Book Title: hrinkar Kalptaru Yane Jain Dharmno Divya Prakash
Author(s): Dhirajlal Tokarshi Shah
Publisher: Jain Shaitya Prakashan Mandir
View full book text
________________
હી કારવિદ્યાસ્તવન
૨૨૧
લલનાઓનું મુખ્ય લક્ષણ હાવાથી કેટલાકે હી કારને દેવી રૂપ માનેલા છે. તે તેને લજ્જા, ગિરિજા, શક્તિ, હલ્લેખા, માયા, મહામાયા, પાવ`તી, ઈશ્વરી, પરમેશ્વરી, ભુવનધાત્રી, શિવપ્રિયા આદિ સ્ત્રીલિ’ગી નામેાથી ઓળખે છે.
સમહોદધિ નામક તત્રગ્રંથના પ્રથમ તરંગમાં સરસ્વતીની નવ શક્તિએ વર્ણવેલી છે, તેમાં હી ને પણ ખાસ સ્થાન અપાયેલું છે. જેમકે-શ્રી, હી, ધૃતિ, મતિ, કીતિ, કાંતિ, બુદ્ધિ, લક્ષ્મી અને મેધા. વળી જૈન તત્રવાદમાં શ્રી, હી, ધૃતિ, પ્રીતિ, બુદ્ધિ અને લક્ષ્મી એ છને વધર દેવીએ ગણવામાં આવી છે અને પૌષ્ટિક ક`માં તેની વિશિષ્ટ સ્થાપના થાય છે. અઅભિષેકવિધિના ત્રીજા પ માં આ છયે દેવીઓનું સ્મરણ કરવામાં આવ્યું છે. તેમાં હી નું સ્મરણ કરતાં જણાવ્યું છે કે
धूम्राङ्गयष्टिरसि - खेटक बीजपूर वीणाविभूषितकरा धृतरक्तवखा । ટ્રીયરિવાર-વિધાતન-વાદના ચા, पुष्टिञ्च पुष्टिकविधौ विदधातु नित्यम् ||
જેનેા વણુ ધૂમ્ર જેવા છે, જેના એક હાથમાં ખડૂગ, બીજા હાથમાં ઢાલ, ત્રીજા હાથમાં ખીજેરૂ અને ચેાથા હાથમાં વીણા છે, જે વિકરાળ સિંહના ઉપર આરૂઢ થયેલી છે, તે હ્રીદેવી પૌષ્ટિકવિધિમાં નિત્ય પુષ્ટિ આપે.’
વળી ભગવતીત્ર તથા વસુદેવહિડી વગેરે
