________________
૩૫
આથી સમજવું કે ઉપર જણાવેલા ચારે ક્ષાયેાપશમિક જ્ઞાનગુણમાં જે જે આત્મા જે જે કાળે જેટલે જેટલે અંશે જે ભાવે ઉપયાગવાન હૈાય છે તે ભાવે તે સમયે તે આત્મામાં તથા રૂપ શેયને જાણવાના, જ્ઞાનપરિણામ હોય છે એમ જાણુવું. વળી તેમાં જેટલી જેટલી વિશુદ્ધિ તેટલા તેટલા શુધ્ધ-જ્ઞાનપર્યાય જાણવા અને જેટલે જેટલા મેહનીયકમ ના ઉદય તેટલી તેટલી અશુધ્ધિ જાણવી. પરંતુ જ્યારે આત્મા સંપૂર્ણ વીતરાગ ભાવમાં આવે છે એટલે મેહનીય કમ ના સથા ક્ષય કરે છે ત્યારે તે આત્માનું જ્ઞાનાવરણીય કમ સર્વથા નાશ પામે છે. અને તે સાથે દર્શનાવરણીય અને અંતરાયકમની પણ સ` પ્રકૃતિના સવથા ક્ષય થઈ જાય છે, તેથી કરીને તે આત્માને અનંતજ્ઞાન, અનંતદર્શન, અન’તચારિત્ર અને અનંત વીયગુણુની પ્રાપ્તિ થાય છે એટલે તે આત્માને પેાતાના અનંતગુણ્ણાની સંપૂર્ણ ક્ષાયકભાવે સ્વાધીનતા પ્રાપ્ત થાય છે, તે પછી તે આત્મા સહેજ સ્વરુપે પ્રત્યેક સમયે તે ગુણેામાં પૂર્ણપણે નિર'તરસજ્ઞ અને સત્તુ પણે પરિણામ પામે છે. આવા સર્વજ્ઞ અને સવથી વીતરાગ પરમાત્માને જગતના સર્વ દ્રવ્યેના ત્રિકાલિક સવ પાંયા સંપૂર્ણપણે પેાતાના પ્રત્યેક સમયના સહેજ ઉપયેાગમાં પ્રત્યક્ષ ભાવે એટલે હસ્તામળકવત્ જણાય છે એમ જાણવું. આથી જ શ્રી સર્વજ્ઞ અને સદશી ભગવતાએ પ્રકાશેલ ઉંચાપાદેય અર્થોને નિશ્ચય અને વ્યવહાર ષ્ટિએ અવિસ વાઢી ભાવે જાણવાથી આત્મા સધાય
