya samucchima prANuonI mAphaka jema jIvAya tema jIvanArA hoya che jyAre vivekI AtmAoe uttama Adarza bAM hoya che, ane te pramANe. eTale pitAne jema jIvavuM che te pramANe jIvanArA hoya che. paramajJAnI purUSoe saghaLAe jIvAtmAonI pravRttine traNa vibhAgathI jaNAvI che. temAM prathama je jIvo bAhAdhana, yaza, kIti tema ja zarIra kuTuMbAdine mATe ja pravRtti karatA hoya che. te saghaLAe jIvone bahirAtmA jaNAvyA che. ane je cha AtmAzuddhine lakSa rAkhIne AtmAne malIna karanArA-viSaya-kaSAyathI dUra rahevA prayatna karI rahyA che teone aMtarAtmApaNe jaNAvyA che, tema ja vaLI je che pitAnA guNaghAti karmone sarvathA kSaya karI. akSaya anaMta kevaLajJAnAdi guNe prApta karIne-pravRtti rahyA che. teone paramAtma svarUpe jaNAvyA che. upara jaNAvela traNa prakAranI pravRttinA bhedathI traNa prakAranA AtmAo jANavA temAM prathama medavALA bahirA Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAo saMsAra sukhanA yAne IdrinA viSaya sukhanA rAgI hevAthI pita-potAnI IcchAnusAre te te prakAranA viSe meLavavAmAM niraMtara udyamazIla hoya che. tema chatAM teone pita-potAnA karmAnusAre-IchAnitvanI prApti thAya che ema jANavuM, AthI keTalAka bahirAtmAomAM vaLI vizeSa karIne, paranI niMdA karavAnI, ane parane dukhI karavAnI pravRtti paNa hoya che, ane A mATe teo nizaMkapaNe hiMsA, jUTha, cerI-abrahma ane parigrahAdinA ghera pA. karatAM hoya che. have je AtmAone A saMsAramAM karmanI parAdhInatA vaDe ekedriyAdika aneka penImAM aneka janma-maraNa karatAM karatAM jyAre saMjJI paMcendriya paryAptipaNAnI-labdhi prApta thAya che tyAre te jIvane potAnA hitAhitanuM bhAna karAvanAra jIna-vANI sAMbhaLavAne vega prApta thaye, te jIvane pa-sthAna svarUpI AtmasvarUpanuM jJAna thAya che, tethI SaDasthAnIya AtmasvarUpamAM zraddhA karavA vaDe, te jIvane anAdi mehanIya karmanA jere. je abhigrahAdika pAMca prakAra vALI mithyAmati hatI te dUra thatAM, Atmazuddhine lakSa karatAM, yathA-pravatti, karaNa,-apUrvakaraNa-ane anivattikaraNa rUpa vizuddha pariNAmathI anAdinI saMsAra rAganI pariputinI je gAMTha baMdhAyelI hatI te graMthIne bheda karatAM te AtmAne Atma-darzana prApta thAya che, A rIte je jIne Atma-darzana prApta thayuM che tevA mAM AtmAne Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 janma-maraNa ane Adhi-vyAdhi-ane upAdhinA dukhamAMthI mukta karavAnA pariNAma rUpa anukaMpA hoya che, te anukaMpAnA je te jImAM bhava-nirvedatA pragaTe che, AthI sAMsArika sukhamAMnI Azakita ghaTatAM, saMsAranA baMdhanathI mukata thavA rUpa tIvra saMvega bhAva pragaTe che, tethI teo karmodayajanya, anukuLa ke pratikuLa saMyogamAM zamatva-bhAva dhAraNa kare che. A svarUpe jeo AtmAbhimukha hoya che, tevA aMtarAtmAe pitAnI pariNatInI tulanA karIne eTale pitAnuM AtmasAmarthya (kSApazamika, jJAna, darzana, cAritra)ne tapAsIne, te pramANe yathAzakita dezavirati, athavA sarvaviratipaNuM aMgIkAra kare che. A pramANe sarvajJa ane sarvadazI zrI vItarAga paramAtmAoe batAvela mekSa mArgamAM je AtmAo deza-virati yA-sarvavirati bhAvathI joDAIne pitAnA AtmAne karma-maLathI nirmaLa karI rahyA che teone zuddha-sAdhya-sAdhanabhAva vALA jANavA. - A rIte ame e siddhAMtathI-avirUddhabhAve saMkSepathI zuddhasAdhya-sAdhana bhAvanuM kavarUpa batAvyuM che. vistArathI gItArtha-gurU bhagavaMta pAsethI guNasthAnaka-kamArohaNanA svarUpathI-siddhAMtathI-avirUddhabhAve jANI levuM. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coga-upayoga pratyeka saMsArI AtmAne pota-potAnA karmodaya pramANe ga-pariNAma jANu, ane jJAna varaNIya tathA darzanA varaNaya karmanA kSaya-ane kSayapazama pramANe (12) bheda-upaga pariNAma jANa. mana, vacana, ane kAyAnA pega rUpe prarvatanArA kone AtmAnI sAthe je parispaMdAtmaka vyApAra te dravya ga jANa. ane AtmAne vega hatuka je adhyavasAya te bhAvAga jANo. yeAga pariNAmanI zubhAzubhatA kRNa, nIla ane kApita temaja teje, pa, ane zukalatezyAnA cha bhedathI jANavI. upara jaNAvelI prathamanA traNa bheda vALI vezyAne azubha jANavI. ane pAchaLanA traNa bheda vALI lezyAne zubha jANavI. ane te rUpe AtmAne je zubha-ke azubha pariNAma te bhAvalezyA jANavI. vaLI AtmAne je calAcala pega pariNAma hoya tene vezyA rUpa jANa. ane nizcala yoga pariNAma heya tene dhyAna samajavuM have dareka saMsArI AtmAne pitAnA vIryAntarAya-karmanA-kSapazama pramANe ane vividha nAmakamanA-udaye, eTale jeTa lega pariNAma hoya che tenuM svarUpa A pramANe siddhAntathI aviradhIpaNe jANavuM. pratyeka saMsArI AtmAnA eka eka Atma-pradeze, jaghanyathI asaMkhyAtA kAkAza pradeza pramANa avibhAgI Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 aMzA rUpa vIya guNu che. ane utkRSTathI paNu asaMkhyAtA leAkAkAza pradeza pramANu avibhAgI aAArUpa vIya guNu jANuvA. paraMtu jadhanya sthAnakanA avibhAgI azA karatAM utkRSTha sthAnakanA avibhAgI aMzA asaMkhyAta guNA adhika jANavA. A samajavA mATe asaMkhyAtAnA asaMkhyAta bhedAnuM svarUpa gItA gurU bhagavaMta pAsethI samajI levu. dareka AtmAne vIryAntarAya kamanA kSaceApazama pramANe labdhivIya sava Atmapradeze sarakhu hAya che, paraMtu karaNavI je asakhyAta bheda vALuM hoya che. te ceAga sthAnakanu svarUpa nIce mujaba jovuM. sarakhAvI vibhAgavALA Atma pradezonA samuha te eka vaNA jANavI. tevI eka vaNAmAM paNa asa MkhyAta Atma pradeze jANavA. AvI ekAttara adhika vIya vibhAga vALI asaMkhyAto va NuAonA je samuha tene spaka jANavuM. ane AvA asaMkhyAtA spardhakanA samuddha rUpa je vI pravatana tene cAga sthAnaka jANavuM. jo ke sa jIvA AzrayI AvA ceAga sthAnakA asaMkhyAtA che. paraMtu eka jIva AzrayI eka samaye eka ja cegasthAnaka jANavu, eka yoga sthAnake eka jIva jananyathI eka samaya ane utkRSThathI ATha samaya sudhI rahe che. ema jANavuM. have sa sasArI jIvAnA ceAgasthAnakanuM tAratamya siddhAntathI aviASIbhAve nIce mujama jANavuM. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 - sauthI a5vIryavALA labdhiaparyAptA sukSmanigodanA jIvane utpattinA prathama samaye alaga hoya che tethI labdhi aparyApta bAdara-ekendriya, vilendriya, asaMzI paMcendriya, ane saMjJI paMcendriyane prathamasamayane jaghanyacaMga kramazaH asaMkhyAta guNe jANa. tethI labdhi aparyAtA sukSama nigoda ane bAdara ekendriyane utkRSTa cega anukrame asaMkhyAta guNe jANa. tethI paryApta sukSama nigoda ane bAdara ekendine jaghanya vega ane 'utkRSThaga kramazaH asaMkhyAta guNe jANave. tethI ladhi aparyAptA beIndriya, teIndriya, caurindriya, asaMsI paMcendriya ane saMjJI paMcendriyane utkRSTha roga asaMkhyAtaguNo jANu. tethI paryApta beIyAdi. trasa jIvene jaghanya ga kramazaH asaMkhyAta guNa jANu. tethI paryAptA be IndriyAdi trasa jIvene utkRSTha pega anukrame asaMkhyAta guNe jANa. AthI jaNavuM ke je jIvanane jeTale adhika roga hoya tyAre te jIva te pramANe adhika karma grahaNa kare che. eTale vadhu karmabaMdha kare che ane jeTale alpaga hoya che te pramANe te ochAM karma grahaNa kare che, AthI zrI jInezvara bhagavaMtee gupti-pradhAna-dharma batAvyA che. je mugdhaAtmAo pitAnA kSApazamika vIryaguNane para-paugalika bhAvamAM ISTAniSTa bhAvathI yega pariNAmanA kartApaNAmAM ane katApaNAmAM pravartAve che. te AtmAo te bhAve tathAvidha navIna karmone baMdha kare che. ane je Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAo pitAnA kSApazamika virya guNa vaDe samiti ane gulita dharmamAM upayogI banI pitAnA jJAna, darzana, cAritra, ane tapa pariNAmamAM ramaNatA kare che. teo te bhAve nirjarA kare che ane Atmavizuddhi prApta kare che. ema jANavuM. | mukhyapaNe AtmAne tIvrabaMdhanA kAraNurUpa viSayAsakta bhAve parabhAvanuM kartA-bhakatApaNuM darzanamohanIya ane cAritra mohanIyanA udayAnusAre jANavuM, ane te mehanIya karmanA udayane kSINa karavA temaja teDavA mATe samyajJAnanuM upakArIpaNuM jANavuM. A mATe AlenIyaparaupakArItA rUpa prazasta ane aprazastAnanuM svarUpa yathArtha samajavuM-jarUrI che (je vega pravRttithI AtmA viSaya kaSAyanI nivRtti karI, AtmA-Atma vizuddhi prApta kare che. te bhAve je paMcAcAranI pravRtti tene prazasta jANu) je vega pravRttithI AtmAmAM viSaya-kaSAya ane pramAdanI vRddhi thAya te aprazastaga jANa che ke saMpUrNa zuddha svarUpe aAgI thayA sivAya koI jIva mukitamAM gaye nathI jato nathI. ane jaze paNa nahi. temaja guNadhati kamane sarvathA kSaya karIne, anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtacAritra ane anaMtavIryaguNane prApya karyA sivAya, keI jIva ayogI thaI zakatuM nathI. temaja zudhdha paMcAcAranA pAlana sivAya kaI jIva ghAti kone kSaya karI zakato nathI. mATe zudadha paMcAcAranA bAlanane mokSa mArga jANu joIe. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upayoga have upaganuM svarUpa jaNAvIe chIe. upara te AtmAne pariNAma che. ane tenA bAra bhede che. dareka dareka AtmA pratyeka samaye upayogI hoya che ja, paraMtu prakRSTa upaga pariNAma. te zuddhabhAve sAdhaka che. ane azuddhabhAve bAdhaka che. ema jANavuM. anAdi mithyAtva pariNAmane --eTale mohanIya karmanA darzana saptakane je AtmAne kSaya, upazama, ke kSapazama hotuM nathI, te AtmAne upayoga pitAnA AtmA svarUpane tathA svarUpe bAdhaka jANa, ane je AtmAne jevA svarUpe samyakatvane pariNAma varte che. te AtmAne upaga pitAnA AtmabhAvane tathA svarUpe sAdhaka bhAvavALe jANave. mukhya paNe zeyane jANavArUpa AtmAne je pariNAma te upaga jANa. temAM zeyane vizeSa svarUpe jANanAra eTale nAma, jAti, guNa ane kriyAnA bhedathI jANanAra upagane sAkAre paga eTale jJAne paga jANe. ane seyane nAma-jAti-guNa-kriyA rahita je avadha te darzane upaga eTale nirAkAra upayoga jANa A upayoga pariNAmanA bAra bhede nIce mujaba jANavA temAM sAkApaganA ATha bheda che ane nirAkArapaganA cAra le che. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 A khAre bheDhA jJAnAvaraNIya ane danAvaraNIya kramanA kSaya ane kSayApazama bhAvathI hAya che. ema jANavuM. (1) matijJAnAvaraNIya kranA kSayApazama * pramANe matijJAnApayeAga hoya. (2) zrutajJAnAvaraNIya karmAMnA kSApazama pramANe zrutajJAnApayeAga hAya. (3) avadhijJAnAvaraNIyakamanA kSApazama pramANe adhijJAnApayega hoya. (4) manaH5 vajJAnAvaraNIya kA~nA kSayApazama pramANe manaH vajJAne payAga hAya che. (5) kevaLajJAnavaraNIya kamanA kSayathI kevalajJAne pa ceAga hAya che. ( kevaLajJAnakSayApazamika hAtu nathI) (6) mithyAyukta matijJAnAvaraNIya kama nA kSayApazame matiajJAnApayeAga hAya che. (7) mithyAtvayukata zrutajJAnAvaraNIya karmAMnA kSaye pazame zrutaajJAnApayoga hAya che. (8) mithyAtvayukata avadhijJAnAvaraNIya karmAMnA kSayapazame vila gajJAnApayeAga hoya che. prathamanA je pAMce sAkArAyeAga che, te samyakatva sahita hevAthI samasta jJeyaprati suvizuddha hAvAthI AtmAne anugrahakArI jANavA. ane pAchaLanA traNe.--sAkArAyega Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 te mithyAtvahita hovAthI ya-pati-avizuddha havAthI AtmAne viSayakaSAyanI vRddhi karAvavArUpe upaghAtaka jANavA. (9) cakSudazanAvaraNIya karmanA kSapazama janyacakSudane paga jANa. (10) acakSudarzanAvaraNaya eTale cakSusivAyanI bIjI IndriyathI thatu jJAna tenA AvAraka karmanA kSapazamathI je jJAna thAya te-acakSu-darzana-nirAkAre paga jANa. (11) avadhidarzanAvaraNIya karmanA kSapazama janya-nirAkArApaga te avadhi darzane upaga jANa. (12) kevaLa darzanAvaraNIya karmanA sarvathA kSayathI-sakala jagatanA samasta bhAvene hastakamalavata jenAra-nikArAga te kevaLa darzane upaga jANa. sAmAnya nirAkAro paga pitAnA svarUpe, AtmAne anugraha ke upaghAta karato nathI. paraMtu sAkAre paga te sAdhaka-bAdhaka jANa.bAre prakAranA upayogamAM prathamanA pAMca sAkAro paga AtmAne upakArI che. ane te mATe mithyAtvane parivAra, ane samyakatvanA pariNAmanI prApti jarUrI che. mATe samyakatva prAptinA upAya naya sApekSa nIce mujaba siddhAntathI avirAdhipaNe vicArI-samyaka-pariNAmAM banavuM anivArya-Avazyaka che. samyakatva prAptinA hetuo. (1) nagama nathIH-pApa bhirUtA. te samyakadarzanane hetu che. ane sayasa upAya -samyaka Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 (2) saMgraha nayathI;--viSaya kaSAyanI upazamatA, te samyagdarzInanA hetu che. (3) vyavahAra nayathI, sudeva, sugurU, ane sudhama nA ceAga te samyagdarzananA hetu che. (4) RjusUtra nayathIH- AtmArthIpaNuM te samyagdarzananA hetu che. (5) zabdanayathI:nave tattvAnA haiyepAdeyAtmaka yathA eSa te samyagdarzananA hetu che. (6) samaliDhanayathIH-yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa, ane anivRtti karaNarUpa karaNavizeSa pariNAma te samyagdarzananA hetu che. (7) eva'bhutanayathI:-mAhanIyakama nA darzana saptakanA, kSaya, upazama ke kSayApazamanA pariNAma te samyagdarzananA hetu che. sAmAnyathI ceAga-upayeAganA phaLabhedanI caulagI A prakAre jANavI. vizeSa thakI gItA gurUbhagavaMta pAsethI. yathArtha samajI levI. (1) zubhayeAge zubhagati hAya (2) azubhayAge--azubhagati hAya (3) zudhdha upayege--mAkSaprApti hAya - (4) azudhdha upayAge--saMsAravRghdhi hAya AtmasvarUpanI zubhAzubhatA cAga AzrayI jANavI. ane AtmasvarUpanI zuddAdyudtA upayAga AzrayI jANavI. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArAdhaka-virAdhaka nizcayadaSTie koIpaNa AtmA ArAdhaka ke virAdhaka eka bhAvavALo hoya che. eTale je ArAdhaka che te virAdhaka hite nathI temaja je virAdhaka che te ArAdhaka nathI. jyAre vyavahAra naya daSTie AtmA apekSA-vizeSe karIne ArAdhaka ane virAdhaka-baMne bhAvavALa hoya che. nizvayadaSTie AtmAnuM-AtmAne AtmAthapaNe eTale zuddha-upaga pariNAma ArAdhakapaNuM jANavuM ane viSayakaSAya ane pramAda bhAve virAdhakapaNuM jANavuM, vyavahAra nayadaSTieH- samyakajJAna, samyakdazana, samyapha cAritra ane samyakR-tapa AdibhAve AtmAne ArAdhakapaNuM jANavuM temaja mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga paripraNAma bhAve virAdhakapaNuM jANavuM vyavahArathI-dravya-samyapha zrutane samyakadarzananuM kAraNa jANavuM ane nizvayathI-samyakajJAnane, samyaka darzananuM kArya jANavuM. AthI spaSTa samajavuM ke. vyavahArathI keIpaNa saMsArI AtmAnI keIpaNa pravRtti sarvathA avirAdhabhAvavALI rahetI nathI. tethI ekAMta nizvayadaSTivALAone eka ArAdhaka-bhAva kyAMya prApta thaze nahi. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 temaja vaLI je zubhayAgamAM ja ekAMte samyaka jJAnadazana-cAritrAdinA upacAra karIne zubhayAga kriyAmAM ja ArAdhakapaNu' mAne che, teone paNa samyaka-jJAnAdibhAvarahita paNe ArAdhakatA hAtI nathI. ema jANavuM. A mATe zAstromAM spaSTa jaNAvyu che ke nizcaya ane vyavahAra ane dRSTiene sApekSa bhAve yathAsthAne joDatAM iSTAtha siddhi prApta karI zakAya che, ceAga pariNAmane nizvayathI- virAdhakapaNuM che tema ja vyavahArathI paNa zubhAzubha Azrava rUpe, virAdhakapaNuM che. tathApi jyAM sudhI AtmA saMpUrNa ayAgI nathI thayA tyAM sudhI tene cega-pariNAma hoya ja che, paraMtu A ceAga-pariNAmanA mukhya be prakAre che. (1) puNya aMdhanA hetuvALA, zubhayAga ane (2) pApa aMdhanA hetuvALA azubhayAga temAM puNyAdayanI upakArakatA mukhyapaNe nIce mujaba jANavI.-- saMsArI AtmA anati puNDAie manuSya bhava pAme che, tyAre tethI paNa adhika puNyAie dravyathI-samyakazratarUpa-paramAtmAnI vANIne sAMbhaLavAne lAbha pAme che,:je mukhyapaNe samyaka-darzananuM kAraNa che, mATe kAraNamAM kAyanA upacAra karavA vaDe para parAe zubhayAga-pariNAmamAM upacAre, ArAdhakapaNuM-jANavuM joie. have nizvaya ane vyavahAre anvaya vyatireka bhAve ArAdhakapaNuM temaja virAdhakapaNu' jaNAvIe chIe. anvaya svarUpathI joIzuM te anAdi mithyAddaSTi jIvane prathama dravya samyaka-jJAnarUpa-paramAtmAnI vANI sAMbha Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LIne, te arthamAM zraddhA karavA vaDe, AtmabhAna rUpa-sakayapha darzananI prApti thAya che, te pachI te samyaka-darzana guNanI vizuddhi vaDe te AtmA samyakajJAna ane samyaka cAritra guNune prApta kare che. ane te samyaka-cAritra guNamAM sthira thaine samyaka-tapa pariNAma vaDe sarva-ghAti karmone kSaya karIne te jIva potAnA anaMta jJAnAdi guNene kSAyaka bhAve prApta karI-sidhi--padane pAme che, have vyatireka bhAvathI ArAdhakapaNuM vicArIe te pratyeka saMsArI jIvana jIvane je anAdi mivyAtva, avirati, kaSAya ane vega pariNAme virAdhakapaNuM che temAthI prathama mehanIya karmanA darzana saptakane kSaya, upazama ke kSayopazama karavAthI te mithyAtvanA pariNAmanI virAdhatA te jIvane prathama TaLI jAya che, te pachI prApta thayela samyaka darzananA ge te jIvane anAdinuM je viSayemAM sukharUpe ajJAna bhAvamAM parimana hatuM te TaLI javAthI samyaka jJAna guNanI prApti thAya che. te pachI te AtmA pitAnA hitAhitanA yarthAthe jJAna rUpa samyaka jJAnanA baLe, avirati rUpa virAdhaka bhAvano tyAga karIne, viratibhAvarUpa samyaka cAritra guNane prApta kare che. te pachI te AtmA samyaka cAritra guNa vaDe kaSAya bhAvane tyAga kare che, kaSAya bhAvanA tyAga karavA vaDe AtmAne samyaka ta5 guNanI prApti thAya che. aMte samyaka tapa (zukala dhyAna) guNa vaDe AtmA chevaTe ga. pariNAmanI virAdhatAne TALIne aAgI thaIne muktinA anaMta, sahaja, zAzvata sukhane pAme che ema jANavuM. A rIte mokSa prAptino mArga anvaya-vyatirekabhAve amee amArI yathAmati sidhdhAMtathI avirUdhdha bhAve jaNAvyuM che. viratArathI gItArtha gurU bhagavaMta pAsethI jANavA udyama kare che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laukika--lAkAttara anAdi anata evA A jagatane viSe vividha kSetre je je vividha bhAveA pravarte che temAM lokika deva, laukika gurU ane laukika dharmane temaja leAkeAttaradeva, leAkeAttara gurU ane leAkeAttara dharmanA svarUpane, yathArtha svarUpe ALakhIne jeo laukika bhAvAnA parihAra karIne leAkeAttara tatvatrayInuM zaraNa' le che te yathAtathyabhAve pAtAnuM zudhdha Atma svarUpa pragaTa karIne ana Mta zAzvata sukhane pAmyA che, pAme che ane pAmaze ema jANavuM. (1) A jagatamAM jyAM jyAM paudgalika riddhi, sidhdhinI sattA jaNAya che. tyAM tyAM devatvapaNu mAnavAmAM Ave che, tethI te tai deva pAse peAtAno aihika-sukhanA svArtha mATe, te te devanI vividha prakAre sevA pUjA bhakti karI, temane prasanna karavAmAM Ave che. A rIte sevA-bhaktinA rAgI, te laukika deva jANavA, (2) je je AtmAne je je viSaya sukhamAM ISTatva hAya che te te meLavavAnA upAyanI yuti prayukti karanArA ane batAvanArA laukika gurU jANavA. (3) je je artha-kAmanA purUSArthathI pAMce indriyAne yatheccha anukULa pAtapeAtAnA viSayeAnI prApti thAya te laukika dharma jANavA. 7 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 (1) je AtmAoe, peAtAnA guNudhAti, jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mAhanIya ane aMtarAya e cAre ghAti karmonA sathA kSaya rIte, anaMtajJAna, ana taddana anata cAritra, ane peAtAnA anaMta vIya guNunI sarva sattA svAdhIna karIne, tIthaMkara nAma krarmAMnA udaye, dhatItha pravartAvela che. temanA paramAtma svarUpane zudhdha sAdhya sAdhana dAve anusaranArA AtmAe leAkeAttara dhruvapadanA ArAdhaka ane upAsaka jANuvA. (2) je AtmAe peAtAnA zudhdha Atma svarUpanI prApti mATe, sava sa'sArika bhAvAnA tyAga karIne, cha e kAyanA jIvAnI dayA sahita, pAMca mahAvratAnu' pAlana karavA pUrvaka paMcAcAranA pravartana vaDe peAtAnA jJAna, darzana, cAritra tapa, ane vIya e pAMca guNunI vizudhdhie vadhI rahyA che tevA AtmAthI AtmAnA jJAna saMyamAdirguNAnI AtmAthe sevA bhakti karavI te leAkeAttara gurUnI sevA jANavI. (6) anAdi kALathI je kama sattA A saMsAramAM peAtAnA AtmAne aneka prakAranA janma maraNAdi duHkhA ApI rahI che te kama sattAne tADanArI je saMvara-nija rA rUpa dharma sattA tenuM zaraNuM levuM te leAkeAttara dha sevA jANavI. A rIte laukika ane leAkAttara dhruva gurU dhanu svarUpa jANIne, laukika deva, gurU dhamane Atmika zudhdhinA hetu paNe sevavAthI temaja leAkeAttara deva, gurU, dharmAMne sa MsA Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rika sukhanA kAraNapaNe sevavAthI mithyAtva ane ajJAnanI vRddhi thAya che ema jANavuM. jo ke A upara jaNAvelA lokika deva gurU ane dhamane viSe loka saMjJAe AvanArA chane saMsArika hetue iSTAtva ane ArAdhdhapaNuM hoya che. paraMtu te laukika, deva, gurU, dharmanI upAsanAne Atma zuddhikara mAnavI te, mithyAtvanuM pariNAma che ema jANavuM - je AtmAone sadUgurUnA ge yA nisargabhAve pitAnA AtmasvarUpamAM paramAtma-svarUpanI zaktirUpa Atma darzana thayeluM hoya che teo yathArtha bhAve lekottara deva-gurU ane dharmane oLakhI zake che ane te sattAmAM rahelA paramAtma svarUpane pragaTa karavA tenI sAcI upAsanA paNa karI zake che. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUtakALa ane bhaviSyakALa keIpaNa vastune bhUtakALathI ke bhaviSyakALathI jANavA mATe prathama tene nityakrakhyatvabhAvane jANavuM joIe, kemake dravya-tenA sakaLaguNa paryAyasahita-trikALa, nitya hoya che. paraMtu te ja dravyane je tenA samaya-samayanA vividha paryAya pariNAmaNI jaIzuM te te sakaLa paryAya-pariNAme sthAyI nahi hevAthI, te te paryAya svarUpe te dravya anitya jaNAze. AthI spaSTa samajavuM ke, keIpaNa dravyanA paryAya pariNamane bhUta ke bhAvipaNuM nathI paraMtu dravyane-dravyatva bhAve vividha paryAya-pariNAma sahita bhUta-bhAvi ane vartamAnapaNuM che. jemake suvarNa dravyane, prathama hAra (kaMThI) banAvyA, pachI te hArane gALI nAkhIne te ja suvarNanuM kaDuM banAvyuM. pachI te kaDuM gALI nAkhIne teja suvarNamAMthI kuMDala banAvyA. A ane hAra, kaDu ane kuMDala rUpa vividha paryAyAmAM suvaNa nitya che tethI te suvarNa dravyane hAra, kaDu ane kuMDalarUpe apekSA vizeSe bhUta, bhAvi ane vartamAnapaNuM jANavuM. ane hAra-kaDu-kuMDalarUpa paryAya vizeSane paryAyasvarUpe-bhinnabhinna kALa astipaNe jANavA. vaLI keIpaNa manuSya, bALa, yuvAna ane vRddhAvasthA rUpa trividha bhAvathI manuSyatva paNe nitya che. paraMtu te bALa, yuvAna, ane vRddhAvasthA vaDe te te paryAya svarUpe vibhinnakALe nAstirUpa hevAthI anitya paNa che. eTale Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 manuSyatvane khALa, yuvAna ane vRddhAvasthA vaDe manuSyatvarUpa dravyabhAve bhRta, bhAvi ane vartamAnapaNuM ema trividha avasthA prApta thaze. paraMtu pratyeka anitya paryAya svarUpane anyakALe hAtuM nathI ema jANuvu, vaLI jANavuM ke koI paNa Atmadravyane nArakI, tiyaca, manuSya ane deva bhavanA paryAya vaDe joIzuM te te te vividha bhavanI apekSAe te AtmAne-viSe bhUta-bhAvi ane vartamAna rUpe te te manujyAdi bhave anitya jaNAze. eTale svatantrabhAve kAipaNu paryAyane trikAlikapaNuM nathI para Mtu te AtmA jema dravyatvabhAve sakaLa paryAyanA AdhAra svarUpe nitya che. tema sarve drabyA sakaLa paryAya sahita nitya hAvAthI sanA ane saddezI kevaLa jJAnI paramAtmAe AtmadrabyAne sa tenA trikAlika sa` paryAya sahita eka ja samayamAM jANe che ane jue che, vaLI kALa te vividha-drangeAnA vividha paryAyAmAM upacAra karavA rUpe uparita dravya che kemake ekaja AkAza pradezane viSe rahelA, anaMtA-Atma pradezeAmAM, ane anaMtA pudgala dravyamAM ekaja samayanA vividha pariNamana bhAva hAya che te pariNAmanA te te dravya sApekSa-bhinna-bhinnakALa jANavA. A mATe khAsa jAvuM jarUrI che ke koIpaNa dravyanA kAIpaNa paryAyamAM-vividha dravya, kSetra, kALa, bhAvADhi vaDe tenA AvirbhAva-yA tirAbhAva svarUpathI temaja pUrvApara bhAvathI temaja vividha kriyA pariNAmathI temaja vividha bhedAbheda svarUpathI sa kALe bhUta-bhAvi ane vartamAna svarUpanA ArApa paNa karI zakAya che. A vAtane spaSTa tathA-yathArtha svarUpe gItA-gurU bhagavaMta pAsethI samajI levI. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAcya-vAcaka jagatanA samasta dravyA ane tenA trikAlika samasta paryAya jJeyarUpa che eTale jANavA rUpe che, ane te sakaLa jJeya bhAvane jANavAnu' je jJAna=sAmarthya te zrI vItarAgasajJa ane sadezI kevaLI paramAtmAomAM pratyeka samaye sahaja-upayAge-pravarte che ema jANavu'. sakaLa jJeya vastumAM anaMtA dharmo rahelA che paraMtu tenA anaMtamA bhAga ja vAcya eTale abhilASya hAya che. bAkInA anaMtA dharmo avAcya hAya che ema jANavu. vaLI je anatA vAcya dharmo che tenA paNa anaMtame| bhAga kevaLIbhagavate zabdathI vANIdvArA prarUpe che. eTale jaNAve che. jo ke zrI kevaLI bhagavatAne pratyeka samaye vAcya temaja avAcya sarva dharmonu sa'pUNuM jJAna teA hoya ja che tathArthAtha AyuSya ane bhASAnu parimitapaNuM hAvAthI, eka padArthonA paNa save vAcya bhAvA kevaLI-bhagavaMtA paNa zabdo dvArA jaNAvI zake nahi tema chatAM vANIthI je je vAcyabhAvA zrI kevaLI bhagavatAe jaNAvela che. te paNa naya ane pramANu sApekSa jaNAvela che, kemake anaMta dharmAtmaka vastune yathArtha svarUpe eka ja zabdathI ekIvakhate kahI zakAya nahi. te mATe je je dharmIne je je bhaMga ane nayaSTie paramajJAnIe purUSAe jaNAvyA che tene tathAsvarUpe jANutA vastu svarUpanuM je yathAavirUddha jJAna thAya che tene pramANu jJAna jANavuM. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 A mATe jyAre jyAre paNa zrI tIrthakara kevaLI bhagavate anAdi anaMta evA A jagata svarUpane je je bhAve jaNAve che eTale je je arthathI jagata svarUpane jaNAve che tyAre tyAre te te arthane vAcaka evI vividha zabdaracanA vaDe tatkALa pUjya zrI gaNadhara bhagavaMte dvAdazAMgI rUpasUtra-zAstronI racanA kare che, tethI te dvAdazAMgI rU5 zAstra pratyakSa pramANuthI avirUdhahevAthI te zAstrane Agama-pramANu jJAna-rUpe jANavA joIe. kemake te dvAdazAMgI arthathI anaMtara AgaLa rUpa che ane sUtrathI AtmAgamarUpa che. A rIte jagatanA samasta padArthonA vAcArthanuM vaLI bhagavatenA pratyakSapaNuthI avidhIpaNuM hevAthI eTale te zrI tirthaMkara kevaLI bhagavaMte pAsethI anaMtarapaNe eTale sAkSAt te kevaLI bhagavaMte pAsethI sAMbhaLIne, zrI gaNadhara bhagavaMtee je dvAdazAMgI rUpa zrata-zAstranI racanA karI che tene vaLI zrI tirthaMkara bhagavatee avirUddha-vAcya-vAcaka bhAvavALI jANune te zAne bhavya-jIne pratibodhavA mATe prarUpavAnI zrI gaNadhara bhagavatene anujJA ApelI hovAthI, te dvAdazAMgIrUpa zAstrone avirUddha Agama pramANapaNuM raheluM che. ema jANavuM. vaLI A rIte aneka judA judA zrI gaNadhara bhagavaMte racita-zrata-rUpa dvAdazAMgI bhinna bhinna jANavI. temaja te zata-paNu vaDe anitya jANavI, paraMtu zrI kevaLI bhagavaMtee bhAkhele artha te sarve dvAdazAMgImAM eka ja jANa ane te artha-sadAkALa nitya jANu, eTale sUtrathI dvAdazAMgI bhinna bhinna ane anitya jANavI ane arthathI nitya jANavI. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 A rIte zrI tirthakara kevaLI bhagavatee samasta jagatanA vikAlika svarUpane je avirUddha arthathI jaNAvela che teja arthane zrI gaNadhara bhagavaMtoe dvAdazAMgIrUpe zAsthita kahyo che. dvAdazAMgIne samasta jagata svarUpanA avirUddha vAcya-vAcaka bhAvane saMbaMdha jaNAvIne have zratarUpa zabdane arthanI sAthe je vAcya-vAcaka saMbaMdha che te jaNAvIe chIe. zabda ane arthane je vAca-vAcaka saMbaMdha che. te anekanika hoya che. eTale vAcaka-zabdathI vAcAryanuM jJAna thAya paNa che ane nathI paNa thatuM temaja vAcyArthInuM jJAna vAcaka zabdadvArA paNa thAya che. ane zabda vagara paNa thAya che. te mATe mane jANanAra jJAnanA pAMce bhedanuM svarUpa jANavuM jarUrI che. sakaLa zeyane jANavAnA sAmarthyavALe AtmAne jJAnaguNa che. te jJAnaguNa pAMca prakAranA jJAnAvaraNIya karmothI ava yela eTale DhaMkAyelA hovAthI te te AvarAka karmonI apekSAe te te karmono kSaya ane kSaziyajanya jJAna pAMcabhedavALuM che. te pAMca prakAranA jJAnanuM svarUpa A pramANe jANavuM. (1) matijJAna (2) zratajJAna (3) avadhijJAna (4) mana paryavajJAna (5) kevaLajJAna. (1) matijJAna; te mana ane Indriya nimittaka je jJAna thAya te matijJAna jANavuM. (2) zratajJAna te-vAya-vAcaka saMbaMdhanA bhAvarUpe je jJAna thAya te zrutajJAna jANavuM Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 | (3) avadhijJAna te-rUpI dravyaviSaya cakra AtmasAkSAtkAra paNe jANavAnA vividha-tAratamyavALA sAmarthya vaDe tathA svarUpe upayoga pariNAma vaDe je jANavuM te avadhijJAna | (4) mana:paryavajJAna te-aDhI dvIpamAM rahelA saMzI paMcendriya jInA mananA paryAyane AtmasAkSAtkArathI jANavA te mana:paryavajJAna (5) kevaLajJAna te-je je AtmAe cAra-ghAti karmonA kSaya vaDe, sarvadravyanA sarvaparyAne, samaye-samaye niraMtara sahaja upage AtmasAkSAtkArarUpe jANe che, te kevaLajJAnIkevaLI bhagavaMte jANavA. uparanA pAMca jJAnemAMthI prathama be jJAna, eTale matijJAna ane zratajJAna ane sarva jIvone pita pitAnA kSapazama mujaba hoya che ja, jyAre bAkInA be eTale avadhijJAna ane mana:paryavajJAna tene AvAraka karmone je je jIe je je kSapazama karela hoya che, te jIne tathA svarUpe te te jJAnaguNa hoya che ema jANavuM ane pAMcamuM kevaLajJAna te, je je jIe jJAnAvaraNIye, darzanAvaraNIye, mehanIya ane aMtarAya e cAre ghAti karmone sarvekSA kSaya karyo hoya che, te te ane sakaLa jaganA sarvaya bhAvane sAkSAta-hastakamaLavatu-jANavAnuM je jJAne sAmarthya pragaTe che, te eka sahaja-zuddha-zAzvata ane anaMta bhAvavALuM hoya che ema jANavuM, Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 upara jaNAvyA mujaba prathamanA be jJAna pakSa pramANa:-- rUpa jANavA ane pAchaLanA traNe jJAne te Atma-sAkSAtkAra rUpa hovAthI pratyakSa pramANu rUpa che paraMtu temAM prathamanA traNa eTale matijJAna, zrutajJAna, ane avadhijJAna je. mithyAtva mehanIyanA udaya sahita pravartatA hoya te te traNe jJAne Atma-ghAtaka hevAthI apramANarUpa jANavA. A pramANe pAMca jJAnanuM yatkiMcita svarUpa jaNAvyuM. temAM prastuta vAcya-vAcaka saMbaMdhe zrata-pramANa jJAnanI colaMgI nIce mujaba jANavI. (1) dravyathI samyakRta-AtmAne Atmahita bhaNI yathArtha vidhi niSedhamAM pravartAvanAra pUjya zrI gaNadhara bhagavatee racela dvAdazAMgI-rUpa zAstro temaja te dvAdazAMgIthI avirUdha zA te samyapha-zruta jJAna jANavuM. (2) dravyathI mithyAzrata-AtmAne, AtmArthathI vimukha rAkhanAra viSaya-kavAyanA piSaka zAstronuM jJAna te dravyathI mithyAzruta jANavuM. (3) bhAvathI samyagratA-mekSAthI AtmAne mekSA rthanI preraNa karanAruM jJAna, te-bhAvathI samyaphazrata jANavuM. (4) bhAvathI mithyAgratA-viSaya vikAranI vAsanAne vikasAvanAruM vijJAna bhAvathI mithyAta jANavuM jeke keIpaNa zada aneka arthane vAcaka banI zake che, temaja keIpaNa arthane jaNAvavA zabdo paNa aneka hoya che tathApi upara jaNAvela caubhaMgIne, yathArtha dravya ane bhAvathI yathArtha samajanAra, pitAnAhita bhaNI yathArtha-vidhi-niSedha batAvanAra pramANa zruta ane apramANukatane bheda jANI zakaze. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ekAtaanekAnta:eka tarapha-jeo nirapekSabhAve eTale ajJAna ane mehanA jore AtmArtha rahitapaNe pAta-pitAne ISTa sAdhya-sAdhana, bhAvamAM AgrahIo hoya che teo sarva ekAta dRSTivALA jANavA. bIjI tarapha-jeo pitapotAnA dravya-kSetra-kALa-bhAvAdi sApekSa bhAve AtmAthe zuddha sAdhya-sAdhana dAvamAM pravate che teo sarve anekAntadaSTivALA jANavA. upara jaNAvela ekAntadaSTivALA temaja anekAntadaSTivALA-AtmAone oLakhavA mATe anAdi kALathI A saMsAramAM je aneka prakAranAM bhinna bhinna AcAravicArovALuM vividha prakAranuM jIvana jIvanArA cha jaNAya che temane tenA hetuo ane phaLa sabaMdhathI eTale temanA sAdhya-sAdhana bhAvathI yathArtha vicAratA teonuM ekAntadaSTipaNuM athavA anekAntadaSTipaNuM spaSTa jaNAI Avaze. anAdi navatatvAtmaka, A saMsAra svarUpane 1.kALa, 2.svabhAva, 3.niyati, 4.AtmA, ane pa.Izvara thakI. svataH ke parata svarUpe temaja nitya ke anitya bhAve kriyAvAdInA 108 bhedethI aneka prakAranA mithyA-pravAha pravarte che. vaLI sAta- tane ekAMte svataH svarUpathI ke ekAMte parata svarUpathI, temaja 1kALathakI, 2 yadacchAthI, 3.niyati-svarUpe, 4.svabhAvathI, Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 pAIzvarathI ane 6. Atma-sattAthI ema che e judA-judA ekAMta svarUpathI jagata svarUpane svIkAranArA (84)coryAsI akriyA-vAdI ekAMta-daSTivALA jANavA. vaLI-nave tane-saptabhaMgathI ekAMte bhaMga karIne, eTale te sAte bhaMgane paraspara virUddhapaNe jeDatAM, tenA (63) tresaTha bheda thayA, tene eTale te paraspara virUddha bhaMgothI padArtha jANavAnuM kAMI phaLa nathI, ema kahIne ekAMta ajJAnavAdIo vaLI paNa kahe che ke - (1) chatI bhAtpatti keNa jANe che? (2) achatI bhAtpatti keNa jANe che? (3) chatI-achata-bhAtpatti keNa jANe che? (4) avyakata bhAtpatti keNa jANe che? A cAra bheda umeratAM ekAMta-ajJAnavAdIonA kula (6) bheda thAya che. vaLI-1deva-2.rAjA-3yAta, 4.jJAnI, 5.sthavira 6.adharma, 7.mAtA ane 8.pitA e AThene, ekAMte-manathIvacanathI-kAyAthI ane dAnathI, e cAre bhedathI vinayaja kara joIe evuM kahenArA ekAMtavinaya-vAdIonA (32) batrIsa bheda jANavA. A rIte ekAMtadaSTivALA pAMkhaDIonA kula 363 bhede jANavA- AvA prakAranA pAkhaMDIo Aje paNa vANu-svAtaMtryanA-adhikAranA oThA nIce, hakavAdanAnAme, rASTravAdanAnAme, samAjavAdanAnAme, sAmyavAdanAnAme, lokazAhInAnAme, temaja vaLI vizvabaMdhutvanAnAme aneka prakAranA pAkhaMDI kaubhAMDo calAvI rahyA che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 paraMtu anAdi-anaMta samasta jagatanA samasta padArtho potAnA anekAMtika avicaLa utpAda-vyaya-dhruva, bhAvamAM pravatI rahelAM che, tenuM bhAna teone bIlakula hetuM nathI ane tethI karIne sarve ekAMtavAdIe pita-pitAnI- vecchAthI ane manasvI pravartIomAM madenmatta thaIne. pravarte che. jeoe anekAMtadaSTivALA che, teo-samasta jagatanA samasta bhAvane, paraspara avirUddhapaNe jANe che, (eTaleparaspara- vidhI dekhAtA bhAvo paNa anekAMtadaSTie avirUddha banI jAya che ema jANavuM) AvA AtmAo ja anAdinI pitAnI je rAga-dveSa pariNatI che teno kSaya karIne, zuddha-sAmAyikabhAva prApta karIne zAzvata sukhane pAme che.. ema jANavuM have azuddha ekAMtadaSTivALAonuM temaja vizuddha anekAMtika-daSTivALAonuM sapta-naya sApekSa kiMcit - svarUpa jaNAvIe chIe. pahelAM ekAMta daSTivALAnuM svarUpa levuM ane pachI anekAMta daSTivALAnuM svarUpa levuM. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nayadaSTie anekAMntadaSTivALAonuM-svarUpa (1) nigama-jeo laukika-ke-lokettara hita-prati keIpaNa AtmA sAthe mitrI-pramoda-mAdhyastha-ane kArUNyanI bhAvanA pravarte che teo nagamamaye-anekAMtadaSTivALA jANavA. (2) saMgraha-jeo uttama AtmAonA-uttama svarUpamAMthI AtmahitanI preraNA meLavIne-pitAnA AtmAne Atmika guNethI puSTa banAve che teo saMgraha naveanekAMtadaSTivALA jANavA. (3) vyavahAra-jeo jagatanA laukika ane lokettara vyavahArane yathA-avasthita svarUpe vyavahAra kare che teo vyavahAranaye anekAMta-daSTivALA jANavA. (4 jusUtra-jeo dravya-kSetra-kALa-bhAva sApekSa paNe, AtmIyabhAve-pravarte che, teo trAjusUtranaye anekAMta draSTivALA jANavA. (1) zabda-jeo AtmaguNa-ghAtaka sAvadya pravRttiono tyAga karIne paMca mahA-vatanA pAlanapUrvaka-paMcAcAranuM pAlana kare che, teo zabda-naye anekAMtadraSTivALA jANavA. (6) saMbhiruha-jeo pitAnA kSApazamika samyapha darzana-samyakajJAna-samyaku-cAritra ane samyapha-tapa guNamAM ramaNatA kare che, teo saMbhirUDha-naye anekAMtadraSTivALA jANavA. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 (7) evaMbhUta--jeo svara ubhayane Atmazuddhi kAraka bhAvamAM pravarte che teo evaMta-naye anekAMta draSTivALA jANavA. upara jaNAvyA pramANe anekAMtavraSTie pravatatA AtmArtha sadhAya che, ema jANavuM nayaSTie-ekAMtadaSTivALAonuM-nayAbhASa-svarUpa (1) nagamati-kathita jeo Adarzone laIne, manasvI paNe vyaktigata ke sAmuhikapaNe,-takavAdIpaNe -laukika ke lokettara sukha-saMpatti meLavavA mathe che. teo sarve naigamAbhASa jANavA. (2) saMgraha-je pitAnI AtmasattAne yathArtha oLakhyA sivAya manavAMchita sAdhya sidhdha meLavavA mathe che teo sarve saMgrahAbhASa jANavA. (3) vyavahAra-jeo ISTArtha jANyA sivAya-sAdhya - sAdhana dAva rahitapaNe loka pravAhane anusaranArA che, teo sarve vyavahArabhASa jANavA. () jusUtra-jeo manuSyabhava uttamakuLaane suguru AdinA uttama sAmagrI-gane pAmIne padagalika saMpatti ane kRtrima sattAnA nazAmAM cakacura banelA che teo-sarve kAjusUtrAbhASa jANavA (5) za danaya-jeone pitAnI zudhdhAzudhdha AtmasattAnuM bhAna nathI, ane rAjA-pradhAna-pramukha AcArya-rASTrapati Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11ra nyAyAdhIza-DokaTara-vakIlamaMtrI-menejara vigere padavIone patinuM svarUpa jANe che teo sarvezadanayAbhASa jANavA. (ka) saMbhirUddha jeo AtmahitakArI bhAvane Adara karatA nathI teo sarve saMbhiraDhanayAbhASa jANavA. . (7) evaMbhUta-jee AtmahitakArI samyakRjJAna, darzana, cAritrAdi bhAvene Adara karatA nathI temaja ahitakArI viSaya-kaSAyane parihAra karatA nathI teo sarve evaM tanayAbhASa jANavA. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukha duHkha sava sa`sArI AtmAone sukha iSTa hAya che ane duHkha aniSTha hoya che, tema chatAM potapotAnA krama~ya pramANe sarve saMsArI jIvA aMtarmuhUte parAvatI paNe sukha ane duHkha bhAgavatA hAya che kema ke zAtAvedanIya kamanA udayanI mukhyatAe jIvane sukhaneA pariNAma hoya che. ane azAtA vedanIya karmanA udayanI mukhyatAe jIvane duHkhanA pariNAma prApta thAya che. temAM puNya prakRttione udaya mukhyatAe zAtA vedanIyane hetu jANavA ane pApa prakRttinA udaya mukhyatA e azAtA vedanIyanA hetu jANavA. jJAnI purUSAe jaNAveluM che ke, 8 parApakAra : punyAya pApAya para pIDana parApakAra karavAthI punya baMdhAya che ane parajIvane pIDA-duHkha ApavAthI pApa baMdhAya che. mATe sukhanA athI AtmAoe parApakArI jIvana jIvavu joIe temaja parvane pIDAkArI jIvanathI vimaravuM joIe. je AtmAe peAtAnA ahika svAtha khAtara tema ja aneka prakAranA viSaya-sukhA mATe anya jIvA prati niSThura ane nizakabhAve, hi'sAtmaka tema ja pIDAkArI jIvana jIve che teo ghAra pApakama mAMdhanArA jANavA. ane je Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 ive paropakAra kare che teo te bhAve puNya baMdha kare che ema jANavuM, vaLI vizaSe jANavuM ke je ja svArthane ane viSaya-bhegono tyAga karIne tyAgamaya jIvana jIve che. teone je puNya baMdha thAya che tene puNyAnubaMdhI puNya jANavuM. kemake puNyAnuM baMdhI punyane udaya AtmAne vinayI banAve che temaja AtmArthe viveka karAve che, jANavuM. je jIvane jeTalo jeTaluM puNyodaya hoya che teTalI teTalI jIvana sAmagrInI anukULatA prApta thAya che. ane eTale jeTale pApadaya hoya che teTalI teTalI pratikULatA hoya che. AthI jANavuM ke je jIva jeTalI jeTalI vizeSa anukULatA prApta kare che te jIvanI teTalI vizeSa puNayA-kSINa thAya che eTale teTaluM puNya karma ochuM thAya che ane je jIvane jeTalI pratikULatA hoya che te bhAve te jIvanAM teTalAM pApa kSINa thAya che, A rIte sarve saMsArI AtmAo purve bAMdhelAM puNya temaja pApane niraMtara zubha-azubha bhAvathI bhegave che. ane te sAthe ja te puNya pApane bhegavatAM pUrve batAvelA hetuo vaDe, pharIne navAM karma bAMdhe che. AthI dhyAnamAM rAkhavuM ke pudaya vaDe sukhamaya jIvana jIvanAro AtmA pUrve bAMdhelA puNyadayane kSINa karI rahelo che ane pApodaya vaDe duHkhamaya jIvana jIvanAre AtmA pUrve bAMdhelA pApakarmo ne bhogavIne kSINa karI rahyuM che. paraMtu puNyadaya vakhate ke pAdiya vakhate AtmA je rItanuM paropakArI yA parane pIDAkArI jIvana jIve che te Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 rIte navA puNyakarma ane pApakama khAMdhe che. AthIja uttama AtmAe game tevA saMcAgeAmAM paNa koi jIvane pIDAkArI jIvana jIvavAnI IcchAvALA hAtA nathI paraMtu parApakArI jIvana jIvavAnI sAthe vaLI tyAga vRttivALA paNa hAya che A rIte sa` saMsArI AtmAonA sa sArIka sukha duHkhanuM svarUpa tenA hetue sahita jaNAvyuM, have jee mAkSArthInA pratyeAjanavALA mumukSu AtmAe che, te te AtmIya-sahaja zuddha jJAnAdi guNNAnI ramaNatAmAM sAcuM sukha jANe che, ane paradravyanA parAdhIna sayeAge parabhAvapariNatinA sukhane sukhAbhASarUpe jANe che, paraMtu je AtmAne mithyA mAhanIya kamanA udaya varte che. eTale je ene AtmabhAva thayuM nathI tee parabhAvamAM sukha buddhi vALA hAya che, kharekhara tA je ene sAcuM Atma-jJAna prApta thayuM che te te paradravyanA pAzane duHkharUpa jANe che, A mATe have zAzva ane sAcA, Atmika sukhanu vyakicit svarUpa sidhdhAMtanA AdhAre jaNAvIe chIe. je-je AtmAone jeTale-jeTale aMze zuddhAtma-svarUpanI svAdhInatA prAptathayelI heAya che. ane te vaDe je je svarUpe parabhAvapariNatanA, kSaya, upazama ke kSayeApazama hAya che te te svarUpe te te AtmAone teTale teTale aMze sahaja-Atmika sukhanA anubhava hAya che Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 jeo mAtra jaDa ane cetanane matikalpita bheda karanArA, ke AtmA-AtmAnI buma pADanArA, ke, AtmAne ekAMtikapaNe (nitya-anitya-eka-anekAdi) vividha svarUpe oLakhanArA, ane oLakhAvA nArAo che teone Atma zuddhi hoya che ema mAnI levuM nahi, kharekhara te je je AtmAomAM je je svarUpe darzana-mahanIya ane cAritra mehanIya karmane kSaya, upazama ke pazama varte che. te te AtmAene te te bhAvathI zuddhAtma svarUpane anubhava hoya che zuddhAtma svarUpane anubhava e ja AtmAnuM sahaja-zuddha sAcu svarUpa hovAthI AtmAe pitAnA sahaja-zudha jJAnAdi guNenI svAdhInatA prApta karavI joIe A mATe darzana-mohanIya karmanA kSapazamanuM svarUpa, samyakatvanA (67) saDasaThalathI jANI temaja (21 ekavIsa prakAranA mithyAtvanA parihArathI pariharine vaLI cAritra mehanIya karmanA kSayapa samAdinuM svarUpa samAyikAdi pAMca prakAranAcAritranA bhedathI anubhavIne pitAnA Atma-svarUpane karmanA baMdhanathI choDAvI, pitAnA sahaja guNenI svAdhInatA prApta thatAM, te zuddhAtma svarUpamAM ramaNatA karatAM sAcu sukha prApta thAya che, ema jANavuM. siddha-saMsAri (1) A saMsAramAM karmodaya pramANe cAregatimAM janma maraNa rUpe saMsaratA sarve ne saMsAri jI jANavA A cAregatinA chAnuM 563 bhedathI kiMcita svarUpa amoe pUrve Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 jaNAveluM che te uparAMta te te jInA prANa-paryApti zarIra AyuSa, temaja svakAya-sthitinuM, svarUpa jIva vicAra Adi graMthethI jANI levuM. vaLI dareka saMsArI AtmA-pitapotAnA pega tema ja kaSAya pariNAmavaDe kevA kevAM svarUpe samaye-samaye vividha prakArane karmabaMdha kare che. ane te baMdhamAM paNa eka AvalikA-kALa gayA pachI kevA kevA svarUpe aneka prakAranA pitAnA-adhyavasAyarUpa karaNa-vizeSathI ke ke pheraphAra kare che. tene temaja pratyeka samaye saMsArI AtmA kevA kevA karmone, rasadayathI temaja pradezadayathI, bhegavI rahyo che. te saghaLAe bhAnuM svarUpa gItArtha-gurubhagavaMta pAsethI temaja karmagraMthathAdi graMthothI yathArtha svarUpe jANI levuM upara jaNAvyA mujaba pitAnA AtmA svarUpane jeNe yathArtha jANyuM nathI tenuM bIjuM saghaLuM e jANapaNuM phogaTa-nakAmuM jANavuM. kemake AtmasvarUpanA ajANu AtmAonuM samagra jIvana AtmArthathI, rahita hoya che. mATe je AtmAone AtmasvarUpanuM jANapaNuM hotuM nathI temaja zuddhAtmabhAvanI zraddhArUcI pragaTelI hotI nathI. tevA AtmAo kaMIpaNa kALe AtmakalyANa sAdhI zaktA nathI ema jANavuM A mATe jeo pitAnA vividha vega pariNAma svarUpane ja ekAMte Atma-svarUpe mAnIne brAhya-zubhazubhatAnA ge-zubhAzubhatva bhAvathI pitAnA AtmAne rAga-dveSa rUpa pariNAmamAM kheMcI jAya che. teo, temaja vaLI jeo Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 AtmArthIpaNAne deve kare che paraMtu AtmAne ekAMte judA judA svarUpe mAne che teone yathArtha AtmasvarUpanA ajJAnane lIdhe AtmArAdhanapaNuM hotuM nathI ema jANavuM. eTale temAM pitAnI AtmavizuddhinuM kArakapaNuM hatu nathI ema jANavuM. AmAM keTalAMka eka ajJAnIo (1) dareka AtmAne zudhdha niraMjana-nirAkAra ane aakartAabhaktA mAne che, tema chatAM meM sAruM kAmakaryuM athavA meM khoTu kAma karyuM tema che ane anya jIve A sAruM kAma karyuM ane A khoTuM kAma karyuM ema kahe che, A kevI rIte ghaTI zake ? (2) vaLI keTalAka pitAnA AtmAne bIjA sarva AtmAethI ekAMte abhinna-eka ja AtmasvarUpe mAne che, tema chatAM, pratyeka AtmAne ekabIjAnuM bhaluM-buruM karanAra tarIke jANe che ane bhaluM karanAranuM bhaluM thAya che ane buruM karanAranuM buruM thAya che ema upadeza paNa kare che te kaho A vAta kema ghakI zake ? (3) vaLI keTalAke AtmAne, ekAMta nitya-sthira svarUpavALo ja mAne che tema chatAM teo pitAne temaja anya AtmAone bhiva bhinna kALe vividha-bhAve sukhI ane duHkhI paNe jue che ane jANe che,: kemake dareka AtmAne pitAne paNa bhinna bhinna kALe sukha-dukhane anubhava-pratyakSa ja che, te pachI AtmAne sarvakALe eka ja svarUpavALe kevI rIte kahI zakAya? Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 (4) vaLI keTalAke| save AtmAone kSaNe kSaNe sapU nAzavaMta svarUpavALAja mAne che tema chatAM teo sArA kA karavAthI AtmAne uttama sthiti prApta sukha maLe che ane khATA kAryo karavAthI hIna ane dukhI dazA prApta thAya che ema kahe che, kharekhara jo AtmA dareka kSaNe nAza ja pAmI jatA hAya te tene pUrvakALe karelA bhAvAnuM kAMipaNa phaLa ke smaraNa paNa na hovuM joIe jo A rIte AtmAe pUrve karelA zubhAzubha bhAvanI utarakSaNe mAM hetunA nahi mAnIye tA sarve AtmAenA sarve bhAve nihetuka ja mAnavA paDaze. jo ane sarve bhAve tihetukaja mAnIzuM' te ISTAtha sidhdhi kema ghaTaze? thAya che. ane AtmAne dIna (5) vaLI keTalAka vya AtmAne svataMtra ja mAnA nathI. tee kahe che ke AtmAnu te kAI svarUpa dekhAtu Mja nathI mATe magha zakitanI mAka AtmA pAMcabhUta (pRthvI, apa teu, vAyu, ane AkAza.)nA saMcAgathI utpanna thaIne te pAMcabhUtanA viyeAge te pAMca bhUtamAM ja pANInA parapeATAnI jema laya eTale nAza pAme che. teo jaganamAM pratyakSa dekhAtI vividha kriyAonA kartArUpe suthAra-luhAra-zrotA-vAcaka,-kalAkAra,vyavasthApaka Adine te te vividha kriyAnA kartApaNe pratyakSa jANe che ane jue che tathAthi te te vividha kriyAnA karyAM rUpe. je je Atma sattA kAma karI rahI che tene tee eLakhI zakatA paraMtu teo e nathI tethI ja tenA apalApa kare che 6 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 samajavuM joIe ke ISTArtha-prajanatAvALIkrayA AtmA sivAya keNa kare ? vaLI keTalAka kahe che ke "A jagatanI samasta parivartananI kiyAne kartA ekaja Izvara che ane dareka bhinna bhinna AtmAo to te eka IzvaranA aMza ja che mATe A jagata te, te ekaja IzvaranI lIlA eTale mAyA mAtra che Izvarane nahi oLakhanArA mUrkhAonA AvA pralApa paNa ajJAna mUlaka che, kemake dareka bhinna bhinna AtmAone bhanna-bhinna prakAranuM sukha duHkha anubhavatAM pratyakSa joIe chIe ane jANIe chIe. eTaluM ja nahi paraMtu paraspara virUddha bhAve vartatAM paNa joIe chIe je ekaja IzvaranA A sarve kAryo hoya te, Izvara AtmArUpa pitAnA aMza ne izvara pote ja zA mATe dukhI kare? vaLI je dareka jIvane pita-potAnA karma-pramANe Izvara phaLa Ape che tema kaheze te dareka AtmAne temaja Izvarane banene kRtanAza ane akRtAgama e baMne deze. prApta thaze. vaLI keTalAka kahe che ke A jagatane kaI kartA-hartA che tethI karIne ja dareka bhAve vyavasthitapaNe yathAsthita banyA kare che Ama kahenArAoe e jANavuM joIe ke jagatanA dareka-dareka AtmAo pita-potAnI judI judI sthitine anu sAre pravRti kare che ane te te pravRtinI yathAtaththatA pramANe dareka AtmAo judA judA phaLa meLave che, A pramANe AtmAnA yathArtha svarUpane jeNe oLakhyuM nathI-jANyuM nathI ane tathA vidha yathArtha svarUpamAM zraddhA karI nathI teo kadApI AtmArtha sAdhI Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 zakatA nathI. ema jANavuM kemake AtmAne zudhdhAtma bhAve AtmArtha sAdhanatA rahelI che. te mATe ajJAnIne AtmAthe hata nathI. ema jANavuM ane tethI tevA Atma svarUpanA ajJAnIo anAdi kALathI A saMsAramAM rakhaDe che ane rakhaDaze ema jANavuM. prathama saMsArI AtmAonuM yakicasvarUpa batAvyuM have je AtmAoe pitAnA ghAti-aghAti sarva karmane kSaya karIne Adi anaMtame bhAge siddhatatva prApta karyuM che, evA siddha paratmAne te siddhAvasthAmAMthI keIpaNa kALe A saMjJAramAM kaI paNa nImAM janma-maraNa karavA paNuM nathI, paraMtu prApta anaMta guNonA kSAyikabhAvamAM niraMtara savAdhInapaNe-sata-cidAnaMda bhAvamAM pariNAma pAmavA paNuM che. ema siddha paramAtmAonA anaMta avyAbAdha svarUpanuM arihaMta paramAtmAe prakAzelA svarUpathI jANapaNuM karIne pitAnA AtmAmAM tathA svarUpanI zraddhA karI pitAnA zudha lAyopathamika jJAnadi guNenA AlaMbanavaDe AtmAne karya-baMdhana pariNAmathI alaga karave eTale baMdha vicchedatA rUpe siddha kare te ja sAce AtmArtha che ema jANavuM joke sarva AtmAo jJAnAdi guNomAM pariNAma pAmatAM hevAthI jJAnAtmaka bhAve sarve jIvo eka prakAranA jANavA, tema chatAM keTalAka jI vItarAga svabhAva virodhIbhAvamAM ja bhAvamAM sadAkALa pariNAma pAme che teo abhavya koTinAM jANavA. temaja jeo vitarAga svabhAvanA avireAdhIpaNe Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 sadAkALa pariNAma pAmI rahelA che tene bhukhya koTinA jIvA jANavA. AthI te bhavyajIvAmAM mukti pAmavAnI ceAgyatA jANavI. tema chatAM sarve bhavya jIvA muktimAM javAnAja che ema na mAnavu kemake sa MsAra ane mukitamA anAdi anaMta che eTale jenI kAi kALe paNu Adi nathI temaja koikALe jenA aMta paNa yAne che-paNa nathI, tethI muktimArga sadAkALa cAlu rahevAne che. ema jANavuM. jo sarve bhaLye mAkSamAM pahoMcI jAya, te, te pachI meAkSamAga aMdha thai jAya. paraMtu kAI kALe paNa meAkSamAga saMpUrNa aMdha thavAnA nathI mATe sarve bhaLye mekSe javAnAja ema mAnavuM nahiM. A mATe jAvuM ke A caudarAja pramANa leAkamAM asaMkhyAta geALAo che, ane eka eka geALAmAM asakhyAti nigeADhe che ane eka eka nigeAdamAM anatA chaveA rahelA che, A eka nigeAdanI anatAne jANavA mATe jANavuM ke koIpaNa kALe keLavI bhagava'tane pUchatAM teo eka nigeAdanA anatamA bhAga siddhamAM gayA che, tema jaNAve che tethI mukitamAM eka nigeAdanA anaMtamAM bhAganA jIvA ja sarva kALe jANavA temaja te anaMtatA sava saMsArI jIvAnA ana tamAM bhAge jANavI, A svarUpanI yathA zradhdhA, zudhdhaprarUpakanI vANIthI thatAM-AtmAtA jAgrata thaze. dareka sa sArI AtmAneupazamikakSaceApazamika, ane kSAyika, bhAvAthI temaja-- Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 karmodaya-janya audayika bhAvanA pariNamanathI paryAya yathArtha svarUpe oLakhatAM ane te thakI pitAnA AtmAnA paryAya pariNAmananI zuddhAthaddha bhAve tulanA karatAM potAnA AtmAnI sAcIdazAnuM bhAna thaze. tethI pitAnA AtmAne manuSya paryAyarUpa vizeSatAvALI AtmArtha-sAdhanatAnI prApti thaI che, te anaMti puNyAInA caMge prApta thaI che tenuM sAcu bhAna thaze. A rIte jeoe pitAnA manuSyapaNAnA paryAyane yathArtha svarUpe jAryo che teo potAnA AtmahitanA lakSathI kayAreya paNa khasatA nathI eTale je rIte potAnA AtmAnuM ahita nathAya ane jethI bhaviSyamAM pitAnA AtmAne dugatimAM nirAdhArapaNe anaMte-kALa duHkhI thavuM na paDe, tevI rIte, sAvadhAnI pUrvaka uttama jJAnI puruSonI AjJA pramANe vartanArA hoya che AthI je bhavyaAtmAo uttama jJAnI purUSonI sevA bhakita kare che ane temanI AtmahitakArI-saMyamayAtrAnI upAdeya bhAve upAsanA kare che teo Avazya mukitanA adhikArI che ema jANavuM. anAdi anaMta A saMsAramAM paribhramaNa karatA anaMtA pudgala parAvartanakALa gayAM chatAM je bhavya AtmAone jyAM sudhI yathA prakRtikaraNa pachI apUrvakaraNarUpa graMthI bheda karo anivRtikaraNa karI potAnA AtmAne potAnA AtmasvarUpamAM paramAtmavarUpI sudhAma svarUpanuM darzana thayeluM hotu nathI tyAM sudhI te AtmA-AtmArtha sAdhavA samartha hotA nathI Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 ema jANavu', AtmAne zudhdha dena jagata svarUpane yathA paNe paramAtmAnuM yathA jaNAve che, tethI AtmAM sAdhakaSaNe nave tavAnI yathAtha zradhdhA pravate che ema jANavu. A rIte jyAM sudhI je AtmAe yathArtha tatva zradhdhA prApta karI nathI tyAM sudhI te AtmA muktinI sAdhanA karI zakatA nathI te mATe parameApakArI caramati puti zramaNu bhagavAna zrI mahAvIra svAmijIe jaNAvyu` che ke. 'uttama jJAnI puruSAnI-gurUbhAve sevA karatA AtmAne tAtatvanA khAdha prApta thAya che, eTale tatvanu' sAMbhaLavuM prApta thAya che, A rIte gurumukhe tAtatvanu svarUpa sAMbhaLanArane zIghra-svayaM-peAtAne-jJAna-khAdha prApta thAya che A jJAna-khAdhathI te AtmAne samyaga darzana rUpa bhedajJAna thAya che, te pachI te bheda-jJAnathI mAtmA-svaparanA viveka karavA rUpe paccakhANa karavA pUvaka yathAzakti parabhAvanA tyAga kareche. A paccakhANuthI, te AtmAne anAzrava phaLe che, eTale te AtmAne-te bhAve AvatAM ma rAkAi jAya che, A anAzravabhAvathI te AtmAne savarabhAvanI prApti thAya che eTale Atma svarUpamAM sthiratA thAya che, te pachI te saMvara bhAvavaDe te AtmA viziSTatapa-tyAga pariNAmathI nirA kare che, eTale pUrve khAMdhelA kameni vividha prakAranA tapa pariNAmathIAtmAthI chUTA kare che tenuM svarUpa (1) guNazreNI (2) guNusa'krama (3) sthitighAta. (4) rasadhAta ane (5) apUrva sthiti dhAdi bhAve gurU prApta Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 gamathI jANI levuM. ghAtikane sarvathA kSaya karavA.vaDe AtmA kevaLajJAna ane kevaLa darzana pAme che, te pachI agI thaI akriyatvabhAva pAme che A pramANe akriyavapaNuM prApta thatA AyuSya pUrNa thavA sAthe-sarvakarmathI mukta thaI te AtmA sidhapadane pAme che. siddhi-padane pAmele AtmA sAdi-anaMta kALa, kSayika ane pariNAmika e be bhAvamAM pariNAma pAmato thake, anaMta-zAzvata sukhane pAme che ema jANavuM. nayasApe draSTie saddhiAtva bhAvanuM svarUpa nIce mujaba avadhAravuM. (1) zuzruSAdi guNe karIne, gurumukhe tatvAtanuM svarUpa sAMbhaLavArA sarve ne nigamaya daSTie sidhdha jANavA. (2) graMthabheda karI zudhdhAtma svarUpanuM darzana yAne zradhdhAna karI jemaNe svaparanuM yathArtha bheda jJAna prApta karyuM che tevA sarve ane saMgrahanaya daSTie sidhdha jANavA - (3) yathArthabheda jJAnanI-zraddhAnAbaLe jemaNe yathAzakti paccakhANa karI Azrava bhAvane nirodha karelo che teo sa-vyavahAra naya draSTie sidhdha jANavA, (4) samasta sAMsarika bhAvanI-pariNatIno tyAga karI je pitAnA pakSamika jJAna-darzana-cAritradi bhAvamAM ramaNatA kare che teo sarve anusUtranayadraSTie sidhdha jANavA. (5) jeo vividha prakAranA ta5 guNavaDe pUrve bAMdhelA karmonI vizeSa prakAre nija za kare che teo Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 zadanayadraSTie sidhdha jANavA. (6) jeo e cAraghAti kane kSaya karI zudhdha kSayika bhAve saMpUrNa Atma svarUpane svAdhIna karyuM che teo so samabharUDha naye sidhdha jANavA. (7) je ghAti-aghAti sarve karmone kSaya karI sarva-zarIrI bhAvane tyAga karI sahaja-zudha-anaMtazAzvata svarUpe pUrNasidhatvane pAmyA che teo sau evuMbhUtana sidhdha paramAtmA jANavA. amoe amArI yathAmati sidhdhAntathI aviredhIbhAve upara mujaba je je svarUpa batAvyuM che temAM je kaMI bhUlacUka hoya te uttamajJAnI puruSoe upakAraka budhio sudhArI, amene kSamA ApavI evI amArI namra prArthanA che. zivamastu sarvajagataH, parahitaniratA bhavatu bhutagaNAH / teSA thAMtu nAra,- sarvara sudhI mAtu jA Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakIrNaka-(ra7) viSaye (1) pramANu-sapta saMgInuM svarUpa kaI paNa padArtha yAne dravya ne avirUddhabhAve-yathArtha svarUpe jANavuM te pramANa jJAna che AvuM pramANa jJAna te yathArtha satya ane upakArI che, te pramANa jJAna anata dharmAmaka vastu ne samagra tathA yathArtha svarUpe ane mukhyapaNe jANavA rUpa che, paraMtu tene tathA svarUpeparane jaNAvavA mATe padArthamAM rahelA paraspara virodhI dharmone svAdapadathI-saptabhaMga vaDe jaNAvAya che, tene pramANu saptabhaMgI kahevAya che, tenuM kiciMta - varUpa nIce mujaba jANavuM (1) svAda-astiH je padArtha, jekAle. je kSetre, je svarUpe che, te bhAve te padArthanuM kathaMcita-astipaNuM jANavuM. - (2) svAnAstiH -je padArtha, jekALe, je kSetra, je svarUpenathI te bhAve te padArthanuM kathaMcita-nAstipaNuM jANavuM. (3) svAdu astinAsti padArthane paraspara virodhI dravya, kSetra, kALa, ane bhAvAdi svarUpe, kathaMcita astinAsti-ubhaya bhAve, jANa. te (4) svAda-avakatavyaM-pratyeka padArtha anata dhamamaka hovAthI tene yathArtha pUrNa svarUpe-kahI zakAya nahi, ema jANavuM te Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 (5) svAdu-asti-avakatavya pratyeka padArtha samaye -samaye anaMta bhAvamAM pariNAmI hovAthI, tenA astitva bhAvane paNa yathArtha paNe kahI zakAya nahi ema jANavuM te (6) cA-nAsti-aktavya-pratyeka pariNAmI dravyamAM je-je samaye je je bhAvanI. nAstitA che. tene paNa yathArtha svarUpe kahI zakAya nahi- ema jANavuM te (7) svAdu-asti-nAsti-yuga5dU-avakatavya:-pratyeka padArthamAM samaye-samaye pariNAma pAmatAM je-je. asti -nAsti-uMbhayAtmaka svarUpa hoya che. tene paNa yathArtha paNekahI zakAtuM nathI ema jANavuM-te A rIte pratyeka padAIne svataH temaja parata bhAvathI,vaLI-nitya temaja anitya bhAvathI, -ekava temaja anekatva bhAvathI - bhinnatva temaja abhinnatva bhAvathI, ItyAdi aneka dharmo-vaDe aneka sapta bhaMgAtmaka svarUpe jANavA-gItArtha gurU bhagavaMtanI sevA karavI joIe. jJAna guNa upara-nayasapta bhaMganuM svarUpa vastu mAtrane samagratayA beya te pramANa jJAna jANavuM temaja tenA keIpaNa eka aMzane avirUddha baMdha karAve te nayajJAna jANavuM. A nayajJAnathI paNa mukhya ane gauNa bhAvathI padArthane sAta-naya bhedathI paraspara sApekSa bhAva vicAratAM vastumAtrane samyaka-bedha thAya che, A mATe Atma tatvanA jJAna guNane, naya sapta bhaMgathI jaNAvIe Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 chIe (1) nigamanayadraSTie sarva AtmAone jJAna cetanAM hoya che. mATe sarva-AtmAo te bhAve jJAnI che (2) saMgrahanayaSTie -AtmAnA zuddha svarUpane oLakhanAra, samyakadaSTiAtmA-jJAnI che. (3) vyahAranayadaSTie :-pitAnA AtmAne upakAraka bhAvone Adara karanAra, ane upaghAtaka bhAvene tyAga karanAra AtmA jJAnI che. (4) RjusUtranayadaSTieH-AtmahitamAM upayogI. AtmA jJAnI che. (5) zabdanaya daSTie - kaSAya ane nekaSAya rUpa mehane, kSaya, upazama, ane kSaye pazama karate AtmA, jJAnI che, (6) saMbhirUDhanaya daSTie - jemaNe jJAna varaNIya, darzanA varaNIya, mehanIya, ane aMtarAya e cAre-guNaghAtI karmone sarvathA kSaya karI kevaLajJAna, kevaLa darzana, kSAyaka samyakatva ane anaMta vIyadi guNa prApta karyA che, tevA kevaLI-paramAtmAo, jJAnI che. (7) aviMbhUta nayadaSTieH - pitAnA anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta caritra, ane anaMta vIryAdi guNomAM sAdI anaMtamAM bhAge kSAyika bhAvamAM svAdhIna paNe samaye- samaye pariNAma pAmI rahelA siddha-paramAtamAo, jJAnI che. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 (3) ajJAna ane mehuvikAra cukata-AtmAnA nAstika bhAva UparanI--nayasakhta lagI jeone anAdinA dana mAha temaja cAritra mAhanA udaye zuddhAtma svarUpanuM- jJAna bhAna nathI tevA nAstika AtmA-bhAvane paNa nayasapta bhaMgathI oLakhavA jarUrI che. AthI nAstika-AtmabhAvavALA AtmAonuM svarUpa nIce mujabanI nayasaptabha'gIthI jANIne, peAtAnA AtmAmAMthI tathA svarUpanA-me|ha bhAvane dUra karavA. prayatna karavA (1) nagama nayaSTie H--jene indriyAnA viSaya- vikAra rUpa jJAnamAM AtmA buddhi che. te nAstika jANavA. (2) sagrahanayadaSTie H--jene--AtmAnA jJAnAdi guNeAnuM bheda jJAna nathI. te nAstika jANuvA (3) vyavahAranaya dRSTie H--jenAmAM-yA-dAna-ane IMdriyAnu damana karavAnI siddhAMta-sApekSa vRttinathI, te, nAstika jANavA (4) RjIsUtranaya dRSTie : je : AtmahitanA lakSa nathI, te nAstika jANavA Atmani - (5) zabdanaya dRSTie -je AtmAne peAtAnA AtmasvarUpamAM, pUrNa-paramAtmasvarUpanI zraddhA nathI te nAtika - jANavA (6) sa`bhirUDhanaya dRSTie H--je AtmA parabhAva pariNatimAM Azakta che, te nAstika jANavA Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 (7) eva'bhUtanaya dRSTieH--jemAha-mAyA ane janma -maraNanI ja jALavALA che, te nAstika che. (4) dRAna guNu uparanaya saptabhaMgo (1) negamanayathIH--parane sahAyakArI thavuM te dAna guNa (2) saMgrahanayathI:--dAnacI paNa'(parIpakAra vRtti) te AnaguNa (3) vyavahAranayathIH--anyane anna-vastrAdikanu ApavuM te dAnaguNu (4) RnusutranayathI :--mAnA tyAga karavA te dAnaguNa (5) zabdanayathIH--supAtre dAna devuM te dAnaguNu (6) sa'bhirUDhanayathI:--sathA tyAga bhAve karIne dAna karavuM (varasIdAna) te dAnaguNu (5) eva'bhUtanayathI:--ahiM'sakalAvamAM vatIne sava jIvAne je abhayadAna ApavuM te dAnaguNu (5) zIlaguNu upara--nayasapta bhaMgI (1) naigamanayathAH--peAtAnA svarUpane parathI bhraSTathatA rAkavuM te zIlaguNu (2) sagranayathI:--zuddha samyakatvanA pariNAma, te zIlaguNu (3) vyavahAranayathIH--AraMbha-samAraMbhathI aLagA Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 rahevuM te zIlaguNa (4) RjusutranayathI -zuddhadeva, zuddhagurU, ane zuddhadharmanuM zaraNuM levuM te zIlaguNa (5) zabda nathI--virati bhAvamAM rahevuM te zIlaguNa (6) saMbhirUDha nayayI-vatAdikanuM niraticAra prati pAlana karavuM-te zIlaguNa (7) evaMbhUta nayathI-sarva parabhAvane tyAga kara, te zIlaguNa (6) tapaguNa upara- naya sapta bhaMgI (1) gamanayathI-tyAga mATenI AtmAnI je tatparatA te tapaguNa (2) saMgrahanayathI-karmonA AvaraNe dura karavAnI tIvra AkAMkSA te tapaguNa (3) vyavahAra nathI-AtmAne malIna karanAra AhArAdi bhAvene tyAga kare-te tapaguNa () RjusUtra nayayI--AtmazuddhikAraka prAyazcitAdi bhAvomAM AtmAne je-te tapaguNa (5) zabdanayathI--karmanI malInatA TALe-te tapaguNa (6) saMbhirUDhanayathI --zubhAzubha saMga-viyAga mAM cittane saMkalezathI dUra rAkhate tapaguNa (7) evaMbhUtanayathI---AtmamalinatAnA hetuone Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 sarvathA tyAga karavo te tapaguNuM (7) bhAvaguNu upara-naya saptabhaMgI (1) nagamanathI-Ana-darzana-cAritra,tapa, ane vIryAdiguNene zudhazudhdha pariNAma-te bhAva dharma (2) saMgrahanayathI-Atma zuddhikAraka Atma pariNAma; (samyakatva) te bhAva dharma (3) vyavahAranayathI-AtmAne zuddha nimittAvalaMbanamAM joDa-te bhAva dharma (4) RjusUtranayathI -AtmAne zuddhAtmasvarUpanI oLakhANa-te bhAva dharma | (5) zabdanayathI-Atma zuddhikAraka samyakajJAna, samyaka darzana, samyaka cAritra, ane samyakatAne pariNAma-te bhAva dharma (6) saMbhirUDhanayathI-ratnatrayane abheda pariNAma te bhAva dhama (7) evaMbhUtanayathI-AtmAne zuddha avicalitaavyAbAdha pariNAma te-bhAva dharma (8) jIva tatva upara-nayasapta saMgI zrI. sarvajJa ane sarvadazI vItarAga paramAtmAoe "A jagatane jIva ane ajIvanI rAzI rUpa anAdi-anaMta svarUpa vALu jaNAvyuM che, te jIva ane ajIvanI rAzImAM, jIva dravya jIva tatva svarUpe che, ane dharmAsti kAya, Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 adhamasti kAya, AkAzAstikAya, pudagAliAstikAya, ane kALa dravya ne ajIva rUpa jaNAvyA che, A chae dravya nA vividha pariNAmarUpa A samasta jagatanA samasta bhAvene zuddha-zuddha svarape yathArtha jANavA mATe temaja Atma-tatvane ahita kArI bhAvathI nivartAvI-hItakArI bhAvamAM joDatAM je rIte AtmA-paramAtma bhAvane pAme che tenuM svarUpa jaNAvavA mATe, A jagatanA samasta bhAvene nava tatvAtmaka svarUpe jaNAvyA che, te nave to ne yathArtha baMdha karavA mATe nave ta upara saMtanaya vicAra jaNAvIe chIe, tenuM vistArathI svarUpa gItArtha-gurU bhagavaMta pAsethI jANI levuM, [ jIva-tatva, ] uparanaya saptabhaMgI gamanaya daSTie-je pitAnA pariNamana bhAvanuM, kartA-bhekta-ane jJAtA che. te chavadravya che, * saMgrahanaya daSTie-jIvadravya kahe ke Atma tatva kahe te saghaLAe AtmAe-jJAnAdiguNayukata ane arUpI che, eTale vasusvarUpe varNa--gaMdha, rasa-sparzAda rahita che vyavahAranaya daSTieH -dareka saMsArI AtmA jJAnAvaraNAdi ATha karmone, kartA-bhokatA ane hartA che. RjusUtranaya daSTie - dareka AtmA, jJAna-darzananA upaga vALe che zabdanaya daSTie-AtmA pudgala pariNamana bhAvathI, Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 bhinna che saMbhirUThanaya daei;-AtmA jJAna-dazana-cAritrAdi sva-svarUpane kartA-katA ane jJAtA che evaMbhUtanaya daSTie -AtmA, zuddha saccidAnaMda svarUpI che. (9) [ajIva-tatva ] upara naya. sapta bhaMgI pUrva jaNAvyA anusAra je pAMca ajIva dravya che temAM dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya e traNe dravya arUpI-ane akriya che, ane kALa dravya upacarita dravya hovAthI tenuM svarUpa gItArtha-gurUbhagavaMta pAsethI jANI levuM-atre ame je pudagalAsti kAya nAmanuM -ajItra dvavya che, ane je rUpI temaja sakriya che, tenuM svarUpa nayasapta bhaMgIthI jaNAvIe chIeH (1) gamanaya dRSTie -je-puraNa-galana (eTale maLavA ane vikharAI javAnA) svabhAvavALuM che. te. pudagala dravya jANavuM (2) saMgrahanaya daSTie--je varNagaMdha-rasa,ane sparzAdi pariNAmathI yukata che, te pudagala dravya jANavuM (3) vyavahAranaya daSTie -je zabda-aMdhakAra-prabhA -chAyA-ArapAdi vividha pariNAmavALuM temaja audArikAdi vividha vargaNAvarUpI che te pudagala dravya jANavuM () jusutranaya dRSTie -je, 1, gurU-2, laghu3, gurUlaghu-temaja 4, agurulaghu pariNAma vALuM che, te Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudagala dravya jANug' (5) zabdanaya dRSTieH--je jIvadravyane, gati-jAti zarIrAddhi pariNAmamAM nimitta kAraNa che, te pudagala dravya-jANavu (6) sa'bhirUDhanaya dRSTieH- jIvAdi dravyone vividha citra-vicitra pariNAmanA hetu che, te pudagaLa-dravya jANuvuM (7) evaMbhUta naya dRSTieH--je potAnA pariNamana bhAvanuM kartA-bhAkatA ane jJAtA nathI te-pudagala dravya jANavuM (10) ( puNya--tatva upara ) naya saptabhaMgI (1) negama naya diSTaeH--je zubha che, te puNya che (2) sa'graha naya dRSTieH--je sahAyakArI che, te puNya che 136 (3) vyavahAra naya dRSTie.-je upakAraka che te puNya che (4) Rjusutra naya dRSTie !--je, parA, kAritA che, te puNya che (5) zabda naya dRSTieH--je. azubhatAnuM nivAraka che, te puNya che sa bhirUDhanaya dRSTie jecittanI--prasannatA, te (6) puNya che (7) evaMdbhuta naya dRSTieH--je maMgala rUpa che, te puNya che (11) (pApatatva-upara) naya saptabha'gI Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 (1) naigama naya-draSTie--je azubha che te pApa che (2) saMgraha naya draSTie -je duHkhanuM kAraNa che, te-pApa che (3) vyavahAra naya draSTie -je unmArga che, te pApa che (4) jusUtra naya draSTie je puNyane nAza kare che, tepApa che. (5) zabda naya draSTieH-parabhAvamAM Azakita karavI, te pApa che (6) saMbhirUDha naya draSTie -viSaya-kaSAyane pariNAma " te-pA5 che (7) evaMbhUta naya draSTie -kaparane-saMga, te pApa che (12) (Azrava-tatva.) (je dvArA karma Ave te Azrava) upara naya sapta saMgI - (1) naigama naya draSTie--AtmAne, dravyakarmabhAvaka ane nekamane pariNAma te Azrava-tatva che (2) saMgraha naya draSTie --AtmAne, mithyAtva, aviratI, ane kaSAyane pariNAma te Azrava-tatva che (3) vyavahAra naya draSTie --AtmAnI mana-vacana ane kAya eganI zubhAzubha pravRtti te Azrava-tatva che (4) jusUtra naya draSTieAtmAne, parabhAvanuM-karaNa karAvaNa ane anumodana te Azrava-tatva che Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 indriyA ka (5) zabdanaya draSTie-AtmAne viSayAnuM iSTatva, te Azrava tatva che (6) sa`bhirUddha naya dRSTie:--AtmAne paradravyanA pariNAmamAM Azakti, che Azrava-tatva che (7) eva bhUta naya draSTie--AtmAe paradravyanA sacAga karavA te Azrava-tatva che (13) [ saMvara-tatttava ] upara naya tabhaMgI (AvatAM kamane zake te-sa'vara ) (1) naigama naya draSTieH--AtmAnu' samiti- gupti rUpa pravatAMna te, saMvara-tatva che (2) sa`graha naya draSTieH--AtmAneA-zuddha-jJAna dana ane cAritrane pariNAma te savara-tatva che (3) vyavahAra naya draSTie: zrI paramAtmAe batAvela mekSa mArgane vidhi-niSedharUpe anusaravuM, te, sa'vara-tatva che vItarAga - (4) RjusUtranaya dRSTie--parabhAvanI AzasAnA tyAga karavA, te saMvara-tatva che. (5) zabdanaya dRSTieH-AtmAne paramAtya svarUpI karavA mATe paMcaparameSTinI-sevA-bhakti karavI te saMvara-tatva che. (6) sa`bhinaya daSTieH--paMcAcAranuM pAlana karavuM te, saMvara-tatva che. (7) evabhUtanaya dRSTieH--AtmAne, para dravyanA Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 pAzathI aLage kara, te saMvara-vatva che. (14)( nirA-tatva) uparanaya saptabhaMgI (AtmAnI sAthe kSaranIravata-bhaLelAM kamathI AtmAne zudhdha kare te nirjarAtatva) (1) gamanaya dalie -Atma saMyogI sarva kama pariNAmathI AtmAne aLage kare, te nirjarA-tatva (2) saMgrahanaya daSTie-pUrve bAMdhelA karma-pariNamamAM rasaghAta-ane sthiti ghAtAdi karavAM, te-nirjarA tatva (3) vyahAranaya daSTiekadiye prApta thayela, dhana-savajana, sattA, saMpatti-vigere navavidha-parigrahane tyAga kare te nirjara-tatva (4) jIvanaya daSTie darzana mehanIyanA, kSaya, upazama, ke kSApazama bhAva vaDe zudhdhAtma savarUpane lakSa ghara te-nija rA-tatva (5) zabdanaya daei-parabhAvamAM virati bhAva dhAraNa kare te-nirjarA-tatva (6) saMkirUMDhanaya daSTie_mehane kSaya upazama ke kSa pazama kare te nija rA-tatva (7) evaMbhUtanaya dRSTie -AtmAne parasagI bhAvathI mukta kare te nirjarA tatva (15) baMdhatatva upara naya sapta saMgI (1) gamanaya daSTie saMsAri. AtmAne Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAnA asaMkhyAta pradezanI sAthe-kama vargaNAone je kSaknIravata saMbaMdha che, te baMdha tatva che, (2) saMgrahanaya dRSTie -AtmAne caturgati saMsAramAM aneka prakAranI citra-vicitra sthitimAM mUkanAra karma-saMgapariNAma te baMdha tatva che. (3) vyavahAranaya daSTie-AtmAne meha pamADanAra zarIra-svajana-temaja dhanAdine yoga te-baMdha_tatva che (4) RjusUtranaya daSTie -saMsArika AtmA. ga pariNAmathI pitAnA asaMkhyAta pradeze, samaye-samaye je anaMtA-anaMta kAmaNa vargaNA grahaNa karI. tene prakRti, sthiti, rasa, ane pradeza vibhAgathI karma-pariNAma paNe saMbaMdha pamADe che te baMdha tatva che. (5) zabdanaya daSTie-AtmAnA jJAnAdi guNene dhAtaka aMhakAra mamatvane pariNAma te baMdha-tatva che. (6) saMbhirUDhanaya daSTie para dravyaupara. rAgazreSAdine pariNAma te baMdha-tatva che. (7) evaMbhUtanaya dRSTie--parabhAva-pariNAmIpaNuM te-baMdha tatva che. (16) (mekSa-tatva) upara naya sapta bhaMga (kama pariNAmathI rahita AtmAnI zuddha dazA) (1) nagamanaya daze-pratyeka jIvane-je-jebhAvepitAnA jJAna-darzana-cAritrAdi guNenI je-je nivAraNatA Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 che, te AtmAnI mukta avasthAne mekSa-tatva jANavuM (1) saMgrahanayadaSTie je AtmAe-AtmapariNAma ane karma pariNAmanA bhedane jANe che ane, tethIkama pari. NAma bhAvamAM lapAtuM nathI, te AtmAnI mukta avasthAne mokSa tatva jANavuM (3) vyavahAra naya kRSTie-je AtmAe sAvagha-oga vyApArano trividhe-trividhe tyAga karyo che, te AtmAnI sukata avasthAne mokSa-tatva jANavuM (4) jusuga naya daSTie-je AtmA je bhAve- padravya pariNAmane tyAgI che, te mukata avasthAnemokSa tatva jAvuM (5) za danaya dRSTie pitAnA AtmAne paradravyanA pArAmAMthI choDAvavAnA satata ughamarUpa apramata-bhAva pAsa upazama zreNI ane kSamapakazreNInI zuddhatA, te mekSa tatva jevuM (6) saMbhirUDhanaya daSTie-je AtmAe jJAnavaraNIya, darzanAvaraNIya, mehanIya ane aMtarAyae cAre ghAtikarmone kSaya karIne, kevaLajJAna, ane kevaLadarzana, temaja kSAyakasamyakatva ane anaMta-vIryaguNane kSAvakabhAve prApta karyA che. te mekSa-tava jANavuM (7) evaMbhUtanaya diiTae-je AtmA-sarva karmone Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 kSaya karI sAdI anaMta bhAge siddha pada prApta karyuM che te pUrNa sata cidAnaMdasvarUpe mekSa-tatva jANavuM (17) cAra nileSAnuM svarUpa zrI. jInezvara bhagavatee-vastu savarUpane yathArtha paNe jANavA-grahaNa karavA mATe. naya-nikSepa pramANa temaja aneka bhaMgAdi vaDe aneka prakAre batAvyA che temAM je nikSepa vicAra-jaNAvyuM che tenuM kircita svarUpa nIce mujaba jANavuM. keIpaNa vastu-svarUpane nAmAdi atizaye karIne grahaNa karavI-tene nikSepa-vicAra jANa. AvA aneka nikSepavicArathI vastu svarUpanuM grahaNa karI zakAya che, paraMtu keIpaNa vastu svarUpanuM yathArtha--avirUddha-jJAna karavA mATe tene ochAmAM ochA cAra-nikSepathI jANavI joIe, A mATe te cAre nikSepanuM kiMcita svarUpa jaNAvIe chIe. (1) nAma-nikSepa-keIpaNa vastu-svarUpane jagatamAM je nAmathI eTale je zabda vyavahArathI vyavahAra thatuM hoya tene te nAmathI-grahaNa karavI, te nAma nikSepe jANa (2) sthApanA nikSepa-keIpaNa vastu-svarUpane, tenA sadabhUta ke asaddabhUta AkRti vizeSathI-grahaNa karaNI te sthApanA nikSepa jANa " (3) dravya-nikSepa-keipaNa vastu-svarUpane tenA trikA lika-keIpaNu-guNa-dharmathI grahaNa karavI te dravya nileSa jANa Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 vadhu baLavAra che temAM nAta-bhinna () bhAva-nikSepa-koIpaNa vastu-svarUpane tenA bhAvathI -eTale tenA-paryAya vizeSathI grahaNa karavI te bhAva nikSepa vicAra jANa - A cAre nikSepAe kathaMcita-bhinna che ane kathaMcita abhinna paNa che. temAM nAma nikSepa karatAM sthApanA nikSepa, vadhu baLavAne che eTale vizeSa-upakAraka che, tenAthI dravya nikSepa vadhu upakAraka che ane tenAthI bhAva-nileSa vizeSa upakAraka che ema jANavuM. A rIte bhinnatva-svarUpe paNa nAmAdi eka-eka nikSepAnA AlaMbanathI anaMtAjI mokSapadane pAmyA che. pAme che, ane pAmaze ema zAstromAM jaNAvyuM che, temAM eTaluM khAsa samajavuM ke te-te nikSepathI paNa bhAva svarUpane pAmIne eTale te te nikSepanA bhAvAlaMbanathI mekSa pada pAmelA che ema jANavuM. A mATe pratyeka nikSepanA paNa nAmAdi cAra bhedathI je. sola bhede thAya che tenuM svarUpa gItArtha-gurUbhagavaMta pAsethI jANI levuM vaLI eTaluM khAsa dhyAnamAM rAkhavuM ke jene bhAva nikSepa zuddha che tenA nAmAdi cAre nikSepA zuddha yAne upakAraka che temanuM cAre nikSepAnuM Avalabana, AtmAne upakAraka thAya che ema jemake jANavuM arihaMtAdi-paMcaparameSTi bhagavAnanuM keIpaNa nikSepe avalaMbana karavuM te upakAraka jANavuM ane jene bhAva nikSepe azuddha che, tevA kaSaI, vezyAdine nAmAdi keIpaNa nikSepathI svarUpanuM avalaMbavuM te AtmAne ahitakara jANavuM. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 (18) tribhaMgI zrI arihaMta paramAtmAonA svarUpane, aneka prakAranI tribhaMgIothI, yarthAtha-avirUddha baMdha kare jarUrI che, ahiMA ame sva-para-vizuddhi-kAraka svarUpanI tribhaMgI jaNAvIe chIe. (1) zrI tIrthaMkara paramAtmAomAM sarva jIvone abhayadAna ApavA apAvavArUpe audayikabhAve sarva jenuM hitakaranArI karUNA hoya che. - (2) zrI ArihaMta paramAtmAomAMatitIkSaNa svarUpe (kSAyaka) bhAve AtmAthI paNuM hoya che. (3) zrI arihaMta-vItarAga-paramAtmAo-samasta jagat ne utpAda-vyaya-ane dhruvabhAka svarUpe pUrNa jANatA hovAthI temane keI bhAva saMbaMdhI-Adara-ke anAdAra hetuM nathI, tethI te bhAve temAM udAsInatA hoya che, ema jANavuM A rIte zrI arihaMta-paramAtmAmAM sva-para-saMbaMdhI je karUNA-tIkSaNatA ane udAhInatAvALuM svarUpa ekIsAthe raheluM che ema jANavuM, A pramANe aneka tribhaMgIone gurUgamathI jANavA prayatna karaze. * ' (19) devatatvanI caubhaMgI (1) nizcayasudeva pitAne AtmA zuddha saMgrahayadaSTie eTale sattAsvarUpe anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtacAritra ane anaMta vIyAdi guNovALo che tene AvaraNa karanAra jJAnAvaraNadiAThe karmone kSaya Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 karI vizuddha paramAtma svarUpe pragaTa kare te nizcayasudevanI pUjA bhakti jANavI. (2) vyavahArathI sudeva -te jemaNe ajJAna-nidrA, mithyAtva, avirati, hAsya, rati, ariti, bhaya, zeka, durgA , kAma rAga ane dveSa temaja dAna, lAbha, ga, upabhega, ane vIryazaktine anaMtarAya rU5, sarva aDhAra dene kSaya karI. anaMtajJAna, anaMtadarzana anaMtacAritra, ane anaMta vIrya guNa prApta karI sarva jagatajIvane hitakArI, dharmadezanA vaDe dharmatIrthe pravartAvela che tevA upakArI arihaMta paratmAmAnI AtmahatArthe cAranikSepAthI, sevA, bhakti karavI, te, vyavahArasudevanI pUjA bhakti jANavI. (3) nizcaya kudeva : viSaya kaSAyamAM Azata rahI niraMtara AtmAne viSaya kaSAya bhAvathI puSTi kare, te nizcayadevanI sevA bhakita jANavI (4) jemaNe puNyadaye pagalika bAthasaMpatti prApta karelI che. ane temAM Azakata che, tevA AtmAnI pitAnA viSaye ane bhege mATe temane prasanna karavA mATe sevA bhakti karavI te vyavahAra kudevanI sevA bhakita jANavI (20) gurUtatvanI-caubhaMgI (1) nizcayasugurU - jemaNe potAnA AtmAne niSpanna paramAtma svarUpI jANe che, ane tethI pitAnA Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 Atma pariNAmamAM sva-para bhAvanA pariNAmane lebhedane svarUpe jeNe ALakhyA che, teNe potAnA AtmAnI AtmA sAdhakatA mATe peAtAnA AtmA, je vinaya, vaiyAvacca karavA, te niyayasugurUnI sevA jANavI. (ra) vyavahArasugurU :- jemane paramAtmanuM darzana prApta thayuM che, tethI kevaLa peAtAnA AtmAnA paramAtmabhAva prakaTa karavA paramAtmAe batAvela ahiMsAdi-pAMca-trata-niyamanA mAge pravata na karI rahelAche, temanI, paramAtmAnuM-dana AtmahitakAriNI AjJA prApta karavA, jeyathA ceAgya sevA temaja paramAtmAnI bhakti karavI te vyavahAra sugurUnI sevA jANavI. (3) nizcaya-kuzurU pauDhagalika viSaya sukhamAM sukha buddhi che, tevA mUDha AtmAne paudagalika viSayeAthI sukhI karavA prayatna karaveA te nizcaya kugurUnI sevA jANavI. (4) vyavahAra kuzurU :- jeo mithyAvAsanA jore peAtAne ane bIjAne viSaya kaSAyathI pASI rahyA che, tevA AtmAonI je koi prakAre sevA bhakita karavI te vyavahAra kugurUnI sevA bhakita jANavI. (21) dhama tatvanI caubagI (1) nizcaya sudharma :- peAtAnA AtmAne ghAti tema ja adhAti karmAMnA 'danathI cheADAvI peAtAnA zuddha jJAna, darzana cAritrAdi guNAne kSAyika bhAve svAdhIna karavA, te nizcaya sudhama jANavA. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 (2) vyavahAra sudharma :- je je bhAve AtmA hiMsAdi aDhAra doSathI mukta bane, te vyavahAra sudhama jANu. (3) nizcaya kupama :- karmabaMdhanA kAraNa rUpa AtmAnA krodha, mAna, mAyA temaja lobhAdinA pariNAmo te nizcaya kudharma jANu. (8) vyavahAra kudharma :- pApa baMdhanA kAraNa rUpa AtmAnI, je hiMsA, juka, corI, abrahma, temaja parigraha e pAMca AzravabhAva vALI pravRtti, te, vyavahAra kudharma jANa (ra) AtmAnA jANu ane ajANanI aSTabhaMgI (1) keTalAkajI - AtmAne jANatAthI-AdaratA nathI-ane pALatA paNa nathI. (2) keTalAkajI - AtmAne jANatA nathIAdare che, ane pALatA nathI. (3) keTalAka - AtmArthane jANatA nathI,-Ada ratA nathIparaMtu pALe che. (4) keTalAka AtmArthane jANatA nathI-Adare che.-ane pALe che. (5) keTalAkacha- AtmAne jANe che-AdaratA nathI -ane pALatA nathI. (6) keTalAkacha-AtmArthane jANe che-AdaratA nathI, ane pALe che. Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 (7) keTalAkajIvA: - AtmAne jANe che,-Adare che, anepALatA nathI. (8) keTalAkajIvA: AtmAne jANe che, Adare che, ane pALe paNa che. uparanA ATha bhAMgAmAM prathamanA ajANunA cAre bhAMgA azuddha jANavA ane pAchaLanA cAra bhAMgA uttarAttara vizuddha jANavA. (23) khAMDurAma bhAvamAM:- SaTkArakanuM svarUpa. (1) kartAkAraka-AtmAne para-pudgaladravyanA-vAMdi pariNAmamAM grAhakatA, vyApakatA ane bhegA kAMkSA rahelI hAvAthI te mATe je prayatna-pariNAma kare te-bahirAtma bhAvanuM kartRtva jANavuM. (2) ka kArakaH- AtmAne jarUpa banAvA eTale dravya kama, bhAva karyAM, ane nA kamarUpe, pariNAma pamADavA te (3) karaNakAraka - zubhAzubha puNya pApakarmanA udayamAM AtmAne rati atinA pariNAma thavA te (4) sapradAna:- rAgadveSAdi bhAva vaDe, je navAM kama khAMdhavA, vaDe AtmaguNuthI bhraSTa thavu te (5) apAdAna :- nyAya--nIti, ane deva-gurUdhamatatvanI upekSA karavI te (6) AdhAraH- anAdi mithyAtvanA pariNAma. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 (24) aMtarAtma bhAvamAM pakAranuM svarUpa. (1) kartAkAraka - je AtmAne pitAnI anaMta zuddha sattAnuM bhAna thayuM che, tevA AtmAne, pitAnI te zuddha sattAne pragaTa karavA bhaNIne, je prayatna pariNAma, te aMtarAtmAbhAvanuM kartAkArakapaNuM jANavuM. . (2) karmakAraka - pitAnA AtmAne pragaTa thayele, zuddha kSepathamika, upazAmaka, ke kSAyika bhAva. (3) karaNa kAraka - zudhdha pazamAdi bhAva vaDe pUrNa kSAyika bhAvane pragaTa karavAne pariNAma (4) saMpradAnakAraka - jJAnAdi guNenuM paraspara sahakArI paNe saM jana karavuM te (5) apAdAnakAraka - samaye samaye zudhdhAtma bhAva vaDe kama nirja karavI te (6) AdhArakAraka - prApta guNane sthira karavA te - (upa paramAtmAnA SakArakanuM svarUpa (1) kartAkAraka - sakaLa jagatanA utpAda, vyaya ane dhruvabhAve pariNamatAM sarva bhAvane. samaye samaye sahaja svarUpe jANavA dekhavA rUpe AsvAdana karavAne je pariNAma te paramAtmAnuM kartA kAraka paNuM, jANavuM (2) karmakAraka - anaMta jJAna, anaMtadarzana, anaMtacAritra ane anaMta viryA re guNane je avyAbAdha pariNAma te paramAtmAnuM karmakAraka paNuM jANavuM. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 (3) karaNa kAraka- samaye samaye kSAyikabhAve sahaja zuddha upage pariNamavuM te (4) saMpradAna kAraka - zuddhakSAyika bhAve anaMta jJAnAdi guNonuM paraspara sahakArI paNuM (5) apAdAna kAraka - sakaLa, para bhAva-pariNati tyAga. (6) AdhAra kAraka - kSAyika bhAve anaMta jJAnAdi guNanI sAdi-anaMtane bhAge sthiti. (26) sAdhunA pAMca mahAbatanuM svarupa paramepakArI tIrthakara bhagavatee mokSamArganA, ArAdhakanI zrI caturvidha saMgha svarUpe sthApanA karI che, te zrI saMdhamAM sAdhu, sAdhavI, ane zrAvaka, tathA zrAvikAne, jaMgama tIrtha svarUpe jaNAvela che, tethI temanA AcAra dharmane atre siddhAMtathI avirodhI bhAve jaNAvIe chIe jesAdhu cAritrAdi guNothI pitAnA AtmAne vizuddha karavAmAM ujamALa rahe che, teNe sarvananA aneka prakAranA vacanene sAra jANe che, ema jANavuM. A mATe prathama sAdhu dharmane AcAra jaNAvIe chIe. je AtmA pitAnA AtmAne-AtmabhAvamAM sthira karavA mATe sarva sAmAyika bhAvamAM rahevAnI pratijJA leI, te pratijJAnA nivAha athe paMca mahAvratanuM trividha trividhe pAlana kare che te AtmAne sAdhu yAne mekSapadane sAdhaka AtmA jANa. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 te paMcamahAvratanuM svarUpa A pramANe jANavuM (1) prANAtipAta viramaNavrata - huM cha e kAyanA [(1)pRthvIkAya,(2)apakAya (3)teukAya, (4)vAukIya, (5)vanaspatikAya ane (6) trasakAya, te indriya teIndriya, caurandriya ane paMcedriya)] sarvejIne manathI-vacanathI-ke- kAyAthI haza nahI,-haNAvIza nahi, ane haNatAnI anumodanA paNa karIza nahi, (2) mRSAvAdaviramaNavrata - huM jIvAjIva saMbaMdhI sarvaprakAranuM mRSAvAda AcaraNa-mana-vacana, ane kAyAye karI, karIza nahi karAvIza nahi ane karatAne sAre jANIza nahi (3) adattAdAna viramaNa vrata huM manathI, vacanathI ke kAyAthI kaIpaNuM divyanuM prabhunI AjJA virUdhdha grahaNa karIza nahi, bIjA pAse karAvIza nahi, ane karatAne sAre jANIza nahi. -- (4) maithuna viramaNa vrata - huM manathI-vacanathI ane kAyAthI cAre prakAranI strI sAthe maithuna-bhega-bhegavIza nahi bIjA pAse bhega karAvIza nahi, temaja bhego bhagavA nArane sAre jANIza nahi. (5) parigraha viramaNa tatra- huM manathI vacanathI ke kAyAthI, dhana, dhAnya, viSNu, pAtra, rUpya, suvarNa, ku, dvipada ke catuSpadAhikane saMgraha karIza nahi, karAvIza nahi, ane karatAne sAre jANIza nahi. -- Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra upara mujaba sAdhu bhagavaMtane pratijJA sahitane sAmAnya AcAra jaNAvyuM che. vizeSa svarUpe gItArtha gurU bhagavata pAsethI jANuM le. zrAvakanA (12) bAra vratanuM svarUpa - have zrAvaka dharmane AcAra jaNAvIe chIe zrI tIrthakara bhagavaMtae sthApela zrI caturvidha saMghanA zrAvaka zrAvikAe samyakatvamUla sthala prANAtiprata viramaNAdi bAravrate yathAzakita dhAraNa karavAM joIe. prathama samyakatva vratane pAMca aticAra rahita paNe dhAraNa karIne vaLI, jJAnAAcArAdi pAMca AcAramAM 5+3944 cuMvAlIza aticAra rahitapaNe AtmazuddhinI bhAvanA sAthe bAre vratanA kula 75 aticAre TALIne temaja saMlekhanAnA (5) aticAre TALIne kula 124 aticAra rahita zudha zrAvaka dharma pALavA udyama karavo joIe (1) sthalaprANAtipAta viramaNavrata - sarvajImAM maiyAdi eTale dhAraNa karIne sarvajInA prANanI rakSAthe vIsevasAmAM jayaNAyukta vyavahAravaDe savAvIsavAnI dayAnuM pAMca aticAra rahita pAlana karavuM te pAMca aticAra nIce mujaba jANavA. (1) trasajIne vadha kare. (2) gaDhabaMdhane bAMdhavA (3) nicchana kAma karavuM (4) ati bhArabhara (5) AhAra pANImAM aMtarAya karo. A pAMce aticAro TALavA khapakara (2) sthalamaSAvAda viramaNavrata - 1. kanyA, 2. gAMya, Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 ane 3. bhUmisaMbaMdhI jAhubalavuM. 4. pArakI thApaNa eLavavI ane (5)kUDI sAkSI bharavI, e pAMca moTA alIkathI viramIne, priya-pacca-ane tathya, rahita balavAne tyAgakarIne nIcenAM pAMca aticAre TALavA. (1) vagaravicAre bolavuM te (2) pArakAnA marmane prakAza karo (3) svadArAmaMtrane bheda karo (4) juThTho upadeza Apa (5) juThTho lekha lakhave. (3) sthUla adattAdAna viramaNavrata - keIpaNa vastu tenA mAlIkathI aNudevAyelI levI nahi e niyama laIne, cArIne tyAga karo ane tenAM pAMca aticAre nIce mujaba TALavAM (1) cerelI vastu kharIdavI nahi, (2) cerI karAvavI nahi (3) vastumAM bheLaseLa karavI nahi (4) chUpI rIte rAjyanA kAyadA virUddha vartana karavuM nahi (5) beTA tela-mApa banAvavA nahi (4) sthUla maithunaviramaNavrata - svadAra saMteSa ane parastrIgamana viramaNa vrataleIne, nIcenA pAMca aticAro TALavAM (1) vidhavA tathA kumArikA vigere parastrI nathI ema jANIne namana karavuM te (2) gaNikAne bhADutI tarIke gaNIne sevana karavuM te (3) parastrI sAthe adhara tathA stana vigerethI kIDA na karavI te (4) pArakA chokarA chokarIonA vivAda karAvavA te (pa) tIvra kAmAbhilASa dhare te, e pAMce aticAre vajavA Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 (5) skula parigraha parimANa vrata H- gRhasthane dhana dhAnyAdi ridhdhisiddhinI AvazyakatA haiAyache. tathApi lAbhanA tyAga karIne, nava prakAranA parigrahanu* parimANu karIne, pAMca aticAra TALIne A vratanu' yathA pAlana karavuM joie. te pAMca aticAranuM svarUpa nIce mujakha jANavuM (1) dhana ane dhAnyanA, parimANathI adhika, vadhArA karavA nahi (ra) kSetra, gRha, ane makAna pramukhanA, parimANathI adhika vadhArA karavA nahi (3) rUpA ane seAnAnA parimANathI adhika vadhAre karavA nahi (4) anya dhAtuonA parimANathI adhika vadhArA karavA nahi (5) nAkara cAkara temaja catuSpada, te, hAthI, gheADA, gAya, bhe'sa, vagerenA parimANathI adhika, vadhArA karavAnahi uparanA pAMca tA sAdhunA pAMca mahAvratAnI apekSAe svalpa hovAthI tene aNuvratA kahevAya che. have AtmalakSI AtmAthI AtmAe, AtmaguNanI zudhdhatA mATe je traNa guNavatA dhAraNa karavAnAM che tenuM kiciMta svarUpa nIce mujakha jANunu (6) dik parimANa vrata ;- A dizi parimANa vrata samasta jagatamAM pravatatA aneka prakAranAM pApabaMdhamAMthI khacavA mATe, uSNa, adheA, temaja pUrva, pazcima, ane uttara, Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 155 ane kSaNu, ema cha dezAmAM amuka aMtara sudhI javAAvavAnA niyama vALu jANavuM tenuM nIcenA pAMca aticAra rahitapaNe nIce mujaba vizudhdha pAlana karavuM, (1) urdhva dizA sakha'dhI (2) adhA dizA sabaMdhI (3) tiyaka dizA eTale pUrva, pazcima, uttara, ane dakSiNa dizA sabaMdhI, dizAonA niyamanA bhaMga nahi karavA te (4) e chae dizAmAM rAkhelA niyamamAM eka dizAnuM a Mtara ghaTADI pratyeAjanathI bIjI dizAnu aMtara vadhArIne niyama bhaMga karavA nahi (5) smRti bhraMzathI eTale smaraNu nahi rahevAthI niyamanA bha`ga karavA te, te, paNa aticAra lagADavA joIe nahi. (7) bhAgApabhAga paramANu vata H- je vastu eka ja vagata bhAgamAM Ave te sabaMdhI bhAga jANavA jevAM ke kula, tamela, annavagere temaja je vastu aneka vakhata bhAgava vAmAM Ave che te sabaMdhI upabhAga samajavA, jemake, ghara, vastra, strI, alakArAdi vigere bhegeApabhAganI saMdhI niyama karavA kemake atratabhAve kaSAyeAthI viSayAbhilASa thAya che, ane viSaya bhAgeAthI kaSAyanI vrAdhdha thAya che mATe kaSAyanA uccheda karavA bhAgeApabhAganu parimANu karIne 20 vIza aticAra rahita paNe tenuM zuddha paripAlana karavuM, te vIza aticAranu svapa nIce mujaba jANuM. (1) niyama uparAMta adhika sacitta vastunA AhAra karavA te. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 (2) cittanA samadhavALI temaja citta mIzrita vastu vAparavI te. (3) apakava sacittAhAra karavA te, (4) 65kava ;- eTale duSIta pakavIne AhAra karavA te. (5) tuccha padArtho khAvA te. uparanA pAMce aticAra bhAga AzrayI jANavA have karma sa'badhI eTale vyApAra sabaMdhI pannura aticAra A vratanA che te nIce mujama che. (1) aMgAra kama--agninI bhaTTIethI vepAra karavA te (2) vana karmAM--bAga-bagIcAnA kula jhADathI tathA jaMgalanA vepAra karavA te. (3) sATI kama`--haLagADA vigere banAvavA te, (5) bhADI kama--gADA vigerenA bhADAnA vepAra karavA (5) sphoTaka karyAM--kuvA, taLAva, kheAdavAte, temaja haLa vigerethI jamInA khAdAvavI te. (6) dAMta tathA hADakAMonA vepAra karavA te. (7) lAkha vigerenA vepAra karavA te. (8) 2sa vyApAra eTale mAidi temaja ghI-tela vigerenA vepAra karavA te. (9) keza vyApAra eTale pazu prANIonA keza, pI'chA, tathA cAmaDA vigerenA vepAra karavA te. (10) viSa vyApAra te aneka prakAranI jherI vastuAnA vepAra karavA te. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 157 (11) yaMtrapilaNa ka--te vividha yaMtra sAmagrI varDa, meATA kArakhAnAothIaneka cuNA pApa vyApAra karavA te (12) niSThana ka - prANIonA aMga iMdra karAvavA te. (13) vanadAha kama` - jaMgale khALIne keAlasA pADavA vigerenA vepAra karavA te. (14) sarovara-taLAva-zeASavA eTale, taLAva-sAvaranu' pANI kADhI nAkhI temAM khetI vigere kAryo karavA te. (15) azIlatvane pASIne AjIvikA calAvavI te. eTale dAsa-dAsI temaja pazu-paMkhI AdinA azIlatva vaDe AjIvikA calAvavI te. uparanA sarve aticArI TALavA te uparAMta vizeSe A vrata pALanAre cAra mahAvigayanA tyAga karavA, temaja rAtrI bhAjana ane anaMta kAya temaja abhakSanu' bhakSaNa paNa karavu joie nahi. (8) ana viramaNavrataH- pAtAnI temaja svajanAdinI AjIvikA calAvavA mATe je pApa pravRtti karAya te aMdaDa jANavA. para`tu te sivAya je pApapravRtti karAya te-anartha daMDa jANavA, mATe peAtAne nAhakanA pApa baMdhAyanahi te mATe ana daDa viramaNavrata a'gIkAra karI tenu` pAMca aticAra rahita zuddha pAlana karavuM. (1) kAmabhogAdine uttejaka vacanA khelavA nahi ra. kuceSTA karI kaSAyane uttejavA nahi (3) muharipaNuM eTale ativAcAla pazu' eTale hitakrArI vAtane Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 paNa kApInAMkhI dhUtakAravI nahi 4. hisAnA sAdhane bIjAne vAparavA ApavA nahi (5) pAMce IdrinA viSaya bheganA sAdhanene vadhu paDate saMgraha kare nahi. 9. sAmAyikavataH sAmAyika eTale AtmAnuM zuddha svarUpa tenA mukhya cAra bheda che. 1. samyakatva sAmANika 2 thatu sAmAyika 3. dezaviratI sAmAyika 4. sarva virATa sAmAyika ahiyA dezavirati sAmAyikanI aMtargata be ghaDInuM samatA sAmAyika karavAnA niyamanuM vrata jANavuM eTale beghaDI yAne (48) miniTa sudhI chakeTinA paccakkhANa karI sAvadya vyApArathI dUra rahIne AtmAne Atma svarUpamAM samatApUrvaka sthira kare che, A vratanuM paNa pAMca aticAra rahitapaNe pAlana karavuM temaja sAmAyika saMbaMdhI (32) batrIsa dene tyajavA (1) manavaDe sAvadha vyApAra citava nahi (ra) sAvadya vacane belavAM nahi (3) ayatanAe kAyAnI pravRtti karavI nahi (4) be ghaDI Adi kALa pramANanuM ullaMghana karavuM nahi (5) Atma sAdhana bhAvane eTale jJAnadarzana cAritranI zudidhane lakSa cUkave nahi. (10) dezAvaLAzika vrata-A vratamAM cauda niyamane samAveza thAya che temaja bAre vratanA sarva niyamene A vratamAM saMkSepa paNa karAya che. A vrata, eka muhurtanA pramANathI mAMDI eka varSa paryatanuM athavA pote IjhelI maryAdA pramANenuM hoI zake che. A vratanuM nIcenA pAMca aticAra rahita paNe zuddha paripAlana karavuM, Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 159 AmAM cauda niyama saMbaMdhI siddhAMtanI gAthA A pramANe che. 1. sacitta, 2. dravya, 3. vigaI 4. vANaha, pa. tabala, 6. vaO, 7, kusumeSa, 8, vAhaNa, 9. zayana, 10. vilavaNa, 11. khaMbha, 12. dizi, 13. nahANa, 14. bharUSa, dezAvaLAzika vratanA pAMca aticAro nIce mujaba jANavA, (1) koInI pAse maryAdA bahArathI vastu aNAvavI ke maMgAvavI te, (2) keInI sAthe maryAdA bahAra vastu mekalAvavI te (3) maryAdA bahAranA sthAnamAM na jatAM za06thI pitAnuM sthAna jaNAvavuM te (4) maryAdA bahAranA sthAnamAM na jatAM, pitAnuM - mukha ke chatApaNAnuM svarUpa batAvavuM te, (5) maryAdA bahAranA sthAnamAM na jatAM, tyAM patthara Adi vastunAMkhI pitAnuM svarUpa jaNAvavuM te (11) piSadha vrata-AhAra, zArIrasatkAra, brahmacarya ane vyApAra e cArene dezathakI temaja sarva thakI niyama karavA rUpe eka saMgI (8) bhAMgA. dvisaMgI (24) bhAMgA, trIka saMcagI (32) bhAMgA ane cAra saMgI (16) bhAMgA maLI, kula 80 bhAMgA thAya che. temAM sarva prakAre ATha pahArane cauvihAra upavAsa sAthene pasaha hoya che. A vrata nIcenA pAMca aticAre TALIne zuddha pALavuM Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 (1) Asana upara ayatanAe besavuM nahi. (ra) laghunIti avidhie azuddha jagyAe paraThavavI nahi. (3) vaDInIti avidhie azuddha jagyAe paraThavavI nahi. (4) pramAna adhurU karavuM nahi. (5) vidhimAM viparItapaNuM karavuM nahi. (12) atithi savibhAga vrata H--je nimA~ma-tyAgI-ane kSamAvAna temaja saMyamI sAdhu AtmA che, temane dezakALane cogya AhAra-pANI Adi vidhisahita-bhAvapUrvaka vaheArAvavAnuM vrata lai tenA pAMca aticAra TALIne tenu nirdeLa paripAlana karavuM te pAMca aticAra nIce mujaba jANavA. (1) sAdhune na ApavAnI buddhie sacitta vastu upara AhArAdi dvavyeA mukI devA te, (2) AhArAdi drabyAnI upara sacitta vastu DhAMkI devI te, (3) vastu pArakI gaNAvavI te (4) irSA sAthe dAna Apavu' te (5) kALa veLA vItI gayA pachI AmaMtraNa karavA javuM te. upara mujaba amee amArI mati pramANe saMkSepathI zrAvaka-dharmanA AcAra khatAnyA che. vistArathI gItAtha bhagavaMta pAsethI jANavA khapa karavA. Wan Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nayAtmaka svAdhyAya-kaNikA (1) sukhanuM sarjaka badhuM ja satya che, temaja duHkhanuM sarjake badhu ja asatya che. (2) sevAkaravI te dharma che, ane sevAlevI te adhama che. (3) potAnI pharaja bajAvanAra mahAna che, ane bIjanI pharaja tarapha draSTi rAkhanAra adhama che, (4) ekAMta daSTi tatva prAptimAM avarodhaka che, temaja anekAMta draSTi tatva prAptimAM upakAraka che. (5) kevaLI bhASita arthathI avirUddha (hApAdeyAtmaka) jJAna te pramANajJAnuM che, ane dravya-kSetra-kALa -bhAvAdi sApekSa vacana te nayajJAna che, te thakI viparIta apramANa temaja miyA-jJAna che. (6) sva-paranA aviveka sarvadu:khanuM mULa che, temaja sva-parA yathArtha viveka te paramasukhanuM kAraNa che. (7) zuddhAtmasvarUpamAM ramatA karavI te sadAcAra che. ane pasvarUpamAM ramuNatA karavI te anAcAra che. lI. zAMtilAla kezavalAla