Book Title: hrinkar Kalptaru Yane Jain Dharmno Divya Prakash
Author(s): Dhirajlal Tokarshi Shah
Publisher: Jain Shaitya Prakashan Mandir
View full book text
________________
૨૨૨
હોંકારકલ્પતરુ ગ્રંથમાં આવતાં વર્ણન પરથી એમ જણાય છે કે આ છ દેવીઓને સૌભાગ્યદાયિની માનવામાં આવતી હતી અને લગ્નપ્રસંગે તેમની રત્નમય કે સુવર્ણમય મતિઓ પ્રીતિદાનમાં અપાતી હતી. ટૂંકમાં હીદેવીને જૈન તંત્રવાદમાં ખાસ સ્થાન અપાયેલું છે, પણ તે પ્રસ્તુત હોંકારથી એક જુદી જ વસ્તુ છે, એટલી વાત લક્ષ્યમાં રાખવી.
હોંકાર વિદ્યામાં “ી નમઃ” એવાં ત્રણ પદો હોય છે. તેમાં ઝ સેતુરૂપ છે અને નમઃ પલ્લવરૂપ છે. મુખ્ય મંત્રાક્ષર તે એક હોં જ છે, તેથી તેને એકાક્ષર તરીકે સંબોધવામાં આવે છે. કાવ્યશાસ્ત્ર તથા મંત્રશાસ્ત્રમાં સંયુક્તાક્ષરને એક અક્ષર ગણવાનો રિવાજ છે.
હોંકારને આદિરૂપ કહેવાનું કારણ એ છે કે સર્વે દૈવી તત્તે તેમાંથી ઉદ્ભવેલા છે. આ વિધાન અપેક્ષાવિશેષથી સમજવું.
હકારનું માયાક્ષર તરીકે સંબોધન થવાનું કારણ એ છે કે તે માયાને વ્યક્ત કરનારે અક્ષર છે. માયા એટલે શક્તિ, મહાશક્તિ.
જે સર્વ કામનાઓને દે–આપે–પૂર્ણ કરે તે કામદ. હી કાર આરાધકની સર્વ કામનાઓને પૂર્ણ કરનારે છે, તેથી કામદ તરીકે સંબોધાય છે. વળી બધા મંત્રમાં પહેલે અર્થાત્ મુખ્ય હોવાથી આદિમંત્ર તરીકે પણ સંબોધાય છે, અને ત્રણેય લેકનું એિશ્વર્ય ધરાવનાર હોવાથી 2લેયવર્ણ તરીકે પણ તેનું સંબોધન થાય છે.
