Book Title: hrinkar Kalptaru Yane Jain Dharmno Divya Prakash
Author(s): Dhirajlal Tokarshi Shah
Publisher: Jain Shaitya Prakashan Mandir
View full book text
________________
હીકારકલ્પ
૧૮૩ જોઉં છું કે એને કોણ હાથ અડાડે છે? આ મારે બગીચો છે, તેને કબજો લેનારનો હું નાશ કર્યો જ રહીશ. આ મારી સ્ત્રી છે, તેને ઉપાડી જનારનું હું અવશ્ય ખૂન કરીશ, વગેરે વિચાર આ પ્રકારના રૌદ્રધ્યાનમાંથી ઉદ્દભવે છે.
તાત્પર્ય કે જે મનુષ્ય હિંસા, જૂઠ, ચોરી તથા વિષયભોગની લાલસામાં લપટાઈ ગયું છે, તેનું મન , શાંત સ્થિર હોઈ શકતું નથી. એ અનેક જાતના રુદ્ર: એટલે ઉગ્ર કે ક્રૂર વિચારો કરતું જ હોય છે, ત્યાં શાંતિઃ અને સ્થિરતાને અનુભવ થાય શી રીતે?
આધ્યાન તથા રૌદ્રધ્યાન છૂટી જાય અને મનને શાંત તથા સ્થિર કરી શકાય, તે માટે સામાયિકની કિયા
જાયેલી છે, એટલે સુજ્ઞજનોએ તેની બને તેટલી આરાધના કરવી જોઈએ. એવી આરાધના કરવાથી નિરાલંબન ધ્યાન ધરવાની ક્ષમતા આવી જાય છે અને તેના દ્વારા કલ્યાણની પ્રાપ્તિ થાય છે. * તપશ્ચર્યા પણ આમાં ઘણું સહાયભૂત થઈ શકે છે; . કારણ કે તેનાથી શારીરિક અને માનસિક વિકારો શમી, જાય છે અને ચિત્ત, શાંત, સ્વસ્થ તથા પ્રસન્ન રહે છે. શ્રમણ ભગવાન મહાવીરે ચિત્તની શુદ્ધિ કરવા માટે ઉગ્ર તપશ્ચર્યાનું આલબન લીધું હતું, તે આપણે બરાબર યાદ રાખીએ અને આ બાબતમાં તેમનું જ અનુસરણ કરીએ. જેઓ ઉગ્ર તપશ્ચર્યા ન કરી શકે તે મધ્યમ કોટિની તપ
