Book Title: hrinkar Kalptaru Yane Jain Dharmno Divya Prakash
Author(s): Dhirajlal Tokarshi Shah
Publisher: Jain Shaitya Prakashan Mandir
View full book text
________________
હોં‘કારકલ્પતરુ
ક'ઈક ન્યૂન એવા ક્રાડપૂર્વ સુધી જે ચારિત્રનું પાલન કયુ' હાય છે, તે પણ ધાઢિ કષાયને ઉદ્દય થવાથી મનુષ્ય એ ઘડીમાં હારી જાય છે. ’
ભગવદ્ગીતામાં કહ્યું છે કે :
કર
क्रोधाद् भवति संमोहः, संमोहात् स्मृतिविभ्रमः । स्मृतिविभ्रमाद् बुद्धिनाशः, बुद्धिनाशात्प्रणश्यति ॥
ક્રાધથી સમેહ થાય છે, સંમેાહથી સ્મૃતિવિભ્રમ થાય છે, સ્મૃતિવિભ્રમથી બુદ્ધિના નાશ થાય છે અને બુદ્ધિનો નાશ થતાં મનુષ્ય સર્વ પ્રકારે નાશ પામે છે.’
તાત્પર્ય કે મંત્રના આરાધકે ક્રોધ પર કાબૂ મેળવવા જોઇએ અને ગમે તેવી વિપરીત કે અપ્રિય સ્થિતિમાં પણ મનને શાંત-સ્થિર રાખતાં શીખવુ` જોઈ એ. અહી ચંડકૌશિકનું દૃષ્ટાંત વિચારવાથી ક્રાધને જિતવામાં ઘણી સહાય મળશે.
મંત્રના આરાધકે વિકથાએથી દૂર રહેવું જોઈ એ, એટલે કે તેના ત્યાગ કરવા જોઈએ, કારણ કે તે એક યા બીજા પ્રકારે મનના સંયમ તેાડનારી છે અને આખરે આરાધનાથી ભ્રષ્ટ કરનારી છે. વિકૃત એવી કથા તે વિકથા. -અથવા વિકૃતિ ઉત્પન્ન કરે તેવી કથા તે વિકથા. જૈન પરંપરામાં તેના ચાર પ્રકારો મનાયા છે :
(૧) ભક્તકથા, (૨) સ્ત્રીકથા, (૩) રાજકથા અને (૪) દેશકથા.
