Book Title: hrinkar Kalptaru Yane Jain Dharmno Divya Prakash
Author(s): Dhirajlal Tokarshi Shah
Publisher: Jain Shaitya Prakashan Mandir
View full book text
________________
સિદ્ધાંતસાર
૩૭
એટલે એક વાસોચ્છવાસ જેટલા સમયમાં ૧૭ થી ૧૮ જેટલાં હોય છે.
આ સ્થિતિમાંથી પસાર થયેલે જીવ “ વ્યવહાર રાશિમાં પ્રવેશ કરે છે અને કમ અનુસાર પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ કે વાયુની નિમાં રેંટની ઘટમાળ માફક ફરી ફરીને જન્મ ધારણ કરે છે. એમાં અસં. ખ્યાત કાલ વ્યતીત થઈ જાય છે.
આ પરિભ્રમણમાં અશુભ કર્મનું જોર કંઈક અંશે હળવું થતાં તે બે ઈદ્રિયવાળા, ત્રણ ઈદ્રિયવાળા કે ચાર ઈન્દ્રિયવાળા દેહને ધારણ કરવાની યોગ્યતા પ્રાપ્ત કરે છે અને તેમાં સંખ્યાતો કાલ વ્યતીત થાય છે. તેમાં અશુભ કર્મને હળવાપણાને લીધે જે પંચેન્દ્રિયપણુમાં પશુ, પક્ષી કે મનુષ્યપણું પ્રાપ્ત કરે તે વધુમાં વધુ
ત્ર સિદ્ધાંતગ્રંથમાં સાંધારણ વનસ્પતિકાયને માટે નિગોદ સંજ્ઞા વપરાયેલી છે અને તેને અનંત જીવોની ખાણ માનવામાં આવી છે. આગળની પહોળાઈના અસંખ્યાતમા ભાગ જેટલા દેહમાનવાળા જ અનંત હોય, પણ તે સર્વ જીવો વચ્ચે એક જ શરીર હોય તેને સાધારણ શરીર કહેવામાં આવે છે. આ રીતે સાધારણ વનસ્પતિકાયના એક ટુકડામાં નિગદના અનંત જીવો હોય છે.
૪ જેને ઉત્પન્ન થવાના સ્થાનને યોનિ કહેવામાં આવે છે. આવી યોનિઓ ૮૪ લાખ છે, તેથી જ સંસારપરિભ્રમણને “ચેરાશીનું ચક્કર” કહેવામાં આવે છે. સાત લાખ પૃથ્વીકાય, સાત લાખ અકાય વગેરે બોલે તો ઘણુંખરા પાઠકોને કંઠસ્થ હશે. તેમાં ૮૪ લાખ નિની વ્યવસ્થિત ગણના કરવામાં આવી છે.
